| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೨. ದುತಿಯಲಕುಣ್ಡಕಭದ್ದಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Dutiyalakuṇḍakabhaddiyasuttavaṇṇanā
೬೨. ದುತಿಯೇ ಸೇಖಂ ಮಞ್ಞಮಾನೋತಿ ‘‘ಸೇಖೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ। ತತ್ರಾಯಂ ವಚನತ್ಥೋ – ಸಿಕ್ಖತೀತಿ ಸೇಖೋ। ಕಿಂ ಸಿಕ್ಖತಿ? ಅಧಿಸೀಲಂ ಅಧಿಚಿತ್ತಂ ಅಧಿಪಞ್ಞಞ್ಚ। ಅಥ ವಾ ಸಿಕ್ಖನಂ ಸಿಕ್ಖಾ, ಸಾ ಏತಸ್ಸ ಸೀಲನ್ತಿ ಸೇಖೋ। ಸೋ ಹಿ ಅಪರಿಯೋಸಿತಸಿಕ್ಖತ್ತಾ ತದಧಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಚ ಏಕನ್ತೇನ ಸಿಕ್ಖನಸೀಲೋ, ನ ಪರಿನಿಟ್ಠಿತಸಿಕ್ಖೋ ಅಸೇಖೋ ವಿಯ ತತ್ಥ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧುಸ್ಸುಕ್ಕೋ, ನಾಪಿ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಸಿಕ್ಖೋ ಪಚುರಜನೋ ವಿಯ ತತ್ಥ ಅನಧಿಮುತ್ತೋ। ಅಥ ವಾ ಅರಿಯಾಯ ಜಾತಿಯಾ ತೀಸು ಸಿಕ್ಖಾಸು ಜಾತೋ, ತತ್ಥ ವಾ ಭವೋತಿ ಸೇಖೋ। ಭಿಯ್ಯೋಸೋಮತ್ತಾಯಾತಿ ಪಮಾಣತೋ ಉತ್ತರಿ, ಪಮಾಣಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅಧಿಕತರನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆಯಸ್ಮಾ ಹಿ ಲಕುಣ್ಡಕಭದ್ದಿಯೋ ಪಠಮಸುತ್ತೇ ವುತ್ತೇನ ವಿಧಿನಾ ಪಠಮೋವಾದೇನ ಯಥಾನಿಸಿನ್ನೋವ ಆಸವಕ್ಖಯಪ್ಪತ್ತೋ। ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿ ಪನ ತಸ್ಸ ತಂ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಿಂ ಅನಾವಜ್ಜನೇನ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ‘‘ಸೇಖೋಯೇವಾ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಅಪ್ಪಂ ಯಾಚಿತೋ ಬಹುಂ ದದಮಾನೋ ಉಳಾರಪುರಿಸೋ ವಿಯ ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಆಸವಕ್ಖಯಾಯ ಧಮ್ಮಂ ಕಥೇತಿಯೇವ। ಆಯಸ್ಮಾಪಿ ಲಕುಣ್ಡಕಭದ್ದಿಯೋ ‘‘ಕತಕಿಚ್ಚೋ ದಾನಾಹಂ, ಕಿಂ ಇಮಿನಾ ಓವಾದೇನಾ’’ತಿ ಅಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಸದ್ಧಮ್ಮಗಾರವೇನ ಪುಬ್ಬೇ ವಿಯ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಸುಣಾತಿಯೇವ। ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಭಗವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಯಂ ನಿಸಿನ್ನೋಯೇವ ಬುದ್ಧಾನುಭಾವೇನ ಯಥಾ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿ ತಸ್ಸ ಕಿಲೇಸಕ್ಖಯಂ ಜಾನಾತಿ, ತಥಾ ಕತ್ವಾ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಯಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಅನನ್ತರಸುತ್ತೇ ವುತ್ತಮೇವ।
62. Dutiye sekhaṃ maññamānoti ‘‘sekho aya’’nti maññamāno. Tatrāyaṃ vacanattho – sikkhatīti sekho. Kiṃ sikkhati? Adhisīlaṃ adhicittaṃ adhipaññañca. Atha vā sikkhanaṃ sikkhā, sā etassa sīlanti sekho. So hi apariyositasikkhattā tadadhimuttattā ca ekantena sikkhanasīlo, na pariniṭṭhitasikkho asekho viya tattha paṭippassaddhussukko, nāpi vissaṭṭhasikkho pacurajano viya tattha anadhimutto. Atha vā ariyāya jātiyā tīsu sikkhāsu jāto, tattha vā bhavoti sekho. Bhiyyosomattāyāti pamāṇato uttari, pamāṇaṃ atikkamitvā adhikataranti attho. Āyasmā hi lakuṇḍakabhaddiyo paṭhamasutte vuttena vidhinā paṭhamovādena yathānisinnova āsavakkhayappatto. Dhammasenāpati pana tassa taṃ arahattappattiṃ anāvajjanena ajānitvā ‘‘sekhoyevā’’ti maññamāno appaṃ yācito bahuṃ dadamāno uḷārapuriso viya bhiyyo bhiyyo anekapariyāyena āsavakkhayāya dhammaṃ kathetiyeva. Āyasmāpi lakuṇḍakabhaddiyo ‘‘katakicco dānāhaṃ, kiṃ iminā ovādenā’’ti acintetvā saddhammagāravena pubbe viya sakkaccaṃ suṇātiyeva. Taṃ disvā bhagavā gandhakuṭiyaṃ nisinnoyeva buddhānubhāvena yathā dhammasenāpati tassa kilesakkhayaṃ jānāti, tathā katvā imaṃ udānaṃ udānesi. Tena vuttaṃ ‘‘tena kho pana samayenā’’tiādi. Tattha yaṃ vattabbaṃ, taṃ anantarasutte vuttameva.
ಗಾಥಾಯಂ ಪನ ಅಚ್ಛೇಚ್ಛಿ ವಟ್ಟನ್ತಿ ಅನವಸೇಸತೋ ಕಿಲೇಸವಟ್ಟಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದಿ, ಛಿನ್ನೇ ಚ ಕಿಲೇಸವಟ್ಟೇ ಕಮ್ಮವಟ್ಟಮ್ಪಿ ಛಿನ್ನಮೇವ। ಬ್ಯಗಾ ನಿರಾಸನ್ತಿ ಆಸಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ, ನತ್ಥಿ ಏತ್ಥ ಆಸಾತಿ ನಿರಾಸಂ, ನಿಬ್ಬಾನಂ। ತಂ ನಿರಾಸಂ ವಿಸೇಸೇನ ಅಗಾ ಅಧಿಗತೋತಿ ಬ್ಯಗಾ, ಅಗ್ಗಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಧಿಗತತ್ತಾ ಪುನ ಅಧಿಗಮಕಾರಣೇನ ವಿನಾ ಅಧಿಗತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಸ್ಮಾ ತಣ್ಹಾ ದುಕ್ಖಸಮುದಯಭೂತಾ, ತಾಯ ಪಹೀನಾಯ ಅಪ್ಪಹೀನೋ ನಾಮ ಕಿಲೇಸೋ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಪಹಾನಂ ಸವಿಸೇಸಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ವಿಸುಕ್ಖಾ ಸರಿತಾ ನ ಸನ್ದತೀ’’ತಿ ಆಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಚತುತ್ಥಸೂರಿಯಪಾತುಭಾವೇನ ವಿಯ ಮಹಾನದಿಯೋ ಚತುತ್ಥಮಗ್ಗಞಾಣುಪ್ಪಾದೇನ ಅನವಸೇಸತೋ ವಿಸುಕ್ಖಾ ವಿಸೋಸಿತಾ ತಣ್ಹಾಸರಿತಾ ನದೀ ನ ಸನ್ದತಿ, ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ನ ಪವತ್ತತಿ। ತಣ್ಹಾ ಹಿ ‘‘ಸರಿತಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಸರಿತಾನಿ ಸಿನೇಹಿತಾನಿ ಚ, ಸೋಮನಸ್ಸಾನಿ ಭವನ್ತಿ ಜನ್ತುನೋ’’ತಿ (ಧ॰ ಪ॰ ೩೪೧), ‘‘ಸರಿತಾ ವಿಸತ್ತಿಕಾ’’ತಿ (ಧ॰ ಸ॰ ೧೦೬೫; ಮಹಾನಿ॰ ೩) ಚ। ಛಿನ್ನಂ ವಟ್ಟಂ ನ ವತ್ತತೀತಿ ಏವಂ ಕಿಲೇಸವಟ್ಟಸಮುಚ್ಛೇದೇನ ಛಿನ್ನಂ ವಟ್ಟಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮತಂ ಅವಿಪಾಕಧಮ್ಮತಞ್ಚ ಆಪಾದನೇನ ಉಪಚ್ಛಿನ್ನಂ ಕಮ್ಮವಟ್ಟಂ ನ ವತ್ತತಿ ನ ಪವತ್ತತಿ। ಏಸೇವನ್ತೋ ದುಕ್ಖಸ್ಸಾತಿ ಯದೇತಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಕಿಲೇಸವಟ್ಟಾಭಾವತೋ ಕಮ್ಮವಟ್ಟಸ್ಸ ಅಪ್ಪವತ್ತನಂ, ಸೋ ಆಯತಿಂ ವಿಪಾಕವಟ್ಟಸ್ಸ ಏಕಂಸೇನೇವ ಅನುಪ್ಪಾದೋ ಏವ ಸಕಲಸ್ಸಾಪಿ ಸಂಸಾರದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಪರಿವಟುಮಭಾವೋತಿ।
Gāthāyaṃ pana acchecchi vaṭṭanti anavasesato kilesavaṭṭaṃ samucchindi, chinne ca kilesavaṭṭe kammavaṭṭampi chinnameva. Byagā nirāsanti āsā vuccati taṇhā, natthi ettha āsāti nirāsaṃ, nibbānaṃ. Taṃ nirāsaṃ visesena agā adhigatoti byagā, aggamaggassa adhigatattā puna adhigamakāraṇena vinā adhigatoti attho. Yasmā taṇhā dukkhasamudayabhūtā, tāya pahīnāya appahīno nāma kileso natthi, tasmāssa taṇhāpahānaṃ savisesaṃ katvā dassento ‘‘visukkhā saritā na sandatī’’ti āha. Tassattho – catutthasūriyapātubhāvena viya mahānadiyo catutthamaggañāṇuppādena anavasesato visukkhā visositā taṇhāsaritā nadī na sandati, ito paṭṭhāya na pavattati. Taṇhā hi ‘‘saritā’’ti vuccati. Yathāha – ‘‘saritāni sinehitāni ca, somanassāni bhavanti jantuno’’ti (dha. pa. 341), ‘‘saritā visattikā’’ti (dha. sa. 1065; mahāni. 3) ca. Chinnaṃ vaṭṭaṃ na vattatīti evaṃ kilesavaṭṭasamucchedena chinnaṃ vaṭṭaṃ anuppādadhammataṃ avipākadhammatañca āpādanena upacchinnaṃ kammavaṭṭaṃ na vattati na pavattati. Esevanto dukkhassāti yadetaṃ sabbaso kilesavaṭṭābhāvato kammavaṭṭassa appavattanaṃ, so āyatiṃ vipākavaṭṭassa ekaṃseneva anuppādo eva sakalassāpi saṃsāradukkhassa anto paricchedo parivaṭumabhāvoti.
ದುತಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dutiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೨. ದುತಿಯಲಕುಣ್ಡಕಭದ್ದಿಯಸುತ್ತಂ • 2. Dutiyalakuṇḍakabhaddiyasuttaṃ
