Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā)

    ೧೦. ದುತಿಯಕೋಸಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

    10. Dutiyakosalasuttavaṇṇanā

    ೩೦. ದಸಮೇ ಉಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಯುಜ್ಝತಿ ಏತಾಯಾತಿ ಉಯ್ಯೋಧಿಕಾ, ಸತ್ಥಪ್ಪಹಾರೇಹಿ ಯುಜ್ಝಿತಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಉಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಯುಜ್ಝನಂ ವಾ ಉಯ್ಯೋಧಿಕೋ, ಸತ್ಥಪ್ಪಹಾರೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯುದ್ಧತೋ ನಿವತ್ತೋ’’ತಿ। ಉಪಸ್ಸುತಿವಸೇನ ಯುಜ್ಝಿತಬ್ಬಾಕಾರಂ ಞತ್ವಾತಿ ಜೇತವನೇ ಕಿರ ದತ್ತತ್ಥೇರೋ ಧನುಗ್ಗಹತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋತಿ ದ್ವೇ ಮಹಲ್ಲಕತ್ಥೇರಾ ವಿಹಾರಪಚ್ಚನ್ತೇ ಪಣ್ಣಸಾಲಾಯ ವಸನ್ತಿ। ತೇಸು ಧನುಗ್ಗಹತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮೇ ಪಬುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯ ನಿಸಿನ್ನೋ ದತ್ತತ್ಥೇರಂ ಆಮನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ತೇ ಮಹೋದರೋ ಕೋಸಲೋ ಭುತ್ತಭತ್ತಮೇವ ಪೂತಿಂ ಕರೋತಿ, ಯುದ್ಧವಿಚಾರಣಂ ಪನ ಕಿಞ್ಚಿ ನ ಜಾನಾತಿ, ಪರಾಜಿತೋತ್ವೇವ ವದಾಪೇತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತೇನ ‘‘ಕಿಂ ಪನ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ – ‘‘ಭನ್ತೇ, ಯುದ್ಧೋ ನಾಮ ಪದುಮಬ್ಯೂಹೋ ಚಕ್ಕಬ್ಯೂಹೋ ಸಕಟಬ್ಯೂಹೋತಿ ತಯೋ ಬ್ಯೂಹಾ ಹೋನ್ತಿ, ಅಜಾತಸತ್ತುಂ ಗಣ್ಹಿತುಕಾಮೇನ ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ಪಬ್ಬತಕುಚ್ಛಿಸ್ಮಿಂ ದ್ವೀಸು ಪಬ್ಬತಭಿತ್ತೀಸು ಮನುಸ್ಸೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಪುರತೋ ದುಬ್ಬಲಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಬ್ಬತನ್ತರಂ ಪವಿಟ್ಠಭಾವಂ ಜಾನಿತ್ವಾ ಪವಿಟ್ಠಮಗ್ಗಂ ರುನ್ಧಿತ್ವಾ ಪುರತೋ ಚ ಪಚ್ಛತೋ ಚ ಉಭೋಸು ಪಬ್ಬತಭಿತ್ತೀಸು ವಗ್ಗಿತ್ವಾ ನದಿತ್ವಾ ಜಾಲಪಕ್ಖಿತ್ತಮಚ್ಛಂ ವಿಯ ಕತ್ವಾ ಸಕ್ಕಾ ಗಹೇತು’’ನ್ತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪಂ ಸುಣಾಥಾ’’ತಿ ರಞ್ಞೋ ಪೇಸಿತಚರಪುರಿಸಾ ತಂ ಸುತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಆರೋಚೇಸುಂ। ತಂ ಸುತ್ವಾ ರಾಜಾ ಸಙ್ಗಾಮಭೇರಿಂ ಪಹರಾಪೇತ್ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಕಟಬ್ಯೂಹಂ ಕತ್ವಾ ಅಜಾತಸತ್ತುಂ ಜೀವಗ್ಗಾಹಂ ಗಣ್ಹಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಉಪಸ್ಸುತಿವಸೇ…ಪೇ॰.. ಅಜಾತಸತ್ತುಂ ಗಣ್ಹೀ’’ತಿ।

    30. Dasame uggantvā yujjhati etāyāti uyyodhikā, satthappahārehi yujjhitassetaṃ adhivacanaṃ. Uggantvā yujjhanaṃ vā uyyodhiko, satthappahāro. Tenāha ‘‘yuddhato nivatto’’ti. Upassutivasena yujjhitabbākāraṃ ñatvāti jetavane kira dattatthero dhanuggahatissattheroti dve mahallakattherā vihārapaccante paṇṇasālāya vasanti. Tesu dhanuggahatissatthero pacchimayāme pabujjhitvā uṭṭhāya nisinno dattattheraṃ āmantetvā ‘‘ayaṃ te mahodaro kosalo bhuttabhattameva pūtiṃ karoti, yuddhavicāraṇaṃ pana kiñci na jānāti, parājitotveva vadāpetī’’ti vatvā tena ‘‘kiṃ pana kātuṃ vaṭṭatī’’ti vutte – ‘‘bhante, yuddho nāma padumabyūho cakkabyūho sakaṭabyūhoti tayo byūhā honti, ajātasattuṃ gaṇhitukāmena asukasmiṃ nāma pabbatakucchismiṃ dvīsu pabbatabhittīsu manusse ṭhapetvā purato dubbalaṃ dassetvā pabbatantaraṃ paviṭṭhabhāvaṃ jānitvā paviṭṭhamaggaṃ rundhitvā purato ca pacchato ca ubhosu pabbatabhittīsu vaggitvā naditvā jālapakkhittamacchaṃ viya katvā sakkā gahetu’’nti. Tasmiṃ khaṇe ‘‘bhikkhūnaṃ kathāsallāpaṃ suṇāthā’’ti rañño pesitacarapurisā taṃ sutvā rañño ārocesuṃ. Taṃ sutvā rājā saṅgāmabheriṃ paharāpetvā gantvā sakaṭabyūhaṃ katvā ajātasattuṃ jīvaggāhaṃ gaṇhi. Tena vuttaṃ ‘‘upassutivase…pe... ajātasattuṃ gaṇhī’’ti.

    ದೋಣಪಾಕನ್ತಿ ದೋಣತಣ್ಡುಲಾನಂ ಪಕ್ಕಭತ್ತಂ। ದೋಣನ್ತಿ ಚತುನಾಳಿಕಾನಮೇತಮಧಿವಚನಂ। ಮನುಜಸ್ಸಾತಿ ಸತ್ತಸ್ಸ। ತನುಕಸ್ಸಾತಿ ತನುಕಾ ಅಪ್ಪಿಕಾ ಅಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ, ಭುತ್ತಪಚ್ಚಯಾ ವಿಸಭಾಗವೇದನಾ ನ ಹೋನ್ತಿ। ಸಣಿಕನ್ತಿ ಮನ್ದಂ ಮುದುಕಂ, ಅಪರಿಸ್ಸಯಮೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಜೀರತೀತಿ ಪರಿಭುತ್ತಾಹಾರೋ ಪಚ್ಚತಿ। ಆಯು ಪಾಲಯನ್ತಿ ನಿರೋಗೋ ಅವೇದನೋ ಜೀವಿತಂ ರಕ್ಖನ್ತೋ। ಅಥ ವಾ ಸಣಿಕಂ ಜೀರತೀತಿ ಸೋ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞೂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪರಿಮಿತಾಹಾರತಾಯ ಸಣಿಕಂ ಚಿರೇನ ಜೀರತಿ ಜರಂ ಪಾಪುಣಾತಿ ಜೀವಿತಂ ಪಾಲಯನ್ತೋ।

    Doṇapākanti doṇataṇḍulānaṃ pakkabhattaṃ. Doṇanti catunāḷikānametamadhivacanaṃ. Manujassāti sattassa. Tanukassāti tanukā appikā assa puggalassa, bhuttapaccayā visabhāgavedanā na honti. Saṇikanti mandaṃ mudukaṃ, aparissayamevāti attho. Jīratīti paribhuttāhāro paccati. Āyu pālayanti nirogo avedano jīvitaṃ rakkhanto. Atha vā saṇikaṃ jīratīti so bhojane mattaññū puggalo parimitāhāratāya saṇikaṃ cirena jīrati jaraṃ pāpuṇāti jīvitaṃ pālayanto.

    ಇಮಂ ಓವಾದಂ ಅದಾಸೀತಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕಿರ (ಧ॰ ಪ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೨೦೩ ಪಸೇನದಿಕೋಸಲವತ್ಥು) ಸಮಯೇ ರಾಜಾ ತಣ್ಡುಲದೋಣಸ್ಸ ಓದನಂ ತದುಪಿಯೇನ ಸೂಪಬ್ಯಞ್ಜನೇನ ಭುಞ್ಜತಿ। ಸೋ ಏಕದಿವಸಂ ಭುತ್ತಪಾತರಾಸೋ ಭತ್ತಸಮ್ಮದಂ ಅವಿನೋದೇತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಕಿಲನ್ತರೂಪೋ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಸಮ್ಪರಿವತ್ತತಿ, ನಿದ್ದಾಯ ಅಭಿಭುಯ್ಯಮಾನೋಪಿ ಲಹುಕಂ ನಿಪಜ್ಜಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಅಥ ನಂ ಸತ್ಥಾ ಆಹ ‘‘ಕಿಂ, ಮಹಾರಾಜ, ಅವಿಸ್ಸಮಿತ್ವಾವ ಆಗತೋಸೀ’’ತಿ। ಆಮ, ಭನ್ತೇ, ಭುತ್ತಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಮೇ ಮಹಾದುಕ್ಖಂ ಹೋತೀತಿ। ಅಥ ನಂ ಸತ್ಥಾ, ‘‘ಮಹಾರಾಜ, ಅತಿಬಹುಭೋಜೀನಂ ಏತಂ ದುಕ್ಖಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ –

    Imaṃ ovādaṃ adāsīti ekasmiṃ kira (dha. pa. aṭṭha. 2.203 pasenadikosalavatthu) samaye rājā taṇḍuladoṇassa odanaṃ tadupiyena sūpabyañjanena bhuñjati. So ekadivasaṃ bhuttapātarāso bhattasammadaṃ avinodetvā satthu santikaṃ gantvā kilantarūpo ito cito ca samparivattati, niddāya abhibhuyyamānopi lahukaṃ nipajjituṃ asakkonto ekamantaṃ nisīdi. Atha naṃ satthā āha ‘‘kiṃ, mahārāja, avissamitvāva āgatosī’’ti. Āma, bhante, bhuttakālato paṭṭhāya me mahādukkhaṃ hotīti. Atha naṃ satthā, ‘‘mahārāja, atibahubhojīnaṃ etaṃ dukkhaṃ hotī’’ti vatvā –

    ‘‘ಮಿದ್ಧೀ ಯದಾ ಹೋತಿ ಮಹಗ್ಘಸೋ ಚ,

    ‘‘Middhī yadā hoti mahagghaso ca,

    ನಿದ್ದಾಯಿತಾ ಸಮ್ಪರಿವತ್ತಸಾಯೀ।

    Niddāyitā samparivattasāyī;

    ಮಹಾವರಾಹೋವ ನಿವಾಪಪುಟ್ಠೋ,

    Mahāvarāhova nivāpapuṭṭho,

    ಪುನಪ್ಪುನಂ ಗಬ್ಭಮುಪೇತಿ ಮನ್ದೋ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೩೨೫; ನೇತ್ತಿ॰ ೨೬, ೯೦) –

    Punappunaṃ gabbhamupeti mando’’ti. (dha. pa. 325; netti. 26, 90) –

    ಇಮಾಯ ಗಾಥಾಯ ಓವದಿತ್ವಾ, ‘‘ಮಹಾರಾಜ, ಭೋಜನಂ ನಾಮ ಮತ್ತಾಯ ಭುಞ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಮತ್ತಭೋಜಿನೋ ಹಿ ಸುಖಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ಉತ್ತರಿಪಿ ಪುನ ಓವದನ್ತೋ ‘‘ಮನುಜಸ್ಸ ಸದಾ ಸತೀಮತೋ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೧೨೪) ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ।

    Imāya gāthāya ovaditvā, ‘‘mahārāja, bhojanaṃ nāma mattāya bhuñjituṃ vaṭṭati, mattabhojino hi sukhaṃ hotī’’ti uttaripi puna ovadanto ‘‘manujassa sadā satīmato’’ti (saṃ. ni. 1.124) imaṃ gāthamāha.

    ರಾಜಾ ಪನ ಗಾಥಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿತುಂ ನಾಸಕ್ಖಿ, ಸಮೀಪೇ ಠಿತಂ ಪನ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯಂ ಸುದಸ್ಸನಂ ನಾಮ ಮಾಣವಂ ‘‘ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹ ತಾತಾ’’ತಿ ಆಹ। ಸೋ ತಂ ಗಾಥಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ಕರೋಮಿ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಸತ್ಥಾರಂ ಪುಚ್ಛಿ। ಅಥ ನಂ ಸತ್ಥಾ ಆಹ, ‘‘ಮಾಣವ, ಇಮಂ ಗಾಥಂ ನಟೋ ವಿಯ ಪತ್ತಪತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಮಾ ಅವಚ, ರಞ್ಞೋ ಪಾತರಾಸಂ ಭುಞ್ಜನಟ್ಠಾನೇ ಠತ್ವಾ ಪಠಮಪಿಣ್ಡಾದೀಸುಪಿ ಅವತ್ವಾ ಅವಸಾನೇ ಪಿಣ್ಡೇ ಗಹಿತೇ ವದೇಯ್ಯಾಸಿ, ರಾಜಾ ಸುತ್ವಾ ಭತ್ತಪಿಣ್ಡಂ ಛಡ್ಡೇಸ್ಸತಿ। ಅಥ ರಞ್ಞೋ ಹತ್ಥೇಸು ಧೋತೇಸು ಪಾತಿಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಸಿತ್ಥಾನಿ ಗಣೇತ್ವಾ ತದುಪಿಯಂ ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಞತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ತಾವತಕೇ ತಣ್ಡುಲೇ ಹಾರೇಯ್ಯಾಸಿ। ಪಾತರಾಸೇ ಚ ವತ್ವಾ ಸಾಯಮಾಸೇ ಮಾ ವದೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ। ಸೋ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಪಟಿಸ್ಸುಣಿತ್ವಾ ತಂ ದಿವಸಂ ರಞ್ಞೋ ಪಾತರಾಸಂ ಭುತ್ವಾ ಗತತ್ತಾ ಸಾಯಮಾಸೇ ಭಗವತೋ ಅನುಸಿಟ್ಠಿನಿಯಾಮೇನ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ। ರಾಜಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ವಚನಂ ಸರಿತ್ವಾ ಭತ್ತಪಿಣ್ಡಂ ಪಾತಿಯಂಯೇವ ಛಡ್ಡೇಸಿ। ರಞ್ಞೋ ಹತ್ಥೇಸು ಧೋತೇಸು ಪಾತಿಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಸಿತ್ಥಾನಿ ಗಣೇತ್ವಾ ಪುನದಿವಸೇ ತತ್ತಕೇ ತಣ್ಡುಲೇ ಹರಿಂಸು, ಸೋಪಿ ಮಾಣವೋ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛತಿ। ದಸಬಲಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಾಸಿಕೋ ಅಹೋಸಿ। ಅಥ ನಂ ಏಕದಿವಸಂ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ರಾಜಾ ಕಿತ್ತಕಂ ಭುಞ್ಜತೀ’’ತಿ? ಸೋ ‘‘ನಾಳಿಕೋದನ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ವಟ್ಟಿಸ್ಸತಿ ಏತ್ತಾವತಾ ಪುರಿಸಭಾಗೋ ಏಸ, ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಗಾಥಂ ಮಾ ವದೀತಿ। ರಾಜಾ ತಥೇವ ಸಣ್ಠಾಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ನಾಳಿಕೋದನಪರಮತಾಯ ಸಣ್ಠಾಸೀ’’ತಿ। ರತ್ತಞ್ಞುತಾಯ ವಡ್ಢಿತಂ ಸೀಲಂ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ವಡ್ಢಿತಸೀಲೋ। ಅಪೋಥುಜ್ಜನಿಕೇಹಿ ಸೀಲೇಹೀತಿ ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲೇಹಿ ಸೀಲಂ ಅರಿಯಂ ಸುದ್ಧಂ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅರಿಯಸೀಲೋ’’ತಿ। ತದೇಕಂ ಅನವಜ್ಜಟ್ಠೇನ ಕುಸಲಂ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಕುಸಲಸೀಲೋ’’ತಿ।

    Rājā pana gāthaṃ uggaṇhituṃ nāsakkhi, samīpe ṭhitaṃ pana bhāgineyyaṃ sudassanaṃ nāma māṇavaṃ ‘‘imaṃ gāthaṃ uggaṇha tātā’’ti āha. So taṃ gāthaṃ uggaṇhitvā ‘‘kiṃ karomi, bhante’’ti satthāraṃ pucchi. Atha naṃ satthā āha, ‘‘māṇava, imaṃ gāthaṃ naṭo viya pattapattaṭṭhāne mā avaca, rañño pātarāsaṃ bhuñjanaṭṭhāne ṭhatvā paṭhamapiṇḍādīsupi avatvā avasāne piṇḍe gahite vadeyyāsi, rājā sutvā bhattapiṇḍaṃ chaḍḍessati. Atha rañño hatthesu dhotesu pātiṃ apanetvā sitthāni gaṇetvā tadupiyaṃ byañjanaṃ ñatvā punadivase tāvatake taṇḍule hāreyyāsi. Pātarāse ca vatvā sāyamāse mā vadeyyāsī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti paṭissuṇitvā taṃ divasaṃ rañño pātarāsaṃ bhutvā gatattā sāyamāse bhagavato anusiṭṭhiniyāmena gāthaṃ abhāsi. Rājā dasabalassa vacanaṃ saritvā bhattapiṇḍaṃ pātiyaṃyeva chaḍḍesi. Rañño hatthesu dhotesu pātiṃ apanetvā sitthāni gaṇetvā punadivase tattake taṇḍule hariṃsu, sopi māṇavo divase divase tathāgatassa santikaṃ gacchati. Dasabalassa vissāsiko ahosi. Atha naṃ ekadivasaṃ pucchi ‘‘rājā kittakaṃ bhuñjatī’’ti? So ‘‘nāḷikodana’’nti āha. Vaṭṭissati ettāvatā purisabhāgo esa, ito paṭṭhāya gāthaṃ mā vadīti. Rājā tatheva saṇṭhāsi. Tena vuttaṃ ‘‘nāḷikodanaparamatāya saṇṭhāsī’’ti. Rattaññutāya vaḍḍhitaṃ sīlaṃ assa atthīti vaḍḍhitasīlo. Apothujjanikehi sīlehīti catupārisuddhisīlehi sīlaṃ ariyaṃ suddhaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘ariyasīlo’’ti. Tadekaṃ anavajjaṭṭhena kusalaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘kusalasīlo’’ti.

    ದುತಿಯಕೋಸಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Dutiyakosalasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಮಹಾವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Mahāvaggavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೧೦. ದುತಿಯಕೋಸಲಸುತ್ತಂ • 10. Dutiyakosalasuttaṃ

    ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೧೦. ದುತಿಯಕೋಸಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 10. Dutiyakosalasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact