| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
੬. ਦੁਤਿਯਕਾਮਭੂਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
6. Dutiyakāmabhūsuttavaṇṇanā
੩੪੮. ਛਟ੍ਠੇ ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ ਭਨ੍ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਅਯਂ ਕਿਰ, ਗਹਪਤਿ, ਨਿਰੋਧਂ વਲਞ੍ਜੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨਿਰੋਧਪਾਦਕੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ। ਥੇਰੋਪਿਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਞਤ੍વਾ ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਸੁ ਅਨੇਕੇਸੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁਪਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਾਦਯੋવ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਤਯੋ ਖੋ ਗਹਪਤੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਕਾਯੇਨ ਸਙ੍ਖਰੀਯਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੀਯਤੀਤਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ। વਾਚਾਯ ਸਙ੍ਖਰੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ વਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ। ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਖਰੀਯਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੀਯਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ।
348. Chaṭṭhe kati nu kho bhante saṅkhārāti ayaṃ kira, gahapati, nirodhaṃ valañjeti, tasmā ‘‘nirodhapādake saṅkhāre pucchissāmī’’ti cintetvā evamāha. Theropissa adhippāyaṃ ñatvā puññābhisaṅkhārādīsu anekesu saṅkhāresu vijjamānesupi kāyasaṅkhārādayova ācikkhanto tayo kho gahapatītiādimāha. Tattha kāyappaṭibaddhattā kāyena saṅkharīyati nibbattīyatīti kāyasaṅkhāro. Vācāya saṅkharoti nibbattetīti vacīsaṅkhāro. Cittappaṭibaddhattā cittena saṅkharīyati nibbattīyatīti cittasaṅkhāro.
ਕਤਮੋ ਪਨ ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਇਧ ਕਿਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ? ‘‘ਇਮੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮਿਸ੍ਸਾ ਆਲੁਲ਼ਿਤਾ ਅવਿਭੂਤਾ ਦੁਦ੍ਦੀਪਨਾ। ਤਥਾ ਹਿ ਕਾਯਦ੍વਾਰੇ ਆਦਾਨਗ੍ਗਹਣਮੁਞ੍ਚਨਚੋਪਨਾਨਿ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਟ੍ਠ ਕਾਮਾવਚਰਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਦ੍વਾਦਸ ਅਕੁਸਲਚੇਤਨਾਤਿ ਏવਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ વੀਸਤਿ ਚੇਤਨਾਪਿ, ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾਪਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋਤ੍વੇવ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। વਚੀਦ੍વਾਰੇ ਹਨੁਸਞ੍ਚੋਪਨਂ વਚੀਭੇਦਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾવ વੀਸਤਿ ਚੇਤਨਾਪਿ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਪਿ વਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋਤ੍વੇવ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਕਾਯવਚੀਦ੍વਾਰੇਸੁ ਚੋਪਨਂ ਅਪਤ੍વਾ ਰਹੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚਿਨ੍ਤਯਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾ ਏਕੂਨਤਿਂਸਚੇਤਨਾਪਿ, ਸਞ੍ਞਾ ਚ વੇਦਨਾ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋਤ੍વੇવ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਇਮੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮਿਸ੍ਸਾ ਆਲੁਲ਼ਿਤਾ ਅવਿਭੂਤਾ ਦੁਦ੍ਦੀਪਨਾ, ਤੇ ਪਾਕਟੇ વਿਭੂਤੇ ਕਤ੍વਾ ਕਥਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ।
Katamopana bhanteti idha kiṃ pucchati? ‘‘Ime saṅkhārā aññamaññaṃ missā āluḷitā avibhūtā duddīpanā. Tathā hi kāyadvāre ādānaggahaṇamuñcanacopanāni pāpetvā uppannā aṭṭha kāmāvacarakusalacetanā dvādasa akusalacetanāti evaṃ kusalākusalā vīsati cetanāpi, assāsapassāsāpi kāyasaṅkhārotveva vuccanti. Vacīdvāre hanusañcopanaṃ vacībhedaṃ pāpetvā uppannā vuttappakārāva vīsati cetanāpi vitakkavicārāpi vacīsaṅkhārotveva vuccanti. Kāyavacīdvāresu copanaṃ apatvā raho nisinnassa cintayato uppannā kusalākusalā ekūnatiṃsacetanāpi, saññā ca vedanā cāti ime dve dhammāpi cittasaṅkhārotveva vuccanti. Evaṃ ime saṅkhārā aññamaññaṃ missā āluḷitā avibhūtā duddīpanā, te pākaṭe vibhūte katvā kathāpessāmī’’ti pucchi.
ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਇਧ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਨਾਮਸ੍ਸ ਪਦਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਤਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਾਤਿ ਕਾਯਨਿਸ੍ਸਿਤਾ। ਕਾਯੇ ਸਤਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਸਤਿ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਨਿਸ੍ਸਿਤਾ। ਚਿਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਸਤਿ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ।
Kasmā pana bhanteti idha kāyasaṅkhārādināmassa padatthaṃ pucchati. Tassa vissajjane kāyappaṭibaddhāti kāyanissitā. Kāye sati honti, asati na honti. Cittappaṭibaddhāti cittanissitā. Citte sati honti, asati na honti.
ਇਦਾਨਿ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਸ ਸਞ੍ਞਾવੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ વਲਞ੍ਜੇਤਿ, ਨੋ વਲਞ੍ਜੇਤਿ, ਚਿਣ੍ਣવਸੀ વਾ ਤਤ੍ਥ ਨੋ ਚਿਣ੍ਣવਸੀ’’ਤਿ ਜਾਨਨਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਕਥਂ ਪਨ ਭਨ੍ਤੇ ਸਞ੍ਞਾવੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ। ਤਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਾਮੀਤਿ વਾ ਪਦਦ੍વਯੇਨ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕਾਲੋ ਕਥਿਤੋ। ਸਮਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਪਦੇਨ ਅਨ੍ਤੋਨਿਰੋਧੋ। ਤਥਾ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਚਿਤ੍ਤਕਕਾਲੋ ਕਥਿਤੋ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਅਚਿਤ੍ਤਕਕਾਲੋ।
Idāni ‘‘kiṃ nu kho esa saññāvedayitanirodhaṃ valañjeti, no valañjeti, ciṇṇavasī vā tattha no ciṇṇavasī’’ti jānanatthaṃ pucchanto kathaṃ pana bhante saññāvedayitanirodhasamāpatti hotīti āha. Tassa vissajjane samāpajjissanti vā samāpajjāmīti vā padadvayena nevasaññānāsaññāyatanasamāpattikālo kathito. Samāpannoti padena antonirodho. Tathā purimehi dvīhi padehi sacittakakālo kathito, pacchimena acittakakālo.
ਪੁਬ੍ਬੇવ ਤਥਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾવਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਾਲੇਯੇવ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਅਚਿਤ੍ਤਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾવਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਯਂ ਤਂ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਉਪਨੇਤੀਤਿ ਯਂ ਪਨ ਏવਂ ਭਾવਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਅਚਿਤ੍ਤਕਭਾવਾਯ ਉਪਨੇਤਿ। વਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ ਪਠਮਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਸੇਸਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ ਪਠਮਂ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇਯੇવ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ। ਤਤੋ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਤਤੋ ਪਰਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ। ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਤਤੋ ਪਰਂ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ ਅਨ੍ਤੋਨਿਰੋਧੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ। ਆਯੂਤਿ ਰੂਪਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ। વਿਪਰਿਭਿਨ੍ਨਾਨੀਤਿ ਉਪਹਤਾਨਿ વਿਨਟ੍ਠਾਨਿ।
Pubbeva tathā cittaṃ bhāvitaṃ hotīti nirodhasamāpattito pubbe addhānaparicchedakāleyeva ‘‘ettakaṃ kālaṃ acittako bhavissāmī’’ti addhānaparicchedaṃ cittaṃ bhāvitaṃ hoti. Yaṃ taṃ tathattāya upanetīti yaṃ pana evaṃ bhāvitaṃ cittaṃ, taṃ puggalaṃ tathattāya acittakabhāvāya upaneti. Vacīsaṅkhāro paṭhamaṃ nirujjhatīti sesasaṅkhārehi paṭhamaṃ dutiyajjhāneyeva nirujjhati. Tato kāyasaṅkhāroti tato paraṃ kāyasaṅkhāro catutthajjhāne nirujjhati. Tato cittasaṅkhāroti tato paraṃ cittasaṅkhāro antonirodhe nirujjhati. Āyūti rūpajīvitindriyaṃ. Viparibhinnānīti upahatāni vinaṭṭhāni.
ਤਤ੍ਥ ਕੇਚਿ ‘‘ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ‘ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ ਚ ਨਿਰੁਦ੍ਧੋ’ਤਿ વਚਨਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕਾਪਿ ਅਯਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ – ‘‘વਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋਪਿਸ੍ਸ ਨਿਰੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ વਚਨਤੋ વਾਚਾ ਅਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਨ੍ਨੇਨ ਧਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ ਸਜ੍ਝਾਯਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ। ਯੋ ਚਾਯਂ ਮਤੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਿਰੁਦ੍ਧੋਤਿ વਚਨਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਭવੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ વਾ ਅਰਹਨ੍ਤੇ વਾ ਝਾਪੇਨ੍ਤੇਨ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਭવੇਯ੍ਯ। ਇਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇ ਅਭਿਨਿવੇਸਂ ਅਕਤ੍વਾ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਨਯੇ ਠਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਤ੍ਥੋ ਹਿ ਪਟਿਸਰਣਂ, ਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ।
Tattha keci ‘‘nirodhasamāpannassa ‘cittasaṅkhāro ca niruddho’ti vacanato cittaṃ aniruddhaṃ hoti, tasmā sacittakāpi ayaṃ samāpattī’’ti vadanti. Te vattabbā – ‘‘vacīsaṅkhāropissa niruddho’’ti vacanato vācā aniruddhā hoti, tasmā nirodhasamāpannena dhammampi kathentena sajjhāyampi karontena nisīditabbaṃ siyā. Yo cāyaṃ mato kālaṅkato, tassāpi cittasaṅkhāro niruddhoti vacanato cittaṃ aniruddhaṃ bhaveyya, tasmā kālaṅkate mātāpitaro vā arahante vā jhāpentena ānantariyakammaṃ kataṃ bhaveyya. Iti byañjane abhinivesaṃ akatvā ācariyānaṃ naye ṭhatvā attho upaparikkhitabbo. Attho hi paṭisaraṇaṃ, na byañjanaṃ.
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨੀਤਿ ਕਿਰਿਯਮਯਪવਤ੍ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ વਤ੍ਤਮਾਨੇ ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਪਸਾਦੇ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤੇਸੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਕਿਲਮਨ੍ਤਿ, ਉਪਹਤਾਨਿ ਮਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ વਿਯ ਹੋਨ੍ਤਿ વਾਤਾਦੀਹਿ ਉਟ੍ਠਿਤਰਜੇਨ ਚਤੁਮਹਾਪਥੇ ਠਪਿਤਆਦਾਸੋ વਿਯ। ਯਥਾ ਪਨ ਥવਿਕਾਯ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਮਞ੍ਜੂਸਾਦੀਸੁ ਠਪਿਤੋ ਆਦਾਸੋ ਅਨ੍ਤੋਯੇવ વਿਰੋਚਤਿ, ਏવਂ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਨ੍ਤੋਨਿਰੋਧੇ ਪਞ੍ਚ ਪਸਾਦਾ ਅਤਿવਿਯ વਿਰੋਚਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨੀ’’ਤਿ।
Indriyāni vippasannānīti kiriyamayapavattasmiñhi vattamāne bahiddhārammaṇesu pasāde ghaṭṭentesu indriyāni kilamanti, upahatāni makkhittāni viya honti vātādīhi uṭṭhitarajena catumahāpathe ṭhapitaādāso viya. Yathā pana thavikāya pakkhipitvā mañjūsādīsu ṭhapito ādāso antoyeva virocati, evaṃ nirodhasamāpannassa bhikkhuno antonirodhe pañca pasādā ativiya virocanti. Tena vuttaṃ ‘‘indriyāni vippasannānī’’ti.
વੁਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਾ વੁਟ੍ਠਹਾਮੀਤਿ વਾ ਪਦਦ੍વਯੇਨ ਅਨ੍ਤੋਨਿਰੋਧਕਾਲੋ ਕਥਿਤੋ, વੁਟ੍ਠਿਤੋਤਿ ਪਦੇਨ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕਾਲੋ। ਤਥਾ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਅਚਿਤ੍ਤਕਕਾਲੋ ਕਥਿਤੋ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਸਚਿਤ੍ਤਕਕਾਲੋ। ਪੁਬ੍ਬੇવ ਤਥਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾવਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਾਲੇਯੇવ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਅਚਿਤ੍ਤਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਸਚਿਤ੍ਤਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਾવਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਯਂ ਤਂ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਉਪਨੇਤੀਤਿ ਯਂ ਏવਂ ਭਾવਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਸਚਿਤ੍ਤਕਭਾવਾਯ ਉਪਨੇਤਿ। ਇਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਨਕਾਲੋ ਗਹਿਤੋ, ਇਧ ਨਿਰੋਧਤੋ વੁਟ੍ਠਾਨਕਾਲੋ।
Vuṭṭhahissanti vā vuṭṭhahāmīti vā padadvayena antonirodhakālo kathito, vuṭṭhitoti padena phalasamāpattikālo. Tathā purimehi dvīhi padehi acittakakālo kathito, pacchimena sacittakakālo. Pubbeva tathā cittaṃ bhāvitaṃ hotīti nirodhasamāpattito pubbe addhānaparicchedakāleyeva ‘‘ettakaṃ kālaṃ acittako hutvā tato paraṃ sacittako bhavissāmī’’ti addhānaparicchedaṃ cittaṃ bhāvitaṃ hoti. Yaṃ taṃ tathattāya upanetīti yaṃ evaṃ bhāvitaṃ cittaṃ, taṃ puggalaṃ tathattāya sacittakabhāvāya upaneti. Iti heṭṭhā nirodhasamāpajjannakālo gahito, idha nirodhato vuṭṭhānakālo.
ਇਦਾਨਿ ਨਿਰੋਧਕਥਂ ਕਥੇਤੁਂ ਕਾਲੋਤਿ ਨਿਰੋਧਕਥਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ। ਸਾ ਪਨੇਸਾ ‘‘ਦ੍વੀਹਿ ਬਲੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਤਯੋ ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਸੋਲ਼ਸਹਿ ਞਾਣਚਰਿਯਾਹਿ ਨવਹਿ ਸਮਾਧਿਚਰਿਯਾਹਿ વਸੀਭਾવਤਾਪਞ੍ਞਾ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ ਕਥਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਕਥਿਤਨਯੇਨੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ। ਕੋ ਪਨਾਯਂ ਨਿਰੋਧੋ ਨਾਮ? ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਿ। ਅਥ ਕਿਮਤ੍ਥਮੇਤਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ? ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਅਚਿਤ੍ਤਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸੁਖਂ વਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਾਮੇਤਂ ਯਦਿਦਂ ਨਿਰੋਧੋਤਿ ਏਤਦਤ੍ਥਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ।
Idāni nirodhakathaṃ kathetuṃ kāloti nirodhakathā kathetabbā siyā. Sā panesā ‘‘dvīhi balehi samannāgatattā tayo ca saṅkhārānaṃ paṭipassaddhiyā soḷasahi ñāṇacariyāhi navahi samādhicariyāhi vasībhāvatāpaññā nirodhasamāpattiyaṃ ñāṇa’’nti mātikaṃ ṭhapetvā sabbākārena visuddhimagge kathitā, tasmā tattha kathitanayeneva gahetabbā. Ko panāyaṃ nirodho nāma? Catunnaṃ khandhānaṃ paṭisaṅkhā appavatti. Atha kimatthametaṃ samāpajjantīti? Saṅkhārānaṃ pavatte ukkaṇṭhitā sattāhaṃ acittakā hutvā sukhaṃ viharissāma, diṭṭhadhammanibbānaṃ nāmetaṃ yadidaṃ nirodhoti etadatthaṃ samāpajjanti.
ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨਿਰੋਧਾ વੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਤਂਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਸਞ੍ਞਞ੍ਚ વੇਦਨਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰੋ ਪਠਮਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਤੋ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਤਤੋ ਪਰਂ ਭવਙ੍ਗਸਮਯੇ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ।
Cittasaṅkhāro paṭhamaṃ uppajjatīti nirodhā vuṭṭhahantassa hi phalasamāpatticittaṃ paṭhamaṃ uppajjati. Taṃsampayuttaṃ saññañca vedanañca sandhāya ‘‘cittasaṅkhāro paṭhamaṃ uppajjatī’’ti āha. Tato kāyasaṅkhāroti tato paraṃ bhavaṅgasamaye kāyasaṅkhāro uppajjati.
ਕਿਂ ਪਨ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸੇ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ? ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ। ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਾ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ, ਸਾ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ। ਕਿਂ વਾ ਏਤੇਨ? ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਿਕਾ વਾ ਹੋਤੁ ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਾ વਾ, ਸਨ੍ਤਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਭਾવੋ ਸਞ੍ਜੀવਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਞ੍ਜੀવਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਹਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਕਿਂਸੁਕਪੁਪ੍ਫਸਦਿਸੇ વੀਤਚ੍ਚਿਤਙ੍ਗਾਰੇ ਮਦ੍ਦਮਾਨਸ੍ਸ ਗਚ੍ਛਤੋ ਚੀવਰੇ ਅਂਸੁਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਝਾਯਿ, ਉਸ੍ਮਾਕਾਰਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਹੋਸਿ। ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਬਲਂ ਨਾਮੇਤਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇવ ਸਨ੍ਤਾਯ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ વੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਭવਙ੍ਗਸਮਯੇਨੇવੇਤਂ ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Kiṃ pana phalasamāpatti assāsapassāse na samuṭṭhāpetīti? Samuṭṭhāpeti. Imassa pana catutthajjhānikā phalasamāpatti, sā na samuṭṭhāpeti. Kiṃ vā etena? Phalasamāpatti paṭhamajjhānikā vā hotu dutiyatatiyacatutthajjhānikā vā, santasamāpattito vuṭṭhitassa bhikkhuno assāsapassāsā abbohārikā honti, tesaṃ abbohārikabhāvo sañjīvattheravatthunā veditabbo. Sañjīvattherassa hi samāpattito vuṭṭhāya kiṃsukapupphasadise vītaccitaṅgāre maddamānassa gacchato cīvare aṃsumattampi na jhāyi, usmākāramattampi nāhosi. Samāpattibalaṃ nāmetanti vadanti. Evameva santāya phalasamāpattiyā vuṭṭhitassa bhikkhuno assāsapassāsā abbohārikā hontīti bhavaṅgasamayenevetaṃ kathitanti veditabbaṃ.
ਤਤੋ વਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋਤਿ ਤਤੋ ਪਰਂ ਕਿਰਿਯਮਯਪવਤ੍ਤવਲਞ੍ਜਨਕਾਲੇ વਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਕਿਂ ਭવਙ੍ਗਂ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰੇ ਨ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ? ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ। ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਪਨ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾ વਾਚਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀਤਿ ਕਿਰਿਯਮਯਪવਤ੍ਤવਲਞ੍ਜਨਕਾਲੇਨੇવੇਤਂ ਕਥਿਤਂ।
Tatovacīsaṅkhāroti tato paraṃ kiriyamayapavattavalañjanakāle vacīsaṅkhāro uppajjati. Kiṃ bhavaṅgaṃ vitakkavicāre na samuṭṭhāpetīti? Samuṭṭhāpeti. Taṃsamuṭṭhānā pana vitakkavicārā vācaṃ abhisaṅkhātuṃ na sakkontīti kiriyamayapavattavalañjanakālenevetaṃ kathitaṃ.
ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਫਸ੍ਸੋਤਿਆਦਯੋ ਸਗੁਣੇਨਾਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨਾਪਿ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾ। ਸਗੁਣੇਨ ਤਾવ ਸੁਞ੍ਞਤਾ ਨਾਮ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿ, ਤਾਯ ਸਹਜਾਤਫਸ੍ਸਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਪ੍ਪਣਿਹਿਤੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਸੁਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਸੁਞ੍ਞਤਾ ਨਾਮ, ਰਾਗਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਅਭਾવਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਪ੍ਪਣਿਧੀਨਂ ਅਭਾવਾ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਂ, ਸੁਞ੍ਞਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋ ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਨਾਮ। ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਪ੍ਪਣਿਹਿਤੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
Suññato phassotiādayo saguṇenāpi ārammaṇenāpi kathetabbā. Saguṇena tāva suññatā nāma phalasamāpatti, tāya sahajātaphassaṃ sandhāya ‘‘suññato phasso’’ti vuttaṃ. Animittappaṇihitesupi eseva nayo. Ārammaṇena pana nibbānaṃ rāgādīhi suññattā suññatā nāma, rāganimittādīnaṃ abhāvā animittaṃ, rāgadosamohappaṇidhīnaṃ abhāvā appaṇihitaṃ, suññataṃ nibbānaṃ ārammaṇaṃ katvā uppannaphalasamāpattisamphasso suññato nāma. Animittappaṇihitesupi eseva nayo.
ਅਪਰਾ ਆਗਮਨਿਯਕਥਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਸੁਞ੍ਞਤਅਨਿਮਿਤ੍ਤਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਾਤਿ ਹਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਦਿਸ੍વਾ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ વੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ વੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਦਿਸ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖਤੋ વੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਾ ਨਾਮ। ਯੋ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨਤ੍ਤਤੋ ਦਿਸ੍વਾ ਅਨਤ੍ਤਤੋ વੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸੁਞ੍ਞਤਾ ਨਾਮ। ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤવਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਮਗ੍ਗੋ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਨਾਮ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਫਲਂ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਹਜਾਤੇ ਫਸ੍ਸੇ ਫੁਸਨ੍ਤੇ ‘‘ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਫਸ੍ਸੋ ਫੁਸਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਸੁਞ੍ਞਤੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਆਗਮਨਿਯੇਨ ਕਥਿਤੇ ਪਨ ਸੁਞ੍ਞਤੋ વਾ ਫਸ੍ਸੋ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋ વਾ ਫਸ੍ਸੋ ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੋ વਾ ਫਸ੍ਸੋਤਿ વਿਕਪ੍ਪੋ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਗੁਣੇਨ ਚੇવ ਆਰਮ੍ਮਣੇਨ ਚ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ। ਏવਞ੍ਹਿ ਤਯੋ ਫਸ੍ਸਾ ਫੁਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮੇਤਿ।
Aparā āgamaniyakathā nāma hoti. Suññataanimittaappaṇihitāti hi vipassanāpi vuccati. Tattha yo bhikkhu saṅkhāre aniccato pariggahetvā aniccato disvā aniccato vuṭṭhāti, tassa vuṭṭhānagāminivipassanā animittā nāma hoti. Yo dukkhato pariggahetvā dukkhato disvā dukkhato vuṭṭhāti, tassa appaṇihitā nāma. Yo anattato pariggahetvā anattato disvā anattato vuṭṭhāti, tassa suññatā nāma. Tattha animittavipassanāya maggo animitto nāma, animittamaggassa phalaṃ animittaṃ nāma, animittaphalasamāpattisahajāte phasse phusante ‘‘animitto phasso phusatī’’ti vuccati. Appaṇihitasuññatesupi eseva nayo. Āgamaniyena kathite pana suññato vā phasso animitto vā phasso appaṇihito vā phassoti vikappo āpajjeyya, tasmā saguṇena ceva ārammaṇena ca kathetabbaṃ. Evañhi tayo phassā phusantīti sameti.
વਿવੇਕਨਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ વਿવੇਕੋ ਨਾਮ। ਤਸ੍ਮਿਂ વਿવੇਕੇ ਨਿਨ੍ਨਂ ਓਨਤਨ੍ਤਿ વਿવੇਕਨਿਨ੍ਨਂ। વਿવੇਕਪੋਣਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਤੋ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯੇਨ વਿવੇਕੋ, ਤੇਨ વਙ੍ਕਂ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਠਿਤਨ੍ਤਿ વਿવੇਕਪੋਣਂ। ਯੇਨ વਿવੇਕੋ, ਤੇਨ ਪਤਮਾਨਂ વਿਯ ਠਿਤਨ੍ਤਿ વਿવੇਕਪਬ੍ਭਾਰਂ।
Vivekaninnantiādīsu nibbānaṃ viveko nāma. Tasmiṃ viveke ninnaṃ onatanti vivekaninnaṃ. Vivekapoṇanti aññato agantvā yena viveko, tena vaṅkaṃ viya hutvā ṭhitanti vivekapoṇaṃ. Yena viveko, tena patamānaṃ viya ṭhitanti vivekapabbhāraṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੬. ਦੁਤਿਯਕਾਮਭੂਸੁਤ੍ਤਂ • 6. Dutiyakāmabhūsuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੬. ਦੁਤਿਯਕਾਮਭੂਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 6. Dutiyakāmabhūsuttavaṇṇanā
