| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဥဒာန-အဋ္ဌကထာ • Udāna-aṭṭhakathā |
၅. ဒုတိယနာနာတိတ္ထိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ
5. Dutiyanānātitthiyasuttavaṇṇanā
၅၅. ပဉ္စမေ သသ္သတော အတ္တာ စ လောကော စာတိ ရူပာဒီသု အညတရံ အတ္တာတိ စ လောကောတိ စ ဂဟေတ္ဝာ တံ သသ္သတံ နိစ္စန္တိ အညေပိ စ တထာ ဂာဟေန္တာ ဝောဟရန္တိ။ ယထာဟ –
55. Pañcame sassato attā ca loko cāti rūpādīsu aññataraṃ attāti ca lokoti ca gahetvā taṃ sassataṃ niccanti aññepi ca tathā gāhentā voharanti. Yathāha –
‘‘ရူပံ အတ္တာ စေဝ လောကော စ သသ္သတော စာတိ အတ္တာနဉ္စ လောကဉ္စ ပညပေန္တိ။ ဝေဒနံ။ သညံ။ သင္ခာရေ။ ဝိညာဏံ အတ္တာ စ လောကော စ သသ္သတော စာတိ အတ္တာနဉ္စ လောကဉ္စ ပညပေန္တီ’’တိ။
‘‘Rūpaṃ attā ceva loko ca sassato cāti attānañca lokañca paññapenti. Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attā ca loko ca sassato cāti attānañca lokañca paññapentī’’ti.
အထ ဝာ အတ္တာတိ အဟင္ကာရဝတ္ထု, လောကောတိ မမင္ကာရဝတ္ထု, ယံ ‘‘အတ္တနိယ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ အတ္တာတိ ဝာ သယံ, လောကောတိ ပရော။ အတ္တာတိ ဝာ ပဉ္စသု ဥပာဒာနက္ခန္ဓေသု ဧကော ခန္ဓော, ဣတရော လောကော ။ အတ္တာတိ ဝာ သဝိညာဏကော ခန္ဓသန္တာနော, အဝိညာဏကော လောကော။ ဧဝံ တံ တံ အတ္တာတိ စ လောကောတိ စ ယထာဒသ္သနံ ဒ္ဝိဓာ ဂဟေတ္ဝာ တဒုဘယံ ‘‘နိစ္စော ဓုဝော သသ္သတော’’တိ အဘိနိဝိသ္သ ဝောဟရန္တိ။ ဧတေန စတ္တာရော သသ္သတဝာဒာ ဒသ္သိတာ။ အသသ္သတောတိ သတ္တပိ ဥစ္ဆေဒဝာဒာ ဒသ္သိတာ။ သသ္သတော စ အသသ္သတော စာတိ ဧကစ္စော အတ္တာ စ လောကော စ သသ္သတော, ဧကစ္စော အသသ္သတောတိ ဧဝံ သသ္သတော စ အသသ္သတော စာတိ အတ္ထော။ အထ ဝာ သ္ဝေဝ အတ္တာ စ လောကော စ အတ္တဂတိဒိဋ္ဌိကာနံ ဝိယ သသ္သတော စ အသသ္သတော စ, သိယာ သသ္သတောတိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ သဗ္ဗထာပိ ဣမိနာ ဧကစ္စသသ္သတဝာဒော ဒသ္သိတော။ နေဝ သသ္သတော နာသသ္သတောတိ ဣမိနာ အမရာဝိက္ခေပဝာဒော ဒသ္သိတော။ တေ ဟိ သသ္သတဝာဒေ အသသ္သတဝာဒေ စ ဒောသံ ဒိသ္ဝာ ‘‘နေဝ သသ္သတော နာသသ္သတော အတ္တာ စ လောကော စာ’’တိ ဝိက္ခေပံ ကရောန္တာ ဝိဝဒန္တိ။
Atha vā attāti ahaṅkāravatthu, lokoti mamaṅkāravatthu, yaṃ ‘‘attaniya’’nti vuccati. Attāti vā sayaṃ, lokoti paro. Attāti vā pañcasu upādānakkhandhesu eko khandho, itaro loko. Attāti vā saviññāṇako khandhasantāno, aviññāṇako loko. Evaṃ taṃ taṃ attāti ca lokoti ca yathādassanaṃ dvidhā gahetvā tadubhayaṃ ‘‘nicco dhuvo sassato’’ti abhinivissa voharanti. Etena cattāro sassatavādā dassitā. Asassatoti sattapi ucchedavādā dassitā. Sassato ca asassato cāti ekacco attā ca loko ca sassato, ekacco asassatoti evaṃ sassato ca asassato cāti attho. Atha vā sveva attā ca loko ca attagatidiṭṭhikānaṃ viya sassato ca asassato ca, siyā sassatoti evamettha attho veditabbo. Sabbathāpi iminā ekaccasassatavādo dassito. Neva sassato nāsassatoti iminā amarāvikkhepavādo dassito. Te hi sassatavāde asassatavāde ca dosaṃ disvā ‘‘neva sassato nāsassato attā ca loko cā’’ti vikkhepaṃ karontā vivadanti.
သယံကတောတိ အတ္တနာ ကတော။ ယထာ ဟိ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ အတ္တာ စ အတ္တနော ဓမ္မာနုဓမ္မံ ကတ္ဝာ သုခဒုက္ခာနိ ပဋိသံဝေဒေတိ, ဧဝံ အတ္တာဝ အတ္တာနံ တသ္သ စ ဥပဘောဂဘူတံ ကိဉ္စနံ ပလိဗောဓသင္ခာတံ လောကဉ္စ ကရောတိ, အဘိနိမ္မိနာတီတိ အတ္တလဒ္ဓိ ဝိယ အယမ္ပိ တေသံ လဒ္ဓိ။ ပရံကတောတိ ပရေန ကတော, အတ္တတော ပရေန ဣသ္သရေန ဝာ ပုရိသေန ဝာ ပဇာပတိနာ ဝာ ကာလေန ဝာ ပကတိယာ ဝာ အတ္တာ စ လောကော စ ကတော , နိမ္မိတောတိ အတ္ထော။ သယံကတော စ ပရံကတော စာတိ ယသ္မာ အတ္တာနဉ္စ လောကဉ္စ နိမ္မိနန္တာ ဣသ္သရာဒယော န ကေဝလံ သယမေဝ နိမ္မိနန္တိ, အထ ခော တေသံ တေသံ သတ္တာနံ ဓမ္မာဓမ္မာနံ သဟကာရီကာရဏံ လဘိတ္ဝာဝ, တသ္မာ သယံကတော စ ပရံကတော စ အတ္တာ စ လောကော စာတိ ဧကစ္စာနံ လဒ္ဓိ။ အသယံကာရော အပရံကာရောတိ နတ္ထိ ဧတသ္သ သယံကာရောတိ အသယံကာရော, နတ္ထိ ဧတသ္သ ပရကာရောတိ အပရကာရော။ အနုနာသိကာဂမံ ကတ္ဝာ ဝုတ္တံ ‘‘အပရံကာရော’’တိ။ အယံ ဥဘယတ္ထ ဒောသံ ဒိသ္ဝာ ဥဘယံ ပဋိက္ခိပတိ။ အထ ကထံ ဥပ္ပန္နောတိ အာဟ – အဓိစ္စသမုပ္ပန္နောတိ ယဒိစ္ဆာယ သမုပ္ပန္နော ကေနစိ ကာရဏေန ဝိနာ ဥပ္ပန္နောတိ အဓိစ္စသမုပ္ပန္နဝာဒော ဒသ္သိတော။ တေန စ အဟေတုကဝာဒောပိ သင္ဂဟိတော ဟောတိ။
Sayaṃkatoti attanā kato. Yathā hi tesaṃ tesaṃ sattānaṃ attā ca attano dhammānudhammaṃ katvā sukhadukkhāni paṭisaṃvedeti, evaṃ attāva attānaṃ tassa ca upabhogabhūtaṃ kiñcanaṃ palibodhasaṅkhātaṃ lokañca karoti, abhinimminātīti attaladdhi viya ayampi tesaṃ laddhi. Paraṃkatoti parena kato, attato parena issarena vā purisena vā pajāpatinā vā kālena vā pakatiyā vā attā ca loko ca kato , nimmitoti attho. Sayaṃkato ca paraṃkato cāti yasmā attānañca lokañca nimminantā issarādayo na kevalaṃ sayameva nimminanti, atha kho tesaṃ tesaṃ sattānaṃ dhammādhammānaṃ sahakārīkāraṇaṃ labhitvāva, tasmā sayaṃkato ca paraṃkato ca attā ca loko cāti ekaccānaṃ laddhi. Asayaṃkāro aparaṃkāroti natthi etassa sayaṃkāroti asayaṃkāro, natthi etassa parakāroti aparakāro. Anunāsikāgamaṃ katvā vuttaṃ ‘‘aparaṃkāro’’ti. Ayaṃ ubhayattha dosaṃ disvā ubhayaṃ paṭikkhipati. Atha kathaṃ uppannoti āha – adhiccasamuppannoti yadicchāya samuppanno kenaci kāraṇena vinā uppannoti adhiccasamuppannavādo dassito. Tena ca ahetukavādopi saṅgahito hoti.
ဣဒာနိ ယေ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ အတ္တာနံ ဝိယ သုခဒုက္ခမ္ပိ တသ္သ ဂုဏဘူတံ ကိဉ္စနဘူတံ ဝာ သသ္သတာဒိဝသေန အဘိနိဝိသ္သ ဝောဟရန္တိ, တေသံ တံ ဝာဒံ ဒသ္သေတုံ ‘‘သန္တေကေ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ တံ ဝုတ္တနယမေဝ။
Idāni ye diṭṭhigatikā attānaṃ viya sukhadukkhampi tassa guṇabhūtaṃ kiñcanabhūtaṃ vā sassatādivasena abhinivissa voharanti, tesaṃ taṃ vādaṃ dassetuṃ ‘‘santeke samaṇabrāhmaṇā’’tiādi vuttaṃ. Taṃ vuttanayameva.
ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတ္ဝာတိ ဧတ္ထ ပန ဣဓ ဇစ္စန္ဓူပမာယ အနာဂတတ္တာ တံ ဟိတ္ဝာ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တနယေနေဝ အတ္ထော ယောဇေတဗ္ဗော, တထာ ဂာထာယ။
Etamatthaṃ viditvāti ettha pana idha jaccandhūpamāya anāgatattā taṃ hitvā heṭṭhā vuttanayeneva attho yojetabbo, tathā gāthāya.
တတ္ထ အန္တရာဝ ဝိသီဒန္တိ, အပတ္ဝာဝ တမောဂဓန္တိ အယံ ဝိသေသော။ တသ္သတ္ထော – ဧဝံ ဒိဋ္ဌိဂတေသု ဒိဋ္ဌိနိသ္သယေသု အာသဇ္ဇမာနာ ဒိဋ္ဌိဂတိကာ ကာမောဃာဒီနံ စတုန္နံ ဩဃာနံ, သံသာရမဟောဃသ္သေဝ ဝာ အန္တရာဝ ဝေမဇ္ဈေ ဧဝ ယံ တေသံ ပာရဘာဝေန ပတိဋ္ဌဋ္ဌေန ဝာ ဩဂဓသင္ခာတံ နိဗ္ဗာနံ တဒဓိဂမူပာယော ဝာ အရိယမဂ္ဂော တံ အပ္ပတ္ဝာဝ အနဓိဂန္တ္ဝာဝ ဝိသီဒန္တိ သံသီဒန္တိ။ ဩဂာဓန္တိ ပတိဋ္ဌဟန္တိ ဧတေန, ဧတ္ထ ဝာတိ ဩဂာဓော, အရိယမဂ္ဂော နိဗ္ဗာနဉ္စ။ ဩဂာဓမေဝေတ္ထ ရသ္သတ္တံ ကတ္ဝာ ဩဂဓန္တိ ဝုတ္တံ။ တံ ဩဂဓံ တမောဂဓန္တိ ပဒဝိဘာဂော။
Tattha antarāva visīdanti, apatvāva tamogadhanti ayaṃ viseso. Tassattho – evaṃ diṭṭhigatesu diṭṭhinissayesu āsajjamānā diṭṭhigatikā kāmoghādīnaṃ catunnaṃ oghānaṃ, saṃsāramahoghasseva vā antarāva vemajjhe eva yaṃ tesaṃ pārabhāvena patiṭṭhaṭṭhena vā ogadhasaṅkhātaṃ nibbānaṃ tadadhigamūpāyo vā ariyamaggo taṃ appatvāva anadhigantvāva visīdanti saṃsīdanti. Ogādhanti patiṭṭhahanti etena, ettha vāti ogādho, ariyamaggo nibbānañca. Ogādhamevettha rassattaṃ katvā ogadhanti vuttaṃ. Taṃ ogadhaṃ tamogadhanti padavibhāgo.
ပဉ္စမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Pañcamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဥဒာနပာဠိ • Udānapāḷi / ၅. ဒုတိယနာနာတိတ္ထိယသုတ္တံ • 5. Dutiyanānātitthiyasuttaṃ
