| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣಿ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ದುತಿಯಮಗ್ಗೋ
Dutiyamaggo
೩೬೧. ಇದಾನಿ ದುತಿಯಮಗ್ಗಾದೀನಂ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಪುನ ಕತಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಕುಸಲಾತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ಕಾಮರಾಗಬ್ಯಾಪಾದಾನಂ ತನುಭಾವಾಯಾತಿ ಏತೇಸಂ ಕಿಲೇಸಾನಂ ತನುಭಾವತ್ಥಾಯ। ತತ್ಥ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ತನುಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಅಧಿಚ್ಚುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಮನ್ದತಾಯ ಚ। ಸಕದಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಹಿ, ವಟ್ಟಾನುಸಾರಿಮಹಾಜನಸ್ಸೇವ, ಕಿಲೇಸಾ ಅಭಿಣ್ಹಂ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಕದಾಚಿ ಕದಾಚಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ; ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಾಪಿ ವಿರಳಾಕಾರಾ ಹುತ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ವಿರಳವಾಪಿತಖೇತ್ತೇ ಅಙ್ಕುರಾ ವಿಯ। ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾಪಿ, ಚ ವಟ್ಟಾನುಸಾರಿಮಹಾಜನಸ್ಸೇವ, ಮದ್ದನ್ತಾ ಫರನ್ತಾ ಛಾದೇನ್ತಾ ಅನ್ಧಕಾರಂ ಕರೋನ್ತಾ ನುಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ದ್ವೀಹಿ ಪನ ಮಗ್ಗೇಹಿ ಪಹೀನತ್ತಾ ಮನ್ದಾ ಮನ್ದಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ತನುಕಾಕಾರಾ ಹುತ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಅಬ್ಭಪಟಲಂ ವಿಯ ಮಕ್ಖಿಕಾಪತ್ತಂ ವಿಯ ಚ।
361. Idāni dutiyamaggādīnaṃ dassanatthaṃ puna katame dhammā kusalātiādi āraddhaṃ. Tattha kāmarāgabyāpādānaṃ tanubhāvāyāti etesaṃ kilesānaṃ tanubhāvatthāya. Tattha dvīhi kāraṇehi tanubhāvo veditabbo – adhiccuppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya ca. Sakadāgāmissa hi, vaṭṭānusārimahājanasseva, kilesā abhiṇhaṃ nuppajjanti, kadāci kadāci uppajjanti; uppajjantāpi viraḷākārā hutvā uppajjanti, viraḷavāpitakhette aṅkurā viya. Uppajjamānāpi, ca vaṭṭānusārimahājanasseva, maddantā pharantā chādentā andhakāraṃ karontā nuppajjanti. Dvīhi pana maggehi pahīnattā mandā mandā uppajjanti. Tanukākārā hutvā uppajjanti, abbhapaṭalaṃ viya makkhikāpattaṃ viya ca.
ತತ್ಥ ಕೇಚಿ ಥೇರಾ ವದನ್ತಿ – ‘ಸಕದಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಕಿಲೇಸಾ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಚಿರೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಬಹಲಾವ ಪನ ಹುತ್ವಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ತಥಾ ಹಿಸ್ಸ ಪುತ್ತಾ ಚ ಧೀತರೋ ಚ ದಿಸ್ಸನ್ತೀ’ತಿ। ಏತಂ ಪನ ಅಪ್ಪಮಾಣಂ। ಪುತ್ತಧೀತರೋ ಹಿ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಪರಾಮಸನಮತ್ತೇನಪಿ ಹೋನ್ತಿ। ದ್ವೀಹಿ ಪನ ಮಗ್ಗೇಹಿ ಪಹೀನತ್ತಾ ನತ್ಥಿ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಬಹಲತಾತಿ। ದ್ವೀಹಿ ಏವ ಕಾರಣೇಹಿಸ್ಸ ಕಿಲೇಸಾನಂ ತನುಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಅಧಿಚ್ಚುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಮನ್ದತಾಯ ಚಾತಿ।
Tattha keci therā vadanti – ‘sakadāgāmissa kilesā kiñcāpi cirena uppajjanti, bahalāva pana hutvā uppajjanti, tathā hissa puttā ca dhītaro ca dissantī’ti. Etaṃ pana appamāṇaṃ. Puttadhītaro hi aṅgapaccaṅgaparāmasanamattenapi honti. Dvīhi pana maggehi pahīnattā natthi kilesānaṃ bahalatāti. Dvīhi eva kāraṇehissa kilesānaṃ tanubhāvo veditabbo – adhiccuppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya cāti.
ದುತಿಯಾಯಾತಿ ಗಣನವಸೇನಾಪಿ ದುತಿಯುಪ್ಪತ್ತಿವಸೇನಾಪಿ ದುತಿಯಾಯ। ಭೂಮಿಯಾ ಪತ್ತಿಯಾತಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭತ್ಥಾಯ। ತತಿಯಚತುತ್ಥೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ವಿಸೇಸಮತ್ತಂಯೇವ ಪನ ವಕ್ಖಾಮ।
Dutiyāyāti gaṇanavasenāpi dutiyuppattivasenāpi dutiyāya. Bhūmiyā pattiyāti sāmaññaphalassa paṭilābhatthāya. Tatiyacatutthesupi eseva nayo. Visesamattaṃyeva pana vakkhāma.
ಅಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯನ್ತಿ ಆಜಾನನಕಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಂ। ಪಠಮಮಗ್ಗೇನ ಞಾತಮರಿಯಾದಂ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ತೇಸಂಯೇವ ತೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಞಾತಾನಂ ಚತುಸಚ್ಚಧಮ್ಮಾನಂ ಜಾನನಕಂ ಇನ್ದ್ರಿಯನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ನಿದ್ದೇಸವಾರೇಪಿಸ್ಸ ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಕೋಟ್ಠಾಸವಾರೇಪಿ ಇಮಿನಾವ ಸದ್ಧಿಂ ನವಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ಸೇಸಂ ಪುರಿಮನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Aññindriyanti ājānanakaṃ indriyaṃ. Paṭhamamaggena ñātamariyādaṃ anatikkamitvā tesaṃyeva tena maggena ñātānaṃ catusaccadhammānaṃ jānanakaṃ indriyanti vuttaṃ hoti. Niddesavārepissa imināva nayena attho veditabbo. Koṭṭhāsavārepi imināva saddhiṃ navindriyāni honti. Sesaṃ purimanayeneva veditabbaṃ.
ದುತಿಯಮಗ್ಗೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ।
Dutiyamaggo niṭṭhito.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀಪಾಳಿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ಲೋಕುತ್ತರಕುಸಲಂ • Lokuttarakusalaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ದುತಿಯಮಗ್ಗವಣ್ಣನಾ • Dutiyamaggavaṇṇanā
