Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [੨੩੦] ੧੦. ਦੁਤਿਯਪਲਾਯਿਤਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ

    [230] 10. Dutiyapalāyitajātakavaṇṇanā

    ਧਜਮਪਰਿਮਿਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਪਲਾਯਿਤਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਮੇવ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਜੇਤવਨਂ ਪਾવਿਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਤ੍ਥਾ ਮਹਾਜਨਪਰਿવੁਤੋ ਅਲਙ੍ਕਤਧਮ੍ਮਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਮਨੋਸਿਲਾਤਲੇ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਨ੍ਤੋ ਸੀਹਪੋਤਕੋ વਿਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ। ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਰੀਰਪਟਿਭਾਗਂ ਰੂਪਂ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦਸਸ੍ਸਿਰਿਕਂ ਮੁਖਂ ਸੁવਣ੍ਣਪਟ੍ਟਸਦਿਸਂ ਨਲਾਟਞ੍ਚ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕੋ ਏવਰੂਪਂ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮਂ ਜਿਨਿਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਰਿਸਨ੍ਤਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਲਾਯਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਤਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨ ਸੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਮਮ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਮੁਖਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਲਾਤੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।

    Dhajamaparimitanti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ palāyitaparibbājakameva ārabbha kathesi. Imasmiṃ pana vatthusmiṃ so paribbājako jetavanaṃ pāvisi. Tasmiṃ khaṇe satthā mahājanaparivuto alaṅkatadhammāsane nisinno manosilātale sīhanādaṃ nadanto sīhapotako viya dhammaṃ deseti. Paribbājako dasabalassa brahmasarīrapaṭibhāgaṃ rūpaṃ puṇṇacandasassirikaṃ mukhaṃ suvaṇṇapaṭṭasadisaṃ nalāṭañca disvā ‘‘ko evarūpaṃ purisuttamaṃ jinituṃ sakkhissatī’’ti nivattitvā parisantaraṃ pavisitvā palāyi. Mahājano taṃ anubandhitvā nivattitvā satthussa taṃ pavattiṃ ārocesi. Satthā ‘‘na so paribbājako idāneva, pubbepi mama suvaṇṇavaṇṇaṃ mukhaṃ disvā palātoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    ਅਤੀਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਸਿ, ਤਕ੍ਕਸਿਲਾਯਂ ਏਕੋ ਗਨ੍ਧਾਰਰਾਜਾ। ਸੋ ‘‘ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਯਾ ਸੇਨਾਯ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਨਗਰਦ੍વਾਰੇ ਠਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲવਾਹਨਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਕੋ ਏਤ੍ਤਕਂ ਬਲવਾਹਨਂ ਜਿਨਿਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੇਨਂ ਸਂવਣ੍ਣੇਤ੍વਾ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Atīte bodhisatto bārāṇasiyaṃ rajjaṃ kāresi, takkasilāyaṃ eko gandhārarājā. So ‘‘bārāṇasiṃ gahessāmī’’ti caturaṅginiyā senāya āgantvā nagaraṃ parivāretvā nagaradvāre ṭhito attano balavāhanaṃ oloketvā ‘‘ko ettakaṃ balavāhanaṃ jinituṃ sakkhissatī’’ti attano senaṃ saṃvaṇṇetvā paṭhamaṃ gāthamāha –

    ੧੫੯.

    159.

    ‘‘ਧਜਮਪਰਿਮਿਤਂ ਅਨਨ੍ਤਪਾਰਂ, ਦੁਪ੍ਪਸਹਂ ਧਙ੍ਕੇਹਿ ਸਾਗਰਂવ।

    ‘‘Dhajamaparimitaṃ anantapāraṃ, duppasahaṃ dhaṅkehi sāgaraṃva;

    ਗਿਰਿਮਿવ ਅਨਿਲੇਨ ਦੁਪ੍ਪਸਯ੍ਹੋ, ਦੁਪ੍ਪਸਹੋ ਅਹਮਜ੍ਜ ਤਾਦਿਸੇਨਾ’’ਤਿ॥

    Girimiva anilena duppasayho, duppasaho ahamajja tādisenā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਧਜਮਪਰਿਮਿਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਤਾવ ਮੇ ਰਥੇਸੁ ਮੋਰਛਦੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਉਸ੍ਸਾਪਿਤਧਜਮੇવ ਅਪਰਿਮਿਤਂ ਬਹੁਂ ਅਨੇਕਸਤਸਙ੍ਖ੍ਯਂ। ਅਨਨ੍ਤਪਾਰਨ੍ਤਿ ਬਲવਾਹਨਮ੍ਪਿ ਮੇ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਹਤ੍ਥੀ ਏਤ੍ਤਕਾ ਅਸ੍ਸਾ ਏਤ੍ਤਕਾ ਰਥਾ ਏਤ੍ਤਕਾ ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਰਹਿਤਂ ਅਨਨ੍ਤਪਾਰਂ। ਦੁਪ੍ਪਸਹਨ੍ਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਟਿਸਤ੍ਤੂਹਿ ਸਹਿਤੁਂ ਅਭਿਭવਿਤੁਂ । ਯਥਾ ਕਿਂ? ਧਙ੍ਕੇਹਿ ਸਾਗਰਂવ, ਯਥਾ ਸਾਗਰੋ ਬਹੂਹਿ ਕਾਕੇਹਿ વੇਗવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਸੇਨ વਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨવਸੇਨ વਾ ਦੁਪ੍ਪਸਹੋ, ਏવਂ ਦੁਪ੍ਪਸਹਂ। ਗਿਰਿਮਿવ ਅਨਿਲੇਨ ਦੁਪ੍ਪਸਯ੍ਹੋਤਿ ਅਪਿਚ ਮੇ ਅਯਂ ਬਲਕਾਯੋ ਯਥਾ ਪਬ੍ਬਤੋ વਾਤੇਨ ਅਕਮ੍ਪਨੀਯਤੋ ਦੁਪ੍ਪਸਹੋ, ਤਥਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਬਲਕਾਯੇਨ ਦੁਪ੍ਪਸਹੋ। ਦੁਪ੍ਪਸਹੋ ਅਹਮਜ੍ਜ ਤਾਦਿਸੇਨਾਤਿ ਸ੍વਾਹਂ ਇਮਿਨਾ ਬਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਜ੍ਜ ਤਾਦਿਸੇਨ ਦੁਪ੍ਪਸਹੋਤਿ ਅਟ੍ਟਾਲਕੇ ਠਿਤਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ।

    Tattha dhajamaparimitanti idaṃ tāva me rathesu morachade ṭhapetvā ussāpitadhajameva aparimitaṃ bahuṃ anekasatasaṅkhyaṃ. Anantapāranti balavāhanampi me ‘‘ettakā hatthī ettakā assā ettakā rathā ettakā pattī’’ti gaṇanaparicchedarahitaṃ anantapāraṃ. Duppasahanti na sakkā paṭisattūhi sahituṃ abhibhavituṃ . Yathā kiṃ? Dhaṅkehi sāgaraṃva, yathā sāgaro bahūhi kākehi vegavikkhambhanavasena vā atikkamanavasena vā duppasaho, evaṃ duppasahaṃ. Girimiva anilena duppasayhoti apica me ayaṃ balakāyo yathā pabbato vātena akampanīyato duppasaho, tathā aññena balakāyena duppasaho. Duppasaho ahamajja tādisenāti svāhaṃ iminā balena samannāgato ajja tādisena duppasahoti aṭṭālake ṭhitaṃ bodhisattaṃ sandhāya vadati.

    ਅਥਸ੍ਸ ਸੋ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦਸਸ੍ਸਿਰਿਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੁਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਬਾਲ, ਮਾ વਿਪ੍ਪਲਪਸਿ, ਇਦਾਨਿ ਤੇ ਬਲવਾਹਨਂ ਮਤ੍ਤવਾਰਣੋ વਿਯ ਨਲ਼વਨਂ વਿਦ੍ਧਂਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Athassa so puṇṇacandasassirikaṃ attano mukhaṃ dassetvā ‘‘bāla, mā vippalapasi, idāni te balavāhanaṃ mattavāraṇo viya naḷavanaṃ viddhaṃsessāmī’’ti santajjetvā dutiyaṃ gāthamāha –

    ੧੬੦.

    160.

    ‘‘ਮਾ ਬਾਲਿਯਂ વਿਲਪਿ ਨ ਹਿਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਂ, વਿਡਯ੍ਹਸੇ ਨ ਹਿ ਲਭਸੇ ਨਿਸੇਧਕਂ।

    ‘‘Mā bāliyaṃ vilapi na hissa tādisaṃ, viḍayhase na hi labhase nisedhakaṃ;

    ਆਸਜ੍ਜਸਿ ਗਜਮਿવ ਏਕਚਾਰਿਨਂ, ਯੋ ਤਂ ਪਦਾ ਨਲ਼ਮਿવ ਪੋਥਯਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥

    Āsajjasi gajamiva ekacārinaṃ, yo taṃ padā naḷamiva pothayissatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਮਾ ਬਾਲਿਯਂ વਿਲਪੀਤਿ ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਾਲਭਾવਂ વਿਪ੍ਪਲਪਸਿ। ਨ ਹਿਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਨ੍ਤਿ ਨ ਹਿ ਅਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸੋ, ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਠੋ। ਤਾਦਿਸੋ ‘‘ਅਨਨ੍ਤਪਾਰਂ ਮੇ ਬਲવਾਹਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਰੂਪਂ ਤਕ੍ਕੇਨ੍ਤੋ ਰਜ੍ਜਞ੍ਚ ਗਹੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਨ ਹਿ ਅਸ੍ਸ, ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਡਯ੍ਹਸੇਤਿ ਤ੍વਂ ਬਾਲ, ਕੇવਲਂ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਮਾਨਪਰਿਲ਼ਾਹੇਨ વਿਡਯ੍ਹਸਿਯੇવ। ਨ ਹਿ ਲਭਸੇ ਨਿਸੇਧਕਨ੍ਤਿ ਮਾਦਿਸਂ ਪਨ ਪਸਯ੍ਹ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਨਿਸੇਧਕਂ ਨ ਤਾવ ਲਭਸਿ, ਅਜ੍ਜ ਤਂ ਆਗਤਮਗ੍ਗੇਨੇવ ਪਲਾਪੇਸ੍ਸਾਮਿ। ਆਸਜ੍ਜਸੀਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਸਿ। ਗਜਮਿવ ਏਕਚਾਰਿਨਨ੍ਤਿ ਏਕਚਾਰਿਨਂ ਮਤ੍ਤવਰવਾਰਣਂ વਿਯ। ਯੋ ਤਂ ਪਦਾ ਨਲ਼ਮਿવ ਪੋਥਯਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯੋ ਤਂ ਯਥਾ ਨਾਮ ਮਤ੍ਤવਰવਾਰਣੋ ਪਾਦਾ ਨਲ਼ਂ ਪੋਥੇਤਿ ਸਂਚੁਣ੍ਣੇਤਿ, ਏવਂ ਪੋਥਯਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਤ੍વਂ ਆਸਜ੍ਜਸੀਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ।

    Tattha mā bāliyaṃ vilapīti mā attano bālabhāvaṃ vippalapasi. Na hissa tādisanti na hi assa tādiso, ayameva vā pāṭho. Tādiso ‘‘anantapāraṃ me balavāhana’’nti evarūpaṃ takkento rajjañca gahetuṃ samattho nāma na hi assa, na hotīti attho. Viḍayhaseti tvaṃ bāla, kevalaṃ rāgadosamohamānapariḷāhena viḍayhasiyeva. Na hi labhase nisedhakanti mādisaṃ pana pasayha abhibhavitvā nisedhakaṃ na tāva labhasi, ajja taṃ āgatamaggeneva palāpessāmi. Āsajjasīti upagacchasi. Gajamiva ekacārinanti ekacārinaṃ mattavaravāraṇaṃ viya. Yo taṃ padā naḷamiva pothayissatīti yo taṃ yathā nāma mattavaravāraṇo pādā naḷaṃ potheti saṃcuṇṇeti, evaṃ pothayissati, taṃ tvaṃ āsajjasīti attānaṃ sandhāyāha.

    ਏવਂ ਤਜ੍ਜੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨਸ੍ਸ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਾਰਰਾਜਾ ਉਲ੍ਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਕਞ੍ਚਨਪਟ੍ਟਸਦਿਸਂ ਮਹਾਨਲਾਟਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਹਣਭੀਤੋ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਲਾਯਨ੍ਤੋ ਸਕਨਗਰਮੇવ ਅਗਮਾਸਿ।

    Evaṃ tajjentassa panassa kathaṃ sutvā gandhārarājā ullokento kañcanapaṭṭasadisaṃ mahānalāṭaṃ disvā attano gahaṇabhīto nivattitvā palāyanto sakanagarameva agamāsi.

    ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਗਨ੍ਧਾਰਰਾਜਾ ਪਲਾਯਿਤਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਅਹੋਸਿ, ਬਾਰਾਣਸਿਰਾਜਾ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā gandhārarājā palāyitaparibbājako ahosi, bārāṇasirājā pana ahameva ahosi’’nti.

    ਦੁਤਿਯਪਲਾਯਿਤਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਦਸਮਾ।

    Dutiyapalāyitajātakavaṇṇanā dasamā.

    ਕਾਸਾવવਗ੍ਗੋ ਅਟ੍ਠਮੋ।

    Kāsāvavaggo aṭṭhamo.

    ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –

    Tassuddānaṃ –

    ਕਾਸਾવਂ ਚੂਲ਼ਨਨ੍ਦਿਯਂ, ਪੁਟਭਤ੍ਤਞ੍ਚ ਕੁਮ੍ਭਿਲਂ।

    Kāsāvaṃ cūḷanandiyaṃ, puṭabhattañca kumbhilaṃ;

    ਖਨ੍ਤਿવਣ੍ਣਂ ਕੋਸਿਯਞ੍ਚ, ਗੂਥਪਾਣਂ ਕਾਮਨੀਤਂ।

    Khantivaṇṇaṃ kosiyañca, gūthapāṇaṃ kāmanītaṃ;

    ਪਲਾਯਿਤਦ੍વਯਮ੍ਪਿ ਚ॥

    Palāyitadvayampi ca.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੨੩੦. ਦੁਤਿਯਪਲਾਯਿਤਜਾਤਕਂ • 230. Dutiyapalāyitajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact