| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमानवत्थु-अट्ठकथा • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
११. दुतियनागविमानवण्णना
11. Dutiyanāgavimānavaṇṇanā
महन्तं नागं अभिरुय्हाति दुतियनागविमानं। तस्स का उप्पत्ति? भगवा राजगहे विहरति वेळुवने। तेन समयेन राजगहे अञ्ञतरो उपासको सद्धो पसन्नो पञ्चसु सीलेसु पतिट्ठितो उपोसथदिवसेसु उपोसथसीलं समादियित्वा पुरेभत्तं अत्तनो विभवानुरूपं भिक्खूनं दानानि दत्वा सयं भुञ्जित्वा सुद्धवत्थनिवत्थो सुद्धुत्तरासङ्गो पच्छाभत्तं येभुय्येन अट्ठ पानानि गाहापेत्वा विहारं गन्त्वा भिक्खुसङ्घस्स निय्यादेत्वा भगवन्तं उपसङ्कमित्वा धम्मं सुणाति। एवं सो सक्कच्चं दानमयं सीलमयञ्च बहुं सुचरितं उपचिनित्वा इतो चुतो तावतिंसेसु उप्पज्जि। तस्स पुञ्ञानुभावेन सब्बसेतो महन्तो दिब्बो हत्थिनागो पातुरहोसि। सो तं अभिरुय्ह महन्तेन परिवारेन महन्तेन दिब्बानुभावेन कालेन कालं उय्यानकीळं गच्छति।
Mahantaṃ nāgaṃ abhiruyhāti dutiyanāgavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā rājagahe viharati veḷuvane. Tena samayena rājagahe aññataro upāsako saddho pasanno pañcasu sīlesu patiṭṭhito uposathadivasesu uposathasīlaṃ samādiyitvā purebhattaṃ attano vibhavānurūpaṃ bhikkhūnaṃ dānāni datvā sayaṃ bhuñjitvā suddhavatthanivattho suddhuttarāsaṅgo pacchābhattaṃ yebhuyyena aṭṭha pānāni gāhāpetvā vihāraṃ gantvā bhikkhusaṅghassa niyyādetvā bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ suṇāti. Evaṃ so sakkaccaṃ dānamayaṃ sīlamayañca bahuṃ sucaritaṃ upacinitvā ito cuto tāvatiṃsesu uppajji. Tassa puññānubhāvena sabbaseto mahanto dibbo hatthināgo pāturahosi. So taṃ abhiruyha mahantena parivārena mahantena dibbānubhāvena kālena kālaṃ uyyānakīḷaṃ gacchati.
अथेकदिवसं कतञ्ञुताय चोदियमानो अड्ढरत्तिसमये तं दिब्बनागं अभिरुय्ह महता परिवारेन ‘‘भगवन्तं वन्दिस्सामी’’ति देवलोकतो आगन्त्वा केवलकप्पं वेळुवनं ओभासेत्वा हत्थिक्खन्धतो ओरुय्ह भगवन्तं उपसङ्कमित्वा अभिवादेत्वा अञ्जलिं पग्गय्ह एकमन्तं अट्ठासि । तं भगवतो समीपे ठितो आयस्मा वङ्गीसो भगवतो अनुञ्ञाय इमाहि गाथाहि पुच्छि –
Athekadivasaṃ kataññutāya codiyamāno aḍḍharattisamaye taṃ dibbanāgaṃ abhiruyha mahatā parivārena ‘‘bhagavantaṃ vandissāmī’’ti devalokato āgantvā kevalakappaṃ veḷuvanaṃ obhāsetvā hatthikkhandhato oruyha bhagavantaṃ upasaṅkamitvā abhivādetvā añjaliṃ paggayha ekamantaṃ aṭṭhāsi . Taṃ bhagavato samīpe ṭhito āyasmā vaṅgīso bhagavato anuññāya imāhi gāthāhi pucchi –
९६८.
968.
‘‘महन्तं नागं अभिरुय्ह, सब्बसेतं गजुत्तमं।
‘‘Mahantaṃ nāgaṃ abhiruyha, sabbasetaṃ gajuttamaṃ;
वना वनं अनुपरियासि, नारीगणपुरक्खतो।
Vanā vanaṃ anupariyāsi, nārīgaṇapurakkhato;
ओभासेन्तो दिसा सब्बा, ओसधी विय तारका॥
Obhāsento disā sabbā, osadhī viya tārakā.
९६९.
969.
‘‘केन तेतादिसो वण्णो…पे॰…
‘‘Kena tetādiso vaṇṇo…pe…
वण्णो च ते सब्बदिसा पभासती’’ति॥
Vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
तत्था पुच्छितो सोपि तस्स गाथाहि एव ब्याकासि।
Tatthā pucchito sopi tassa gāthāhi eva byākāsi.
९७१.
971.
‘‘सो देवपुत्तो अत्तमनो, वङ्गीसेनेव पुच्छितो।
‘‘So devaputto attamano, vaṅgīseneva pucchito;
पञ्हं पुट्ठो वियाकासि, यस्स कम्मस्सिदं फलं’’॥
Pañhaṃ puṭṭho viyākāsi, yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
९७२.
972.
‘‘अहं मनुस्सेसु मनुस्सभूतो, उपासको चक्खुमतो अहोसिं।
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto, upāsako cakkhumato ahosiṃ;
पाणातिपाता विरतो अहोसिं, लोके अदिन्नं परिवज्जयिस्सं॥
Pāṇātipātā virato ahosiṃ, loke adinnaṃ parivajjayissaṃ.
९७३.
973.
‘‘अमज्जपो नो च मुसा अभाणिं, सकेन दारेन च तुट्ठो अहोसिं।
‘‘Amajjapo no ca musā abhāṇiṃ, sakena dārena ca tuṭṭho ahosiṃ;
अन्नञ्च पानञ्च पसन्नचित्तो, सक्कच्च दानं विपुलं अदासिं॥
Annañca pānañca pasannacitto, sakkacca dānaṃ vipulaṃ adāsiṃ.
९७४.
974.
‘‘तेन मेतादिसो वण्णो…पे॰…
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…
वण्णो च मे सब्बदिसा पभासती’’ति॥
Vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
तत्थ अपुब्बं नत्थि, सेसं हेट्ठा वुत्तनयमेव।
Tattha apubbaṃ natthi, sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
दुतियनागविमानवण्णना निट्ठिता।
Dutiyanāgavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / विमानवत्थुपाळि • Vimānavatthupāḷi / ११. दुतियनागविमानवत्थु • 11. Dutiyanāgavimānavatthu
