| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
ទុតិយជ្ឈានកថាវណ្ណនា
Dutiyajjhānakathāvaṇṇanā
១៦១-១៦២. ទិដ្ឋាទីនវស្ស តំតំឈានក្ខណេ អនុប្បជ្ជនធម្មតាបាទនំ វូបសមនំ វិរជ្ជនំ បហានញ្ចាតិ ឥធាធិប្បេតវិតក្កាទយោយេវ ឈានង្គភូតា តថា ករីយន្តិ, ន តំសម្បយុត្តផស្សាទយោតិ វិតក្កាទីនំយេវ វូបសមាទិវចនំ ញាយាគតំ។ យស្មា បន វិតក្កាទយោ វិយ តំសម្បយុត្តធម្មាបិ ឯតេន ឯតំ ឱឡារិកន្តិ ទិដ្ឋាទីនវា ឯវ, តស្មា អវិសេសេន វិតក្កាទីនំ តំសហជាតានញ្ច វូបសមាទិកេ វត្តព្ពេ វិតក្កវិចារាទីនំយេវ វូបសមាទិកំ វុច្ចមានំ ‘‘អធិកវចនមញ្ញមត្ថំ ពោធេតី’’តិ កិញ្ចិ វិសេសំ ទីបេតីតិ តំ ទស្សេន្តោ ‘‘យេហិ វិតក្កវិចារេហី’’តិអាទិមាហ។ វិសុំ វិសុំ ឋិតានិបិ វិតក្កវិចារសមតិក្កមវចនាទីនិ បហេយ្យង្គនិទ្ទេសតាសាមញ្ញេន ចិត្តេន សមូហតោ គហេត្វា អវយវេន សមុទាយោបលក្ខណំ កតន្តិ ទស្សេន្តោ ‘‘តេសំ…បេ.… តំ ទីបកន្តិ វុត្ត’’ន្តិ អាហ។ ឥទានិ អវយវេន សមុទាយោបលក្ខណំ វិនា វិតក្កវិចារវូបសមវចនេន បីតិវិរាគាទិវចនានំ សវិសយេ សមានព្យាបារតំ ទស្សេន្តោ ‘‘អថ វា’’តិអាទិមាហ។
161-162. Diṭṭhādīnavassa taṃtaṃjhānakkhaṇe anuppajjanadhammatāpādanaṃ vūpasamanaṃ virajjanaṃ pahānañcāti idhādhippetavitakkādayoyeva jhānaṅgabhūtā tathā karīyanti, na taṃsampayuttaphassādayoti vitakkādīnaṃyeva vūpasamādivacanaṃ ñāyāgataṃ. Yasmā pana vitakkādayo viya taṃsampayuttadhammāpi etena etaṃ oḷārikanti diṭṭhādīnavā eva, tasmā avisesena vitakkādīnaṃ taṃsahajātānañca vūpasamādike vattabbe vitakkavicārādīnaṃyeva vūpasamādikaṃ vuccamānaṃ ‘‘adhikavacanamaññamatthaṃ bodhetī’’ti kiñci visesaṃ dīpetīti taṃ dassento ‘‘yehi vitakkavicārehī’’tiādimāha. Visuṃ visuṃ ṭhitānipi vitakkavicārasamatikkamavacanādīni paheyyaṅganiddesatāsāmaññena cittena samūhato gahetvā avayavena samudāyopalakkhaṇaṃ katanti dassento ‘‘tesaṃ…pe… taṃ dīpakanti vutta’’nti āha. Idāni avayavena samudāyopalakkhaṇaṃ vinā vitakkavicāravūpasamavacanena pītivirāgādivacanānaṃ savisaye samānabyāpārataṃ dassento ‘‘atha vā’’tiādimāha.
តស្មិំ ទស្សិតេតិ ‘‘យា សទ្ធា សទ្ទហនា’’តិអាទិនា ឈានវិភង្គេ សម្បសាទនេ ទស្សិតេ។ សមានាធិករណនិទ្ទេសេនេវាតិ តត្ថេវ វិភង្គេ ឧទ្ទេសបទុទ្ធារាទីសុ សទ្ធាឈានានំ ‘‘សម្បសាទន’’ន្តិ ឯកាធិករណតាវចនេនេវ។
Tasmiṃ dassiteti ‘‘yā saddhā saddahanā’’tiādinā jhānavibhaṅge sampasādane dassite. Samānādhikaraṇaniddesenevāti tattheva vibhaṅge uddesapaduddhārādīsu saddhājhānānaṃ ‘‘sampasādana’’nti ekādhikaraṇatāvacaneneva.
ឱឡារិកង្គមុខេន ‘‘តទនុធម្មតា សតី’’តិ វុត្តាយ តំតំឈាននិកន្តិយា វិក្ខម្ភនំ វិតក្កវិចារវូបសមវចនាទីហិ បកាសិតន្តិ អាហ ‘‘តណ្ហាប្បហានំ ឯតេសំ វូបសមន’’ន្តិ (វិភ. ៧៩៩)។ យតោ វិតក្កវិចារេសុ វិរត្តភាវទីបកំ វិតក្កវិចារវូបសមវចនន្តិ តទុភយាភាវទីបនំ បុន កតន្តិ ទស្សេតុំ ‘‘យេ ចា’’តិអាទិ វុត្តំ។
Oḷārikaṅgamukhena ‘‘tadanudhammatā satī’’ti vuttāya taṃtaṃjhānanikantiyā vikkhambhanaṃ vitakkavicāravūpasamavacanādīhi pakāsitanti āha ‘‘taṇhāppahānaṃ etesaṃ vūpasamana’’nti (vibha. 799). Yato vitakkavicāresu virattabhāvadīpakaṃ vitakkavicāravūpasamavacananti tadubhayābhāvadīpanaṃ puna katanti dassetuṃ ‘‘ye cā’’tiādi vuttaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / ធម្មសង្គណីបាឡិ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / រូបាវចរកុសលំ • Rūpāvacarakusalaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / អភិធម្មបិដក (អដ្ឋកថា) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ធម្មសង្គណិ-អដ្ឋកថា • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / ទុតិយជ្ឈានំ • Dutiyajjhānaṃ
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ទុតិយជ្ឈានកថាវណ្ណនា • Dutiyajjhānakathāvaṇṇanā
