Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఉదాన-అట్ఠకథా • Udāna-aṭṭhakathā |
౨. దుతియలకుణ్డకభద్దియసుత్తవణ్ణనా
2. Dutiyalakuṇḍakabhaddiyasuttavaṇṇanā
౬౨. దుతియే సేఖం మఞ్ఞమానోతి ‘‘సేఖో అయ’’న్తి మఞ్ఞమానో. తత్రాయం వచనత్థో – సిక్ఖతీతి సేఖో. కిం సిక్ఖతి? అధిసీలం అధిచిత్తం అధిపఞ్ఞఞ్చ. అథ వా సిక్ఖనం సిక్ఖా, సా ఏతస్స సీలన్తి సేఖో. సో హి అపరియోసితసిక్ఖత్తా తదధిముత్తత్తా చ ఏకన్తేన సిక్ఖనసీలో, న పరినిట్ఠితసిక్ఖో అసేఖో వియ తత్థ పటిప్పస్సద్ధుస్సుక్కో, నాపి విస్సట్ఠసిక్ఖో పచురజనో వియ తత్థ అనధిముత్తో. అథ వా అరియాయ జాతియా తీసు సిక్ఖాసు జాతో, తత్థ వా భవోతి సేఖో. భియ్యోసోమత్తాయాతి పమాణతో ఉత్తరి, పమాణం అతిక్కమిత్వా అధికతరన్తి అత్థో. ఆయస్మా హి లకుణ్డకభద్దియో పఠమసుత్తే వుత్తేన విధినా పఠమోవాదేన యథానిసిన్నోవ ఆసవక్ఖయప్పత్తో. ధమ్మసేనాపతి పన తస్స తం అరహత్తప్పత్తిం అనావజ్జనేన అజానిత్వా ‘‘సేఖోయేవా’’తి మఞ్ఞమానో అప్పం యాచితో బహుం దదమానో ఉళారపురిసో వియ భియ్యో భియ్యో అనేకపరియాయేన ఆసవక్ఖయాయ ధమ్మం కథేతియేవ. ఆయస్మాపి లకుణ్డకభద్దియో ‘‘కతకిచ్చో దానాహం, కిం ఇమినా ఓవాదేనా’’తి అచిన్తేత్వా సద్ధమ్మగారవేన పుబ్బే వియ సక్కచ్చం సుణాతియేవ. తం దిస్వా భగవా గన్ధకుటియం నిసిన్నోయేవ బుద్ధానుభావేన యథా ధమ్మసేనాపతి తస్స కిలేసక్ఖయం జానాతి, తథా కత్వా ఇమం ఉదానం ఉదానేసి. తేన వుత్తం ‘‘తేన ఖో పన సమయేనా’’తిఆది. తత్థ యం వత్తబ్బం, తం అనన్తరసుత్తే వుత్తమేవ.
62. Dutiye sekhaṃ maññamānoti ‘‘sekho aya’’nti maññamāno. Tatrāyaṃ vacanattho – sikkhatīti sekho. Kiṃ sikkhati? Adhisīlaṃ adhicittaṃ adhipaññañca. Atha vā sikkhanaṃ sikkhā, sā etassa sīlanti sekho. So hi apariyositasikkhattā tadadhimuttattā ca ekantena sikkhanasīlo, na pariniṭṭhitasikkho asekho viya tattha paṭippassaddhussukko, nāpi vissaṭṭhasikkho pacurajano viya tattha anadhimutto. Atha vā ariyāya jātiyā tīsu sikkhāsu jāto, tattha vā bhavoti sekho. Bhiyyosomattāyāti pamāṇato uttari, pamāṇaṃ atikkamitvā adhikataranti attho. Āyasmā hi lakuṇḍakabhaddiyo paṭhamasutte vuttena vidhinā paṭhamovādena yathānisinnova āsavakkhayappatto. Dhammasenāpati pana tassa taṃ arahattappattiṃ anāvajjanena ajānitvā ‘‘sekhoyevā’’ti maññamāno appaṃ yācito bahuṃ dadamāno uḷārapuriso viya bhiyyo bhiyyo anekapariyāyena āsavakkhayāya dhammaṃ kathetiyeva. Āyasmāpi lakuṇḍakabhaddiyo ‘‘katakicco dānāhaṃ, kiṃ iminā ovādenā’’ti acintetvā saddhammagāravena pubbe viya sakkaccaṃ suṇātiyeva. Taṃ disvā bhagavā gandhakuṭiyaṃ nisinnoyeva buddhānubhāvena yathā dhammasenāpati tassa kilesakkhayaṃ jānāti, tathā katvā imaṃ udānaṃ udānesi. Tena vuttaṃ ‘‘tena kho pana samayenā’’tiādi. Tattha yaṃ vattabbaṃ, taṃ anantarasutte vuttameva.
గాథాయం పన అచ్ఛేచ్ఛి వట్టన్తి అనవసేసతో కిలేసవట్టం సముచ్ఛిన్ది, ఛిన్నే చ కిలేసవట్టే కమ్మవట్టమ్పి ఛిన్నమేవ. బ్యగా నిరాసన్తి ఆసా వుచ్చతి తణ్హా, నత్థి ఏత్థ ఆసాతి నిరాసం, నిబ్బానం. తం నిరాసం విసేసేన అగా అధిగతోతి బ్యగా, అగ్గమగ్గస్స అధిగతత్తా పున అధిగమకారణేన వినా అధిగతోతి అత్థో. యస్మా తణ్హా దుక్ఖసముదయభూతా, తాయ పహీనాయ అప్పహీనో నామ కిలేసో నత్థి, తస్మాస్స తణ్హాపహానం సవిసేసం కత్వా దస్సేన్తో ‘‘విసుక్ఖా సరితా న సన్దతీ’’తి ఆహ. తస్సత్థో – చతుత్థసూరియపాతుభావేన వియ మహానదియో చతుత్థమగ్గఞాణుప్పాదేన అనవసేసతో విసుక్ఖా విసోసితా తణ్హాసరితా నదీ న సన్దతి, ఇతో పట్ఠాయ న పవత్తతి. తణ్హా హి ‘‘సరితా’’తి వుచ్చతి. యథాహ – ‘‘సరితాని సినేహితాని చ, సోమనస్సాని భవన్తి జన్తునో’’తి (ధ॰ ప॰ ౩౪౧), ‘‘సరితా విసత్తికా’’తి (ధ॰ స॰ ౧౦౬౫; మహాని॰ ౩) చ. ఛిన్నం వట్టం న వత్తతీతి ఏవం కిలేసవట్టసముచ్ఛేదేన ఛిన్నం వట్టం అనుప్పాదధమ్మతం అవిపాకధమ్మతఞ్చ ఆపాదనేన ఉపచ్ఛిన్నం కమ్మవట్టం న వత్తతి న పవత్తతి. ఏసేవన్తో దుక్ఖస్సాతి యదేతం సబ్బసో కిలేసవట్టాభావతో కమ్మవట్టస్స అప్పవత్తనం, సో ఆయతిం విపాకవట్టస్స ఏకంసేనేవ అనుప్పాదో ఏవ సకలస్సాపి సంసారదుక్ఖస్స అన్తో పరిచ్ఛేదో పరివటుమభావోతి.
Gāthāyaṃ pana acchecchi vaṭṭanti anavasesato kilesavaṭṭaṃ samucchindi, chinne ca kilesavaṭṭe kammavaṭṭampi chinnameva. Byagā nirāsanti āsā vuccati taṇhā, natthi ettha āsāti nirāsaṃ, nibbānaṃ. Taṃ nirāsaṃ visesena agā adhigatoti byagā, aggamaggassa adhigatattā puna adhigamakāraṇena vinā adhigatoti attho. Yasmā taṇhā dukkhasamudayabhūtā, tāya pahīnāya appahīno nāma kileso natthi, tasmāssa taṇhāpahānaṃ savisesaṃ katvā dassento ‘‘visukkhā saritā na sandatī’’ti āha. Tassattho – catutthasūriyapātubhāvena viya mahānadiyo catutthamaggañāṇuppādena anavasesato visukkhā visositā taṇhāsaritā nadī na sandati, ito paṭṭhāya na pavattati. Taṇhā hi ‘‘saritā’’ti vuccati. Yathāha – ‘‘saritāni sinehitāni ca, somanassāni bhavanti jantuno’’ti (dha. pa. 341), ‘‘saritā visattikā’’ti (dha. sa. 1065; mahāni. 3) ca. Chinnaṃ vaṭṭaṃ na vattatīti evaṃ kilesavaṭṭasamucchedena chinnaṃ vaṭṭaṃ anuppādadhammataṃ avipākadhammatañca āpādanena upacchinnaṃ kammavaṭṭaṃ na vattati na pavattati. Esevanto dukkhassāti yadetaṃ sabbaso kilesavaṭṭābhāvato kammavaṭṭassa appavattanaṃ, so āyatiṃ vipākavaṭṭassa ekaṃseneva anuppādo eva sakalassāpi saṃsāradukkhassa anto paricchedo parivaṭumabhāvoti.
దుతియసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Dutiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / ఉదానపాళి • Udānapāḷi / ౨. దుతియలకుణ్డకభద్దియసుత్తం • 2. Dutiyalakuṇḍakabhaddiyasuttaṃ