| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya |
੧੦. ਦੁਤਿਯਨਿਦਾਨਸੁਤ੍ਤਂ
10. Dutiyanidānasuttaṃ
੧੧੩. ‘‘ਤੀਣਿਮਾਨਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਿਦਾਨਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਯ। ਕਤਮਾਨਿ ਤੀਣਿ? ਅਤੀਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯਤਿ; ਅਨਾਗਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯਤਿ; ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤੀਤੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯਤਿ? ਅਤੀਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਚੇਤਸਾ ਅਨੁવਿਤਕ੍ਕੇਤਿ ਅਨੁવਿਚਾਰੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਤੀਤੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਚੇਤਸਾ ਅਨੁવਿਤਕ੍ਕਯਤੋ ਅਨੁવਿਚਾਰਯਤੋ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯਤਿ। ਛਨ੍ਦਜਾਤੋ ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਏਤਮਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਂਯੋਜਨਂ વਦਾਮਿ ਯੋ ਚੇਤਸੋ ਸਾਰਾਗੋ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤੀਤੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯਤਿ।
113. ‘‘Tīṇimāni , bhikkhave, nidānāni kammānaṃ samudayāya. Katamāni tīṇi? Atīte, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati; anāgate, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati; paccuppanne, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati. Kathañca, bhikkhave, atīte chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati? Atīte, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha cetasā anuvitakketi anuvicāreti. Tassa atīte chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha cetasā anuvitakkayato anuvicārayato chando jāyati. Chandajāto tehi dhammehi saṃyutto hoti. Etamahaṃ, bhikkhave, saṃyojanaṃ vadāmi yo cetaso sārāgo. Evaṃ kho, bhikkhave, atīte chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati.
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨਾਗਤੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯਤਿ? ਅਨਾਗਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਚੇਤਸਾ ਅਨੁવਿਤਕ੍ਕੇਤਿ ਅਨੁવਿਚਾਰੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਗਤੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਚੇਤਸਾ ਅਨੁવਿਤਕ੍ਕਯਤੋ ਅਨੁવਿਚਾਰਯਤੋ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯਤਿ। ਛਨ੍ਦਜਾਤੋ ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਏਤਮਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਂਯੋਜਨਂ વਦਾਮਿ ਯੋ ਚੇਤਸੋ ਸਾਰਾਗੋ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨਾਗਤੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯਤਿ।
‘‘Kathañca, bhikkhave, anāgate chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati? Anāgate, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha cetasā anuvitakketi anuvicāreti. Tassa anāgate chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha cetasā anuvitakkayato anuvicārayato chando jāyati. Chandajāto tehi dhammehi saṃyutto hoti. Etamahaṃ, bhikkhave, saṃyojanaṃ vadāmi yo cetaso sārāgo. Evaṃ kho, bhikkhave, anāgate chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati.
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯਤਿ? ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਚੇਤਸਾ ਅਨੁવਿਤਕ੍ਕੇਤਿ ਅਨੁવਿਚਾਰੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਚੇਤਸਾ ਅਨੁવਿਤਕ੍ਕਯਤੋ ਅਨੁવਿਚਾਰਯਤੋ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯਤਿ। ਛਨ੍ਦਜਾਤੋ ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਏਤਮਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਂਯੋਜਨਂ વਦਾਮਿ ਯੋ ਚੇਤਸੋ ਸਾਰਾਗੋ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਜਾਯਤਿ। ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤੀਣਿ ਨਿਦਾਨਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਯ।
‘‘Kathañca, bhikkhave, paccuppanne chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati? Paccuppanne, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha cetasā anuvitakketi anuvicāreti. Tassa paccuppanne chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha cetasā anuvitakkayato anuvicārayato chando jāyati. Chandajāto tehi dhammehi saṃyutto hoti. Etamahaṃ, bhikkhave, saṃyojanaṃ vadāmi yo cetaso sārāgo. Evaṃ kho, bhikkhave, paccuppanne chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi nidānāni kammānaṃ samudayāya.
‘‘ਤੀਣਿਮਾਨਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਿਦਾਨਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਯ। ਕਤਮਾਨਿ ਤੀਣਿ? ਅਤੀਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਨ ਜਾਯਤਿ; ਅਨਾਗਤੇ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਨ ਜਾਯਤਿ; ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਨ ਜਾਯਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤੀਤੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਨ ਜਾਯਤਿ? ਅਤੀਤਾਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਯਤਿਂ વਿਪਾਕਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਆਯਤਿਂ વਿਪਾਕਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਤਦਭਿਨਿવਤ੍ਤੇਤਿ। ਤਦਭਿਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ 1 ਚੇਤਸਾ ਅਭਿਨਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ 2 ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਤਿવਿਜ੍ਝ 3 ਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤੀਤੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਨ ਜਾਯਤਿ।
‘‘Tīṇimāni , bhikkhave, nidānāni kammānaṃ samudayāya. Katamāni tīṇi? Atīte, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati; anāgate bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati; paccuppanne, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati. Kathañca, bhikkhave, atīte chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati? Atītānaṃ, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniyānaṃ dhammānaṃ āyatiṃ vipākaṃ pajānāti. Āyatiṃ vipākaṃ viditvā tadabhinivatteti. Tadabhinivattetvā 4 cetasā abhinivijjhitvā 5 paññāya ativijjha 6 passati. Evaṃ kho, bhikkhave, atīte chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati.
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨਾਗਤੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਨ ਜਾਯਤਿ? ਅਨਾਗਤਾਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਯਤਿਂ વਿਪਾਕਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਆਯਤਿਂ વਿਪਾਕਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਤਦਭਿਨਿવਤ੍ਤੇਤਿ। ਤਦਭਿਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਚੇਤਸਾ ਅਭਿਨਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਤਿવਿਜ੍ਝ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨਾਗਤੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਨ ਜਾਯਤਿ।
‘‘Kathañca, bhikkhave, anāgate chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati? Anāgatānaṃ, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniyānaṃ dhammānaṃ āyatiṃ vipākaṃ pajānāti. Āyatiṃ vipākaṃ viditvā tadabhinivatteti. Tadabhinivattetvā cetasā abhinivijjhitvā paññāya ativijjha passati. Evaṃ kho, bhikkhave, anāgate chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati.
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਨ ਜਾਯਤਿ? ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਯਤਿਂ વਿਪਾਕਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਆਯਤਿਂ વਿਪਾਕਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਤਦਭਿਨਿવਤ੍ਤੇਤਿ, ਤਦਭਿਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਚੇਤਸਾ ਅਭਿਨਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਤਿવਿਜ੍ਝ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਟ੍ਠਾਨਿਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਰਬ੍ਭ ਛਨ੍ਦੋ ਨ ਜਾਯਤਿ। ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤੀਣਿ ਨਿਦਾਨਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਯਾ’’ਤਿ। ਦਸਮਂ।
‘‘Kathañca, bhikkhave, paccuppanne chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati? Paccuppannānaṃ, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniyānaṃ dhammānaṃ āyatiṃ vipākaṃ pajānāti, āyatiṃ vipākaṃ viditvā tadabhinivatteti, tadabhinivattetvā cetasā abhinivijjhitvā paññāya ativijjha passati. Evaṃ kho, bhikkhave, paccuppanne chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati. Imāni kho, bhikkhave, tīṇi nidānāni kammānaṃ samudayāyā’’ti. Dasamaṃ.
ਸਮ੍ਬੋਧવਗ੍ਗੋ ਪਠਮੋ।
Sambodhavaggo paṭhamo.
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
Tassuddānaṃ –
ਪੁਬ੍ਬੇવ ਦੁવੇ ਅਸ੍ਸਾਦਾ, ਸਮਣੋ ਰੁਣ੍ਣਪਞ੍ਚਮਂ।
Pubbeva duve assādā, samaṇo ruṇṇapañcamaṃ;
ਅਤਿਤ੍ਤਿ ਦ੍વੇ ਚ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਨਿਦਾਨਾਨਿ ਅਪਰੇ ਦੁવੇਤਿ॥
Atitti dve ca vuttāni, nidānāni apare duveti.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੧੦. ਦੁਤਿਯਨਿਦਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 10. Dutiyanidānasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ੧੦. ਦੁਤਿਯਨਿਦਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 10. Dutiyanidānasuttavaṇṇanā
