| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណិ-អដ្ឋកថា • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ទុតិយមគ្គោ
Dutiyamaggo
៣៦១. ឥទានិ ទុតិយមគ្គាទីនំ ទស្សនត្ថំ បុន កតមេ ធម្មា កុសលាតិអាទិ អារទ្ធំ។ តត្ថ កាមរាគព្យាបាទានំ តនុភាវាយាតិ ឯតេសំ កិលេសានំ តនុភាវត្ថាយ។ តត្ថ ទ្វីហិ ការណេហិ តនុភាវោ វេទិតព្ពោ – អធិច្ចុប្បត្តិយា ច បរិយុដ្ឋានមន្ទតាយ ច។ សកទាគាមិស្ស ហិ, វដ្ដានុសារិមហាជនស្សេវ, កិលេសា អភិណ្ហំ នុប្បជ្ជន្តិ, កទាចិ កទាចិ ឧប្បជ្ជន្តិ; ឧប្បជ្ជន្តាបិ វិរឡាការា ហុត្វា ឧប្បជ្ជន្តិ, វិរឡវាបិតខេត្តេ អង្កុរា វិយ។ ឧប្បជ្ជមានាបិ, ច វដ្ដានុសារិមហាជនស្សេវ, មទ្ទន្តា ផរន្តា ឆាទេន្តា អន្ធការំ ករោន្តា នុប្បជ្ជន្តិ។ ទ្វីហិ បន មគ្គេហិ បហីនត្តា មន្ទា មន្ទា ឧប្បជ្ជន្តិ។ តនុកាការា ហុត្វា ឧប្បជ្ជន្តិ, អព្ភបដលំ វិយ មក្ខិកាបត្តំ វិយ ច។
361. Idāni dutiyamaggādīnaṃ dassanatthaṃ puna katame dhammā kusalātiādi āraddhaṃ. Tattha kāmarāgabyāpādānaṃ tanubhāvāyāti etesaṃ kilesānaṃ tanubhāvatthāya. Tattha dvīhi kāraṇehi tanubhāvo veditabbo – adhiccuppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya ca. Sakadāgāmissa hi, vaṭṭānusārimahājanasseva, kilesā abhiṇhaṃ nuppajjanti, kadāci kadāci uppajjanti; uppajjantāpi viraḷākārā hutvā uppajjanti, viraḷavāpitakhette aṅkurā viya. Uppajjamānāpi, ca vaṭṭānusārimahājanasseva, maddantā pharantā chādentā andhakāraṃ karontā nuppajjanti. Dvīhi pana maggehi pahīnattā mandā mandā uppajjanti. Tanukākārā hutvā uppajjanti, abbhapaṭalaṃ viya makkhikāpattaṃ viya ca.
តត្ថ កេចិ ថេរា វទន្តិ – ‘សកទាគាមិស្ស កិលេសា កិញ្ចាបិ ចិរេន ឧប្បជ្ជន្តិ, ពហលាវ បន ហុត្វា ឧប្បជ្ជន្តិ, តថា ហិស្ស បុត្តា ច ធីតរោ ច ទិស្សន្តី’តិ។ ឯតំ បន អប្បមាណំ។ បុត្តធីតរោ ហិ អង្គបច្ចង្គបរាមសនមត្តេនបិ ហោន្តិ។ ទ្វីហិ បន មគ្គេហិ បហីនត្តា នត្ថិ កិលេសានំ ពហលតាតិ។ ទ្វីហិ ឯវ ការណេហិស្ស កិលេសានំ តនុភាវោ វេទិតព្ពោ – អធិច្ចុប្បត្តិយា ច បរិយុដ្ឋានមន្ទតាយ ចាតិ។
Tattha keci therā vadanti – ‘sakadāgāmissa kilesā kiñcāpi cirena uppajjanti, bahalāva pana hutvā uppajjanti, tathā hissa puttā ca dhītaro ca dissantī’ti. Etaṃ pana appamāṇaṃ. Puttadhītaro hi aṅgapaccaṅgaparāmasanamattenapi honti. Dvīhi pana maggehi pahīnattā natthi kilesānaṃ bahalatāti. Dvīhi eva kāraṇehissa kilesānaṃ tanubhāvo veditabbo – adhiccuppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya cāti.
ទុតិយាយាតិ គណនវសេនាបិ ទុតិយុប្បត្តិវសេនាបិ ទុតិយាយ។ ភូមិយា បត្តិយាតិ សាមញ្ញផលស្ស បដិលាភត្ថាយ។ តតិយចតុត្ថេសុបិ ឯសេវ នយោ។ វិសេសមត្តំយេវ បន វក្ខាម។
Dutiyāyāti gaṇanavasenāpi dutiyuppattivasenāpi dutiyāya. Bhūmiyā pattiyāti sāmaññaphalassa paṭilābhatthāya. Tatiyacatutthesupi eseva nayo. Visesamattaṃyeva pana vakkhāma.
អញ្ញិន្ទ្រិយន្តិ អាជាននកំ ឥន្ទ្រិយំ។ បឋមមគ្គេន ញាតមរិយាទំ អនតិក្កមិត្វា តេសំយេវ តេន មគ្គេន ញាតានំ ចតុសច្ចធម្មានំ ជាននកំ ឥន្ទ្រិយន្តិ វុត្តំ ហោតិ។ និទ្ទេសវារេបិស្ស ឥមិនាវ នយេន អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ កោដ្ឋាសវារេបិ ឥមិនាវ សទ្ធិំ នវិន្ទ្រិយានិ ហោន្តិ។ សេសំ បុរិមនយេនេវ វេទិតព្ពំ។
Aññindriyanti ājānanakaṃ indriyaṃ. Paṭhamamaggena ñātamariyādaṃ anatikkamitvā tesaṃyeva tena maggena ñātānaṃ catusaccadhammānaṃ jānanakaṃ indriyanti vuttaṃ hoti. Niddesavārepissa imināva nayena attho veditabbo. Koṭṭhāsavārepi imināva saddhiṃ navindriyāni honti. Sesaṃ purimanayeneva veditabbaṃ.
ទុតិយមគ្គោ និដ្ឋិតោ។
Dutiyamaggo niṭṭhito.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / ធម្មសង្គណីបាឡិ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / លោកុត្តរកុសលំ • Lokuttarakusalaṃ
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ទុតិយមគ្គវណ្ណនា • Dutiyamaggavaṇṇanā
