Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya |
౬. దుతియలోకధమ్మసుత్తం
6. Dutiyalokadhammasuttaṃ
౬. ‘‘అట్ఠిమే, భిక్ఖవే, లోకధమ్మా లోకం అనుపరివత్తన్తి, లోకో చ అట్ఠ లోకధమ్మే అనుపరివత్తతి. కతమే అట్ఠ? లాభో చ, అలాభో చ, యసో చ, అయసో చ, నిన్దా చ, పసంసా చ, సుఖఞ్చ, దుక్ఖఞ్చ. ఇమే ఖో, భిక్ఖవే, అట్ఠ లోకధమ్మా లోకం అనుపరివత్తన్తి, లోకో చ ఇమే అట్ఠ లోకధమ్మే అనుపరివత్తతి.
6. ‘‘Aṭṭhime, bhikkhave, lokadhammā lokaṃ anuparivattanti, loko ca aṭṭha lokadhamme anuparivattati. Katame aṭṭha? Lābho ca, alābho ca, yaso ca, ayaso ca, nindā ca, pasaṃsā ca, sukhañca, dukkhañca. Ime kho, bhikkhave, aṭṭha lokadhammā lokaṃ anuparivattanti, loko ca ime aṭṭha lokadhamme anuparivattati.
‘‘అస్సుతవతో, భిక్ఖవే, పుథుజ్జనస్స ఉప్పజ్జతి లాభోపి అలాభోపి యసోపి అయసోపి నిన్దాపి పసంసాపి సుఖమ్పి దుక్ఖమ్పి. సుతవతోపి, భిక్ఖవే, అరియసావకస్స ఉప్పజ్జతి లాభోపి అలాభోపి యసోపి అయసోపి నిన్దాపి పసంసాపి సుఖమ్పి దుక్ఖమ్పి. తత్ర, భిక్ఖవే, కో విసేసో కో అధిప్పయాసో 1 కిం నానాకరణం సుతవతో అరియసావకస్స అస్సుతవతా పుథుజ్జనేనా’’తి? ‘‘భగవంమూలకా నో, భన్తే, ధమ్మా భగవంనేత్తికా భగవంపటిసరణా. సాధు వత, భన్తే, భగవన్తంయేవ పటిభాతు ఏతస్స భాసితస్స అత్థో. భగవతో సుత్వా భిక్ఖూ ధారేస్సన్తీ’’తి.
‘‘Assutavato, bhikkhave, puthujjanassa uppajjati lābhopi alābhopi yasopi ayasopi nindāpi pasaṃsāpi sukhampi dukkhampi. Sutavatopi, bhikkhave, ariyasāvakassa uppajjati lābhopi alābhopi yasopi ayasopi nindāpi pasaṃsāpi sukhampi dukkhampi. Tatra, bhikkhave, ko viseso ko adhippayāso 2 kiṃ nānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanenā’’ti? ‘‘Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā. Sādhu vata, bhante, bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti.
‘‘తేన హి, భిక్ఖవే, సుణాథ, సాధుకం మనసి కరోథ; భాసిస్సామీ’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో తే భిక్ఖూ భగవతో పచ్చస్సోసుం. భగవా ఏతదవోచ – ‘‘అస్సుతవతో, భిక్ఖవే, పుథుజ్జనస్స ఉప్పజ్జతి లాభో. సో న ఇతి పటిసఞ్చిక్ఖతి – ‘ఉప్పన్నో ఖో మే అయం లాభో; సో చ ఖో అనిచ్చో దుక్ఖో విపరిణామధమ్మో’తి యథాభూతం నప్పజానాతి. ఉప్పజ్జతి అలాభో…పే॰… ఉప్పజ్జతి యసో… ఉప్పజ్జతి అయసో… ఉప్పజ్జతి నిన్దా… ఉప్పజ్జతి పసంసా… ఉప్పజ్జతి సుఖం… ఉప్పజ్జతి దుక్ఖం. సో న ఇతి పటిసఞ్చిక్ఖతి – ‘ఉప్పన్నం ఖో మే ఇదం దుక్ఖం; తఞ్చ ఖో అనిచ్చం దుక్ఖం విపరిణామధమ్మ’న్తి యథాభూతం నప్పజానాతి’’.
‘‘Tena hi, bhikkhave, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘assutavato, bhikkhave, puthujjanassa uppajjati lābho. So na iti paṭisañcikkhati – ‘uppanno kho me ayaṃ lābho; so ca kho anicco dukkho vipariṇāmadhammo’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Uppajjati alābho…pe… uppajjati yaso… uppajjati ayaso… uppajjati nindā… uppajjati pasaṃsā… uppajjati sukhaṃ… uppajjati dukkhaṃ. So na iti paṭisañcikkhati – ‘uppannaṃ kho me idaṃ dukkhaṃ; tañca kho aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhamma’nti yathābhūtaṃ nappajānāti’’.
‘‘తస్స లాభోపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠతి, అలాభోపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠతి, యసోపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠతి, అయసోపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠతి, నిన్దాపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠతి, పసంసాపి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠతి, సుఖమ్పి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠతి, దుక్ఖమ్పి చిత్తం పరియాదాయ తిట్ఠతి. సో ఉప్పన్నం లాభం అనురుజ్ఝతి, అలాభే పటివిరుజ్ఝతి; ఉప్పన్నం యసం అనురుజ్ఝతి, అయసే పటివిరుజ్ఝతి; ఉప్పన్నం పసంసం అనురుజ్ఝతి, నిన్దాయ పటివిరుజ్ఝతి; ఉప్పన్నం సుఖం అనురుజ్ఝతి, దుక్ఖే పటివిరుజ్ఝతి. సో ఏవం అనురోధవిరోధసమాపన్నో న పరిముచ్చతి జాతియా జరాయ మరణేన సోకేహి పరిదేవేహి దుక్ఖేహి దోమనస్సేహి ఉపాయాసేహి. ‘న పరిముచ్చతి దుక్ఖస్మా’తి వదామి’’.
‘‘Tassa lābhopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, alābhopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, yasopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, ayasopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, nindāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, pasaṃsāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, sukhampi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, dukkhampi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati. So uppannaṃ lābhaṃ anurujjhati, alābhe paṭivirujjhati; uppannaṃ yasaṃ anurujjhati, ayase paṭivirujjhati; uppannaṃ pasaṃsaṃ anurujjhati, nindāya paṭivirujjhati; uppannaṃ sukhaṃ anurujjhati, dukkhe paṭivirujjhati. So evaṃ anurodhavirodhasamāpanno na parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi. ‘Na parimuccati dukkhasmā’ti vadāmi’’.
‘‘సుతవతో చ ఖో, భిక్ఖవే, అరియసావకస్స ఉప్పజ్జతి లాభో. సో ఇతి పటిసఞ్చిక్ఖతి – ‘ఉప్పన్నో ఖో మే అయం లాభో; సో చ ఖో అనిచ్చో దుక్ఖో విపరిణామధమ్మో’తి యథాభూతం పజానాతి. ఉప్పజ్జతి అలాభో…పే॰… ఉప్పజ్జతి యసో… ఉప్పజ్జతి అయసో… ఉప్పజ్జతి నిన్దా… ఉప్పజ్జతి పసంసా… ఉప్పజ్జతి సుఖం… ఉప్పజ్జతి దుక్ఖం. సో ఇతి పటిసఞ్చిక్ఖతి – ‘ఉప్పన్నం ఖో మే ఇదం దుక్ఖం; తఞ్చ ఖో అనిచ్చం దుక్ఖం విపరిణామధమ్మ’న్తి యథాభూతం పజానాతి’’.
‘‘Sutavato ca kho, bhikkhave, ariyasāvakassa uppajjati lābho. So iti paṭisañcikkhati – ‘uppanno kho me ayaṃ lābho; so ca kho anicco dukkho vipariṇāmadhammo’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Uppajjati alābho…pe… uppajjati yaso… uppajjati ayaso… uppajjati nindā… uppajjati pasaṃsā… uppajjati sukhaṃ… uppajjati dukkhaṃ. So iti paṭisañcikkhati – ‘uppannaṃ kho me idaṃ dukkhaṃ; tañca kho aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhamma’nti yathābhūtaṃ pajānāti’’.
‘‘తస్స లాభోపి చిత్తం న పరియాదాయ తిట్ఠతి, అలాభోపి చిత్తం న పరియాదాయ తిట్ఠతి, యసోపి చిత్తం న పరియాదాయ తిట్ఠతి, అయసోపి చిత్తం న పరియాదాయ తిట్ఠతి, నిన్దాపి చిత్తం న పరియాదాయ తిట్ఠతి, పసంసాపి చిత్తం న పరియాదాయ తిట్ఠతి, సుఖమ్పి చిత్తం న పరియాదాయ తిట్ఠతి, దుక్ఖమ్పి చిత్తం న పరియాదాయ తిట్ఠతి. సో ఉప్పన్నం లాభం నానురుజ్ఝతి, అలాభే నప్పటివిరుజ్ఝతి; ఉప్పన్నం యసం నానురుజ్ఝతి, అయసే నప్పటివిరుజ్ఝతి; ఉప్పన్నం పసంసం నానురుజ్ఝతి, నిన్దాయ నప్పటివిరుజ్ఝతి; ఉప్పన్నం సుఖం నానురుజ్ఝతి, దుక్ఖే నప్పటివిరుజ్ఝతి. సో ఏవం అనురోధవిరోధవిప్పహీనో పరిముచ్చతి జాతియా జరాయ మరణేన సోకేహి పరిదేవేహి దుక్ఖేహి దోమనస్సేహి ఉపాయాసేహి. ‘పరిముచ్చతి దుక్ఖస్మా’తి వదామి. అయం ఖో, భిక్ఖవే, విసేసో అయం అధిప్పయాసో ఇదం నానాకరణం సుతవతో అరియసావకస్స అస్సుతవతా పుథుజ్జనేనా’’తి.
‘‘Tassa lābhopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, alābhopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, yasopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, ayasopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, nindāpi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, pasaṃsāpi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, sukhampi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, dukkhampi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati. So uppannaṃ lābhaṃ nānurujjhati, alābhe nappaṭivirujjhati; uppannaṃ yasaṃ nānurujjhati, ayase nappaṭivirujjhati; uppannaṃ pasaṃsaṃ nānurujjhati, nindāya nappaṭivirujjhati; uppannaṃ sukhaṃ nānurujjhati, dukkhe nappaṭivirujjhati. So evaṃ anurodhavirodhavippahīno parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi. ‘Parimuccati dukkhasmā’ti vadāmi. Ayaṃ kho, bhikkhave, viseso ayaṃ adhippayāso idaṃ nānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanenā’’ti.
‘‘లాభో అలాభో చ యసాయసో చ,
‘‘Lābho alābho ca yasāyaso ca,
నిన్దా పసంసా చ సుఖం దుఖఞ్చ;
Nindā pasaṃsā ca sukhaṃ dukhañca;
ఏతే అనిచ్చా మనుజేసు ధమ్మా,
Ete aniccā manujesu dhammā,
అసస్సతా విపరిణామధమ్మా.
Asassatā vipariṇāmadhammā.
‘‘ఏతే చ ఞత్వా సతిమా సుమేధో,
‘‘Ete ca ñatvā satimā sumedho,
అవేక్ఖతి విపరిణామధమ్మే;
Avekkhati vipariṇāmadhamme;
ఇట్ఠస్స ధమ్మా న మథేన్తి చిత్తం,
Iṭṭhassa dhammā na mathenti cittaṃ,
అనిట్ఠతో నో పటిఘాతమేతి.
Aniṭṭhato no paṭighātameti.
‘‘తస్సానురోధా అథ వా విరోధా,
‘‘Tassānurodhā atha vā virodhā,
విధూపితా అత్థఙ్గతా న సన్తి;
Vidhūpitā atthaṅgatā na santi;
పదఞ్చ ఞత్వా విరజం అసోకం,
Padañca ñatvā virajaṃ asokaṃ,
సమ్మప్పజానాతి భవస్స పారగూ’’తి. ఛట్ఠం;
Sammappajānāti bhavassa pāragū’’ti. chaṭṭhaṃ;
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ౬. దుతియలోకధమ్మసుత్తవణ్ణనా • 6. Dutiyalokadhammasuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ౬-౮. దుతియలోకధమ్మసుత్తాదివణ్ణనా • 6-8. Dutiyalokadhammasuttādivaṇṇanā