| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
५. दुतियमारपाससुत्तवण्णना
5. Dutiyamārapāsasuttavaṇṇanā
१४१. पञ्चमे मुत्ताहन्ति मुत्तो अहं। पुरिमं सुत्तं अन्तोवस्से वुत्तं, इदं पन पवारेत्वा वुट्ठवस्सकाले। चारिकन्ति अनुपुब्बगमनचारिकं। (पवारेत्वा) दिवसे दिवसे योजनपरमं गच्छन्ता चरथाति वदति। मा एकेन द्वेति एकमग्गेन द्वे जना मा अगमित्थ। एवञ्हि गतेसु एकस्मिं धम्मं देसेन्ते, एकेन तुण्हीभूतेन ठातब्बं होति। तस्मा एवमाह।
141. Pañcame muttāhanti mutto ahaṃ. Purimaṃ suttaṃ antovasse vuttaṃ, idaṃ pana pavāretvā vuṭṭhavassakāle. Cārikanti anupubbagamanacārikaṃ. (Pavāretvā) divase divase yojanaparamaṃ gacchantā carathāti vadati. Mā ekena dveti ekamaggena dve janā mā agamittha. Evañhi gatesu ekasmiṃ dhammaṃ desente, ekena tuṇhībhūtena ṭhātabbaṃ hoti. Tasmā evamāha.
आदिकल्याणन्ति आदिम्हि कल्याणं सुन्दरं भद्दकं। तथा मज्झपरियोसानेसु। आदिमज्झपरियोसानञ्च नामेतं सासनस्स च देसनाय च वसेन दुविधं। तत्थ सासनस्स सीलं आदि, समथविपस्सनामग्गा मज्झं, फलनिब्बानानि परियोसानं। सीलसमाधयो वा आदि , विपस्सनामग्गा मज्झं, फलनिब्बानानि परियोसानं। सीलसमाधिविपस्सना वा आदि, मग्गो मज्झं, फलनिब्बानानि परियोसानं। देसनाय पन चतुप्पदिकाय गाथाय ताव पठमपादो आदि, दुतियततिया मज्झं, चतुत्थो परियोसानं। पञ्चपदछप्पदानं पठमपादो आदि, अवसानपादो परियोसानं, अवसेसा मज्झं। एकानुसन्धिकसुत्तस्स निदानं आदि, ‘‘इदमवोचा’’ति परियोसानं, सेसं मज्झं। अनेकानुसन्धिकस्स मज्झे बहूपि अनुसन्धि मज्झमेव, निदानं आदि, ‘‘इदमवोचा’’ति परियोसानं।
Ādikalyāṇanti ādimhi kalyāṇaṃ sundaraṃ bhaddakaṃ. Tathā majjhapariyosānesu. Ādimajjhapariyosānañca nāmetaṃ sāsanassa ca desanāya ca vasena duvidhaṃ. Tattha sāsanassa sīlaṃ ādi, samathavipassanāmaggā majjhaṃ, phalanibbānāni pariyosānaṃ. Sīlasamādhayo vā ādi , vipassanāmaggā majjhaṃ, phalanibbānāni pariyosānaṃ. Sīlasamādhivipassanā vā ādi, maggo majjhaṃ, phalanibbānāni pariyosānaṃ. Desanāya pana catuppadikāya gāthāya tāva paṭhamapādo ādi, dutiyatatiyā majjhaṃ, catuttho pariyosānaṃ. Pañcapadachappadānaṃ paṭhamapādo ādi, avasānapādo pariyosānaṃ, avasesā majjhaṃ. Ekānusandhikasuttassa nidānaṃ ādi, ‘‘idamavocā’’ti pariyosānaṃ, sesaṃ majjhaṃ. Anekānusandhikassa majjhe bahūpi anusandhi majjhameva, nidānaṃ ādi, ‘‘idamavocā’’ti pariyosānaṃ.
सात्थन्ति सात्थकं कत्वा देसेथ। सब्यञ्जनन्ति ब्यञ्जनेहि चेव पदेहि च परिपूरं कत्वा देसेथ। केवलपरिपुण्णन्ति सकलपरिपुण्णं। परिसुद्धन्ति निरुपक्किलेसं। ब्रह्मचरियन्ति सिक्खत्तयसङ्गहं सासनब्रह्मचरियं। पकासेथाति आविकरोथ।
Sātthanti sātthakaṃ katvā desetha. Sabyañjananti byañjanehi ceva padehi ca paripūraṃ katvā desetha. Kevalaparipuṇṇanti sakalaparipuṇṇaṃ. Parisuddhanti nirupakkilesaṃ. Brahmacariyanti sikkhattayasaṅgahaṃ sāsanabrahmacariyaṃ. Pakāsethāti āvikarotha.
अप्परजक्खजातिकाति पञ्ञाचक्खुम्हि अप्पकिलेसरजसभावा, दुकूलसाणिया पटिच्छन्ना विय चतुप्पदिकगाथापरियोसाने अरहत्तं पत्तुं समत्था सन्तीति अत्थो। अस्सवनताति अस्सवनताय। परिहायन्तीति अलाभपरिहानिया धम्मतो परिहायन्ति। सेनानिगमोति पठमकप्पिकानं सेनाय निविट्ठोकासे पतिट्ठितगामो, सुजाताय वा पितु सेनानी नाम निगमो। तेनुपसङ्कमिस्सामीति नाहं तुम्हे उय्योजेत्वा परिवेणादीनि कारेत्वा उपट्ठाकादीहि परिचरियमानो विहरिस्सामि, तिण्णं पन जटिलानं अड्ढुड्ढानि पाटिहारियसहस्सानि दस्सेत्वा धम्ममेव देसेतुं उपसङ्कमिस्सामीति। तेनुपसङ्कमीति, ‘‘अयं समणो गोतमो महायुद्धं विचारेन्तो विय, ‘मा एकेन द्वे अगमित्थ, धम्मं देसेथा’ति सट्ठि जने उय्योजेति, इमस्मिं पन एकस्मिम्पि धम्मं देसेन्ते मय्हं चित्तस्सादं नत्थि, एवं बहूसु देसेन्तेसु कुतो भविस्सति, पटिबाहामि न’’न्ति चिन्तेत्वा उपसङ्कमि। पञ्चमं।
Apparajakkhajātikāti paññācakkhumhi appakilesarajasabhāvā, dukūlasāṇiyā paṭicchannā viya catuppadikagāthāpariyosāne arahattaṃ pattuṃ samatthā santīti attho. Assavanatāti assavanatāya. Parihāyantīti alābhaparihāniyā dhammato parihāyanti. Senānigamoti paṭhamakappikānaṃ senāya niviṭṭhokāse patiṭṭhitagāmo, sujātāya vā pitu senānī nāma nigamo. Tenupasaṅkamissāmīti nāhaṃ tumhe uyyojetvā pariveṇādīni kāretvā upaṭṭhākādīhi paricariyamāno viharissāmi, tiṇṇaṃ pana jaṭilānaṃ aḍḍhuḍḍhāni pāṭihāriyasahassāni dassetvā dhammameva desetuṃ upasaṅkamissāmīti. Tenupasaṅkamīti, ‘‘ayaṃ samaṇo gotamo mahāyuddhaṃ vicārento viya, ‘mā ekena dve agamittha, dhammaṃ desethā’ti saṭṭhi jane uyyojeti, imasmiṃ pana ekasmimpi dhammaṃ desente mayhaṃ cittassādaṃ natthi, evaṃ bahūsu desentesu kuto bhavissati, paṭibāhāmi na’’nti cintetvā upasaṅkami. Pañcamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ५. दुतियमारपाससुत्तं • 5. Dutiyamārapāsasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ५. दुतियमारपाससुत्तवण्णना • 5. Dutiyamārapāsasuttavaṇṇanā
