Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
൧൦. ദുതിയപമാദാദിവഗ്ഗവണ്ണനാ
10. Dutiyapamādādivaggavaṇṇanā
൯൮. ദസമേ അജ്ഝത്തികന്തി നിയകജ്ഝത്തവസേന അജ്ഝത്തികം. അങ്ഗന്തി കാരണം. ഇതി കരിത്വാതി ഏവം കത്വാ. ഇദം വുത്തം ഹോതി – ഭിക്ഖവേ, അജ്ഝത്തം പച്ചത്തം അത്തനോ സന്താനേ സമുട്ഠിതം കാരണന്തി കത്വാ ന അഞ്ഞം ഏകം കാരണമ്പി സമനുപസ്സാമീതി.
98. Dasame ajjhattikanti niyakajjhattavasena ajjhattikaṃ. Aṅganti kāraṇaṃ. Iti karitvāti evaṃ katvā. Idaṃ vuttaṃ hoti – bhikkhave, ajjhattaṃ paccattaṃ attano santāne samuṭṭhitaṃ kāraṇanti katvā na aññaṃ ekaṃ kāraṇampi samanupassāmīti.
൧൧൦-൧൧൪. ബാഹിരന്തി അജ്ഝത്തസന്താനതോ ബഹി ഭവം. സദ്ധമ്മസ്സാതി സുദ്ധമ്മസ്സ, സാസനസ്സാതി അത്ഥോ. സമ്മോസായാതി വിനാസായ. അന്തരധാനായാതി അപഞ്ഞാണത്ഥായ.
110-114.Bāhiranti ajjhattasantānato bahi bhavaṃ. Saddhammassāti suddhammassa, sāsanassāti attho. Sammosāyāti vināsāya. Antaradhānāyāti apaññāṇatthāya.
൧൧൫. ഠിതിയാതി ചിരട്ഠിതത്ഥം. അസമ്മോസായ അനന്തരധാനായാതി വുത്തപടിപക്ഖനയേനേവ വേദിതബ്ബം. സേസമേത്ഥ ചതുക്കോടികേ വുത്തനയമേവ.
115.Ṭhitiyāti ciraṭṭhitatthaṃ. Asammosāya anantaradhānāyāti vuttapaṭipakkhanayeneva veditabbaṃ. Sesamettha catukkoṭike vuttanayameva.
൧൩൦. ഇതോ പരേസു അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേന്തീതിആദീസു സുത്തന്തപരിയായേന താവ ദസ കുസലകമ്മപഥാ ധമ്മോ, ദസ അകുസലകമ്മപഥാ അധമ്മോ. തഥാ ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാ ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനാ ചത്താരോ ഇദ്ധിപാദാ പഞ്ചിന്ദ്രിയാനി പഞ്ച ബലാനി സത്ത ബോജ്ഝങ്ഗാ അരിയോ അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോതി സത്തതിംസ ബോധിപക്ഖിയധമ്മാ ധമ്മോ നാമ; തയോ സതിപട്ഠാനാ തയോ സമ്മപ്പധാനാ തയോ ഇദ്ധിപാദാ ഛ ഇന്ദ്രിയാനി ഛ ബലാനി അട്ഠ ബോജ്ഝങ്ഗാ നവങ്ഗികോ മഗ്ഗോതി ച ചത്താരോ ഉപാദാനാ പഞ്ച നീവരണാനി സത്ത അനുസയാ അട്ഠ മിച്ഛത്താനി ച അയം അധമ്മോ.
130. Ito paresu adhammaṃ dhammoti dīpentītiādīsu suttantapariyāyena tāva dasa kusalakammapathā dhammo, dasa akusalakammapathā adhammo. Tathā cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggoti sattatiṃsa bodhipakkhiyadhammā dhammo nāma; tayo satipaṭṭhānā tayo sammappadhānā tayo iddhipādā cha indriyāni cha balāni aṭṭha bojjhaṅgā navaṅgiko maggoti ca cattāro upādānā pañca nīvaraṇāni satta anusayā aṭṭha micchattāni ca ayaṃ adhammo.
തത്ഥ യംകിഞ്ചി ഏകം അധമ്മകോട്ഠാസം ഗഹേത്വാ ‘‘ഇമം അധമ്മം ധമ്മോതി കരിസ്സാമ, ഏവം അമ്ഹാകം ആചരിയകുലം നിയ്യാനികം ഭവിസ്സതി, മയം ച ലോകേ പാകടാ ഭവിസ്സാമാ’’തി തം അധമ്മം ‘‘ധമ്മോ അയ’’ന്തി കഥയന്താ അധമ്മം ധമ്മോതി ദീപേന്തി നാമ. തഥേവ ധമ്മകോട്ഠാസേസു ഏകം ഗഹേത്വാ ‘‘അയം അധമ്മോ’’തി കഥേന്താ ധമ്മം അധമ്മോതി ദീപേന്തി നാമ. വിനയപരിയായേന പന ഭൂതേന വത്ഥുനാ ചോദേത്വാ സാരേത്വാ യഥാപടിഞ്ഞായ കത്തബ്ബം കമ്മം ധമ്മോ നാമ, അഭൂതേന വത്ഥുനാ അചോദേത്വാ അസാരേത്വാ അപടിഞ്ഞായ കത്തബ്ബം കമ്മം അധമ്മോ നാമ.
Tattha yaṃkiñci ekaṃ adhammakoṭṭhāsaṃ gahetvā ‘‘imaṃ adhammaṃ dhammoti karissāma, evaṃ amhākaṃ ācariyakulaṃ niyyānikaṃ bhavissati, mayaṃ ca loke pākaṭā bhavissāmā’’ti taṃ adhammaṃ ‘‘dhammo aya’’nti kathayantā adhammaṃ dhammoti dīpenti nāma. Tatheva dhammakoṭṭhāsesu ekaṃ gahetvā ‘‘ayaṃ adhammo’’ti kathentā dhammaṃ adhammoti dīpenti nāma. Vinayapariyāyena pana bhūtena vatthunā codetvā sāretvā yathāpaṭiññāya kattabbaṃ kammaṃ dhammo nāma, abhūtena vatthunā acodetvā asāretvā apaṭiññāya kattabbaṃ kammaṃ adhammo nāma.
സുത്തന്തപരിയായേന രാഗവിനയോ ദോസവിനയോ മോഹവിനയോ സംവരോ പഹാനം പടിസങ്ഖാതി അയം വിനയോ നാമ, രാഗാദീനം അവിനയോ അസംവരോ അപ്പഹാനം അപടിസങ്ഖാതി അയം അവിനയോ നാമ. വിനയപരിയായേന വത്ഥുസമ്പത്തി, ഞത്തിസമ്പത്തി, അനുസ്സാവനസമ്പത്തി, സീമാസമ്പത്തി, പരിസസമ്പത്തീതി അയം വിനയോ നാമ. വത്ഥുവിപത്തി, ഞത്തിവിപത്തി, അനുസ്സാവനവിപത്തി, സീമാവിപത്തി പരിസവിപത്തീതി അയം അവിനയോ നാമ.
Suttantapariyāyena rāgavinayo dosavinayo mohavinayo saṃvaro pahānaṃ paṭisaṅkhāti ayaṃ vinayo nāma, rāgādīnaṃ avinayo asaṃvaro appahānaṃ apaṭisaṅkhāti ayaṃ avinayo nāma. Vinayapariyāyena vatthusampatti, ñattisampatti, anussāvanasampatti, sīmāsampatti, parisasampattīti ayaṃ vinayo nāma. Vatthuvipatti, ñattivipatti, anussāvanavipatti, sīmāvipatti parisavipattīti ayaṃ avinayo nāma.
സുത്തന്തപരിയായേന ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാ ചത്താരോ സമ്മപ്പധാനാ…പേ॰… അരിയോ അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോതി ഇദം ഭാസിതം ലപിതം തഥാഗതേന; തയോ സതിപട്ഠാനാ തയോ സമ്മപ്പധാനാ തയോ ഇദ്ധിപാദാ ഛ ഇന്ദ്രിയാനി ഛ ബലാനി അട്ഠ ബോജ്ഝങ്ഗാ നവങ്ഗികോ മഗ്ഗോതി ഇദം അഭാസിതം അലപിതം തഥാഗതേന. വിനയപരിയായേന ചത്താരോ പാരാജികാ തേരസ സങ്ഘാദിസേസാ ദ്വേ അനിയതാ തിംസ നിസ്സഗ്ഗിയാ പാചിത്തിയാതി ഇദം ഭാസിതം ലപിതം തഥാഗതേന; തയോ പാരാജികാ ചുദ്ദസ സങ്ഘാദിസേസാ തയോ അനിയതാ ഏകതിംസ നിസ്സഗ്ഗിയാ പാചിത്തിയാതി ഇദം അഭാസിതം അലപിതം തഥാഗതേന.
Suttantapariyāyena cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā…pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggoti idaṃ bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena; tayo satipaṭṭhānā tayo sammappadhānā tayo iddhipādā cha indriyāni cha balāni aṭṭha bojjhaṅgā navaṅgiko maggoti idaṃ abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatena. Vinayapariyāyena cattāro pārājikā terasa saṅghādisesā dve aniyatā tiṃsa nissaggiyā pācittiyāti idaṃ bhāsitaṃ lapitaṃ tathāgatena; tayo pārājikā cuddasa saṅghādisesā tayo aniyatā ekatiṃsa nissaggiyā pācittiyāti idaṃ abhāsitaṃ alapitaṃ tathāgatena.
സുത്തന്തപരിയായേന ദേവസികം ഫലസമാപത്തിസമാപജ്ജനം മഹാകരുണാസമാപത്തിസമാപജ്ജനം ബുദ്ധചക്ഖുനാ ലോകവോലോകനം അട്ഠുപ്പത്തിവസേന സുത്തന്തദേസനാ ജാതകകഥാതി ഇദം ആചിണ്ണം, ന ദേവസികം ഫലസമാപത്തിസമാപജ്ജനം…പേ॰… ന ജാതകകഥാതി ഇദം അനാചിണ്ണം. വിനയപരിയായേന നിമന്തിതസ്സ വസ്സാവാസം വസിത്വാ അപലോകേത്വാ ചാരികാപക്കമനം പവാരേത്വാ ചാരികാപക്കമനം, ആഗന്തുകേഹി സദ്ധിം പഠമം പടിസന്ഥാരകരണന്തി ഇദം ആചിണ്ണം, തസ്സേവ ആചിണ്ണസ്സ അകരണം അനാചിണ്ണം നാമ.
Suttantapariyāyena devasikaṃ phalasamāpattisamāpajjanaṃ mahākaruṇāsamāpattisamāpajjanaṃ buddhacakkhunā lokavolokanaṃ aṭṭhuppattivasena suttantadesanā jātakakathāti idaṃ āciṇṇaṃ, na devasikaṃ phalasamāpattisamāpajjanaṃ…pe… na jātakakathāti idaṃ anāciṇṇaṃ. Vinayapariyāyena nimantitassa vassāvāsaṃ vasitvā apaloketvā cārikāpakkamanaṃ pavāretvā cārikāpakkamanaṃ, āgantukehi saddhiṃ paṭhamaṃ paṭisanthārakaraṇanti idaṃ āciṇṇaṃ, tasseva āciṇṇassa akaraṇaṃ anāciṇṇaṃ nāma.
സുത്തന്തപരിയായേന ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാ…പേ॰… അട്ഠങ്ഗികോ മഗ്ഗോതി ഇദം പഞ്ഞത്തം നാമ; തയോ സതിപട്ഠാനാ…പേ॰… നവങ്ഗികോ മഗ്ഗോതി ഇദം അപഞ്ഞത്തം നാമ. വിനയപരിയായേന ചത്താരോ പാരാജികാ…പേ॰… തിംസനിസ്സഗ്ഗിയാ പാചിത്തിയാതി ഇദം പഞ്ഞത്തം നാമ; തയോ പാരാജികാ…പേ॰… ഏകതിംസ നിസ്സഗ്ഗിയാ പാചിത്തിയാതി ഇദം അപഞ്ഞത്തം നാമ.
Suttantapariyāyena cattāro satipaṭṭhānā…pe… aṭṭhaṅgiko maggoti idaṃ paññattaṃ nāma; tayo satipaṭṭhānā…pe… navaṅgiko maggoti idaṃ apaññattaṃ nāma. Vinayapariyāyena cattāro pārājikā…pe… tiṃsanissaggiyā pācittiyāti idaṃ paññattaṃ nāma; tayo pārājikā…pe… ekatiṃsa nissaggiyā pācittiyāti idaṃ apaññattaṃ nāma.
യം പനേതം സബ്ബസുത്താനം പരിയോസാനേ തേചിമം സദ്ധമ്മം അന്തരധാപേന്തീതി വുത്തം, തത്ഥ പഞ്ച അന്തരധാനാനി നാമ അധിഗമഅന്തരധാനം, പടിപത്തിഅന്തരധാനം, പരിയത്തിഅന്തരധാനം, ലിങ്ഗഅന്തരധാനം, ധാതുഅന്തരധാനന്തി . തത്ഥ അധിഗമോതി ചത്താരോ മഗ്ഗാ, ചത്താരി ഫലാനി, ചതസ്സോ പടിസമ്ഭിദാ, തിസ്സോ വിജ്ജാ, ഛ അഭിഞ്ഞാതി. സോ പരിഹായമാനോ പടിസമ്ഭിദാതോ പട്ഠായ പരിഹായതി. ബുദ്ധാനം ഹി പരിനിബ്ബാനതോ വസ്സസഹസ്സമേവ പടിസമ്ഭിദാ നിബ്ബത്തേതും സക്കോന്തി, തതോ പരം ഛ അഭിഞ്ഞാ, തതോ താപി നിബ്ബത്തേതും അസക്കോന്താ തിസ്സോ വിജ്ജാ നിബ്ബത്തേന്തി. ഗച്ഛന്തേ ഗച്ഛന്തേ കാലേ താപി നിബ്ബത്തേതും അസക്കോന്താ സുക്ഖവിപസ്സകാ ഹോന്തി. ഏതേനേവ ഉപായേന അനാഗാമിനോ സകദാഗാമിനോ സോതാപന്നാതി. തേസു ധരന്തേസു അധിഗമോ അനന്തരഹിതോ നാമ ന ഹോതി. പച്ഛിമകസ്സ പന സോതാപന്നസ്സ ജീവിതക്ഖയേന അധിഗമോ അന്തരഹിതോ നാമ ഹോതി. ഇദം അധിഗമഅന്തരധാനം നാമ.
Yaṃ panetaṃ sabbasuttānaṃ pariyosāne tecimaṃ saddhammaṃ antaradhāpentīti vuttaṃ, tattha pañca antaradhānāni nāma adhigamaantaradhānaṃ, paṭipattiantaradhānaṃ, pariyattiantaradhānaṃ, liṅgaantaradhānaṃ, dhātuantaradhānanti . Tattha adhigamoti cattāro maggā, cattāri phalāni, catasso paṭisambhidā, tisso vijjā, cha abhiññāti. So parihāyamāno paṭisambhidāto paṭṭhāya parihāyati. Buddhānaṃ hi parinibbānato vassasahassameva paṭisambhidā nibbattetuṃ sakkonti, tato paraṃ cha abhiññā, tato tāpi nibbattetuṃ asakkontā tisso vijjā nibbattenti. Gacchante gacchante kāle tāpi nibbattetuṃ asakkontā sukkhavipassakā honti. Eteneva upāyena anāgāmino sakadāgāmino sotāpannāti. Tesu dharantesu adhigamo anantarahito nāma na hoti. Pacchimakassa pana sotāpannassa jīvitakkhayena adhigamo antarahito nāma hoti. Idaṃ adhigamaantaradhānaṃ nāma.
പടിപത്തിഅന്തരധാനം നാമ ഝാനവിപസ്സനാമഗ്ഗഫലാനി നിബ്ബത്തേതും അസക്കോന്താ ചതുപാരിസുദ്ധിസീലമത്തം രക്ഖന്തി. ഗച്ഛന്തേ ഗച്ഛന്തേ കാലേ ‘‘സീലം പരിപുണ്ണം കത്വാ രക്ഖാമ, പധാനഞ്ച അനുയുഞ്ജാമ, ന ച മഗ്ഗം വാ ഫലം വാ സച്ഛികാതും സക്കോമ, നത്ഥി ഇദാനി അരിയധമ്മപടിവേധോ’’തി വോസാനം ആപജ്ജിത്വാ കോസജ്ജബഹുലാ അഞ്ഞമഞ്ഞം ന ചോദേന്തി ന സാരേന്തി അകുക്കുച്ചകാ ഹോന്തി, തതോ പട്ഠായ ഖുദ്ദാനുഖുദ്ദകാനി മദ്ദന്തി. ഗച്ഛന്തേ ഗച്ഛന്തേ കാലേ പാചിത്തിയഥുല്ലച്ചയാനി ആപജ്ജന്തി, തതോ ഗരുകാപത്തിം. പാരാജികമത്തമേവ തിട്ഠതി. ചത്താരി പാരാജികാനി രക്ഖന്താനം ഭിക്ഖൂനം സതേപി സഹസ്സേപി ധരമാനേ പടിപത്തി അനന്തരഹിതാ നാമ ന ഹോതി. പച്ഛിമകസ്സ പന ഭിക്ഖുനോ സീലഭേദേന വാ ജീവിതക്ഖയേന വാ അന്തരഹിതാ ഹോതീതി ഇദം പടിപത്തിഅന്തരധാനം നാമ.
Paṭipattiantaradhānaṃ nāma jhānavipassanāmaggaphalāni nibbattetuṃ asakkontā catupārisuddhisīlamattaṃ rakkhanti. Gacchante gacchante kāle ‘‘sīlaṃ paripuṇṇaṃ katvā rakkhāma, padhānañca anuyuñjāma, na ca maggaṃ vā phalaṃ vā sacchikātuṃ sakkoma, natthi idāni ariyadhammapaṭivedho’’ti vosānaṃ āpajjitvā kosajjabahulā aññamaññaṃ na codenti na sārenti akukkuccakā honti, tato paṭṭhāya khuddānukhuddakāni maddanti. Gacchante gacchante kāle pācittiyathullaccayāni āpajjanti, tato garukāpattiṃ. Pārājikamattameva tiṭṭhati. Cattāri pārājikāni rakkhantānaṃ bhikkhūnaṃ satepi sahassepi dharamāne paṭipatti anantarahitā nāma na hoti. Pacchimakassa pana bhikkhuno sīlabhedena vā jīvitakkhayena vā antarahitā hotīti idaṃ paṭipattiantaradhānaṃ nāma.
പരിയത്തീതി തേപിടകം ബുദ്ധവചനം സാട്ഠകഥാ പാളി. യാവ സാ തിട്ഠതി, താവ പരിയത്തി പരിപുണ്ണാ നാമ ഹോതി. ഗച്ഛന്തേ ഗച്ഛന്തേ കാലേ രാജയുവരാജാനോ അധമ്മികാ ഹോന്തി, തേസു അധമ്മികേസു രാജാമച്ചാദയോ അധമ്മികാ ഹോന്തി, തതോ രട്ഠജനപദവാസിനോതി. ഏതേസം അധമ്മികതായ ദേവോ ന സമ്മാ വസ്സതി, തതോ സസ്സാനി ന സമ്പജ്ജന്തി. തേസു അസമ്പജ്ജന്തേസു പച്ചയദായകാ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ പച്ചയേ ദാതും ന സക്കോന്തി, ഭിക്ഖൂ പച്ചയേഹി കിലമന്താ അന്തേവാസികേ സങ്ഗഹേതും ന സക്കോന്തി. ഗച്ഛന്തേ ഗച്ഛന്തേ കാലേ പരിയത്തി പരിഹായതി, അത്ഥവസേന ധാരേതും ന സക്കോന്തി, പാളിവസേനേവ ധാരേന്തി. തതോ ഗച്ഛന്തേ ഗച്ഛന്തേ കാലേ പാളിമ്പി സകലം ധാരേതും ന സക്കോന്തി, പഠമം അഭിധമ്മപിടകം പരിഹായതി. പരിഹായമാനം മത്ഥകതോ പട്ഠായ പരിഹായതി . പഠമമേവ ഹി പട്ഠാനമഹാപകരണം പരിഹായതി, തസ്മിം പരിഹീനേ യമകം, കഥാവത്ഥു, പുഗ്ഗലപഞ്ഞത്തി, ധാതുകഥാ, വിഭങ്ഗോ, ധമ്മസങ്ഗഹോതി.
Pariyattīti tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ sāṭṭhakathā pāḷi. Yāva sā tiṭṭhati, tāva pariyatti paripuṇṇā nāma hoti. Gacchante gacchante kāle rājayuvarājāno adhammikā honti, tesu adhammikesu rājāmaccādayo adhammikā honti, tato raṭṭhajanapadavāsinoti. Etesaṃ adhammikatāya devo na sammā vassati, tato sassāni na sampajjanti. Tesu asampajjantesu paccayadāyakā bhikkhusaṅghassa paccaye dātuṃ na sakkonti, bhikkhū paccayehi kilamantā antevāsike saṅgahetuṃ na sakkonti. Gacchante gacchante kāle pariyatti parihāyati, atthavasena dhāretuṃ na sakkonti, pāḷivaseneva dhārenti. Tato gacchante gacchante kāle pāḷimpi sakalaṃ dhāretuṃ na sakkonti, paṭhamaṃ abhidhammapiṭakaṃ parihāyati. Parihāyamānaṃ matthakato paṭṭhāya parihāyati . Paṭhamameva hi paṭṭhānamahāpakaraṇaṃ parihāyati, tasmiṃ parihīne yamakaṃ, kathāvatthu, puggalapaññatti, dhātukathā, vibhaṅgo, dhammasaṅgahoti.
ഏവം അഭിധമ്മപിടകേ പരിഹീനേ മത്ഥകതോ പട്ഠായ സുത്തന്തപിടകം പരിഹായതി. പഠമഞ്ഹി അങ്ഗുത്തരനികായോ പരിഹായതി, തസ്മിമ്പി പഠമം ഏകാദസകനിപാതോ, തതോ ദസകനിപാതോ…പേ॰… തതോ ഏകകനിപാതോതി. ഏവം അങ്ഗുത്തരേ പരിഹീനേ മത്ഥകതോ പട്ഠായ സംയുത്തനികായോ പരിഹായതി. പഠമം ഹി മഹാവഗ്ഗോ പരിഹായതി, തതോ സളായതനവഗ്ഗോ, ഖന്ധവഗ്ഗോ, നിദാനവഗ്ഗോ, സഗാഥാവഗ്ഗോതി. ഏവം സംയുത്തനികായേ പരിഹീനേ മത്ഥകതോ പട്ഠായ മജ്ഝിമനികായോ പരിഹായതി. പഠമം ഹി ഉപരിപണ്ണാസകോ പരിഹായതി, തതോ മജ്ഝിമപണ്ണാസകോ, തതോ മൂലപണ്ണാസകോതി. ഏവം മജ്ഝിമനികായേ പരിഹീനേ മത്ഥകതോ പട്ഠായ ദീഘനികായോ പരിഹായതി. പഠമഞ്ഹി പാഥികവഗ്ഗോ പരിഹായതി, തതോ മഹാവഗ്ഗോ, തതോ സീലക്ഖന്ധവഗ്ഗോതി. ഏവം ദീഘനികായേ പരിഹീനേ സുത്തന്തപിടകം പരിഹീനം നാമ ഹോതി. വിനയപിടകേന സദ്ധിം ജാതകമേവ ധാരേന്തി. വിനയപിടകം ലജ്ജിനോവ ധാരേന്തി, ലാഭകാമാ പന ‘‘സുത്തന്തേ കഥിതേപി സല്ലക്ഖേന്താ നത്ഥീ’’തി ജാതകമേവ ധാരേന്തി. ഗച്ഛന്തേ ഗച്ഛന്തേ കാലേ ജാതകമ്പി ധാരേതും ന സക്കോന്തി. അഥ തേസം പഠമം വേസ്സന്തരജാതകം പരിഹായതി, തതോ പടിലോമക്കമേന പുണ്ണകജാതകം, മഹാനാരദജാതകന്തി പരിയോസാനേ അപണ്ണകജാതകം പരിഹായതി. ഏവം ജാതകേ പരിഹീനേ വിനയപിടകമേവ ധാരേന്തി.
Evaṃ abhidhammapiṭake parihīne matthakato paṭṭhāya suttantapiṭakaṃ parihāyati. Paṭhamañhi aṅguttaranikāyo parihāyati, tasmimpi paṭhamaṃ ekādasakanipāto, tato dasakanipāto…pe… tato ekakanipātoti. Evaṃ aṅguttare parihīne matthakato paṭṭhāya saṃyuttanikāyo parihāyati. Paṭhamaṃ hi mahāvaggo parihāyati, tato saḷāyatanavaggo, khandhavaggo, nidānavaggo, sagāthāvaggoti. Evaṃ saṃyuttanikāye parihīne matthakato paṭṭhāya majjhimanikāyo parihāyati. Paṭhamaṃ hi uparipaṇṇāsako parihāyati, tato majjhimapaṇṇāsako, tato mūlapaṇṇāsakoti. Evaṃ majjhimanikāye parihīne matthakato paṭṭhāya dīghanikāyo parihāyati. Paṭhamañhi pāthikavaggo parihāyati, tato mahāvaggo, tato sīlakkhandhavaggoti. Evaṃ dīghanikāye parihīne suttantapiṭakaṃ parihīnaṃ nāma hoti. Vinayapiṭakena saddhiṃ jātakameva dhārenti. Vinayapiṭakaṃ lajjinova dhārenti, lābhakāmā pana ‘‘suttante kathitepi sallakkhentā natthī’’ti jātakameva dhārenti. Gacchante gacchante kāle jātakampi dhāretuṃ na sakkonti. Atha tesaṃ paṭhamaṃ vessantarajātakaṃ parihāyati, tato paṭilomakkamena puṇṇakajātakaṃ, mahānāradajātakanti pariyosāne apaṇṇakajātakaṃ parihāyati. Evaṃ jātake parihīne vinayapiṭakameva dhārenti.
ഗച്ഛന്തേ ഗച്ഛന്തേ കാലേ വിനയപിടകമ്പി മത്ഥകതോ പട്ഠായ പരിഹായതി. പഠമഞ്ഹി പരിവാരോ പരിഹായതി, തതോ ഖന്ധകോ, ഭിക്ഖുനീവിഭങ്ഗോ, മഹാവിഭങ്ഗോതി അനുക്കമേന ഉപോസഥക്ഖന്ധകമത്തമേവ ധാരേന്തി. തദാപി പരിയത്തി അന്തരഹിതാ ന ഹോതി. യാവ പന മനുസ്സേസു ചാതുപ്പദികഗാഥാപി പവത്തതി, താവ പരിയത്തി അനന്തരഹിതാവ ഹോതി. യദാ സദ്ധോ പസന്നോ രാജാ ഹത്ഥിക്ഖന്ധേ സുവണ്ണചങ്കോടകമ്ഹി സഹസ്സത്ഥവികം ഠപാപേത്വാ ‘‘ബുദ്ധേഹി കഥിതം ചാതുപ്പദികഗാഥം ജാനന്തോ ഇമം സഹസ്സം ഗണ്ഹതൂ’’തി നഗരേ ഭേരിം ചരാപേത്വാ ഗണ്ഹനകം അലഭിത്വാ ‘‘ഏകവാരം ചരാപിതേ നാമ സുണന്താപി ഹോന്തി അസ്സുണന്താപീ’’തി യാവതതിയം ചരാപേത്വാ ഗണ്ഹനകം അലഭിത്വാ രാജപുരിസാ തം സഹസ്സത്ഥവികം പുന രാജകുലം പവേസേന്തി, തദാ പരിയത്തി അന്തരഹിതാ നാമ ഹോതി. ഇദം പരിയത്തിഅന്തരധാനം നാമ.
Gacchante gacchante kāle vinayapiṭakampi matthakato paṭṭhāya parihāyati. Paṭhamañhi parivāro parihāyati, tato khandhako, bhikkhunīvibhaṅgo, mahāvibhaṅgoti anukkamena uposathakkhandhakamattameva dhārenti. Tadāpi pariyatti antarahitā na hoti. Yāva pana manussesu cātuppadikagāthāpi pavattati, tāva pariyatti anantarahitāva hoti. Yadā saddho pasanno rājā hatthikkhandhe suvaṇṇacaṅkoṭakamhi sahassatthavikaṃ ṭhapāpetvā ‘‘buddhehi kathitaṃ cātuppadikagāthaṃ jānanto imaṃ sahassaṃ gaṇhatū’’ti nagare bheriṃ carāpetvā gaṇhanakaṃ alabhitvā ‘‘ekavāraṃ carāpite nāma suṇantāpi honti assuṇantāpī’’ti yāvatatiyaṃ carāpetvā gaṇhanakaṃ alabhitvā rājapurisā taṃ sahassatthavikaṃ puna rājakulaṃ pavesenti, tadā pariyatti antarahitā nāma hoti. Idaṃ pariyattiantaradhānaṃ nāma.
ഗച്ഛന്തേ ഗച്ഛന്തേ കാലേ ചീവരഗ്ഗഹണം പത്തഗ്ഗഹണം സമ്മിഞ്ജനപസാരണം ആലോകിതവിലോകിതം ന പാസാദികം ഹോതി. നിഗണ്ഠസമണാ വിയ അലാബുപത്തം ഭിക്ഖൂ പത്തം അഗ്ഗബാഹായ പക്ഖിപിത്വാ ആദായ വിചരന്തി, ഏത്താവതാപി ലിങ്ഗം അനന്തരഹിതമേവ ഹോതി. ഗച്ഛന്തേ ഗച്ഛന്തേ പന കാലേ അഗ്ഗബാഹതോ ഓതാരേത്വാ ഹത്ഥേന വാ സിക്കായ വാ ഓലമ്ബിത്വാ വിചരന്തി, ചീവരമ്പി രജനസാരുപ്പം അകത്വാ ഓട്ഠട്ഠിവണ്ണം കത്വാ വിചരന്തി. ഗച്ഛന്തേ ഗച്ഛന്തേ കാലേ രജനമ്പി ന ഹോതി ദസച്ഛിന്ദനമ്പി ഓവട്ടികവിജ്ഝനമ്പി, കപ്പമത്തം കത്വാ വളഞ്ജേന്തി. പുന ഓവട്ടികം വിജ്ഝിത്വാ കപ്പം ന കരോന്തി. തതോ ഉഭയമ്പി അകത്വാ ദസാ ഛേത്വാ പരിബ്ബാജകാ വിയ ചരന്തി. ഗച്ഛന്തേ ഗച്ഛന്തേ കാലേ ‘‘കോ ഇമിനാ അമ്ഹാകം അത്ഥോ’’തി ഖുദ്ദകം കാസാവഖണ്ഡം ഹത്ഥേ വാ ഗീവായ വാ ബന്ധന്തി, കേസേസു വാ അല്ലീയാപേന്തി, ദാരഭരണം വാ കരോന്താ കസിത്വാ വപിത്വാ ജീവികം കപ്പേത്വാ വിചരന്തി. തദാ ദക്ഖിണം ദേന്താ സങ്ഘം ഉദ്ദിസ്സ ഏതേസം ദേന്തി. ഇദം സന്ധായ ഭഗവതാ വുത്തം – ‘‘ഭവിസ്സന്തി ഖോ, പനാനന്ദ, അനാഗതമദ്ധാനം ഗോത്രഭുനോ കാസാവകണ്ഠാ ദുസ്സീലാ പാപധമ്മാ, തേസു ദുസ്സീലേസു സങ്ഘം ഉദ്ദിസ്സ ദാനം ദസ്സന്തി, തദാപാഹം, ആനന്ദ, സങ്ഘഗതം ദക്ഖിണം അസങ്ഖേയ്യം അപ്പമേയ്യം വദാമീ’’തി (മ॰ നി॰ ൩.൩൮൦). തതോ ഗച്ഛന്തേ കാലേ നാനാവിധാനി കമ്മാനി കരോന്താ ‘‘പപഞ്ചോ ഏസ, കിം ഇമിനാ അമ്ഹാക’’ന്തി കാസാവഖണ്ഡം ഛിന്ദിത്വാ അരഞ്ഞേ ഖിപന്തി. ഏതസ്മിം കാലേ ലിങ്ഗം അന്തരഹിതം നാമ ഹോതി. കസ്സപദസബലസ്സ കിര കാലതോ പട്ഠായ യോനകാനം സേതവത്ഥം പാരുപിത്വാ ചരണം ചാരിത്തം ജാതന്തി. ഇദം ലിങ്ഗഅന്തരധാനം നാമ.
Gacchante gacchante kāle cīvaraggahaṇaṃ pattaggahaṇaṃ sammiñjanapasāraṇaṃ ālokitavilokitaṃ na pāsādikaṃ hoti. Nigaṇṭhasamaṇā viya alābupattaṃ bhikkhū pattaṃ aggabāhāya pakkhipitvā ādāya vicaranti, ettāvatāpi liṅgaṃ anantarahitameva hoti. Gacchante gacchante pana kāle aggabāhato otāretvā hatthena vā sikkāya vā olambitvā vicaranti, cīvarampi rajanasāruppaṃ akatvā oṭṭhaṭṭhivaṇṇaṃ katvā vicaranti. Gacchante gacchante kāle rajanampi na hoti dasacchindanampi ovaṭṭikavijjhanampi, kappamattaṃ katvā vaḷañjenti. Puna ovaṭṭikaṃ vijjhitvā kappaṃ na karonti. Tato ubhayampi akatvā dasā chetvā paribbājakā viya caranti. Gacchante gacchante kāle ‘‘ko iminā amhākaṃ attho’’ti khuddakaṃ kāsāvakhaṇḍaṃ hatthe vā gīvāya vā bandhanti, kesesu vā allīyāpenti, dārabharaṇaṃ vā karontā kasitvā vapitvā jīvikaṃ kappetvā vicaranti. Tadā dakkhiṇaṃ dentā saṅghaṃ uddissa etesaṃ denti. Idaṃ sandhāya bhagavatā vuttaṃ – ‘‘bhavissanti kho, panānanda, anāgatamaddhānaṃ gotrabhuno kāsāvakaṇṭhā dussīlā pāpadhammā, tesu dussīlesu saṅghaṃ uddissa dānaṃ dassanti, tadāpāhaṃ, ānanda, saṅghagataṃ dakkhiṇaṃ asaṅkheyyaṃ appameyyaṃ vadāmī’’ti (ma. ni. 3.380). Tato gacchante kāle nānāvidhāni kammāni karontā ‘‘papañco esa, kiṃ iminā amhāka’’nti kāsāvakhaṇḍaṃ chinditvā araññe khipanti. Etasmiṃ kāle liṅgaṃ antarahitaṃ nāma hoti. Kassapadasabalassa kira kālato paṭṭhāya yonakānaṃ setavatthaṃ pārupitvā caraṇaṃ cārittaṃ jātanti. Idaṃ liṅgaantaradhānaṃ nāma.
ധാതുഅന്തരധാനം പന ഏവം വേദിതബ്ബം – തീണി പരിനിബ്ബാനാനി, കിലേസപരിനിബ്ബാനം – ഖന്ധപരിനിബ്ബാനം, ധാതുപരിനിബ്ബാനന്തി. തത്ഥ കിലേസപരിനിബ്ബാനം ബോധിപല്ലങ്കേ അഹോസി, ഖന്ധപരിനിബ്ബാനം കുസിനാരായം, ധാതുപരിനിബ്ബാനം അനാഗതേ ഭവിസ്സതി. കഥം? തതോ തത്ഥ തത്ഥ സക്കാരസമ്മാനം അലഭമാനാ ധാതുയോ ബുദ്ധാനം അധിട്ഠാനബലേന സക്കാരസമ്മാനലഭനകട്ഠാനം ഗച്ഛന്തി. ഗച്ഛന്തേ ഗച്ഛന്തേ കാലേ സബ്ബട്ഠാനേസു സക്കാരസമ്മാനോ ന ഹോതി. സാസനസ്സ ഹി ഓസക്കനകാലേ ഇമസ്മിം തമ്ബപണ്ണിദീപേ സബ്ബാ ധാതുയോ സന്നിപതിത്വാ മഹാചേതിയം, തതോ നാഗദീപേ രാജായതനചേതിയം, തതോ ബോധിപല്ലങ്കം ഗമിസ്സന്തി. നാഗഭവനതോപി ദേവലോകതോപി ബ്രഹ്മലോകതോപി ധാതുയോ മഹാബോധിപല്ലങ്കമേവ ഗമിസ്സന്തി. സാസപമത്താപി ധാതു അന്തരാ ന നസ്സിസ്സതി. സബ്ബാ ധാതുയോ മഹാബോധിമണ്ഡേ സന്നിപതിത്വാ ബുദ്ധരൂപം ഗഹേത്വാ ബോധിമണ്ഡേ പല്ലങ്കേന നിസിന്നബുദ്ധസരീരസിരിം ദസ്സേന്തി. ദ്വത്തിംസ മഹാപുരിസലക്ഖണാനി അസീതി അനുബ്യഞ്ജനാനി ബ്യാമപ്പഭാതി സബ്ബം പരിപുണ്ണമേവ ഹോതി. തതോ യമകപാടിഹാരിയദിവസേ വിയ പാടിഹാരിയം കത്വാ ദസ്സേന്തി. തദാ മനുസ്സഭൂതസത്തോ നാമ തത്ഥ ഗതോ നത്ഥി, ദസസഹസ്സചക്കവാളേ പന ദേവതാ സബ്ബാവ സന്നിപതിത്വാ ‘‘അജ്ജ ദസബലോ പരിനിബ്ബായതി, ഇതോദാനി പട്ഠായ അന്ധകാരം ഭവിസ്സതീ’’തി പരിദേവന്തി. അഥ ധാതുസരീരതോ തേജോ സമുട്ഠായ തം സരീരം അപണ്ണത്തികഭാവം ഗമേതി. ധാതുസരീരതോ സമുട്ഠിതാ ജാലാ യാവ ബ്രഹ്മലോകാ ഉഗ്ഗച്ഛിസ്സതി, സാസപമത്തായ സേസായപി ധാതുയാ സതി ഏകജാലാവ ഭവിസ്സതി. ധാതൂസു പരിയാദാനം ഗതാസു പച്ഛിജ്ജിസ്സതി. ഏവം മഹന്തം ആനുഭാവം ദസ്സേത്വാ ധാതുയോ അന്തരധായന്തി. തദാ സന്നിപതിതാ ദേവസങ്ഘാ ബുദ്ധാനം പരിനിബ്ബുതദിവസേ വിയ ദിബ്ബഗന്ധമാലാതൂരിയാദീഹി സക്കാരം കത്വാ തിക്ഖത്തും പദക്ഖിണം കത്വാ വന്ദിത്വാ ‘‘അനാഗതേ ഉപ്പജ്ജനകം ബുദ്ധം പസ്സിതും ലഭിസ്സാമ ഭഗവാ’’തി വത്വാ സകസകട്ഠാനമേവ ഗച്ഛന്തി. ഇദം ധാതുഅന്തരധാനം നാമ.
Dhātuantaradhānaṃ pana evaṃ veditabbaṃ – tīṇi parinibbānāni, kilesaparinibbānaṃ – khandhaparinibbānaṃ, dhātuparinibbānanti. Tattha kilesaparinibbānaṃ bodhipallaṅke ahosi, khandhaparinibbānaṃ kusinārāyaṃ, dhātuparinibbānaṃ anāgate bhavissati. Kathaṃ? Tato tattha tattha sakkārasammānaṃ alabhamānā dhātuyo buddhānaṃ adhiṭṭhānabalena sakkārasammānalabhanakaṭṭhānaṃ gacchanti. Gacchante gacchante kāle sabbaṭṭhānesu sakkārasammāno na hoti. Sāsanassa hi osakkanakāle imasmiṃ tambapaṇṇidīpe sabbā dhātuyo sannipatitvā mahācetiyaṃ, tato nāgadīpe rājāyatanacetiyaṃ, tato bodhipallaṅkaṃ gamissanti. Nāgabhavanatopi devalokatopi brahmalokatopi dhātuyo mahābodhipallaṅkameva gamissanti. Sāsapamattāpi dhātu antarā na nassissati. Sabbā dhātuyo mahābodhimaṇḍe sannipatitvā buddharūpaṃ gahetvā bodhimaṇḍe pallaṅkena nisinnabuddhasarīrasiriṃ dassenti. Dvattiṃsa mahāpurisalakkhaṇāni asīti anubyañjanāni byāmappabhāti sabbaṃ paripuṇṇameva hoti. Tato yamakapāṭihāriyadivase viya pāṭihāriyaṃ katvā dassenti. Tadā manussabhūtasatto nāma tattha gato natthi, dasasahassacakkavāḷe pana devatā sabbāva sannipatitvā ‘‘ajja dasabalo parinibbāyati, itodāni paṭṭhāya andhakāraṃ bhavissatī’’ti paridevanti. Atha dhātusarīrato tejo samuṭṭhāya taṃ sarīraṃ apaṇṇattikabhāvaṃ gameti. Dhātusarīrato samuṭṭhitā jālā yāva brahmalokā uggacchissati, sāsapamattāya sesāyapi dhātuyā sati ekajālāva bhavissati. Dhātūsu pariyādānaṃ gatāsu pacchijjissati. Evaṃ mahantaṃ ānubhāvaṃ dassetvā dhātuyo antaradhāyanti. Tadā sannipatitā devasaṅghā buddhānaṃ parinibbutadivase viya dibbagandhamālātūriyādīhi sakkāraṃ katvā tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā vanditvā ‘‘anāgate uppajjanakaṃ buddhaṃ passituṃ labhissāma bhagavā’’ti vatvā sakasakaṭṭhānameva gacchanti. Idaṃ dhātuantaradhānaṃ nāma.
ഇമസ്സ പഞ്ചവിധസ്സ അന്തരധാനസ്സ പരിയത്തിഅന്തരധാനമേവ മൂലം. പരിയത്തിയാ ഹി അന്തരഹിതായ പടിപത്തി അന്തരധായതി, പരിയത്തിയാ ഠിതായ പടിപത്തി പതിട്ഠാതി. തേനേവ ഇമസ്മിം ദീപേ ചണ്ഡാലതിസ്സമഹാഭയേ സക്കോ ദേവരാജാ മഹാഉളുമ്പം മാപേത്വാ ഭിക്ഖൂനം ആരോചാപേസി ‘‘മഹന്തം ഭയം ഭവിസ്സതി, ന സമ്മാ ദേവോ വസ്സിസ്സതി, ഭിക്ഖൂ പച്ചയേഹി കിലമന്താ പരിയത്തിം സന്ധാരേതും ന സക്ഖിസ്സന്തി, പരതീരം ഗന്ത്വാ അയ്യേഹി ജീവിതം രക്ഖിതും വട്ടതി. ഇമം മഹാഉളുമ്പം ആരുയ്ഹ ഗച്ഛഥ, ഭന്തേ. യേസം ഏത്ഥ നിസജ്ജട്ഠാനം നപ്പഹോതി, തേ കട്ഠഖണ്ഡേപി ഉരം ഠപേത്വാ ഗച്ഛന്തു, സബ്ബേസമ്പി ഭയം ന ഭവിസ്സതീ’’തി. തദാ സമുദ്ദതീരം പത്വാ സട്ഠി ഭിക്ഖൂ കതികം കത്വാ ‘‘അമ്ഹാകം ഏത്ഥ ഗമനകിച്ചം നത്ഥി, മയം ഇധേവ ഹുത്വാ തേപിടകം രക്ഖിസ്സാമാ’’തി തതോ നിവത്തിത്വാ ദക്ഖിണമലയജനപദം ഗന്ത്വാ കന്ദമൂലപണ്ണേഹി ജീവികം കപ്പേന്താ വസിംസു. കായേ വഹന്തേ നിസീദിത്വാ സജ്ഝായം കരോന്തി, അവഹന്തേ വാലികം ഉസ്സാരേത്വാ പരിവാരേത്വാ സീസാനി ഏകട്ഠാനേ കത്വാ പരിയത്തിം സമ്മസന്തി. ഇമിനാ നിയാമേന ദ്വാദസ സംവച്ഛരാനി സാട്ഠകഥം തേപിടകം പരിപുണ്ണം കത്വാ ധാരയിംസു.
Imassa pañcavidhassa antaradhānassa pariyattiantaradhānameva mūlaṃ. Pariyattiyā hi antarahitāya paṭipatti antaradhāyati, pariyattiyā ṭhitāya paṭipatti patiṭṭhāti. Teneva imasmiṃ dīpe caṇḍālatissamahābhaye sakko devarājā mahāuḷumpaṃ māpetvā bhikkhūnaṃ ārocāpesi ‘‘mahantaṃ bhayaṃ bhavissati, na sammā devo vassissati, bhikkhū paccayehi kilamantā pariyattiṃ sandhāretuṃ na sakkhissanti, paratīraṃ gantvā ayyehi jīvitaṃ rakkhituṃ vaṭṭati. Imaṃ mahāuḷumpaṃ āruyha gacchatha, bhante. Yesaṃ ettha nisajjaṭṭhānaṃ nappahoti, te kaṭṭhakhaṇḍepi uraṃ ṭhapetvā gacchantu, sabbesampi bhayaṃ na bhavissatī’’ti. Tadā samuddatīraṃ patvā saṭṭhi bhikkhū katikaṃ katvā ‘‘amhākaṃ ettha gamanakiccaṃ natthi, mayaṃ idheva hutvā tepiṭakaṃ rakkhissāmā’’ti tato nivattitvā dakkhiṇamalayajanapadaṃ gantvā kandamūlapaṇṇehi jīvikaṃ kappentā vasiṃsu. Kāye vahante nisīditvā sajjhāyaṃ karonti, avahante vālikaṃ ussāretvā parivāretvā sīsāni ekaṭṭhāne katvā pariyattiṃ sammasanti. Iminā niyāmena dvādasa saṃvaccharāni sāṭṭhakathaṃ tepiṭakaṃ paripuṇṇaṃ katvā dhārayiṃsu.
ഭയേ വൂപസന്തേ സത്തസതാ ഭിക്ഖൂ അത്തനോ ഗതട്ഠാനേ സാട്ഠകഥേ തേപിടകേ ഏകക്ഖരമ്പി ഏകബ്യഞ്ജനമ്പി അനാസേത്വാ ഇമമേവ ദീപമാഗമ്മ കല്ലഗാമജനപദേ മണ്ഡലാരാമവിഹാരം പവിസിംസു. ഥേരാനം ആഗമനപ്പവത്തിം സുത്വാ ഇമസ്മിം ദീപേ ഓഹീനാ സട്ഠി ഭിക്ഖൂ ‘‘ഥേരേ പസ്സിസ്സാമാ’’തി ഗന്ത്വാ ഥേരേഹി സദ്ധിം തേപിടകം സോധേന്താ ഏകക്ഖരമ്പി ഏകബ്യഞ്ജനമ്പി അസമേന്തം നാമ ന പസ്സിംസു. തസ്മിം ഠാനേ ഥേരാനം അയം കഥാ ഉദപാദി ‘‘പരിയത്തി നു ഖോ സാസനസ്സ മൂലം , ഉദാഹു പടിപത്തീ’’തി. പംസുകൂലികത്ഥേരാ ‘‘പടിപത്തിമൂല’’ന്തി ആഹംസു, ധമ്മകഥികാ ‘‘പരിയത്തീ’’തി . അഥ നേ ഥേരാ ‘‘തുമ്ഹാകം ദ്വിന്നമ്പി ജനാനം വചനമത്തേനേവ ന കരോമ, ജിനഭാസിതം സുത്തം ആഹരഥാ’’തി ആഹംസു. സുത്തം ആഹരിതും ന ഭാരോതി ‘‘ഇമേ ച, സുഭദ്ദ , ഭിക്ഖൂ സമ്മാ വിഹരേയ്യും, അസുഞ്ഞോ ലോകോ അരഹന്തേഹി അസ്സാതി (ദീ॰ നി॰ ൨.൨൧൪). പടിപത്തിമൂലകം, മഹാരാജ, സത്ഥുസാസനം പടിപത്തിസാരകം. പടിപത്തിയാ ധരന്തായ തിട്ഠതീ’’തി (മി॰ പ॰ ൪.൧.൭) സുത്തം ആഹരിംസു. ഇമം സുത്തം സുത്വാ ധമ്മകഥികാ അത്തനോ വാദഠപനത്ഥായ ഇമം സുത്തം ആഹരിംസു –
Bhaye vūpasante sattasatā bhikkhū attano gataṭṭhāne sāṭṭhakathe tepiṭake ekakkharampi ekabyañjanampi anāsetvā imameva dīpamāgamma kallagāmajanapade maṇḍalārāmavihāraṃ pavisiṃsu. Therānaṃ āgamanappavattiṃ sutvā imasmiṃ dīpe ohīnā saṭṭhi bhikkhū ‘‘there passissāmā’’ti gantvā therehi saddhiṃ tepiṭakaṃ sodhentā ekakkharampi ekabyañjanampi asamentaṃ nāma na passiṃsu. Tasmiṃ ṭhāne therānaṃ ayaṃ kathā udapādi ‘‘pariyatti nu kho sāsanassa mūlaṃ , udāhu paṭipattī’’ti. Paṃsukūlikattherā ‘‘paṭipattimūla’’nti āhaṃsu, dhammakathikā ‘‘pariyattī’’ti . Atha ne therā ‘‘tumhākaṃ dvinnampi janānaṃ vacanamatteneva na karoma, jinabhāsitaṃ suttaṃ āharathā’’ti āhaṃsu. Suttaṃ āharituṃ na bhāroti ‘‘ime ca, subhadda , bhikkhū sammā vihareyyuṃ, asuñño loko arahantehi assāti (dī. ni. 2.214). Paṭipattimūlakaṃ, mahārāja, satthusāsanaṃ paṭipattisārakaṃ. Paṭipattiyā dharantāya tiṭṭhatī’’ti (mi. pa. 4.1.7) suttaṃ āhariṃsu. Imaṃ suttaṃ sutvā dhammakathikā attano vādaṭhapanatthāya imaṃ suttaṃ āhariṃsu –
‘‘യാവ തിട്ഠന്തി സുത്തന്താ, വിനയോ യാവ ദിപ്പതി;
‘‘Yāva tiṭṭhanti suttantā, vinayo yāva dippati;
താവ ദക്ഖന്തി ആലോകം, സൂരിയേ അബ്ഭുട്ഠിതേ യഥാ.
Tāva dakkhanti ālokaṃ, sūriye abbhuṭṭhite yathā.
‘‘സുത്തന്തേസു അസന്തേസു, പമുട്ഠേ വിനയമ്ഹി ച;
‘‘Suttantesu asantesu, pamuṭṭhe vinayamhi ca;
തമോ ഭവിസ്സതി ലോകേ, സൂരിയേ അത്ഥങ്ഗതേ യഥാ.
Tamo bhavissati loke, sūriye atthaṅgate yathā.
‘‘സുത്തന്തേ രക്ഖിതേ സന്തേ, പടിപത്തി ഹോതി രക്ഖിതാ;
‘‘Suttante rakkhite sante, paṭipatti hoti rakkhitā;
പടിപത്തിയം ഠിതോ ധീരോ, യോഗക്ഖേമാ ന ധംസതീ’’തി.
Paṭipattiyaṃ ṭhito dhīro, yogakkhemā na dhaṃsatī’’ti.
ഇമസ്മിം സുത്തേ ആഹടേ പംസുകൂലികത്ഥേരാ തുണ്ഹീ അഹേസും, ധമ്മകഥികത്ഥേരാനംയേവ വചനം പുരതോ അഹോസി. യഥാ ഹി ഗവസതസ്സ വാ ഗവസഹസ്സസ്സ വാ അന്തരേ പവേണിപാലികായ ധേനുയാ അസതി സോ വംസോ സാ പവേണി ന ഘടീയതി, ഏവമേവം ആരദ്ധവിപസ്സകാനം ഭിക്ഖൂനം സതേപി സഹസ്സേപി സംവിജ്ജമാനേ പരിയത്തിയാ അസതി അരിയമഗ്ഗപടിവേധോ നാമ ന ഹോതി. യഥാ ച നിധികുമ്ഭിയാ ജാനനത്ഥായ പാസാണപിട്ഠേ അക്ഖരേസു ഠപിതേസു യാവ അക്ഖരാനി ധരന്തി, താവ നിധികുമ്ഭി നട്ഠാ നാമ ന ഹോതി. ഏവമേവം പരിയത്തിയാ ധരമാനായ സാസനം അന്തരഹിതം നാമ ന ഹോതീതി.
Imasmiṃ sutte āhaṭe paṃsukūlikattherā tuṇhī ahesuṃ, dhammakathikattherānaṃyeva vacanaṃ purato ahosi. Yathā hi gavasatassa vā gavasahassassa vā antare paveṇipālikāya dhenuyā asati so vaṃso sā paveṇi na ghaṭīyati, evamevaṃ āraddhavipassakānaṃ bhikkhūnaṃ satepi sahassepi saṃvijjamāne pariyattiyā asati ariyamaggapaṭivedho nāma na hoti. Yathā ca nidhikumbhiyā jānanatthāya pāsāṇapiṭṭhe akkharesu ṭhapitesu yāva akkharāni dharanti, tāva nidhikumbhi naṭṭhā nāma na hoti. Evamevaṃ pariyattiyā dharamānāya sāsanaṃ antarahitaṃ nāma na hotīti.
ദുതിയപമാദാദിവഗ്ഗവണ്ണനാ.
Dutiyapamādādivaggavaṇṇanā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya / ൧൦. ദുതിയപമാദാദിവഗ്ഗോ • 10. Dutiyapamādādivaggo
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ൧൦. ദുതിയപമാദാദിവഗ്ഗവണ്ണനാ • 10. Dutiyapamādādivaggavaṇṇanā