| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਉਦਾਨ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Udāna-aṭṭhakathā |
੫. ਦੁਤਿਯਨਾਨਾਤਿਤ੍ਥਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
5. Dutiyanānātitthiyasuttavaṇṇanā
੫੫. ਪਞ੍ਚਮੇ ਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾਤਿ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਚ ਲੋਕੋਤਿ ਚ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਂ ਸਸ੍ਸਤਂ ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਚ ਤਥਾ ਗਾਹੇਨ੍ਤਾ વੋਹਰਨ੍ਤਿ। ਯਥਾਹ –
55. Pañcame sassato attā ca loko cāti rūpādīsu aññataraṃ attāti ca lokoti ca gahetvā taṃ sassataṃ niccanti aññepi ca tathā gāhentā voharanti. Yathāha –
‘‘ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਾ ਚੇવ ਲੋਕੋ ਚ ਸਸ੍ਸਤੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਲੋਕਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ। વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ ਸਸ੍ਸਤੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਲੋਕਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Rūpaṃ attā ceva loko ca sassato cāti attānañca lokañca paññapenti. Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attā ca loko ca sassato cāti attānañca lokañca paññapentī’’ti.
ਅਥ વਾ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਅਹਙ੍ਕਾਰવਤ੍ਥੁ, ਲੋਕੋਤਿ ਮਮਙ੍ਕਾਰવਤ੍ਥੁ, ਯਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨਿਯ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਤ੍ਤਾਤਿ વਾ ਸਯਂ, ਲੋਕੋਤਿ ਪਰੋ। ਅਤ੍ਤਾਤਿ વਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਏਕੋ ਖਨ੍ਧੋ, ਇਤਰੋ ਲੋਕੋ । ਅਤ੍ਤਾਤਿ વਾ ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕੋ ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨੋ, ਅવਿਞ੍ਞਾਣਕੋ ਲੋਕੋ। ਏવਂ ਤਂ ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਚ ਲੋਕੋਤਿ ਚ ਯਥਾਦਸ੍ਸਨਂ ਦ੍વਿਧਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਦੁਭਯਂ ‘‘ਨਿਚ੍ਚੋ ਧੁવੋ ਸਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ ਅਭਿਨਿવਿਸ੍ਸ વੋਹਰਨ੍ਤਿ। ਏਤੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਸ੍ਸਤવਾਦਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਅਸਸ੍ਸਤੋਤਿ ਸਤ੍ਤਪਿ ਉਚ੍ਛੇਦવਾਦਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਸਸ੍ਸਤੋ ਚ ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਚਾਤਿ ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ ਸਸ੍ਸਤੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਸਸ੍ਸਤੋਤਿ ਏવਂ ਸਸ੍ਸਤੋ ਚ ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ ਸ੍વੇવ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ ਅਤ੍ਤਗਤਿਦਿਟ੍ਠਿਕਾਨਂ વਿਯ ਸਸ੍ਸਤੋ ਚ ਅਸਸ੍ਸਤੋ ਚ, ਸਿਯਾ ਸਸ੍ਸਤੋਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਇਮਿਨਾ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤવਾਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਨੇવ ਸਸ੍ਸਤੋ ਨਾਸਸ੍ਸਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਮਰਾવਿਕ੍ਖੇਪવਾਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਤੇ ਹਿ ਸਸ੍ਸਤવਾਦੇ ਅਸਸ੍ਸਤવਾਦੇ ਚ ਦੋਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਨੇવ ਸਸ੍ਸਤੋ ਨਾਸਸ੍ਸਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾ’’ਤਿ વਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ વਿવਦਨ੍ਤਿ।
Atha vā attāti ahaṅkāravatthu, lokoti mamaṅkāravatthu, yaṃ ‘‘attaniya’’nti vuccati. Attāti vā sayaṃ, lokoti paro. Attāti vā pañcasu upādānakkhandhesu eko khandho, itaro loko. Attāti vā saviññāṇako khandhasantāno, aviññāṇako loko. Evaṃ taṃ taṃ attāti ca lokoti ca yathādassanaṃ dvidhā gahetvā tadubhayaṃ ‘‘nicco dhuvo sassato’’ti abhinivissa voharanti. Etena cattāro sassatavādā dassitā. Asassatoti sattapi ucchedavādā dassitā. Sassato ca asassato cāti ekacco attā ca loko ca sassato, ekacco asassatoti evaṃ sassato ca asassato cāti attho. Atha vā sveva attā ca loko ca attagatidiṭṭhikānaṃ viya sassato ca asassato ca, siyā sassatoti evamettha attho veditabbo. Sabbathāpi iminā ekaccasassatavādo dassito. Neva sassato nāsassatoti iminā amarāvikkhepavādo dassito. Te hi sassatavāde asassatavāde ca dosaṃ disvā ‘‘neva sassato nāsassato attā ca loko cā’’ti vikkhepaṃ karontā vivadanti.
ਸਯਂਕਤੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤੋ। ਯਥਾ ਹਿ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਿ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ, ਏવਂ ਅਤ੍ਤਾવ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਚ ਉਪਭੋਗਭੂਤਂ ਕਿਞ੍ਚਨਂ ਪਲਿਬੋਧਸਙ੍ਖਾਤਂ ਲੋਕਞ੍ਚ ਕਰੋਤਿ, ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਲਦ੍ਧਿ વਿਯ ਅਯਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਲਦ੍ਧਿ। ਪਰਂਕਤੋਤਿ ਪਰੇਨ ਕਤੋ, ਅਤ੍ਤਤੋ ਪਰੇਨ ਇਸ੍ਸਰੇਨ વਾ ਪੁਰਿਸੇਨ વਾ ਪਜਾਪਤਿਨਾ વਾ ਕਾਲੇਨ વਾ ਪਕਤਿਯਾ વਾ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚ ਕਤੋ , ਨਿਮ੍ਮਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਯਂਕਤੋ ਚ ਪਰਂਕਤੋ ਚਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਲੋਕਞ੍ਚ ਨਿਮ੍ਮਿਨਨ੍ਤਾ ਇਸ੍ਸਰਾਦਯੋ ਨ ਕੇવਲਂ ਸਯਮੇવ ਨਿਮ੍ਮਿਨਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਂ ਲਭਿਤ੍વਾવ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਯਂਕਤੋ ਚ ਪਰਂਕਤੋ ਚ ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਲੋਕੋ ਚਾਤਿ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਲਦ੍ਧਿ। ਅਸਯਂਕਾਰੋ ਅਪਰਂਕਾਰੋਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਯਂਕਾਰੋਤਿ ਅਸਯਂਕਾਰੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਰਕਾਰੋਤਿ ਅਪਰਕਾਰੋ। ਅਨੁਨਾਸਿਕਾਗਮਂ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਪਰਂਕਾਰੋ’’ਤਿ। ਅਯਂ ਉਭਯਤ੍ਥ ਦੋਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਉਭਯਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਅਥ ਕਥਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਆਹ – ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਯਦਿਚ੍ਛਾਯ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਕੇਨਚਿ ਕਾਰਣੇਨ વਿਨਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਧਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨવਾਦੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਤੇਨ ਚ ਅਹੇਤੁਕવਾਦੋਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ ਹੋਤਿ।
Sayaṃkatoti attanā kato. Yathā hi tesaṃ tesaṃ sattānaṃ attā ca attano dhammānudhammaṃ katvā sukhadukkhāni paṭisaṃvedeti, evaṃ attāva attānaṃ tassa ca upabhogabhūtaṃ kiñcanaṃ palibodhasaṅkhātaṃ lokañca karoti, abhinimminātīti attaladdhi viya ayampi tesaṃ laddhi. Paraṃkatoti parena kato, attato parena issarena vā purisena vā pajāpatinā vā kālena vā pakatiyā vā attā ca loko ca kato , nimmitoti attho. Sayaṃkato ca paraṃkato cāti yasmā attānañca lokañca nimminantā issarādayo na kevalaṃ sayameva nimminanti, atha kho tesaṃ tesaṃ sattānaṃ dhammādhammānaṃ sahakārīkāraṇaṃ labhitvāva, tasmā sayaṃkato ca paraṃkato ca attā ca loko cāti ekaccānaṃ laddhi. Asayaṃkāro aparaṃkāroti natthi etassa sayaṃkāroti asayaṃkāro, natthi etassa parakāroti aparakāro. Anunāsikāgamaṃ katvā vuttaṃ ‘‘aparaṃkāro’’ti. Ayaṃ ubhayattha dosaṃ disvā ubhayaṃ paṭikkhipati. Atha kathaṃ uppannoti āha – adhiccasamuppannoti yadicchāya samuppanno kenaci kāraṇena vinā uppannoti adhiccasamuppannavādo dassito. Tena ca ahetukavādopi saṅgahito hoti.
ਇਦਾਨਿ ਯੇ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ વਿਯ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਗੁਣਭੂਤਂ ਕਿਞ੍ਚਨਭੂਤਂ વਾ ਸਸ੍ਸਤਾਦਿવਸੇਨ ਅਭਿਨਿવਿਸ੍ਸ વੋਹਰਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਂ વਾਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਨ੍ਤੇਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।
Idāni ye diṭṭhigatikā attānaṃ viya sukhadukkhampi tassa guṇabhūtaṃ kiñcanabhūtaṃ vā sassatādivasena abhinivissa voharanti, tesaṃ taṃ vādaṃ dassetuṃ ‘‘santeke samaṇabrāhmaṇā’’tiādi vuttaṃ. Taṃ vuttanayameva.
ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਿਦਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਇਧ ਜਚ੍ਚਨ੍ਧੂਪਮਾਯ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਹਿਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਅਤ੍ਥੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ, ਤਥਾ ਗਾਥਾਯ।
Etamatthaṃ viditvāti ettha pana idha jaccandhūpamāya anāgatattā taṃ hitvā heṭṭhā vuttanayeneva attho yojetabbo, tathā gāthāya.
ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਰਾવ વਿਸੀਦਨ੍ਤਿ, ਅਪਤ੍વਾવ ਤਮੋਗਧਨ੍ਤਿ ਅਯਂ વਿਸੇਸੋ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਏવਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤੇਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਸ੍ਸਯੇਸੁ ਆਸਜ੍ਜਮਾਨਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕਾ ਕਾਮੋਘਾਦੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਓਘਾਨਂ, ਸਂਸਾਰਮਹੋਘਸ੍ਸੇવ વਾ ਅਨ੍ਤਰਾવ વੇਮਜ੍ਝੇ ਏવ ਯਂ ਤੇਸਂ ਪਾਰਭਾવੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਟ੍ਠੇਨ વਾ ਓਗਧਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਤਦਧਿਗਮੂਪਾਯੋ વਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਤਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾવ ਅਨਧਿਗਨ੍ਤ੍વਾવ વਿਸੀਦਨ੍ਤਿ ਸਂਸੀਦਨ੍ਤਿ। ਓਗਾਧਨ੍ਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ, ਏਤ੍ਥ વਾਤਿ ਓਗਾਧੋ, ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ। ਓਗਾਧਮੇવੇਤ੍ਥ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਓਗਧਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਂ ਓਗਧਂ ਤਮੋਗਧਨ੍ਤਿ ਪਦવਿਭਾਗੋ।
Tattha antarāva visīdanti, apatvāva tamogadhanti ayaṃ viseso. Tassattho – evaṃ diṭṭhigatesu diṭṭhinissayesu āsajjamānā diṭṭhigatikā kāmoghādīnaṃ catunnaṃ oghānaṃ, saṃsāramahoghasseva vā antarāva vemajjhe eva yaṃ tesaṃ pārabhāvena patiṭṭhaṭṭhena vā ogadhasaṅkhātaṃ nibbānaṃ tadadhigamūpāyo vā ariyamaggo taṃ appatvāva anadhigantvāva visīdanti saṃsīdanti. Ogādhanti patiṭṭhahanti etena, ettha vāti ogādho, ariyamaggo nibbānañca. Ogādhamevettha rassattaṃ katvā ogadhanti vuttaṃ. Taṃ ogadhaṃ tamogadhanti padavibhāgo.
ਪਞ੍ਚਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pañcamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿ • Udānapāḷi / ੫. ਦੁਤਿਯਨਾਨਾਤਿਤ੍ਥਿਯਸੁਤ੍ਤਂ • 5. Dutiyanānātitthiyasuttaṃ
