| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
१०. दुतियपापणिकसुत्तवण्णना
10. Dutiyapāpaṇikasuttavaṇṇanā
२०. दसमे चक्खुमाति पञ्ञाचक्खुना चक्खुमा होति। विधुरोति विसिट्ठधुरो उत्तमधुरो ञाणसम्पयुत्तेन वीरियेन समन्नागतो। निस्सयसम्पन्नोति अवस्सयसम्पन्नो पतिट्ठानसम्पन्नो। पणियन्ति विक्कायिकभण्डं। एत्तकं मूलं भविस्सति एत्तको उदयोति तस्मिं ‘‘एवं कीतं एवं विक्कायमान’’न्ति वुत्तपणिये येन कयेन तं कीतं, तं कयसङ्खातं मूलं एत्तकं भविस्सति। यो च तस्मिं विक्कयमाने विक्कयो, तस्मिं विक्कये एत्तको उदयो भविस्सति, एत्तिका वड्ढीति अत्थो।
20. Dasame cakkhumāti paññācakkhunā cakkhumā hoti. Vidhuroti visiṭṭhadhuro uttamadhuro ñāṇasampayuttena vīriyena samannāgato. Nissayasampannoti avassayasampanno patiṭṭhānasampanno. Paṇiyanti vikkāyikabhaṇḍaṃ. Ettakaṃ mūlaṃ bhavissati ettako udayoti tasmiṃ ‘‘evaṃ kītaṃ evaṃ vikkāyamāna’’nti vuttapaṇiye yena kayena taṃ kītaṃ, taṃ kayasaṅkhātaṃ mūlaṃ ettakaṃ bhavissati. Yo ca tasmiṃ vikkayamāne vikkayo, tasmiṃ vikkaye ettako udayo bhavissati, ettikā vaḍḍhīti attho.
कुसलो होति पणियं केतुञ्च विक्केतुञ्चाति सुलभट्ठानं गन्त्वा किणन्तो दुल्लभट्ठानं गन्त्वा विक्किणन्तो च एत्थ कुसलो नाम होति, दसगुणम्पि वीसतिगुणम्पि लाभं लभति।
Kusalo hoti paṇiyaṃ ketuñca vikketuñcāti sulabhaṭṭhānaṃ gantvā kiṇanto dullabhaṭṭhānaṃ gantvā vikkiṇanto ca ettha kusalo nāma hoti, dasaguṇampi vīsatiguṇampi lābhaṃ labhati.
अड्ढाति इस्सरा बहुना निक्खित्तधनेन समन्नागता। महद्धनाति वळञ्जनकवसेन महद्धना । महाभोगाति उपभोगपरिभोगभण्डेन महाभोगा। पटिबलोति कायबलेन चेव ञाणबलेन च समन्नागतत्ता समत्थो। अम्हाकञ्च कालेन कालं अनुप्पदातुन्ति अम्हाकञ्च गहितधनमूलिकं वड्ढिं कालेन कालं अनुप्पदातुं। निपतन्तीति निमन्तेन्ति। निपातेन्तीतिपि पाठो, अयमेव अत्थो।
Aḍḍhāti issarā bahunā nikkhittadhanena samannāgatā. Mahaddhanāti vaḷañjanakavasena mahaddhanā . Mahābhogāti upabhogaparibhogabhaṇḍena mahābhogā. Paṭibaloti kāyabalena ceva ñāṇabalena ca samannāgatattā samattho. Amhākañca kālena kālaṃ anuppadātunti amhākañca gahitadhanamūlikaṃ vaḍḍhiṃ kālena kālaṃ anuppadātuṃ. Nipatantīti nimantenti. Nipātentītipi pāṭho, ayameva attho.
कुसलानं धम्मानं उपसम्पदायाति कुसलधम्मानं सम्पादनत्थाय पटिलाभत्थाय। थामवाति ञाणथामेन समन्नागतो। दळ्हपरक्कमोति थिरेन ञाणपरक्कमेन समन्नागतो। अनिक्खित्तधुरोति ‘‘अग्गमग्गं अपापुणित्वा इमं वीरियधुरं न ठपेस्सामी’’ति एवं अट्ठपितधुरो।
Kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāyāti kusaladhammānaṃ sampādanatthāya paṭilābhatthāya. Thāmavāti ñāṇathāmena samannāgato. Daḷhaparakkamoti thirena ñāṇaparakkamena samannāgato. Anikkhittadhuroti ‘‘aggamaggaṃ apāpuṇitvā imaṃ vīriyadhuraṃ na ṭhapessāmī’’ti evaṃ aṭṭhapitadhuro.
बहुस्सुताति एकनिकायादिवसेन बहु बुद्धवचनं सुतं एतेसन्ति बहुस्सुता। आगतागमाति एको निकायो एको आगमो नाम, द्वे निकाया द्वे आगमा नाम, पञ्च निकाया पञ्च आगमा नाम, एतेसु आगमेसु येसं एकोपि आगमो आगतो पगुणो पवत्तितो, ते आगतागमा नाम। धम्मधराति सुत्तन्तपिटकधरा। विनयधराति विनयपिटकधरा। मातिकाधराति द्वेमातिकाधरा। परिपुच्छतीति अत्थानत्थं कारणाकारणं पुच्छति। परिपञ्हतीति ‘‘इमं नाम पुच्छिस्सामी’’ति अञ्ञाति तुलेति परिग्गण्हाति। सेसमेत्थ उत्तानत्थमेव।
Bahussutāti ekanikāyādivasena bahu buddhavacanaṃ sutaṃ etesanti bahussutā. Āgatāgamāti eko nikāyo eko āgamo nāma, dve nikāyā dve āgamā nāma, pañca nikāyā pañca āgamā nāma, etesu āgamesu yesaṃ ekopi āgamo āgato paguṇo pavattito, te āgatāgamā nāma. Dhammadharāti suttantapiṭakadharā. Vinayadharāti vinayapiṭakadharā. Mātikādharāti dvemātikādharā. Paripucchatīti atthānatthaṃ kāraṇākāraṇaṃ pucchati. Paripañhatīti ‘‘imaṃ nāma pucchissāmī’’ti aññāti tuleti pariggaṇhāti. Sesamettha uttānatthameva.
इमस्मिं पन सुत्ते पठमं पञ्ञा आगता, पच्छा वीरियञ्च कल्याणमित्तसेवना च। तत्थ पठमं अरहत्तं पत्वा पच्छा वीरियं कत्वा कल्याणमित्ता सेवितब्बाति न एवं अत्थो दट्ठब्बो, देसनाय नाम हेट्ठिमेन वा परिच्छेदो होति उपरिमेन वा द्वीहिपि वा कोटीहि। इध पन उपरिमेन परिच्छेदो वेदितब्बो। तस्मा कथेन्तेन पठमं कल्याणमित्तउपनिस्सयं दस्सेत्वा मज्झे वीरियं दस्सेत्वा पच्छा अरहत्तं कथेतब्बन्ति।
Imasmiṃ pana sutte paṭhamaṃ paññā āgatā, pacchā vīriyañca kalyāṇamittasevanā ca. Tattha paṭhamaṃ arahattaṃ patvā pacchā vīriyaṃ katvā kalyāṇamittā sevitabbāti na evaṃ attho daṭṭhabbo, desanāya nāma heṭṭhimena vā paricchedo hoti uparimena vā dvīhipi vā koṭīhi. Idha pana uparimena paricchedo veditabbo. Tasmā kathentena paṭhamaṃ kalyāṇamittaupanissayaṃ dassetvā majjhe vīriyaṃ dassetvā pacchā arahattaṃ kathetabbanti.
रथकारवग्गो दुतियो।
Rathakāravaggo dutiyo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / १०. दुतियपापणिकसुत्तं • 10. Dutiyapāpaṇikasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / १०. दुतियपापणिकसुत्तवण्णना • 10. Dutiyapāpaṇikasuttavaṇṇanā
