| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya |
೬. ದುತಿಯಲೋಕಧಮ್ಮಸುತ್ತಂ
6. Dutiyalokadhammasuttaṃ
೬. ‘‘ಅಟ್ಠಿಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಲೋಕಧಮ್ಮಾ ಲೋಕಂ ಅನುಪರಿವತ್ತನ್ತಿ, ಲೋಕೋ ಚ ಅಟ್ಠ ಲೋಕಧಮ್ಮೇ ಅನುಪರಿವತ್ತತಿ। ಕತಮೇ ಅಟ್ಠ? ಲಾಭೋ ಚ, ಅಲಾಭೋ ಚ, ಯಸೋ ಚ, ಅಯಸೋ ಚ, ನಿನ್ದಾ ಚ, ಪಸಂಸಾ ಚ, ಸುಖಞ್ಚ, ದುಕ್ಖಞ್ಚ। ಇಮೇ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಟ್ಠ ಲೋಕಧಮ್ಮಾ ಲೋಕಂ ಅನುಪರಿವತ್ತನ್ತಿ, ಲೋಕೋ ಚ ಇಮೇ ಅಟ್ಠ ಲೋಕಧಮ್ಮೇ ಅನುಪರಿವತ್ತತಿ।
6. ‘‘Aṭṭhime, bhikkhave, lokadhammā lokaṃ anuparivattanti, loko ca aṭṭha lokadhamme anuparivattati. Katame aṭṭha? Lābho ca, alābho ca, yaso ca, ayaso ca, nindā ca, pasaṃsā ca, sukhañca, dukkhañca. Ime kho, bhikkhave, aṭṭha lokadhammā lokaṃ anuparivattanti, loko ca ime aṭṭha lokadhamme anuparivattati.
‘‘ಅಸ್ಸುತವತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಲಾಭೋಪಿ ಅಲಾಭೋಪಿ ಯಸೋಪಿ ಅಯಸೋಪಿ ನಿನ್ದಾಪಿ ಪಸಂಸಾಪಿ ಸುಖಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಮ್ಪಿ। ಸುತವತೋಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಲಾಭೋಪಿ ಅಲಾಭೋಪಿ ಯಸೋಪಿ ಅಯಸೋಪಿ ನಿನ್ದಾಪಿ ಪಸಂಸಾಪಿ ಸುಖಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಮ್ಪಿ। ತತ್ರ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕೋ ವಿಸೇಸೋ ಕೋ ಅಧಿಪ್ಪಯಾಸೋ 1 ಕಿಂ ನಾನಾಕರಣಂ ಸುತವತೋ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಅಸ್ಸುತವತಾ ಪುಥುಜ್ಜನೇನಾ’’ತಿ? ‘‘ಭಗವಂಮೂಲಕಾ ನೋ, ಭನ್ತೇ, ಧಮ್ಮಾ ಭಗವಂನೇತ್ತಿಕಾ ಭಗವಂಪಟಿಸರಣಾ। ಸಾಧು ವತ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂಯೇವ ಪಟಿಭಾತು ಏತಸ್ಸ ಭಾಸಿತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ। ಭಗವತೋ ಸುತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಧಾರೇಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ।
‘‘Assutavato, bhikkhave, puthujjanassa uppajjati lābhopi alābhopi yasopi ayasopi nindāpi pasaṃsāpi sukhampi dukkhampi. Sutavatopi, bhikkhave, ariyasāvakassa uppajjati lābhopi alābhopi yasopi ayasopi nindāpi pasaṃsāpi sukhampi dukkhampi. Tatra, bhikkhave, ko viseso ko adhippayāso 2 kiṃ nānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanenā’’ti? ‘‘Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā. Sādhu vata, bhante, bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti.
‘‘ತೇನ ಹಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸುಣಾಥ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಥ; ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಸ್ಸುತವತೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಲಾಭೋ। ಸೋ ನ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತಿ – ‘ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಖೋ ಮೇ ಅಯಂ ಲಾಭೋ; ಸೋ ಚ ಖೋ ಅನಿಚ್ಚೋ ದುಕ್ಖೋ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೋ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ। ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಲಾಭೋ…ಪೇ॰… ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಯಸೋ… ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಯಸೋ… ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ನಿನ್ದಾ… ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಪಸಂಸಾ… ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸುಖಂ… ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ದುಕ್ಖಂ। ಸೋ ನ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತಿ – ‘ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಖೋ ಮೇ ಇದಂ ದುಕ್ಖಂ; ತಞ್ಚ ಖೋ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ನಪ್ಪಜಾನಾತಿ’’।
‘‘Tena hi, bhikkhave, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘assutavato, bhikkhave, puthujjanassa uppajjati lābho. So na iti paṭisañcikkhati – ‘uppanno kho me ayaṃ lābho; so ca kho anicco dukkho vipariṇāmadhammo’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Uppajjati alābho…pe… uppajjati yaso… uppajjati ayaso… uppajjati nindā… uppajjati pasaṃsā… uppajjati sukhaṃ… uppajjati dukkhaṃ. So na iti paṭisañcikkhati – ‘uppannaṃ kho me idaṃ dukkhaṃ; tañca kho aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhamma’nti yathābhūtaṃ nappajānāti’’.
‘‘ತಸ್ಸ ಲಾಭೋಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ಅಲಾಭೋಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ಯಸೋಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ಅಯಸೋಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ನಿನ್ದಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ಪಸಂಸಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ಸುಖಮ್ಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ದುಕ್ಖಮ್ಪಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ। ಸೋ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಲಾಭಂ ಅನುರುಜ್ಝತಿ, ಅಲಾಭೇ ಪಟಿವಿರುಜ್ಝತಿ; ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಯಸಂ ಅನುರುಜ್ಝತಿ, ಅಯಸೇ ಪಟಿವಿರುಜ್ಝತಿ; ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಪಸಂಸಂ ಅನುರುಜ್ಝತಿ, ನಿನ್ದಾಯ ಪಟಿವಿರುಜ್ಝತಿ; ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಸುಖಂ ಅನುರುಜ್ಝತಿ, ದುಕ್ಖೇ ಪಟಿವಿರುಜ್ಝತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಅನುರೋಧವಿರೋಧಸಮಾಪನ್ನೋ ನ ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ಜಾತಿಯಾ ಜರಾಯ ಮರಣೇನ ಸೋಕೇಹಿ ಪರಿದೇವೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ। ‘ನ ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಮಾ’ತಿ ವದಾಮಿ’’।
‘‘Tassa lābhopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, alābhopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, yasopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, ayasopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, nindāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, pasaṃsāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, sukhampi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, dukkhampi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati. So uppannaṃ lābhaṃ anurujjhati, alābhe paṭivirujjhati; uppannaṃ yasaṃ anurujjhati, ayase paṭivirujjhati; uppannaṃ pasaṃsaṃ anurujjhati, nindāya paṭivirujjhati; uppannaṃ sukhaṃ anurujjhati, dukkhe paṭivirujjhati. So evaṃ anurodhavirodhasamāpanno na parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi. ‘Na parimuccati dukkhasmā’ti vadāmi’’.
‘‘ಸುತವತೋ ಚ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಲಾಭೋ। ಸೋ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತಿ – ‘ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಖೋ ಮೇ ಅಯಂ ಲಾಭೋ; ಸೋ ಚ ಖೋ ಅನಿಚ್ಚೋ ದುಕ್ಖೋ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೋ’ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ। ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಲಾಭೋ…ಪೇ॰… ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಯಸೋ… ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಯಸೋ… ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ನಿನ್ದಾ… ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಪಸಂಸಾ… ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಸುಖಂ… ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ದುಕ್ಖಂ। ಸೋ ಇತಿ ಪಟಿಸಞ್ಚಿಕ್ಖತಿ – ‘ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಖೋ ಮೇ ಇದಂ ದುಕ್ಖಂ; ತಞ್ಚ ಖೋ ಅನಿಚ್ಚಂ ದುಕ್ಖಂ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮ’ನ್ತಿ ಯಥಾಭೂತಂ ಪಜಾನಾತಿ’’।
‘‘Sutavato ca kho, bhikkhave, ariyasāvakassa uppajjati lābho. So iti paṭisañcikkhati – ‘uppanno kho me ayaṃ lābho; so ca kho anicco dukkho vipariṇāmadhammo’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Uppajjati alābho…pe… uppajjati yaso… uppajjati ayaso… uppajjati nindā… uppajjati pasaṃsā… uppajjati sukhaṃ… uppajjati dukkhaṃ. So iti paṭisañcikkhati – ‘uppannaṃ kho me idaṃ dukkhaṃ; tañca kho aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhamma’nti yathābhūtaṃ pajānāti’’.
‘‘ತಸ್ಸ ಲಾಭೋಪಿ ಚಿತ್ತಂ ನ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ಅಲಾಭೋಪಿ ಚಿತ್ತಂ ನ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ಯಸೋಪಿ ಚಿತ್ತಂ ನ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ಅಯಸೋಪಿ ಚಿತ್ತಂ ನ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ನಿನ್ದಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ನ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ಪಸಂಸಾಪಿ ಚಿತ್ತಂ ನ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ಸುಖಮ್ಪಿ ಚಿತ್ತಂ ನ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ, ದುಕ್ಖಮ್ಪಿ ಚಿತ್ತಂ ನ ಪರಿಯಾದಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ। ಸೋ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಲಾಭಂ ನಾನುರುಜ್ಝತಿ, ಅಲಾಭೇ ನಪ್ಪಟಿವಿರುಜ್ಝತಿ; ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಯಸಂ ನಾನುರುಜ್ಝತಿ, ಅಯಸೇ ನಪ್ಪಟಿವಿರುಜ್ಝತಿ; ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಪಸಂಸಂ ನಾನುರುಜ್ಝತಿ, ನಿನ್ದಾಯ ನಪ್ಪಟಿವಿರುಜ್ಝತಿ; ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಸುಖಂ ನಾನುರುಜ್ಝತಿ, ದುಕ್ಖೇ ನಪ್ಪಟಿವಿರುಜ್ಝತಿ। ಸೋ ಏವಂ ಅನುರೋಧವಿರೋಧವಿಪ್ಪಹೀನೋ ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ಜಾತಿಯಾ ಜರಾಯ ಮರಣೇನ ಸೋಕೇಹಿ ಪರಿದೇವೇಹಿ ದುಕ್ಖೇಹಿ ದೋಮನಸ್ಸೇಹಿ ಉಪಾಯಾಸೇಹಿ। ‘ಪರಿಮುಚ್ಚತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಮಾ’ತಿ ವದಾಮಿ। ಅಯಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿಸೇಸೋ ಅಯಂ ಅಧಿಪ್ಪಯಾಸೋ ಇದಂ ನಾನಾಕರಣಂ ಸುತವತೋ ಅರಿಯಸಾವಕಸ್ಸ ಅಸ್ಸುತವತಾ ಪುಥುಜ್ಜನೇನಾ’’ತಿ।
‘‘Tassa lābhopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, alābhopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, yasopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, ayasopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, nindāpi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, pasaṃsāpi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, sukhampi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, dukkhampi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati. So uppannaṃ lābhaṃ nānurujjhati, alābhe nappaṭivirujjhati; uppannaṃ yasaṃ nānurujjhati, ayase nappaṭivirujjhati; uppannaṃ pasaṃsaṃ nānurujjhati, nindāya nappaṭivirujjhati; uppannaṃ sukhaṃ nānurujjhati, dukkhe nappaṭivirujjhati. So evaṃ anurodhavirodhavippahīno parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi. ‘Parimuccati dukkhasmā’ti vadāmi. Ayaṃ kho, bhikkhave, viseso ayaṃ adhippayāso idaṃ nānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanenā’’ti.
‘‘ಲಾಭೋ ಅಲಾಭೋ ಚ ಯಸಾಯಸೋ ಚ,
‘‘Lābho alābho ca yasāyaso ca,
ನಿನ್ದಾ ಪಸಂಸಾ ಚ ಸುಖಂ ದುಖಞ್ಚ।
Nindā pasaṃsā ca sukhaṃ dukhañca;
ಏತೇ ಅನಿಚ್ಚಾ ಮನುಜೇಸು ಧಮ್ಮಾ,
Ete aniccā manujesu dhammā,
ಅಸಸ್ಸತಾ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಾ॥
Asassatā vipariṇāmadhammā.
‘‘ಏತೇ ಚ ಞತ್ವಾ ಸತಿಮಾ ಸುಮೇಧೋ,
‘‘Ete ca ñatvā satimā sumedho,
ಅವೇಕ್ಖತಿ ವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೇ।
Avekkhati vipariṇāmadhamme;
ಇಟ್ಠಸ್ಸ ಧಮ್ಮಾ ನ ಮಥೇನ್ತಿ ಚಿತ್ತಂ,
Iṭṭhassa dhammā na mathenti cittaṃ,
ಅನಿಟ್ಠತೋ ನೋ ಪಟಿಘಾತಮೇತಿ॥
Aniṭṭhato no paṭighātameti.
‘‘ತಸ್ಸಾನುರೋಧಾ ಅಥ ವಾ ವಿರೋಧಾ,
‘‘Tassānurodhā atha vā virodhā,
ವಿಧೂಪಿತಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತಾ ನ ಸನ್ತಿ।
Vidhūpitā atthaṅgatā na santi;
ಪದಞ್ಚ ಞತ್ವಾ ವಿರಜಂ ಅಸೋಕಂ,
Padañca ñatvā virajaṃ asokaṃ,
ಸಮ್ಮಪ್ಪಜಾನಾತಿ ಭವಸ್ಸ ಪಾರಗೂ’’ತಿ॥ ಛಟ್ಠಂ।
Sammappajānāti bhavassa pāragū’’ti. chaṭṭhaṃ;
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೬. ದುತಿಯಲೋಕಧಮ್ಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 6. Dutiyalokadhammasuttavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ೬-೮. ದುತಿಯಲೋಕಧಮ್ಮಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ • 6-8. Dutiyalokadhammasuttādivaṇṇanā
