| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣਿ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ਦੁਤਿਯਮਗ੍ਗੋ
Dutiyamaggo
੩੬੧. ਇਦਾਨਿ ਦੁਤਿਯਮਗ੍ਗਾਦੀਨਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦਾਨਂ ਤਨੁਭਾવਾਯਾਤਿ ਏਤੇਸਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਤਨੁਭਾવਤ੍ਥਾਯ। ਤਤ੍ਥ ਦ੍વੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਤਨੁਭਾવੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਅਧਿਚ੍ਚੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਮਨ੍ਦਤਾਯ ਚ। ਸਕਦਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਹਿ, વਟ੍ਟਾਨੁਸਾਰਿਮਹਾਜਨਸ੍ਸੇવ, ਕਿਲੇਸਾ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਕਦਾਚਿ ਕਦਾਚਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ; ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਪਿ વਿਰਲ਼ਾਕਾਰਾ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, વਿਰਲ਼વਾਪਿਤਖੇਤ੍ਤੇ ਅਙ੍ਕੁਰਾ વਿਯ। ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ, ਚ વਟ੍ਟਾਨੁਸਾਰਿਮਹਾਜਨਸ੍ਸੇવ, ਮਦ੍ਦਨ੍ਤਾ ਫਰਨ੍ਤਾ ਛਾਦੇਨ੍ਤਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਦ੍વੀਹਿ ਪਨ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਮਨ੍ਦਾ ਮਨ੍ਦਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਤਨੁਕਾਕਾਰਾ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਬ੍ਭਪਟਲਂ વਿਯ ਮਕ੍ਖਿਕਾਪਤ੍ਤਂ વਿਯ ਚ।
361. Idāni dutiyamaggādīnaṃ dassanatthaṃ puna katame dhammā kusalātiādi āraddhaṃ. Tattha kāmarāgabyāpādānaṃ tanubhāvāyāti etesaṃ kilesānaṃ tanubhāvatthāya. Tattha dvīhi kāraṇehi tanubhāvo veditabbo – adhiccuppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya ca. Sakadāgāmissa hi, vaṭṭānusārimahājanasseva, kilesā abhiṇhaṃ nuppajjanti, kadāci kadāci uppajjanti; uppajjantāpi viraḷākārā hutvā uppajjanti, viraḷavāpitakhette aṅkurā viya. Uppajjamānāpi, ca vaṭṭānusārimahājanasseva, maddantā pharantā chādentā andhakāraṃ karontā nuppajjanti. Dvīhi pana maggehi pahīnattā mandā mandā uppajjanti. Tanukākārā hutvā uppajjanti, abbhapaṭalaṃ viya makkhikāpattaṃ viya ca.
ਤਤ੍ਥ ਕੇਚਿ ਥੇਰਾ વਦਨ੍ਤਿ – ‘ਸਕਦਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਚਿਰੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਬਹਲਾવ ਪਨ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਹਿਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਾ ਚ ਧੀਤਰੋ ਚ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਏਤਂ ਪਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ। ਪੁਤ੍ਤਧੀਤਰੋ ਹਿ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਪਰਾਮਸਨਮਤ੍ਤੇਨਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਦ੍વੀਹਿ ਪਨ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਬਹਲਤਾਤਿ। ਦ੍વੀਹਿ ਏવ ਕਾਰਣੇਹਿਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਤਨੁਭਾવੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਅਧਿਚ੍ਚੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਮਨ੍ਦਤਾਯ ਚਾਤਿ।
Tattha keci therā vadanti – ‘sakadāgāmissa kilesā kiñcāpi cirena uppajjanti, bahalāva pana hutvā uppajjanti, tathā hissa puttā ca dhītaro ca dissantī’ti. Etaṃ pana appamāṇaṃ. Puttadhītaro hi aṅgapaccaṅgaparāmasanamattenapi honti. Dvīhi pana maggehi pahīnattā natthi kilesānaṃ bahalatāti. Dvīhi eva kāraṇehissa kilesānaṃ tanubhāvo veditabbo – adhiccuppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya cāti.
ਦੁਤਿਯਾਯਾਤਿ ਗਣਨવਸੇਨਾਪਿ ਦੁਤਿਯੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿવਸੇਨਾਪਿ ਦੁਤਿਯਾਯ। ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਸ੍ਸ ਪਟਿਲਾਭਤ੍ਥਾਯ। ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। વਿਸੇਸਮਤ੍ਤਂਯੇવ ਪਨ વਕ੍ਖਾਮ।
Dutiyāyāti gaṇanavasenāpi dutiyuppattivasenāpi dutiyāya. Bhūmiyā pattiyāti sāmaññaphalassa paṭilābhatthāya. Tatiyacatutthesupi eseva nayo. Visesamattaṃyeva pana vakkhāma.
ਅਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਆਜਾਨਨਕਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ। ਪਠਮਮਗ੍ਗੇਨ ਞਾਤਮਰਿਯਾਦਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂਯੇવ ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਞਾਤਾਨਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਾਨਂ ਜਾਨਨਕਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਨਿਦ੍ਦੇਸવਾਰੇਪਿਸ੍ਸ ਇਮਿਨਾવ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕੋਟ੍ਠਾਸવਾਰੇਪਿ ਇਮਿਨਾવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨવਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸੇਸਂ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Aññindriyanti ājānanakaṃ indriyaṃ. Paṭhamamaggena ñātamariyādaṃ anatikkamitvā tesaṃyeva tena maggena ñātānaṃ catusaccadhammānaṃ jānanakaṃ indriyanti vuttaṃ hoti. Niddesavārepissa imināva nayena attho veditabbo. Koṭṭhāsavārepi imināva saddhiṃ navindriyāni honti. Sesaṃ purimanayeneva veditabbaṃ.
ਦੁਤਿਯਮਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।
Dutiyamaggo niṭṭhito.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਪਾਲ਼ਿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਂ • Lokuttarakusalaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ਦੁਤਿਯਮਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • Dutiyamaggavaṇṇanā
