| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៨. ទុតិយគទ្ទុលពទ្ធសុត្តវណ្ណនា
8. Dutiyagaddulabaddhasuttavaṇṇanā
១០០. ទិដ្ឋិគទ្ទុលនិស្សិតាយាតិ សហជាតាទិបច្ចយវសេន ទិដ្ឋិគទ្ទុលនិស្សិតាយ និស្សាយេវ បវត្តតិ តតោ អត្តានំ វិវេចេតុំ អសក្កុណេយ្យត្តា។ ចិត្តសំកិលេសេនេវាតិ ទសវិធកិលេសវត្ថុវសេន ចិត្តស្ស សំកិលិដ្ឋភាវេន។ អរិយមគ្គាធិគមនេន ចិត្តស្ស វោទានត្តា វោទាយន្តិ វិសុជ្ឈន្តិ។
100.Diṭṭhigaddulanissitāyāti sahajātādipaccayavasena diṭṭhigaddulanissitāya nissāyeva pavattati tato attānaṃ vivecetuṃ asakkuṇeyyattā. Cittasaṃkilesenevāti dasavidhakilesavatthuvasena cittassa saṃkiliṭṭhabhāvena. Ariyamaggādhigamanena cittassa vodānattā vodāyanti visujjhanti.
វិចរណចិត្តន្តិ គហេត្វា វិចរណវសេន វិចរណចិត្តំ។ សង្ខានាមាតិ ឯវំនាមកា។ ព្រាហ្មណបាសណ្ឌិកាតិ ជាតិយា ព្រាហ្មណា, ឆន្នវុតិយា បាសណ្ឌេសុ តំ សង្ខាសញ្ញិតំ បាសណ្ឌំ បគ្គយ្ហ វិចរណកា។ បដកោដ្ឋកន្តិ ទុស្សាបណកំ។ ទស្សេន្តាតិ យថាគតិកម្មវិបាកចិត្តតំ ទស្សេន្តា ។ តំ ចិត្តន្តិ តំ បដកោដ្ឋកចិត្តំ គហេត្វា វិចរន្តិ។ ចិន្តេត្វា កតត្តាតិ ‘‘ឥមស្ស រូបស្ស ឯវំ ហត្ថបាទា, ឯវំ មុខំ លិខិតព្ពំ, ឯវំ អាការវត្ថគ្គហណានិ, ឯវំ កិរិយាវិសេសា, ឯវំ កិរិយាវិភាគំ, សត្តវិសេសានំ វិភាគំ កាតព្ព’’ន្តិ តស្ស ឧព្ពត្តនខិបនបវត្តនាទិបយោជនញ្ចាតិ សព្ពមេតំ តថា ចិន្តេត្វា កតត្តា ចិត្តេន មនសា ចិន្តិតំ នាម។ ឧបាយបរិយេសនចិត្តន្តិ ‘‘ហត្ថបាទា ឯវំ លិខិតព្ពា’’តិអាទិនា យថាវុត្តឧបាយស្ស ចេវ បុព្ពេ បវត្តស្ស ភូមិបរិកម្មវណ្ណធាតុសម្មាយោជនុបាយស្ស ច វសេន បវត្តំ ចិត្តំ។ តតោបិ ចិត្តតរន្តិ តតោ ចិត្តកម្មតោបិ ចិត្តតរំ ចិត្តការេន ចិន្តិតប្បការានំ សព្ពេសំយេវ ចិត្តកម្មេ អនិប្ផជ្ជនតោ។ កម្មចិត្តេនាតិ កម្មវិញ្ញាណេន។ កម្មចិត្តេនាតិ វា កម្មស្ស ចិត្តភាវេន។ សោ កម្មស្ស វិចិត្តភាវោ តណ្ហាវសេន ជាយតីតិ វេទិតព្ពោ។ ស្វាយមត្ថោ អដ្ឋសាលិនីដីកាយំ វិភាវិតោ។ ឯវំ ចិត្តាតិ ឯវំ ចិត្តរូបវិសេសា។ យោនិំ ឧបនេតីតិ តំ តំ អណ្ឌជាទិភេទំ យោនិវិសេសំ បាបេតិ វណ្ណវិសេសោ វិយ ផលិកមណិកំ។ ន ហិ វិសេសា ហិតវិចិត្តសាមត្ថិយកម្មំ យោនិំ ឧបនេតិ, តស្ស តស្ស វិបាកុប្បត្តិយា បច្ចយោ ហោតិ។ យោនិមូលកោ តេសំ ចិត្តភាវោតិ យំ យំ យោនិំ កម្មំ សត្តេ ឧបនេតិ, តំតំយោនិមូលកោ តេសំ សត្តានំ ចិត្តវិចិត្តភាវោ។ តេនាហ ‘‘យោនិឧបគតា’’តិអាទិ។ សទិសចិត្តាវ សទិសចិត្តភាវា ឯវ។ ឥតីតិអាទិ វុត្តស្សេវ អត្ថស្ស ឧប្បដិបាដិយា និគមនំ។
Vicaraṇacittanti gahetvā vicaraṇavasena vicaraṇacittaṃ. Saṅkhānāmāti evaṃnāmakā. Brāhmaṇapāsaṇḍikāti jātiyā brāhmaṇā, channavutiyā pāsaṇḍesu taṃ saṅkhāsaññitaṃ pāsaṇḍaṃ paggayha vicaraṇakā. Paṭakoṭṭhakanti dussāpaṇakaṃ. Dassentāti yathāgatikammavipākacittataṃ dassentā . Taṃ cittanti taṃ paṭakoṭṭhakacittaṃ gahetvā vicaranti. Cintetvā katattāti ‘‘imassa rūpassa evaṃ hatthapādā, evaṃ mukhaṃ likhitabbaṃ, evaṃ ākāravatthaggahaṇāni, evaṃ kiriyāvisesā, evaṃ kiriyāvibhāgaṃ, sattavisesānaṃ vibhāgaṃ kātabba’’nti tassa ubbattanakhipanapavattanādipayojanañcāti sabbametaṃ tathā cintetvā katattā cittena manasā cintitaṃ nāma. Upāyapariyesanacittanti ‘‘hatthapādā evaṃ likhitabbā’’tiādinā yathāvuttaupāyassa ceva pubbe pavattassa bhūmiparikammavaṇṇadhātusammāyojanupāyassa ca vasena pavattaṃ cittaṃ. Tatopi cittataranti tato cittakammatopi cittataraṃ cittakārena cintitappakārānaṃ sabbesaṃyeva cittakamme anipphajjanato. Kammacittenāti kammaviññāṇena. Kammacittenāti vā kammassa cittabhāvena. So kammassa vicittabhāvo taṇhāvasena jāyatīti veditabbo. Svāyamattho aṭṭhasālinīṭīkāyaṃ vibhāvito. Evaṃ cittāti evaṃ cittarūpavisesā. Yoniṃ upanetīti taṃ taṃ aṇḍajādibhedaṃ yonivisesaṃ pāpeti vaṇṇaviseso viya phalikamaṇikaṃ. Na hi visesā hitavicittasāmatthiyakammaṃ yoniṃ upaneti, tassa tassa vipākuppattiyā paccayo hoti. Yonimūlako tesaṃ cittabhāvoti yaṃ yaṃ yoniṃ kammaṃ satte upaneti, taṃtaṃyonimūlako tesaṃ sattānaṃ cittavicittabhāvo. Tenāha ‘‘yoniupagatā’’tiādi. Sadisacittāva sadisacittabhāvā eva. Itītiādi vuttasseva atthassa uppaṭipāṭiyā nigamanaṃ.
តិរច្ឆានគតចិត្តភាវតោ ចិត្តស្សេវ សវិសេសំ ចិត្តភាវករណំ ទស្សេតុំ ‘‘អបិចា’’តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ ចិត្តំ នាមេតំ ចិត្តតរមេវ វេទិតព្ពន្តិ សម្ពន្ធោ។ សហជាតធម្មចិត្តតាយាតិ រាគាទិសទ្ធាទិធម្មវិចិត្តភាវេន។ ភូមិចិត្តតាយាតិ អធិដ្ឋានចិត្តតាយ។ កម្មនានត្តំ មូលំ ការណំ ឯតេសន្តិ កម្មនានត្តមូលកា, តេសំ។ លិង្គនានត្តំ ឥត្ថិលិង្គាទិនានត្តវសេន ចេវ តំតំសណ្ឋាននានត្តវសេន ច វេទិតព្ពំ។ សញ្ញានានត្តំ ឥត្ថិបុរិសទេវមនុស្សាទិសញ្ញានានត្តវសេន ។ វោហារនានត្តំ តិស្សោតិអាទិវោហារនានត្តវសេន។ ចិត្តានំ វិចិត្តានំ។ តំតំវោហារនានត្តម្បិ ចិត្តេនេវ បញ្ញបីយតិ។ រង្គជាតរូបសមុដ្ឋាបនាទិនា វត្ថំ រញ្ជយតីតិ រជកោ, វណ្ណការោ។ បុថុជ្ជនស្ស អត្តភាវសញ្ញិតរូបសមុដ្ឋាបនតា និយតា ឯកន្តិកាតិ បុថុជ្ជនគ្គហណំ។ ‘‘អភិរូបំ រូបំ សមុដ្ឋាបេតី’’តិ អានេត្វា សម្ពន្ធោ។
Tiracchānagatacittabhāvato cittasseva savisesaṃ cittabhāvakaraṇaṃ dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ. Tattha cittaṃ nāmetaṃ cittatarameva veditabbanti sambandho. Sahajātadhammacittatāyāti rāgādisaddhādidhammavicittabhāvena. Bhūmicittatāyāti adhiṭṭhānacittatāya. Kammanānattaṃ mūlaṃ kāraṇaṃ etesanti kammanānattamūlakā, tesaṃ. Liṅganānattaṃ itthiliṅgādinānattavasena ceva taṃtaṃsaṇṭhānanānattavasena ca veditabbaṃ. Saññānānattaṃ itthipurisadevamanussādisaññānānattavasena . Vohāranānattaṃ tissotiādivohāranānattavasena. Cittānaṃ vicittānaṃ. Taṃtaṃvohāranānattampi citteneva paññapīyati. Raṅgajātarūpasamuṭṭhāpanādinā vatthaṃ rañjayatīti rajako, vaṇṇakāro. Puthujjanassa attabhāvasaññitarūpasamuṭṭhāpanatā niyatā ekantikāti puthujjanaggahaṇaṃ. ‘‘Abhirūpaṃ rūpaṃ samuṭṭhāpetī’’ti ānetvā sambandho.
ទុតិយគទ្ទុលពទ្ធសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Dutiyagaddulabaddhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៨. ទុតិយគទ្ទុលពទ្ធសុត្តំ • 8. Dutiyagaddulabaddhasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៨. ទុតិយគទ្ទុលពទ្ធសុត្តវណ្ណនា • 8. Dutiyagaddulabaddhasuttavaṇṇanā
