| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya |
៦. ទុតិយលោកធម្មសុត្តំ
6. Dutiyalokadhammasuttaṃ
៦. ‘‘អដ្ឋិមេ, ភិក្ខវេ, លោកធម្មា លោកំ អនុបរិវត្តន្តិ, លោកោ ច អដ្ឋ លោកធម្មេ អនុបរិវត្តតិ។ កតមេ អដ្ឋ? លាភោ ច, អលាភោ ច, យសោ ច, អយសោ ច, និន្ទា ច, បសំសា ច, សុខញ្ច, ទុក្ខញ្ច។ ឥមេ ខោ, ភិក្ខវេ, អដ្ឋ លោកធម្មា លោកំ អនុបរិវត្តន្តិ, លោកោ ច ឥមេ អដ្ឋ លោកធម្មេ អនុបរិវត្តតិ។
6. ‘‘Aṭṭhime, bhikkhave, lokadhammā lokaṃ anuparivattanti, loko ca aṭṭha lokadhamme anuparivattati. Katame aṭṭha? Lābho ca, alābho ca, yaso ca, ayaso ca, nindā ca, pasaṃsā ca, sukhañca, dukkhañca. Ime kho, bhikkhave, aṭṭha lokadhammā lokaṃ anuparivattanti, loko ca ime aṭṭha lokadhamme anuparivattati.
‘‘អស្សុតវតោ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនស្ស ឧប្បជ្ជតិ លាភោបិ អលាភោបិ យសោបិ អយសោបិ និន្ទាបិ បសំសាបិ សុខម្បិ ទុក្ខម្បិ។ សុតវតោបិ, ភិក្ខវេ, អរិយសាវកស្ស ឧប្បជ្ជតិ លាភោបិ អលាភោបិ យសោបិ អយសោបិ និន្ទាបិ បសំសាបិ សុខម្បិ ទុក្ខម្បិ។ តត្រ, ភិក្ខវេ, កោ វិសេសោ កោ អធិប្បយាសោ 1 កិំ នានាករណំ សុតវតោ អរិយសាវកស្ស អស្សុតវតា បុថុជ្ជនេនា’’តិ? ‘‘ភគវំមូលកា នោ, ភន្តេ, ធម្មា ភគវំនេត្តិកា ភគវំបដិសរណា។ សាធុ វត, ភន្តេ, ភគវន្តំយេវ បដិភាតុ ឯតស្ស ភាសិតស្ស អត្ថោ។ ភគវតោ សុត្វា ភិក្ខូ ធារេស្សន្តី’’តិ។
‘‘Assutavato, bhikkhave, puthujjanassa uppajjati lābhopi alābhopi yasopi ayasopi nindāpi pasaṃsāpi sukhampi dukkhampi. Sutavatopi, bhikkhave, ariyasāvakassa uppajjati lābhopi alābhopi yasopi ayasopi nindāpi pasaṃsāpi sukhampi dukkhampi. Tatra, bhikkhave, ko viseso ko adhippayāso 2 kiṃ nānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanenā’’ti? ‘‘Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā. Sādhu vata, bhante, bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti.
‘‘តេន ហិ, ភិក្ខវេ, សុណាថ, សាធុកំ មនសិ ករោថ; ភាសិស្សាមី’’តិ។ ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’តិ ខោ តេ ភិក្ខូ ភគវតោ បច្ចស្សោសុំ។ ភគវា ឯតទវោច – ‘‘អស្សុតវតោ, ភិក្ខវេ, បុថុជ្ជនស្ស ឧប្បជ្ជតិ លាភោ។ សោ ន ឥតិ បដិសញ្ចិក្ខតិ – ‘ឧប្បន្នោ ខោ មេ អយំ លាភោ; សោ ច ខោ អនិច្ចោ ទុក្ខោ វិបរិណាមធម្មោ’តិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ។ ឧប្បជ្ជតិ អលាភោ…បេ.… ឧប្បជ្ជតិ យសោ… ឧប្បជ្ជតិ អយសោ… ឧប្បជ្ជតិ និន្ទា… ឧប្បជ្ជតិ បសំសា… ឧប្បជ្ជតិ សុខំ… ឧប្បជ្ជតិ ទុក្ខំ។ សោ ន ឥតិ បដិសញ្ចិក្ខតិ – ‘ឧប្បន្នំ ខោ មេ ឥទំ ទុក្ខំ; តញ្ច ខោ អនិច្ចំ ទុក្ខំ វិបរិណាមធម្ម’ន្តិ យថាភូតំ នប្បជានាតិ’’។
‘‘Tena hi, bhikkhave, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘assutavato, bhikkhave, puthujjanassa uppajjati lābho. So na iti paṭisañcikkhati – ‘uppanno kho me ayaṃ lābho; so ca kho anicco dukkho vipariṇāmadhammo’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Uppajjati alābho…pe… uppajjati yaso… uppajjati ayaso… uppajjati nindā… uppajjati pasaṃsā… uppajjati sukhaṃ… uppajjati dukkhaṃ. So na iti paṭisañcikkhati – ‘uppannaṃ kho me idaṃ dukkhaṃ; tañca kho aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhamma’nti yathābhūtaṃ nappajānāti’’.
‘‘តស្ស លាភោបិ ចិត្តំ បរិយាទាយ តិដ្ឋតិ, អលាភោបិ ចិត្តំ បរិយាទាយ តិដ្ឋតិ, យសោបិ ចិត្តំ បរិយាទាយ តិដ្ឋតិ, អយសោបិ ចិត្តំ បរិយាទាយ តិដ្ឋតិ, និន្ទាបិ ចិត្តំ បរិយាទាយ តិដ្ឋតិ, បសំសាបិ ចិត្តំ បរិយាទាយ តិដ្ឋតិ, សុខម្បិ ចិត្តំ បរិយាទាយ តិដ្ឋតិ, ទុក្ខម្បិ ចិត្តំ បរិយាទាយ តិដ្ឋតិ។ សោ ឧប្បន្នំ លាភំ អនុរុជ្ឈតិ, អលាភេ បដិវិរុជ្ឈតិ; ឧប្បន្នំ យសំ អនុរុជ្ឈតិ, អយសេ បដិវិរុជ្ឈតិ; ឧប្បន្នំ បសំសំ អនុរុជ្ឈតិ, និន្ទាយ បដិវិរុជ្ឈតិ; ឧប្បន្នំ សុខំ អនុរុជ្ឈតិ, ទុក្ខេ បដិវិរុជ្ឈតិ។ សោ ឯវំ អនុរោធវិរោធសមាបន្នោ ន បរិមុច្ចតិ ជាតិយា ជរាយ មរណេន សោកេហិ បរិទេវេហិ ទុក្ខេហិ ទោមនស្សេហិ ឧបាយាសេហិ។ ‘ន បរិមុច្ចតិ ទុក្ខស្មា’តិ វទាមិ’’។
‘‘Tassa lābhopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, alābhopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, yasopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, ayasopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, nindāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, pasaṃsāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, sukhampi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, dukkhampi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati. So uppannaṃ lābhaṃ anurujjhati, alābhe paṭivirujjhati; uppannaṃ yasaṃ anurujjhati, ayase paṭivirujjhati; uppannaṃ pasaṃsaṃ anurujjhati, nindāya paṭivirujjhati; uppannaṃ sukhaṃ anurujjhati, dukkhe paṭivirujjhati. So evaṃ anurodhavirodhasamāpanno na parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi. ‘Na parimuccati dukkhasmā’ti vadāmi’’.
‘‘សុតវតោ ច ខោ, ភិក្ខវេ, អរិយសាវកស្ស ឧប្បជ្ជតិ លាភោ។ សោ ឥតិ បដិសញ្ចិក្ខតិ – ‘ឧប្បន្នោ ខោ មេ អយំ លាភោ; សោ ច ខោ អនិច្ចោ ទុក្ខោ វិបរិណាមធម្មោ’តិ យថាភូតំ បជានាតិ។ ឧប្បជ្ជតិ អលាភោ…បេ.… ឧប្បជ្ជតិ យសោ… ឧប្បជ្ជតិ អយសោ… ឧប្បជ្ជតិ និន្ទា… ឧប្បជ្ជតិ បសំសា… ឧប្បជ្ជតិ សុខំ… ឧប្បជ្ជតិ ទុក្ខំ។ សោ ឥតិ បដិសញ្ចិក្ខតិ – ‘ឧប្បន្នំ ខោ មេ ឥទំ ទុក្ខំ; តញ្ច ខោ អនិច្ចំ ទុក្ខំ វិបរិណាមធម្ម’ន្តិ យថាភូតំ បជានាតិ’’។
‘‘Sutavato ca kho, bhikkhave, ariyasāvakassa uppajjati lābho. So iti paṭisañcikkhati – ‘uppanno kho me ayaṃ lābho; so ca kho anicco dukkho vipariṇāmadhammo’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Uppajjati alābho…pe… uppajjati yaso… uppajjati ayaso… uppajjati nindā… uppajjati pasaṃsā… uppajjati sukhaṃ… uppajjati dukkhaṃ. So iti paṭisañcikkhati – ‘uppannaṃ kho me idaṃ dukkhaṃ; tañca kho aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhamma’nti yathābhūtaṃ pajānāti’’.
‘‘តស្ស លាភោបិ ចិត្តំ ន បរិយាទាយ តិដ្ឋតិ, អលាភោបិ ចិត្តំ ន បរិយាទាយ តិដ្ឋតិ, យសោបិ ចិត្តំ ន បរិយាទាយ តិដ្ឋតិ, អយសោបិ ចិត្តំ ន បរិយាទាយ តិដ្ឋតិ, និន្ទាបិ ចិត្តំ ន បរិយាទាយ តិដ្ឋតិ, បសំសាបិ ចិត្តំ ន បរិយាទាយ តិដ្ឋតិ, សុខម្បិ ចិត្តំ ន បរិយាទាយ តិដ្ឋតិ, ទុក្ខម្បិ ចិត្តំ ន បរិយាទាយ តិដ្ឋតិ។ សោ ឧប្បន្នំ លាភំ នានុរុជ្ឈតិ, អលាភេ នប្បដិវិរុជ្ឈតិ; ឧប្បន្នំ យសំ នានុរុជ្ឈតិ, អយសេ នប្បដិវិរុជ្ឈតិ; ឧប្បន្នំ បសំសំ នានុរុជ្ឈតិ, និន្ទាយ នប្បដិវិរុជ្ឈតិ; ឧប្បន្នំ សុខំ នានុរុជ្ឈតិ, ទុក្ខេ នប្បដិវិរុជ្ឈតិ។ សោ ឯវំ អនុរោធវិរោធវិប្បហីនោ បរិមុច្ចតិ ជាតិយា ជរាយ មរណេន សោកេហិ បរិទេវេហិ ទុក្ខេហិ ទោមនស្សេហិ ឧបាយាសេហិ។ ‘បរិមុច្ចតិ ទុក្ខស្មា’តិ វទាមិ។ អយំ ខោ, ភិក្ខវេ, វិសេសោ អយំ អធិប្បយាសោ ឥទំ នានាករណំ សុតវតោ អរិយសាវកស្ស អស្សុតវតា បុថុជ្ជនេនា’’តិ។
‘‘Tassa lābhopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, alābhopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, yasopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, ayasopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, nindāpi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, pasaṃsāpi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, sukhampi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, dukkhampi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati. So uppannaṃ lābhaṃ nānurujjhati, alābhe nappaṭivirujjhati; uppannaṃ yasaṃ nānurujjhati, ayase nappaṭivirujjhati; uppannaṃ pasaṃsaṃ nānurujjhati, nindāya nappaṭivirujjhati; uppannaṃ sukhaṃ nānurujjhati, dukkhe nappaṭivirujjhati. So evaṃ anurodhavirodhavippahīno parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi. ‘Parimuccati dukkhasmā’ti vadāmi. Ayaṃ kho, bhikkhave, viseso ayaṃ adhippayāso idaṃ nānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanenā’’ti.
‘‘លាភោ អលាភោ ច យសាយសោ ច,
‘‘Lābho alābho ca yasāyaso ca,
និន្ទា បសំសា ច សុខំ ទុខញ្ច;
Nindā pasaṃsā ca sukhaṃ dukhañca;
ឯតេ អនិច្ចា មនុជេសុ ធម្មា,
Ete aniccā manujesu dhammā,
អសស្សតា វិបរិណាមធម្មា។
Asassatā vipariṇāmadhammā.
‘‘ឯតេ ច ញត្វា សតិមា សុមេធោ,
‘‘Ete ca ñatvā satimā sumedho,
អវេក្ខតិ វិបរិណាមធម្មេ;
Avekkhati vipariṇāmadhamme;
ឥដ្ឋស្ស ធម្មា ន មថេន្តិ ចិត្តំ,
Iṭṭhassa dhammā na mathenti cittaṃ,
អនិដ្ឋតោ នោ បដិឃាតមេតិ។
Aniṭṭhato no paṭighātameti.
‘‘តស្សានុរោធា អថ វា វិរោធា,
‘‘Tassānurodhā atha vā virodhā,
វិធូបិតា អត្ថង្គតា ន សន្តិ;
Vidhūpitā atthaṅgatā na santi;
បទញ្ច ញត្វា វិរជំ អសោកំ,
Padañca ñatvā virajaṃ asokaṃ,
សម្មប្បជានាតិ ភវស្ស បារគូ’’តិ។ ឆដ្ឋំ;
Sammappajānāti bhavassa pāragū’’ti. chaṭṭhaṃ;
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ៦. ទុតិយលោកធម្មសុត្តវណ្ណនា • 6. Dutiyalokadhammasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ៦-៨. ទុតិយលោកធម្មសុត្តាទិវណ្ណនា • 6-8. Dutiyalokadhammasuttādivaṇṇanā
