| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
10. දුතියපමාදාදිවග්‌ගවණ්‌ණනා
10. Dutiyapamādādivaggavaṇṇanā
98-115. දසමෙ වග්‌ගෙ අජ්‌ඣත්‌තසන්‌තානෙ භවං අජ්‌ඣත්‌තිකං. අජ්‌ඣත්‌තසන්‌තානතො බහිද්‌ධා භවං බාහිරං. වුත්‌තපටිපක්‌ඛනයෙනාති ‘‘අවිනාසායා’’ති එවමාදිනා අත්‌ථො ගහෙතබ්‌බො. චතුක්‌කොටිකෙති ‘‘අනුයොගො අකුසලානං , අනනුයොගො කුසලානං, අනුයොගො කුසලානං, අනනුයොගො අකුසලාන’’න්‌ති (අ. නි. 1.96) එවං පරියොසානසුත්‌තෙ ආගතනයං ගහෙත්‌වා ‘‘නාහං, භික්‌ඛවෙ, අඤ්‌ඤං එකධම්‌මම්‌පි සමනුපස්‌සාමී’’තිආදිනා (අ. නි. 1.11) ආගතසුත්‌තානං සමඤ්‌ඤා ජාතා.
98-115. Dasame vagge ajjhattasantāne bhavaṃ ajjhattikaṃ. Ajjhattasantānato bahiddhā bhavaṃ bāhiraṃ. Vuttapaṭipakkhanayenāti ‘‘avināsāyā’’ti evamādinā attho gahetabbo. Catukkoṭiketi ‘‘anuyogo akusalānaṃ , ananuyogo kusalānaṃ, anuyogo kusalānaṃ, ananuyogo akusalāna’’nti (a. ni. 1.96) evaṃ pariyosānasutte āgatanayaṃ gahetvā ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekadhammampi samanupassāmī’’tiādinā (a. ni. 1.11) āgatasuttānaṃ samaññā jātā.
130. සුත්‌තන්‌තනයෙ යථාචොදනා සංකිලෙසධම්‌මානං විපරියෙසනං, තංතංධම්‌මකොට්‌ඨාසානඤ්‌ච ඌනතො අධිකතො ච පවෙදනං අධම්‌මං ධම්‌මොති දීපනං. තෙසංයෙව පන අවිපරීතතො අනූනාධිකතො ච පවෙදනං ධම්‌මං ධම්‌මොති දීපනං. එවං විනයප්‌පටිපත්‌තියා අයථාවිධිප්‌පවෙදනං අධම්‌මං ධම්‌මොති දීපනං. යථාවිධිප්‌පවෙදනං ධම්‌මං ධම්‌මොති දීපනං. සුත්‌තන්‌තනයෙන පඤ්‌චවිධො සංවරවිනයො පහානවිනයො ච විනයො, තප්‌පටිපක්‌ඛෙන අවිනයො. විනයනයෙන වත්‌ථුසම්‌පදාදිනා යථාවිධිප්‌පටිපත්‌ති එව විනයො, තබ්‌බිපරියායෙන අවිනයො වෙදිතබ්‌බො. තිංස නිස්‌සග්‌ගියා පාචිත්‌තියාති එත්‌ථ ඉති-සද්‌දො ආද්‍යත්‌ථො. තෙන ද්‌වෙනවුති පාචිත්‌තියා, චත්‌තාරො පාටිදෙසනියා, සත්‌ත අධිකරණසමථාති ඉමෙසං සඞ්‌ගහො. එකතිංස නිස්‌සග්‌ගියාති එත්‌ථ ‘‘තෙනවුති පාචිත්‌තියා’’තිආදිනා වත්‌තබ්‌බං. සෙසමෙත්‌ථ සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.
130. Suttantanaye yathācodanā saṃkilesadhammānaṃ vipariyesanaṃ, taṃtaṃdhammakoṭṭhāsānañca ūnato adhikato ca pavedanaṃ adhammaṃ dhammoti dīpanaṃ. Tesaṃyeva pana aviparītato anūnādhikato ca pavedanaṃ dhammaṃ dhammoti dīpanaṃ. Evaṃ vinayappaṭipattiyā ayathāvidhippavedanaṃ adhammaṃ dhammoti dīpanaṃ. Yathāvidhippavedanaṃ dhammaṃ dhammoti dīpanaṃ. Suttantanayena pañcavidho saṃvaravinayo pahānavinayo ca vinayo, tappaṭipakkhena avinayo. Vinayanayena vatthusampadādinā yathāvidhippaṭipatti eva vinayo, tabbipariyāyena avinayo veditabbo. Tiṃsa nissaggiyā pācittiyāti ettha iti-saddo ādyattho. Tena dvenavuti pācittiyā, cattāro pāṭidesaniyā, satta adhikaraṇasamathāti imesaṃ saṅgaho. Ekatiṃsa nissaggiyāti ettha ‘‘tenavuti pācittiyā’’tiādinā vattabbaṃ. Sesamettha suviññeyyameva.
අධිගන්‌තබ්‌බතො අධිගමො, මග්‌ගඵලානි. නිබ්‌බානං පන අන්‌තරධානාභාවතො ඉධ න ගය්‌හති. පටිපජ්‌ජනං පටිපත්‌ති, සික්‌ඛත්‌තයසමායොගො. පටිපජ්‌ජිතබ්‌බතො වා පටිපත්‌ති. පරියාපුණිතබ්‌බතො පරියත්‌ති, පිටකත්‌තයං. මග්‌ගග්‌ගහණෙන ගහිතාපි තතියවිජ්‌ජාඡට්‌ඨාභිඤ්‌ඤා විජ්‌ජාභිඤ්‌ඤාසාමඤ්‌ඤතො ‘‘තිස්‌සො විජ්‌ජා ඡ අභිඤ්‌ඤා’’ති පුනපි ගහිතා. තතො පරං ඡ අභිඤ්‌ඤාති වස්‌සසහස්‌සතො පරං ඡ අභිඤ්‌ඤා නිබ්‌බත්‌තෙතුං සක්‌කොන්‌ති, න පටිසම්‌භිදාති අධිප්‌පායො. තතොති අභිඤ්‌ඤාකාලතො පච්‌ඡා. තාති අභිඤ්‌ඤායො. පුබ්‌බභාගෙ ඣානසිනෙහාභාවෙන කෙවලාය විපස්‌සනාය ඨත්‌වා අග්‌ගඵලප්‌පත්‌තා සුක්‌ඛවිපස්‌සකා නාම, මග්‌ගක්‌ඛණෙ පන ‘‘ඣානසිනෙහො නත්‌ථී’’ති න වත්‌තබ්‌බො ‘‘සමථවිපස්‌සනං යුගනද්‌ධං භාවෙතී’’ති (අ. නි. 4.170) වචනතො. පච්‌ඡිමකස්‌සාති සබ්‌බපච්‌ඡිමස්‌ස. කිඤ්‌චාපි අරියො අපරිහානධම්‌මො , සොතාපන්‌නස්‌ස පන උද්‌ධං ජීවිතපරියාදානා අධිගතධම්‌මො උප්‌පන්‌නො නාම නත්‌ථි, පච්‌චයසාමග්‌ගියා අසති යාව උපරිවිසෙසං නිබ්‌බත්‌තෙතුං න සක්‌කොන්‌ති, තාව අධිගමස්‌ස අසම්‌භවො එවාති ආහ – ‘‘සොතාපන්‌නස්‌ස…පෙ.… නාම හොතී’’ති. තස්‌සිදං මනුස්‌සලොකවසෙන වුත්‌තන්‌ති දට්‌ඨබ්‌බං.
Adhigantabbato adhigamo, maggaphalāni. Nibbānaṃ pana antaradhānābhāvato idha na gayhati. Paṭipajjanaṃ paṭipatti, sikkhattayasamāyogo. Paṭipajjitabbato vā paṭipatti. Pariyāpuṇitabbato pariyatti, piṭakattayaṃ. Maggaggahaṇena gahitāpi tatiyavijjāchaṭṭhābhiññā vijjābhiññāsāmaññato ‘‘tisso vijjā cha abhiññā’’ti punapi gahitā. Tato paraṃ cha abhiññāti vassasahassato paraṃ cha abhiññā nibbattetuṃ sakkonti, na paṭisambhidāti adhippāyo. Tatoti abhiññākālato pacchā. Tāti abhiññāyo. Pubbabhāge jhānasinehābhāvena kevalāya vipassanāya ṭhatvā aggaphalappattā sukkhavipassakā nāma, maggakkhaṇe pana ‘‘jhānasineho natthī’’ti na vattabbo ‘‘samathavipassanaṃ yuganaddhaṃ bhāvetī’’ti (a. ni. 4.170) vacanato. Pacchimakassāti sabbapacchimassa. Kiñcāpi ariyo aparihānadhammo , sotāpannassa pana uddhaṃ jīvitapariyādānā adhigatadhammo uppanno nāma natthi, paccayasāmaggiyā asati yāva uparivisesaṃ nibbattetuṃ na sakkonti, tāva adhigamassa asambhavo evāti āha – ‘‘sotāpannassa…pe… nāma hotī’’ti. Tassidaṃ manussalokavasena vuttanti daṭṭhabbaṃ.
න චොදෙන්‌තීති අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤස්‌මිං විජ්‌ජමානං දොසං ජානන්‌තාපි න චොදෙන්‌ති න සාරෙන්‌ති. අකුක්‌කුච්‌චකා හොන්‌තීති කුක්‌කුච්‌චං න උප්‌පාදෙන්‌ති. ‘‘අසක්‌කච්‌චකාරිනො හොන්‌තී’’ති ච පඨන්‌ති, සාථලිකතාය සික්‌ඛාසු අසක්‌කච්‌චකාරිනො හොන්‌තීති අත්‌ථො. භික්‌ඛූනං සතෙපි සහස්‌සෙපි ධරමානෙති ඉදං බාහුල්‌ලවසෙන වුත්‌තං. අන්‌තිමවත්‌ථුඅනජ්‌ඣාපන්‌නෙසු කතිපයමත්‌තෙසුපි භික්‌ඛූසු ධරන්‌තෙසු, එකස්‌මිං වා ධරන්‌තෙ පටිපත්‌ති අනන්‌තරහිතා එව නාම හොති. තෙනෙවාහ – ‘‘පච්‌ඡිමකස්‌ස…පෙ.… අන්‌තරහිතා හොතී’’ති.
Na codentīti aññamaññasmiṃ vijjamānaṃ dosaṃ jānantāpi na codenti na sārenti. Akukkuccakā hontīti kukkuccaṃ na uppādenti. ‘‘Asakkaccakārino hontī’’ti ca paṭhanti, sāthalikatāya sikkhāsu asakkaccakārino hontīti attho. Bhikkhūnaṃ satepi sahassepi dharamāneti idaṃ bāhullavasena vuttaṃ. Antimavatthuanajjhāpannesu katipayamattesupi bhikkhūsu dharantesu, ekasmiṃ vā dharante paṭipatti anantarahitā eva nāma hoti. Tenevāha – ‘‘pacchimakassa…pe… antarahitā hotī’’ti.
අන්‌තෙවාසිකෙ ගහෙතුන්‌ති අන්‌තෙවාසිකෙ සඞ්‌ගහෙතුං. අත්‌ථවසෙනාති අට්‌ඨකථාවසෙන. මත්‌ථකතො පට්‌ඨායාති උපරිතො පට්‌ඨාය. උපොසථක්‌ඛන්‌ධකමත්‌තන්‌ති විනයමාතිකාපාළිමාහ. ආළවකපඤ්‌හාදීනං විය දෙවෙසු පරියත්‌තියා පවත්‌ති අප්‌පමාණන්‌ති ආහ – ‘‘මනුස්‌සෙසූ’’ති.
Antevāsike gahetunti antevāsike saṅgahetuṃ. Atthavasenāti aṭṭhakathāvasena. Matthakato paṭṭhāyāti uparito paṭṭhāya. Uposathakkhandhakamattanti vinayamātikāpāḷimāha. Āḷavakapañhādīnaṃ viya devesu pariyattiyā pavatti appamāṇanti āha – ‘‘manussesū’’ti.
ඔට්‌ඨට්‌ඨිවණ්‌ණන්‌ති ඔට්‌ඨානං අට්‌ඨිවණ්‌ණං, දන්‌තකසාවං එකං වා ද්‌වෙ වා වාරෙ රජිත්‌වා දන්‌තවණ්‌ණං කත්‌වා ධාරෙන්‌තීති වුත්‌තං හොති. කෙසෙසු වා අල්‌ලීයාපෙන්‌තීති තෙන කාසාවඛණ්‌ඩෙන කෙසෙ බන්‌ධන්‌තා අල්‌ලීයාපෙන්‌ති. භික්‌ඛුගොත්‌තස්‌ස අභිභවනතො විනාසනතො ගොත්‍රභුනො. අථ වා ගොත්‌තං වුච්‌චති සාධාරණං නාමං, මත්‌තසද්‌දො ලුත්‌තනිද්‌දිට්‌ඨො, තස්‌මා ‘‘සමණා’’ති ගොත්‌තමත්‌තං අනුභවන්‌ති ධාරෙන්‌තීති ගොත්‍රභුනො, නාමමත්‌තසමණාති අත්‌ථො. කාසාවගතකණ්‌ඨතාය, කාසාවග්‌ගහණහෙතුඋප්‌පජ්‌ජනකසොකතාය වා කාසාවකණ්‌ඨා. සඞ්‌ඝගතන්‌ති සඞ්‌ඝං උද්‌දිස්‌ස දින්‌නත්‌තා සඞ්‌ඝගතං. තං සරීරන්‌ති තං ධාතුසරීරං.
Oṭṭhaṭṭhivaṇṇanti oṭṭhānaṃ aṭṭhivaṇṇaṃ, dantakasāvaṃ ekaṃ vā dve vā vāre rajitvā dantavaṇṇaṃ katvā dhārentīti vuttaṃ hoti. Kesesu vā allīyāpentīti tena kāsāvakhaṇḍena kese bandhantā allīyāpenti. Bhikkhugottassa abhibhavanato vināsanato gotrabhuno. Atha vā gottaṃ vuccati sādhāraṇaṃ nāmaṃ, mattasaddo luttaniddiṭṭho, tasmā ‘‘samaṇā’’ti gottamattaṃ anubhavanti dhārentīti gotrabhuno, nāmamattasamaṇāti attho. Kāsāvagatakaṇṭhatāya, kāsāvaggahaṇahetuuppajjanakasokatāya vā kāsāvakaṇṭhā. Saṅghagatanti saṅghaṃ uddissa dinnattā saṅghagataṃ. Taṃ sarīranti taṃ dhātusarīraṃ.
තෙනෙවාති පරියත්‌තිඅන්‌තරධානමූලකත්‌තා එව ඉතරඅන්‌තරධානස්‌ස. සක්‌කො දෙවරාජා ඡාතකභයෙ පරතීරගමනාය භික්‌ඛූ උස්‌සුක්‌කමකාසීති අධිප්‌පායො. නෙති උභයෙපි පංසුකූලිකත්‌ථෙරෙ ධම්‌මකථිකත්‌ථෙරෙ ච. ථෙරාති තත්‌ථ ඨිතා සක්‌ඛිභූතා ථෙරා. ධම්‌මකථිකත්‌ථෙරා ‘‘යාව තිට්‌ඨන්‌ති සුත්‌තන්‌තා…පෙ.… යොගක්‌ඛෙමා න ධංසතී’’ති ඉදං සුත්‌තං ආහරිත්‌වා ‘‘සුත්‌තන්‌තෙ රක්‌ඛිතෙ සන්‌තෙ, පටිපත්‌ති හොති රක්‌ඛිතා’’ති ඉමිනා වචනෙන පංසුකූලිකත්‌ථෙරෙ අප්‌පටිභානෙ අකංසු . ඉදානි පරියත්‌තියා අනන්‌තරධානමෙව ඉතරෙසං අනන්‌තරධානහෙතූති ඉමමත්‌ථං බ්‍යතිරෙකතො අන්‌වයතො ච උපමාහි විභාවෙතුං ‘‘යථා හී’’තිආදි වුත්‌තං. තං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.
Tenevāti pariyattiantaradhānamūlakattā eva itaraantaradhānassa. Sakko devarājā chātakabhaye paratīragamanāya bhikkhū ussukkamakāsīti adhippāyo. Neti ubhayepi paṃsukūlikatthere dhammakathikatthere ca. Therāti tattha ṭhitā sakkhibhūtā therā. Dhammakathikattherā ‘‘yāva tiṭṭhantisuttantā…pe… yogakkhemā na dhaṃsatī’’ti idaṃ suttaṃ āharitvā ‘‘suttante rakkhite sante, paṭipatti hoti rakkhitā’’ti iminā vacanena paṃsukūlikatthere appaṭibhāne akaṃsu . Idāni pariyattiyā anantaradhānameva itaresaṃ anantaradhānahetūti imamatthaṃ byatirekato anvayato ca upamāhi vibhāvetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Taṃ suviññeyyameva.
දුතියපමාදාදිවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Dutiyapamādādivaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
140-150. එකාදසමද්‌වාදසමවග්‌ගා සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යා එව.
140-150. Ekādasamadvādasamavaggā suviññeyyā eva.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya
10. දුතියපමාදාදිවග්‌ගො • 10. Dutiyapamādādivaggo
11. අධම්‌මවග්‌ගො • 11. Adhammavaggo
12. අනාපත්‌තිවග්‌ගො • 12. Anāpattivaggo
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
10. දුතියපමාදාදිවග්‌ගවණ්‌ණනා • 10. Dutiyapamādādivaggavaṇṇanā
11. අධම්‌මවග්‌ගවණ්‌ණනා • 11. Adhammavaggavaṇṇanā
12. අනාපත්‌තිවග්‌ගවණ්‌ණනා • 12. Anāpattivaggavaṇṇanā
