Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විමානවත්ථු-අට්ඨකථා • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
7. දුතියනාවාවිමානවණ්ණනා
7. Dutiyanāvāvimānavaṇṇanā
සුවණ්ණච්ඡදනං නාවන්ති දුතියනාවාවිමානං. තස්ස කා උප්පත්ති? භගවති සාවත්ථියං විහරන්තෙ අඤ්ඤතරො ඛීණාසවත්ථෙරො උපකට්ඨාය වස්සූපනායිකාය ගාමකාවාසෙ වස්සං උපගන්තුකාමො සාවත්ථිතො තං ගාමං උද්දිස්ස පච්ඡාභත්තං අද්ධානමග්ගපටිපන්නො, මග්ගපරිස්සමෙන කිලන්තො තසිතො අන්තරාමග්ගෙ අඤ්ඤතරං ගාමං සම්පත්තො, බහිගාමෙ තාදිසං ඡායූදකසම්පන්නට්ඨානං අපස්සන්තො පරිස්සමෙන ච අභිභුය්යමානො චීවරං පාරුපිත්වා ගාමං පවිසිත්වා ධුරගෙහස්සෙව ද්වාරෙ අට්ඨාසි. තත්ථ අඤ්ඤතරා ඉත්ථී ථෙරං පස්සිත්වා ‘‘කුතො, භන්තෙ, ආගතත්ථා’’ති පුච්ඡිත්වා මග්ගපරිස්සමං පිපාසිතභාවඤ්ච ඤත්වා ‘‘එථ, භන්තෙ’’ති ගෙහං පවෙසෙත්වා ‘‘ඉධ නිසීදථා’’ති ආසනං පඤ්ඤාපෙත්වා අදාසි. තත්ථ නිසින්නෙ පාදොදකං පාදබ්භඤ්ජනතෙලඤ්ච දත්වා තාලවණ්ටං ගහෙත්වා බීජි. පරිළාහෙ වූපසන්තෙ මධුරං සීතලං සුගන්ධං පානකං යොජෙත්වා අදාසි. ථෙරො තං පිවිත්වා පටිප්පස්සද්ධකිලමථො අනුමොදනං කත්වා පක්කාමි. සා අපරභාගෙ කාලං කත්වා තාවතිංසභවනෙ නිබ්බත්තීති සබ්බං අනන්තරවිමානසදිසන්ති වෙදිතබ්බං. ගාථාසුපි අපුබ්බං නත්ථි. තෙන වුත්තං –
Suvaṇṇacchadanaṃnāvanti dutiyanāvāvimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavati sāvatthiyaṃ viharante aññataro khīṇāsavatthero upakaṭṭhāya vassūpanāyikāya gāmakāvāse vassaṃ upagantukāmo sāvatthito taṃ gāmaṃ uddissa pacchābhattaṃ addhānamaggapaṭipanno, maggaparissamena kilanto tasito antarāmagge aññataraṃ gāmaṃ sampatto, bahigāme tādisaṃ chāyūdakasampannaṭṭhānaṃ apassanto parissamena ca abhibhuyyamāno cīvaraṃ pārupitvā gāmaṃ pavisitvā dhuragehasseva dvāre aṭṭhāsi. Tattha aññatarā itthī theraṃ passitvā ‘‘kuto, bhante, āgatatthā’’ti pucchitvā maggaparissamaṃ pipāsitabhāvañca ñatvā ‘‘etha, bhante’’ti gehaṃ pavesetvā ‘‘idha nisīdathā’’ti āsanaṃ paññāpetvā adāsi. Tattha nisinne pādodakaṃ pādabbhañjanatelañca datvā tālavaṇṭaṃ gahetvā bīji. Pariḷāhe vūpasante madhuraṃ sītalaṃ sugandhaṃ pānakaṃ yojetvā adāsi. Thero taṃ pivitvā paṭippassaddhakilamatho anumodanaṃ katvā pakkāmi. Sā aparabhāge kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane nibbattīti sabbaṃ anantaravimānasadisanti veditabbaṃ. Gāthāsupi apubbaṃ natthi. Tena vuttaṃ –
53.
53.
‘‘සුවණ්ණච්ඡදනං නාවං, නාරි ආරුය්හ තිට්ඨසි;
‘‘Suvaṇṇacchadanaṃ nāvaṃ, nāri āruyha tiṭṭhasi;
ඔගාහසි පොක්ඛරණිං, පද්මං ඡින්දසි පාණිනා.
Ogāhasi pokkharaṇiṃ, padmaṃ chindasi pāṇinā.
54.
54.
‘‘කෙන තෙතාදිසො වණ්ණො, කෙන තෙ ඉධ මිජ්ඣති;
‘‘Kena tetādiso vaṇṇo, kena te idha mijjhati;
උප්පජ්ජන්ති ච තෙ භොගා, යෙ කෙචි මනසො පියා.
Uppajjanti ca te bhogā, ye keci manaso piyā.
55.
55.
‘‘පුච්ඡාමි තං දෙවි මහානුභාවෙ, මනුස්සභූතා කිමකාසි පුඤ්ඤං;
‘‘Pucchāmi taṃ devi mahānubhāve, manussabhūtā kimakāsi puññaṃ;
කෙනාසි එවං ජලිතානුභාවා, වණ්ණො ච තෙ සබ්බදිසා පභාසතී’’ති.
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvā, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
56.
56.
‘‘සා දෙවතා අත්තමනා, මොග්ගල්ලානෙන පුච්ඡිතා;
‘‘Sā devatā attamanā, moggallānena pucchitā;
පඤ්හං පුට්ඨා වියාකාසි, යස්ස කම්මස්සිදං ඵලං’’.
Pañhaṃ puṭṭhā viyākāsi, yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
57.
57.
‘‘අහං මනුස්සෙසු මනුස්සභූතා, පුරිමාය ජාතියා මනුස්සලොකෙ;
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūtā, purimāya jātiyā manussaloke;
දිස්වාන භික්ඛුං තසිතං කිලන්තං, උට්ඨාය පාතුං උදකං අදාසිං.
Disvāna bhikkhuṃ tasitaṃ kilantaṃ, uṭṭhāya pātuṃ udakaṃ adāsiṃ.
58.
58.
‘‘යො වෙ කිලන්තස්ස පිපාසිතස්ස, ට්ඨාය පාතුං උදකං දදාති;
‘‘Yo ve kilantassa pipāsitassa, ṭṭhāya pātuṃ udakaṃ dadāti;
සීතොදකා තස්ස භවන්ති නජ්ජො, පහූතමල්යා බහුපුණ්ඩරීකා.
Sītodakā tassa bhavanti najjo, pahūtamalyā bahupuṇḍarīkā.
59.
59.
‘‘තං ආපගා අනුපරියන්ති සබ්බදා, සීතොදකා වාලුකසන්ථතා නදී;
‘‘Taṃ āpagā anupariyanti sabbadā, sītodakā vālukasanthatā nadī;
අම්බා ච සාලා තිලකා ච ජම්බුයො, උද්දාලකා පාටලියො ච ඵුල්ලා.
Ambā ca sālā tilakā ca jambuyo, uddālakā pāṭaliyo ca phullā.
60.
60.
‘‘තංභූමිභාගෙහි උපෙතරූපං, විමානසෙට්ඨං භුස සොභමානං;
‘‘Taṃbhūmibhāgehi upetarūpaṃ, vimānaseṭṭhaṃ bhusa sobhamānaṃ;
තස්සීධ කම්මස්ස අයං විපාකො, එතාදිසං පුඤ්ඤකතා ලභන්ති.
Tassīdha kammassa ayaṃ vipāko, etādisaṃ puññakatā labhanti.
61.
61.
‘‘තෙන මෙතාදිසො වණ්ණො, තෙන මෙ ඉධ මිජ්ඣති;
‘‘Tena metādiso vaṇṇo, tena me idha mijjhati;
උප්පජ්ජන්ති ච මෙ භොගා, යෙ කෙචි මනසො පියා.
Uppajjanti ca me bhogā, ye keci manaso piyā.
62.
62.
‘‘අක්ඛාමි තෙ භික්ඛු මහානුභාව, මනුස්සභූතා යමකාසි පුඤ්ඤං;
‘‘Akkhāmi te bhikkhu mahānubhāva, manussabhūtā yamakāsi puññaṃ;
තෙනම්හි එවං ජලිතානුභාවා, වණ්ණො ච මෙ සබ්බදිසා පභාසතී’’ති.
Tenamhi evaṃ jalitānubhāvā, vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
අත්ථවණ්ණනාසුපි ඉධ එකොව ථෙරොති අපුබ්බං නත්ථි.
Atthavaṇṇanāsupi idha ekova theroti apubbaṃ natthi.
දුතියනාවාවිමානවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Dutiyanāvāvimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්දකනිකාය • Khuddakanikāya / විමානවත්ථුපාළි • Vimānavatthupāḷi / 7. දුතියනාවාවිමානවත්ථු • 7. Dutiyanāvāvimānavatthu