| Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / སཾཡུཏྟནིཀཱཡ (ཊཱིཀཱ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
༨. དུཏིཡགདྡུལབདྡྷསུཏྟཝཎྞནཱ
8. Dutiyagaddulabaddhasuttavaṇṇanā
༡༠༠. དིཊྛིགདྡུལནིསྶིཏཱཡཱཏི སཧཛཱཏཱདིཔཙྩཡཝསེན དིཊྛིགདྡུལནིསྶིཏཱཡ ནིསྶཱཡེཝ པཝཏྟཏི ཏཏོ ཨཏྟཱནཾ ཝིཝེཙེཏུཾ ཨསཀྐུཎེཡྻཏྟཱ། ཙིཏྟསཾཀིལེསེནེཝཱཏི དསཝིདྷཀིལེསཝཏྠུཝསེན ཙིཏྟསྶ སཾཀིལིཊྛབྷཱཝེན། ཨརིཡམགྒཱདྷིགམནེན ཙིཏྟསྶ ཝོདཱནཏྟཱ ཝོདཱཡནྟི ཝིསུཛ྄ཛྷནྟི།
100.Diṭṭhigaddulanissitāyāti sahajātādipaccayavasena diṭṭhigaddulanissitāya nissāyeva pavattati tato attānaṃ vivecetuṃ asakkuṇeyyattā. Cittasaṃkilesenevāti dasavidhakilesavatthuvasena cittassa saṃkiliṭṭhabhāvena. Ariyamaggādhigamanena cittassa vodānattā vodāyanti visujjhanti.
ཝིཙརཎཙིཏྟནྟི གཧེཏྭཱ ཝིཙརཎཝསེན ཝིཙརཎཙིཏྟཾ། སངྑཱནཱམཱཏི ཨེཝཾནཱམཀཱ། བྲཱཧྨཎཔཱསཎྜིཀཱཏི ཛཱཏིཡཱ བྲཱཧྨཎཱ, ཚནྣཝུཏིཡཱ པཱསཎྜེསུ ཏཾ སངྑཱསཉྙིཏཾ པཱསཎྜཾ པགྒཡ྄ཧ ཝིཙརཎཀཱ། པཊཀོཊྛཀནྟི དུསྶཱཔཎཀཾ། དསྶེནྟཱཏི ཡཐཱགཏིཀམྨཝིཔཱཀཙིཏྟཏཾ དསྶེནྟཱ ། ཏཾ ཙིཏྟནྟི ཏཾ པཊཀོཊྛཀཙིཏྟཾ གཧེཏྭཱ ཝིཙརནྟི། ཙིནྟེཏྭཱ ཀཏཏྟཱཏི ‘‘ཨིམསྶ རཱུཔསྶ ཨེཝཾ ཧཏྠཔཱདཱ, ཨེཝཾ མུཁཾ ལིཁིཏབྦཾ, ཨེཝཾ ཨཱཀཱརཝཏྠགྒཧཎཱནི, ཨེཝཾ ཀིརིཡཱཝིསེསཱ, ཨེཝཾ ཀིརིཡཱཝིབྷཱགཾ, སཏྟཝིསེསཱནཾ ཝིབྷཱགཾ ཀཱཏབྦ’’ནྟི ཏསྶ ཨུབྦཏྟནཁིཔནཔཝཏྟནཱདིཔཡོཛནཉྩཱཏི སབྦམེཏཾ ཏཐཱ ཙིནྟེཏྭཱ ཀཏཏྟཱ ཙིཏྟེན མནསཱ ཙིནྟིཏཾ ནཱམ། ཨུཔཱཡཔརིཡེསནཙིཏྟནྟི ‘‘ཧཏྠཔཱདཱ ཨེཝཾ ལིཁིཏབྦཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཡཐཱཝུཏྟཨུཔཱཡསྶ ཙེཝ པུབྦེ པཝཏྟསྶ བྷཱུམིཔརིཀམྨཝཎྞདྷཱཏུསམྨཱཡོཛནུཔཱཡསྶ ཙ ཝསེན པཝཏྟཾ ཙིཏྟཾ། ཏཏོཔི ཙིཏྟཏརནྟི ཏཏོ ཙིཏྟཀམྨཏོཔི ཙིཏྟཏརཾ ཙིཏྟཀཱརེན ཙིནྟིཏཔྤཀཱརཱནཾ སབྦེསཾཡེཝ ཙིཏྟཀམྨེ ཨནིཔྥཛྫནཏོ། ཀམྨཙིཏྟེནཱཏི ཀམྨཝིཉྙཱཎེན། ཀམྨཙིཏྟེནཱཏི ཝཱ ཀམྨསྶ ཙིཏྟབྷཱཝེན། སོ ཀམྨསྶ ཝིཙིཏྟབྷཱཝོ ཏཎྷཱཝསེན ཛཱཡཏཱིཏི ཝེདིཏབྦོ། སྭཱཡམཏྠོ ཨཊྛསཱལིནཱིཊཱིཀཱཡཾ ཝིབྷཱཝིཏོ། ཨེཝཾ ཙིཏྟཱཏི ཨེཝཾ ཙིཏྟརཱུཔཝིསེསཱ། ཡོནིཾ ཨུཔནེཏཱིཏི ཏཾ ཏཾ ཨཎྜཛཱདིབྷེདཾ ཡོནིཝིསེསཾ པཱཔེཏི ཝཎྞཝིསེསོ ཝིཡ ཕལིཀམཎིཀཾ། ན ཧི ཝིསེསཱ ཧིཏཝིཙིཏྟསཱམཏྠིཡཀམྨཾ ཡོནིཾ ཨུཔནེཏི, ཏསྶ ཏསྶ ཝིཔཱཀུཔྤཏྟིཡཱ པཙྩཡོ ཧོཏི། ཡོནིམཱུལཀོ ཏེསཾ ཙིཏྟབྷཱཝོཏི ཡཾ ཡཾ ཡོནིཾ ཀམྨཾ སཏྟེ ཨུཔནེཏི, ཏཾཏཾཡོནིམཱུལཀོ ཏེསཾ སཏྟཱནཾ ཙིཏྟཝིཙིཏྟབྷཱཝོ། ཏེནཱཧ ‘‘ཡོནིཨུཔགཏཱ’’ཏིཨཱདི། སདིསཙིཏྟཱཝ སདིསཙིཏྟབྷཱཝཱ ཨེཝ། ཨིཏཱིཏིཨཱདི ཝུཏྟསྶེཝ ཨཏྠསྶ ཨུཔྤཊིཔཱཊིཡཱ ནིགམནཾ།
Vicaraṇacittanti gahetvā vicaraṇavasena vicaraṇacittaṃ. Saṅkhānāmāti evaṃnāmakā. Brāhmaṇapāsaṇḍikāti jātiyā brāhmaṇā, channavutiyā pāsaṇḍesu taṃ saṅkhāsaññitaṃ pāsaṇḍaṃ paggayha vicaraṇakā. Paṭakoṭṭhakanti dussāpaṇakaṃ. Dassentāti yathāgatikammavipākacittataṃ dassentā . Taṃ cittanti taṃ paṭakoṭṭhakacittaṃ gahetvā vicaranti. Cintetvā katattāti ‘‘imassa rūpassa evaṃ hatthapādā, evaṃ mukhaṃ likhitabbaṃ, evaṃ ākāravatthaggahaṇāni, evaṃ kiriyāvisesā, evaṃ kiriyāvibhāgaṃ, sattavisesānaṃ vibhāgaṃ kātabba’’nti tassa ubbattanakhipanapavattanādipayojanañcāti sabbametaṃ tathā cintetvā katattā cittena manasā cintitaṃ nāma. Upāyapariyesanacittanti ‘‘hatthapādā evaṃ likhitabbā’’tiādinā yathāvuttaupāyassa ceva pubbe pavattassa bhūmiparikammavaṇṇadhātusammāyojanupāyassa ca vasena pavattaṃ cittaṃ. Tatopi cittataranti tato cittakammatopi cittataraṃ cittakārena cintitappakārānaṃ sabbesaṃyeva cittakamme anipphajjanato. Kammacittenāti kammaviññāṇena. Kammacittenāti vā kammassa cittabhāvena. So kammassa vicittabhāvo taṇhāvasena jāyatīti veditabbo. Svāyamattho aṭṭhasālinīṭīkāyaṃ vibhāvito. Evaṃ cittāti evaṃ cittarūpavisesā. Yoniṃ upanetīti taṃ taṃ aṇḍajādibhedaṃ yonivisesaṃ pāpeti vaṇṇaviseso viya phalikamaṇikaṃ. Na hi visesā hitavicittasāmatthiyakammaṃ yoniṃ upaneti, tassa tassa vipākuppattiyā paccayo hoti. Yonimūlako tesaṃ cittabhāvoti yaṃ yaṃ yoniṃ kammaṃ satte upaneti, taṃtaṃyonimūlako tesaṃ sattānaṃ cittavicittabhāvo. Tenāha ‘‘yoniupagatā’’tiādi. Sadisacittāva sadisacittabhāvā eva. Itītiādi vuttasseva atthassa uppaṭipāṭiyā nigamanaṃ.
ཏིརཙྪཱནགཏཙིཏྟབྷཱཝཏོ ཙིཏྟསྶེཝ སཝིསེསཾ ཙིཏྟབྷཱཝཀརཎཾ དསྶེཏུཾ ‘‘ཨཔིཙཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ། ཏཏྠ ཙིཏྟཾ ནཱམེཏཾ ཙིཏྟཏརམེཝ ཝེདིཏབྦནྟི སམྦནྡྷོ། སཧཛཱཏདྷམྨཙིཏྟཏཱཡཱཏི རཱགཱདིསདྡྷཱདིདྷམྨཝིཙིཏྟབྷཱཝེན། བྷཱུམིཙིཏྟཏཱཡཱཏི ཨདྷིཊྛཱནཙིཏྟཏཱཡ། ཀམྨནཱནཏྟཾ མཱུལཾ ཀཱརཎཾ ཨེཏེསནྟི ཀམྨནཱནཏྟམཱུལཀཱ, ཏེསཾ། ལིངྒནཱནཏྟཾ ཨིཏྠིལིངྒཱདིནཱནཏྟཝསེན ཙེཝ ཏཾཏཾསཎྛཱནནཱནཏྟཝསེན ཙ ཝེདིཏབྦཾ། སཉྙཱནཱནཏྟཾ ཨིཏྠིཔུརིསདེཝམནུསྶཱདིསཉྙཱནཱནཏྟཝསེན ། ཝོཧཱརནཱནཏྟཾ ཏིསྶོཏིཨཱདིཝོཧཱརནཱནཏྟཝསེན། ཙིཏྟཱནཾ ཝིཙིཏྟཱནཾ། ཏཾཏཾཝོཧཱརནཱནཏྟམྤི ཙིཏྟེནེཝ པཉྙཔཱིཡཏི། རངྒཛཱཏརཱུཔསམུཊྛཱཔནཱདིནཱ ཝཏྠཾ རཉྫཡཏཱིཏི རཛཀོ, ཝཎྞཀཱརོ། པུཐུཛྫནསྶ ཨཏྟབྷཱཝསཉྙིཏརཱུཔསམུཊྛཱཔནཏཱ ནིཡཏཱ ཨེཀནྟིཀཱཏི པུཐུཛྫནགྒཧཎཾ། ‘‘ཨབྷིརཱུཔཾ རཱུཔཾ སམུཊྛཱཔེཏཱི’’ཏི ཨཱནེཏྭཱ སམྦནྡྷོ།
Tiracchānagatacittabhāvato cittasseva savisesaṃ cittabhāvakaraṇaṃ dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ. Tattha cittaṃ nāmetaṃ cittatarameva veditabbanti sambandho. Sahajātadhammacittatāyāti rāgādisaddhādidhammavicittabhāvena. Bhūmicittatāyāti adhiṭṭhānacittatāya. Kammanānattaṃ mūlaṃ kāraṇaṃ etesanti kammanānattamūlakā, tesaṃ. Liṅganānattaṃ itthiliṅgādinānattavasena ceva taṃtaṃsaṇṭhānanānattavasena ca veditabbaṃ. Saññānānattaṃ itthipurisadevamanussādisaññānānattavasena . Vohāranānattaṃ tissotiādivohāranānattavasena. Cittānaṃ vicittānaṃ. Taṃtaṃvohāranānattampi citteneva paññapīyati. Raṅgajātarūpasamuṭṭhāpanādinā vatthaṃ rañjayatīti rajako, vaṇṇakāro. Puthujjanassa attabhāvasaññitarūpasamuṭṭhāpanatā niyatā ekantikāti puthujjanaggahaṇaṃ. ‘‘Abhirūpaṃ rūpaṃ samuṭṭhāpetī’’ti ānetvā sambandho.
དུཏིཡགདྡུལབདྡྷསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Dutiyagaddulabaddhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / སུཏྟཔིཊཀ • Suttapiṭaka / སཾཡུཏྟནིཀཱཡ • Saṃyuttanikāya / ༨. དུཏིཡགདྡུལབདྡྷསུཏྟཾ • 8. Dutiyagaddulabaddhasuttaṃ
ཨཊྛཀཐཱ • Aṭṭhakathā / སུཏྟཔིཊཀ (ཨཊྛཀཐཱ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / སཾཡུཏྟནིཀཱཡ (ཨཊྛཀཐཱ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ༨. དུཏིཡགདྡུལབདྡྷསུཏྟཝཎྞནཱ • 8. Dutiyagaddulabaddhasuttavaṇṇanā
