| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / උදාන-අට්‌ඨකථා • Udāna-aṭṭhakathā |
2. දුතියලකුණ්‌ඩකභද්‌දියසුත්‌තවණ්‌ණනා
2. Dutiyalakuṇḍakabhaddiyasuttavaṇṇanā
62. දුතියෙ සෙඛං මඤ්‌ඤමානොති ‘‘සෙඛො අය’’න්‌ති මඤ්‌ඤමානො. තත්‍රායං වචනත්‌ථො – සික්‌ඛතීති සෙඛො. කිං සික්‌ඛති? අධිසීලං අධිචිත්‌තං අධිපඤ්‌ඤඤ්‌ච. අථ වා සික්‌ඛනං සික්‌ඛා, සා එතස්‌ස සීලන්‌ති සෙඛො. සො හි අපරියොසිතසික්‌ඛත්‌තා තදධිමුත්‌තත්‌තා ච එකන්‌තෙන සික්‌ඛනසීලො, න පරිනිට්‌ඨිතසික්‌ඛො අසෙඛො විය තත්‌ථ පටිප්‌පස්‌සද්‌ධුස්‌සුක්‌කො, නාපි විස්‌සට්‌ඨසික්‌ඛො පචුරජනො විය තත්‌ථ අනධිමුත්‌තො. අථ වා අරියාය ජාතියා තීසු සික්‌ඛාසු ජාතො, තත්‌ථ වා භවොති සෙඛො. භිය්‍යොසොමත්‌තායාති පමාණතො උත්‌තරි, පමාණං අතික්‌කමිත්‌වා අධිකතරන්‌ති අත්‌ථො. ආයස්‌මා හි ලකුණ්‌ඩකභද්‌දියො පඨමසුත්‌තෙ වුත්‌තෙන විධිනා පඨමොවාදෙන යථානිසින්‌නොව ආසවක්‌ඛයප්‌පත්‌තො. ධම්‌මසෙනාපති පන තස්‌ස තං අරහත්‌තප්‌පත්‌තිං අනාවජ්‌ජනෙන අජානිත්‌වා ‘‘සෙඛොයෙවා’’ති මඤ්‌ඤමානො අප්‌පං යාචිතො බහුං දදමානො උළාරපුරිසො විය භිය්‍යො භිය්‍යො අනෙකපරියායෙන ආසවක්‌ඛයාය ධම්‌මං කථෙතියෙව. ආයස්‌මාපි ලකුණ්‌ඩකභද්‌දියො ‘‘කතකිච්‌චො දානාහං, කිං ඉමිනා ඔවාදෙනා’’ති අචින්‌තෙත්‌වා සද්‌ධම්‌මගාරවෙන පුබ්‌බෙ විය සක්‌කච්‌චං සුණාතියෙව. තං දිස්‌වා භගවා ගන්‌ධකුටියං නිසින්‌නොයෙව බුද්‌ධානුභාවෙන යථා ධම්‌මසෙනාපති තස්‌ස කිලෙසක්‌ඛයං ජානාති, තථා කත්‌වා ඉමං උදානං උදානෙසි. තෙන වුත්‌තං ‘‘තෙන ඛො පන සමයෙනා’’තිආදි. තත්‌ථ යං වත්‌තබ්‌බං, තං අනන්‌තරසුත්‌තෙ වුත්‌තමෙව.
62. Dutiye sekhaṃ maññamānoti ‘‘sekho aya’’nti maññamāno. Tatrāyaṃ vacanattho – sikkhatīti sekho. Kiṃ sikkhati? Adhisīlaṃ adhicittaṃ adhipaññañca. Atha vā sikkhanaṃ sikkhā, sā etassa sīlanti sekho. So hi apariyositasikkhattā tadadhimuttattā ca ekantena sikkhanasīlo, na pariniṭṭhitasikkho asekho viya tattha paṭippassaddhussukko, nāpi vissaṭṭhasikkho pacurajano viya tattha anadhimutto. Atha vā ariyāya jātiyā tīsu sikkhāsu jāto, tattha vā bhavoti sekho. Bhiyyosomattāyāti pamāṇato uttari, pamāṇaṃ atikkamitvā adhikataranti attho. Āyasmā hi lakuṇḍakabhaddiyo paṭhamasutte vuttena vidhinā paṭhamovādena yathānisinnova āsavakkhayappatto. Dhammasenāpati pana tassa taṃ arahattappattiṃ anāvajjanena ajānitvā ‘‘sekhoyevā’’ti maññamāno appaṃ yācito bahuṃ dadamāno uḷārapuriso viya bhiyyo bhiyyo anekapariyāyena āsavakkhayāya dhammaṃ kathetiyeva. Āyasmāpi lakuṇḍakabhaddiyo ‘‘katakicco dānāhaṃ, kiṃ iminā ovādenā’’ti acintetvā saddhammagāravena pubbe viya sakkaccaṃ suṇātiyeva. Taṃ disvā bhagavā gandhakuṭiyaṃ nisinnoyeva buddhānubhāvena yathā dhammasenāpati tassa kilesakkhayaṃ jānāti, tathā katvā imaṃ udānaṃ udānesi. Tena vuttaṃ ‘‘tena kho pana samayenā’’tiādi. Tattha yaṃ vattabbaṃ, taṃ anantarasutte vuttameva.
ගාථායං පන අච්‌ඡෙච්‌ඡි වට්‌ටන්‌ති අනවසෙසතො කිලෙසවට්‌ටං සමුච්‌ඡින්‌දි, ඡින්‌නෙ ච කිලෙසවට්‌ටෙ කම්‌මවට්‌ටම්‌පි ඡින්‌නමෙව. බ්‍යගා නිරාසන්‌ති ආසා වුච්‌චති තණ්‌හා, නත්‌ථි එත්‌ථ ආසාති නිරාසං, නිබ්‌බානං. තං නිරාසං විසෙසෙන අගා අධිගතොති බ්‍යගා, අග්‌ගමග්‌ගස්‌ස අධිගතත්‌තා පුන අධිගමකාරණෙන විනා අධිගතොති අත්‌ථො. යස්‌මා තණ්‌හා දුක්‌ඛසමුදයභූතා, තාය පහීනාය අප්‌පහීනො නාම කිලෙසො නත්‌ථි, තස්‌මාස්‌ස තණ්‌හාපහානං සවිසෙසං කත්‌වා දස්‌සෙන්‌තො ‘‘විසුක්‌ඛා සරිතා න සන්‌දතී’’ති ආහ. තස්‌සත්‌ථො – චතුත්‌ථසූරියපාතුභාවෙන විය මහානදියො චතුත්‌ථමග්‌ගඤාණුප්‌පාදෙන අනවසෙසතො විසුක්‌ඛා විසොසිතා තණ්‌හාසරිතා නදී න සන්‌දති, ඉතො පට්‌ඨාය න පවත්‌තති. තණ්‌හා හි ‘‘සරිතා’’ති වුච්‌චති. යථාහ – ‘‘සරිතානි සිනෙහිතානි ච, සොමනස්‌සානි භවන්‌ති ජන්‌තුනො’’ති (ධ. ප. 341), ‘‘සරිතා විසත්‌තිකා’’ති (ධ. ස. 1065; මහානි. 3) ච. ඡින්‌නං වට්‌ටං න වත්‌තතීති එවං කිලෙසවට්‌ටසමුච්‌ඡෙදෙන ඡින්‌නං වට්‌ටං අනුප්‌පාදධම්‌මතං අවිපාකධම්‌මතඤ්‌ච ආපාදනෙන උපච්‌ඡින්‌නං කම්‌මවට්‌ටං න වත්‌තති න පවත්‌තති. එසෙවන්‌තො දුක්‌ඛස්‌සාති යදෙතං සබ්‌බසො කිලෙසවට්‌ටාභාවතො කම්‌මවට්‌ටස්‌ස අප්‌පවත්‌තනං, සො ආයතිං විපාකවට්‌ටස්‌ස එකංසෙනෙව අනුප්‌පාදො එව සකලස්‌සාපි සංසාරදුක්‌ඛස්‌ස අන්‌තො පරිච්‌ඡෙදො පරිවටුමභාවොති.
Gāthāyaṃ pana acchecchi vaṭṭanti anavasesato kilesavaṭṭaṃ samucchindi, chinne ca kilesavaṭṭe kammavaṭṭampi chinnameva. Byagā nirāsanti āsā vuccati taṇhā, natthi ettha āsāti nirāsaṃ, nibbānaṃ. Taṃ nirāsaṃ visesena agā adhigatoti byagā, aggamaggassa adhigatattā puna adhigamakāraṇena vinā adhigatoti attho. Yasmā taṇhā dukkhasamudayabhūtā, tāya pahīnāya appahīno nāma kileso natthi, tasmāssa taṇhāpahānaṃ savisesaṃ katvā dassento ‘‘visukkhā saritā na sandatī’’ti āha. Tassattho – catutthasūriyapātubhāvena viya mahānadiyo catutthamaggañāṇuppādena anavasesato visukkhā visositā taṇhāsaritā nadī na sandati, ito paṭṭhāya na pavattati. Taṇhā hi ‘‘saritā’’ti vuccati. Yathāha – ‘‘saritāni sinehitāni ca, somanassāni bhavanti jantuno’’ti (dha. pa. 341), ‘‘saritā visattikā’’ti (dha. sa. 1065; mahāni. 3) ca. Chinnaṃ vaṭṭaṃ na vattatīti evaṃ kilesavaṭṭasamucchedena chinnaṃ vaṭṭaṃ anuppādadhammataṃ avipākadhammatañca āpādanena upacchinnaṃ kammavaṭṭaṃ na vattati na pavattati. Esevanto dukkhassāti yadetaṃ sabbaso kilesavaṭṭābhāvato kammavaṭṭassa appavattanaṃ, so āyatiṃ vipākavaṭṭassa ekaṃseneva anuppādo eva sakalassāpi saṃsāradukkhassa anto paricchedo parivaṭumabhāvoti.
දුතියසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Dutiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / උදානපාළි • Udānapāḷi / 2. දුතියලකුණ්‌ඩකභද්‌දියසුත්‌තං • 2. Dutiyalakuṇḍakabhaddiyasuttaṃ
