Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၇. ဒုတိယကုဋိဝိဟာရိတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    7. Dutiyakuṭivihārittheragāthāvaṇṇanā

    အယမာဟု ပုရာဏိယာတိ အာယသ္မတော ကုဋိဝိဟာရိတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? သော ကိရ ပဒုမုတ္တရသ္သ ဘဂဝတော ပသန္နမာနသော ပရိဠာဟကာလေ နဠဝိလီဝေဟိ ဝိရစိတံ ဗီဇနိံ အဒာသိ။ တံ သတ္ထာ အနုမောဒနဂာထာယ သမ္ပဟံသေသိ။ သေသံ ယဒေတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗံ, တံ အဉ္ဇနဝနိယတ္ထေရဝတ္ထုမ္ဟိ ဝုတ္တသဒိသမေဝ။ အယံ ပန ဝိသေသော – အယံ ကိရ ဝုတ္တနယေန ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အညတရာယ ပုရာဏကုဋိကာယ ဝိဟရန္တော သမဏဓမ္မံ အစိန္တေတ္ဝာ, ‘‘အယံ ကုဋိကာ ဇိဏ္ဏာ, အညံ ကုဋိကံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ နဝကမ္မဝသေန စိတ္တံ ဥပ္ပာဒေသိ။ တသ္သ အတ္ထကာမာ ဒေဝတာ သံဝေဂဇနနတ္ထံ ဣမံ ဥတ္တာနောဘာသံ ဂမ္ဘီရတ္ထံ ‘‘အယမာဟု’’တိ ဂာထမာဟ။

    Ayamāhupurāṇiyāti āyasmato kuṭivihārittherassa gāthā. Kā uppatti? So kira padumuttarassa bhagavato pasannamānaso pariḷāhakāle naḷavilīvehi viracitaṃ bījaniṃ adāsi. Taṃ satthā anumodanagāthāya sampahaṃsesi. Sesaṃ yadettha vattabbaṃ, taṃ añjanavaniyattheravatthumhi vuttasadisameva. Ayaṃ pana viseso – ayaṃ kira vuttanayena pabbajitvā aññatarāya purāṇakuṭikāya viharanto samaṇadhammaṃ acintetvā, ‘‘ayaṃ kuṭikā jiṇṇā, aññaṃ kuṭikaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti navakammavasena cittaṃ uppādesi. Tassa atthakāmā devatā saṃvegajananatthaṃ imaṃ uttānobhāsaṃ gambhīratthaṃ ‘‘ayamāhu’’ti gāthamāha.

    ၅၇. တတ္ထ အယန္တိ အာသန္နပစ္စက္ခဝစနံ။ အာဟူတိ အဟောသီတိ အတ္ထော။ ဂာထာသုခတ္ထဉ္ဟိ ဒီဃံ ကတ္ဝာ ဝုတ္တံ။ ပုရာဏိယာတိ ပုရာတနီ အဒ္ဓဂတာ။ အညံ ပတ္ထယသေ နဝံ ကုဋိန္တိ ဣမိသ္သာ ကုဋိယာ ပုရာဏဘာဝေန ဇိဏ္ဏတာယ ဣတော အညံ ဣဒာနိ နိဗ္ဗတ္တနီယတာယ နဝံ ကုဋိံ ပတ္ထယသေ ပတ္ထေသိ အာသီသသိ။ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ပန အာသံ ကုဋိယာ ဝိရာဇယ ပုရာဏိယံ ဝိယ နဝာယမ္ပိ ကုဋိယံ အာသံ တဏ္ဟံ အပေက္ခံ ဝိရာဇေဟိ, သဗ္ဗသော တတ္ထ ဝိရတ္တစိတ္တော ဟောဟိ။ ကသ္မာ? ယသ္မာ ဒုက္ခာ ဘိက္ခု ပုန နဝာ နာမ ကုဋိ ဘိက္ခု ပုန ဣဒာနိ နိဗ္ဗတ္တိယမာနာ ဒုက္ခာဝဟတ္တာ ဒုက္ခာ, တသ္မာ အညံ နဝံ ဒုက္ခံ အနုပ္ပာဒေန္တော ယထာနိဗ္ဗတ္တာယံ ပုရာဏိယံယေဝ ကုဋိယံ ဌတ္ဝာ အတ္တနာ ကတဗ္ဗံ ကရောဟီတိ။ အယဉ္ဟေတ္ထ အဓိပ္ပာယော – တ္ဝံ, ဘိက္ခု, ‘‘အယံ ပုရာဏီ တိဏကုဋိကာ ဇိဏ္ဏာ’’တိ အညံ နဝံ တိဏကုဋိကံ ကာတုံ ဣစ္ဆသိ, န သမဏဓမ္မံ, ဧဝံ ဣစ္ဆန္တော ပန ဘာဝနာယ အနနုယုဉ္ဇနေန ပုနဗ္ဘဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ အနတိဝတ္တနတော အာယတိံ အတ္တဘာဝကုဋိမ္ပိ ပတ္ထေန္တော ကာတုံ ဣစ္ဆန္တောယေဝ နာမ ဟောတိ။ သာ ပန နဝာ တိဏကုဋိ ဝိယ ကရဏဒုက္ခေန တတော ဘိယ္ယောပိ ဇရာမရဏသောကပရိဒေဝာဒိဒုက္ခသံသဋ္ဌတာယ ဒုက္ခာ, တသ္မာ တိဏကုဋိယံ ဝိယ အတ္တဘာဝကုဋိယံ အာသံ အပေက္ခံ ဝိရာဇယ သဗ္ဗသော တတ္ထ ဝိရတ္တစိတ္တော ဟောဟိ, ဧဝံ တေ ဝဋ္ဋဒုက္ခံ န ဘဝိသ္သတီတိ။ ဒေဝတာယ စ ဝစနံ သုတ္ဝာ ထေရော သံဝေဂဇာတော ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာ ဃဋေန္တော ဝာယမန္တော နစိရသ္သေဝ အရဟတ္တေ ပတိဋ္ဌာသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၁.၁၁.၃၆-၄၆) –

    57. Tattha ayanti āsannapaccakkhavacanaṃ. Āhūti ahosīti attho. Gāthāsukhatthañhi dīghaṃ katvā vuttaṃ. Purāṇiyāti purātanī addhagatā. Aññaṃ patthayase navaṃ kuṭinti imissā kuṭiyā purāṇabhāvena jiṇṇatāya ito aññaṃ idāni nibbattanīyatāya navaṃ kuṭiṃ patthayase patthesi āsīsasi. Sabbena sabbaṃ pana āsaṃ kuṭiyā virājaya purāṇiyaṃ viya navāyampi kuṭiyaṃ āsaṃ taṇhaṃ apekkhaṃ virājehi, sabbaso tattha virattacitto hohi. Kasmā? Yasmā dukkhā bhikkhu puna navā nāma kuṭi bhikkhu puna idāni nibbattiyamānā dukkhāvahattā dukkhā, tasmā aññaṃ navaṃ dukkhaṃ anuppādento yathānibbattāyaṃ purāṇiyaṃyeva kuṭiyaṃ ṭhatvā attanā katabbaṃ karohīti. Ayañhettha adhippāyo – tvaṃ, bhikkhu, ‘‘ayaṃ purāṇī tiṇakuṭikā jiṇṇā’’ti aññaṃ navaṃ tiṇakuṭikaṃ kātuṃ icchasi, na samaṇadhammaṃ, evaṃ icchanto pana bhāvanāya ananuyuñjanena punabbhavābhinibbattiyā anativattanato āyatiṃ attabhāvakuṭimpi patthento kātuṃ icchantoyeva nāma hoti. Sā pana navā tiṇakuṭi viya karaṇadukkhena tato bhiyyopi jarāmaraṇasokaparidevādidukkhasaṃsaṭṭhatāya dukkhā, tasmā tiṇakuṭiyaṃ viya attabhāvakuṭiyaṃ āsaṃ apekkhaṃ virājaya sabbaso tattha virattacitto hohi, evaṃ te vaṭṭadukkhaṃ na bhavissatīti. Devatāya ca vacanaṃ sutvā thero saṃvegajāto vipassanaṃ paṭṭhapetvā ghaṭento vāyamanto nacirasseva arahatte patiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.11.36-46) –

    ‘‘ပဒုမုတ္တရဗုဒ္ဓသ္သ ၊ လောကဇေဋ္ဌသ္သ တာဒိနော။

    ‘‘Padumuttarabuddhassa , lokajeṭṭhassa tādino;

    တိဏတ္ထရေ နိသိန္နသ္သ၊ ဥပသန္တသ္သ တာဒိနော။

    Tiṇatthare nisinnassa, upasantassa tādino.

    ‘‘နဠမာလံ ဂဟေတ္ဝာန၊ ဗန္ဓိတ္ဝာ ဗီဇနိံ အဟံ။

    ‘‘Naḷamālaṃ gahetvāna, bandhitvā bījaniṃ ahaṃ;

    ဗုဒ္ဓသ္သ ဥပနာမေသိံ၊ ဒ္ဝိပဒိန္ဒသ္သ တာဒိနော။

    Buddhassa upanāmesiṃ, dvipadindassa tādino.

    ‘‘ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ သဗ္ဗညူ၊ ဗီဇနိံ လောကနာယကော။

    ‘‘Paṭiggahetvā sabbaññū, bījaniṃ lokanāyako;

    မမ သင္ကပ္ပမညာယ၊ ဣမံ ဂာထံ အဘာသထ။

    Mama saṅkappamaññāya, imaṃ gāthaṃ abhāsatha.

    ‘‘ယထာ မေ ကာယော နိဗ္ဗာတိ၊ ပရိဠာဟော န ဝိဇ္ဇတိ။

    ‘‘Yathā me kāyo nibbāti, pariḷāho na vijjati;

    တထေဝ တိဝိဓဂ္ဂီဟိ၊ စိတ္တံ တဝ ဝိမုစ္စတု။

    Tatheva tividhaggīhi, cittaṃ tava vimuccatu.

    ‘‘သဗ္ဗေ ဒေဝာ သမာဂစ္ဆုံ၊ ယေ ကေစိ ဝနနိသ္သိတာ။

    ‘‘Sabbe devā samāgacchuṃ, ye keci vananissitā;

    သောသ္သာမ ဗုဒ္ဓဝစနံ၊ ဟာသယန္တဉ္စ ဒာယကံ။

    Sossāma buddhavacanaṃ, hāsayantañca dāyakaṃ.

    ‘‘နိသိန္နော ဘဂဝာ တတ္ထ၊ ဒေဝသင္ဃပုရက္ခတော။

    ‘‘Nisinno bhagavā tattha, devasaṅghapurakkhato;

    ဒာယကံ သမ္ပဟံသေန္တော၊ ဣမာ ဂာထာ အဘာသထ။

    Dāyakaṃ sampahaṃsento, imā gāthā abhāsatha.

    ‘‘ဣမိနာ ဗီဇနိဒာနေန၊ စိတ္တသ္သ ပဏိဓီဟိ စ။

    ‘‘Iminā bījanidānena, cittassa paṇidhīhi ca;

    သုဗ္ဗတော နာမ နာမေန၊ စက္ကဝတ္တီ ဘဝိသ္သတိ။

    Subbato nāma nāmena, cakkavattī bhavissati.

    ‘‘တေန ကမ္မာဝသေသေန၊ သုက္ကမူလေန စောဒိတော။

    ‘‘Tena kammāvasesena, sukkamūlena codito;

    မာလုတော နာမ နာမေန၊ စက္ကဝတ္တီ ဘဝိသ္သတိ။

    Māluto nāma nāmena, cakkavattī bhavissati.

    ‘‘ဣမိနာ ဗီဇနိဒာနေန၊ သမ္မာနဝိပုလေန စ။

    ‘‘Iminā bījanidānena, sammānavipulena ca;

    ကပ္ပသတသဟသ္သမ္ပိ၊ ဒုဂ္ဂတိံ နုပပဇ္ဇတိ။

    Kappasatasahassampi, duggatiṃ nupapajjati.

    ‘‘တိံသကပ္ပသဟသ္သမ္ဟိ၊ သုဗ္ဗတာ အဋ္ဌတိံသ တေ။

    ‘‘Tiṃsakappasahassamhi, subbatā aṭṭhatiṃsa te;

    ဧကူနတိံသသဟသ္သေ၊ အဋ္ဌ မာလုတနာမကာ။

    Ekūnatiṃsasahasse, aṭṭha mālutanāmakā.

    ‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    အရဟတ္တေ ပန ပတိဋ္ဌိတော ‘‘အယံ မေ အရဟတ္တပ္ပတ္တိယာ အင္ကုသဘူတာ’’တိ တမေဝ ဂာထံ ပစ္စုဒာဟာသိ။ သာယေဝ စ ထေရသ္သ အညာဗ္ယာကရဏဂာထာ အဟောသိ။ ကုဋိဩဝာဒေန လဒ္ဓဝိသေသတ္တာ စသ္သ ကုဋိဝိဟာရီတ္ဝေဝ သမညာ အဟောသီတိ။

    Arahatte pana patiṭṭhito ‘‘ayaṃ me arahattappattiyā aṅkusabhūtā’’ti tameva gāthaṃ paccudāhāsi. Sāyeva ca therassa aññābyākaraṇagāthā ahosi. Kuṭiovādena laddhavisesattā cassa kuṭivihārītveva samaññā ahosīti.

    ဒုတိယကုဋိဝိဟာရိတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Dutiyakuṭivihārittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၇. ဒုတိယကုဋိဝိဟာရိတ္ထေရဂာထာ • 7. Dutiyakuṭivihārittheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact