Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വിമാനവത്ഥു-അട്ഠകഥാ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
൧൧. ദുതിയനാഗവിമാനവണ്ണനാ
11. Dutiyanāgavimānavaṇṇanā
മഹന്തം നാഗം അഭിരുയ്ഹാതി ദുതിയനാഗവിമാനം. തസ്സ കാ ഉപ്പത്തി? ഭഗവാ രാജഗഹേ വിഹരതി വേളുവനേ. തേന സമയേന രാജഗഹേ അഞ്ഞതരോ ഉപാസകോ സദ്ധോ പസന്നോ പഞ്ചസു സീലേസു പതിട്ഠിതോ ഉപോസഥദിവസേസു ഉപോസഥസീലം സമാദിയിത്വാ പുരേഭത്തം അത്തനോ വിഭവാനുരൂപം ഭിക്ഖൂനം ദാനാനി ദത്വാ സയം ഭുഞ്ജിത്വാ സുദ്ധവത്ഥനിവത്ഥോ സുദ്ധുത്തരാസങ്ഗോ പച്ഛാഭത്തം യേഭുയ്യേന അട്ഠ പാനാനി ഗാഹാപേത്വാ വിഹാരം ഗന്ത്വാ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ നിയ്യാദേത്വാ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ധമ്മം സുണാതി. ഏവം സോ സക്കച്ചം ദാനമയം സീലമയഞ്ച ബഹും സുചരിതം ഉപചിനിത്വാ ഇതോ ചുതോ താവതിംസേസു ഉപ്പജ്ജി. തസ്സ പുഞ്ഞാനുഭാവേന സബ്ബസേതോ മഹന്തോ ദിബ്ബോ ഹത്ഥിനാഗോ പാതുരഹോസി. സോ തം അഭിരുയ്ഹ മഹന്തേന പരിവാരേന മഹന്തേന ദിബ്ബാനുഭാവേന കാലേന കാലം ഉയ്യാനകീളം ഗച്ഛതി.
Mahantaṃ nāgaṃ abhiruyhāti dutiyanāgavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā rājagahe viharati veḷuvane. Tena samayena rājagahe aññataro upāsako saddho pasanno pañcasu sīlesu patiṭṭhito uposathadivasesu uposathasīlaṃ samādiyitvā purebhattaṃ attano vibhavānurūpaṃ bhikkhūnaṃ dānāni datvā sayaṃ bhuñjitvā suddhavatthanivattho suddhuttarāsaṅgo pacchābhattaṃ yebhuyyena aṭṭha pānāni gāhāpetvā vihāraṃ gantvā bhikkhusaṅghassa niyyādetvā bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ suṇāti. Evaṃ so sakkaccaṃ dānamayaṃ sīlamayañca bahuṃ sucaritaṃ upacinitvā ito cuto tāvatiṃsesu uppajji. Tassa puññānubhāvena sabbaseto mahanto dibbo hatthināgo pāturahosi. So taṃ abhiruyha mahantena parivārena mahantena dibbānubhāvena kālena kālaṃ uyyānakīḷaṃ gacchati.
അഥേകദിവസം കതഞ്ഞുതായ ചോദിയമാനോ അഡ്ഢരത്തിസമയേ തം ദിബ്ബനാഗം അഭിരുയ്ഹ മഹതാ പരിവാരേന ‘‘ഭഗവന്തം വന്ദിസ്സാമീ’’തി ദേവലോകതോ ആഗന്ത്വാ കേവലകപ്പം വേളുവനം ഓഭാസേത്വാ ഹത്ഥിക്ഖന്ധതോ ഓരുയ്ഹ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ അഭിവാദേത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗയ്ഹ ഏകമന്തം അട്ഠാസി . തം ഭഗവതോ സമീപേ ഠിതോ ആയസ്മാ വങ്ഗീസോ ഭഗവതോ അനുഞ്ഞായ ഇമാഹി ഗാഥാഹി പുച്ഛി –
Athekadivasaṃ kataññutāya codiyamāno aḍḍharattisamaye taṃ dibbanāgaṃ abhiruyha mahatā parivārena ‘‘bhagavantaṃ vandissāmī’’ti devalokato āgantvā kevalakappaṃ veḷuvanaṃ obhāsetvā hatthikkhandhato oruyha bhagavantaṃ upasaṅkamitvā abhivādetvā añjaliṃ paggayha ekamantaṃ aṭṭhāsi . Taṃ bhagavato samīpe ṭhito āyasmā vaṅgīso bhagavato anuññāya imāhi gāthāhi pucchi –
൯൬൮.
968.
‘‘മഹന്തം നാഗം അഭിരുയ്ഹ, സബ്ബസേതം ഗജുത്തമം;
‘‘Mahantaṃ nāgaṃ abhiruyha, sabbasetaṃ gajuttamaṃ;
വനാ വനം അനുപരിയാസി, നാരീഗണപുരക്ഖതോ;
Vanā vanaṃ anupariyāsi, nārīgaṇapurakkhato;
ഓഭാസേന്തോ ദിസാ സബ്ബാ, ഓസധീ വിയ താരകാ.
Obhāsento disā sabbā, osadhī viya tārakā.
൯൬൯.
969.
‘‘കേന തേതാദിസോ വണ്ണോ…പേ॰…
‘‘Kena tetādiso vaṇṇo…pe…
വണ്ണോ ച തേ സബ്ബദിസാ പഭാസതീ’’തി.
Vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
തത്ഥാ പുച്ഛിതോ സോപി തസ്സ ഗാഥാഹി ഏവ ബ്യാകാസി.
Tatthā pucchito sopi tassa gāthāhi eva byākāsi.
൯൭൧.
971.
‘‘സോ ദേവപുത്തോ അത്തമനോ, വങ്ഗീസേനേവ പുച്ഛിതോ;
‘‘So devaputto attamano, vaṅgīseneva pucchito;
പഞ്ഹം പുട്ഠോ വിയാകാസി, യസ്സ കമ്മസ്സിദം ഫലം’’.
Pañhaṃ puṭṭho viyākāsi, yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
൯൭൨.
972.
‘‘അഹം മനുസ്സേസു മനുസ്സഭൂതോ, ഉപാസകോ ചക്ഖുമതോ അഹോസിം;
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto, upāsako cakkhumato ahosiṃ;
പാണാതിപാതാ വിരതോ അഹോസിം, ലോകേ അദിന്നം പരിവജ്ജയിസ്സം.
Pāṇātipātā virato ahosiṃ, loke adinnaṃ parivajjayissaṃ.
൯൭൩.
973.
‘‘അമജ്ജപോ നോ ച മുസാ അഭാണിം, സകേന ദാരേന ച തുട്ഠോ അഹോസിം;
‘‘Amajjapo no ca musā abhāṇiṃ, sakena dārena ca tuṭṭho ahosiṃ;
അന്നഞ്ച പാനഞ്ച പസന്നചിത്തോ, സക്കച്ച ദാനം വിപുലം അദാസിം.
Annañca pānañca pasannacitto, sakkacca dānaṃ vipulaṃ adāsiṃ.
൯൭൪.
974.
‘‘തേന മേതാദിസോ വണ്ണോ…പേ॰…
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…
വണ്ണോ ച മേ സബ്ബദിസാ പഭാസതീ’’തി.
Vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
തത്ഥ അപുബ്ബം നത്ഥി, സേസം ഹേട്ഠാ വുത്തനയമേവ.
Tattha apubbaṃ natthi, sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
ദുതിയനാഗവിമാനവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Dutiyanāgavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / വിമാനവത്ഥുപാളി • Vimānavatthupāḷi / ൧൧. ദുതിയനാഗവിമാനവത്ഥു • 11. Dutiyanāgavimānavatthu