Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿನಯವಿನಿಚ್ಛಯ-ಟೀಕಾ • Vinayavinicchaya-ṭīkā

    ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ

    Dutiyapārājikakathāvaṇṇanā

    ೩೯. ಇದಾನಿ ದುತಿಯಂ ಪಾರಾಜಿಕವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಆದಿಯನ್ತೋ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ‘‘ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನಾ’’ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ। ಸೋ ಚ ಪಚ್ಚತ್ತೇಕವಚನನ್ತೇಹಿ ಸಬ್ಬಪದೇಹಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ, ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಆದಿಯನ್ತೋ ಪರಾಜಿತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪರಸನ್ತಕಂ ಆರಾಮಾದಿಂ ಅಭಿಯುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಸಾಮಿಕಂ ಪರಾಜೇತ್ವಾ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ತದತ್ಥಾಯ ಕತೇ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗೇ ದುಕ್ಕಟಂ, ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ವಿಮತುಪ್ಪಾದನೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಞ್ಚ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಚ ಅತ್ತನೋ ಚ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇನ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸೀಲಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅದಾಯಾದೋ ಹುತ್ವಾ ಪರಾಜಿತೋ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    39. Idāni dutiyaṃ pārājikavinicchayaṃ dassetumāha ‘‘ādiyanto’’tiādi. Tattha ‘‘theyyacittenā’’ti pāṭhaseso. So ca paccattekavacanantehi sabbapadehi yojetabbo, theyyacittena ādiyanto parājitoti sambandho. Parasantakaṃ ārāmādiṃ abhiyuñjitvā sāmikaṃ parājetvā theyyacittena gaṇhanto tadatthāya kate pubbapayoge dukkaṭaṃ, sāmikassa vimatuppādane thullaccayañca āpajjitvā tassa ca attano ca dhuranikkhepena pātimokkhasaṃvarasīlasampattiyā adāyādo hutvā parājito hotīti vuttaṃ hoti.

    ‘‘ತಥಾ’’ತಿ ಚ ‘‘ಅಪೀ’’ತಿ ಚ ‘‘ಪರಾಜಿತೋ’’ತಿ ಚ ‘‘ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಹ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ‘‘ಹರನ್ತೋ’’ತಿಆದೀಹಿ ಚತೂಹಿಪಿ ಪದೇಹಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಹರನ್ತೋಪಿ ತಥಾ ಪರಾಜಿತೋತಿ ಯೋಜನಾ ಸೀಸಾದೀಹಿ ಪರಸನ್ತಕಂ ಭಣ್ಡಂ ಹರನ್ತೋ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಭಣ್ಡಸ್ಸ ಆಮಸನೇ ದುಕ್ಕಟಞ್ಚ ಫನ್ದಾಪನೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಞ್ಚ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಸೀಸತೋ ಖನ್ಧೋಹರಣಾದಿಪಯೋಗಂ ಕರೋನ್ತೋಪಿ ತಥಾ ಪರಾಜಿತೋ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    ‘‘Tathā’’ti ca ‘‘apī’’ti ca ‘‘parājito’’ti ca ‘‘theyyacittenā’’ti iminā saha ekato katvā ‘‘haranto’’tiādīhi catūhipi padehi yojetabbaṃ. Theyyacittena harantopi tathā parājitoti yojanā sīsādīhi parasantakaṃ bhaṇḍaṃ haranto theyyacittena bhaṇḍassa āmasane dukkaṭañca phandāpane thullaccayañca āpajjitvā sīsato khandhoharaṇādipayogaṃ karontopi tathā parājito hotīti attho.

    ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಅವಹರನ್ತೋಪಿ ತಥಾ ಪರಾಜಿತೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ಅಞ್ಞೇಹಿ ಸಙ್ಗೋಪನಾದಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ಅತ್ತನಿ ಉಪನಿಕ್ಖಿತ್ತಭಣ್ಡಂ ‘‘ದೇಹಿ ಮೇ ಭಣ್ಡ’’ನ್ತಿ ಚೋದಿಯಮಾನೋ ‘‘ನ ಮಯಾ ಗಹಿತ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಮುಸಾ ವತ್ವಾ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಗಣ್ಹನ್ತೋಪಿ ತಸ್ಸ ವಿಮತುಪ್ಪಾದನೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ತಥೇವ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇನ ಪರಾಜಿತೋ ಹೋತೀತಿ। ‘‘ನಾಹಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಅವಜಾನಿತ್ವಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಹರನ್ತೋ ‘‘ಅವಹರನ್ತೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ।

    Theyyacittena avaharantopi tathā parājitoti yojanā. Ayaṃ panettha attho – aññehi saṅgopanādiṃ sandhāya attani upanikkhittabhaṇḍaṃ ‘‘dehi me bhaṇḍa’’nti codiyamāno ‘‘na mayā gahita’’ntiādinā musā vatvā theyyacittena gaṇhantopi tassa vimatuppādane thullaccayamāpajjitvā tatheva dhuranikkhepena parājito hotīti. ‘‘Nāhaṃ aggahesi’’ntiādinā avajānitvā paṭikkhipitvā haranto ‘‘avaharanto’’ti vutto.

    ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಇರಿಯಾಪಥಂ ವಿಕೋಪೇನ್ತೋಪಿ ತಥಾ ಪರಾಜಿತೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಯಂ ಪನ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಭಣ್ಡಹರಣಕಮನುಸ್ಸಾದೀನಮಞ್ಞತರಂ ‘‘ತೇನ ಭಣ್ಡೇನ ಸಹ ಗಣ್ಹಾಮೀ’’ತಿ ಭಣ್ಡಂ ಹರನ್ತಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ನಿವಾರೇತ್ವಾ ಅತ್ತನಾ ಇಚ್ಛಿತದಿಸಾಭಿಮುಖಂ ಕತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಪಕತಿಇರಿಯಾಪಥಂ ವಿಕೋಪೇನ್ತೋಪಿ ಪಠಮಪಾದುದ್ಧಾರೇನ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ದುತಿಯಪದವಾರಾತಿಕ್ಕಮೇನ ತಥೇವ ಪರಾಜಿತೋ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Theyyacittena iriyāpathaṃ vikopentopi tathā parājitoti yojanā. Yaṃ pana aññesaṃ bhaṇḍaharaṇakamanussādīnamaññataraṃ ‘‘tena bhaṇḍena saha gaṇhāmī’’ti bhaṇḍaṃ harantaṃ theyyacittena nivāretvā attanā icchitadisābhimukhaṃ katvā tassa pakatiiriyāpathaṃ vikopentopi paṭhamapāduddhārena thullaccayamāpajjitvā dutiyapadavārātikkamena tatheva parājito hotīti attho.

    ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಠಾನಾ ಚಾವೇನ್ತೋಪಿ ತಥಾ ಪರಾಜಿತೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಥಲಾದೀಸು ಠಿತಂ ಭಣ್ಡಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಅವಹರಿತುಕಾಮತಾಯ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಅಪನೇನ್ತೋಪಿ ದುತಿಯಪರಿಯೇಸನಾದೀಸು ಆಮಸನಾವಸಾನೇಸು ಸಬ್ಬೇಸುಪಿ ಪಯೋಗೇಸು ದುಕ್ಕಟಾನಿ ಚ ಫನ್ದಾಪನೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಞ್ಚ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಉಪರಿ ವಕ್ಖಮಾನಪ್ಪಕಾರೇಸು ವಿಯ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಪನೇನ್ತೋ ತಥೇವ ಪರಾಜಿತೋ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Theyyacittena ṭhānā cāventopi tathā parājitoti yojanā. Thalādīsu ṭhitaṃ bhaṇḍaṃ theyyacittena avaharitukāmatāya ṭhitaṭṭhānato apanentopi dutiyapariyesanādīsu āmasanāvasānesu sabbesupi payogesu dukkaṭāni ca phandāpane thullaccayañca āpajjitvā upari vakkhamānappakāresu viya ṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi apanento tatheva parājito hotīti attho.

    ಏವಮೇತಾಯ ಗಾಥಾಯ ‘‘ಆದಿಯೇಯ್ಯ ಹರೇಯ್ಯ ಅವಹರೇಯ್ಯ ಇರಿಯಾಪಥಂ ವಿಕೋಪೇಯ್ಯ ಠಾನಾಚಾವೇಯ್ಯ ಸಙ್ಕೇತಂ ವೀತಿನಾಮೇಯ್ಯಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೯೨) ಪದಭಾಜನಾಗತೇಸು ಛಸು ಪದೇಸು ಆದೋ ಪಞ್ಚ ಪದಾನಿ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ಛಟ್ಠಂ ಪದಂ ಕಸ್ಮಾ ನ ಸಙ್ಗಹಿತನ್ತಿ ಚೇ? ಅಯಂ ಗಾಥಾ ನ ತಂಪದಭಾಜನಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಾ, ಅಥ ಖೋ ತೇಸಂ ಪದಾನಂ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ಅಟ್ಠಕಥಾಸು (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೯೨) ವುತ್ತಪಞ್ಚವೀಸತಿಅವಹಾರೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ತದವಯವಭೂತಪಞ್ಚಪಞ್ಚಕಾನಿ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೇನ ವುತ್ತಾ, ತಸ್ಮಾ ಏತ್ಥ ಛಟ್ಠಂ ಪದಂ ನ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಅಥ ವಾ ವಕ್ಖಮಾನೇ ತತಿಯಪಞ್ಚಕೇ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಾವಹಾರಪದೇನ, ಪಞ್ಚಮಪಞ್ಚಕೇ ಪರಿಕಪ್ಪಾವಹಾರಪದೇನ ಚ ಸಙ್ಗಯ್ಹಮಾನತ್ತಾ ಏತ್ಥ ನಾನೇಕಭಣ್ಡಪಞ್ಚಕದ್ವಯಂ ಅಸಙ್ಕರತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ಛಟ್ಠಂ ಪದಂ ನ ಗಹಿತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Evametāya gāthāya ‘‘ādiyeyya hareyya avahareyya iriyāpathaṃ vikopeyya ṭhānācāveyya saṅketaṃ vītināmeyyā’’ti (pārā. 92) padabhājanāgatesu chasu padesu ādo pañca padāni saṅgahetvā chaṭṭhaṃ padaṃ kasmā na saṅgahitanti ce? Ayaṃ gāthā na taṃpadabhājanaṃ dassetuṃ vuttā, atha kho tesaṃ padānaṃ vinicchayaṃ sandhāya aṭṭhakathāsu (pārā. aṭṭha. 1.92) vuttapañcavīsatiavahāre dassetuṃ tadavayavabhūtapañcapañcakāni dassetukāmena vuttā, tasmā ettha chaṭṭhaṃ padaṃ na vuttanti daṭṭhabbaṃ. Atha vā vakkhamāne tatiyapañcake nissaggiyāvahārapadena, pañcamapañcake parikappāvahārapadena ca saṅgayhamānattā ettha nānekabhaṇḍapañcakadvayaṃ asaṅkarato dassetuṃ chaṭṭhaṃ padaṃ na gahitanti veditabbaṃ.

    ೪೦. ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅದಿನ್ನಾದಾನಪಾರಾಜಿಕೇ ವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಓತಿಣ್ಣೇ ಕತ್ತಬ್ಬವಿನಿಚ್ಛಯಸ್ಸ ಪಞ್ಚವೀಸತಿಅವಹಾರಾನಂ ಅಙ್ಗಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ತೇ ಚ ನಾನಾಭಣ್ಡಪಞ್ಚಕಂ ಏಕಭಣ್ಡಪಞ್ಚಕಂ ಸಾಹತ್ಥಿಕಪಞ್ಚಕಂ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗಪಞ್ಚಕಂ ಥೇಯ್ಯಾವಹಾರಪಞ್ಚಕನ್ತಿ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ ಪಞ್ಚಪಞ್ಚಕಭೇದಾ, ತತ್ಥ ಇಮಾಯ ಗಾಥಾಯ ನಾನೇಕಭಣ್ಡಪಞ್ಚಕದ್ವಯಪ್ಪಭೇದೇ ದಸ ಅವಹಾರೇ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ಅವಸೇಸಪಞ್ಚಕತ್ತಯಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತತ್ಥಾ’’ತಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ತತ್ಥಾತಿ ತಿಸ್ಸಂ ಗಾಥಾಯಂ। ನಾನೇಕಭಣ್ಡಾನನ್ತಿ ನಾನಾ, ಏಕೋ ಚ ಭಣ್ಡೋ ಯೇಸನ್ತಿ ವಿಗ್ಗಹೋ। ಸವಿಞ್ಞಾಣಕಅವಿಞ್ಞಾಣಕಭಣ್ಡವಸೇನ ನಾನಾಭಣ್ಡಪಞ್ಚಕಞ್ಚ ಸವಿಞ್ಞಾಣಕಭಣ್ಡವಸೇನೇವ ಏಕಭಣ್ಡಪಞ್ಚಕಞ್ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಪಞ್ಚ ಪರಿಮಾಣಾ ಯೇಸನ್ತೇ ಪಞ್ಚಕಾ, ತೇಸಂ। ಅವಹಾರಾತಿ ಅವಹರಣಾನಿ, ಚೋರಕಮ್ಮಾನೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏತೇತಿ ಅನನ್ತರಗಾಥಾಯ ‘‘ಆದಿಯನ್ತೋ’’ತಿಆದಿನಾ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಾ ಆದಿಯನ್ತಾದಯೋ। ಪಟಿಪತ್ತಿಸನ್ತಾನೇ ವಿಸೇಸಂ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ಭಾವೇತಿ ಉಪ್ಪಾದೇತೀತಿ ವಿಭಾವೀ, ವಿನಯಧರೋ, ತೇನ ವಿಭಾವಿನಾ। ವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬಾತಿ ಪರೇಸಂ ಆರಾಮಾದಿಸವಿಞ್ಞಾಣಕವತ್ಥೂನಿ ವಾ ದಾಸಮಯೂರಾದಿಂ ಕೇವಲಂ ಸವಿಞ್ಞಾಣಕವತ್ಥುಮತ್ತಂ ವಾ ಅವಹರಿತುಂ ಕತಾ ಯಥಾವುತ್ತಸರೂಪಾ ಆದಿಯನಾದಯೋ ಠಾನಾಚಾವನಪರಿಯೋಸಾನಾ ಪಞ್ಚ ಅವಹಾರಾ ಯಥಾವುತ್ತನಾನಾಭಣ್ಡಏಕಭಣ್ಡವಿಸಯಾ ಹುತ್ವಾ ಪವತ್ತನ್ತೀತಿ ನಾನಾಭಣ್ಡಪಞ್ಚಕಂ ಏಕಭಣ್ಡಪಞ್ಚಕನ್ತಿ ದಸ ಅವಹಾರಾ ಭವನ್ತೀತಿ ವಿನಯಧರೇನ ಓತಿಣ್ಣಸ್ಸ ವತ್ಥುನೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋಪಕಾರಕತ್ತಾ ತಥತೋ ಞಾತಬ್ಬಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    40. Imasmiṃ adinnādānapārājike vatthumhi otiṇṇe kattabbavinicchayassa pañcavīsatiavahārānaṃ aṅgāni honti, te ca nānābhaṇḍapañcakaṃ ekabhaṇḍapañcakaṃ sāhatthikapañcakaṃ pubbapayogapañcakaṃ theyyāvahārapañcakanti niddiṭṭhā pañcapañcakabhedā, tattha imāya gāthāya nānekabhaṇḍapañcakadvayappabhede dasa avahāre saṅgahetvā avasesapañcakattayaṃ dassetuṃ ‘‘tatthā’’ti āraddhaṃ. Tattha tatthāti tissaṃ gāthāyaṃ. Nānekabhaṇḍānanti nānā, eko ca bhaṇḍo yesanti viggaho. Saviññāṇakaaviññāṇakabhaṇḍavasena nānābhaṇḍapañcakañca saviññāṇakabhaṇḍavaseneva ekabhaṇḍapañcakañca veditabbaṃ. Pañca parimāṇā yesante pañcakā, tesaṃ. Avahārāti avaharaṇāni, corakammānīti vuttaṃ hoti. Eteti anantaragāthāya ‘‘ādiyanto’’tiādinā niddiṭṭhā ādiyantādayo. Paṭipattisantāne visesaṃ vinicchayaṃ bhāveti uppādetīti vibhāvī, vinayadharo, tena vibhāvinā. Viññātabbāti paresaṃ ārāmādisaviññāṇakavatthūni vā dāsamayūrādiṃ kevalaṃ saviññāṇakavatthumattaṃ vā avaharituṃ katā yathāvuttasarūpā ādiyanādayo ṭhānācāvanapariyosānā pañca avahārā yathāvuttanānābhaṇḍaekabhaṇḍavisayā hutvā pavattantīti nānābhaṇḍapañcakaṃ ekabhaṇḍapañcakanti dasa avahārā bhavantīti vinayadharena otiṇṇassa vatthuno vinicchayopakārakattā tathato ñātabbāti attho.

    ೪೧. ಏವಂ ಪಞ್ಚವೀಸತಿ ಅವಹಾರೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ವತ್ತಬ್ಬೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಪಞ್ಚಕೇಸು ನಾನೇಕಭಣ್ಡಪಞ್ಚಕಾನಿ ದ್ವೇ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಅವಸೇಸಪಞ್ಚಕತ್ತಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಸಾಹತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಸಾಹತ್ಥೋತಿ ಸಕೋ ಹತ್ಥೋ, ತೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ, ತಸ್ಸ ವಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೀತಿ ಸಾಹತ್ಥೋ, ಅವಹಾರೋ, ಚೋರೇನ ಸಹತ್ಥಾ ಕತೋ ಅವಹಾರೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆಣತ್ತಿಕೋ ಚೇವಾತಿ ಆಣತ್ತಿಯಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಆಣತ್ತಿಕೋ, ಅವಹಾರೋ, ಚೋರಸ್ಸ ‘‘ಇಮಂ ನಾಮ ಭಣ್ಡಂ ಗಣ್ಹಾ’’ತಿ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಆಣಾಪನೇನ ಸಿದ್ಧೋ ಅವಹಾರೋ ಚ। ನಿಸ್ಸಗ್ಗೋತಿ ನಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ, ಅವಹಾರೋ, ಸುಙ್ಕಘಾತಟ್ಠಾನೇ, ಪರಿಕಪ್ಪಿತೋಕಾಸೇ ವಾ ಠತ್ವಾ ಭಣ್ಡಸ್ಸ ಬಹಿ ಪಾತನನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    41. Evaṃ pañcavīsati avahāre dassetuṃ vattabbesu pañcasu pañcakesu nānekabhaṇḍapañcakāni dve dassetvā idāni avasesapañcakattayaṃ dassetumāha ‘‘sāhatthā’’tiādi. Tattha sāhatthoti sako hattho, tena nibbatto, tassa vā sambandhīti sāhattho, avahāro, corena sahatthā kato avahāroti attho. Āṇattiko cevāti āṇattiyā nibbatto āṇattiko, avahāro, corassa ‘‘imaṃ nāma bhaṇḍaṃ gaṇhā’’ti yassa kassaci āṇāpanena siddho avahāro ca. Nissaggoti nissajjanaṃ nissaggo, avahāro, suṅkaghātaṭṭhāne, parikappitokāse vā ṭhatvā bhaṇḍassa bahi pātananti vuttaṃ hoti.

    ಅತ್ಥಸಾಧಕೋತಿ ಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತಿಸಙ್ಖಾತಂ ಅತ್ಥಂ ಸಾಧೇತೀತಿ ಅತ್ಥಸಾಧಕೋ, ಸೋ ಅವಹಾರೋ ಚ ಯಥಾಣತ್ತಿಕಂ ಅವಿರಾಧೇತ್ವಾ ಏಕಂಸೇನ ಅವಹರನ್ತಸ್ಸ ‘‘ಅಸುಕಸ್ಸ ಭಣ್ಡಂ ಅವಹರಾ’’ತಿ ಅವಿಸೇಸೇನ ವಾ ಅವಹರಿತಬ್ಬವತ್ಥುವಿಸೇಸೋ ಗಹಣಕಾಲೋ ಗಹಣದೇಸೋ ಗಹಣಾಕಾರೋ ಚಾತಿ ಏವಮಾದಿವಿಸೇಸಾನಮಞ್ಞತರೇನ ವಿಸೇಸೇತ್ವಾ ವಾ ಆಣಾಪನಞ್ಚ ಏಕಂಸೇನ ಪಾದಗ್ಘನಕತೇಲಪಿವನಕಂ ಉಪಾಹನಾದಿಕಿಞ್ಚಿವತ್ಥುಂ ತೇಲಭಾಜನಾದೀಸು ಪಾತನಾದಿಪ್ಪಯೋಗೋ ಚಾತಿ ಏವಮಾದಿಪ್ಪಯೋಗೋ ಚ ಕಿರಿಯಾಸಿದ್ಧಿಯಾ ಪುರೇತರಮೇವ ಪಾರಾಜಿಕಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಸಾಧನತೋ ಅತ್ಥಸಾಧಕೋ ಅವಹಾರೋ ಚಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    Atthasādhakoti pārājikāpattisaṅkhātaṃ atthaṃ sādhetīti atthasādhako, so avahāro ca yathāṇattikaṃ avirādhetvā ekaṃsena avaharantassa ‘‘asukassa bhaṇḍaṃ avaharā’’ti avisesena vā avaharitabbavatthuviseso gahaṇakālo gahaṇadeso gahaṇākāro cāti evamādivisesānamaññatarena visesetvā vā āṇāpanañca ekaṃsena pādagghanakatelapivanakaṃ upāhanādikiñcivatthuṃ telabhājanādīsu pātanādippayogo cāti evamādippayogo ca kiriyāsiddhiyā puretarameva pārājikasaṅkhātassa atthassa sādhanato atthasādhako avahāro cāti vuttaṃ hoti.

    ಧುರನಿಕ್ಖೇಪನಞ್ಚಾತಿ ಧುರಸ್ಸ ನಿಕ್ಖೇಪನಂ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪನಂ, ತಞ್ಚ ಅವಹಾರೋ, ಪರಸನ್ತಕಾನಂ ಆರಾಮಾದೀನಂ ಅಭಿಯೋಗವಿಸಯೇ ಚ ಉಪನಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಭಣ್ಡಾದಿನೋ ವಿಸಯೇ ಚ ಚೋರಸ್ಸ ಸಾಮಿನೋ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ಚ ಸಾಮಿನೋ ಚ, ಯದಾ ಕದಾಚಿ ಯಥಾಕಥಞ್ಚಿ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಗಹಣೇ ನಿರುಸ್ಸಾಹಭಾವಸಙ್ಖಾತೋ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪಾವಹಾರೋ ಚಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಇತಿ ಇದಂ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪನಞ್ಚ ಯಥಾವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ಸಾಹತ್ಥಾದಿಚತುಕ್ಕಞ್ಚ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಅವಹಾರಾನಂ ಸಮೂಹೋ ಪಞ್ಚಕಂ, ಸಾಹತ್ಥಾದಿಪಞ್ಚಕಂ ‘‘ಸಾಹತ್ಥಪಞ್ಚಕ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಆದಿ-ಸದ್ದೋ ಲುತ್ತನಿದ್ದಿಟ್ಠೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Dhuranikkhepanañcāti dhurassa nikkhepanaṃ dhuranikkhepanaṃ, tañca avahāro, parasantakānaṃ ārāmādīnaṃ abhiyogavisaye ca upanikkhittassa bhaṇḍādino visaye ca corassa sāmino vissajjane ca sāmino ca, yadā kadāci yathākathañci gaṇhissāmīti gahaṇe nirussāhabhāvasaṅkhāto dhuranikkhepāvahāro cāti vuttaṃ hoti. Iti idaṃ dhuranikkhepanañca yathāvuttappakāraṃ sāhatthādicatukkañca pañcannaṃ avahārānaṃ samūho pañcakaṃ, sāhatthādipañcakaṃ ‘‘sāhatthapañcaka’’nti vuccati. Ādi-saddo luttaniddiṭṭhoti veditabbaṃ.

    ೪೨. ಪುಬ್ಬಸಹಪಯೋಗಾ ಚಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಪುಬ್ಬಪಯೋಗೋ ಸಹಪಯೋಗೋ’’ತಿ ಪಯೋಗ-ಸದ್ದೋ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ। ‘‘ಆಣತ್ತಿವಸೇನ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನತೋ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೯೨) ಯಥಾಣತ್ತಿಕಮವಿರಾಧೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹತೋ ‘‘ಅಸುಕಸ್ಸ ಇತ್ಥನ್ನಾಮಂ ಭಣ್ಡಂ ಅವಹರಾ’’ತಿ ಆಣಾಪನಂ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗೋ ನಾಮ ಅವಹಾರೋ। ಕಾಯೇನ, ವಾಚಾಯ ವಾ ಪಯುಜ್ಜನಂ ಆಣಾಪನಂ ಪಯೋಗೋ, ಆಣತ್ತಸ್ಸ ಭಣ್ಡಗ್ಗಹಣತೋ ಪುಬ್ಬತ್ತಾ ಪುಬ್ಬೋ ಚ ಸೋ ಪಯೋಗೋ ಚಾತಿ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗೋ ಅವಹಾರೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ‘‘ಠಾನಾಚಾವನವಸೇನ ಸಹಪಯೋಗೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನಸ್ಸ ಉಪಲಕ್ಖಣಪದತ್ತಾ ಠಾನಾಚಾವನಞ್ಚ ಪರಾಯತ್ತಭೂಮಿಗಹಣೇ ಖೀಲಸಙ್ಕಮನಾದಿಕಞ್ಚ ಸಹಪಯೋಗೋ ಅವಹಾರೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    42.Pubbasahapayogā cāti ettha ‘‘pubbapayogo sahapayogo’’ti payoga-saddo paccekaṃ yojetabbo. ‘‘Āṇattivasena pubbapayogo veditabbo’’ti aṭṭhakathāvacanato (pārā. aṭṭha. 1.92) yathāṇattikamavirādhetvā gaṇhato ‘‘asukassa itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā’’ti āṇāpanaṃ pubbapayogo nāma avahāro. Kāyena, vācāya vā payujjanaṃ āṇāpanaṃ payogo, āṇattassa bhaṇḍaggahaṇato pubbattā pubbo ca so payogo cāti pubbapayogo avahāroti daṭṭhabbaṃ. ‘‘Ṭhānācāvanavasena sahapayogo veditabbo’’ti aṭṭhakathāvacanassa upalakkhaṇapadattā ṭhānācāvanañca parāyattabhūmigahaṇe khīlasaṅkamanādikañca sahapayogo avahāroti veditabbo.

    ಸಂವಿದಾಹರಣನ್ತಿ ಬಹೂಹಿ ಏಕತೋ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಇದಂ ನಾಮ ಭಣ್ಡಂ ಅವಹರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸಂವಿದಹಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇಹಿ, ಏಕತೋ ವಾ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಅನುಮತಿಯಾ ಏಕೇನ ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ ಪರಸನ್ತಕಸ್ಸ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಹರಣಸಙ್ಖಾತೋ ಸಂವಿದಾವಹಾರೋ ಚ। ಸಮಂ ಏಕೀ ಹುತ್ವಾ ವಿಸುಂ ಏಕೇನಾಪಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಪಾದೇ ವಾ ಪಾದಾರಹೇ ವಾ ಗಹಿತೇ ಕತಮನ್ತನಾನಂ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಹೋತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ । ಸಂವಿದಹಿತ್ವಾ ಮನ್ತೇತ್ವಾ ಅವಹರಣಂ ಸಂವಿದಾಹರಣಂ। ನಿರುತ್ತಿನಯೇನ ಸದ್ದಸಿದ್ಧಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ‘‘ಸಂವಿದಾಹರಣ’’ನ್ತಿ ‘‘ಸಂವಿದಾವಹಾರೋ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸ ವೇವಚನಂ। ‘‘ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಸಂವಿದಹಿತ್ವಾ ಏಕೋ ಭಣ್ಡಂ ಅವಹರತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೧೮) ವಚನತೋ ಏವಂ ಸಹಕತಮನ್ತನೇಸು ಏಕೇನಾಪಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಪಾದೇ ವಾ ಪಾದಾರಹೇ ವಾ ಗಹಿತೇ ಕತಮನ್ತನಾನಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಹೋತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

    Saṃvidāharaṇanti bahūhi ekato hutvā ‘‘idaṃ nāma bhaṇḍaṃ avaharissāmā’’ti saṃvidahitvā sabbehi, ekato vā sabbesaṃ anumatiyā ekena vā gantvā parasantakassa theyyacittena haraṇasaṅkhāto saṃvidāvahāro ca. Samaṃ ekī hutvā visuṃ ekenāpi theyyacittena pāde vā pādārahe vā gahite katamantanānaṃ sabbesampi pārājikaṃ hotīti daṭṭhabbaṃ . Saṃvidahitvā mantetvā avaharaṇaṃ saṃvidāharaṇaṃ. Niruttinayena saddasiddhi veditabbā. ‘‘Saṃvidāharaṇa’’nti ‘‘saṃvidāvahāro’’ti imassa vevacanaṃ. ‘‘Sambahulā saṃvidahitvā eko bhaṇḍaṃ avaharati, āpatti sabbesaṃ pārājikassā’’ti (pārā. 118) vacanato evaṃ sahakatamantanesu ekenāpi theyyacittena pāde vā pādārahe vā gahite katamantanānaṃ sabbesaṃ pārājikaṃ hotīti daṭṭhabbaṃ.

    ಸಙ್ಕೇತಕಮ್ಮನ್ತಿ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಾದಿಕಾಲಪರಿಚ್ಛೇದೇನ ಸಞ್ಜಾನನಂ ಸಙ್ಕೇತೋ, ತೇನ ಕತಂ ಕಮ್ಮಂ ಅವಹರಣಂ ಸಙ್ಕೇತಕಮ್ಮಂ ನಾಮ। ತಂ ಪನ ಪುರೇಭತ್ತಾದೀಸು ಕಞ್ಚಿ ಕಾಲಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಇತ್ಥನ್ನಾಮಂ ಭಣ್ಡಂ ಅವಹರಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಕಾಲೇ ತಂಯೇವ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಭಣ್ಡಂ ಅವಹರತಿ ಚೇ, ಸಙ್ಕೇತಕಾರಕಸ್ಸ ಸಙ್ಕೇತಕ್ಖಣೇಯೇವ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Saṅketakammanti pubbaṇhādikālaparicchedena sañjānanaṃ saṅketo, tena kataṃ kammaṃ avaharaṇaṃ saṅketakammaṃ nāma. Taṃ pana purebhattādīsu kañci kālaṃ paricchinditvā ‘‘imasmiṃ kāle itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā’’ti vutte tasmiṃyeva kāle taṃyeva yathāvuttaṃ bhaṇḍaṃ avaharati ce, saṅketakārakassa saṅketakkhaṇeyeva pārājikanti saṅkhepato veditabbaṃ.

    ನೇಮಿತ್ತನ್ತಿ ಪರಭಣ್ಡಾವಹಾರಸ್ಸ ಹೇತುತ್ತಾ ಅಕ್ಖಿನಿಖಣನಾದಿ ನಿಮಿತ್ತಂ ನಾಮ, ತೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ ನೇಮಿತ್ತಂ, ಅವಹರಣಸಙ್ಖಾತಕಮ್ಮಂ ಅವಹಾರೋ। ‘‘ಮಯಾ ಅಕ್ಖಿಮ್ಹಿ ನಿಖಣಿತೇ ವಾ ಭಮುಮ್ಹಿ ಉಕ್ಖಿತ್ತೇ ವಾ ಇತ್ಥನ್ನಾಮಂ ಭಣ್ಡಂ ಅವಹರಾ’’ತಿ ಆಣತ್ತೇನ ತಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ವುತ್ತಮೇವ ಭಣ್ಡಂ ವುತ್ತನಿಯಾಮಮವಿರಾಧೇತ್ವಾ ಗಹಿತಂ ಚೇ, ನಿಮಿತ್ತಕಾರಕಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತಕರಣಕ್ಖಣೇಯೇವ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಹೋತಿ। ವುತ್ತನಿಯಾಮಂ ವಿರಾಧೇತ್ವಾ ಗಹಿತಂ ಚೇ, ನಿಮಿತ್ತಕಾರಕೋ ಮುಚ್ಚತಿ, ಅವಹಾರಕಸ್ಸೇವ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಪುಬ್ಬಪಯೋಗೋ ಆದಿ ಯಸ್ಸ ತಂ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗಾದಿ, ಪುಬ್ಬಪಯೋಗಾದಿ ಚ ತಂ ಪಞ್ಚಕಞ್ಚಾತಿ ವಿಗ್ಗಹೋ।

    Nemittanti parabhaṇḍāvahārassa hetuttā akkhinikhaṇanādi nimittaṃ nāma, tena nibbattaṃ nemittaṃ, avaharaṇasaṅkhātakammaṃ avahāro. ‘‘Mayā akkhimhi nikhaṇite vā bhamumhi ukkhitte vā itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā’’ti āṇattena taṃ nimittaṃ disvā vuttameva bhaṇḍaṃ vuttaniyāmamavirādhetvā gahitaṃ ce, nimittakārakassa nimittakaraṇakkhaṇeyeva pārājikaṃ hoti. Vuttaniyāmaṃ virādhetvā gahitaṃ ce, nimittakārako muccati, avahārakasseva pārājikaṃ. Pubbapayogo ādi yassa taṃ pubbapayogādi, pubbapayogādi ca taṃ pañcakañcāti viggaho.

    ೪೩. ಥೇಯ್ಯಞ್ಚ ಪಸಯ್ಹಞ್ಚ ಪರಿಕಪ್ಪೋ ಚ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ ಚ ಕುಸೋ ಚ ಥೇಯ್ಯಪಸಯ್ಹಪರಿಕಪ್ಪಪಟಿಚ್ಛನ್ನಕುಸಾ, ತೇ ಆದೀ ಉಪಪದಭೂತಾ ಯೇಸಂ ಅವಹಾರಾನಂ ತೇ ಥೇಯ್ಯ…ಪೇ॰… ಕುಸಾದಿಕಾ , ಅವಹಾರಾ, ಇಮಿನಾ ಥೇಯ್ಯಾವಹಾರೋ ಚ…ಪೇ॰… ಕುಸಾವಹಾರೋ ಚಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಥೇಯ್ಯಾವಹಾರೋತಿ ಥೇನೋ ವುಚ್ಚತಿ ಚೋರೋ, ತಸ್ಸ ಭಾವೋ ಥೇಯ್ಯಂ, ಏತ್ಥ ನ-ಕಾರಲೋಪೋ ನಿರುತ್ತಿನಯೇನ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ, ತೇನ ಅವಹರಣಂ ಥೇಯ್ಯಾವಹಾರೋ, ಸನ್ಧಿಚ್ಛೇದಾದಿವಸೇನ ಅದಿಸ್ಸಮಾನೇನ ಗಹಣಞ್ಚ ಕೂಟಮಾನಕೂಟಕಹಾಪಣಾದೀಹಿ ವಞ್ಚೇತ್ವಾ ಗಹಣಞ್ಚ ಥೇಯ್ಯಾವಹಾರೋ।

    43. Theyyañca pasayhañca parikappo ca paṭicchanno ca kuso ca theyyapasayhaparikappapaṭicchannakusā, te ādī upapadabhūtā yesaṃ avahārānaṃ te theyya…pe… kusādikā, avahārā, iminā theyyāvahāro ca…pe… kusāvahāro cāti vuttaṃ hoti. Tattha theyyāvahāroti theno vuccati coro, tassa bhāvo theyyaṃ, ettha na-kāralopo niruttinayena daṭṭhabbo, tena avaharaṇaṃ theyyāvahāro, sandhicchedādivasena adissamānena gahaṇañca kūṭamānakūṭakahāpaṇādīhi vañcetvā gahaṇañca theyyāvahāro.

    ಪಸಯ್ಹ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಅವಹರಣಂ ಪಸಯ್ಹಾವಹಾರೋ, ಗಾಮವಿಲೋಪಕಾ ವಿಯ ಸಾಮಿಕೇ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಗಹಣಞ್ಚ ರಾಜಭಟಾದಯೋ ವಿಯ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ನಿಬದ್ಧಕರಗ್ಗಹಣೇ ಅಧಿಕಗ್ಗಹಣಞ್ಚ ಪಸಯ್ಹಾವಹಾರೋ।

    Pasayha abhibhavitvā avaharaṇaṃ pasayhāvahāro, gāmavilopakā viya sāmike abhibhavitvā gahaṇañca rājabhaṭādayo viya abhibhavitvā nibaddhakaraggahaṇe adhikaggahaṇañca pasayhāvahāro.

    ವತ್ಥಸುತ್ತಾದಿಕಂ ಪರಿಚ್ಛಿಜ್ಜ ಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಅವಹರಣಂ ಪರಿಕಪ್ಪಾವಹಾರೋ, ಸೋ ಚ ಭಣ್ಡೋಕಾಸಪರಿಕಪ್ಪವಸೇನ ದುವಿಧೋ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಭಣ್ಡಂ ಅನ್ಧಕಾರಪ್ಪದೇಸಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸುತ್ತಾದಿಭಣ್ಡಾನಿ ತತ್ಥ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾನಿ, ತೇ ಪೇಳಾದಯೋ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ‘‘ವತ್ಥಾನಿ ಚೇ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮಿ, ಸುತ್ತಾನಿ ಚೇ ನ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಪರಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಉಕ್ಖಿಪನಂ ಭಣ್ಡಪರಿಕಪ್ಪಪುಬ್ಬಕತ್ತಾ ಭಣ್ಡಪರಿಕಪ್ಪಾವಹಾರೋ ನಾಮ। ಆರಾಮಪರಿವೇಣಾದೀನಿ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಲೋಭನೀಯಂ ಭಣ್ಡಂ ದಿಸ್ವಾ ಗಬ್ಭಪಾಸಾದತಲಪಮುಖಮಾಳಕಪಾಕಾರದ್ವಾರಕೋಟ್ಠಕಾದಿಂ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಠಾನಂ ಪರಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ‘‘ಏತ್ಥನ್ತರೇ ದಿಟ್ಠೋ ಚೇ, ಓಲೋಕೇತುಂ ಗಹಿತಂ ವಿಯ ದಸ್ಸಾಮಿ, ನೋ ಚೇ, ಹರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪರಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಆದಾಯ ಗನ್ತ್ವಾ ಪರಿಕಪ್ಪಿತಟ್ಠಾನಾತಿಕ್ಕಮೋ ಓಕಾಸಪರಿಕಪ್ಪಪುಬ್ಬಕತ್ತಾ ಓಕಾಸಪರಿಕಪ್ಪಾವಹಾರೋ ನಾಮಾತಿ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Vatthasuttādikaṃ paricchijja kappetvā avaharaṇaṃ parikappāvahāro, so ca bhaṇḍokāsaparikappavasena duvidho hoti. Tattha nikkhittabhaṇḍaṃ andhakārappadesaṃ pavisitvā suttādibhaṇḍāni tattha nikkhittāni, te peḷādayo gaṇhantassa ‘‘vatthāni ce gaṇhissāmi, suttāni ce na gaṇhissāmī’’tiādinā nayena parikappetvā ukkhipanaṃ bhaṇḍaparikappapubbakattā bhaṇḍaparikappāvahāro nāma. Ārāmapariveṇādīni pavisitvā lobhanīyaṃ bhaṇḍaṃ disvā gabbhapāsādatalapamukhamāḷakapākāradvārakoṭṭhakādiṃ yaṃ kiñci ṭhānaṃ parikappetvā ‘‘etthantare diṭṭho ce, oloketuṃ gahitaṃ viya dassāmi, no ce, harissāmī’’ti parikappetvā ādāya gantvā parikappitaṭṭhānātikkamo okāsaparikappapubbakattā okāsaparikappāvahāro nāmāti saṅkhepato veditabbo.

    ತಿಣಪಣ್ಣಾದೀಹಿ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಸ್ಸ ಭಣ್ಡಸ್ಸ ಅವಹರಣಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾವಹಾರೋ, ಉಯ್ಯಾನಾದೀಸು ಕೀಳಮಾನೇಹಿ ವಾ ಸಙ್ಘಪರಿವಿಸನ್ತೇಹಿ ವಾ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಓಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಠಪಿತಂ ಅಲಙ್ಕಾರಾದಿಕಂ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಭಣ್ಡಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಓಣಮಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತೇ ಆಸಙ್ಕನ್ತೀ’’ತಿ ಠತ್ವಾ ತಿಣಪಣ್ಣಪಂಸುವಾಲುಕಾದೀಹಿ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಸಾಮಿಕೇಸು ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಅದಿಸ್ವಾ ಸಾಲಯೇಸು ಗತೇಸು ಪಚ್ಛಾ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಗಹಣಞ್ಚ ತದೇವ ಭಣ್ಡಂ ಕದ್ದಮಾದೀಸು ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಅಙ್ಗುಟ್ಠಾದೀಹಿ ಪೀಳೇತ್ವಾ ಓಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗೇನ ಫುಟ್ಠಟ್ಠಾನಂ ಉಪರಿಭಾಗೇನ ಅತಿಕ್ಕಮನಞ್ಚ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾವಹಾರೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    Tiṇapaṇṇādīhi paṭicchannassa bhaṇḍassa avaharaṇaṃ paṭicchannāvahāro, uyyānādīsu kīḷamānehi vā saṅghaparivisantehi vā manussehi omuñcitvā ṭhapitaṃ alaṅkārādikaṃ yaṃ kiñci bhaṇḍaṃ disvā ‘‘oṇamitvā gaṇhante āsaṅkantī’’ti ṭhatvā tiṇapaṇṇapaṃsuvālukādīhi paṭicchādetvā sāmikesu pariyesitvā adisvā sālayesu gatesu pacchā theyyacittena gahaṇañca tadeva bhaṇḍaṃ kaddamādīsu theyyacittena aṅguṭṭhādīhi pīḷetvā osīdāpetvā heṭṭhābhāgena phuṭṭhaṭṭhānaṃ uparibhāgena atikkamanañca paṭicchannāvahāroti vuttaṃ hoti.

    ಕುಸೇನ ಅವಹಾರೋ ಕುಸಾವಹಾರೋ, ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಕುಸಂ ಸಙ್ಕಾಮೇತ್ವಾ ಪರಕೋಟ್ಠಾಸಸ್ಸ ಅಗ್ಘೇನ ಮಹನ್ತಸ್ಸ ವಾ ಸಮಸಮಸ್ಸ ವಾ ಗಹಣನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖು ಕುಸಪಾತನೇನ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಚೀವರೇಸು ಭಾಜಿಯಮಾನೇಸು ಅತ್ತನೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೇನ ಸಮಂ ವಾ ಅಧಿಕಂ ವಾ ಊನಕಂ ವಾ ಅಗ್ಘೇನ ಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ವಾ ಅತಿರೇಕಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ವಾ ಅಗ್ಘನಕಂ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಅವಹರಿತುಕಾಮೋ ಅತ್ತನೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಪತಿತಂ ಕುಸಂ ಪರಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಪಾತೇತುಕಾಮೋ ಉದ್ಧರತಿ, ತಙ್ಖಣೇ ಚ ಪರಸ್ಸ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಪಾತಿತಕ್ಖಣೇ ಚ ನ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಅನಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪರಕೋಟ್ಠಾಸತೋ ಪರನಾಮಲಿಖಿತಂ ಕುಸಂ ಉಕ್ಖಿಪೇನ್ತೋ ತತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಪನಾಮೇತಿ, ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ। ಯದಿ ಪಠಮಂ ಪರಕೋಟ್ಠಾಸತೋ ಕುಸಂ ಉದ್ಧರತಿ, ಉದ್ಧಟಕ್ಖಣೇ ಚ ಅತ್ತನೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಪಾತಿತಕ್ಖಣೇ ಚ ಸಕನಾಮಲಿಖಿತಂ ಕುಸಂ ಉದ್ಧರಣಕ್ಖಣೇ ಚ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಅನಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪರಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಪಾತನಕ್ಖಣೇ ಹತ್ಥತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಮುತ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ।

    Kusena avahāro kusāvahāro, theyyacittena kusaṃ saṅkāmetvā parakoṭṭhāsassa agghena mahantassa vā samasamassa vā gahaṇanti attho. Yo pana bhikkhu kusapātanena saṅghassa cīvaresu bhājiyamānesu attano koṭṭhāsena samaṃ vā adhikaṃ vā ūnakaṃ vā agghena pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ aññassa koṭṭhāsaṃ avaharitukāmo attano koṭṭhāse patitaṃ kusaṃ parakoṭṭhāse pātetukāmo uddharati, taṅkhaṇe ca parassa koṭṭhāse pātitakkhaṇe ca na pārājikaṃ anāpajjitvā parakoṭṭhāsato paranāmalikhitaṃ kusaṃ ukkhipento tato kesaggamattampi apanāmeti, pārājiko hoti. Yadi paṭhamaṃ parakoṭṭhāsato kusaṃ uddharati, uddhaṭakkhaṇe ca attano koṭṭhāse pātitakkhaṇe ca sakanāmalikhitaṃ kusaṃ uddharaṇakkhaṇe ca pārājikaṃ anāpajjitvā parakoṭṭhāse pātanakkhaṇe hatthato kesaggamattampi mutte pārājiko hoti.

    ಯದಿ ದ್ವೇಪಿ ಕುಸೇ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇಸು ಭಿಕ್ಖೂಸು ಸಕಸಕಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಆದಾಯ ಗತೇಸು ಯಸ್ಮಿಂ ಕುಸಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇಸಿ, ತಸ್ಸ ಸಾಮಿಕೇನ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಕುಸೋ ಕಸ್ಮಾ ನ ದಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಚೋರೋ ‘‘ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ಕುಸೋ ನ ದಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಕಂ ವಿಯ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ವಿವದಿತ್ವಾ ವಾ ಅವಿವದಿತ್ವಾ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಗತೇ ಇತರಂ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಉದ್ಧರತಿ ಚೇ, ಉದ್ಧಟಕ್ಖಣೇಯೇವ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ। ಯದಿ ಪರೋ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ತುಯ್ಹಂ ನ ದೇಮಿ, ತ್ವಂ ತುಯ್ಹಂ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ವಿಚಿನಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹಾಹೀ’’ತಿ ವದತಿ, ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಸೋ ಅತ್ತನೋ ಅಸ್ಸಾಮಿಕಭಾವಂ ಜಾನನ್ತೋಪಿ ಪರಸ್ಸ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಉದ್ಧರತಿ, ಉದ್ಧಟಕ್ಖಣೇ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ। ಯದಿ ಪರೋ ವಿವಾದಭೀರುಕತ್ತಾ ‘‘ಕಿಂ ವಿವಾದೇನಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ವಾ ಪತ್ತಂ ಹೋತು ತುಯ್ಹಂ ವಾ, ವರಕೋಟ್ಠಾಸಂ ತ್ವಂ ಗಣ್ಹಾಹೀ’’ತಿ ವದೇಯ್ಯ, ದಿನ್ನಕಂ ನಾಮ ಗಹಿತಂ ಹೋತೀತಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ ನ ಹೋತೀತಿ। ಯದಿ ‘‘ತವ ರುಚ್ಚನಕಂ ಗಣ್ಹಾಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತೋ ವಿವಾದಭಯೇನ ಅತ್ತನೋ ಪತ್ತಂ ವರಭಾಗಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಲಾಮಕಭಾಗಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗತೋ, ಚೋರೋ ಪಚ್ಛಾ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ವಿಚಿತಾವಸೇಸಂ ನಾಮ ಅಗ್ಗಹೇಸೀತಿ ಪಾರಾಜಿಕೋ ನ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಕುಸಾವಹಾರವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಪಞ್ಚವೀಸತಿಯಾ ಅವಹಾರೇಸು ಸಙ್ಖೇಪೋ, ವಿತ್ಥಾರೋ ಪನ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯ ವಿನಯಸಂವಣ್ಣನಾಯ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Yadi dvepi kuse paṭicchādetvā sabbesu bhikkhūsu sakasakakoṭṭhāsaṃ ādāya gatesu yasmiṃ kusaṃ paṭicchādesi, tassa sāmikena āgantvā ‘‘mayhaṃ kuso kasmā na dissatī’’ti vutte coro ‘‘mayhampi kuso na dissatī’’ti vatvā attano koṭṭhāsaṃ tassa santakaṃ viya dassetvā tasmiṃ vivaditvā vā avivaditvā vā gahetvā gate itaraṃ koṭṭhāsaṃ uddharati ce, uddhaṭakkhaṇeyeva pārājiko hoti. Yadi paro ‘‘mayhaṃ koṭṭhāsaṃ tuyhaṃ na demi, tvaṃ tuyhaṃ koṭṭhāsaṃ vicinitvā gaṇhāhī’’ti vadati, evaṃ vutte so attano assāmikabhāvaṃ jānantopi parassa koṭṭhāsaṃ uddharati, uddhaṭakkhaṇe pārājiko hoti. Yadi paro vivādabhīrukattā ‘‘kiṃ vivādenā’’ti cintetvā ‘‘mayhaṃ vā pattaṃ hotu tuyhaṃ vā, varakoṭṭhāsaṃ tvaṃ gaṇhāhī’’ti vadeyya, dinnakaṃ nāma gahitaṃ hotīti pārājikaṃ na hotīti. Yadi ‘‘tava ruccanakaṃ gaṇhāhī’’ti vutto vivādabhayena attano pattaṃ varabhāgaṃ ṭhapetvā lāmakabhāgaṃ gahetvā gato, coro pacchā gaṇhanto vicitāvasesaṃ nāma aggahesīti pārājiko na hoti. Evaṃ kusāvahāravinicchayo veditabbo. Ayamettha pañcavīsatiyā avahāresu saṅkhepo, vitthāro pana samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya vuttanayeneva veditabbo.

    ೪೪. ಏತ್ತಾವತಾ ಅದಿನ್ನಾದಾನಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸ ವಿನಿಚ್ಛಯಾವಯವರೂಪೇನ ಉಗ್ಗಹೇತಬ್ಬೇ ಪಞ್ಚವೀಸತಿ ಅವಹಾರೇ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಅದಿನ್ನಾದಾನವಿನಿಚ್ಛಯೇ ಸಮ್ಪತ್ತೇ ಸಹಸಾ ಆಪತ್ತಿಂ ಅನಾರೋಪೇತ್ವಾ ಪಠಮಂ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾನಿ ಪಞ್ಚ ಠಾನಾನಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ವತ್ಥುಕಾಲಗ್ಘದೇಸೇ ಚಾ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ।

    44. Ettāvatā adinnādānapārājikassa vinicchayāvayavarūpena uggahetabbe pañcavīsati avahāre dassetvā idāni adinnādānavinicchaye sampatte sahasā āpattiṃ anāropetvā paṭhamaṃ oloketabbāni pañca ṭhānāni dassetuṃ ‘‘vatthukālagghadese cā’’tiādi āraddhaṃ.

    ತತ್ಥ ವತ್ಥು ನಾಮ ಅವಹಟಭಣ್ಡಂ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ? ಅವಹಾರಕೇನ ‘‘ಮಯಾ ಇತ್ಥನ್ನಾಮಂ ಭಣ್ಡಂ ಅವಹಟ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇಪಿ ತಸ್ಸ ಭಣ್ಡಸ್ಸ ಸಸ್ಸಾಮಿಕಅಸ್ಸಾಮಿಕಭಾವಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಸಸ್ಸಾಮಿಕಂ ಚೇ, ಅವಹಾರಕಾಲೇ ತೇಸಂ ಸಾಲಯಭಾವಂ ವಾ ನಿರಾಲಯಭಾವಂ ವಾ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ಸಾಲಯಕಾಲೇ ಚೇ ಗಹಿತಂ, ಭಣ್ಡಂ ಅಗ್ಘಾಪೇತ್ವಾ ಮಾಸಕಂ ವಾ ಊನಮಾಸಕಂ ವಾ ಹೋತಿ, ದುಕ್ಕಟೇನ, ಅತಿರೇಕಮಾಸಕಂ ವಾ ಊನಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ವಾ ಹೋತಿ, ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯೇನ, ಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ವಾ ಅತಿರೇಕಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ವಾ ಹೋತಿ, ಪಾರಾಜಿಕೇನ ಕಾತಬ್ಬೋ। ಸಾಮಿಕಾನಂ ನಿರಾಲಯಕಾಲೇ ಚೇ ಗಹಿತಂ, ನತ್ಥಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಭಣ್ಡಸಾಮಿಕೇ ಪನ ಭಣ್ಡಂ ಆಹರಾಪೇನ್ತೇ ತಂ ವಾ ಭಣ್ಡಂ ತದಗ್ಘನಕಂ ವಾ ದಾತಬ್ಬನ್ತಿ।

    Tattha vatthu nāma avahaṭabhaṇḍaṃ. Kiṃ vuttaṃ hoti? Avahārakena ‘‘mayā itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avahaṭa’’nti vuttepi tassa bhaṇḍassa sassāmikaassāmikabhāvaṃ upaparikkhitvā sassāmikaṃ ce, avahārakāle tesaṃ sālayabhāvaṃ vā nirālayabhāvaṃ vā niyametvā sālayakāle ce gahitaṃ, bhaṇḍaṃ agghāpetvā māsakaṃ vā ūnamāsakaṃ vā hoti, dukkaṭena, atirekamāsakaṃ vā ūnapañcamāsakaṃ vā hoti, thullaccayena, pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā hoti, pārājikena kātabbo. Sāmikānaṃ nirālayakāle ce gahitaṃ, natthi pārājikaṃ. Bhaṇḍasāmike pana bhaṇḍaṃ āharāpente taṃ vā bhaṇḍaṃ tadagghanakaṃ vā dātabbanti.

    ಕಾಲೋ ನಾಮ ಅವಹಾರಕಾಲೋ। ಭಣ್ಡಂ ನಾಮೇತಂ ಕದಾಚಿ ಮಹಗ್ಘಂ ಹೋತಿ, ಕದಾಚಿ ಸಮಗ್ಘಂ। ತಸ್ಮಾ ಅವಹಟಭಣ್ಡಸ್ಸ ಅಗ್ಘಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದನ್ತೇಹಿ ಅವಹಟಕಾಲಾನುರೂಪಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದನತ್ಥಂ ಕಾಲವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಕಾತಬ್ಬೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    Kālo nāma avahārakālo. Bhaṇḍaṃ nāmetaṃ kadāci mahagghaṃ hoti, kadāci samagghaṃ. Tasmā avahaṭabhaṇḍassa agghaṃ paricchindantehi avahaṭakālānurūpaṃ katvā paricchindanatthaṃ kālavinicchayo kātabboti vuttaṃ hoti.

    ಅಗ್ಘೋ ನಾಮ ಅವಹಟಭಣ್ಡಸ್ಸ ಅಗ್ಘೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಸಬ್ಬದಾ ಭಣ್ಡಾನಂ ಅಗ್ಘೋ ಸಮಾನರೂಪೋ ನ ಹೋತಿ, ನವಭಣ್ಡಂ ಮಹಗ್ಘಂ ಹೋತಿ, ಪುರಾಣಂ ಚೇ ಸಮಗ್ಘಂ। ತಸ್ಮಾ ಅವಹಾರಕಾಲೇ ಭಣ್ಡಸ್ಸ ನವಭಾವಂ ವಾ ಪುರಾಣಭಾವಂ ವಾ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ಅಗ್ಘೋ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತಬ್ಬೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।

    Aggho nāma avahaṭabhaṇḍassa aggho. Ettha ca sabbadā bhaṇḍānaṃ aggho samānarūpo na hoti, navabhaṇḍaṃ mahagghaṃ hoti, purāṇaṃ ce samagghaṃ. Tasmā avahārakāle bhaṇḍassa navabhāvaṃ vā purāṇabhāvaṃ vā niyametvā aggho paricchinditabboti adhippāyo.

    ದೇಸೋ ಚಾತಿ ಭಣ್ಡಾವಹಾರದೇಸೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಸಬ್ಬಸ್ಸಾಪಿ ಭಣ್ಡಸ್ಸ ಉಟ್ಠಾನದೇಸೇ ಸಮಗ್ಘಂ ಹುತ್ವಾ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಮಹಗ್ಘತ್ತಾ ಅವಹಟಭಣ್ಡೇ ಅಗ್ಘಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ತದನುರೂಪಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ನಿಯಮನ್ತೇಹಿ ಅಗ್ಘಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದನತ್ಥಾಯ ಅವಹಾರದೇಸಂ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ದೇಸೇ ಅಗ್ಘವಸೇನ ತದನುರೂಪಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಕಾರೇತಬ್ಬಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।

    Deso cāti bhaṇḍāvahāradeso. Ettha ca sabbassāpi bhaṇḍassa uṭṭhānadese samagghaṃ hutvā aññattha mahagghattā avahaṭabhaṇḍe agghaṃ paricchinditvā tadanurūpā āpattiyo niyamantehi agghaṃ paricchindanatthāya avahāradesaṃ niyametvā tasmiṃ dese agghavasena tadanurūpā āpattiyo kāretabbāti adhippāyo.

    ಪರಿಭೋಗೋ ನಾಮ ಅವಹಟಭಣ್ಡೇ ಅವಹಾರತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಪರೇಹಿ ಕತಪರಿಭೋಗೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಭಣ್ಡಸ್ಸ ಪರಿಭೋಗೇನ ಅಗ್ಘೋ ಪರಿಹಾಯತೀತಿ ಭಣ್ಡಸಾಮಿಕಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಭಣ್ಡೇ ನವೇಪಿ ಏಕವಾರಮ್ಪಿ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಪಕಾರೇನ ಪರಿಭುತ್ತೇ ಪರಿಹಾಪೇತ್ವಾ ಅಗ್ಘೋ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತಬ್ಬೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    Paribhogo nāma avahaṭabhaṇḍe avahārato pubbe parehi kataparibhogo. Ettha ca yassa kassaci bhaṇḍassa paribhogena aggho parihāyatīti bhaṇḍasāmikaṃ pucchitvā tasmiṃ bhaṇḍe navepi ekavārampi yena kenaci pakārena paribhutte parihāpetvā aggho paricchinditabboti vuttaṃ hoti.

    ಏವಮಾದಿನಾ ನಯೇನ ಏತಾನಿ ಪಞ್ಚ ಠಾನಾನಿ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತ್ವಾವ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಕಾತಬ್ಬೋತಿ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಪಞ್ಚಪಿ ಞತ್ವಾ ಏತಾನಿ ಕತ್ತಬ್ಬೋ ಪಣ್ಡಿತೇನ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ’’ತಿ।

    Evamādinā nayena etāni pañca ṭhānāni upaparikkhitvāva vinicchayo kātabboti dassetumāha ‘‘pañcapi ñatvā etāni kattabbo paṇḍitena vinicchayo’’ti.

    ೪೫. ಏತ್ತಾವತಾ ಅದಿನ್ನಾದಾನವಿನಿಚ್ಛಯಾವಯವಭೂತೇ ಪಞ್ಚವೀಸತಿ ಅವಹಾರೇ ಚ ಪಞ್ಚಟ್ಠಾನಾವಲೋಕನಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಅನಾಗತೇ ಪಾಪಭಿಕ್ಖೂನಂ ಲೇಸೋಕಾಸಪಿದಹನತ್ಥಂ ಪರಸನ್ತಕಂ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ವತ್ಥುಂ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಠಿತಂ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಪಕಾರೇನ ಗಣ್ಹತೋ ಮೋಕ್ಖಾಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೇನ ತಥಾಗತೇನ ಯಾ ಪನೇತಾ –

    45. Ettāvatā adinnādānavinicchayāvayavabhūte pañcavīsati avahāre ca pañcaṭṭhānāvalokanañca dassetvā idāni anāgate pāpabhikkhūnaṃ lesokāsapidahanatthaṃ parasantakaṃ yaṃ kiñci vatthuṃ yattha katthaci ṭhitaṃ yena kenaci pakārena gaṇhato mokkhābhāvaṃ dassetukāmena tathāgatena yā panetā –

    ಭೂಮಟ್ಠಞ್ಚ ಥಲಟ್ಠಞ್ಚ।

    Bhūmaṭṭhañca thalaṭṭhañca;

    ಆಕಾಸಟ್ಠ ಮಥಾಪರಂ।

    Ākāsaṭṭha mathāparaṃ;

    ವೇಹಾಸಟ್ಠೋ ದಕಟ್ಠಞ್ಚ।

    Vehāsaṭṭho dakaṭṭhañca;

    ನಾವಾ ಯಾನಟ್ಠಮೇವ ಚ॥

    Nāvā yānaṭṭhameva ca.

    ಭಾರಾ ರಾಮ ವಿಹಾರಟ್ಠಂ।

    Bhārā rāma vihāraṭṭhaṃ;

    ಖೇತ್ತ ವತ್ಥುಟ್ಠಮೇವ ಚ।

    Khetta vatthuṭṭhameva ca;

    ಗಾಮಾ ರಞ್ಞಟ್ಠ ಮುದಕಂ।

    Gāmā raññaṭṭha mudakaṃ;

    ದನ್ತಪೋನೋ ವನಪ್ಪತಿ॥

    Dantapono vanappati.

    ಹರಣಕೋ ಪನಿಧಿ ಚೇವ।

    Haraṇako panidhi ceva;

    ಸುಙ್ಕಘಾತಕಂ ಪಾಣಕಾ।

    Suṅkaghātakaṃ pāṇakā;

    ಅಪದಂ ದ್ವಿಪದಞ್ಚೇವ।

    Apadaṃ dvipadañceva;

    ಚತುಪ್ಪದಂ ಬಹುಪ್ಪದಂ॥

    Catuppadaṃ bahuppadaṃ.

    ಓಚರಕೋಣಿರಕ್ಖೋ ಚ।

    Ocarakoṇirakkho ca;

    ಸಂವಿದಾಹರಣಮ್ಪಿ ಚ।

    Saṃvidāharaṇampi ca;

    ಸಙ್ಕೇತಕಮ್ಮಂ ನಿಮಿತ್ತ-

    Saṅketakammaṃ nimitta-

    ಮಿತಿ ತಿಂ ಸೇತ್ಥ ಮಾತಿಕಾ॥ –

    Miti tiṃ settha mātikā. –

    ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾ , ತಾಸಂ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಪದಭಾಜನೇ, ತದಟ್ಠಕಥಾಯ ಚ ಆಗತನಯೇನ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತುಕಾಮೋ ಪಠಮಂ ತಾವ ಭೂಮಟ್ಠೇ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ದುತಿಯಂ ವಾಪೀ’’ತಿಆದಿ।

    Nikkhittā , tāsaṃ yathākkamaṃ padabhājane, tadaṭṭhakathāya ca āgatanayena vinicchayaṃ dassetukāmo paṭhamaṃ tāva bhūmaṭṭhe vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘dutiyaṃ vāpī’’tiādi.

    ತತ್ಥ ದುತಿಯಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಪರಿಯೇಸತೋ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಏವಂ ಸಬ್ಬಪದೇಸು। ಉಪರಿ ಸಞ್ಜಾತಾಹಿ ರುಕ್ಖಲತಾಹಿ, ಇಟ್ಠಕಪಾಸಾಣಾದೀಹಿ ಚ ಸಞ್ಛನ್ನಂ ಮಹಾನಿಧಿಂ ಉದ್ಧರಿತುಕಾಮೇನ ‘‘ಮಯಾ ಏಕೇನೇವ ನ ಸಕ್ಕಾ’’ತಿ ಅತ್ತನೋ ಅಞ್ಞಂ ಸಹಾಯಂ ಪರಿಯೇಸಿತುಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಸಯಿತಟ್ಠಾನಾ ಉಟ್ಠಾನಾದೀಸು ಸಬ್ಬಪಯೋಗೇಸು ದುಕ್ಕಟಂ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕುದಾಲಂ ಭೂಮಿಖಣನತ್ಥಾಯ ಪಿಟಕಂ ವಾಪಿ ಪಂಸುಉದ್ಧರಣತ್ಥಾಯ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಭಾಜನಂ। ಇಮೇಸು ದ್ವೀಸು ಕುದಾಲಸ್ಸ ಚೇ ದಣ್ಡೋ ನತ್ಥಿ, ದಣ್ಡತ್ಥಾಯ ರುಕ್ಖತೋ ದಣ್ಡಂ ಛಿನ್ದತೋ ಚ ಕುದಾಲೋ ಚೇ ನ ಹೋತಿ, ಕುದಾಲಕರಣತ್ಥಾಯ ಅಯೋಬೀಜಂ ಉದ್ಧರಣತ್ಥಾಯ ಅಕಪ್ಪಿಯಪಥವಿಂ ಖಣನ್ತಸ್ಸಪಿ ಪಚ್ಛಿಕರಣತ್ಥಾಯ ಪಣ್ಣಾನಿ ಛಿನ್ದತೋಪಿ ಪಿಟಕವಾಯನತ್ಥಾಯ ವಲ್ಲಿಂ ಛಿನ್ದತೋಪಿ ಉಭಯತ್ಥಾಪಿ ಪರಿಯೇಸನೇ ಮುಸಾ ಭಣತೋಪಿ ದುಕ್ಕಟಞ್ಚೇವ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಞ್ಚ, ಇತರಪಯೋಗೇಸು ದುಕ್ಕಟಮೇವಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Tattha dutiyaṃ theyyacittena pariyesato dukkaṭanti sambandho. Evaṃ sabbapadesu. Upari sañjātāhi rukkhalatāhi, iṭṭhakapāsāṇādīhi ca sañchannaṃ mahānidhiṃ uddharitukāmena ‘‘mayā ekeneva na sakkā’’ti attano aññaṃ sahāyaṃ pariyesituṃ theyyacittena sayitaṭṭhānā uṭṭhānādīsu sabbapayogesu dukkaṭaṃ hotīti attho. Kudālaṃ bhūmikhaṇanatthāya piṭakaṃ vāpi paṃsuuddharaṇatthāya yaṃ kiñci bhājanaṃ. Imesu dvīsu kudālassa ce daṇḍo natthi, daṇḍatthāya rukkhato daṇḍaṃ chindato ca kudālo ce na hoti, kudālakaraṇatthāya ayobījaṃ uddharaṇatthāya akappiyapathaviṃ khaṇantassapi pacchikaraṇatthāya paṇṇāni chindatopi piṭakavāyanatthāya valliṃ chindatopi ubhayatthāpi pariyesane musā bhaṇatopi dukkaṭañceva pācittiyañca, itarapayogesu dukkaṭamevāti veditabbaṃ.

    ಗಚ್ಛತೋತಿ ದುತಿಯಾದಿಂ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಲದ್ಧಾ ವಾ ಅಲದ್ಧಾ ವಾ ನಿಧಿಟ್ಠಾನಂ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಪದೇ ಪದೇ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೋ ದುತಿಯಂ ವಾ ಪರಿಯೇಸತೀ’’ತಿಆದಿ ಪಾಳಿಯಂ (ಪಾರಾ॰ ೯೪) ‘‘ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೋ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ, ಇಧ ‘‘ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ‘‘ಇಮಂ ನಿಧಿಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪೂಜಂ ವಾ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಸಙ್ಘಭತ್ತಂ ವಾ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏವಮಾದಿನಾ ನಯೇನ ಕುಸಲಚಿತ್ತಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಪುಬ್ಬಯೋಗತೋತಿ ಅದಿನ್ನಾದಾನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗಭಾವತೋ, ದುತಿಯಪರಿಯೇಸನಾದೀಸು ಪುಬ್ಬಪಯೋಗೇಸು ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Gacchatoti dutiyādiṃ pariyesitvā laddhā vā aladdhā vā nidhiṭṭhānaṃ gacchantassa pade pade dukkaṭanti attho. Ettha ca ‘‘theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesatī’’tiādi pāḷiyaṃ (pārā. 94) ‘‘theyyacitto’’ti vuttattā, idha ‘‘theyyacittenā’’ti vacanato ‘‘imaṃ nidhiṃ labhitvā buddhapūjaṃ vā karissāmi, saṅghabhattaṃ vā karissāmī’’ti evamādinā nayena kusalacittappavattiyā sati anāpattīti daṭṭhabbaṃ. Pubbayogatoti adinnādānassa pubbapayogabhāvato, dutiyapariyesanādīsu pubbapayogesu dukkaṭanti attho.

    ದುಕ್ಕಟಞ್ಚ ಅಟ್ಠವಿಧಂ ಹೋತಿ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗದುಕ್ಕಟಂ ಸಹಪಯೋಗದುಕ್ಕಟಂ ಅನಾಮಾಸದುಕ್ಕಟಂ ದುರುಪಚಿಣ್ಣದುಕ್ಕಟಂ ವಿನಯದುಕ್ಕಟಂ ಞಾತದುಕ್ಕಟಂ ಞತ್ತಿದುಕ್ಕಟಂ ಪಟಿಸ್ಸವದುಕ್ಕಟನ್ತಿ। ತತ್ಥ ‘‘ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೋ ದುತಿಯಂ ವಾ ಕುದಾಲಂ ವಾ ಪಿಟಕಂ ವಾ ಪರಿಯೇಸತಿ ಗಚ್ಛತಿ ವಾ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗದುಕ್ಕಟಂ ನಾಮ। ಇಧ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಟ್ಠಾನೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ, ಇತರೇಸು ಪುಬ್ಬಪಯೋಗೇಸು ದುಕ್ಕಟಂ। ‘‘ತತ್ಥಜಾತಕಂ ಕಟ್ಠಂ ವಾ ಲತಂ ವಾ ಛಿನ್ದತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ ಸಹಪಯೋಗದುಕ್ಕಟಂ। ಇಧ ಅದಿನ್ನಾದಾನಸಹಿತಪಯೋಗತ್ತಾ ಪಾಚಿತ್ತಿಯವತ್ಥುಮ್ಹಿ, ಇತರತ್ರ ಚ ದುಕ್ಕಟಮೇವಾತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ವಿಸೇಸೋ। ಮುತ್ತಾಮಣಿಆದೀಸು ದಸಸು ರತನೇಸು, ಸಾಲಿಆದೀಸು ಸತ್ತಸು ಧಞ್ಞೇಸು, ಸಬ್ಬೇಸು ಚ ಆವುಧಭಣ್ಡಾದೀಸು ಆಮಸನಪಚ್ಚಯಾ ದುಕ್ಕಟಂ ಅನಾಮಾಸದುಕ್ಕಟಂ। ಕದಲಿನಾಳಿಕೇರಪನಸಾದಿರುಕ್ಖಟ್ಠಮೇವ ಫಲಂ ಆಮಸನ್ತಸ್ಸ ವುತ್ತಂ ದುಕ್ಕಟಂ ದುರುಪಚಿಣ್ಣದುಕ್ಕಟಂ। ಉಪಚರಣಂ ಉಪಚಿಣ್ಣಂ, ಪರಾಮಸನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ದುಟ್ಠು ಉಪಚಿಣ್ಣಂ ದುರುಪಚಿಣ್ಣಂ, ದುರುಪಚಿಣ್ಣೇ ದುಕ್ಕಟಂ ದುರುಪಚಿಣ್ಣದುಕ್ಕಟಂ। ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಕಾಲೇ ಪತ್ತೇ ರಜಸ್ಮಿಂ ಪತಿತೇ ಪತ್ತಂ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ವಾ ಅಧೋವಿತ್ವಾ ವಾ ಭಿಕ್ಖಾಪಟಿಗ್ಗಹಣೇನ ದುಕ್ಕಟಂ ವಿನಯದುಕ್ಕಟಂ, ವಿನಯೇ ಪಞ್ಞತ್ತಂ ದುಕ್ಕಟಂ ವಿನಯದುಕ್ಕಟಂ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅವಸೇಸದುಕ್ಕಟಾನಿಪಿ ವಿನಯೇ ಪಞ್ಞತ್ತಾನೇವ, ತಥಾಪಿ ರುಳ್ಹಿಯಾ ಮಯೂರಾದಿಸದ್ದೇಹಿ ಮೋರಾದಯೋ ವಿಯ ಇದಮೇವ ತಥಾ ವುಚ್ಚತಿ। ‘‘ಸುತ್ವಾ ನ ವದನ್ತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ ಞಾತದುಕ್ಕಟಂ ನಾಮ। ಏಕಾದಸಸು ಸಮನುಭಾಸನಾಸು ‘‘ಞತ್ತಿಯಾ ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಞತ್ತಿದುಕ್ಕಟಂ। ‘‘ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖವೇ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪುರಿಮಿಕಾ ಚ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಪಟಿಸ್ಸವೇ ಚ ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೨೦೭) ವುತ್ತಂ ಪಟಿಸ್ಸವದುಕ್ಕಟಂ ನಾಮ। ಇಮೇಸು ಅಟ್ಠಸು ದುಕ್ಕಟೇಸು ಇಧ ಆಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ ದುಕ್ಕಟಂ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗದುಕ್ಕಟಂ ನಾಮ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪುಬ್ಬಯೋಗತೋ’’ತಿ। ಗಾಥಾಬನ್ಧಸುಖತ್ಥಂ ಉಪಸಗ್ಗಂ ಅನಾದಿಯಿತ್ವಾ ‘‘ಪುಬ್ಬಪಯೋಗತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ‘‘ಪುಬ್ಬಯೋಗತೋ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।

    Dukkaṭañca aṭṭhavidhaṃ hoti pubbapayogadukkaṭaṃ sahapayogadukkaṭaṃ anāmāsadukkaṭaṃ durupaciṇṇadukkaṭaṃ vinayadukkaṭaṃ ñātadukkaṭaṃ ñattidukkaṭaṃ paṭissavadukkaṭanti. Tattha ‘‘theyyacitto dutiyaṃ vā kudālaṃ vā piṭakaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttaṃ pubbapayogadukkaṭaṃ nāma. Idha pācittiyaṭṭhāne pācittiyaṃ, itaresu pubbapayogesu dukkaṭaṃ. ‘‘Tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vā lataṃ vā chindati, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttaṃ sahapayogadukkaṭaṃ. Idha adinnādānasahitapayogattā pācittiyavatthumhi, itaratra ca dukkaṭamevāti ayamettha viseso. Muttāmaṇiādīsu dasasu ratanesu, sāliādīsu sattasu dhaññesu, sabbesu ca āvudhabhaṇḍādīsu āmasanapaccayā dukkaṭaṃ anāmāsadukkaṭaṃ. Kadalināḷikerapanasādirukkhaṭṭhameva phalaṃ āmasantassa vuttaṃ dukkaṭaṃ durupaciṇṇadukkaṭaṃ. Upacaraṇaṃ upaciṇṇaṃ, parāmasananti attho. Duṭṭhu upaciṇṇaṃ durupaciṇṇaṃ, durupaciṇṇe dukkaṭaṃ durupaciṇṇadukkaṭaṃ. Bhikkhācārakāle patte rajasmiṃ patite pattaṃ appaṭiggahetvā vā adhovitvā vā bhikkhāpaṭiggahaṇena dukkaṭaṃ vinayadukkaṭaṃ, vinaye paññattaṃ dukkaṭaṃ vinayadukkaṭaṃ. Kiñcāpi avasesadukkaṭānipi vinaye paññattāneva, tathāpi ruḷhiyā mayūrādisaddehi morādayo viya idameva tathā vuccati. ‘‘Sutvā na vadanti, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttaṃ ñātadukkaṭaṃ nāma. Ekādasasu samanubhāsanāsu ‘‘ñattiyā dukkaṭa’’nti vuttaṃ ñattidukkaṭaṃ. ‘‘Tassa bhikkhave bhikkhuno purimikā ca na paññāyati, paṭissave ca āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 207) vuttaṃ paṭissavadukkaṭaṃ nāma. Imesu aṭṭhasu dukkaṭesu idha āpajjitabbaṃ dukkaṭaṃ pubbapayogadukkaṭaṃ nāma. Tenāha ‘‘pubbayogato’’ti. Gāthābandhasukhatthaṃ upasaggaṃ anādiyitvā ‘‘pubbapayogato’’ti vattabbe ‘‘pubbayogato’’ti vuttanti gahetabbaṃ.

    ಏತ್ಥ ಚ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಇಮೇಸು ದುಕ್ಕಟೇಸು ಅಸಙ್ಗಹಿತಾನಿ ಉಭತೋವಿಭಙ್ಗಾಗತಾನಿ ದಿವಾಸೇಯ್ಯಾದಿದುಕ್ಕಟಾನಿ ಚೇವ ಖನ್ಧಕಾಗತಾನಿ ಚ ಬಹೂನಿ ದುಕ್ಕಟಾನಿ ಸನ್ತಿ, ತಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ವಿನಯದುಕ್ಕಟೇಯೇವ ಸಙ್ಗಹಿತಬ್ಬಾನಿ। ‘‘ವಿನಯೇ ಪಞ್ಞತ್ತಂ ದುಕ್ಕಟಂ ವಿನಯದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ ಹಿ ಸಾರತ್ಥದೀಪನಿಯಂ (ಸಾರತ್ಥ॰ ಟೀ॰ ೨.೯೪) ವುತ್ತನ್ತಿ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೯೪) ಪನ ರಜೋಕಿಣ್ಣದುಕ್ಕಟಸ್ಸೇವ ‘‘ವಿನಯದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ ಗಹಣಂ ಉಪಲಕ್ಖಣಮತ್ತಂ। ಇತರಥಾ ಅಟ್ಠ ದುಕ್ಕಟಾನೀತಿ ಗಣನಾಪರಿಚ್ಛೇದೋಯೇವ ನಿರತ್ಥಕೋ ಸಿಯಾತಿ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗೇ ದುಕ್ಕಟಾದೀನಮ್ಪಿ ವಿನಯದುಕ್ಕಟೇಯೇವ ಸಙ್ಗಹೇತಬ್ಬಭಾವೇಪಿ ಕತಿಪಯಾನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇತರೇಸಮೇಕತೋ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ತೇಸಂ ವಿಸುಂ ಗಹಣಂ ಸುತ್ತಙ್ಗಸಙ್ಗಹಿತತ್ತೇಪಿ ಗೇಯ್ಯಗಾಥಾದೀನಂ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ವಿಸುಂ ದಸ್ಸನಂ ವಿಯಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Ettha ca kiñcāpi imesu dukkaṭesu asaṅgahitāni ubhatovibhaṅgāgatāni divāseyyādidukkaṭāni ceva khandhakāgatāni ca bahūni dukkaṭāni santi, tāni panettha vinayadukkaṭeyeva saṅgahitabbāni. ‘‘Vinaye paññattaṃ dukkaṭaṃ vinayadukkaṭa’’nti hi sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 2.94) vuttanti. Aṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.94) pana rajokiṇṇadukkaṭasseva ‘‘vinayadukkaṭa’’nti gahaṇaṃ upalakkhaṇamattaṃ. Itarathā aṭṭha dukkaṭānīti gaṇanāparicchedoyeva niratthako siyāti pubbapayoge dukkaṭādīnampi vinayadukkaṭeyeva saṅgahetabbabhāvepi katipayāni dassetvā itaresamekato dassanatthaṃ tesaṃ visuṃ gahaṇaṃ suttaṅgasaṅgahitattepi geyyagāthādīnaṃ aṭṭhannaṃ visuṃ dassanaṃ viyāti veditabbaṃ.

    ೪೬. ತತ್ಥಜಾತಕಂ ಕಟ್ಠಂ ವಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಚಿರನಿಹಿತನಿಧೂಪರಿ ಜಾತಂ ಅಲ್ಲಂ ಸುಕ್ಖಂ ಕಟ್ಠಂ ವಾ। ಲತಂ ವಾತಿ ತಾದಿಸಂ ವಲ್ಲಿಂ ವಾ। ಇದಂ ಉಪಲಕ್ಖಣಂ ತಿಣಾದೀನಂ ಖುದ್ದಕಗಚ್ಛಾನಞ್ಚ ಗಹೇತಬ್ಬತ್ತಾ। ಉಭಯತ್ಥಾಪೀತಿ ಅಲ್ಲೇ ಚ ಸುಕ್ಖೇ ಚಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಲ್ಲರುಕ್ಖಾದೀನಿ ಛಿನ್ದತೋ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ ಅಹುತ್ವಾ ದುಕ್ಕಟಮತ್ತಸ್ಸ ಭವನೇ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇತಿ ‘‘ಸಹಪಯೋಗತೋ’’ತಿ। ಅವಹಾರೇನ ಸಹಿತಪಯೋಗತ್ತಾ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಟ್ಠಾನೇಪಿ ದುಕ್ಕಟಮೇವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ‘‘ಸಹಪಯೋಗತೋ ಉಭಯತ್ಥಾಪಿ ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತೋ ಪಠಮಗಾಥಾಯ ದಸ್ಸಿತಪುಬ್ಬಪಯೋಗತೋ ಇಮಾಯ ದಸ್ಸಿತಸಹಪಯೋಗಸ್ಸ ವಿಸೇಸಂ ದಸ್ಸೇತಿ।

    46.Tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vāti tasmiṃ ciranihitanidhūpari jātaṃ allaṃ sukkhaṃ kaṭṭhaṃ vā. Lataṃ vāti tādisaṃ valliṃ vā. Idaṃ upalakkhaṇaṃ tiṇādīnaṃ khuddakagacchānañca gahetabbattā. Ubhayatthāpīti alle ca sukkhe cāti vuttaṃ hoti. Allarukkhādīni chindato pācittiyaṃ ahutvā dukkaṭamattassa bhavane kāraṇaṃ dasseti ‘‘sahapayogato’’ti. Avahārena sahitapayogattā pācittiyaṭṭhānepi dukkaṭamevāti vuttaṃ hoti. ‘‘Sahapayogato ubhayatthāpi dukkaṭa’’nti vadanto paṭhamagāthāya dassitapubbapayogato imāya dassitasahapayogassa visesaṃ dasseti.

    ೪೭. ಪಥವಿನ್ತಿ ಕಪ್ಪಿಯಂ ವಾ ಅಕಪ್ಪಿಯಂ ವಾ ಪಥವಿಂ। ಅಕಪ್ಪಿಯಪಥವಿಂ ಖಣತೋ ಸಹಪಯೋಗತ್ತಾ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ಬ್ಯೂಹತೋತಿ ಪಂಸುಂ ಏಕತೋ ರಾಸಿಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ। ‘‘ವಿಯೂಹತಿ ಏಕಪಸ್ಸೇ ರಾಸಿಂ ಕರೋತೀ’’ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನತೋ ಊಹ-ಇಚ್ಚೇತಸ್ಸ ಧಾತುನೋ ವಿತಕ್ಕೇ ಉಪ್ಪನ್ನತ್ತೇಪಿ ಧಾತೂನಮನೇಕತ್ಥತ್ತಾ ವಿ-ಉಪಸಗ್ಗವಸೇನ ಇಧ ರಾಸಿಕರಣೇ ವತ್ತತೀತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ರಾಸಿಭೂತಂ ಪಂಸುಂ ಕುದಾಲೇನ ವಾ ಹತ್ಥೇನ ವಾ ಪಚ್ಛಿಯಾ ವಾ ಉದ್ಧರನ್ತಸ್ಸ ಚ ಅಪನೇನ್ತಸ್ಸ ಚ ಪಯೋಗಗಣನಾಯ ದುಕ್ಕಟಂ ಪಂಸುಮೇವ ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಅವುತ್ತಸಮುಚ್ಚಯತ್ಥೇನ ವಾ-ಸದ್ದೇನ ಸಙ್ಗಹಿತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಆಮಸನ್ತಸ್ಸಾತಿ ನಿಧಿಕುಮ್ಭಿಂ ಹತ್ಥೇನ ಪರಾಮಸನ್ತಸ್ಸ। ವಾತಿ ಸಮುಚ್ಚಯೇ। ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ದುಟ್ಠು ಕತಂ ಕಿರಿಯಂ ಸತ್ಥಾರಾ ವುತ್ತಂ ವಿರಾಧೇತ್ವಾ ಖಲಿತ್ವಾ ಕತತ್ತಾತಿ ದುಕ್ಕಟಂ। ವುತ್ತಞ್ಚೇತಂ ಪರಿವಾರೇ (ಪರಿ॰ ೩೩೯) –

    47.Pathavinti kappiyaṃ vā akappiyaṃ vā pathaviṃ. Akappiyapathaviṃ khaṇato sahapayogattā dukkaṭameva. Byūhatoti paṃsuṃ ekato rāsiṃ karontassa. ‘‘Viyūhati ekapasse rāsiṃ karotī’’ti aṭṭhakathāvacanato ūha-iccetassa dhātuno vitakke uppannattepi dhātūnamanekatthattā vi-upasaggavasena idha rāsikaraṇe vattatīti gahetabbaṃ. Rāsibhūtaṃ paṃsuṃ kudālena vā hatthena vā pacchiyā vā uddharantassa ca apanentassa ca payogagaṇanāya dukkaṭaṃ paṃsumeva vāti ettha avuttasamuccayatthena vā-saddena saṅgahitanti daṭṭhabbaṃ. Āmasantassāti nidhikumbhiṃ hatthena parāmasantassa. Vāti samuccaye. Dukkaṭanti duṭṭhu kataṃ kiriyaṃ satthārā vuttaṃ virādhetvā khalitvā katattāti dukkaṭaṃ. Vuttañcetaṃ parivāre (pari. 339) –

    ‘‘ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಹಿ ಯಂ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಸುಣೋಹಿ ಯಥಾತಥಂ।

    ‘‘Dukkaṭanti hi yaṃ vuttaṃ, taṃ suṇohi yathātathaṃ;

    ಅಪರದ್ಧಂ ವಿರದ್ಧಞ್ಚ, ಖಲಿತಂ ಯಞ್ಚ ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ॥

    Aparaddhaṃ viraddhañca, khalitaṃ yañca dukkaṭa’’nti.

    ದುಟ್ಠು ವಾ ವಿರೂಪಂ ಕತಂ ಕಿರಿಯಾತಿ ದುಕ್ಕಟಂ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ ಪರಿವಾರೇ (ಪರಿ॰ ೩೩೯) –

    Duṭṭhu vā virūpaṃ kataṃ kiriyāti dukkaṭaṃ. Vuttampi cetaṃ parivāre (pari. 339) –

    ‘‘ಯಂ ಮನುಸ್ಸೋ ಕರೇ ಪಾಪಂ, ಆವಿ ವಾ ಯದಿ ವಾ ರಹೋ।

    ‘‘Yaṃ manusso kare pāpaṃ, āvi vā yadi vā raho;

    ‘ದುಕ್ಕಟ’ನ್ತಿ ಪವೇದೇನ್ತಿ, ತೇನೇತಂ ಇತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥

    ‘Dukkaṭa’nti pavedenti, tenetaṃ iti vuccatī’’ti.

    ಏವಂ ‘‘ತತ್ಥಜಾತಕ’’ನ್ತಿಆದಿಗಾಥಾದ್ವಯಾಗತಂ ಛೇದನದುಕ್ಕಟಂ ಖಣನದುಕ್ಕಟಂ ಬ್ಯೂಹನದುಕ್ಕಟಂ ಉದ್ಧರಣದುಕ್ಕಟಂ ಆಮಸನದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಪಞ್ಚಸು ಸಹಪಯೋಗದುಕ್ಕಟೇಸು ಪುರಿಮಪುರಿಮಪಯೋಗೇಹಿ ಆಪನ್ನಾ ದುಕ್ಕಟಾಪತ್ತಿಯೋ ಪಚ್ಛಿಮಂ ಪಚ್ಛಿಮಂ ದುಕ್ಕಟಂ ಪತ್ವಾ ಪಟಿಪಸ್ಸಮ್ಭನ್ತಿ, ತಂತಂಪಯೋಗಾವಸಾನೇ ಲಜ್ಜಿಧಮ್ಮಂ ಓಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಓರಮತಿ ಚೇ, ತಂತಂದುಕ್ಕಟಮತ್ತಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ಪರಿಸುದ್ಧೋ ಹೋತಿ। ಧುರನಿಕ್ಖೇಪಮಕತ್ವಾ ಫನ್ದಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಪತ್ವಾ ಆಮಸನದುಕ್ಕಟಂ ಪಟಿಪಸ್ಸಮ್ಭತೀತಿ ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೯೪) ವುತ್ತಂ। ಯಥಾಪಾಳಿಯಾ ಗಯ್ಹಮಾನೇ ಪುರಿಮಪುರಿಮಾಪತ್ತೀನಂ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಿ ‘‘ಞತ್ತಿಯಾ ದುಕ್ಕಟಂ, ದ್ವೀಹಿ ಕಮ್ಮವಾಚಾಹಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಾ ಪಟಿಪಸ್ಸಮ್ಭನ್ತೀ’’ತಿ ಪಾಳಿಯಂ (ಪಾರಾ॰ ೪೧೪, ೪೨೧, ೪೨೮, ೪೩೯) ಆಗತತ್ತಾ ಅನುಸ್ಸಾವನಾಯ ಏವ ಲಬ್ಭತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಇಮಸ್ಸ ಪನ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಅನುಲೋಮವಸೇನ ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅದಿನ್ನಾದಾನಸಿಕ್ಖಾಪದೇಪಿ ಆಪತ್ತಿಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಿ ಪಮಾಣನ್ತಿ ನಿಟ್ಠಮೇತ್ಥ ಗನ್ತಬ್ಬಂ।

    Evaṃ ‘‘tatthajātaka’’ntiādigāthādvayāgataṃ chedanadukkaṭaṃ khaṇanadukkaṭaṃ byūhanadukkaṭaṃ uddharaṇadukkaṭaṃ āmasanadukkaṭanti pañcasu sahapayogadukkaṭesu purimapurimapayogehi āpannā dukkaṭāpattiyo pacchimaṃ pacchimaṃ dukkaṭaṃ patvā paṭipassambhanti, taṃtaṃpayogāvasāne lajjidhammaṃ okkamitvā oramati ce, taṃtaṃdukkaṭamattaṃ desetvā parisuddho hoti. Dhuranikkhepamakatvā phandāpentassa thullaccayaṃ patvā āmasanadukkaṭaṃ paṭipassambhatīti mahāaṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.94) vuttaṃ. Yathāpāḷiyā gayhamāne purimapurimāpattīnaṃ paṭipassaddhi ‘‘ñattiyā dukkaṭaṃ, dvīhi kammavācāhi thullaccayā paṭipassambhantī’’ti pāḷiyaṃ (pārā. 414, 421, 428, 439) āgatattā anussāvanāya eva labbhatīti daṭṭhabbaṃ. Imassa pana suttassa anulomavasena mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttā imasmiṃ adinnādānasikkhāpadepi āpattipaṭipassaddhi pamāṇanti niṭṭhamettha gantabbaṃ.

    ೪೮. ‘‘ಫನ್ದಾಪೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸ। ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೯೪) ವುತ್ತಂ ಠಾನಾಚಾವನೇ ಪಾರಾಜಿಕಞ್ಚ ತಸ್ಸ ಸಾಮನ್ತಾಪತ್ತಿಭೂತಂ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಞ್ಚ ಠಾನಭೇದವಿಞ್ಞಾಪನಮುಖೇನ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಇದಾನಿ ತಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಮುಖೇಪಾಸ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಮುಖೇ ಕುಮ್ಭಿಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ। ಪಾಸಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾತಿ ಬನ್ಧನಂ ಪಾಸಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ। ಖಾಣುಕೇತಿ ಅಯೋಖಾಣುಮ್ಹಿ, ಖದಿರಖಾಣುಕೇ ವಾ। ಬದ್ಧಕುಮ್ಭಿಯಾ ಠಾನಭೇದೋ ಬನ್ಧನಾನಂ ವಸಾ ಞೇಯ್ಯೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।

    48. ‘‘Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 94) vuttaṃ ṭhānācāvane pārājikañca tassa sāmantāpattibhūtaṃ thullaccayañca ṭhānabhedaviññāpanamukhena vattabbanti idāni taṃ dassetumāha ‘‘mukhepāsa’’ntiādi. Tattha mukhe kumbhimukhavaṭṭiyaṃ. Pāsaṃ pavesetvāti bandhanaṃ pāsaṃ pakkhipitvā. Khāṇuketi ayokhāṇumhi, khadirakhāṇuke vā. Baddhakumbhiyā ṭhānabhedo bandhanānaṃ vasā ñeyyoti sambandho.

    ೪೯. ಇದಾನಿ ಠಾನಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತಿ ‘‘ದ್ವೇ’’ತಿಆದಿನಾ। ‘‘ಏಕಸ್ಮಿಂ ಖಾಣುಕೇ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ದ್ವೀಸು ದಿಸಾಸು ವಾ ತೀಸು ಚತೂಸು ವಾ ದಿಸಾಸು ಖಾಣುಕೇ ಖಣಿತ್ವಾ ಬದ್ಧಖಾಣುಗಣನಾಯ ಸಮ್ಭವನ್ತೋ ಠಾನಭೇದೋ ಉಪಲಕ್ಖಿತೋ ಹೋತಿ। ವಲಯಂ…ಪೇ॰… ಕತಾಯ ವಾ ದ್ವೇ ಠಾನಾನೀತಿ ಯೋಜನಾ। ವಾತಿ ಸಮುಚ್ಚಯೇ ಉಪಲಕ್ಖಿತೋ ಹೋತಿ।

    49. Idāni ṭhānabhedaṃ dasseti ‘‘dve’’tiādinā. ‘‘Ekasmiṃ khāṇuke’’ti iminā dvīsu disāsu vā tīsu catūsu vā disāsu khāṇuke khaṇitvā baddhakhāṇugaṇanāya sambhavanto ṭhānabhedo upalakkhito hoti. Valayaṃ…pe… katāya vā dve ṭhānānīti yojanā. Vāti samuccaye upalakkhito hoti.

    ೫೦. ಏವಂ ಠಾನಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಠಾನವಸೇನ ಆಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಉದ್ಧರನ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ। ಸಙ್ಖಲಿನ್ತಿ ದಾಮಂ। ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯನ್ತಿ ಏಕಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ದೇಸೇತಬ್ಬಾಸು ಆಪತ್ತೀಸು ಥೂಲತ್ತಾ, ಅಚ್ಚಯತ್ತಾ ಚ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ನಾಮ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಪರಿವಾರೇ –

    50. Evaṃ ṭhānabhedaṃ dassetvā idāni ṭhānavasena āpajjitabbā āpattiyo dassetumāha ‘‘uddharantassā’’tiādi. Saṅkhalinti dāmaṃ. Thullaccayanti ekassa santike desetabbāsu āpattīsu thūlattā, accayattā ca thullaccayaṃ nāma. Vuttañhetaṃ parivāre –

    ‘‘ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯನ್ತಿ ಯಂ ವುತ್ತಂ।

    ‘‘Thullaccayanti yaṃ vuttaṃ;

    ತಂ ಸುಣೋಹಿ ಯಥಾತಥಂ।

    Taṃ suṇohi yathātathaṃ;

    ಏಕಸ್ಸ ಮೂಲೇ ಯೋ ದೇಸೇತಿ।

    Ekassa mūle yo deseti;

    ಯೋ ಚ ತಂ ಪಟಿಗಣ್ಹತಿ।

    Yo ca taṃ paṭigaṇhati;

    ಅಚ್ಚಯೋ ತೇನ ಸಮೋ ನತ್ಥಿ।

    Accayo tena samo natthi;

    ತೇನೇತಂ ಇತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥ (ಪರಿ॰ ೩೩೯)।

    Tenetaṃ iti vuccatī’’ti. (pari. 339);

    ಏತ್ಥ ಚ ಥೂಲಚ್ಚಯನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ‘‘ಸಮ್ಪರಾಯೇ ಚ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೪೯) ಸುಗ್ಗತಿ, ತಂ ಹೋತಿ ಕಟುಕಪ್ಫಲ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಧ॰ ಪ॰ ೬೬) ವಿಯ ಲಕಾರಸ್ಸ ದ್ವಿತ್ತಂ, ಸಂಯೋಗೇ ಊಕಾರಸ್ಸ ರಸ್ಸೋ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತತೋ ಸಙ್ಖಲಿಕಭೇದತೋ ಪರಂ। ಠಾನಾ ಚಾವೇತೀತಿ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಪನೇತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ನಾವಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಉದ್ಧಂ ವಾ ಅಧೋ ವಾ ತಿರಿಯಂ ವಾ ಅನ್ತಮಸೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಸಙ್ಕಾಮೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೯೯) ವುತ್ತನಯೇನ ‘‘ತಿರಿಯ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಾ ಚತಸ್ಸೋ ದಿಸಾ, ಉದ್ಧಮಧೋ ಚಾತಿ ಛಟ್ಠಾನಾನಿ। ತಾಸು ಏಕಂ ದಿಸಂ ಅಪನೀಯಮಾನಾಯ ಕುಮ್ಭಿಯಾ ತಂದಿಸಾಭಿಮುಖಂ ಇತರದಿಸಾಯಂ ಠಿತಪಸ್ಸೇ ಓರಿಮದಿಸಾಯ ಠಿತಪಸ್ಸೇನ ಫುಟ್ಠೋಕಾಸಸ್ಸ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅನತಿಕ್ಕನ್ತೇ ಫನ್ದಾಪನವಸೇನ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಹೋತಿ, ಅತಿಕ್ಕನ್ತೇ ಠಾನಾ ಚಾವಿತತ್ತಾ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇಮಮೇವ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ ಚೇ ಚುತೋ’’ತಿ। ಏಸೇವ ನಯೋ ಫನ್ದನರಹಿತಾಯ ನಿಧಿಕುಮ್ಭಿಯಾ ಠಾನಾಚಾವನೇಪಿ।

    Ettha ca thūlaccayanti vattabbe ‘‘samparāye ca (saṃ. ni. 1.49) suggati, taṃ hoti kaṭukapphala’’ntiādīsu (dha. pa. 66) viya lakārassa dvittaṃ, saṃyoge ūkārassa rasso ca veditabbo. Tato saṅkhalikabhedato paraṃ. Ṭhānā cāvetīti ṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi apaneti. Ettha ca nāvaṭṭhakathāyaṃ ‘‘uddhaṃ vā adho vā tiriyaṃ vā antamaso kesaggamattampi saṅkāmeti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 99) vuttanayena ‘‘tiriya’’nti vuttā catasso disā, uddhamadho cāti chaṭṭhānāni. Tāsu ekaṃ disaṃ apanīyamānāya kumbhiyā taṃdisābhimukhaṃ itaradisāyaṃ ṭhitapasse orimadisāya ṭhitapassena phuṭṭhokāsassa kesaggamattampi anatikkante phandāpanavasena thullaccayaṃ hoti, atikkante ṭhānā cāvitattā pārājikaṃ hotīti veditabbo. Imameva sandhāyāha ‘‘ṭhānā cāveti ce cuto’’ti. Eseva nayo phandanarahitāya nidhikumbhiyā ṭhānācāvanepi.

    ೫೧. ಏವಂ ಪಠಮಂ ಬನ್ಧನಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಕುಮ್ಭಿಗ್ಗಹಣೇ ನಯಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಪಠಮಂ ಕುಮ್ಭಿಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಬನ್ಧನಾಪನಯನೇ ನಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಪಠಮ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಸೋ ನಯೋತಿ ‘‘ಪಠಮುದ್ಧಾರೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ದುತಿಯುದ್ಧಾರೇ ಪಾರಾಜಿಕ’’ನ್ತಿ ತಮೇವತ್ಥಮತಿದಿಸತಿ।

    51. Evaṃ paṭhamaṃ bandhanaṃ chinditvā pacchā kumbhiggahaṇe nayaṃ dassetvā idāni paṭhamaṃ kumbhiṃ apanetvā pacchā bandhanāpanayane nayaṃ dassetumāha ‘‘paṭhama’’ntiādi. So nayoti ‘‘paṭhamuddhāre thullaccayaṃ, dutiyuddhāre pārājika’’nti tamevatthamatidisati.

    ೫೨. ವಲಯನ್ತಿ ಕುಮ್ಭಿಯಾ ಬದ್ಧಸಙ್ಖಲಿಕಾಯ ಮೂಲೇ ಪವೇಸಿತಂ ವಲಯಂ। ಮೂಲೇ ಘಂಸನ್ತೋ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಸಾರೇತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಘಂಸನ್ತೋತಿ ಫುಸಾಪೇನ್ತೋ। ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಸಾರೇತೀತಿ ಓರತೋ ಚ ಪಾರತೋ ಚ ಸಞ್ಚಾಲೇತಿ। ರಕ್ಖತೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಸೀಲಂ ಭಿಕ್ಖು’’ನ್ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ, ಪಾರಾಜಿಕಂ ನಾಪಜ್ಜತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಮೂಲೇ। ಖೇಗತಂ ಕರೋನ್ತೋವಾತಿ ಸಬ್ಬಪಸ್ಸತೋ ಮೂಲಂ ಅಫುಸಾಪೇತ್ವಾ ಆಕಾಸಗತಂ ಕರೋನ್ತೋವ। ಪರಾಜಿತೋತಿ ಠಾನಾಚಾವನಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ ಪರಾಜಯಮಾಪನ್ನೋ ಹೋತಿ।

    52.Valayanti kumbhiyā baddhasaṅkhalikāya mūle pavesitaṃ valayaṃ. Mūle ghaṃsanto ito cito ca sāretīti yojanā. Ghaṃsantoti phusāpento. Ito cito ca sāretīti orato ca pārato ca sañcāleti. Rakkhatīti ettha ‘‘sīlaṃ bhikkhu’’nti pāṭhaseso, pārājikaṃ nāpajjatīti vuttaṃ hoti. Tatthāti tasmiṃ mūle. Khegataṃ karontovāti sabbapassato mūlaṃ aphusāpetvā ākāsagataṃ karontova. Parājitoti ṭhānācāvanassa katattā parājayamāpanno hoti.

    ೫೩. ಕುಮ್ಭಿಮತ್ಥಕೇ ಜಾತನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಚಿರಕಾಲಂ ನಿಹಿತತ್ತಾ ಮೂಲೇಹಿ ಕುಮ್ಭಿಂ ವಿನನ್ಧಿತ್ವಾ ಠಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮೀಪೇ ಜಾತಂ ರುಕ್ಖಂ ಛಿನ್ದತೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ತತ್ಥಜಾತಕಂ ಕಟ್ಠಂ ವಾ’’ತಿಆದಿಕಾಯ ಗಾಥಾಯ ನಿಧಿಮತ್ಥಕೇ ಭೂಮಿಯಂ ಠಿತರುಕ್ಖಲತಾದಿಂ ಛಿನ್ದನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ, ಇಮಾಯ ಪನ ಗಾಥಾಯ ಭೂಮಿಂ ನಿಖಣಿತ್ವಾ ಓತಿಣ್ಣಕಾಲೇ ನಿಧಿಂ ವಿನನ್ಧಿತ್ವಾ ಠಿತಮೂಲಂ ಅಲ್ಲರುಕ್ಖಂ, ಖಾಣುಕಂ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಹಾತಿ ಪುನರುತ್ತಿದೋಸಾಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ‘‘ಅತತ್ಥಜ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಹಪಯೋಗಾಭಾವಮಾಹ। ಇಮಿನಾವ ಪುರಿಮಗಾಥಾಯ ವುತ್ತಂ ಕಟ್ಠಲತಾದೀನಿ ನಿಧಿಸಮ್ಬನ್ಧಾನಿ ಚೇ, ಯಥಾವುತ್ತದುಕ್ಕಟಸ್ಸ ವತ್ಥೂನಿ, ಸಮೀಪಾನಿ ಚೇ, ಪಾಚಿತ್ತಿಯಸ್ಸೇವ ವತ್ಥೂನೀತಿ ದೀಪೇತಿ।

    53. Kumbhimatthake jātanti yojanā. Cirakālaṃ nihitattā mūlehi kumbhiṃ vinandhitvā ṭhitanti attho. Samīpe jātaṃ rukkhaṃ chindatoti yojanā. Ettha ca ‘‘tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vā’’tiādikāya gāthāya nidhimatthake bhūmiyaṃ ṭhitarukkhalatādiṃ chindantassa āpatti vuttā, imāya pana gāthāya bhūmiṃ nikhaṇitvā otiṇṇakāle nidhiṃ vinandhitvā ṭhitamūlaṃ allarukkhaṃ, khāṇukaṃ vā gahetvā āhāti punaruttidosābhāvo veditabbo. ‘‘Atatthaja’’nti iminā sahapayogābhāvamāha. Imināva purimagāthāya vuttaṃ kaṭṭhalatādīni nidhisambandhāni ce, yathāvuttadukkaṭassa vatthūni, samīpāni ce, pācittiyasseva vatthūnīti dīpeti.

    ೫೪. ಇದಾನಿ ಏವಂ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ದಿಟ್ಠನಿಧಿಭಾಜನಂ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಅಚಾಲೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋಠಿತಂ ಭಣ್ಡಮತ್ತಂ ಗಣ್ಹತೋ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಅನ್ತೋಕುಮ್ಭಿಗತ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಫನ್ದಾಪೇತೀತಿ ಅನ್ತೋಚಾಟಿಯಾ ಪಕ್ಖಿತ್ತೇ ಅತ್ತನೋ ಭಾಜನೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತುಂ ರಾಸಿಕರಣಾದಿವಸೇನ ಫನ್ದಾಪೇತಿ। ಅಪಬ್ಯೂಹತಿ ವಾತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಠಿತಂ ಗಣ್ಹಿತುಂ ಉಪರಿ ಠಿತಾನಿ ಅಪನೇನ್ತೋ ವಿಯೂಹತಿ ವಾ। ಅಥ ವಾ ಅಪಬ್ಯೂಹನ್ತೋತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೯೪) ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನಸ್ಸ ದ್ವಿಧಾ ಕರೋನ್ತೋತಿ ಗಣ್ಠಿಪದೇ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋತಿ ಅತ್ತನೋ ಭಾಜನೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತುಂ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ರಾಸಿಂ ಕರೋನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥೇವಾತಿ ಅನ್ತೋಕುಮ್ಭಿಯಮೇವ।

    54. Idāni evaṃ pariyesitvā diṭṭhanidhibhājanaṃ ṭhitaṭṭhānato acāletvā antoṭhitaṃ bhaṇḍamattaṃ gaṇhato vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘antokumbhigata’’ntiādi. Tattha phandāpetīti antocāṭiyā pakkhitte attano bhājane pakkhipituṃ rāsikaraṇādivasena phandāpeti. Apabyūhati vāti heṭṭhā ṭhitaṃ gaṇhituṃ upari ṭhitāni apanento viyūhati vā. Atha vā apabyūhantoti (pārā. aṭṭha. 1.94) aṭṭhakathāvacanassa dvidhā karontoti gaṇṭhipade attho vuttoti attano bhājane pakkhipituṃ ito cito ca rāsiṃ karontoti attho veditabbo. Tatthevāti antokumbhiyameva.

    ೫೫. ಹರನ್ತೋತಿ ಅವಹರನ್ತೋ। ಮುಟ್ಠಿಂ ಛಿನ್ದತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಭಾಜನಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯೋ ಅನ್ತೋಕುಮ್ಭಿಮ್ಹಿ ಹತ್ಥಂ ಓತಾರೇತ್ವಾ ಕುಮ್ಭಿಗತಭಣ್ಡೇನ ಯಥಾ ಅಬದ್ಧಂ ಹೋತಿ, ತಥಾ ಮುಟ್ಠಿಯಾ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದತಿ, ಕುಮ್ಭಿಗತಂ ಮುಟ್ಠಿಯಾ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಕುಮ್ಭಿಗತೇನ ಮುಟ್ಠಿಗತಂ ಯಥಾ ಅಸಮ್ಮಿಸ್ಸಂ ಹೋತಿ, ತಥಾ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಾದಗ್ಘನಕಂ ವಾ ಅತಿರೇಕಪಾದಗ್ಘನಕಂ ವಾ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅತ್ತನೋ ಭಾಜನೇ ಗತಂ ಕತ್ವಾ ವಾ ಛಿನ್ದತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಅತ್ತನೋ ಭಾಜನಗತಂ ಕತ್ವಾ ಕುಮ್ಭಿಗತೇನ ಯಥಾ ಅಸಮ್ಮಿಸ್ಸಂ ಹೋತಿ, ತಥಾ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದತೀತಿ ಅತ್ಥೋ, ಸಚೇ ಅತ್ತನೋ ಭಾಜನಗತಂ ಹುತ್ವಾ ಕುಮ್ಭಿಗತೇನ ಅಸಮ್ಮಿಸ್ಸಂ ಭಣ್ಡಂ ಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ವಾ ಅತಿರೇಕಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ವಾ ಅಗ್ಘತಿ, ಪಾರಾಜಿಕೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    55.Harantoti avaharanto. Muṭṭhiṃ chindatīti attano bhājanaṃ pakkhipitvā gaṇhituṃ asakkuṇeyyo antokumbhimhi hatthaṃ otāretvā kumbhigatabhaṇḍena yathā abaddhaṃ hoti, tathā muṭṭhiyā paricchindati, kumbhigataṃ muṭṭhiyā gaṇhanto kumbhigatena muṭṭhigataṃ yathā asammissaṃ hoti, tathā paricchinditvā pādagghanakaṃ vā atirekapādagghanakaṃ vā gaṇhātīti vuttaṃ hoti. Attano bhājane gataṃ katvā vā chindatīti yojanā. Attano bhājanagataṃ katvā kumbhigatena yathā asammissaṃ hoti, tathā paricchindatīti attho, sace attano bhājanagataṃ hutvā kumbhigatena asammissaṃ bhaṇḍaṃ pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghati, pārājikoti vuttaṃ hoti.

    ೫೬. ಹಾರಂ ವಾತಿ ಮುತ್ತಾಹಾರಂ ವಾ। ಪಾಮಙ್ಗಂ ವಾತಿ ಸುವಣ್ಣಮಯಂ, ರಜತಮಯಂ ವಾ ಪಾಮಙ್ಗಂ ದಾಮಂ। ಸುತ್ತಾರುಳ್ಹನ್ತಿ ಸುತ್ತೇ ಆರುಳ್ಹಂ ಸುತ್ತಾರುಳ್ಹಂ, ಸುತ್ತಞ್ಚ ಸುತ್ತಾರುಳ್ಹಞ್ಚ ಸುತ್ತಾರುಳ್ಹನ್ತಿ ಏಕದೇಸಸರೂಪೇಕಸೇಸೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ‘‘ಸುತ್ತೇನ ಆವುತಸ್ಸಾಪಿ ಸುತ್ತಮಯಸ್ಸಾಪಿ ಏತಂ ಅಧಿವಚನ’’ನ್ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನತೋ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೯೪) ಪಠಮಮುತ್ತಾಹಾರಂ ವಿನಾ ಸುವಣ್ಣರಜತಪವಾಳಾದಿಮಣಿಕಂ ವಾ ಸುತ್ತೇಸು ಆವುಣಿತ್ವಾ ಕತಾ ನಾನಾವಲಿಯೋ ಚೇವ ಸುತ್ತಮಯಾನಿ ಚ ಭಣ್ಡಾನಿ ಗಹೇತಬ್ಬಾನಿ। ಕುಮ್ಭಿಯಾ ಠಿತನ್ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ। ಫನ್ದಾಪೇತೀತಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಗಣ್ಹಿತುಕಾಮತಾಯ ಚಾಲೇತಿ। ಯಥಾವತ್ಥುನ್ತಿ ವೀತಿಕ್ಕಮಾನುರೂಪಂ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಹೋತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಠಾನಾ ಚಾವೇತೀತಿ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇತಿ । ಚುತೋತಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸೀಲಾ ಪರಿಹೀನೋತಿ ಅತ್ಥೋ।

    56.Hāraṃ vāti muttāhāraṃ vā. Pāmaṅgaṃ vāti suvaṇṇamayaṃ, rajatamayaṃ vā pāmaṅgaṃ dāmaṃ. Suttāruḷhanti sutte āruḷhaṃ suttāruḷhaṃ, suttañca suttāruḷhañca suttāruḷhanti ekadesasarūpekaseso daṭṭhabbo. ‘‘Suttena āvutassāpi suttamayassāpi etaṃ adhivacana’’nti aṭṭhakathāvacanato (pārā. aṭṭha. 1.94) paṭhamamuttāhāraṃ vinā suvaṇṇarajatapavāḷādimaṇikaṃ vā suttesu āvuṇitvā katā nānāvaliyo ceva suttamayāni ca bhaṇḍāni gahetabbāni. Kumbhiyā ṭhitanti pāṭhaseso. Phandāpetīti theyyacittena gaṇhitukāmatāya cāleti. Yathāvatthunti vītikkamānurūpaṃ thullaccayaṃ hotīti adhippāyo. Ṭhānā cāvetīti ṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi atikkāmeti . Cutoti pātimokkhasaṃvarasīlā parihīnoti attho.

    ಅಪರಿಪುಣ್ಣಾಯ ಕುಮ್ಭಿಯಾಏಕದೇಸಟ್ಠಂ ಭಣ್ಡಂ ತತೋ ತತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಠಾನಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಅನ್ತೋಕುಮ್ಭಿಯಾ ಅಞ್ಞಂ ಠಾನಂ ನೇನ್ತಸ್ಸ ಚ ತತ್ಥೇವ ಆಕಾಸಗತಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಚ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಭಾಜನಗತಂ ವಾ ಕರೋತಿ, ಮುಟ್ಠಿಂ ವಾ ಛಿನ್ದತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೯೪) ಏತೇಹಿ ಸದಿಸತ್ತಾ ವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಪಾದಂ ಅಗ್ಘನ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕಾ ಹೋತೀತಿ ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೯೪) ಇದಂ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ। ಭಾಜನತಲೇ ಕೋಟಿಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಕಮೇನ ಸಕಲಭಾಜನಕುಚ್ಛಿಂ ತೇನೇವ ಪೂರೇತ್ವಾ ಮುಖವಟ್ಟಿಯಾ ಏಕಾ ಕೋಟಿ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ಚೇ, ತಥಾಠಪಿತಸ್ಸ ಹಾರಾದಿನೋ ಸಕಲಭಾಜನಂ ಅಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಕೋಟಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಜುಕಂ ಉಕ್ಖಿಪನ್ತಸ್ಸ ಓಸಾನಕೋಟಿ ಭಾಜನತಲತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಆಕಾಸಗತಂ ಕರೋತೋ ಚ ಮುಖವಟ್ಟಿಯಂ ಘಂಸಿತ್ವಾ ಆಕಡ್ಢನ್ತಸ್ಸ ಸಕಲಭಾಜನೋದರಂ ಖೇಪೇತ್ವಾ ಮುಖವಟ್ಟಿಯಾ ಠಪಿತಕೋಟಿಯಾ ಫುಟ್ಠಟ್ಠಾನಂ ಅಪರಾಯ ಕೋಟಿಯಾ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅತಿಕ್ಕಾಮಯತೋ ಚ ಭಾಜನಕುಚ್ಛಿಯಾ ಉಪಡ್ಢಂ ವತ್ಥಾದಿನಾ ಕೇನಚಿ ಪೂರೇತ್ವಾ ತಸ್ಸೋಪರಿ ಠಪಿತಹಾರಾದಿಸುತ್ತಾರುಳ್ಹಸ್ಸ ಠಿತೋಕಾಸಮೇವ ಠಾನನ್ತಿ ತತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಂ ಅಪನೇನ್ತಸ್ಸಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    Aparipuṇṇāya kumbhiyāekadesaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ tato tato kesaggamattampi ṭhānaṃ apanetvā tattheva antokumbhiyā aññaṃ ṭhānaṃ nentassa ca tattheva ākāsagataṃ karontassa ca ‘‘attano bhājanagataṃ vā karoti, muṭṭhiṃ vā chindatī’’ti (pārā. 94) etehi sadisattā vatthumhi pādaṃ agghante pārājikā hotīti mahāaṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.94) idaṃ sanniṭṭhānaṃ. Bhājanatale koṭiṃ ṭhapetvā kamena sakalabhājanakucchiṃ teneva pūretvā mukhavaṭṭiyā ekā koṭi nikkhittā ce, tathāṭhapitassa hārādino sakalabhājanaṃ aṭṭhānanti koṭiṃ gahetvā ujukaṃ ukkhipantassa osānakoṭi bhājanatalato kesaggamattampi ākāsagataṃ karoto ca mukhavaṭṭiyaṃ ghaṃsitvā ākaḍḍhantassa sakalabhājanodaraṃ khepetvā mukhavaṭṭiyā ṭhapitakoṭiyā phuṭṭhaṭṭhānaṃ aparāya koṭiyā kesaggamattampi atikkāmayato ca bhājanakucchiyā upaḍḍhaṃ vatthādinā kenaci pūretvā tassopari ṭhapitahārādisuttāruḷhassa ṭhitokāsameva ṭhānanti tato kesaggamattaṃ apanentassapi pārājikaṃ hotīti vuttaṃ hoti.

    ೫೭. ಸಪ್ಪಿಆದೀಸೂತಿ ಭಾಜನಗತೇಸು ಸಪ್ಪಿಆದಿದ್ರವವತ್ಥೂಸು ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ। ಪಾದಪೂರಣನ್ತಿ ಪಾದಂ ಪೂರೇತೀತಿ ಪಾದಪೂರಣಂ, ಪಾದಗ್ಘನಕನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಿವತೋ ಪರಾಜಯೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಕದಾತಿ ಚೇ? ಏಕೇನೇವ ಪಯೋಗೇನ ಪೀತಮತ್ತೇ ಪಾದಪೂರಣೇತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ಮುಖಗತಂ ವಿನಾ’’ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ। ತತ್ಥ ಏಕೇನೇವ ಪಯೋಗೇನಾತಿ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪಮಕತ್ವಾ ಏಕಾಬದ್ಧಂ ಕತ್ವಾ ಆಕಡ್ಢೇತ್ವಾ ಪಿವನಪಯೋಗೇನ। ‘‘ಮುಖಗತಂ ವಿನಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಚೇ ಗಲಗತೇನೇವ ಪಾದೋ ಪೂರತಿ, ಅನ್ತೋಗಲಂ ಪವಿಟ್ಠೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಮುಖಗತೇನ ಪೂರತಿ, ಮುಖಗತಂ ಭಾಜನಗತೇನ ವಿಯೋಜೇತ್ವಾ ಓಟ್ಠೇಸು ಪಿಹಿತೇಸೂತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವೇಳುನಳಾದೀಹಿ ಆಕಡ್ಢೇತ್ವಾ ಪಿವನ್ತಸ್ಸ ನಾಳಗತೇನ ಪೂರತಿ, ನಾಳಗತಂ ಭಾಜನಗತೇನ ವಿಯೋಜೇತ್ವಾ ನಾಳಿಕೋಟಿಯಂ ಅಙ್ಗುಲಿಯಾ ಪಿಹಿತಾಯನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಇದಂ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಭಾಜನಗತಂ ವಾ ಕರೋತಿ, ಮುಟ್ಠಿಂ ವಾ ಛಿನ್ದತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೯೪) ವುತ್ತನಯಸ್ಸ ಅನುಲೋಮವಸೇನ ಮಹಾಪಚ್ಚರಿಯಾದೀಸು (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೯೪) ಅಟ್ಠಕಥಾಸು ವುತ್ತನಯೇನ ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।

    57.Sappiādīsūti bhājanagatesu sappiādidravavatthūsu yaṃ kiñci. Pādapūraṇanti pādaṃ pūretīti pādapūraṇaṃ, pādagghanakanti attho. Pivato parājayoti sambandho. Kadāti ce? Ekeneva payogena pītamatte pādapūraṇeti yojanā. ‘‘Mukhagataṃ vinā’’ti pāṭhaseso. Tattha ekeneva payogenāti dhuranikkhepamakatvā ekābaddhaṃ katvā ākaḍḍhetvā pivanapayogena. ‘‘Mukhagataṃ vinā’’ti iminā sace galagateneva pādo pūrati, antogalaṃ paviṭṭheti vuttaṃ hoti. Mukhagatena pūrati, mukhagataṃ bhājanagatena viyojetvā oṭṭhesu pihitesūti vuttaṃ hoti. Veḷunaḷādīhi ākaḍḍhetvā pivantassa nāḷagatena pūrati, nāḷagataṃ bhājanagatena viyojetvā nāḷikoṭiyaṃ aṅguliyā pihitāyanti vuttaṃ hoti. Idaṃ ‘‘attano bhājanagataṃ vā karoti, muṭṭhiṃ vā chindatī’’ti (pārā. 94) vuttanayassa anulomavasena mahāpaccariyādīsu (pārā. aṭṭha. 1.94) aṭṭhakathāsu vuttanayena gahetabbanti adhippāyo.

    ‘‘ಏಕೇನೇವ ಪಯೋಗೇನ ಪೀತಮತ್ತೇ ಪರಾಜಯೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಪ್ಪಿಆದೀಸು ಮಹಗ್ಘೇಸು ತತ್ತಕೇನೇವ ಪಾದಪೂರಣಞ್ಚೇ ಹೋತಿ, ಏಕವಾರಮೇವ ಮುಖೇನ ವಾ ಸಪ್ಪಿಆದಿನಾ ವಾ ಭಾಜನಗತೇನ ಏಕಾಬದ್ಧಭಾವೇ ಛಿನ್ನಮತ್ತೇಪಿ ಅತ್ತನೋ ಭಾಜನೇ ಕುಮ್ಭಿಂ ಪಣಾಮೇತ್ವಾ ಪಕ್ಖಿತ್ತೇನ ಕುಮ್ಭಿಗತೇ ಛಿನ್ನಮತ್ತೇಪಿ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತೀತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।

    ‘‘Ekeneva payogena pītamatte parājayo’’ti iminā sappiādīsu mahagghesu tattakeneva pādapūraṇañce hoti, ekavārameva mukhena vā sappiādinā vā bhājanagatena ekābaddhabhāve chinnamattepi attano bhājane kumbhiṃ paṇāmetvā pakkhittena kumbhigate chinnamattepi pārājiko hotīti gahetabbaṃ.

    ೫೮. ‘‘ಧುರನಿಕ್ಖೇಪಂ ಕತ್ವಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಪಿವನ್ತಸ್ಸ ನ ಪರಾಜಯೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪಮಕತ್ವಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಪಿವತೋ ಪರಾಜಯೋತಿ ಸಾಮತ್ಥಿಯಾ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಧುರನಿಕ್ಖೇಪಂ ಅಕತ್ವಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಮುಖೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ವಾ ಪುಟಾದೀಹಿ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಾದಪೂರಣಮತ್ತಂ ಪಿವನ್ತಸ್ಸ ಪರಾಜಯೋ ಹೋತೀತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।

    58. ‘‘Dhuranikkhepaṃ katvā punappunaṃ pivantassa na parājayo’’ti iminā dhuranikkhepamakatvā punappunaṃ pivato parājayoti sāmatthiyā vuttaṃ hoti. Dhuranikkhepaṃ akatvā punappunaṃ mukhena gahetvā vā puṭādīhi vā gahetvā pādapūraṇamattaṃ pivantassa parājayo hotīti gahetabbaṃ.

    ೫೯-೬೦. ಸಚೇ ಖಿಪತಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಭಣ್ಡಕನ್ತಿ ತೇಲಪಿವನಾರಹಂ ದುಕೂಲಸಾಟಕಚಮ್ಮಖಣ್ಡಾದಿಕಂ ಭಣ್ಡಂ। ತೇಲಕುಮ್ಭಿಯಂ ಪರಸ್ಸಾತಿ ಲಬ್ಭತಿ। ತಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಭಣ್ಡಂ। ಧುವನ್ತಿ ಏಕಂಸೇನ। ತಾವದೇ ವಿನಸ್ಸತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತಾವದೇತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇಯೇವ। ಕತರಸ್ಮಿಂ ಖಣೇತಿ ಆಹ ‘‘ಹತ್ಥತೋ ಮುತ್ತಮತ್ತೇ’’ತಿ, ತೇಲಸ್ಸ ಪೀತಕಾಲಂ ಅನಾಗಮ್ಮ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗತ್ತಾ ಪಠಮಮೇವ ಹೋತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ವಿನಸ್ಸತೀತಿ ಸೀಲವಿನಾಸಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಆವಿಞ್ಜೇತ್ವಾತಿ ಪಣಾಮೇತ್ವಾ। ಗಾಳೇತೀತಿ ಪಗ್ಘರಾಪೇತಿ। ‘‘ಸಾಳೇತೀ’’ತಿಪಿ ಪಠನ್ತಿ, ಸೋಯೇವ ಅತ್ಥೋ। ಸಾಳ ಸವನೇತಿ ಧಾತು। ತಥಾತಿ ‘‘ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೋ ವಿನಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಆಕಡ್ಢತಿ, ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಏವಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    59-60. Sace khipati theyyacittoti sambandho. Yaṃ kiñci bhaṇḍakanti telapivanārahaṃ dukūlasāṭakacammakhaṇḍādikaṃ bhaṇḍaṃ. Telakumbhiyaṃ parassāti labbhati. Taṃ nikkhittabhaṇḍaṃ. Dhuvanti ekaṃsena. Tāvade vinassatīti sambandho. Tāvadeti tasmiṃ khaṇeyeva. Katarasmiṃ khaṇeti āha ‘‘hatthato muttamatte’’ti, telassa pītakālaṃ anāgamma pubbapayogattā paṭhamameva hotīti adhippāyo. Vinassatīti sīlavināsaṃ pāpuṇāti. Āviñjetvāti paṇāmetvā. Gāḷetīti paggharāpeti. ‘‘Sāḷetī’’tipi paṭhanti, soyeva attho. Sāḷa savaneti dhātu. Tathāti ‘‘theyyacitto vinassatī’’ti ākaḍḍhati, theyyacittena evaṃ karontassa pārājiko hotīti vuttaṃ hoti.

    ೬೧. ತನ್ತಿ ತೇಲಸ್ಸ ಓಕಿರಣಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಪಠಮಮೇವ ತುಚ್ಛಭಾಜನೇ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಪಾದಗ್ಘನಕತೇಲಪಿವನಕಂ ತಂ ವತ್ಥಾದಿಭಣ್ಡಂ। ‘‘ಉದ್ಧರನ್ತೋವಾ’’ತಿ ಸಾವಧಾರಣವಚನೇನ ‘‘ಪೀತಮತ್ತೇ ಪರಾಜಯೋ’’ತಿ ದಸ್ಸಿತಂ ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಮತಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಧಂಸಿತೋತಿ ‘‘ಸಾಸನಕಪ್ಪರುಕ್ಖಾ ಪಾತಿತೋ, ಪಾರಾಜಿಕಾಪನ್ನೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ‘‘ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೋ’’ತಿ ಆಕಡ್ಢನತ್ಥಂ ‘‘ತಥಾ’’ತಿ ಆನೇತ್ವಾ ಸಮ್ಬನ್ಧನೀಯಂ। ಇಮಿನಾ ಸುದ್ಧಚಿತ್ತೇನ ಗೋಪನತ್ಥಾಯ ತುಚ್ಛಭಾಜನೇ ವತ್ಥಾದಿಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇನ ತಂ ಅನೋಲೋಕೇತ್ವಾ ತೇಲೇ ಆಸಿತ್ತೇ ಪಚ್ಛಾ ಸುದ್ಧಚಿತ್ತೇನೇವ ಉದ್ಧರತೋ ನ ದೋಸೋತಿ ದೀಪಿತಂ ಹೋತಿ।

    61.Tanti telassa okiraṇabhāvaṃ ñatvā paṭhamameva tucchabhājane theyyacittena nikkhittaṃ pādagghanakatelapivanakaṃ taṃ vatthādibhaṇḍaṃ. ‘‘Uddharantovā’’ti sāvadhāraṇavacanena ‘‘pītamatte parājayo’’ti dassitaṃ mahāaṭṭhakathāmataṃ paṭikkhittaṃ hoti. Dhaṃsitoti ‘‘sāsanakapparukkhā pātito, pārājikāpannoti adhippāyo. ‘‘Theyyacitto’’ti ākaḍḍhanatthaṃ ‘‘tathā’’ti ānetvā sambandhanīyaṃ. Iminā suddhacittena gopanatthāya tucchabhājane vatthādiṃ nikkhipitvā aññena taṃ anoloketvā tele āsitte pacchā suddhacitteneva uddharato na dosoti dīpitaṃ hoti.

    ೬೨. ತತ್ಥೇವಾತಿ ಠಿತಟ್ಠಾನೇಯೇವ। ಭಿನ್ದತೋತಿ ಠಾನಾ ಅಚಾವೇತ್ವಾ ತಿಣಜ್ಝಾಪಕಸ್ಸ ವಿಯ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಠಾನಾಚಾವನಾಧಿಪ್ಪಾಯಂ ವಿನಾ ಪಾಸಾಣಾದಿನಾ ಕೇನಚಿ ಪಹರಿತ್ವಾ ಭಿನ್ದತೋ। ‘‘ಮನ್ತೋಸಧಾನುಭಾವೇನ ಭಿನ್ದತೋ’’ತಿ ಚ ವದನ್ತಿ। ಛಡ್ಡೇನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅಛಡ್ಡೇತುಕಾಮಸ್ಸಾಪಿ ಸತೋ ಪರಿಪುಣ್ಣತೇಲಘಟಾದೀಸು ಚಾಪಲ್ಲೇನ ವಾಲುಕಂ ವಾ ಉದಕಂ ವಾ ಓಕಿರಿತ್ವಾ ಉತ್ತರಾಪೇನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಉದಕಮಾತಿಕಂ ಘಟಾಭಿಮುಖಂ ಕತ್ವಾ ಓಪಿಲಾಪೇನ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಠಾನಾಚಾವನಾಧಿಪ್ಪಾಯೇ ಸತಿಪಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಾಭಾವೇನ ಪಾರಾಜಿಕಾ ನ ವಿಜ್ಜತಿ, ಭಣ್ಡದೇಯ್ಯಂ ಪನ ಹೋತೀತಿ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ। ಝಾಪೇನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಕಟ್ಠಾನಿ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಝಾಪೇನ್ತಸ್ಸ। ಅಪರಿಭೋಗಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಾದಿಮೋಕಿರಿತ್ವಾ ಅಪರಿಭೋಗಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ। ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಏತೇಸು ಭಿನ್ದನಾದೀಸು ಚತೂಸುಪಿ ಠಾನೇಸು ಪದಭಾಜನಿಯಂ ದುಕ್ಕಟಮೇವ ಆಗತತ್ತಾ ವುತ್ತಂ।

    62.Tatthevāti ṭhitaṭṭhāneyeva. Bhindatoti ṭhānā acāvetvā tiṇajjhāpakassa viya bhikkhuno ṭhānācāvanādhippāyaṃ vinā pāsāṇādinā kenaci paharitvā bhindato. ‘‘Mantosadhānubhāvena bhindato’’ti ca vadanti. Chaḍḍentassāti achaḍḍetukāmassāpi sato paripuṇṇatelaghaṭādīsu cāpallena vālukaṃ vā udakaṃ vā okiritvā uttarāpentassāti attho. ‘‘Udakamātikaṃ ghaṭābhimukhaṃ katvā opilāpentassā’’ti vadanti. Ṭhānācāvanādhippāye satipi theyyacittābhāvena pārājikā na vijjati, bhaṇḍadeyyaṃ pana hotīti sanniṭṭhānaṃ. Jhāpentassāti kaṭṭhāni pakkhipitvā jhāpentassa. Aparibhogaṃ karontassāti uccārapassāvādimokiritvā aparibhogaṃ karontassa. Dukkaṭanti etesu bhindanādīsu catūsupi ṭhānesu padabhājaniyaṃ dukkaṭameva āgatattā vuttaṃ.

    ಭೂಮಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Bhūmaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ೬೩. ಇದಾನಿ ಥಲಟ್ಠೇ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಠಪಿತ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ। ಏತ್ಥ ಚ-ಸದ್ದೋ ಅವುತ್ತಸಮ್ಪಿಣ್ಡನತ್ಥೋ, ತೇನ ಥಲೇ ರಾಸಿಕತಧಞ್ಞಾದೀಸು ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ನಿಮಿಕುಮ್ಭಿಯಾ ವುತ್ತವಿನಿಚ್ಛಯಾನುಸಾರೇನ ವಿಞ್ಞಾತುಂ ಸಕ್ಕಾತಿ ತಂ ಸರೂಪತೋ ಅವುತ್ತಂ ಸಮುಚ್ಚಿನೋತಿ। ಅತ್ಥರಣಾದಿಕನ್ತಿ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಾದಿಕಂ। ವೇಠೇತ್ವಾ ಉದ್ಧರನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಕಿಲಞ್ಜಸಂಹರಣನಿಯಾಮೇನ ವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಸಂಹರಿತ್ವಾ ಉದ್ಧರನ್ತಸ್ಸ। ಮುತ್ತೇ ಠಾನಾತಿ ಕಮೇನ ಸಂಹರಿತ್ವಾ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಮುತ್ತೇ ಸತಿ। ಪರಾಭವೋತಿ ಸಾಸನತೋ ಪರಿಹೀನೋ।

    63. Idāni thalaṭṭhe vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘ṭhapita’’ntiādi. Tattha pattharitvāti attharitvā. Ettha ca-saddo avuttasampiṇḍanattho, tena thale rāsikatadhaññādīsu vinicchayo nimikumbhiyā vuttavinicchayānusārena viññātuṃ sakkāti taṃ sarūpato avuttaṃ samuccinoti. Attharaṇādikanti paccattharaṇādikaṃ. Veṭhetvā uddharantassāti kilañjasaṃharaṇaniyāmena vaṭṭetvā saṃharitvā uddharantassa. Mutte ṭhānāti kamena saṃharitvā ṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi mutte sati. Parābhavoti sāsanato parihīno.

    ೬೪. ಏವಂ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ಠಪಿತವತ್ಥಾದೀನಂ ಸಂಹರಿತ್ವಾ ಗಹಣೇ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತಿರಿಯತೋ ಆಕಡ್ಢನೇ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಓರಿಮನ್ತೇನಾ’’ತಿಆದಿ। ಪಿ, ವಾತಿ ಪಕಾರನ್ತರಮೇವ ಸಮುಚ್ಚಿನೋತಿ। ಉಜುಕಂ ಕಡ್ಢತೋಪಿ ವಾತಿ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ಠಪಿತವತ್ಥಾದಿಕಂ ಚತೂಸು ದಿಸಾಸು ಏಕಂ ದಿಸಂ ಉಜುಕಮಾಕಡ್ಢತೋ ಚ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಹೋತಿ। ಕದಾತಿ ಚೇ? ಏತ್ಥಾಪಿ ಓರಿಮನ್ತೇನ ಫುಟ್ಠಮೋಕಾಸಂ ಪಾರಿಮನ್ತತೋ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಓರಿಮನ್ತೇನ ಫುಟ್ಠಮೋಕಾಸನ್ತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಕಡ್ಢನ್ತಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಠಿತದಿಸಾಗತಪರಿಯನ್ತೇನ ಫುಸಿತ್ವಾ ಠಿತಟ್ಠಾನಂ। ಪಾರಿಮನ್ತತೋತಿ ಪಾರಿಮನ್ತೇನ, ಕರಣತ್ಥೇ ತೋ-ಪಚ್ಚಯೋ।

    64. Evaṃ attharitvā ṭhapitavatthādīnaṃ saṃharitvā gahaṇe vinicchayaṃ dassetvā tiriyato ākaḍḍhane vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘orimantenā’’tiādi. Pi, vāti pakārantarameva samuccinoti. Ujukaṃ kaḍḍhatopi vāti attharitvā ṭhapitavatthādikaṃ catūsu disāsu ekaṃ disaṃ ujukamākaḍḍhato ca pārājikaṃ hoti. Kadāti ce? Etthāpi orimantena phuṭṭhamokāsaṃ pārimantato atikkante pārājikanti yojanā. Orimantena phuṭṭhamokāsanti gahetvā ākaḍḍhantassa attano ṭhitadisāgatapariyantena phusitvā ṭhitaṭṭhānaṃ. Pārimantatoti pārimantena, karaṇatthe to-paccayo.

    ಥಲಂ ನಾಮ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಪಟಿಚ್ಛನ್ನಭೂಮಿಪಾಸಾದಪಬ್ಬತತಲಾದೀನಿ, ತತ್ರಟ್ಠಂ ಧಞ್ಞಾದಿಭಣ್ಡಂ ಥಲಟ್ಠಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Thalaṃ nāma paṭicchannāpaṭicchannabhūmipāsādapabbatatalādīni, tatraṭṭhaṃ dhaññādibhaṇḍaṃ thalaṭṭhaṃ nāma hoti. Tattha sabbattha vinicchayo vuttanayena veditabbo.

    ಥಲಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Thalaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ೬೫-೬. ಪರಿಚ್ಛೇದಾತಿ ಠಾನಪರಿಚ್ಛೇದಾ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।

    65-6.Paricchedāti ṭhānaparicchedā. Sesaṃ suviññeyyameva.

    ೬೭-೮. ಖೇಗತನ್ತಿ ಆಕಾಸಗತಂ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಮೋರಸ್ಸ। ತನ್ತಿ ಮೋರಂ।

    67-8.Khegatanti ākāsagataṃ. Assāti morassa. Tanti moraṃ.

    ೬೯. ಠಾನಾತಿ ಯಥಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಾ ಛಬ್ಬಿಧಾ ಠಾನಾ। ತಸ್ಸಾತಿ ಮೋರಸ್ಸ ಫನ್ದಾಪನೇತಿ ಯೋಜನಾ। ತಸ್ಸಾತಿ ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಮುದೀರಿತಂ।

    69.Ṭhānāti yathāparicchinnā chabbidhā ṭhānā. Tassāti morassa phandāpaneti yojanā. Tassāti vā bhikkhussa thullaccayamudīritaṃ.

    ೭೦. ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಹತ್ಥೇನ ಲೇಡ್ಡುಖಿಪನಾದಿಪಯೋಗೇನ ಮೋರಂ ತಾಸೇತ್ವಾ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಅಪನೇತಿ। ಅತ್ತನೋ ಠಾನಾತಿ ಮೋರಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಛಪ್ಪಕಾರಟ್ಠಾನಾ। ಸಯಂ ಠಾನಾತಿ ಭಿಕ್ಖು ಸಕಟ್ಠಾನಾ, ಸಮಣಭಾವತೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    70. Aggahetvā hatthena leḍḍukhipanādipayogena moraṃ tāsetvā ṭhitaṭṭhānato apaneti. Attano ṭhānāti morassa attano chappakāraṭṭhānā. Sayaṃ ṭhānāti bhikkhu sakaṭṭhānā, samaṇabhāvatoti vuttaṃ hoti.

    ೭೧-೨. ಇದಾನಿ ‘‘ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ ಚೇ ಮೋರ’’ನ್ತಿ ದಸ್ಸಿತಂ ಠಾನಾಚಾವನಂ ವಿಭಾವೇತುಮಾಹ ‘‘ಫುಟ್ಠೋಕಾಸ’’ನ್ತಿಆದಿ।

    71-2. Idāni ‘‘ṭhānā cāveti ce mora’’nti dassitaṃ ṭhānācāvanaṃ vibhāvetumāha ‘‘phuṭṭhokāsa’’ntiādi.

    ೭೩. ಕರೇ ನಿಲೀಯತೀತಿ ಪಸಾರಿತಹತ್ಥತಲೇ ನಿಸೀದತಿ।

    73.Kare nilīyatīti pasāritahatthatale nisīdati.

    ೭೫. ಉಡ್ಡೇತ್ವಾತಿ ಆಕಾಸಂ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ।

    75.Uḍḍetvāti ākāsaṃ uppatitvā.

    ೭೬. ಅಙ್ಗೇ ನಿಲೀನನ್ತಿ ಅಂಸಕೂಟಾದಿಸರೀರಾವಯವೇ ನಿಲೀನಂ। ಪಾದೇತಿ ಅತ್ತನೋ ಪಠಮುದ್ಧಾರಪಾದೇ। ದುತಿಯೇ ಪಾದೇ।

    76.Aṅgenilīnanti aṃsakūṭādisarīrāvayave nilīnaṃ. Pādeti attano paṭhamuddhārapāde. Dutiye pāde.

    ೭೭. ಪಾದಾನನ್ತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಪಾದಾನಂ। ಕಲಾಪಸ್ಸಾತಿ ಭೂಮಿಯಂ ಫುಸಿಯಮಾನಸ್ಸ ಕಲಾಪಗ್ಗಸ್ಸ।

    77.Pādānanti dvinnaṃ pādānaṃ. Kalāpassāti bhūmiyaṃ phusiyamānassa kalāpaggassa.

    ೭೮. ತತೋ ಪಥವಿತೋತಿ ತೀಹಿ ಅವಯವೇಹಿ ಪತಿಟ್ಠಿತಪಥವಿಪ್ಪದೇಸತೋ, ನ ಪಠಮತೋ ತತ್ಥ ದುಕ್ಕಟತ್ತಾ, ನ ದುತಿಯತೋ ತತ್ಥ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯತ್ತಾ, ತತಿಯಾ ಪನ ಠಾನಾ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಚಾವಯತೋ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    78.Tato pathavitoti tīhi avayavehi patiṭṭhitapathavippadesato, na paṭhamato tattha dukkaṭattā, na dutiyato tattha thullaccayattā, tatiyā pana ṭhānā kesaggamattampi cāvayato pārājikanti vuttaṃ hoti.

    ಏತ್ತಾವತಾ –

    Ettāvatā –

    ‘‘ಪಞ್ಜರೇ ಠಿತಂ ಮೋರಂ ಸಹ ಪಞ್ಜರೇನ ಉದ್ಧರತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಯದಿ ಪನ ಪಾದಂ ನಗ್ಘತಿ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅಗ್ಘವಸೇನ ಕತ್ತಬ್ಬಂ। ಅನ್ತೋವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಚರನ್ತಂ ಮೋರಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೋ ಪದಸಾ ಬಹಿವತ್ಥುಂ ನೀಹರನ್ತೋ ದ್ವಾರಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಂ। ವಜೇ ಠಿತಬಲಿಬದ್ದಸ್ಸ ಹಿ ವಜೋ ವಿಯ ಅನ್ತೋವತ್ಥು ತಸ್ಸ ಠಾನಂ। ಹತ್ಥೇನ ಪನ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋವತ್ಥುಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಆಕಾಸಗತಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ। ಅನ್ತೋಗಾಮೇ ಚರನ್ತಮ್ಪಿ ಗಾಮಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇನ್ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಸಯಮೇವ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಗಾಮೂಪಚಾರೇ ವಾ ವತ್ಥೂಪಚಾರೇ ವಾ ಚರನ್ತಂ ಪನ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೋ ಕಟ್ಠೇನ ವಾ ಕಥಲಾಯ ವಾ ಉತ್ರಾಸೇತ್ವಾ ಅಟವೀಭಿಮುಖಂ ಕರೋತಿ, ಮೋರೋ ಉಡ್ಡೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋಗಾಮೇ ವಾ ಅನ್ತೋವತ್ಥುಮ್ಹಿ ವಾ ಛದನಪಿಟ್ಠೇ ವಾ ನಿಲೀಯತಿ, ರಕ್ಖತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಅಟವೀಭಿಮುಖೋ ಉಡ್ಡೇತಿ ವಾ ಗಚ್ಛತಿ ವಾ, ‘ಅಟವಿಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಗಹೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಪರಿಕಪ್ಪೇ ಅಸತಿ ಪಥವಿತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಉಪ್ಪತಿತಮತ್ತೇ ವಾ ದುತಿಯಪದವಾರೇ ವಾ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಕಸ್ಮಾ? ಯಸ್ಮಾ ಗಾಮತೋ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಸ್ಸ ಠಿತಟ್ಠಾನಮೇವ ಠಾನಂ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೯೬) –

    ‘‘Pañjare ṭhitaṃ moraṃ saha pañjarena uddharati, pārājikaṃ. Yadi pana pādaṃ nagghati, sabbattha agghavasena kattabbaṃ. Antovatthumhi carantaṃ moraṃ theyyacitto padasā bahivatthuṃ nīharanto dvāraparicchedaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ. Vaje ṭhitabalibaddassa hi vajo viya antovatthu tassa ṭhānaṃ. Hatthena pana gahetvā antovatthusmimpi ākāsagataṃ karontassa pārājikameva. Antogāme carantampi gāmaparicchedaṃ atikkāmentassa pārājikaṃ. Sayameva nikkhamitvā gāmūpacāre vā vatthūpacāre vā carantaṃ pana theyyacitto kaṭṭhena vā kathalāya vā utrāsetvā aṭavībhimukhaṃ karoti, moro uḍḍetvā antogāme vā antovatthumhi vā chadanapiṭṭhe vā nilīyati, rakkhati. Sace pana aṭavībhimukho uḍḍeti vā gacchati vā, ‘aṭaviṃ pavesetvā gahessāmī’ti parikappe asati pathavito kesaggamattampi uppatitamatte vā dutiyapadavāre vā pārājikaṃ. Kasmā? Yasmā gāmato nikkhamantassa ṭhitaṭṭhānameva ṭhānaṃ hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.96) –

    ಅಟ್ಠಕಥಾಗತೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಉಪಲಕ್ಖಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಕಪಿಞ್ಜರಾದಿಪರಸನ್ತಕಸಕುಣೇಸು ಚ ಏಸೇವ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।

    Aṭṭhakathāgato vinicchayo upalakkhitoti veditabbaṃ. Kapiñjarādiparasantakasakuṇesu ca eseva vinicchayo daṭṭhabbo.

    ೭೯. ಪತ್ತೇತಿ ದ್ವಾರೇ ಭಿಕ್ಖಾಯ ಠಿತಂ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಹತ್ಥಗತೇ ಪತ್ತೇ। ತಸ್ಸ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಸ್ಸ।

    79.Patteti dvāre bhikkhāya ṭhitaṃ bhikkhuno hatthagate patte. Tassa theyyacittassa.

    ೮೦. ಅನುದ್ಧರಿತ್ವಾವಾತಿ ಪತ್ತೇ ಪತಿತಂ ಸುವಣ್ಣಾದಿಂ ಹತ್ಥೇನ ಅನುಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾವ ಪಠಮಪದವಾರೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಗಮ್ಮಮಾನತ್ತಾ ನ ವುತ್ತಂ।

    80.Anuddharitvāvāti patte patitaṃ suvaṇṇādiṃ hatthena anukkhipitvāva paṭhamapadavāre thullaccayaṃ gammamānattā na vuttaṃ.

    ೮೧. ಹತ್ಥೇತಿ ಹತ್ಥತಲೇ। ವತ್ಥೇತಿ ಚೀವರೇ। ಮತ್ಥಕೇತಿ ಸಿರಸಿ। ಗಾಥಾಛನ್ದವಸೇನ ವಾ-ಸದ್ದೇ ಆಕಾರಸ್ಸ ರಸ್ಸತ್ತಂ। ಪತಿಟ್ಠಿತನ್ತಿ ಪತಿತಂ। ತನ್ತಿ ಛಿಜ್ಜಮಾನಂ ತಂ ಸುವಣ್ಣಖಣ್ಡಾದಿ। ಯದಿ ಆಕಾಸೇ ಗಚ್ಛನ್ತಂ, ಪತನ್ತಂ ವಾ ಹತ್ಥೇನ ಗಣ್ಹಾತಿ। ಗಹಿತಹತ್ಥೇ ಠಿತಟ್ಠಾನಮೇವ ಠಾನಂ, ತತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಪನೇನ್ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ತಥಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಗಚ್ಛತೋ ದುತಿಯಪಾದುದ್ಧಾರೇ। ವತ್ಥಾದೀಸು ಪತಿತೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।

    81.Hattheti hatthatale. Vattheti cīvare. Matthaketi sirasi. Gāthāchandavasena vā-sadde ākārassa rassattaṃ. Patiṭṭhitanti patitaṃ. Tanti chijjamānaṃ taṃ suvaṇṇakhaṇḍādi. Yadi ākāse gacchantaṃ, patantaṃ vā hatthena gaṇhāti. Gahitahatthe ṭhitaṭṭhānameva ṭhānaṃ, tato kesaggamattampi apanentassa pārājikaṃ. Tathā gahetvā theyyacittena gacchato dutiyapāduddhāre. Vatthādīsu patitepi eseva nayo.

    ಆಕಾಸಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Ākāsaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ೮೨. ಮಞ್ಚಪೀಠಾದೀಸೂತಿ ಏತ್ಥ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಮಞ್ಚಪೀಠಸದಿಸೇ ವೇಹಾಸಭೂತೇ ಅಟ್ಟವಿತಾನಾದಯೋ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಆಮಾಸಮ್ಪೀತಿ ಹತ್ಥೇನ ವಾ ಕಾಯೇನ ವಾ ಆಮಸಿತಬ್ಬಂ ವತ್ಥಾದಿಞ್ಚ। ಅನಾಮಾಸಮ್ಪೀತಿ ತಥಾ ಅಪರಾಮಸಿತಬ್ಬಂ ಸುವಣ್ಣಾದಿಂ। ಆಮಸನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಹತ್ಥಾದೀಹಿ ಪರಾಮಸನ್ತಸ್ಸ। ‘‘ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಫನ್ದಾಪನೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಞ್ಚ ಠಾನಾಚಾವನೇ ಪಾರಾಜಿಕಞ್ಚ ಹೇಟ್ಠಾ ಥಲಟ್ಠೇ ವುತ್ತನಯೇನ ವಿಞ್ಞಾತುಂ ಸಕ್ಕಾತಿ ಅತಿದಿಸತಿ। ಠಾನಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಪನ ಮಞ್ಚಾದೀಹಿ ಏವ ಉಕ್ಖಿಪನ್ತಸ್ಸ ಚತುನ್ನಂ ಪಾದಾನಂ ವಸೇನ, ತತ್ರಟ್ಠಮೇವ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಮಞ್ಚಸ್ಸ ಚತೂಸು ಪಾದಸೀಸೇಸು ಫುಸಿತ್ವಾ ಮಜ್ಝೇ ಅಫುಸಿತ್ವಾ ಠಿತಸ್ಸ ಖಲಿಮಕ್ಖಿತಥದ್ಧಸಾಟಕಸ್ಸ ಚತುನ್ನಂ ಪಾದಸೀಸಾನಂ ವಸೇನ, ಅಟನೀಸು ಫುಸಿತ್ವಾ ಠಿತಸ್ಸ ಅಟನೀನಂ ವಸೇನ ವಾ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    82.Mañcapīṭhādīsūti ettha ādi-saddena mañcapīṭhasadise vehāsabhūte aṭṭavitānādayo saṅgaṇhāti. Āmāsampīti hatthena vā kāyena vā āmasitabbaṃ vatthādiñca. Anāmāsampīti tathā aparāmasitabbaṃ suvaṇṇādiṃ. Āmasantassāti hatthādīhi parāmasantassa. ‘‘Dukkaṭa’’nti iminā phandāpane thullaccayañca ṭhānācāvane pārājikañca heṭṭhā thalaṭṭhe vuttanayena viññātuṃ sakkāti atidisati. Ṭhānaparicchedo pana mañcādīhi eva ukkhipantassa catunnaṃ pādānaṃ vasena, tatraṭṭhameva gaṇhantassa mañcassa catūsu pādasīsesu phusitvā majjhe aphusitvā ṭhitassa khalimakkhitathaddhasāṭakassa catunnaṃ pādasīsānaṃ vasena, aṭanīsu phusitvā ṭhitassa aṭanīnaṃ vasena vā veditabbo.

    ೮೩. ವಂಸೇತಿ ಚೀವರವಂಸೇ, ಇಮಿನಾ ಚೀವರನಿಕ್ಖೇಪನತ್ಥಾಯ ಠಪಿತರುಕ್ಖದಣ್ಡಸಲಾಕಾರಜ್ಜುಆದಯೋ ಉಪಲಕ್ಖಿತಾ। ಓರತೋತಿ ಅತ್ತನೋ ಠಿತದಿಸಾಭಿಮುಖತೋ। ಭೋಗನ್ತಿ ಸಂಹರಿತ್ವಾ ಚೀವರಂ ತಸ್ಸ ನಾಮೇತ್ವಾ ಠಪಿತಮಜ್ಝಟ್ಠಾನಂ। ಅನ್ತನ್ತಿ ನಾಮೇತ್ವಾ ಏಕತೋ ಕತಂ, ಉಭಯಾನಂ ವಾ ಅನ್ತಂ। ಪಾರತೋ ಕತ್ವಾತಿ ವಂಸತೋ ಪರಭಾಗೇ ಕತ್ವಾ।

    83.Vaṃseti cīvaravaṃse, iminā cīvaranikkhepanatthāya ṭhapitarukkhadaṇḍasalākārajjuādayo upalakkhitā. Oratoti attano ṭhitadisābhimukhato. Bhoganti saṃharitvā cīvaraṃ tassa nāmetvā ṭhapitamajjhaṭṭhānaṃ. Antanti nāmetvā ekato kataṃ, ubhayānaṃ vā antaṃ. Pārato katvāti vaṃsato parabhāge katvā.

    ೮೪. ಚೀವರೇನ ಫುಟ್ಠೋಕಾಸೋತಿ ಚೀವರೇನ ಫುಟ್ಠಟ್ಠಾನಂ। ತಸ್ಸಾತಿ ತಥಾ ಠಪಿತಸ್ಸ ಚೀವರಸ್ಸ। ಸೋ ಸಕಲೋ ಚೀವರವಂಸೋ ಠಾನಂ ನ ತು ಹೋತೀತಿ ಮತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।

    84.Cīvarena phuṭṭhokāsoti cīvarena phuṭṭhaṭṭhānaṃ. Tassāti tathā ṭhapitassa cīvarassa. So sakalo cīvaravaṃso ṭhānaṃ na tu hotīti matoti sambandho.

    ೮೫-೬. ಓರಿಮನ್ತೇನ ಫುಟ್ಠಂ ವಾ ತಂ ಓಕಾಸನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಚೀವರಭೋಗಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಅತ್ತನೋ ಅಭಿಮುಖಂ ಆಕಡ್ಢತೋ ಅತ್ತನೋ ಠಿತದಿಸಾಯ ಚೀವರವಂಸೇ ಚೀವರೇನ ಫುಸಿತ್ವಾ ಠಿತಟ್ಠಾನಪರಿಯನ್ತಂ ಇತರೇನ ಅತಿಕ್ಕಾಮಯತೋ ಚುತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಇತರೇನ ಪಾರಿಮನ್ತೇನ ಭಿತ್ತಿದಿಸಾಯ ಚೀವರಸ್ಸ ಫುಟ್ಠೋಕಾಸಪರಿಯನ್ತಂ ಇತರೇನ ಫುಟ್ಠಂ ತಂ ಓಕಾಸಂ ಓರಿಮನ್ತೇನ ಅತಿಕ್ಕಾಮಯತೋ ವಾ ಚುತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇತರೇನಾತಿ ಪಾರಿಮನ್ತೇನ ಭಿತ್ತಿಪಸ್ಸೇ ಚೀವರವಂಸೇ ಫುಸಿತ್ವಾ ಠಿತಚೀವರಪರಿಯನ್ತೇನ। ಫುಟ್ಠಂ ಚೀವರವಂಸೋಕಾಸಂ। ಓರಿಮನ್ತೇನಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಠಿತದಿಸಾಯ ಚೀವರವಂಸೇ ಫುಸಿತ್ವಾ ಠಪಿತಚೀವರಪ್ಪದೇಸೇನ। ಅತಿಕ್ಕಾಮಯತೋತಿ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇನ್ತಸ್ಸ।

    85-6. Orimantena phuṭṭhaṃ vā taṃ okāsanti sambandho. Cīvarabhogaṃ gahetvā theyyacittena attano abhimukhaṃ ākaḍḍhato attano ṭhitadisāya cīvaravaṃse cīvarena phusitvā ṭhitaṭṭhānapariyantaṃ itarena atikkāmayato cutīti sambandho. Itarena pārimantena bhittidisāya cīvarassa phuṭṭhokāsapariyantaṃ itarena phuṭṭhaṃ taṃ okāsaṃ orimantena atikkāmayato vā cutīti yojanā. Itarenāti pārimantena bhittipasse cīvaravaṃse phusitvā ṭhitacīvarapariyantena. Phuṭṭhaṃ cīvaravaṃsokāsaṃ. Orimantenāti attano ṭhitadisāya cīvaravaṃse phusitvā ṭhapitacīvarappadesena. Atikkāmayatoti kesaggamattampi atikkāmentassa.

    ಏವಂ ದೀಘನ್ತಾಕಡ್ಢನೇ ಸಮ್ಭವನ್ತಂ ವಿಕಪ್ಪಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ತಿರಿಯನ್ತೇನ ಅತಿಕ್ಕಮನವಿಧಿಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ದಕ್ಖಿಣನ್ತೇನಾ’’ತಿಆದಿ। ಪುನಾತಿ ಅಥ ವಾ। ದಕ್ಖಿಣನ್ತೇನ ಫುಟ್ಠಟ್ಠಾನಂ ವಾಮನ್ತೇನ ಅತಿಕ್ಕಾಮಯತೋ ಚುತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಚೀವರಂ ಹರಿತುಂ ಚೀವರಾಭಿಮುಖಂ ಠಿತಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ದಕ್ಖಿಣಪಸ್ಸೇ ಚೀವರಕೋಟಿಯಾ ಫುಟ್ಠಂ ಚೀವರಟ್ಠಿತಪ್ಪದೇಸಂ ವಾಮಪಸ್ಸೇ ಚೀವರನ್ತೇನ ಅತಿಕ್ಕಾಮಯತೋ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಾಮನ್ತೇನ ಫುಟ್ಠಟ್ಠಾನಂ ಇತರೇನ ಅತಿಕ್ಕಾಮಯತೋ ವಾ ಚುತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ವಾಮನ್ತೇನ ಫುಟ್ಠಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಚೀವರಾಭಿಮುಖಂ ಠಿತಸ್ಸ ವಾಮಪಸ್ಸೇ ಚೀವರನ್ತೇನ ಫುಟ್ಠಂ ಚೀವರಟ್ಠಿತಪ್ಪದೇಸಂ। ಇತರೇನ ದಕ್ಖಿಣಪಸ್ಸೇ ಚೀವರನ್ತೇನ ಅತಿಕ್ಕಾಮಯತೋ ವಾ ಚುತಿ ಪಾರಾಜಿಕಾ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Evaṃ dīghantākaḍḍhane sambhavantaṃ vikappaṃ dassetvā idāni tiriyantena atikkamanavidhiṃ dassetumāha ‘‘dakkhiṇantenā’’tiādi. Punāti atha vā. Dakkhiṇantena phuṭṭhaṭṭhānaṃ vāmantena atikkāmayato cutīti yojanā. Cīvaraṃ harituṃ cīvarābhimukhaṃ ṭhitassa attano dakkhiṇapasse cīvarakoṭiyā phuṭṭhaṃ cīvaraṭṭhitappadesaṃ vāmapasse cīvarantena atikkāmayato pārājikamevāti attho. Vāmantena phuṭṭhaṭṭhānaṃ itarena atikkāmayato vā cutīti yojanā. Vāmantena phuṭṭhaṭṭhānanti cīvarābhimukhaṃ ṭhitassa vāmapasse cīvarantena phuṭṭhaṃ cīvaraṭṭhitappadesaṃ. Itarena dakkhiṇapasse cīvarantena atikkāmayato vā cuti pārājikā hotīti attho.

    ೮೭. ವಂಸತೋತಿ ಚೀವರೇನ ಫುಸಿತ್ವಾ ಠಿತಚೀವರವಂಸಪ್ಪದೇಸತೋ। ‘‘ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತ’’ನ್ತಿ ಕತ್ಥಚಿ ಪೋತ್ಥಕೇ ಲಿಖನ್ತಿ, ತಂ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ‘‘ಉಕ್ಖಿತ್ತೇ’’ತಿ ಭುಮ್ಮೇಕವಚನನ್ತೇನ ಸಮಾನಾಧಿಕರಣತ್ತಾ ಪಚ್ಚತ್ತೇಕವಚನನ್ತತಾ ನ ಯುಜ್ಜತೀತಿ। ‘‘ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತೇ ಉಕ್ಖಿತ್ತೇ’’ತಿ ಕತ್ಥಚಿ ಪಾಠೋ ದಿಸ್ಸತಿ, ಸೋ ಚ ಪಮಾಣಂ।

    87.Vaṃsatoti cīvarena phusitvā ṭhitacīvaravaṃsappadesato. ‘‘Kesaggamatta’’nti katthaci potthake likhanti, taṃ na gahetabbaṃ. ‘‘Ukkhitte’’ti bhummekavacanantena samānādhikaraṇattā paccattekavacanantatā na yujjatīti. ‘‘Kesaggamatte ukkhitte’’ti katthaci pāṭho dissati, so ca pamāṇaṃ.

    ೮೮. ವಿಮೋಚೇನ್ತೋ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಫುಸೇತಿ ಯೋಜನಾ। ಚೀವರವಂಸೇ ಫುಸಾಪೇತ್ವಾ, ಅಫುಸಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ರಜ್ಜುಯಾ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಠಪಿತಚೀವರಂ ಗಣ್ಹಿತುಕಾಮೋ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಬನ್ಧನಂ ಮೋಚೇನ್ತೋ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮುತ್ತೇತಿ ಮುತ್ತಮತ್ತೇ। ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ ಠಾನಾ ಚುತಭಾವತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।

    88. Vimocento thullaccayaṃ phuseti yojanā. Cīvaravaṃse phusāpetvā, aphusāpetvā vā rajjuyā bandhitvā ṭhapitacīvaraṃ gaṇhitukāmo theyyacittena bandhanaṃ mocento thullaccayaṃ āpajjatīti attho. Mutteti muttamatte. Pārājiko hoti ṭhānā cutabhāvatoti adhippāyo.

    ೮೯. ವೇಠೇತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ವಂಸಮೇವಾ’’ತಿ ಸಾಮತ್ಥಿಯತೋ ಲಬ್ಭತಿ। ಚೀವರವಂಸಂ ಪಲಿವೇಠೇತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಠಪಿತಚೀವರಂ ನಿಬ್ಬೇಠೇನ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋಪಿ ಅಯಂ ನಯೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ನಿಬ್ಬೇಠೇನ್ತಸ್ಸಾತಿ ವಿನಿವೇಠೇನ್ತಸ್ಸ। ಅಯಂ ನಯೋತಿ ‘‘ನಿಬ್ಬೇಠೇನ್ತಸ್ಸ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ನಿಬ್ಬೇಠಿತೇ ಪಾರಾಜಿಕ’’ನ್ತಿ ಯಥಾವುತ್ತನಯಮತಿದಿಸತಿ । ವಲಯಂ ಛಿನ್ದತೋ ವಾಪಿ ಅಯಂ ನಯೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ಭಿಕ್ಖುನೋ, ವಂಸೇ, ಠಪಿತಂ, ಚೀವರ’’ನ್ತಿ ಚ ಆನೇತ್ವಾ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಚೀವರವಂಸೇ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಠಪಿತಂ ಚೀವರವಲಯಂ ಯಥಾ ಛಿನ್ನಮತ್ತೇ ಠಾನಾ ಚವತಿ, ತಥಾ ಛಿನ್ದನ್ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಛೇದನೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ಛಿನ್ನೇ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮೋಚೇನ್ತಸ್ಸಾಪ್ಯಯಂ ನಯೋತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ‘‘ವಲಯ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಸದ್ಧಿಂ ‘‘ಭಿಕ್ಖುನೋ’’ತಿಆದಿಪದಾನಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾನಿ। ಚೀವರವಂಸೇ ಠಪಿತಂ ಚೀವರಂ ವಲಯಂ ಮೋಚೇನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಪಾರಾಜಿಕಾನಿ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತನಯಾನೇವ।

    89.Veṭhetvāti ettha ‘‘vaṃsamevā’’ti sāmatthiyato labbhati. Cīvaravaṃsaṃ paliveṭhetvā tattheva ṭhapitacīvaraṃ nibbeṭhentassa bhikkhunopi ayaṃ nayoti sambandho. Nibbeṭhentassāti viniveṭhentassa. Ayaṃ nayoti ‘‘nibbeṭhentassa thullaccayaṃ, nibbeṭhite pārājika’’nti yathāvuttanayamatidisati . Valayaṃ chindato vāpi ayaṃ nayoti sambandho. ‘‘Bhikkhuno, vaṃse, ṭhapitaṃ, cīvara’’nti ca ānetvā yojetabbaṃ. Cīvaravaṃse pavesetvā ṭhapitaṃ cīvaravalayaṃ yathā chinnamatte ṭhānā cavati, tathā chindantassa bhikkhuno chedane thullaccayaṃ, chinne pārājikanti attho. Mocentassāpyayaṃ nayoti etthāpi ‘‘valaya’’nti iminā saddhiṃ ‘‘bhikkhuno’’tiādipadāni yojetabbāni. Cīvaravaṃse ṭhapitaṃ cīvaraṃ valayaṃ mocentassāpi thullaccayapārājikāni pubbe vuttanayāneva.

    ಇಹ ಪುರಿಮೇನ ಅಪಿ-ಸದ್ದೇನ ಯಥಾವುತ್ತಪಕಾರದ್ವಯೇ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡಿತೇ ಇತರೇನ ಅಪಿ-ಸದ್ದೇನ ಅವುತ್ತಸಮ್ಪಿಣ್ಡನಮನ್ತರೇನ ಅತ್ಥವಿಸೇಸಾಭಾವತೋ ಅವುತ್ತಮತ್ಥಂ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡೇತಿ, ತೇನ ‘‘ಆಕಾಸಗತಂ ವಾ ಕರೋತಿ, ನೀಹರತಿ ವಾ’’ತಿ ಪಕಾರದ್ವಯಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ತೇನ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಠಪಿತನಿಧಿಸಙ್ಖಲಿಕವಲಯಮಿವ ಚೀವರವಂಸೇ ಸಬ್ಬಟ್ಠಾನೇಹಿಪಿ ಅಫುಸಾಪೇತ್ವಾ ಚೀವರವಲಯಂ ಆಕಾಸಗತಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಚೀವರವಂಸಕೋಟಿಯಾ ಬಹಿ ನೀಹರನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಪಾರಾಜಿಕಾನಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಞಾತಬ್ಬಾನೀತಿ ಏತೇಯೇವ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ‘‘ವಲಯಂ ಛಿನ್ದತೋ ವಾಪಿ, ಮೋಚೇನ್ತಸ್ಸ ವಾಪಿ, ವಲಯಂ ಆಕಾಸಗತಂ ವಾ ಕರೋತಿ, ನೀಹರತಿ ವಾ’’ತಿ ಇಮೇಸು ಚತೂಸು ವಿಕಪ್ಪೇಸು ಏಕಮ್ಪಿ ತಥಾ ಅಕತ್ವಾ ಚೀವರವಲಯಂ ಚೀವರವಂಸೇ ಘಂಸೇತ್ವಾ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಸಞ್ಚಾರೇನ್ತಸ್ಸ ಚೀವರವಲಯಸ್ಸ ಸಬ್ಬೋಪಿ ಚೀವರವಂಸೋ ಠಾನನ್ತಿ ‘‘ಠಾನಾಚಾವನಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ವುತ್ತಬ್ಯತಿರೇಕವಸೇನ ದಸ್ಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।

    Iha purimena api-saddena yathāvuttapakāradvaye sampiṇḍite itarena api-saddena avuttasampiṇḍanamantarena atthavisesābhāvato avuttamatthaṃ sampiṇḍeti, tena ‘‘ākāsagataṃ vā karoti, nīharati vā’’ti pakāradvayaṃ saṅgaṇhāti. Tena rukkhamūle pavesetvā ṭhapitanidhisaṅkhalikavalayamiva cīvaravaṃse sabbaṭṭhānehipi aphusāpetvā cīvaravalayaṃ ākāsagataṃ karontassāpi cīvaravaṃsakoṭiyā bahi nīharantassāpi thullaccayapārājikāni vuttanayeneva ñātabbānīti eteyeva saṅgaṇhāti. ‘‘Valayaṃ chindato vāpi, mocentassa vāpi, valayaṃ ākāsagataṃ vā karoti, nīharati vā’’ti imesu catūsu vikappesu ekampi tathā akatvā cīvaravalayaṃ cīvaravaṃse ghaṃsetvā ito cito ca sañcārentassa cīvaravalayassa sabbopi cīvaravaṃso ṭhānanti ‘‘ṭhānācāvanaṃ natthī’’ti vuttabyatirekavasena dassitabbanti gahetabbaṃ.

    ೯೦. ಠಪಿತಸ್ಸ ಹೀತಿ ಏತ್ಥ ಪಸಿದ್ಧಿಸೂಚಕಂ ಹಿ-ಸದ್ದಂ ಆನೇತ್ವಾ ‘‘ಚೀವರೇ ವಿಯ ಹೀ’’ತಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ವಿಸೇಸತ್ಥಜೋತಕಂ ತು-ಸದ್ದಂ ಆನೇತ್ವಾ ‘‘ಠಪಿತಸ್ಸ ತೂ’’ತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಅಥ ವಾ ನಿಪಾತಾನಮನೇಕತ್ಥತ್ತಾ ಯಥಾಠಾನೇ ಠಿತಾನಮೇವ ವಿಸೇಸತ್ಥೇ ಹಿ-ಸದ್ದೋ, ಪಸಿದ್ಧಿಯಂ ತು-ಸದ್ದೋ ಚ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ। ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಯೋಜನಾ। ದೀಘತೋ ವಾ ತಿರಿಯತೋ ವಾ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ಚೀವರವಂಸೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಚೀವರಸ್ಸ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಪನ ಸಂಹರಿತ್ವಾ ಚೀವರವಂಸೇ ಠಪಿತಚೀವರವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವಿಯ ವುತ್ತೋ, ‘‘ಓರಿಮನ್ತೇನ…ಪೇ॰… ಪಾರಾಜಿಕಂ ಭವೇ’’ತಿ ಗಾಥಾತ್ತಯೇ ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ।

    90.Ṭhapitassa hīti ettha pasiddhisūcakaṃ hi-saddaṃ ānetvā ‘‘cīvare viya hī’’ti yojetvā visesatthajotakaṃ tu-saddaṃ ānetvā ‘‘ṭhapitassa tū’’ti yojetabbaṃ. Atha vā nipātānamanekatthattā yathāṭhāne ṭhitānameva visesatthe hi-saddo, pasiddhiyaṃ tu-saddo ca yojetabbo. Vinicchayo veditabboti yojanā. Dīghato vā tiriyato vā pasāretvā cīvaravaṃse nikkhittassa cīvarassa vinicchayo pana saṃharitvā cīvaravaṃse ṭhapitacīvaravinicchayo viya vutto, ‘‘orimantena…pe… pārājikaṃ bhave’’ti gāthāttaye vuttanayena veditabboti attho.

    ೯೧. ಸಿಕ್ಕಾಯಾತಿ ಓಲಮ್ಬಿಕಾಧಾರೇ। ಯಂ ಭಣ್ಡಕನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾತಿ ನಿವೇಸೇತ್ವಾ। ಲಗ್ಗಿತಂ ಹೋತೀತಿ ಓಲಮ್ಬಿತಂ ಹೋತಿ। ‘‘ಸಿಕ್ಕಾತೋ ತಂ ಹರನ್ತೋ ವಾ ಚುತೋ’’ತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ವಿಕಪ್ಪೇ ಸಿಕ್ಕಾಯ ಫುಟ್ಠಟ್ಠಾನವಸೇನ ಠಾನಾಚಾವನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ದುತಿಯವಿಕಪ್ಪೇ ಸಿಕ್ಕಾಯ, ಬನ್ಧನಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಚ ಭಿತ್ತಿಪಸ್ಸೇ ಫುಟ್ಠಟ್ಠಾನಂ ಯದಿ ಸಿಯಾ, ತಸ್ಸ ಚ ವಸೇನ ಠಾನಾಚಾವನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    91.Sikkāyāti olambikādhāre. Yaṃ bhaṇḍakanti sambandho. Pakkhipitvāti nivesetvā. Laggitaṃ hotīti olambitaṃ hoti. ‘‘Sikkāto taṃ haranto vā cuto’’ti etasmiṃ vikappe sikkāya phuṭṭhaṭṭhānavasena ṭhānācāvanaṃ veditabbaṃ. Dutiyavikappe sikkāya, bandhanaṭṭhānassa ca bhittipasse phuṭṭhaṭṭhānaṃ yadi siyā, tassa ca vasena ṭhānācāvanaṃ veditabbaṃ.

    ೯೨-೩. ಕುನ್ತಾದೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಭಿನ್ದಿವಾಲಾದಿ ದೀಘವತ್ಥು ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ತಟ್ಟಿಕಾಖಾಣುಕಾ ವಿಯ ಭಿತ್ತಿಯಂ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ನಿವೇಸಿತಾನಿ ಮಿಗಸಿಙ್ಗಾನಿ ವಾ ಸೂಲಾನಿ ವಾ ನಾಗದನ್ತಾ ನಾಮ। ಅಗ್ಗೇ ವಾತಿ ಕುನ್ತಫಲಕೋಟಿಯಂ ವಾ। ಬುನ್ದೇ ವಾತಿ ಕುನ್ತದನ್ತಮೂಲೇ ವಾ। ಪರಿಕಡ್ಢತೋತಿ ಉಜುಕಂ ಆಕಡ್ಢತೋ।

    92-3.Kuntādīti ādi-saddena bhindivālādi dīghavatthu gahetabbaṃ. Taṭṭikākhāṇukā viya bhittiyaṃ paṭipāṭiyā nivesitāni migasiṅgāni vā sūlāni vā nāgadantā nāma. Agge vāti kuntaphalakoṭiyaṃ vā. Bunde vāti kuntadantamūle vā. Parikaḍḍhatoti ujukaṃ ākaḍḍhato.

    ಫುಟ್ಠೋಕಾಸನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ನಾಗದನ್ತೇ ಫುಟ್ಠಟ್ಠಾನಂ ಅತಿಕ್ಕಾಮಯತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತೇನ ಪರಾಜಯೋ ಸಿಯಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ, ಠಪಿತಟ್ಠಪಿತಟ್ಠಾನಂ ವಿಹಾಯ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅತಿಕ್ಕಾಮಯತೋ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕೇಸಗ್ಗೇನ ಅನ್ತರೇನ ಹೇತುನಾ ಪರಾಜಯೋತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ, ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಪನಯನಹೇತು ಪಾರಾಜಿಕಂ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Phuṭṭhokāsanti tasmiṃ tasmiṃ nāgadante phuṭṭhaṭṭhānaṃ atikkāmayato kesaggamattena parājayo siyāti sambandho, ṭhapitaṭṭhapitaṭṭhānaṃ vihāya kesaggamattampi atikkāmayato pārājikanti attho. Kesaggena antarena hetunā parājayoti gahetabbaṃ, kesaggamattampi apanayanahetu pārājikaṃ hotīti attho.

    ೯೪-೫. ಏವಂ ದೀಘತೋ ಆಕಡ್ಢನೇ, ಉಕ್ಖಿಪನೇ ಚ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತಿರಿಯಂ ಆಕಡ್ಢನೇ, ಪರತೋ ನಯನೇ ಚ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಪಾಕಾರಾಭಿಮುಖೋ’’ತಿಆದಿ। ಆಕಡ್ಢತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಠಿತಟ್ಠಾನಾಭಿಮುಖಂ ಆವಿಞ್ಛತಿ। ಓರಿಮನ್ತಫುಟ್ಠೋಕಾಸನ್ತಿ ಓರಿಮನ್ತೇನ ಫುಟ್ಠೋಕಾಸಂ, ಅತ್ತನೋ ದಿಸಾಯ ಕುನ್ತದಣ್ಡೇನ ಫುಟ್ಠೋಕಾಸನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ಥ ಅಚ್ಚಯನಕಿರಿಯಾಸಮ್ಬನ್ಧೇ ಸಾಮಿವಚನಪ್ಪಸಙ್ಗೇ ಉಪಯೋಗವಚನಂ। ‘‘ಸಕಮ್ಮಕಧಾತುಪ್ಪಯೋಗೇ ಉಪಯೋಗವಚನಸ್ಸ ಮಾಗಧಿಕವೋಹಾರೇ ದಸ್ಸನತೋ ಕಮ್ಮತ್ಥೇಯೇವ ಉಪಯೋಗವಚನ’’ನ್ತಿ ಏಕೇ ವದನ್ತಿ, ಏತಂ ಕಚ್ಚಾಯನಲಕ್ಖಣೇನ ಸಮಾನಂ। ಇತರನ್ತಚ್ಚಯೇತಿ ಇತರನ್ತೇನ ಕತೋ ಅಚ್ಚಯೋತಿ ಇತರನ್ತಚ್ಚಯೋ, ಮಜ್ಝೇಪದಲೋಪಸಮಾಸೋ, ಪಾರಿಮನ್ತೇನ ಕತ್ತಬ್ಬಾತಿಕ್ಕಮೇ ಕತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕೇಸಗ್ಗೇನ ಚುತೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಯಥಾವುತ್ತೋಯೇವ ಅತ್ಥೋ।

    94-5. Evaṃ dīghato ākaḍḍhane, ukkhipane ca vinicchayaṃ dassetvā tiriyaṃ ākaḍḍhane, parato nayane ca vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘pākārābhimukho’’tiādi. Ākaḍḍhatīti attano ṭhitaṭṭhānābhimukhaṃ āviñchati. Orimantaphuṭṭhokāsanti orimantena phuṭṭhokāsaṃ, attano disāya kuntadaṇḍena phuṭṭhokāsanti attho. Ettha accayanakiriyāsambandhe sāmivacanappasaṅge upayogavacanaṃ. ‘‘Sakammakadhātuppayoge upayogavacanassa māgadhikavohāre dassanato kammattheyeva upayogavacana’’nti eke vadanti, etaṃ kaccāyanalakkhaṇena samānaṃ. Itarantaccayeti itarantena kato accayoti itarantaccayo, majjhepadalopasamāso, pārimantena kattabbātikkame kateti attho. Kesaggena cutoti yojanā. Yathāvuttoyeva attho.

    ಪರತೋ ಪೇಲ್ಲನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಪರತೋ ಕತ್ವಾ ಪೇಲ್ಲನ್ತಸ್ಸ, ಭಿತ್ತಿಪಸ್ಸಾಭಿಮುಖಂ ಕತ್ವಾ ನಿಪ್ಪೀಳೇನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಥೇವಾತಿ ‘‘ಕೇಸಗ್ಗೇನ ಚುತೋ’’ತಿ ಆಕಡ್ಢತಿ। ಠಪಿತೇಪಿ ಚ ಕುನ್ತಾದಿಮ್ಹಿ ಅಯಂ ನಯೋತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ಕೇಸಗ್ಗೇನಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಅಯಮೇವ ವಿನಿಚ್ಛಯನಯೋ ವತ್ತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Parato pellantassāti parato katvā pellantassa, bhittipassābhimukhaṃ katvā nippīḷentassāti attho. Tathevāti ‘‘kesaggena cuto’’ti ākaḍḍhati. Ṭhapitepi ca kuntādimhi ayaṃ nayoti yojanā. ‘‘Kesaggenā’’tiādinā ayameva vinicchayanayo vattabboti attho.

    ೯೬. ತಾಲಸ್ಸ ಫಲಂ ಚಾಲೇನ್ತಸ್ಸ ಅಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಯೇನ ಫಲೇನ ವತ್ಥು ಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ಪೂರತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಫಲೇ ಬನ್ಧನಾ ಮುತ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಭವೇತಿ ಯೋಜನಾ।

    96. Tālassa phalaṃ cālentassa assa bhikkhuno yena phalena vatthu pañcamāsakaṃ pūrati, tasmiṃ phale bandhanā mutte pārājikaṃ bhaveti yojanā.

    ೯೭. ತಾಲಸ್ಸ ಪಿಣ್ಡಿಂ ಛಿನ್ದತೀತಿ ತಾಲಫಲಕಣ್ಣಿಕಂ ಛಿನ್ದತಿ। ಯಾಯ ವತ್ಥು ಪೂರತಿ, ತಸ್ಸಾ ಛಿನ್ನಮತ್ತಾಯ ‘‘ಅಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಸಿಯಾ’’ತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೋ ಇಧಾಪಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ। ತಾಲಪಿಣ್ಡಿ ಸಚೇ ಆಕಾಸಗತಾ ಹೋತಿ, ಪಿಣ್ಡಿಮೂಲಮೇವ ಠಾನಂ। ಪಣ್ಣದಣ್ಡೇ ವಾ ಪಣ್ಣೇ ವಾ ಅಪಸ್ಸಾಯ ಠಿತಾ ಚೇ, ಠಿತಟ್ಠಾನೇಹಿ ಸಹ ಪಿಣ್ಡಿಮೂಲಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಠಾನಭೇದಂ ಞತ್ವಾ ಠಾನಾಚಾವನೇನ ಪಾರಾಜಿಕಮ್ಪಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಏಸೇವ ನಯೋತಿ ‘‘ಯೇನ ವತ್ಥು ಪೂರತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಬನ್ಧನಾ ಮುತ್ತೇ ಅಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಸಿಯಾ’’ತಿ ಯಥಾವುತ್ತೋ ಏವ ನಯೋ। ಏತೇಸು ಸಬ್ಬೇಸು ಠಾನೇಸು ಪಾರಾಜಿಕವೀತಿಕ್ಕಮತೋ ಪುಬ್ಬಭಾಗಾನನ್ತರಪ್ಪಯೋಗೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಞ್ಚ ಸಹಪಯೋಗೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಟ್ಠಾನೇ ದುಕ್ಕಟಞ್ಚ ತತೋಪಿ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಟ್ಠಾನೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಞ್ಚ ದುಕ್ಕಟಞ್ಚ ಗಮನದುತಿಯಪರಿಯೇಸನಾದಿಅವಸೇಸಪಯೋಗೇಸು ಅದಿನ್ನಾದಾನಪುಬ್ಬಕತ್ತಾ ದುಕ್ಕಟಞ್ಚ ಅಸಮ್ಮುಯ್ಹನ್ತೇಹಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    97.Tālassapiṇḍiṃ chindatīti tālaphalakaṇṇikaṃ chindati. Yāya vatthu pūrati, tassā chinnamattāya ‘‘assa pārājikaṃ siyā’’ti heṭṭhā vuttanayo idhāpi yojetabbo. Tālapiṇḍi sace ākāsagatā hoti, piṇḍimūlameva ṭhānaṃ. Paṇṇadaṇḍe vā paṇṇe vā apassāya ṭhitā ce, ṭhitaṭṭhānehi saha piṇḍimūlaṃ gahetvā ṭhānabhedaṃ ñatvā ṭhānācāvanena pārājikampi daṭṭhabbaṃ. Eseva nayoti ‘‘yena vatthu pūrati, tasmiṃ bandhanā mutte assa pārājikaṃ siyā’’ti yathāvutto eva nayo. Etesu sabbesu ṭhānesu pārājikavītikkamato pubbabhāgānantarappayoge thullaccayañca sahapayoge pācittiyaṭṭhāne dukkaṭañca tatopi pubbapayoge pācittiyaṭṭhāne pācittiyañca dukkaṭañca gamanadutiyapariyesanādiavasesapayogesu adinnādānapubbakattā dukkaṭañca asammuyhantehi veditabbaṃ.

    ವೇಹಾಸಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Vehāsaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ೯೮. ಉದಕೇ ನಿಧಿಟ್ಠಾನಂ ಗಚ್ಛತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅಗಮ್ಭೀರೋದಕೇ ನಿಧಿಟ್ಠಾನಂ ಪದವಾರೇನ ಗಚ್ಛತೋ ಪದೇ ಪದೇ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗೇ ದುಕ್ಕಟಂ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಗಮ್ಭೀರೇ ಪನ ತಥಾತಿ ‘‘ಪದವಾರೇನ ಗಚ್ಛತೋ ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ ಯಥಾವುತ್ತಮತಿದಿಸತಿ। ಗಚ್ಛತೋತಿ ತರತೋ, ಹತ್ಥಂ ಅಚಾಲೇತ್ವಾ ತರನ್ತಸ್ಸ ಪದವಾರಗಣನಾಯ, ಹತ್ಥೇನ ಚ ವಾಯಮನ್ತಸ್ಸ ‘‘ಪದವಾರೇನಾ’’ತಿ ಇದಂ ಉಪಲಕ್ಖಣನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ಹತ್ಥವಾರಗಣನಾಯ ಪದವಾರಗಣನಾಯ ದುಕ್ಕಟಾನಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಗಮ್ಭೀರೇ ಹತ್ಥೇಹಿ ವಾ ಪಾದೇಹಿ ವಾ ಪಯೋಗಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಹತ್ಥವಾರೇಹಿ ವಾ ಪದವಾರೇಹಿ ವಾ ಪಯೋಗೇ ಪಯೋಗೇ ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೯೮)।

    98. Udake nidhiṭṭhānaṃ gacchatoti sambandho. Agambhīrodake nidhiṭṭhānaṃ padavārena gacchato pade pade pubbapayoge dukkaṭaṃ hotīti yojanā. Gambhīre pana tathāti ‘‘padavārena gacchato dukkaṭa’’nti yathāvuttamatidisati. Gacchatoti tarato, hatthaṃ acāletvā tarantassa padavāragaṇanāya, hatthena ca vāyamantassa ‘‘padavārenā’’ti idaṃ upalakkhaṇanti katvā hatthavāragaṇanāya padavāragaṇanāya dukkaṭāni veditabbāni. Tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘gambhīre hatthehi vā pādehi vā payogaṃ karontassa hatthavārehi vā padavārehi vā payoge payoge dukkaṭa’’nti (pārā. aṭṭha. 1.98).

    ಉಮ್ಮುಜ್ಜನಾದಿಸೂತಿ ಏತ್ಥ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ನಿಮುಜ್ಜನಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಏತ್ಥಾಪಿ ‘‘ತಥಾ’’ತಿ ಅನುವತ್ತಮಾನತ್ತಾ ಪಯೋಗೇ ಪಯೋಗೇ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ನಿಹಿತಕುಮ್ಭಿಯಾ ಗಹಣತ್ಥಂ ನಿಮುಜ್ಜನುಮ್ಮುಜ್ಜನೇಸುಪಿ ಹತ್ಥವಾರೇನ, ಪದವಾರೇನ, ಹತ್ಥಪದವಾರೇಹಿ ಚ ದುಕ್ಕಟಮೇವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತೇನಾಹ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಏಸೇವ ನಯೋ ಕುಮ್ಭಿಗಹಣತ್ಥಂ ನಿಮುಜ್ಜನುಮ್ಮುಜ್ಜನೇಸೂ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೯೮)।

    Ummujjanādisūti ettha ādi-saddena nimujjanaṃ saṅgaṇhāti. Etthāpi ‘‘tathā’’ti anuvattamānattā payoge payoge dukkaṭanti ayamattho veditabbo. Nihitakumbhiyā gahaṇatthaṃ nimujjanummujjanesupi hatthavārena, padavārena, hatthapadavārehi ca dukkaṭamevāti vuttaṃ hoti. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘eseva nayo kumbhigahaṇatthaṃ nimujjanummujjanesū’’ti (pārā. aṭṭha. 1.98).

    ಇಮಿಸ್ಸಾ ಗಾಥಾಯ ‘‘ನಿಧಿಟ್ಠಾನಂ ಗಚ್ಛತೋ ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ ವಚನತೋ ತಥಾ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಉದಕಸಪ್ಪಚಣ್ಡಮಚ್ಛದಸ್ಸನೇನ ಭಾಯಿತ್ವಾ ಪಲಾಯನ್ತಸ್ಸ ಗಮನಸ್ಸ ಅತದತ್ಥತ್ತಾ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ಬ್ಯತಿರೇಕೇನ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ। ಏತ್ಥ ದುತಿಯಪರಿಯೇಸನಾದಿಸಬ್ಬಪಯೋಗೇಸು ಪಾಚಿತ್ತಿಯಟ್ಠಾನೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಞ್ಚ ಪಾಚಿತ್ತಿಯೇನ ಸಹ ದುಕ್ಕಟಞ್ಚ ಅವಸೇಸಪಯೋಗೇಸು ಸುದ್ಧದುಕ್ಕಟಞ್ಚ ಸಹಪಯೋಗೇ ಭಾಜನಾಮಸನೇ ಅನಾಮಾಸದುಕ್ಕಟಞ್ಚ ಫನ್ದಾಪನೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಞ್ಚ ಠಾನಾಚಾವನೇ ಪಾರಾಜಿಕಞ್ಚ ನಿಧಿಕುಮ್ಭಿಯಾ ವುತ್ತನಯೇನ ವಿಞ್ಞಾತುಂ ಸಕ್ಕಾತಿ ನ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಠಾನಭೇದೋ ಪಞ್ಚಧಾ ಹೋತಿ, ಇಧ ಪೀಳೇತ್ವಾ ಓಸಾರೇತುಂ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತ್ತಾ ಅಧೋದಿಸಾಯ ಸಹ ಛಬ್ಬಿಧಂ ಹೋತೀತಿ ಅಯಮೇತೇಸಂ ವಿಸೇಸೋ।

    Imissā gāthāya ‘‘nidhiṭṭhānaṃ gacchato dukkaṭa’’nti vacanato tathā gacchantassa udakasappacaṇḍamacchadassanena bhāyitvā palāyantassa gamanassa atadatthattā anāpattīti byatirekena viññāyati. Ettha dutiyapariyesanādisabbapayogesu pācittiyaṭṭhāne pācittiyañca pācittiyena saha dukkaṭañca avasesapayogesu suddhadukkaṭañca sahapayoge bhājanāmasane anāmāsadukkaṭañca phandāpane thullaccayañca ṭhānācāvane pārājikañca nidhikumbhiyā vuttanayena viññātuṃ sakkāti na vuttanti daṭṭhabbaṃ. Tattha ṭhānabhedo pañcadhā hoti, idha pīḷetvā osāretuṃ sakkuṇeyyattā adhodisāya saha chabbidhaṃ hotīti ayametesaṃ viseso.

    ೯೯. ತತ್ಥ ಜಾತಕಪುಪ್ಫೇಸೂತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಜಲೇ ರುಳ್ಹೇಸು ಉಪ್ಪಲಾದಿಕುಸುಮೇಸು, ನಿದ್ಧಾರಣೇ ಭುಮ್ಮಂ। ಯೇನ ಪುಪ್ಫೇನಾತಿ ನಿದ್ಧಾರಿತಬ್ಬಂ। ಛಿನ್ದತೋತಿ ಏತ್ಥ ವತ್ತಮಾನಕಾಲವಸೇನ ಅತ್ಥಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಛಿನ್ನವತೋ’’ತಿ ಭೂತವಸೇನ ಅತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಏವಂ ಅಗ್ಗಹಿತೇ ಅನ್ತಿಮಸ್ಸ ಪಯೋಗಸ್ಸ ಯಾವ ಅನುಪರಮೋ, ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಾರಹತ್ತಾ ಪಾರಾಜಿಕವಚನಸ್ಸ ವತ್ಥುವಿರೋಧಿತಾಯ ಚ ಇಮಸ್ಸೇವ ಪಚ್ಛಿಮಕುಸುಮಸ್ಸ ಕನ್ತನಕಾಲೇ ಪುಪ್ಫನಾಳಪಸ್ಸೇ ತಚಮತ್ತೇಪಿ ಅಚ್ಛಿನ್ನೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ ನತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಏಕನಾಳ…ಪೇ॰… ಪರಿರಕ್ಖತೀ’’ತಿ ಏತ್ಥೇವ ಅನನ್ತರೇ ವುಚ್ಚಮಾನನಯಸ್ಸ ವಿರುದ್ಧತ್ತಾ ಚ ಇಮಂ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಲಿಖಿತಸ್ಸ ‘‘ಯಸ್ಮಿಂ ಪುಪ್ಫೇ ವತ್ಥು ಪೂರತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಛಿನ್ನಮತ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕ’’ನ್ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೯೮) ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನಸ್ಸ ವಿರುದ್ಧತ್ತಾ ಚ ವತ್ತಮಾನಕಾಲಮಗಹೇತ್ವಾ ಭೂತಕಾಲಸ್ಸೇವ ಗಹೇತಬ್ಬತ್ತಾ ‘‘ಕದಾ ದೇವದತ್ತ ಆಗತೋಸೀ’’ತಿ ಪಞ್ಹಸ್ಸ ‘‘ಏಸೋಹಮಾಗಚ್ಛಾಮಿ, ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ ಮಾ ಮಂ ವಿಜ್ಝಾ’’ತಿ ಉತ್ತರೇ ವಿಯ ವತ್ತಮಾನಸಮೀಪೇ ವತ್ತಮಾನೇವಾತಿ ಭೂತೇ ವತ್ತಮಾನಬ್ಯಪದೇಸತೋ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

    99.Tattha jātakapupphesūti tasmiṃ jale ruḷhesu uppalādikusumesu, niddhāraṇe bhummaṃ. Yena pupphenāti niddhāritabbaṃ. Chindatoti ettha vattamānakālavasena atthaṃ aggahetvā ‘‘chinnavato’’ti bhūtavasena attho gahetabbo. Evaṃ aggahite antimassa payogassa yāva anuparamo, thullaccayārahattā pārājikavacanassa vatthuvirodhitāya ca imasseva pacchimakusumassa kantanakāle pupphanāḷapasse tacamattepi acchinne pārājikaṃ natthīti dassetuṃ ‘‘ekanāḷa…pe… parirakkhatī’’ti ettheva anantare vuccamānanayassa viruddhattā ca imaṃ vinicchayaṃ dassetuṃ likhitassa ‘‘yasmiṃ pupphe vatthu pūrati, tasmiṃ chinnamatte pārājika’’nti (pārā. aṭṭha. 1.98) aṭṭhakathāvacanassa viruddhattā ca vattamānakālamagahetvā bhūtakālasseva gahetabbattā ‘‘kadā devadatta āgatosī’’ti pañhassa ‘‘esohamāgacchāmi, āgacchantaṃ mā maṃ vijjhā’’ti uttare viya vattamānasamīpe vattamānevāti bhūte vattamānabyapadesato vuttanti daṭṭhabbaṃ.

    ೧೦೦. ‘‘ಉಪ್ಪಲಜಾತಿಯಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ಪದುಮಜಾತಿಯಾ’’ತಿ ಬ್ಯತಿರೇಕತೋ ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಪದುಮಜಾತಿಕಾನಂ ಪನ ದಣ್ಡೇ ಛಿನ್ನೇ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಸುತ್ತಂ ಅಚ್ಛಿನ್ನಮ್ಪಿ ರಕ್ಖತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೯೮) ಅಟ್ಠಕಥಾನಯೋ ಸಙ್ಗಹಿತೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಏಕನಾಳಸ್ಸ ವಾ ಪಸ್ಸೇತಿ ‘‘ನಾಳಸ್ಸ ಏಕಪಸ್ಸೇ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಗಾಥಾಬನ್ಧಸುಖತ್ಥಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತತೋತಿ ನಾಳತೋ।

    100.‘‘Uppalajātiyā’’ti iminā ‘‘padumajātiyā’’ti byatirekato vuttattā ‘‘padumajātikānaṃ pana daṇḍe chinne abbhantare suttaṃ acchinnampi rakkhatī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.98) aṭṭhakathānayo saṅgahitoti daṭṭhabbaṃ. Ekanāḷassa vā passeti ‘‘nāḷassa ekapasse’’ti vattabbe gāthābandhasukhatthaṃ vuttanti veditabbaṃ. Tatoti nāḷato.

    ೧೦೧. ಭಾರಬದ್ಧಕುಸುಮೇಸು ವಿನಿಚ್ಛಯಸ್ಸ ವಕ್ಖಮಾನತ್ತಾ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಠಪಿತೇಸೂತಿ ಅಬದ್ಧಕುಸುಮವಸೇನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತನಯೇನಾತಿ ತತ್ರಜಾತಕಕುಸುಮೇಸು ವುತ್ತವಿನಿಚ್ಛಯಾನುಸಾರೇನ। ‘‘ಯೇನ ಪುಪ್ಫೇನ ಪೂರತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಛಿನ್ನಮತ್ತೇ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ ಗಹಿತಮತ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಯೋಜನಾ ಚೇತ್ಥ ವಿಸೇಸೋ।

    101. Bhārabaddhakusumesu vinicchayassa vakkhamānattā chinditvā ṭhapitesūti abaddhakusumavasena gahetabbaṃ. Pubbe vuttanayenāti tatrajātakakusumesu vuttavinicchayānusārena. ‘‘Yena pupphena pūrati, tasmiṃ chinnamatte’’ti avatvā gahitamatte pārājikanti yojanā cettha viseso.

    ೧೦೨. ಭಾರಂ ಕತ್ವಾ ಬದ್ಧಾನಿ ಭಾರಬದ್ಧಾನೀತಿ ಮಜ್ಝಪದಲೋಪೀಸಮಾಸೋ। ಪುಪ್ಫಾನೀತಿ ಪಾದಗ್ಘನಕಾನಿ ಉಪ್ಪಲಾದಿಕುಸುಮಾನಿ। ಛಸ್ವಾಕಾರೇಸೂತಿ ಉದಕೇ ಓಸೀದಾಪೇತುಂ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತ್ತಾ ಅಧೋದಿಸಾಯ ಸಹ ಚತಸ್ಸೋ ದಿಸಾ, ಉದ್ಧನ್ತಿ ಇಮಾಸು ಛಸು ದಿಸಾಸು, ನಿದ್ಧಾರಣೇ ಭುಮ್ಮಂ। ಕೇನಚಿ ಆಕಾರೇನಾತಿ ನಿದ್ಧಾರೇತಬ್ಬದಸ್ಸನಂ। ಠಾನಾಚಾವನಸ್ಸ ಸಾಧಕತಮತ್ತಾ ಕರಣೇಯೇವ ಕರಣವಚನಂ। ನಸ್ಸತೀತಿ ಪಾದಗ್ಘನಕಪುಪ್ಫಾನಂ ಠಾನಾಚಾವನೇನ ಪಾರಾಜಿಕಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಾನಂ ಅನವಸೇಸಗುಣಾನಂ ಪತಿಟ್ಠಾನಭೂತಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸೀಲಂ ನಾಸೇತ್ವಾ ಸಯಂ ಗುಣಮರಣೇನ ಮೀಯತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    102. Bhāraṃ katvā baddhāni bhārabaddhānīti majjhapadalopīsamāso. Pupphānīti pādagghanakāni uppalādikusumāni. Chasvākāresūti udake osīdāpetuṃ sakkuṇeyyattā adhodisāya saha catasso disā, uddhanti imāsu chasu disāsu, niddhāraṇe bhummaṃ. Kenaci ākārenāti niddhāretabbadassanaṃ. Ṭhānācāvanassa sādhakatamattā karaṇeyeva karaṇavacanaṃ. Nassatīti pādagghanakapupphānaṃ ṭhānācāvanena pārājikamāpajjitvā lokiyalokuttarānaṃ anavasesaguṇānaṃ patiṭṭhānabhūtaṃ pātimokkhasaṃvarasīlaṃ nāsetvā sayaṃ guṇamaraṇena mīyatīti attho.

    ೧೦೩. ಪುಪ್ಫಾನಂ ಕಲಾಪನ್ತಿ ಪಾದಗ್ಘನಕಉಪ್ಪಲಾದಿಕುಸುಮಕಲಾಪಂ। ಉದಕಂ ಚಾಲೇತ್ವಾತಿ ಯಥಾ ವೀಚಿ ಉಟ್ಠಾತಿ, ತಥಾ ಚಾಲೇತ್ವಾ। ಪುಪ್ಫಟ್ಠಾನಾತಿ ಪುಪ್ಫಾನಂ ಠಿತಟ್ಠಾನಾ। ಚಾವೇತೀತಿ ಕಲಾಪಂ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಪನೇತಿ। ‘‘ಪುಪ್ಫಂ ಠಾನಾ ಚಾವೇತೀ’’ತಿ ಕತ್ಥಚಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ಪಾಠೋ ದಿಸ್ಸತಿ। ಪುಪ್ಫಕಲಾಪಸ್ಸೇವ ಗಹಿತತ್ತಾ ಪುರಿಮೋಯೇವ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।

    103.Pupphānaṃ kalāpanti pādagghanakauppalādikusumakalāpaṃ. Udakaṃ cāletvāti yathā vīci uṭṭhāti, tathā cāletvā. Pupphaṭṭhānāti pupphānaṃ ṭhitaṭṭhānā. Cāvetīti kalāpaṃ kesaggamattampi apaneti. ‘‘Pupphaṃ ṭhānā cāvetī’’ti katthaci potthakesu pāṭho dissati. Pupphakalāpasseva gahitattā purimoyeva gahetabbo.

    ೧೦೪. ‘‘ಏತ್ಥ ಗತಂ ಗಹೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸಹ ಪಾಠಸೇಸೇನ ಯೋಜನಾ। ಪರಿಕಪ್ಪೇತೀತಿ ‘‘ಏತ್ಥ ಗತಂ ಗಹೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಠಾನಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ತಕ್ಕೇತಿ। ರಕ್ಖತೀತಿ ಠಾನಾಚಾವನೇಪಿ ಸತಿ ಸೋ ಪರಿಕಪ್ಪೋ ಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತಿತೋ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ರಕ್ಖತಿ। ಗತಟ್ಠಾನಾತಿ ಪುಪ್ಫಕಲಾಪೇನ ಗತಂ ಸಮ್ಪತ್ತಞ್ಚ ತಂ ಠಾನಞ್ಚಾತಿ ವಿಗ್ಗಹೋ। ‘‘ಉದ್ಧರನ್ತೋ’’ತಿ ಏತೇನ ‘‘ಪುಪ್ಫಾನಂ ಕಲಾಪ’’ನ್ತಿ ಆನೇತ್ವಾ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಕತಟ್ಠಾನಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಕತಾ ಪುಪ್ಫಾನಂ ಠಾನಾ ಉದ್ಧರನ್ತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಉದಕಂ ಚಾಲೇತ್ವಾ ವೀಚಿಯೋ ಉಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ವೀಚಿಪ್ಪಹಾರೇನ ಉದಕಪಿಟ್ಠೇನ ಪರಿಕಪ್ಪಿತಟ್ಠಾನಂ ಸಮ್ಪತ್ತಂ ಪುಪ್ಫಕಲಾಪಂ ಠಿತಟ್ಠಾನಾ ಉದ್ಧರನ್ತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಠಾನಾ ಚಾವೇನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಠಾನಾ’’ತಿ ಇದಂ ‘‘ಭಟ್ಠೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಮ್ಬನ್ಧನೀಯಂ। ಭಟ್ಠೋ ನಾಮ ಪವುಚ್ಚತೀತಿ ಅತ್ತನಾ ಸಮಾದಾಯ ರಕ್ಖಿಯಮಾನಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸೀಲಸಙ್ಖಾತಸಬ್ಬಗುಣರತನಙ್ಕುರಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಟ್ಠಾನಾ ಪತಿತೋ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ।

    104.‘‘Ettha gataṃ gahessāmī’’ti saha pāṭhasesena yojanā. Parikappetīti ‘‘ettha gataṃ gahessāmī’’ti ṭhānaṃ paricchinditvā takketi. Rakkhatīti ṭhānācāvanepi sati so parikappo pārājikāpattito taṃ bhikkhuṃ rakkhati. Gataṭṭhānāti pupphakalāpena gataṃ sampattañca taṃ ṭhānañcāti viggaho. ‘‘Uddharanto’’ti etena ‘‘pupphānaṃ kalāpa’’nti ānetvā sambandhitabbaṃ. ‘‘Kataṭṭhānā’’tipi pāṭho, katā pupphānaṃ ṭhānā uddharantoti sambandho. Udakaṃ cāletvā vīciyo uṭṭhāpetvā vīcippahārena udakapiṭṭhena parikappitaṭṭhānaṃ sampattaṃ pupphakalāpaṃ ṭhitaṭṭhānā uddharanto kesaggamattampi ṭhānā cāventoti attho. ‘‘Ṭhānā’’ti idaṃ ‘‘bhaṭṭho’’ti iminā sambandhanīyaṃ. Bhaṭṭho nāma pavuccatīti attanā samādāya rakkhiyamānā pātimokkhasaṃvarasīlasaṅkhātasabbaguṇaratanaṅkurābhinibbattaṭṭhānā patito nāma hotīti pavuccati.

    ೧೦೫. ಜಲತೋ ಅಚ್ಚುಗ್ಗತಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಪುಪ್ಫಸ್ಸಾ’’ತಿ ಸಾಮತ್ಥಿಯಾ ಲಬ್ಭತಿ। ಜಲಪಿಟ್ಠಿತೋ ಅಚ್ಚುಗ್ಗತಸ್ಸ ಪುಪ್ಫಸ್ಸ ಸಕಲಜಲಂ ಠಾನಂ, ಕದ್ದಮಪಿಟ್ಠಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಉದಕಪಿಟ್ಠಿಪರಿಯನ್ತಂ ಪುಪ್ಫದಣ್ಡೇನ ಫರಿತ್ವಾ ಠಿತಂ ಸಬ್ಬಮುದಕಂ ಠಾನನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಉಪ್ಪಾಟೇತ್ವಾತಿ ಪುಪ್ಫಗ್ಗಂ ಆಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಉಪ್ಪೀಳೇತ್ವಾ। ತತೋತಿ ತಸ್ಮಾ ಪುಪ್ಫಟ್ಠಾನಭೂತಸಕಲಜಲರಾಸಿತೋ। ಉಜುನ್ತಿ ಉಜುಂ ಕತ್ವಾ। ಉದ್ಧರತೋತಿ ಉಪ್ಪಾಟೇನ್ತಸ್ಸ।

    105.Jalato accuggatassāti ettha ‘‘pupphassā’’ti sāmatthiyā labbhati. Jalapiṭṭhito accuggatassa pupphassa sakalajalaṃ ṭhānaṃ, kaddamapiṭṭhito paṭṭhāya udakapiṭṭhipariyantaṃ pupphadaṇḍena pharitvā ṭhitaṃ sabbamudakaṃ ṭhānanti vuttaṃ hoti. Uppāṭetvāti pupphaggaṃ ākaḍḍhitvā uppīḷetvā. Tatoti tasmā pupphaṭṭhānabhūtasakalajalarāsito. Ujunti ujuṃ katvā. Uddharatoti uppāṭentassa.

    ೧೦೬. ನಾಳನ್ತೇತಿ ಉಪ್ಪಾಟಿತಪುಪ್ಫನಾಳಸ್ಸ ಮೂಲಕೋಟಿಯಾ। ಜಲತೋತಿ ಉದಕಪಿಟ್ಠಿತೋ। ಮುತ್ತಮತ್ತೇ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಂ ದೂರಂ ಕತ್ವಾತಿ ಪಾಠಸೇಸಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ‘‘ಜಲತೋ’’ತಿ ಪಠಮತತಿಯಪಾದೇಸು ದ್ವಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವಚನಂ ಅತ್ಥಾವಿಸೇಸೇಪಿ ಪದಾವುತ್ತಿಅಲಙ್ಕಾರೇ ಅಡ್ಢಯಮಕವಸೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪುನರುತ್ತಿದೋಸೋ ನ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಮುತ್ತಮತ್ತೇ, ಅಮುತ್ತೇ’’ತಿ ಚ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಂ, ಅತ್ಥಾನಂ ವಾ ವಿಸೇಸತೋ ಉಭಯತ್ಥ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತಸ್ಮಿಂ ನಾಳನ್ತೇತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।

    106.Nāḷanteti uppāṭitapupphanāḷassa mūlakoṭiyā. Jalatoti udakapiṭṭhito. Muttamatte kesaggamattaṃ dūraṃ katvāti pāṭhasesayojanā kātabbā. ‘‘Jalato’’ti paṭhamatatiyapādesu dvikkhattuṃ vacanaṃ atthāvisesepi padāvuttialaṅkāre aḍḍhayamakavasena vuttattā punaruttidoso na hotīti veditabbaṃ. ‘‘Muttamatte, amutte’’ti ca sambandhitabbaṃ, atthānaṃ vā visesato ubhayattha vuttanti veditabbaṃ. Tasmiṃ nāḷanteti sambandho.

    ೧೦೭. ತಸ್ಸ ನಾಮೇತ್ವಾ ಉಪ್ಪಾಟಿತಸ್ಸ। ಸಹ ಗಚ್ಛೇನ ಉಪ್ಪಾಟಿತಸ್ಸಾಪಿ ಅಯಮೇವ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ। ಇಧ ಪನ ಸಬ್ಬಪುಪ್ಫಪಣ್ಣನಾಳಾನಿ ಮೂಲತೋ ಪಭುತಿ ಪಠಮಂ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಅಪನಾಮನವಸೇನ ಠಾನಾಚಾವನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಪುಪ್ಫಾದೀನಿ ಉಪ್ಪಾಟೇನ್ತಸ್ಸ ಭೂತಗಾಮವಿಕೋಪನಾಪತ್ತಿಯಾ ಠಾನೇ ಸಹಪಯೋಗದುಕ್ಕಟಂ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    107.Tassa nāmetvā uppāṭitassa. Saha gacchena uppāṭitassāpi ayameva vinicchayo. Idha pana sabbapupphapaṇṇanāḷāni mūlato pabhuti paṭhamaṃ ṭhitaṭṭhānato apanāmanavasena ṭhānācāvanaṃ veditabbaṃ. Evaṃ pupphādīni uppāṭentassa bhūtagāmavikopanāpattiyā ṭhāne sahapayogadukkaṭaṃ hotīti veditabbaṃ.

    ೧೦೮-೯. ಬಳಿಸಾದಿಮಚ್ಛಗ್ಗಹಣೋಪಕರಣಾನಂ ವಚನತೋ, ಜಲೇ ಠಿತಮತಮಚ್ಛಾನಂ ವಿನಿಚ್ಛಯಸ್ಸ ಚ ವಕ್ಖಮಾನತ್ತಾ ಮಚ್ಛೇತಿ ಜೀವಮಾನಕಮಚ್ಛಾನಂ ಗಹಣಂ। ಉಪಲಕ್ಖಣವಸೇನ ವಾ ಅವುತ್ತಸಮುಚ್ಚಯತ್ಥ ವಾ-ಸದ್ದೇನ ವಾ ಖಿಪಕಾದೀನಿ ಮಚ್ಛವಧೋಪಕರಣಾನಿ ವುತ್ತಾನೇವಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ವತ್ಥೂತಿ ಪಾದೋ। ತಸ್ಮಿಂ ಮಚ್ಛೇ। ಉದ್ಧಟೋಯೇವ ಉದ್ಧಟಮತ್ತೋ, ಮಚ್ಛೋ, ತಸ್ಮಿಂ। ಜಲಾತಿ ಉದಕತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಪನೇತ್ವಾ ಉಕ್ಖಿತ್ತಮತ್ತೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    108-9. Baḷisādimacchaggahaṇopakaraṇānaṃ vacanato, jale ṭhitamatamacchānaṃ vinicchayassa ca vakkhamānattā maccheti jīvamānakamacchānaṃ gahaṇaṃ. Upalakkhaṇavasena vā avuttasamuccayattha vā-saddena vā khipakādīni macchavadhopakaraṇāni vuttānevāti daṭṭhabbaṃ. Vatthūti pādo. Tasmiṃ macche. Uddhaṭoyeva uddhaṭamatto, maccho, tasmiṃ. Jalāti udakato kesaggamattampi apanetvā ukkhittamatteti vuttaṃ hoti.

    ೧೧೦. ಪುಪ್ಫಾನಂ ವಿಯ ಮಚ್ಛಾನಮ್ಪಿ ಠಿತಟ್ಠಾನಮೇವ ಠಾನನ್ತಿ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಸಕಲಜಲಂ ಠಾನಂ ಕತ್ವಾ ಕಸ್ಮಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಠಾನಂ ಸಲಿಲಜಾನಂ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಸಲಿಲೇ ಜಾತಾ ಸಲಿಲಜಾ, ಇತಿ ಪಕರಣತೋ ಮಚ್ಛಾಯೇವ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಅತ್ಥಪ್ಪಕರಣಸದ್ದನ್ತರಸನ್ನಿಧಾನಾದೀಹಿ ಸದ್ದಾ ವಿಸೇಸತ್ಥಂ ವದನ್ತೀತಿ। ಹೀತಿ ಪಸಿದ್ಧಿಯಂ। ಕೇವಲನ್ತಿ ಅವಧಾರಣೇ, ಜಲಮೇವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಇಮಿನಾ ಬಹಿಉದಕಂ ನಿವತ್ತಿತಂ ಹೋತಿ। ಸಕಲಂ ಜಲಮೇವ ಠಾನಂ ಯಸ್ಮಾ, ತಸ್ಮಾ ಸಲಿಲಟ್ಠಂ ಜಲಾ ವಿಮೋಚೇನ್ತೋ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತೀತಿ ಹೇತುಹೇತುಮನ್ತಭಾವೇನ ಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಆಪನ್ನಂ ಪರಾಜೇತೀತಿ ಪಾರಾಜಿಕಾ, ಆಪತ್ತಿ, ಸಾ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಪಾರಾಜಿಕೋ, ಪುಗ್ಗಲೋ।

    110. Pupphānaṃ viya macchānampi ṭhitaṭṭhānameva ṭhānanti aggahetvā sakalajalaṃ ṭhānaṃ katvā kasmā vuttanti āha ‘‘ṭhānaṃ salilajānaṃ hī’’tiādi. Salile jātā salilajā, iti pakaraṇato macchāyeva vuccanti. Atthappakaraṇasaddantarasannidhānādīhi saddā visesatthaṃ vadantīti. Hīti pasiddhiyaṃ. Kevalanti avadhāraṇe, jalamevāti vuttaṃ hoti. Iminā bahiudakaṃ nivattitaṃ hoti. Sakalaṃ jalameva ṭhānaṃ yasmā, tasmā salilaṭṭhaṃ jalā vimocento pārājiko hotīti hetuhetumantabhāvena yojanā veditabbā. Āpannaṃ parājetīti pārājikā, āpatti, sā etassa atthīti pārājiko, puggalo.

    ೧೧೧. ನೀರಂ ಉದಕಂ। ವಾರಿಮ್ಹಿ ಜಲೇ ಜಾತೋ ವಾರಿಜೋ, ಇತಿ ಪಕರಣತೋ ಮಚ್ಛೋವ ಗಯ್ಹತಿ। ಏತೇನೇವ ಆಕಾಸೇ ಉಪ್ಪತಿತಮಚ್ಛೋ , ಗೋಚರತ್ಥಾಯ ಚ ಥಲಮುಗ್ಗತಕುಮ್ಮಾದಯೋ ಉಪಲಕ್ಖಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತೇಸಂ ಗಹಣೇ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಆಕಾಸಟ್ಠಥಲಟ್ಠಕಥಾಯ ವುತ್ತನಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಭಣ್ಡಗ್ಘೇನ ವಿನಿದ್ದಿಸೇತಿ ದುಕ್ಕಟಾದಿವತ್ಥುನೋ ಭಣ್ಡಸ್ಸ ಅಗ್ಘವಸೇನ ದುಕ್ಕಟಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತಿಯೋ ವದೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    111.Nīraṃ udakaṃ. Vārimhi jale jāto vārijo, iti pakaraṇato macchova gayhati. Eteneva ākāse uppatitamaccho , gocaratthāya ca thalamuggatakummādayo upalakkhitāti veditabbaṃ. Tesaṃ gahaṇe vinicchayo ākāsaṭṭhathalaṭṭhakathāya vuttanayena veditabbo. Bhaṇḍagghena viniddiseti dukkaṭādivatthuno bhaṇḍassa agghavasena dukkaṭathullaccayapārājikāpattiyo vadeyyāti attho.

    ೧೧೨. ತಳಾಕೇತಿ ಸರಸ್ಮಿಂ, ಇಮಿನಾ ಚ ವಾಪಿಪೋಕ್ಖರಣಿಸೋಬ್ಭಾದಿಜಲಾಸಯಾ ಸಙ್ಗಯ್ಹನ್ತಿ। ನದಿಯಾತಿ ನಿನ್ನಗಾಯ, ಇಮಿನಾ ಚ ಕನ್ದರಾದಯೋ ಸಙ್ಗಯ್ಹನ್ತಿ। ನಿನ್ನೇತಿ ಆವಾಟೇ। ಮಚ್ಛವಿಸಂ ನಾಮಾತಿ ಏತ್ಥ ನಾಮ-ಸದ್ದೋ ಸಞ್ಞಾಯಂ। ಮಚ್ಛವಿಸನಾಮಕಂ ಮದನಫಲಾದಿಕಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಗತೇತಿ ವಿಸಪಕ್ಖಿಪಕೇ ಮಚ್ಛಘಾತಕೇ ಗತೇ।

    112.Taḷāketi sarasmiṃ, iminā ca vāpipokkharaṇisobbhādijalāsayā saṅgayhanti. Nadiyāti ninnagāya, iminā ca kandarādayo saṅgayhanti. Ninneti āvāṭe. Macchavisaṃ nāmāti ettha nāma-saddo saññāyaṃ. Macchavisanāmakaṃ madanaphalādikaṃ daṭṭhabbaṃ. Gateti visapakkhipake macchaghātake gate.

    ೧೧೪. ಸಾಮಿಕೇಸೂತಿ ವಿಸಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಗತೇಸು ಮಚ್ಛಸಾಮಿಕೇಸು। ಆಹರನ್ತೇಸೂತಿ ಆಹರಾಪೇನ್ತೇಸು। ಭಣ್ಡದೇಯ್ಯನ್ತಿ ಭಣ್ಡಞ್ಚ ತಂ ದೇಯ್ಯಞ್ಚಾತಿ ವಿಗ್ಗಹೋ, ಅತ್ತನಾ ಗಹಿತವತ್ಥುಂ ವಾ ತದಗ್ಘನಕಂ ವಾ ಭಣ್ಡಂ ದಾತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।

    114.Sāmikesūti visaṃ yojetvā gatesu macchasāmikesu. Āharantesūti āharāpentesu. Bhaṇḍadeyyanti bhaṇḍañca taṃ deyyañcāti viggaho, attanā gahitavatthuṃ vā tadagghanakaṃ vā bhaṇḍaṃ dātabbanti attho.

    ೧೧೫. ಮಚ್ಛೇತಿ ಮತಮಚ್ಛೇ। ಸೇಸೇತಿ ನಮತಮಚ್ಛೇ।

    115.Maccheti matamacche. Seseti namatamacche.

    ೧೧೬. ಅಮತೇಸು ಗಹಿತೇಸೂತಿ ಪಕರಣತೋ ಲಬ್ಭತಿ, ನಿಮಿತ್ತತ್ಥೇ ಚೇತಂ ಭುಮ್ಮಂ। ಅನಾಪತ್ತಿಂ ವದನ್ತೀತಿ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾಪತ್ತಿಯಾ ಅನಾಪತ್ತಿಂ ವದನ್ತಿ, ಮಾರಣಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ ಹೋತೇವ। ಅಯಞ್ಚ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಅರಕ್ಖಿತಅಗೋಪಿತೇಸು ಅಸ್ಸಾಮಿಕತಳಾಕಾದೀಸು ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    116.Amatesu gahitesūti pakaraṇato labbhati, nimittatthe cetaṃ bhummaṃ. Anāpattiṃ vadantīti adinnādānāpattiyā anāpattiṃ vadanti, māraṇappattiyā pācittiyaṃ hoteva. Ayañca vinicchayo arakkhitaagopitesu assāmikataḷākādīsu veditabbo.

    ಉದಕಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Udakaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ೧೧೭. ನಾವನ್ತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ನಾವಾ ನಾಮ ಯಾಯ ತರತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೯೯) ವಚನತೋ ಜಲತಾರಣಾರಹಂ ಅನ್ತಮಸೋ ಏಕಮ್ಪಿ ವಹನ್ತಂ ರಜನದೋಣಿವೇಣುಕಲಾಪಾದಿಕಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ನಾವಟ್ಠಂ ನಾಮ ಭಣ್ಡಂ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಬದ್ಧಂ ವಾ ಅನಿನ್ದ್ರಿಯಬದ್ಧಂ ವಾ। ‘‘ಥೇನೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ವಿಞ್ಞಾಪೇತಿ। ಪಾದುದ್ಧಾರೇತಿ ದುತಿಯಪರಿಯೇಸನಾದಿಅತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಪದೇ ಪದೇ। ದೋಸಾತಿ ದುಕ್ಕಟಾಪತ್ತಿಯೋ। ವುತ್ತಾತಿ ‘‘ನಾವಟ್ಠಂ ಭಣ್ಡಂ ಅವಹರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೋ ದುತಿಯಂ ವಾ ಪರಿಯೇಸತಿ ಗಚ್ಛತಿ ವಾ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೯೯) ಪದಭಾಜನಿಯಂ ಭಗವತಾ ವುತ್ತಾ, ಇಮಿನಾ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗಸಹಪಯೋಗದುಕ್ಕಟಾನಿ, ಫನ್ದಾಪನೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ಠಾನಾಚಾವನೇ ಪಾರಾಜಿಕಞ್ಚ ಉಪಲಕ್ಖಣವಸೇನ ದಸ್ಸಿತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    117.Nāvanti ettha ‘‘nāvā nāma yāya taratī’’ti (pārā. 99) vacanato jalatāraṇārahaṃ antamaso ekampi vahantaṃ rajanadoṇiveṇukalāpādikaṃ veditabbaṃ. Nāvaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ yaṃ kiñci indriyabaddhaṃ vā anindriyabaddhaṃ vā. ‘‘Thenetvā gaṇhissāmī’’ti iminā ‘‘theyyacittassā’’ti imamatthaṃ viññāpeti. Pāduddhāreti dutiyapariyesanādiatthaṃ gacchantassa pade pade. Dosāti dukkaṭāpattiyo. Vuttāti ‘‘nāvaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī’ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 99) padabhājaniyaṃ bhagavatā vuttā, iminā pubbapayogasahapayogadukkaṭāni, phandāpane thullaccayaṃ, ṭhānācāvane pārājikañca upalakkhaṇavasena dassitanti veditabbaṃ.

    ೧೧೮. ಚಣ್ಡಸೋತೇತಿ ವೇಗೇನ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಉದಕಪ್ಪವಾಹೇ, ‘‘ಚಣ್ಡಸೋತೇ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಬನ್ಧನಂ ವಿನಾ ಸಭಾವೇನ ಅಟ್ಠಿತಭಾವಸ್ಸ ಸೂಚನತೋ ‘‘ಬನ್ಧನಮೇವ ಠಾನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಟ್ಠಾನಪರಿಚ್ಛೇದಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸಿತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯಸ್ಮಾ ಚಣ್ಡಸೋತೇ ಬದ್ಧಾ, ತಸ್ಮಾ ಬನ್ಧನಮೇಕಮೇವ ಠಾನಂ ಮತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಿನ್ತಿ ಬನ್ಧನೇ। ಧೀರಾ ವಿನಯಧರಾ।

    118.Caṇḍasoteti vegena gacchante udakappavāhe, ‘‘caṇḍasote’’ti iminā bandhanaṃ vinā sabhāvena aṭṭhitabhāvassa sūcanato ‘‘bandhanameva ṭhāna’’nti vuttaṭṭhānaparicchedassa kāraṇaṃ dassitanti veditabbaṃ. Yasmā caṇḍasote baddhā, tasmā bandhanamekameva ṭhānaṃ matanti vuttaṃ hoti. Tasminti bandhane. Dhīrā vinayadharā.

    ೧೧೯-೧೨೦. ‘‘ನಿಚ್ಚಲೇ ಉದಕೇ ನಾವ-ಮಬನ್ಧನಮವಟ್ಠಿತ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಛಧಾ ಠಾನಪರಿಚ್ಛೇದಸ್ಸ ಲಬ್ಭಮಾನತ್ತೇ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ನಾವಂ ಕಡ್ಢತೋ ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪುನಪಿ ಕಿಂ ಕರೋನ್ತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಏಕೇನನ್ತೇನ ಸಮ್ಫುಟ್ಠ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತಂ ನಾವಂ ಅತಿಕ್ಕಾಮಯತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಏತ್ಥಾಪಿ ‘‘ಕಡ್ಢಿತವತೋ ಅತಿಕ್ಕಮಿತವತೋ’’ತಿ ಭೂತವಸೇನ ಅತ್ಥೋ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ। ಯಮೇತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯಮೇವ।

    119-120.‘‘Niccale udake nāva-mabandhanamavaṭṭhita’’nti iminā chadhā ṭhānaparicchedassa labbhamānatte kāraṇaṃ dasseti. Nāvaṃ kaḍḍhato tassa pārājikanti sambandho. Punapi kiṃ karontoti āha ‘‘ekenantena samphuṭṭha’’ntiādi. Taṃ nāvaṃ atikkāmayatoti sambandho. Etthāpi ‘‘kaḍḍhitavato atikkamitavato’’ti bhūtavasena attho yojetabbo. Yamettha vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayameva.

    ೧೨೧. ಏವಂ ಚತುಪಸ್ಸಾಕಡ್ಢನೇ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಉದ್ಧಂ, ಅಧೋ ಚ ಉಕ್ಖಿಪನಓಸೀದಾಪನೇಸು ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ತಥಾ’’ತಿಆದಿ। ತಥಾತಿ ‘‘ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕ’’ನ್ತಿ ಆಕಡ್ಢತಿ। ಕಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇತಿ ಆಹ ‘‘ಉದ್ಧಂ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪೀ’’ತಿಆದಿ। ಅಧೋನಾವಾತಲನ್ತಿ ನಾವಾತಲಸ್ಸ ಅಧೋ ಅಧೋನಾವಾತಲಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಉದ್ಧಂ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಉದಕಮ್ಹಾ ವಿಮೋಚಿತೇತಿ ಇಮಿನಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತೇನ ಫುಟ್ಠಂ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಮುಖವಟ್ಟಿಯಾ ವಿಮೋಚಿತೇತಿ ಯೋಜನಾ। ತೇನಾತಿ ಅಧೋನಾವಾತಲೇನ ಫುಟ್ಠೇ ಉದಕೇ ಮುಖವಟ್ಟಿಯಾ ಕರಣಭೂತಾಯ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ವಿಮೋಚಿತೇತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।

    121. Evaṃ catupassākaḍḍhane vinicchayaṃ dassetvā idāni uddhaṃ, adho ca ukkhipanaosīdāpanesu vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘tathā’’tiādi. Tathāti ‘‘tassa pārājika’’nti ākaḍḍhati. Kasmiṃ kāleti āha ‘‘uddhaṃ kesaggamattampī’’tiādi. Adhonāvātalanti nāvātalassa adho adhonāvātalaṃ, tasmiṃ uddhaṃ kesaggamattampi udakamhā vimociteti iminā sambandho. Tena phuṭṭhaṃ kesaggamattampi mukhavaṭṭiyā vimociteti yojanā. Tenāti adhonāvātalena phuṭṭhe udake mukhavaṭṭiyā karaṇabhūtāya kesaggamattampi vimociteti gahetabbaṃ.

    ೧೨೨. ತೀರೇ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಪನ ನಿಚ್ಚಲೇ ಜಲೇ ಠಪಿತಾ ಯಾ ನಾವಾ, ತಸ್ಸಾ ನಾವಾಯ ಠಾನಂ ಬನ್ಧನಞ್ಚ ಠಿತೋಕಾಸೋ ಚಾತಿ ದ್ವಿಧಾ ಮತನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।

    122. Tīre bandhitvā pana niccale jale ṭhapitā yā nāvā, tassā nāvāya ṭhānaṃ bandhanañca ṭhitokāso cāti dvidhā matanti yojanā.

    ೧೨೩. ಪುಬ್ಬಂ ಪಠಮಂ ಬನ್ಧನಸ್ಸ ವಿಮೋಚನೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಕೇನಚುಪಾಯೇನಾತಿ ‘‘ಪುರತೋ ಪಚ್ಛತೋ ವಾಪೀ’’ತಿಆದಿಕ್ಕಮೇನ ಯಥಾವುತ್ತೋಪಾಯಛಕ್ಕೇಸು ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಉಪಾಯೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ ನಾವಂ।

    123.Pubbaṃ paṭhamaṃ bandhanassa vimocane thullaccayaṃ hotīti yojanā. Kenacupāyenāti ‘‘purato pacchato vāpī’’tiādikkamena yathāvuttopāyachakkesu yena kenaci upāyenāti attho. Ṭhānā cāveti nāvaṃ.

    ೧೨೪. ಪಠಮಂ ಠಾನಾ ಚಾವೇತ್ವಾತಿ ‘‘ಪುರತೋ ಪಚ್ಛತೋ ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಯಥಾವುತ್ತೇಸು ಛಸು ಆಕಾರೇಸು ಅಞ್ಞತರೇನ ಆಕಾರೇನ ನಾವಂ ಠಪಿತಟ್ಠಾನತೋ ಪಠಮಂ ಚಾವೇತ್ವಾ। ಏಸೇವ ಚ ನಯೋತಿ ನಾವಾಯ ಪಠಮಂ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಚಾವನೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ಪಚ್ಛಾ ಬನ್ಧನಮೋಚನೇ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಏಸೇವ ನಯೋ ನೇತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ತೀರೇ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ನಿಚ್ಚಲೇ ಉದಕೇ ಠಪಿತನಾವಾಯ ಬನ್ಧನಞ್ಚ ಠಿತೋಕಾಸೋ ಚಾತಿ ದ್ವೇ ಠಾನಾನಿ, ತಂ ಪಠಮಂ ಬನ್ಧನಾ ಮೋಚೇತಿ, ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ಪಚ್ಛಾ ಛನ್ನಂ ಆಕಾರಾನಂ ಅಞ್ಞತರೇನ ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಪಠಮಂ ಠಾನಾ ಚಾವೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಬನ್ಧನಮೋಚನೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೯೯) ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಸಙ್ಗಹಿತೋ। ಆಮಸನಫನ್ದಾಪನೇಸು ದುಕ್ಕಟಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಾನಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಕುಮ್ಭಿಯಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಞಾತುಂ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತ್ತಾ ನ ವುತ್ತಾನೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏವಮುಪರಿಪಿ।

    124.Paṭhamaṃ ṭhānā cāvetvāti ‘‘purato pacchato vā’’tiādinā yathāvuttesu chasu ākāresu aññatarena ākārena nāvaṃ ṭhapitaṭṭhānato paṭhamaṃ cāvetvā. Eseva ca nayoti nāvāya paṭhamaṃ ṭhitaṭṭhānato cāvane thullaccayaṃ, pacchā bandhanamocane pārājikanti eseva nayo netabboti attho. Ettha ca ‘‘tīre bandhitvā niccale udake ṭhapitanāvāya bandhanañca ṭhitokāso cāti dve ṭhānāni, taṃ paṭhamaṃ bandhanā moceti, thullaccayaṃ. Pacchā channaṃ ākārānaṃ aññatarena ṭhānā cāveti, pārājikaṃ. Paṭhamaṃ ṭhānā cāvetvā pacchā bandhanamocanepi eseva nayo’’ti (pārā. 99) aṭṭhakathāyaṃ vuttavinicchayo saṅgahito. Āmasanaphandāpanesu dukkaṭathullaccayāni heṭṭhā kumbhiyaṃ vuttanayeneva ñātuṃ sakkuṇeyyattā na vuttānīti veditabbaṃ. Evamuparipi.

    ೧೨೫. ಉಸ್ಸಾರೇತ್ವಾತಿ ಉದಕತೋ ಥಲಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ। ನಿಕುಜ್ಜಿತ್ವಾತಿ ಅಧೋಮುಖಂ ಕತ್ವಾ। ಥಲೇ ಠಪಿತಾಯ ನಾವಾಯ ಮುಖವಟ್ಟಿಯಾ ಫುಟ್ಠೋಕಾಸೋ ಏವ ಠಾನನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಹೀತಿ ವಿಸೇಸೋ, ತೇನ ಜಲಟ್ಠತೋ ಥಲಟ್ಠಾಯ ನಾವಾಯ ವುತ್ತಂ ವಿಸೇಸಂ ಜೋತೇತಿ।

    125.Ussāretvāti udakato thalaṃ āropetvā. Nikujjitvāti adhomukhaṃ katvā. Thale ṭhapitāya nāvāya mukhavaṭṭiyā phuṭṭhokāso eva ṭhānanti yojanā. Hīti viseso, tena jalaṭṭhato thalaṭṭhāya nāvāya vuttaṃ visesaṃ joteti.

    ೧೨೬. ಏತ್ಥ ಅಧೋ ಓಸೀದಾಪನಸ್ಸ ಅಲಬ್ಭಮಾನತಾಯ ತಂ ವಿನಾ ಇತರೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಆಕಾರಾನಂ ವಸೇನ ಠಾನಾಚಾವನಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಞೇಯ್ಯೋ’’ತಿಆದಿ। ಯತೋ ಕುತೋಚೀತಿ ತಿರಿಯಂ ಚತಸ್ಸನ್ನಂ, ಉಪರಿದಿಸಾಯ ಚ ವಸೇನ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ದಿಸಾಭಿಮುಖಂ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅತಿಕ್ಕಮೇನ್ತೋ।

    126. Ettha adho osīdāpanassa alabbhamānatāya taṃ vinā itaresaṃ pañcannaṃ ākārānaṃ vasena ṭhānācāvanaṃ dassetumāha ‘‘ñeyyo’’tiādi. Yato kutocīti tiriyaṃ catassannaṃ, uparidisāya ca vasena yaṃ kiñci disābhimukhaṃ kesaggamattampi atikkamento.

    ೧೨೭. ಉಕ್ಕುಜ್ಜಿತಾಯಪೀತಿ ಉದ್ಧಂಮುಖಂ ಠಪಿತಾಯಪಿ। ಘಟಿಕಾನನ್ತಿ ದಾರುಖಣ್ಡಾನಂ। ‘‘ತಥಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ಞೇಯ್ಯೋ ಠಾನಪರಿಚ್ಛೇದೋ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತನಯಂ ಅತಿದಿಸತಿ। ಸೋ ಪನ ಉಕ್ಕುಜ್ಜಿತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ಠಪಿತನಾವಾಯ ಯುಜ್ಜತಿ। ಘಟಿಕಾನಂ ಉಪರಿ ಠಪಿತಾಯ ಪನ ನಾಗದನ್ತೇಸು ಠಪಿತಕುನ್ತೇ ವುತ್ತವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಯುಜ್ಜತಿ।

    127.Ukkujjitāyapīti uddhaṃmukhaṃ ṭhapitāyapi. Ghaṭikānanti dārukhaṇḍānaṃ. ‘‘Tathā’’ti iminā ‘‘ñeyyo ṭhānaparicchedo’’tiādinā vuttanayaṃ atidisati. So pana ukkujjitvā bhūmiyaṃ ṭhapitanāvāya yujjati. Ghaṭikānaṃ upari ṭhapitāya pana nāgadantesu ṭhapitakunte vuttavinicchayo yujjati.

    ೧೨೮. ‘‘ಥೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಇದಂ ‘‘ಪಾಜೇನ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ ವಿಸೇಸನಂ। ತಿತ್ಥೇತಿ ತಿತ್ಥಾಸನ್ನಜಲೇ। ಅರಿತ್ತೇನಾತಿ ಕೇನಿಪಾತೇನ। ಫಿಯೇನಾತಿ ಪಾಜನಫಲಕೇನ। ಪಾಜೇನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಪೇಸೇನ್ತಸ್ಸ। ‘‘ತಂ ಪಾಜೇತೀ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ ದಿಸ್ಸತಿ, ತಂ ನಾವಂ ಯೋ ಪಾಜೇತಿ, ತಸ್ಸ ಪರಾಜಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ।

    128.‘‘Theyyā’’ti idaṃ ‘‘pājentassā’’ti visesanaṃ. Tittheti titthāsannajale. Arittenāti kenipātena. Phiyenāti pājanaphalakena. Pājentassāti pesentassa. ‘‘Taṃ pājetī’’tipi pāṭho dissati, taṃ nāvaṃ yo pājeti, tassa parājayoti attho.

    ೧೨೯-೩೦. ಛತ್ತನ್ತಿ ಆತಪವಾರಣಂ। ಪಣಾಮೇತ್ವಾತಿ ಯಥಾ ವಾತಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತಥಾ ಪಣಾಮೇತ್ವಾ। ಉಸ್ಸಾಪೇತ್ವಾವ ಚೀವರನ್ತಿ ಚೀವರಂ ಉದ್ಧಂ ಉಚ್ಚಾರೇತ್ವಾ ವಾ। ಗಾಥಾಛನ್ದವಸೇನ ‘ವ’ಇತಿ ರಸ್ಸತ್ತಂ। ಲಙ್ಕಾರಸದಿಸನ್ತಿ ಪಸಾರಿತಪಟಸರಿಕ್ಖಕಂ। ಸಮೀರಣನ್ತಿ ಮಾಲುತಂ। ನ ದೋಸೋ ತಸ್ಸ ವಿಜ್ಜತೀತಿ ಇದಂ ವಾತಸ್ಸ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಕ್ಖಣೇ ಏವಂ ಕರೋತೋ ಪಚ್ಛಾ ಆಗತೇನ ವಾತೇನ ನೀತನಾವಾಯ ವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ವಾಯಮಾನೇ ಪನ ವಾತೇ ಏವಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿಯೇವಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

    129-30.Chattanti ātapavāraṇaṃ. Paṇāmetvāti yathā vātaṃ gaṇhāti, tathā paṇāmetvā. Ussāpetvāva cīvaranti cīvaraṃ uddhaṃ uccāretvā vā. Gāthāchandavasena ‘va’iti rassattaṃ. Laṅkārasadisanti pasāritapaṭasarikkhakaṃ. Samīraṇanti mālutaṃ. Na doso tassa vijjatīti idaṃ vātassa avijjamānakkhaṇe evaṃ karoto pacchā āgatena vātena nītanāvāya vasena vuttaṃ. Vāyamāne pana vāte evaṃ karontassa āpattiyevāti daṭṭhabbaṃ.

    ೧೩೧-೨. ಸಯಮೇವ ಉಪಾಗತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಗಾಮಸಮೀಪೇ ತಿತ್ಥಂ ಗಾಮತಿತ್ಥಂ। ತನ್ತಿ ನಾವಂ। ಠಾನಾತಿ ಛತ್ತೇನ ವಾ ಚೀವರೇನ ವಾ ಗಹಿತವಾತೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಗಾಮತಿತ್ಥೇ ಠಿತಟ್ಠಾನಾ। ಅಚಾಲೇನ್ತೋತಿ ಫನ್ದಾಪನಮ್ಪಿ ಅಕರೋನ್ತೋ, ಇಮಿನಾ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸಾಪಿ ಅಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ಅಚಾವೇನ್ತೋ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅನಪನೇನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ, ಇಮಿನಾ ಪಾರಾಜಿಕಾಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಕಿಣಿತ್ವಾತಿ ಮೂಲೇನ ವಿಕ್ಕಿಣಿತ್ವಾ। ಸಯಮೇವ ಚ ಗಚ್ಛನ್ತಿನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಚ-ಕಾರೋ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತರಸಮುಚ್ಚಯೇ। ತಥಾ ಪಣಾಮಿತಛತ್ತೇನ ವಾ ಉಸ್ಸಾಪಿತಚೀವರೇನ ವಾ ಗಹಿತವಾತೇನ ಅತ್ತನಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿಂ। ಠಾನಾ ಚಾವೇತೀತಿ ಅತ್ತನಾ ಇಚ್ಛಿತದಿಸಾಭಿಮುಖಂ ಕತ್ವಾ ಪಾಜನವಸೇನ ಗಮನಟ್ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ।

    131-2. Sayameva upāgatanti sambandho. Gāmasamīpe titthaṃ gāmatitthaṃ. Tanti nāvaṃ. Ṭhānāti chattena vā cīvarena vā gahitavātena gantvā gāmatitthe ṭhitaṭṭhānā. Acālentoti phandāpanampi akaronto, iminā thullaccayassāpi abhāvaṃ dasseti. ‘‘Acāvento’’tipi pāṭho, ṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi anapanentoti attho, iminā pārājikābhāvaṃ dasseti. Kiṇitvāti mūlena vikkiṇitvā. Sayameva ca gacchantinti ettha ca-kāro vattabbantarasamuccaye. Tathā paṇāmitachattena vā ussāpitacīvarena vā gahitavātena attanā gacchantiṃ. Ṭhānā cāvetīti attanā icchitadisābhimukhaṃ katvā pājanavasena gamanaṭṭhānā cāveti.

    ನಾವಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Nāvaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ೧೩೩-೪. ಯನ್ತಿ ಏತೇನಾತಿ ಯಾನಂ। ರಮಯತೀತಿ ರಥೋ। ವಹತಿ, ವುಯ್ಹತಿ, ವಹನ್ತಿ ಏತೇನಾತಿ ವಾ ವಯ್ಹಂ। ‘‘ಉಪರಿ ಮಣ್ಡಪಸದಿಸಂ ಪದರಚ್ಛನ್ನಂ, ಸಬ್ಬಪಾಲಿಗುಣ್ಠಿಮಂ ವಾ ಛಾದೇತ್ವಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೦೦) ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಕತಂ ಸಕಟಂ ವಯ್ಹಂ ನಾಮ। ಸನ್ದಮಾನಿಕಾತಿ ‘‘ಉಭೋಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಸುವಣ್ಣರಜತಾದಿಮಯಾ ಗೋಪಾನಸಿಯೋ ದತ್ವಾ ಗರುಳಪಕ್ಖಕನಯೇನ ಕತಾ ಸನ್ದಮಾನಿಕಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೦೦) ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಕತಯಾನವಿಸೇಸೋ। ಠಾನಾ ಚಾವನಯೋಗಸ್ಮಿನ್ತಿ ಠಾನಾ ಚಾವನಪ್ಪಯೋಗೇ।

    133-4. Yanti etenāti yānaṃ. Ramayatīti ratho. Vahati, vuyhati, vahanti etenāti vā vayhaṃ. ‘‘Upari maṇḍapasadisaṃ padaracchannaṃ, sabbapāliguṇṭhimaṃ vā chādetvā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.100) aṭṭhakathāyaṃ vuttanayena kataṃ sakaṭaṃ vayhaṃ nāma. Sandamānikāti ‘‘ubhosu passesu suvaṇṇarajatādimayā gopānasiyo datvā garuḷapakkhakanayena katā sandamānikā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.100) aṭṭhakathāyaṃ vuttanayena katayānaviseso. Ṭhānā cāvanayogasminti ṭhānā cāvanappayoge.

    ೧೩೫-೬. ದಸಟ್ಠಾನಾಚಾವನವಸೇನ ಪಾರಾಜಿಕಂ ವದನ್ತೇಹಿ ಪಠಮಂ ಠಾನಭೇದಸ್ಸ ಞಾತಬ್ಬತ್ತಾ ತಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಆಪತ್ತಿಭೇದಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಯಾನಸ್ಸ ದುಕಯುತ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ। ದುಕಯುತ್ತಸ್ಸಾತಿ ದುಕಂ ಗೋಯುಗಂ ಯುತ್ತಸ್ಸ ಯಸ್ಸಾತಿ, ಯುತ್ತೇ ಯಸ್ಮಿನ್ತಿ ವಾ ವಿಗ್ಗಹೋ। ದಸ ಠಾನಾನೀತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಗೋಣಾನಂ ಅಟ್ಠ ಪಾದಾ, ದ್ವೇ ಚ ಚಕ್ಕಾನೀತಿ ಏತೇಸಂ ದಸನ್ನಂ ಪತಿಟ್ಠಿತಟ್ಠಾನಾನಂ ವಸೇನ ದಸ ಠಾನಾನಿ ವದೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತೇನೇವ ನಯೇನ ಚತುಯುತ್ತಾದಿಯಾನೇ ಅಟ್ಠಾರಸಾತಿ ಠಾನಭೇದಸ್ಸ ನಯೋ ದಸ್ಸಿತೋ ಹೋತಿ। ಯಾನಂ ಪಾಜಯತೋತಿ ಸಕಟಾದಿಯಾನಂ ಪೇಸಯತೋ। ‘‘ಧುರೇತಿ ಯುಗಾಸನ್ನೇ’’ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯ ಗಣ್ಠಿಪದೇ ವುತ್ತಂ। ರಥೀಸಾಯ ಯುಗೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಬನ್ಧನಟ್ಠಾನಾಸನ್ನೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ‘‘ಧುರ’’ನ್ತಿ ಚ ಯುಗಸ್ಸೇವ ನಾಮಂ। ‘‘ಧುರಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ, ಧುರಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೦೦) ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನತೋ ತಂಸಹಚರಿಯಾಯ ಸಮ್ಬನ್ಧನಟ್ಠಾನಮ್ಪಿ ಧುರಂ ನಾಮ। ಇಧ ಪನ ಗಙ್ಗಾ-ಸದ್ದೋ ವಿಯ ಗಙ್ಗಾಸಮೀಪೇ ಧುರಸಮೀಪೇ ಪಾಜಕಸ್ಸ ನಿಸಜ್ಜಾರಹಟ್ಠಾನೇ ಧುರಸ್ಸ ವತ್ತಮಾನತಾ ಲಬ್ಭತಿ।

    135-6. Dasaṭṭhānācāvanavasena pārājikaṃ vadantehi paṭhamaṃ ṭhānabhedassa ñātabbattā taṃ dassetvā āpattibhedaṃ dassetumāha ‘‘yānassa dukayuttassā’’tiādi. Dukayuttassāti dukaṃ goyugaṃ yuttassa yassāti, yutte yasminti vā viggaho. Dasa ṭhānānīti dvinnaṃ goṇānaṃ aṭṭha pādā, dve ca cakkānīti etesaṃ dasannaṃ patiṭṭhitaṭṭhānānaṃ vasena dasa ṭhānāni vadeyyāti attho. Eteneva nayena catuyuttādiyāne aṭṭhārasāti ṭhānabhedassa nayo dassito hoti. Yānaṃ pājayatoti sakaṭādiyānaṃ pesayato. ‘‘Dhureti yugāsanne’’ti aṭṭhakathāya gaṇṭhipade vuttaṃ. Rathīsāya yugena saddhiṃ bandhanaṭṭhānāsanneti vuttaṃ hoti. ‘‘Dhura’’nti ca yugasseva nāmaṃ. ‘‘Dhuraṃ chaḍḍetvā, dhuraṃ āropetvā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.100) aṭṭhakathāvacanato taṃsahacariyāya sambandhanaṭṭhānampi dhuraṃ nāma. Idha pana gaṅgā-saddo viya gaṅgāsamīpe dhurasamīpe pājakassa nisajjārahaṭṭhāne dhurassa vattamānatā labbhati.

    ಗೋಣಾನಂ ಪಾದುದ್ಧಾರೇ ತಸ್ಸ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ವಿನಿದ್ದಿಸೇತಿ ಯೋಜನಾ। ಇದಞ್ಚ ಗೋಣಾನಂ ಅವಿಲೋಮಕಾಲಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ವಿಲೋಮಕಾಲೇ ಸಮ್ಭವನ್ತಂ ವಿಸೇಸಂ ಜೋತೇತುಂ ‘‘ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ತು’’ ಇಚ್ಚತ್ರ ತು-ಸದ್ದೇನ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಸಚೇ ಪನ ಗೋಣಾ ‘ನಾಯಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸಾಮಿಕೋ’ತಿ ಞತ್ವಾ ಧುರಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಆಕಡ್ಢನ್ತಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ ವಾ ಫನ್ದನ್ತಿ ವಾ, ರಕ್ಖತಿ ತಾವ। ಗೋಣೇ ಪುನ ಉಜುಕಂ ಪಟಿಪಾದೇತ್ವಾ ಧುರಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ದಳ್ಹಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಪಾಚನೇನ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಪಾಜೇನ್ತಸ್ಸ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ತೇಸಂ ಪಾದುದ್ಧಾರೇನ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತವಿಸೇಸೋ ಸಙ್ಗಹಿತೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಚಕ್ಕಾನಂ ಹೀತಿ ಏತ್ಥ ಅಧಿಕೇನ ಹಿ-ಸದ್ದೇನ ‘‘ಸಚೇಪಿ ಸಕದ್ದಮೇ ಮಗ್ಗೇ ಏಕಂ ಚಕ್ಕಂ ಕದ್ದಮೇ ಲಗ್ಗಂ ಹೋತಿ, ದುತಿಯಂ ಚಕ್ಕಂ ಗೋಣಾ ಪರಿವತ್ತೇನ್ತಾ ಪವತ್ತೇನ್ತಿ, ಏಕಸ್ಸ ಪನ ಠಿತತ್ತಾ ನ ತಾವ ಅವಹಾರೋ ಹೋತಿ। ಗೋಣೇ ಪನ ಪುನ ಉಜುಕಂ ಪಟಿಪಾದೇತ್ವಾ ಪಾಜೇನ್ತಸ್ಸ ಠಿತಚಕ್ಕೇ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಂ ಫುಟ್ಠೋಕಾಸಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕ’’ನ್ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೦೦) ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತವಿಸೇಸೋ ದಸ್ಸಿತೋ ಹೋತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

    Goṇānaṃ pāduddhāre tassa thullaccayaṃ viniddiseti yojanā. Idañca goṇānaṃ avilomakālaṃ sandhāya vuttaṃ. Vilomakāle sambhavantaṃ visesaṃ jotetuṃ ‘‘thullaccayaṃ tu’’ iccatra tu-saddena aṭṭhakathāyaṃ ‘‘sace pana goṇā ‘nāyaṃ amhākaṃ sāmiko’ti ñatvā dhuraṃ chaḍḍetvā ākaḍḍhantā tiṭṭhanti vā phandanti vā, rakkhati tāva. Goṇe puna ujukaṃ paṭipādetvā dhuraṃ āropetvā daḷhaṃ yojetvā pācanena vijjhitvā pājentassa vuttanayeneva tesaṃ pāduddhārena thullaccaya’’nti vuttaviseso saṅgahitoti daṭṭhabbo. Cakkānaṃ hīti ettha adhikena hi-saddena ‘‘sacepi sakaddame magge ekaṃ cakkaṃ kaddame laggaṃ hoti, dutiyaṃ cakkaṃ goṇā parivattentā pavattenti, ekassa pana ṭhitattā na tāva avahāro hoti. Goṇe pana puna ujukaṃ paṭipādetvā pājentassa ṭhitacakke kesaggamattaṃ phuṭṭhokāsaṃ atikkante pārājika’’nti (pārā. aṭṭha. 1.100) aṭṭhakathāyaṃ vuttaviseso dassito hotīti daṭṭhabbaṃ.

    ೧೩೭-೯. ಏತ್ತಾವತಾ ಯುತ್ತಯಾನವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಅಯುತ್ತಯಾನವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಅಯುತ್ತಕಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ। ಧುರೇನ ಉಪತ್ಥಮ್ಭನಿಯಂ ಠಿತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಅಯುತ್ತಕಸ್ಸಾಪಿ ಚ ಯಾನಕಸ್ಸ ಉಪತ್ಥಮ್ಭನಿಚಕ್ಕಕಾನಂ ವಸೇನ ತೀಣೇವ ಠಾನಾನಿ ಭವನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ತತ್ಥ ಅಯುತ್ತಕಸ್ಸಾತಿ ಗೋಣೇಹಿ ಅಯುತ್ತಕಸ್ಸ। ಧುರೇನಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತನಯೇನ ಧುರಯುತ್ತಟ್ಠಾನಸಮೀಪದೇಸೇನ, ಸಕಟಸೀಸೇನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಉಪತ್ಥಮ್ಭನಿಯನ್ತಿ ಸಕಟಸೀಸೋಪತ್ಥಮ್ಭನಿಯಾ ಉಪರಿ ಠಿತಸ್ಸ। ಉಪತ್ಥಮ್ಭಯತಿ ಧುರನ್ತಿ ಉಪತ್ಥಮ್ಭನೀ। ಸಕಟಸ್ಸ ಪಚ್ಛಿಮಭಾಗೋಪತ್ಥಮ್ಭನತ್ಥಂ ದೀಯಮಾನಂ ದಣ್ಡದ್ವಯಂ ಪಚ್ಛಿಮೋಪತ್ಥಮ್ಭನೀ ನಾಮ, ಪುರಿಮಭಾಗಸ್ಸ ದೀಯಮಾನಸ್ಸ ಉಪತ್ಥಮ್ಭನೀ ಪುರಿಮೋಪತ್ಥಮ್ಭನೀ ನಾಮಾತಿ ಅಯಮುಪತ್ಥಮ್ಭನೀನಂ ವಿಸೇಸೋ। ಇಧ ಪುರಿಮೋಪತ್ಥಮ್ಭನೀ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ‘‘ಉಪತ್ಥಮ್ಭನಿಚಕ್ಕಕಾನಂ ವಸೇನ ತೀಣೇವ ಠಾನಾನೀ’’ತಿ ಇದಂ ಹೇಟ್ಠಾ ಅಕಪ್ಪಕತಾಯ ಉಪತ್ಥಮ್ಭನಿಯಾ ವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ಕಪ್ಪಕತಾಯ ಪನ ವಸೇನ ‘‘ಚತ್ತಾರೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ।

    137-9. Ettāvatā yuttayānavinicchayaṃ dassetvā idāni ayuttayānavinicchayaṃ dassetumāha ‘‘ayuttakassā’’tiādi. Dhurena upatthambhaniyaṃ ṭhitassa tassa ayuttakassāpi ca yānakassa upatthambhanicakkakānaṃ vasena tīṇeva ṭhānāni bhavantīti yojanā. Tattha ayuttakassāti goṇehi ayuttakassa. Dhurenāti yathāvuttanayena dhurayuttaṭṭhānasamīpadesena, sakaṭasīsenāti vuttaṃ hoti. Upatthambhaniyanti sakaṭasīsopatthambhaniyā upari ṭhitassa. Upatthambhayati dhuranti upatthambhanī. Sakaṭassa pacchimabhāgopatthambhanatthaṃ dīyamānaṃ daṇḍadvayaṃ pacchimopatthambhanī nāma, purimabhāgassa dīyamānassa upatthambhanī purimopatthambhanī nāmāti ayamupatthambhanīnaṃ viseso. Idha purimopatthambhanī adhippetā. ‘‘Upatthambhanicakkakānaṃ vasena tīṇeva ṭhānānī’’ti idaṃ heṭṭhā akappakatāya upatthambhaniyā vasena vuttaṃ, kappakatāya pana vasena ‘‘cattārī’’ti vattabbaṃ.

    ‘‘ತಥಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ಠಾನಾನಿ ತೀಣೇವಾ’’ತಿ ಆಕಡ್ಢತಿ, ದಾರುಚಕ್ಕದ್ವಯವಸೇನ ತೀಣಿ ಠಾನಾನೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ದಾರೂನ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಬಹುವಚನನಿದ್ದೇಸೇನ ರಾಸಿಕತದಾರೂನಂ ದಾರುಕಸ್ಸ ಏಕಸ್ಸಾಪಿ ಫಲಕಸ್ಸಾಪಿ ಗಹಣಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಭೂಮಿಯಮ್ಪಿ ಧುರೇನೇವ, ತಥೇವ ಠಪಿತಸ್ಸ ಚಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ತೀಣಿಯೇವ ಠಾನಾನೀತಿ ಅತಿದಿಸತಿ। ಏತ್ಥ ಧುರಚಕ್ಕಾನಂ ಪತಿಟ್ಠಿತೋಕಾಸವಸೇನ ತೀಣಿ ಠಾನಾನಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಉಪರಿಟ್ಠಪಿತಸ್ಸ ಚಾತಿ ಚ-ಕಾರಂ ‘‘ಭೂಮಿಯಂ ಠಪಿತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಸಮುಚ್ಚಯಂ ಕಾತುಂ ಸಕ್ಕಾತಿ। ತತ್ಥ ಅಧಿಕವಚನೇನ ಚ-ಕಾರೇನ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಯಂ ಪನ ಅಯುತ್ತಕಂ ಧುರೇ ಏಕಾಯ, ಪಚ್ಛತೋ ಚ ದ್ವೀಹಿ ಉಪತ್ಥಮ್ಭನೀಹಿ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇತ್ವಾ ಠಪಿತಂ, ತಸ್ಸ ತಿಣ್ಣಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭನೀನಂ, ಚಕ್ಕಾನಞ್ಚ ವಸೇನ ಪಞ್ಚ ಠಾನಾನಿ। ಸಚೇ ಧುರೇ ಉಪತ್ಥಮ್ಭನೀ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗೇ ಕಪ್ಪಕತಾ ಹೋತಿ, ಛ ಠಾನಾನೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೦೦) ವುತ್ತವಿನಿಚ್ಛಯಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ।

    ‘‘Tathā’’ti iminā ‘‘ṭhānāni tīṇevā’’ti ākaḍḍhati, dārucakkadvayavasena tīṇi ṭhānānīti attho. ‘‘Dārūna’’nti iminā bahuvacananiddesena rāsikatadārūnaṃ dārukassa ekassāpi phalakassāpi gahaṇaṃ veditabbaṃ. ‘‘Bhūmiyampi dhureneva, tatheva ṭhapitassa cā’’ti iminā tīṇiyeva ṭhānānīti atidisati. Ettha dhuracakkānaṃ patiṭṭhitokāsavasena tīṇi ṭhānāni. Ettha ca upariṭṭhapitassa cāti ca-kāraṃ ‘‘bhūmiyaṃ ṭhapitassā’’ti etthāpi yojetvā samuccayaṃ kātuṃ sakkāti. Tattha adhikavacanena ca-kārena aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yaṃ pana ayuttakaṃ dhure ekāya, pacchato ca dvīhi upatthambhanīhi upatthambhetvā ṭhapitaṃ, tassa tiṇṇaṃ upatthambhanīnaṃ, cakkānañca vasena pañca ṭhānāni. Sace dhure upatthambhanī heṭṭhābhāge kappakatā hoti, cha ṭhānānī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.100) vuttavinicchayaṃ saṅgaṇhāti.

    ಪುರತೋ ಪಚ್ಛತೋ ವಾಪೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಕಡ್ಢಿತ್ವಾ’’ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ। ಅಪಿ-ಸದ್ದೇನ ‘‘ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾಪೀ’’ತಿ ಅವುತ್ತಂ ಸಮುಚ್ಚಿನೋತಿ। ಯೋ ಪನ ಪುರತೋ ಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ, ಯೋ ವಾ ಪನ ಪಚ್ಛತೋ ಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ, ಯೋ ವಾ ಪನ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಠಾನಾ ಚಾವೇತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ತಿಣ್ಣನ್ತಿ ಇಮೇ ತಯೋ ಗಹಿತಾ, ‘‘ತೇಸ’’ನ್ತಿ ಸಾಮತ್ಥಿಯಾ ಲಬ್ಭತಿ, ತೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಪುಗ್ಗಲಾನನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕದಾ ಕಿಂ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ತು…ಪೇ॰… ಪರಾಜಯೋ’’ತಿ। ‘‘ಠಾನಾ ಚಾವೇ’’ತಿ ಇದಂ ‘‘ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾಪಿ ಸಮ್ಬನ್ಧನೀಯಂ। ತು-ಸದ್ದಸ್ಸ ವಿಸೇಸಜೋತನತ್ಥಂ ಉಪಾತ್ತತ್ತಾ ಸಾವಸೇಸಟ್ಠಾನಾಚಾವನೇ ಫನ್ದಾಪನಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ನಿರವಸೇಸಟ್ಠಾನಾಚಾವನೇ ಪನ ಕತೇ ಠಾನಾಚಾವನಪಾರಾಜಿಕಾ ವುತ್ತಾ ಹೋತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

    Purato pacchato vāpīti ettha ‘‘kaḍḍhitvā’’ti pāṭhaseso. Api-saddena ‘‘ukkhipitvāpī’’ti avuttaṃ samuccinoti. Yo pana purato kaḍḍhitvā ṭhānā cāveti, yo vā pana pacchato kaḍḍhitvā ṭhānā cāveti, yo vā pana ukkhipitvā ṭhānā cāvetīti yojanā. Tiṇṇanti ime tayo gahitā, ‘‘tesa’’nti sāmatthiyā labbhati, tesaṃ tiṇṇaṃ puggalānanti vuttaṃ hoti. Kadā kiṃ hotīti āha ‘‘thullaccayaṃ tu…pe… parājayo’’ti. ‘‘Ṭhānā cāve’’ti idaṃ ‘‘thullaccaya’’nti imināpi sambandhanīyaṃ. Tu-saddassa visesajotanatthaṃ upāttattā sāvasesaṭṭhānācāvane phandāpanathullaccayaṃ, niravasesaṭṭhānācāvane pana kate ṭhānācāvanapārājikā vuttā hotīti daṭṭhabbaṃ.

    ೧೪೦. ಅಕ್ಖಾನಂ ಸೀಸಕೇಹೀತಿ ಅಕ್ಖಸ್ಸ ಉಭಯಕೋಟೀಹಿ। ‘‘ಜಾತ್ಯಾಖ್ಯಾಯಮೇಕಸ್ಮಿಂ ಬಹುವಚನಮಞ್ಞತರಾಯ’’ಮಿತಿ ವಚನತೋ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಬಹುವಚನಂ ಯುಜ್ಜತಿ। ‘‘ಠಿತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಏತಸ್ಸ ವಿಸೇಸನಸ್ಸ ‘‘ಯಾನಸ್ಸಾ’’ತಿ ವಿಸೇಸಿತಬ್ಬಂ ಸಾಮತ್ಥಿಯಾ ಲಬ್ಭತಿ। ‘‘ಠಾನಾನಿ ದ್ವೇ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಯಥಾ ಸಕಟಧುರಂ ಭೂಮಿಂ ನ ಫುಸತಿ, ಏವಂ ಉಚ್ಚತರೇಸು ದ್ವೀಸು ತುಲಾದಿದಾರೂಸು ದ್ವೇ ಅಕ್ಖಸೀಸೇ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಠಪಿತಂ ಯಾನಮೇವ ಗಯ್ಹತಿ।

    140.Akkhānaṃ sīsakehīti akkhassa ubhayakoṭīhi. ‘‘Jātyākhyāyamekasmiṃ bahuvacanamaññatarāya’’miti vacanato ekasmiṃ atthe bahuvacanaṃ yujjati. ‘‘Ṭhitassā’’ti etassa visesanassa ‘‘yānassā’’ti visesitabbaṃ sāmatthiyā labbhati. ‘‘Ṭhānāni dve’’ti vuttattā yathā sakaṭadhuraṃ bhūmiṃ na phusati, evaṃ uccataresu dvīsu tulādidārūsu dve akkhasīse āropetvā ṭhapitaṃ yānameva gayhati.

    ೧೪೧. ಕಡ್ಢನ್ತೋತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಅಕ್ಖಸೀಸಾನಂ ಆಧಾರಭೂತೇಸು ದಾರೂಸು ಘಂಸಿತ್ವಾ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಕಡ್ಢನ್ತೋ। ಉಕ್ಖಿಪನ್ತೋತಿ ಉಜುಂ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಉಚ್ಚಾರೇನ್ತೋ। ಫುಟ್ಠೋಕಾಸಚ್ಚಯೇತಿ ಫುಟ್ಠೋಕಾಸತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಾತಿಕ್ಕಮೇ। ಅಞ್ಞಸ್ಸಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತಪ್ಪಕಾರತೋ ಇತರಸ್ಸ। ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ರಥಾದಿಕಸ್ಸ ಯಾನಸ್ಸ।

    141.Kaḍḍhantoti dvinnaṃ akkhasīsānaṃ ādhārabhūtesu dārūsu ghaṃsitvā ito cito ca kaḍḍhanto. Ukkhipantoti ujuṃ ṭhitaṭṭhānato uccārento. Phuṭṭhokāsaccayeti phuṭṭhokāsato kesaggamattātikkame. Aññassāti yathāvuttappakārato itarassa. Yassa kassaci rathādikassa yānassa.

    ೧೪೨. ಅಕ್ಖುದ್ಧೀನನ್ತಿ ಚತುನ್ನಂ ಅಕ್ಖರುದ್ಧನಕಆಣೀನಂ। ಅಕ್ಖಸ್ಸ ಉಭಯಕೋಟೀಸು ಚಕ್ಕಾವುಣನಟ್ಠಾನತೋ ಅನ್ತೋ ದ್ವೀಸು ಸಕಟಬಾಹಾಸು ಅಕ್ಖರುದ್ಧನತ್ಥಾಯ ದ್ವೇ ಅಙ್ಗುಲಿಯೋ ವಿಯ ಆಕೋಟಿತಾ ಚತಸ್ಸೋ ಆಣಿಯೋ ಅಕ್ಖುದ್ಧಿ ನಾಮ। ಧುರಸ್ಸಾತಿ ಧುರಬನ್ಧನಟ್ಠಾನಾಸನ್ನಸ್ಸ ರಥಸೀಸಗ್ಗಸ್ಸ। ತಂ ಯಾನಂ। ವಾ-ಸದ್ದೇನ ಪಸ್ಸೇ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಡ್ಢನ್ತೋ, ಮಜ್ಝೇ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಕ್ಖಿಪೇನ್ತೋತಿ ಕಿರಿಯನ್ತರಂ ವಿಕಪ್ಪೇತಿ। ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಕಡ್ಢನ್ತೋ’’ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ। ಠಾನಾ ಚಾವೇತೀತಿ ಉದ್ಧೀಸು ಗಹೇತ್ವಾ ಕಡ್ಢನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ದಿಸಾಯ ಉದ್ಧಿಅನ್ತೇನ ಫುಟ್ಠಟ್ಠಾನಂ ಇತರೇನ ಉದ್ಧಿಪರಿಯನ್ತೇನ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇತಿ।

    142.Akkhuddhīnanti catunnaṃ akkharuddhanakaāṇīnaṃ. Akkhassa ubhayakoṭīsu cakkāvuṇanaṭṭhānato anto dvīsu sakaṭabāhāsu akkharuddhanatthāya dve aṅguliyo viya ākoṭitā catasso āṇiyo akkhuddhi nāma. Dhurassāti dhurabandhanaṭṭhānāsannassa rathasīsaggassa. Taṃ yānaṃ. Vā-saddena passe vā gahetvā kaḍḍhanto, majjhe vā gahetvā ukkhipentoti kiriyantaraṃ vikappeti. Gahetvāti ettha ‘‘kaḍḍhanto’’ti pāṭhaseso. Ṭhānā cāvetīti uddhīsu gahetvā kaḍḍhanto attano disāya uddhiantena phuṭṭhaṭṭhānaṃ itarena uddhipariyantena kesaggamattampi atikkāmeti.

    ‘‘ಉದ್ಧೀಸು ವಾ’’ತಿ ಸಾಸಙ್ಕವಚನೇನ ಅನುದ್ಧಿಕಯಾನಸ್ಸಾಪಿ ವಿಜ್ಜಮಾನತ್ತಂ ಸೂಚಿತಂ ಹೋತಿ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಅಥ ಉದ್ಧಿಖಾಣುಕಾ ನ ಹೋನ್ತಿ, ಸಮಮೇವ ಬಾಹಂ ಕತ್ವಾ ಮಜ್ಝೇ ವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಅಕ್ಖಸೀಸಾನಿ ಪವೇಸಿತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ತಂ ಹೇಟ್ಠಿಮತಲಸ್ಸ ಸಮನ್ತಾ ಸಬ್ಬಂ ಪಥವಿಂ ಫುಸಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ, ತತ್ಥ ಚತೂಸು ದಿಸಾಸು, ಉದ್ಧಞ್ಚ ಫುಟ್ಠಟ್ಠಾನಾತಿಕ್ಕಮವಸೇನ ಪಾರಾಜಿಕಂ ವೇದಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೦೦) ವುತ್ತವಿನಿಚ್ಛಯಞ್ಚ ಬ್ಯತಿರೇಕವಸೇನ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ।

    ‘‘Uddhīsu vā’’ti sāsaṅkavacanena anuddhikayānassāpi vijjamānattaṃ sūcitaṃ hoti. Aṭṭhakathāyaṃ ‘‘atha uddhikhāṇukā na honti, samameva bāhaṃ katvā majjhe vijjhitvā akkhasīsāni pavesitāni honti, taṃ heṭṭhimatalassa samantā sabbaṃ pathaviṃ phusitvā tiṭṭhati, tattha catūsu disāsu, uddhañca phuṭṭhaṭṭhānātikkamavasena pārājikaṃ veditabba’’nti (pārā. aṭṭha. 1.100) vuttavinicchayañca byatirekavasena saṅgaṇhāti.

    ೧೪೩. ನಾಭಿಯಾತಿ ನಾಭಿಮುಖೇನ। ಏಕಮೇವ ಸಿಯಾ ಠಾನನ್ತಿ ಏಕಂ ನಾಭಿಯಾ ಫುಟ್ಠಟ್ಠಾನಮೇವ ಠಾನಂ ಭವತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಏಕಮಸ್ಸ ಸಿಯಾ ಠಾನ’’ನ್ತಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ದಿಸ್ಸತಿ, ತತೋ ಪುರಿಮಪಾಠೋವ ಸುನ್ದರತರೋ। ಪರಿಚ್ಛೇದೋಪೀತಿ ಏತ್ಥ ಪಿ-ಸದ್ದೋ ವಿಸೇಸತ್ಥಜೋತಕೋ, ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಪನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಞ್ಚಧಾತಿ ನಾಭಿಯಾ ಚತುಪಸ್ಸಪರಿಯನ್ತಂ, ಉದ್ಧಞ್ಚ ಪಞ್ಚಧಾ, ಠಾನಾಚಾವನಾಕಾರೋ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    143.Nābhiyāti nābhimukhena. Ekameva siyā ṭhānanti ekaṃ nābhiyā phuṭṭhaṭṭhānameva ṭhānaṃ bhavatīti attho. ‘‘Ekamassa siyā ṭhāna’’nti potthakesu dissati, tato purimapāṭhova sundarataro. Paricchedopīti ettha pi-saddo visesatthajotako, paricchedo panāti attho. Pañcadhāti nābhiyā catupassapariyantaṃ, uddhañca pañcadhā, ṭhānācāvanākāro hotīti attho.

    ೧೪೪. ಠಾನಾನಿ ದ್ವೇತಿ ನೇಮಿಯಾ, ನಾಭಿಯಾ ಚ ಫುಟ್ಠಟ್ಠಾನವಸೇನ ದ್ವೇ ಠಾನಾನಿ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಚಕ್ಕಸ್ಸ। ತೇಸಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಠಾನಾನಂ। ಭಿತ್ತಿಆದಿಂ ಅಪಸ್ಸಾಯ ಠಪಿತಚಕ್ಕಸ್ಸಾಪಿ ಹಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತೋ ಅಯಮ್ಪಿ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವುತ್ತೋ, ಯೋಪಿ ಇಮಿನಾ ಚ ಪಾಠೇನ ದಸ್ಸಿತೋ ಹೋತಿ।

    144.Ṭhānānidveti nemiyā, nābhiyā ca phuṭṭhaṭṭhānavasena dve ṭhānāni. Assāti cakkassa. Tesaṃ dvinnaṃ ṭhānānaṃ. Bhittiādiṃ apassāya ṭhapitacakkassāpi hi aṭṭhakathāyaṃ vutto ayampi vinicchayo vutto, yopi iminā ca pāṭhena dassito hoti.

    ೧೪೫. ಅನಾರಕ್ಖನ್ತಿ ಸಾಮಿಕೇನ ಅಸಂವಿಹಿತಾರಕ್ಖಂ। ಅಧೋದೇತ್ವಾತಿ ಗೋಣೇ ಅಪೇಸೇತ್ವಾ। ವಟ್ಟತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಂ ನ ಹೋತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸಾಮಿಕೇ ಆಹರಾಪೇನ್ತೇ ಪನ ಭಣ್ಡದೇಯ್ಯಂ ಹೋತಿ।

    145.Anārakkhanti sāmikena asaṃvihitārakkhaṃ. Adhodetvāti goṇe apesetvā. Vaṭṭati, pārājikaṃ na hotīti adhippāyo. Sāmike āharāpente pana bhaṇḍadeyyaṃ hoti.

    ಯಾನಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Yānaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ೧೪೬. ಭಾರಟ್ಠಕಥಾಯ ಸೀಸಕ್ಖನ್ಧಕಟೋಲಮ್ಬವಸಾತಿ ಏವಂನಾಮಕಾನಂ ಸರೀರಾವಯವಾನಂ ವಸೇನ ಭಾರೋ ಚತುಬ್ಬಿಧೋ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಸೀಸಭಾರಾದೀಸು ಅಸಮ್ಮೋಹತ್ಥಂ ಸೀಸಾದೀನಂ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಸೀಸಸ್ಸ ತಾವ ಪುರಿಮಗಲೇ ಗಲವಾಟಕೋ ಪಿಟ್ಠಿಗಲೇ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಕೇಸನ್ತೇ ಆವಟ್ಟೋ ಹೋತಿ, ಗಲಸ್ಸೇವ ಉಭೋಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಕೇಸಞ್ಚಿ ಕೇಸಾವಟ್ಟಾ ಓರುಯ್ಹ ಜಾಯನ್ತಿ, ಯೇ ‘‘ಕಣ್ಣಚೂಳಿಕಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಅಧೋಭಾಗೋ ಚಾತಿ ಅಯಂ ಹೇಟ್ಠಿಮಪರಿಚ್ಛೇದೋ, ತತೋ ಉಪರಿ ಸೀಸಂ, ಏತ್ಥನ್ತರೇ ಠಿತಭಾರೋ ಸೀಸಭಾರೋ ನಾಮ।

    146. Bhāraṭṭhakathāya sīsakkhandhakaṭolambavasāti evaṃnāmakānaṃ sarīrāvayavānaṃ vasena bhāro catubbidho hoti. Tattha sīsabhārādīsu asammohatthaṃ sīsādīnaṃ paricchedo veditabbo – sīsassa tāva purimagale galavāṭako piṭṭhigale kesañci kesante āvaṭṭo hoti, galasseva ubhosu passesu kesañci kesāvaṭṭā oruyha jāyanti, ye ‘‘kaṇṇacūḷikā’’ti vuccanti, tesaṃ adhobhāgo cāti ayaṃ heṭṭhimaparicchedo, tato upari sīsaṃ, etthantare ṭhitabhāro sīsabhāro nāma.

    ಉಭೋಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಕಣ್ಣಚೂಳಿಕಾಹಿ ಪಟ್ಠಾಯ ಹೇಟ್ಠಾ, ಕಪ್ಪರೇಹಿ ಪಟ್ಠಾಯ ಉಪರಿ, ಪಿಟ್ಠಿಗಲಾವಟ್ಟತೋ ಚ ಗಲವಾಟಕತೋ ಚ ಪಟ್ಠಾಯ ಹೇಟ್ಠಾ, ಪಿಟ್ಠಿವೇಮಜ್ಝಾವಟ್ಟತೋ ಚ ಉರಪರಿಚ್ಛೇದಮಜ್ಝೇ ಹದಯಆವಾಟತೋ ಚ ಪಟ್ಠಾಯ ಉಪರಿ ಖನ್ಧೋ, ಏತ್ಥನ್ತರೇ ಠಿತಭಾರೋ ಖನ್ಧಭಾರೋ ನಾಮ।

    Ubhosu passesu kaṇṇacūḷikāhi paṭṭhāya heṭṭhā, kapparehi paṭṭhāya upari, piṭṭhigalāvaṭṭato ca galavāṭakato ca paṭṭhāya heṭṭhā, piṭṭhivemajjhāvaṭṭato ca uraparicchedamajjhe hadayaāvāṭato ca paṭṭhāya upari khandho, etthantare ṭhitabhāro khandhabhāro nāma.

    ಪಿಟ್ಠಿವೇಮಜ್ಝಾವಟ್ಟತೋ , ಪನ ಹದಯಆವಾಟತೋ ಚ ಪಟ್ಠಾಯ ಹೇಟ್ಠಾ ಯಾವ ಪಾದನಖಸಿಖಾ, ಅಯಂ ಕಟಿಪರಿಚ್ಛೇದೋ, ಏತ್ಥನ್ತರೇ ಸಮನ್ತತೋ ಸರೀರೇ ಠಿತಭಾರೋ ಕಟಿಭಾರೋ ನಾಮ।

    Piṭṭhivemajjhāvaṭṭato , pana hadayaāvāṭato ca paṭṭhāya heṭṭhā yāva pādanakhasikhā, ayaṃ kaṭiparicchedo, etthantare samantato sarīre ṭhitabhāro kaṭibhāro nāma.

    ಕಪ್ಪರತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪನ ಹೇಟ್ಠಾ ಯಾವ ಹತ್ಥನಖಸಿಖಾ, ಅಯಂ ಓಲಮ್ಬಕಪರಿಚ್ಛೇದೋ, ಏತ್ಥನ್ತರೇ ಠಿತಭಾರೋ ಓಲಮ್ಬಕೋ ನಾಮ।

    Kapparato paṭṭhāya pana heṭṭhā yāva hatthanakhasikhā, ayaṃ olambakaparicchedo, etthantare ṭhitabhāro olambako nāma.

    ಭರತೀತಿ ಭಾರೋ, ಭರತಿ ಏತೇನ, ಏತಸ್ಮಿನ್ತಿ ವಾ ಭಾರೋ, ಇತಿ ಯಥಾವುತ್ತಸೀಸಾದಯೋ ಅವಯವಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಭಾರೇ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ಭಾರಟ್ಠಂ। ಇತಿ ಸೀಸಾದೀಸು ಠಿತಂ ಭಣ್ಡಂ ವುಚ್ಚತಿ। ‘‘ಭಾರೋಯೇವ ಭಾರಟ್ಠ’’ನ್ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೦೧) ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನತೋ ಭರೀಯತೀತಿ ಭಾರೋ, ಕಮ್ಮನಿ ಸಿದ್ಧೇನ ಭಾರ-ಸದ್ದೇನ ಭಣ್ಡಮೇವ ವುಚ್ಚತಿ।

    Bharatīti bhāro, bharati etena, etasminti vā bhāro, iti yathāvuttasīsādayo avayavā vuccanti. Bhāre tiṭṭhatīti bhāraṭṭhaṃ. Iti sīsādīsu ṭhitaṃ bhaṇḍaṃ vuccati. ‘‘Bhāroyeva bhāraṭṭha’’nti (pārā. aṭṭha. 1.101) aṭṭhakathāvacanato bharīyatīti bhāro, kammani siddhena bhāra-saddena bhaṇḍameva vuccati.

    ೧೪೭. ಸಿರಸ್ಮಿಂಯೇವಾತಿ ಯಥಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೇ ಸಿರಸಿ ಏವ। ಸಾರೇತೀತಿ ಅನುಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಸಾರೇತಿ। ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಸಿಯಾತಿ ಫನ್ದಾಪನಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಭವೇಯ್ಯ।

    147.Sirasmiṃyevāti yathāparicchinne sirasi eva. Sāretīti anukkhipanto ito cito ca sāreti. Thullaccayaṃ siyāti phandāpanathullaccayaṃ bhaveyya.

    ೧೪೮. ಖನ್ಧನ್ತಿ ಯಥಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಮೇವ ಖನ್ಧಂ। ಓರೋಪಿತೇತಿ ಓಹಾರಿತೇ। ಸೀಸತೋತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಉದ್ಧ’’ನ್ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ, ಯಥಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಸೀಸತೋ ಉಪರೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪೀತಿ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಂ ದೂರಂ ಕತ್ವಾ। ಪಿ-ಸದ್ದೋ ಪಗೇವ ತತೋ ಅಧಿಕನ್ತಿ ದೀಪೇತಿ। ಮೋಚೇನ್ತೋಪೀತಿ ಕೇಸಗ್ಗೇನ ಅಫುಸನ್ತಂ ಅಪನೇನ್ತೋ। ಏತ್ಥಾಪಿ ಪಿ-ಸದ್ದೇನ ನ ಕೇವಲಂ ಖನ್ಧಂ ಓರೋಪೇನ್ತಸ್ಸೇವ ಪಾರಾಜಿಕಂ, ಅಪಿಚ ಖೋ ಮೋಚೇನ್ತೋಪಿ ಪರಾಜಿತೋತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತಮಪೇಕ್ಖತಿ। ಪಸಿಬ್ಬಕಾದಿಯಮಕಭಾರಂ ಪನ ಸೀಸೇ ಚ ಪಿಟ್ಠಿಯಞ್ಚಾತಿ ದ್ವೀಸು ಠಾನೇಸು ಠಿತತ್ತಾ ದ್ವೀಹಿ ಠಾನೇಹಿ ಅಪನಯನೇನ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಹೋತಿ, ತಞ್ಚ ‘‘ಸೀಸತೋ ಮೋಚೇನ್ತೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾವ ಏಕದೇಸವಸೇನ ಸಙ್ಗಹಿತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

    148.Khandhanti yathāparicchinnameva khandhaṃ. Oropiteti ohārite. Sīsatoti ettha ‘‘uddha’’nti pāṭhaseso, yathāparicchinnasīsato uparīti attho. Kesaggamattampīti kesaggamattaṃ dūraṃ katvā. Pi-saddo pageva tato adhikanti dīpeti. Mocentopīti kesaggena aphusantaṃ apanento. Etthāpi pi-saddena na kevalaṃ khandhaṃ oropentasseva pārājikaṃ, apica kho mocentopi parājitoti heṭṭhā vuttamapekkhati. Pasibbakādiyamakabhāraṃ pana sīse ca piṭṭhiyañcāti dvīsu ṭhānesu ṭhitattā dvīhi ṭhānehi apanayanena pārājikaṃ hoti, tañca ‘‘sīsato mocento’’ti imināva ekadesavasena saṅgahitanti daṭṭhabbaṃ.

    ೧೪೯-೫೦. ಏವಂ ಸೀಸಭಾರೇ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತದನನ್ತರಂ ಉದ್ದೇಸಕ್ಕಮೇಸು ಖನ್ಧಭಾರಾದೀಸು ವಿನಿಚ್ಛಯೇ ದಸ್ಸೇತಬ್ಬೇಪಿ ಅವಸಾನೇ ವುತ್ತಓಲಮ್ಬಕಭಾರೇ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಆದ್ಯನ್ತಭಾರಾನಂ ವುತ್ತನಯಾನುಸಾರೇನ ಸೇಸೇಸುಪಿ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ಅತಿದಿಸಿತುಮಾಹ ‘‘ಭಾರ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಸುದ್ಧಮಾನಸೋತಿ ಪಾತರಾಸಾದಿಕಾರಣೇನ ಅಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೋ, ಹತ್ಥಗತಭಾರಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಭೂಮಿಯಂ ಠಪನನಿಸ್ಸಜ್ಜನಾದಿಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಹತ್ಥತೋ ಮುತ್ತಮತ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಇದಮೇತೇನ ಉಪಲಕ್ಖಿತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

    149-50. Evaṃ sīsabhāre vinicchayaṃ dassetvā tadanantaraṃ uddesakkamesu khandhabhārādīsu vinicchaye dassetabbepi avasāne vuttaolambakabhāre vinicchayaṃ dassetvā ādyantabhārānaṃ vuttanayānusārena sesesupi vinicchayaṃ atidisitumāha ‘‘bhāra’’ntiādi. Suddhamānasoti pātarāsādikāraṇena atheyyacitto, hatthagatabhāraṃ theyyacittena bhūmiyaṃ ṭhapananissajjanādiṃ karontassa hatthato muttamatte pārājikanti idametena upalakkhitanti daṭṭhabbaṃ.

    ಏತ್ಥ ವುತ್ತನಯೇನೇವಾತಿ ಸೀಸಭಾರಓಲಮ್ಬಕಭಾರೇಸು ವುತ್ತಾನುಸಾರೇನ। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಭಾರೇಸೂತಿ ಖನ್ಧಭಾರಾದಿಕೇಸುಪಿ। ಮತಿಸಾರೇನ ಸಾರಮತಿನಾ। ವೇದಿತಬ್ಬೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋತಿ ಯಥಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೇಸು ಠಾನೇಸು ಠಿತಂ ಪಾದಗ್ಘನಕಂ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ವತ್ಥುಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ‘‘ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಮಸನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ, ಠಾನಾ ಅಚಾವೇತ್ವಾ ಫನ್ದಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ಯಥಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಟ್ಠಾನಾತಿಕ್ಕಮನವಸೇನ ವಾ ಉದ್ಧಂಉಕ್ಖಿಪನವಸೇನ ವಾ ಠಾನಾ ಚಾವೇನ್ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಹೋತೀತಿ ಅಯಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Ettha vuttanayenevāti sīsabhāraolambakabhāresu vuttānusārena. Sesesupi bhāresūti khandhabhārādikesupi. Matisārena sāramatinā. Veditabbo vinicchayoti yathāparicchinnesu ṭhānesu ṭhitaṃ pādagghanakaṃ yaṃ kiñci vatthuṃ theyyacittena ‘‘gaṇhissāmī’’ti āmasantassa dukkaṭaṃ, ṭhānā acāvetvā phandāpentassa thullaccayaṃ, yathāparicchinnaṭṭhānātikkamanavasena vā uddhaṃukkhipanavasena vā ṭhānā cāventassa pārājikaṃ hotīti ayaṃ vinicchayo veditabboti attho.

    ಭಾರಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Bhāraṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ೧೫೧-೩. ಇದಾನಿ ಆರಾಮಟ್ಠವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಆರಾಮನ್ತಿ ಚಮ್ಪಕಾದಿಪುಪ್ಫಾರಾಮಞ್ಚ ಅಮ್ಬಾದಿಫಲಾರಾಮಞ್ಚಾತಿ ದ್ವೀಸು ಆರಾಮೇಸು ಯಂ ಕಞ್ಚಿ ಆರಾಮಂ। ಆರಮನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪುಪ್ಫಾದಿಕಾಮಿನೋತಿ ವಿಗ್ಗಹೋ, ತಂ ಆರಾಮಂ, ಅಭಿ-ಸದ್ದಯೋಗೇ ಉಪಯೋಗವಚನಂ। ಅಭಿಯುಞ್ಜತೋತಿ ಪರಾಯತ್ತಭಾವಂ ಜಾನನ್ತೋ ‘‘ಮಮ ಸನ್ತಕ’’ನ್ತಿ ಅಟ್ಟಂ ಕತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿತುಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಸಹಾಯಾದಿಭಾವತ್ಥಂ ದುತಿಯಕಪರಿಯೇಸನಾದಿವಸೇನ ಅಭಿಯುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ ಮುನಿನಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಮ್ಬನ್ಧನೀಯಂ, ಅದಿನ್ನಾದಾನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗತ್ತಾ ಸಹಪಯೋಗಗಣನಾಯ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಭಗವತಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಧಮ್ಮಂ ಚರನ್ತೋತಿ ಅಟ್ಟಂ ಕರೋನ್ತೋ। ಪರಂ ಸಾಮಿಕಂ ಪರಾಜೇತಿ ಚೇ, ಸಯಂ ಸಾಸನತೋ ಪರಾಜಿತೋತಿ ಯೋಜನಾ।

    151-3. Idāni ārāmaṭṭhavinicchayaṃ dassetumāha ‘‘dukkaṭa’’ntiādi. Ārāmanti campakādipupphārāmañca ambādiphalārāmañcāti dvīsu ārāmesu yaṃ kañci ārāmaṃ. Āramanti ettha pupphādikāminoti viggaho, taṃ ārāmaṃ, abhi-saddayoge upayogavacanaṃ. Abhiyuñjatoti parāyattabhāvaṃ jānanto ‘‘mama santaka’’nti aṭṭaṃ katvā gaṇhituṃ theyyacittena sahāyādibhāvatthaṃ dutiyakapariyesanādivasena abhiyuñjantassa dukkaṭaṃ muninā vuttanti iminā sambandhanīyaṃ, adinnādānassa pubbapayogattā sahapayogagaṇanāya dukkaṭanti bhagavatā vuttanti attho. Dhammaṃ carantoti aṭṭaṃ karonto. Paraṃ sāmikaṃ parājeti ce, sayaṃ sāsanato parājitoti yojanā.

    ತಸ್ಸಾತಿ ಭಣ್ಡಸಾಮಿನೋ। ವಿಮತಿಂ ಜನಯನ್ತಸ್ಸಾತಿ ‘‘ಇಮಿನಾ ಸಹ ಅಟ್ಟಂ ಕತ್ವಾ ಮಮ ಸನ್ತಕಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ ವಾ, ನ ವಾ’’ತಿ ಸಂಸಯಂ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತಸ್ಸ ಚೋರಸ್ಸ। ಯೋಪಿ ಧಮ್ಮಂ ಚರನ್ತೋ ಸಯಂ ಪರಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಸ ಚ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।

    Tassāti bhaṇḍasāmino. Vimatiṃ janayantassāti ‘‘iminā saha aṭṭaṃ katvā mama santakaṃ labhissāmi vā, na vā’’ti saṃsayaṃ uppādentassa corassa. Yopi dhammaṃ caranto sayaṃ parajjati, tassa ca thullaccayanti yojanā.

    ಸಾಮಿನೋ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇತಿ ‘‘ಅಯಂ ಥದ್ಧೋ ಕಕ್ಖಳೋ ಜೀವಿತಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತರಾಯಮ್ಪಿ ಮೇ ಕರೇಯ್ಯ, ಅಲಂ ದಾನಿ ಮಯ್ಹಂ ಇಮಿನಾ ಆರಾಮೇನಾ’’ತಿ ಸಾಮಿನೋ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇ ಸತಿ, ಅತ್ತನೋ ‘‘ನ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇ ಚಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಏವಂ ಉಭಿನ್ನಂ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ತಸ್ಸಾತಿ ಅಭಿಯುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ। ಸಬ್ಬೇಸಂ ಕೂಟಸಕ್ಖೀನಞ್ಚಾತಿ ಚ-ಕಾರೋ ಲುತ್ತನಿದ್ದಿಟ್ಠೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಚೋರಸ್ಸ ಅಸ್ಸಾಮಿಕಭಾವಂ ಞತ್ವಾಪಿ ತದಾಯತ್ತಕರಣತ್ಥಂ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ವದನ್ತಾ ಕೂಟಸಕ್ಖಿನೋ, ತೇಸಂ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Sāmino dhuranikkhepeti ‘‘ayaṃ thaddho kakkhaḷo jīvitabrahmacariyantarāyampi me kareyya, alaṃ dāni mayhaṃ iminā ārāmenā’’ti sāmino dhuranikkhepe sati, attano ‘‘na dassāmī’’ti dhuranikkhepe cāti yojanā. Evaṃ ubhinnaṃ dhuranikkhepe pārājikaṃ. Tassāti abhiyuñjantassa. Sabbesaṃ kūṭasakkhīnañcāti ca-kāro luttaniddiṭṭhoti veditabbo. Corassa assāmikabhāvaṃ ñatvāpi tadāyattakaraṇatthaṃ yaṃ kiñci vadantā kūṭasakkhino, tesaṃ sabbesampi bhikkhūnaṃ pārājikaṃ hotīti attho.

    ಆರಾಮಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Ārāmaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ೧೫೪. ವಿಹಾರಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವಿಹಾರನ್ತಿ ಉಪಲಕ್ಖಣತ್ತಾ ‘‘ಪರಿವೇಣಂ ವಾ, ಆವಾಸಂ ವಾ’’ತಿ ಚ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಸಙ್ಘಿಕನ್ತಿ ಚಾತುದ್ದಿಸಂ ಸಙ್ಘಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ದಿನ್ನತ್ತಾ ಸಙ್ಘಸನ್ತಕಂ। ಕಞ್ಚೀತಿ ಖುದ್ದಕಂ, ಮಹನ್ತಂ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾನ ಗಣ್ಹಿತುಂ ಅಭಿಯುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಾ ನ ಸಿಜ್ಝತೀತಿಪಿ ಪಾಠಸೇಸಯೋಜನಾ। ಹೇತುಂ ದಸ್ಸೇತಿ ‘‘ಸಬ್ಬೇಸಂ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪಾಭಾವತೋ’’ತಿ, ಸಬ್ಬಸ್ಸೇವ ಚಾತುದ್ದಿಸಿಕಸಙ್ಘಸ್ಸ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ಅಸಮ್ಭವತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ವಿಹಾರ’’ನ್ತಿ ಏತ್ತಕಮೇವ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಸಙ್ಘಿಕ’’ನ್ತಿ ವಿಸೇಸನೇನ ದೀಘಭಾಣಕಾದಿಭೇದಸ್ಸ ಗಣಸ್ಸ, ಏಕಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ವಾ ದಿನ್ನವಿಹಾರಾದಿಂ ಅಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತೇ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪಸಮ್ಭವಾ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏತ್ಥ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಆರಾಮೇ ವಿಯ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇಮೇಸು ತತ್ರಟ್ಠಭಣ್ಡೇ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಭೂಮಟ್ಠಥಲಟ್ಠಆಕಾಸಟ್ಠವೇಹಾಸಟ್ಠೇಸು ವುತ್ತನಯೇನ ಞಾತುಂ ಸಕ್ಕಾತಿ ನ ವುತ್ತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    154. Vihāraṭṭhakathāyaṃ vihāranti upalakkhaṇattā ‘‘pariveṇaṃ vā, āvāsaṃ vā’’ti ca gahetabbaṃ. Saṅghikanti cātuddisaṃ saṅghaṃ uddissa bhikkhūnaṃ dinnattā saṅghasantakaṃ. Kañcīti khuddakaṃ, mahantaṃ vāti attho. Acchinditvāna gaṇhituṃ abhiyuñjantassa pārājikā na sijjhatītipi pāṭhasesayojanā. Hetuṃ dasseti ‘‘sabbesaṃ dhuranikkhepābhāvato’’ti, sabbasseva cātuddisikasaṅghassa dhuranikkhepassa asambhavatoti attho. ‘‘Vihāra’’nti ettakameva avatvā ‘‘saṅghika’’nti visesanena dīghabhāṇakādibhedassa gaṇassa, ekapuggalassa vā dinnavihārādiṃ acchinditvā gaṇhante dhuranikkhepasambhavā pārājikanti vuttaṃ hoti. Ettha vinicchayo ārāme viya veditabbo. Imesu tatraṭṭhabhaṇḍe vinicchayo bhūmaṭṭhathalaṭṭhaākāsaṭṭhavehāsaṭṭhesu vuttanayena ñātuṃ sakkāti na vuttoti veditabbo.

    ವಿಹಾರಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Vihāraṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ೧೫೫-೬. ಖೇತ್ತಟ್ಠೇ ಸೀಸಾನೀತಿ ವಲ್ಲಿಯೋ। ನಿದಮ್ಪಿತ್ವಾನಾತಿ ಯಥಾ ಧಞ್ಞಮತ್ತಂ ಹತ್ಥಗತಂ ಹೋತಿ, ತಥಾ ಕತ್ವಾ। ಅಸಿತೇನಾತಿ ದಾತ್ತೇನ। ಲಾಯಿತ್ವಾತಿ ದಾಯಿತ್ವಾ। ಸಬ್ಬಕಿರಿಯಾಪದೇಸು ‘‘ಸಾಲಿಆದೀನಂ ಸೀಸಾನೀ’’ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧನೀಯಂ। ಸಾಲಿಆದೀನಂ ಸೀಸಾನಿ ನಿದಮ್ಪಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹತೋ ಯಸ್ಮಿಂ ಬೀಜೇ ಗಹಿತೇ ವತ್ಥು ಪೂರತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಬನ್ಧನಾ ಮೋಚಿತೇ ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಭವೇತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಸಿತೇನ ಲಾಯಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹತೋ ಯಸ್ಮಿಂ ಸೀಸೇ ಗಹಿತೇ…ಪೇ॰… ಭವೇ, ಕರೇನ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹತೋ ಯಸ್ಸಂ ಮುಟ್ಠಿಯಂ ಗಹಿತಾಯಂ…ಪೇ॰… ಭವೇತಿ ಯೋಜನಾ। ಬೀಜೇತಿ ವೀಹಾದಿಫಲೇ। ವತ್ಥು ಪೂರತೀತಿ ಪಾದಗ್ಘನಕಂ ಹೋತೀತಿ। ಮುಟ್ಠಿಯನ್ತಿ ಸೀಸಮುಟ್ಠಿಯಂ, ಬೀಜಮುಟ್ಠಿಯಂ ವಾ। ಬನ್ಧನಾ ಮೋಚಿತೇತಿ ಬನ್ಧನಟ್ಠಾನತೋ ಮೋಚಿತೇ।

    155-6. Khettaṭṭhe sīsānīti valliyo. Nidampitvānāti yathā dhaññamattaṃ hatthagataṃ hoti, tathā katvā. Asitenāti dāttena. Lāyitvāti dāyitvā. Sabbakiriyāpadesu ‘‘sāliādīnaṃ sīsānī’’ti sambandhanīyaṃ. Sāliādīnaṃ sīsāni nidampitvā gaṇhato yasmiṃ bīje gahite vatthu pūrati, tasmiṃ bandhanā mocite tassa pārājikaṃ bhaveti yojanā. Asitena lāyitvā gaṇhato yasmiṃ sīse gahite…pe… bhave, karena chinditvā gaṇhato yassaṃ muṭṭhiyaṃ gahitāyaṃ…pe… bhaveti yojanā. Bījeti vīhādiphale. Vatthu pūratīti pādagghanakaṃ hotīti. Muṭṭhiyanti sīsamuṭṭhiyaṃ, bījamuṭṭhiyaṃ vā. Bandhanā mociteti bandhanaṭṭhānato mocite.

    ೧೫೭. ದಣ್ಡೋ ವಾತಿ ವತ್ಥುಪೂರಕವೀಹಿದಣ್ಡೋ ವಾ। ಅಚ್ಛಿನ್ನೋ ರಕ್ಖತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತಚೋ ವಾತಿ ತಸ್ಸ ದಣ್ಡಸ್ಸ ಏಕಪಸ್ಸೇ ಛಲ್ಲಿ ವಾ ಅಚ್ಛಿನ್ನೋ ರಕ್ಖತಿಚ್ಚೇವ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ವಾ-ಗ್ಗಹಣೇನ ಇಧಾವುತ್ತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಗತಂ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೦೪) ‘‘ವಾಕೋ’’ತಿ ಇದಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ವಾಕೋ ನಾಮ ದಣ್ಡೇ ವಾ ತಚೇ ವಾ ಬಾಹಿರಂ। ಇಧಾಪಿ ತಚೋ ವಾ ಅಚ್ಛಿನ್ನೋ ರಕ್ಖತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ವೀಹಿನಾಳಮ್ಪಿ ವಾತಿ ಗಹಿತಧಞ್ಞಸಾಲಿಸೀಸೇನ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ ವೀಹಿಕುದ್ರೂಸಾದಿಗಚ್ಛಾನಂ ನಾಳಂ, ತಚಗಬ್ಭೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ದೀಘನ್ತಿ ದೀಘಂ ಚೇ ಹೋತಿ। ‘‘ಅನಿಕ್ಖನ್ತೋವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ದಣ್ಡೋ’’ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ತತೋ’’ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ। ತತೋ ದೀಘವೀಹಿನಾಳತೋ ಸಬೀಜವೀಹಿಸೀಸದಣ್ಡೋ ಸಬ್ಬಸೋ ಛಿನ್ನೋ ಛಿನ್ನಕೋಟಿಯಾ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಬಹಿ ಅನಿಕ್ಖನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ರಕ್ಖತೀತಿ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ದುಕ್ಕಟಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಪಾರಾಜಿಕವತ್ಥೂನಂ ಅನುರೂಪಾಪತ್ತಿತೋ ಪಾಲೇತಿ। ಮುತ್ತೋ ಚೇ, ನ ರಕ್ಖತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    157.Daṇḍo vāti vatthupūrakavīhidaṇḍo vā. Acchinno rakkhatīti sambandho. Taco vāti tassa daṇḍassa ekapasse challi vā acchinno rakkhaticceva sambandho. Vā-ggahaṇena idhāvuttaṃ aṭṭhakathāgataṃ (pārā. aṭṭha. 1.104) ‘‘vāko’’ti idaṃ saṅgaṇhāti. Vāko nāma daṇḍe vā tace vā bāhiraṃ. Idhāpi taco vā acchinno rakkhatīti yojanā. Vīhināḷampi vāti gahitadhaññasālisīsena patiṭṭhitaṃ vīhikudrūsādigacchānaṃ nāḷaṃ, tacagabbhoti vuttaṃ hoti. Dīghanti dīghaṃ ce hoti. ‘‘Anikkhantovā’’ti iminā ‘‘daṇḍo’’ti sambandho. ‘‘Tato’’ti pāṭhaseso. Tato dīghavīhināḷato sabījavīhisīsadaṇḍo sabbaso chinno chinnakoṭiyā kesaggamattampi bahi anikkhantoti attho. Rakkhatīti taṃ bhikkhuṃ dukkaṭathullaccayapārājikavatthūnaṃ anurūpāpattito pāleti. Mutto ce, na rakkhatīti attho.

    ವುತ್ತಞ್ಚೇತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ವೀಹಿನಾಳಂ ದೀಘಮ್ಪಿ ಹೋತಿ, ಯಾವ ಅನ್ತೋನಾಳತೋ ವೀಹಿಸೀಸದಣ್ಡಕೋ ನ ನಿಕ್ಖಮತಿ, ತಾವ ರಕ್ಖತಿ। ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ನಾಳತೋ ದಣ್ಡಕಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಿಮತಲೇ ನಿಕ್ಖನ್ತಮತ್ತೇ ಭಣ್ಡಗ್ಘವಸೇನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧.೧೦೪)। ತಥಾ ಇಮಿನಾವ ವಿನಿಚ್ಛಯೇನ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಲಾಯಿತಬ್ಬವತ್ಥುಪೂರಕವೀಹಿಸೀಸಮುಟ್ಠಿಯಾ ಮೂಲೇ ಛಿನ್ನೇಪಿ ಸೀಸೇಸು ಅಚ್ಛಿನ್ನವೀಹಿಸೀಸಗ್ಗೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಜಟೇತ್ವಾ ಠಿತೇಸು ರಕ್ಖತಿ, ಜಟಂ ವಿಜಟೇತ್ವಾ ವಿಯೋಜಿತೇಸು ಯಥಾವುತ್ತಪಾರಾಜಿಕಾದಿಆಪತ್ತಿಯೋ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ ಏವಮಾದಿಕೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಚ ಸೂಚಿತೋತಿ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।

    Vuttañcetaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘vīhināḷaṃ dīghampi hoti, yāva antonāḷato vīhisīsadaṇḍako na nikkhamati, tāva rakkhati. Kesaggamattampi nāḷato daṇḍakassa heṭṭhimatale nikkhantamatte bhaṇḍagghavasena kāretabbo’’ti (pārā. 1.104). Tathā imināva vinicchayena aṭṭhakathāyaṃ ‘‘lāyitabbavatthupūrakavīhisīsamuṭṭhiyā mūle chinnepi sīsesu acchinnavīhisīsaggehi saddhiṃ jaṭetvā ṭhitesu rakkhati, jaṭaṃ vijaṭetvā viyojitesu yathāvuttapārājikādiāpattiyo hontī’’ti evamādiko vinicchayo ca sūcitoti gahetabbo.

    ೧೫೮. ಮದ್ದಿತ್ವಾತಿ ವೀಹಿಸೀಸಾನಿ ಮದ್ದಿತ್ವಾ। ಪಪ್ಫೋಟೇತ್ವಾತಿ ಭುಸಾದೀನಿ ಓಫುನಿತ್ವಾ। ಇತೋ ಸಾರಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಪರಿಕಪ್ಪೇತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಇತೋತಿ ವೀಹಿಸೀಸತೋ। ಸಾರಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸಾರಭಾಗಂ ಆದಿಯಿಸ್ಸಾಮಿ। ಸಚೇ ಪರಿಕಪ್ಪೇತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ರಕ್ಖತೀತಿ ವತ್ಥುಪಹೋನಕಪ್ಪಮಾಣಂ ದಾತ್ತೇನ ಲಾಯಿತ್ವಾ ವಾ ಹತ್ಥೇನ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ವಾ ಠಾನಾ ಚಾವೇತ್ವಾ ಗಹಿತಮ್ಪಿ ಯಾವ ಪರಿಕಪ್ಪೋ ನ ನಿಟ್ಠಾತಿ, ತಾವ ಆಪತ್ತಿತೋ ರಕ್ಖತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    158.Madditvāti vīhisīsāni madditvā. Papphoṭetvāti bhusādīni ophunitvā. Ito sāraṃ gaṇhissāmīti parikappetīti yojanā. Itoti vīhisīsato. Sāraṃ gaṇhissāmīti sārabhāgaṃ ādiyissāmi. Sace parikappetīti yojanā. Rakkhatīti vatthupahonakappamāṇaṃ dāttena lāyitvā vā hatthena chinditvā vā ṭhānā cāvetvā gahitampi yāva parikappo na niṭṭhāti, tāva āpattito rakkhatīti attho.

    ೧೫೯. ಮದ್ದನೇಪೀತಿ ವೀಹಿಸೀಸಮದ್ದನೇಪಿ। ಉದ್ಧರಣೇಪೀತಿ ಪಲಾಲಾಪನಯನೇಪಿ। ಪಪ್ಫೋಟನೇಪೀತಿ ಭುಸಾದಿಕಚವರಾಪನಯನೇಪಿ । ದೋಸೋ ನತ್ಥೀತಿ ಅಗ್ಘವಸೇನ ಪಾರಾಜಿಕಾದಿಆಪತ್ತಿಯೋ ನ ಭವನ್ತಿ, ಸಹಪಯೋಗದುಕ್ಕಟಂ ಪನ ಹೋತೇವ। ಅತ್ತನೋ…ಪೇ॰… ಪರಾಜಯೋತಿ ಅತ್ತನೋ ಪಠಮಂ ಪರಿಕಪ್ಪಿತಾಕಾರೇನ ಸಬ್ಬಂ ಕತ್ವಾ ಸಾರಭಾಗಂ ಗಣ್ಹಿತುಂ ಅತ್ತನೋ ಭಾಜನೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತಮತ್ತೇ ಯಥಾವುತ್ತಪಾರಾಜಿಕಾದಯೋ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    159.Maddanepīti vīhisīsamaddanepi. Uddharaṇepīti palālāpanayanepi. Papphoṭanepīti bhusādikacavarāpanayanepi . Doso natthīti agghavasena pārājikādiāpattiyo na bhavanti, sahapayogadukkaṭaṃ pana hoteva. Attano…pe… parājayoti attano paṭhamaṃ parikappitākārena sabbaṃ katvā sārabhāgaṃ gaṇhituṃ attano bhājane pakkhittamatte yathāvuttapārājikādayo hontīti attho.

    ೧೬೦. ಏತ್ತಾವತಾ ‘‘ಖೇತ್ತಟ್ಠಂ ನಾಮ ಭಣ್ಡಂ ಖೇತ್ತೇ ಚತೂಹಿ ಠಾನೇಹಿ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಹೋತಿ ಭೂಮಟ್ಠಂ ಥಲಟ್ಠಂ ಆಕಾಸಟ್ಠಂ ವೇಹಾಸಟ್ಠ’’ನ್ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೦೪) ವುತ್ತಾನಿ ಖೇತ್ತಟ್ಠಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಯಥಾವುತ್ತಸದಿಸಾನೀತಿ ತಾನಿ ಪಹಾಯ ‘‘ತತ್ಥಜಾತಕ’’ನ್ತಿಆದಿ ಪಾಳಿಯಂ ಆಗತೇ ತತ್ರಜಾತೇ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ‘‘ಖೇತ್ತಂ ನಾಮ ಯತ್ಥ ಪುಬ್ಬಣ್ಣಂ ವಾ ಅಪರಣ್ಣಂ ವಾ ಜಾಯತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೦೪) ಏವಮಾಗತೇ ಖೇತ್ತೇಪಿ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಜಾನ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಜಾನನ್ತಿ ಪರಸನ್ತಕಭಾವಂ ಜಾನನ್ತೋ। ಖೀಲನ್ತಿ ಅಪ್ಪಿತಕ್ಖರಂ ವಾ ಇತರಂ ವಾ ಪಾಸಾಣಾದಿಖೀಲಂ। ಸಙ್ಕಾಮೇತೀತಿ ಪರಾಯತ್ತಭೂಮಿಂ ಸಾಮಿಕಾ ಯಥಾ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ತಥಾ ವಾ ಅಞ್ಞಥಾ ವಾ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಂ ಕಾತುಕಾಮತಾಯ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಠಾನಂ ಯಥಾ ಸಸನ್ತಕಂ ಹೋತಿ, ತಥಾ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ನಿಖಣತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    160. Ettāvatā ‘‘khettaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ khette catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ hoti bhūmaṭṭhaṃ thalaṭṭhaṃ ākāsaṭṭhaṃ vehāsaṭṭha’’nti (pārā. 104) vuttāni khettaṭṭhāni cattāri yathāvuttasadisānīti tāni pahāya ‘‘tatthajātaka’’ntiādi pāḷiyaṃ āgate tatrajāte vinicchayaṃ dassetvā idāni ‘‘khettaṃ nāma yattha pubbaṇṇaṃ vā aparaṇṇaṃ vā jāyatī’’ti (pārā. 104) evamāgate khettepi vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘jāna’’ntiādi. Jānanti parasantakabhāvaṃ jānanto. Khīlanti appitakkharaṃ vā itaraṃ vā pāsāṇādikhīlaṃ. Saṅkāmetīti parāyattabhūmiṃ sāmikā yathā passanti, tathā vā aññathā vā attano santakaṃ kātukāmatāya kesaggamattampi ṭhānaṃ yathā sasantakaṃ hoti, tathā theyyacittena nikhaṇatīti attho.

    ೧೬೧. ತಂ ಪಾರಾಜಿಕತ್ತಂ ತಸ್ಸ ಕದಾ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸಾಮಿಕಾನಂ ತು ಧುರನಿಕ್ಖೇಪನೇ ಸತೀ’’ತಿ। ‘‘ಹೋತೀ’’ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ। ತು-ಸದ್ದೇನ ‘‘ಅತ್ತನೋ ವಾ’’ತಿ ವಿಸೇಸಸ್ಸ ಸಙ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಸಾಮಿನೋ ನಿರಾಲಯಭಾವಸಙ್ಖಾತಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇ ಚ ‘‘ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ನ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅತ್ತನೋ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇ ಚ ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕತ್ತಂ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಮುದೀರಿತನ್ತಿ ‘‘ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪೀ’’ತಿ ಏವಂ ನಿಯಮಿತಂ ಕಥಿತಂ।

    161. Taṃ pārājikattaṃ tassa kadā hotīti āha ‘‘sāmikānaṃ tu dhuranikkhepane satī’’ti. ‘‘Hotī’’ti pāṭhaseso. Tu-saddena ‘‘attano vā’’ti visesassa saṅgahitattā sāmino nirālayabhāvasaṅkhātadhuranikkhepe ca ‘‘sāmikassa na dassāmī’’ti attano dhuranikkhepe ca tassa pārājikattaṃ hotīti attho. Evamudīritanti ‘‘kesaggamattampī’’ti evaṃ niyamitaṃ kathitaṃ.

    ೧೬೨. ಯಾ ಪನಾತಿ ಯಾ ಭೂಮಿ ಪನ। ತೇಸು ದ್ವೀಸು ಖೀಲೇಸು। ಆದೋ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯನ್ತಿ ಪಠಮೇ ಖೀಲೇ ಸಙ್ಕಾಮಿತೇ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ದುತಿಯೇತಿ ದುತಿಯೇ ಖೀಲೇ ಸಙ್ಕಾಮಿತೇ ಪರಾಜಯೋ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಬಹೂಹಿ ಖೀಲೇಹಿ ಗಹೇತಬ್ಬಟ್ಠಾನೇ ಪರಿಯನ್ತಖೀಲೇಸು ದ್ವೀಸು ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಚ ಏತೇನೇವ ವುತ್ತೋ ಹೋತಿ। ಏತ್ಥ ಪನ ಅನ್ತೇ ಖೀಲದ್ವಯಂ ವಿನಾ ಅವಸೇಸಖೀಲನಿಖಣನೇ ಚ ಇತರೇಸು ತದತ್ಥೇಸು ಸಬ್ಬಪಯೋಗೇಸು ಚ ದುಕ್ಕಟಂ ಹೋತೀತಿ ವಿಸೇಸೋ।

    162.Yā panāti yā bhūmi pana. Tesu dvīsu khīlesu. Ādo thullaccayanti paṭhame khīle saṅkāmite so bhikkhu thullaccayaṃ āpajjati. Dutiyeti dutiye khīle saṅkāmite parājayo hotīti yojanā. Bahūhi khīlehi gahetabbaṭṭhāne pariyantakhīlesu dvīsu vinicchayo ca eteneva vutto hoti. Ettha pana ante khīladvayaṃ vinā avasesakhīlanikhaṇane ca itaresu tadatthesu sabbapayogesu ca dukkaṭaṃ hotīti viseso.

    ೧೬೩-೪. ‘‘ಮಮೇದಂ ಸನ್ತಕ’’ನ್ತಿ ಞಾಪೇತುಕಾಮೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪರಸನ್ತಕಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ಪರಾಯತ್ತಭಾವಂ ಞತ್ವಾವ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಠಾನಂ ಗಣ್ಹಿತುಕಾಮತಾಯ ‘‘ಏತ್ತಕಂ ಠಾನಂ ಮಮ ಸನ್ತಕ’’ನ್ತಿ ರಜ್ಜುಯಾ ವಾ ಯಟ್ಠಿಯಾ ವಾ ಮಿನಿತ್ವಾ ಪರಸ್ಸ ಞಾಪೇತುಕಾಮೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಪಯೋಗೇಹೀತಿ ಸಬ್ಬಪಚ್ಛಿಮಕೇಹಿ ರಜ್ಜುಪಸಾರಣಯಟ್ಠಿಪಾತನಾನಮಞ್ಞತರೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಪಯೋಗೇಹಿ। ತೇಸೂತಿ ನಿದ್ಧಾರಣೇ ಭುಮ್ಮಂ।

    163-4. ‘‘Mamedaṃ santaka’’nti ñāpetukāmoti sambandho. Parasantakāya bhūmiyā parāyattabhāvaṃ ñatvāva theyyacittena kesaggamattampi ṭhānaṃ gaṇhitukāmatāya ‘‘ettakaṃ ṭhānaṃ mama santaka’’nti rajjuyā vā yaṭṭhiyā vā minitvā parassa ñāpetukāmoti attho. Yehi dvīhi payogehīti sabbapacchimakehi rajjupasāraṇayaṭṭhipātanānamaññatarehi dvīhi payogehi. Tesūti niddhāraṇe bhummaṃ.

    ಇಧ ರಜ್ಜುಂ ವಾಪೀತಿ ವಿಕಪ್ಪತ್ಥವಾ-ಸದ್ದೇನ ‘‘ಯಟ್ಠಿಂ ವಾ’’ತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬೇಪಿ ಅವುತ್ತಸಮುಚ್ಚಯತ್ಥಂ ಅಧಿಕವಚನಭಾವೇನ ವುತ್ತಪಿ-ಸದ್ದೇನ ಇಧಾವುತ್ತಮರಿಯಾದವತೀನಂ ವಿನಿಚ್ಛಯಸ್ಸ ಞಾಪಿತತ್ತಾ ಯಥಾವುತ್ತರಜ್ಜುಯಟ್ಠಿವಿನಿಚ್ಛಯೇಸು ವಿಯ ಪರಸನ್ತಕಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಠಾನಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಗಣ್ಹಿತುಕಾಮತಾಯ ವತಿಪಾದೇ ನಿಖಣಿತ್ವಾ ವಾ ಸಾಖಾಮತ್ತೇನ ವಾ ವತಿಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಮರಿಯಾದಂ ವಾ ಬನ್ಧನ್ತಸ್ಸ ಪಾಕಾರಂ ವಾ ಚಿನನ್ತಸ್ಸ ಪಂಸುಮತ್ತಿಕಾ ವಾ ವಡ್ಢೇನ್ತಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಟ್ಠಾನೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಞ್ಚ ದುಕ್ಕಟಞ್ಚ ಸಹಪಯೋಗೇ ಕೇವಲದುಕ್ಕಟಞ್ಚ ಪಚ್ಛಿಮಪಯೋಗೇಸು ದ್ವೀಸು ಪಠಮಪಯೋಗೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಞ್ಚ ಅವಸಾನಪಯೋಗೇ ಪಾರಾಜಿಕಞ್ಚ ಹೋತೀತಿ ವಿನಿಚ್ಛಯೋಪಿ ಸಙ್ಗಹಿತೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

    Idha rajjuṃ vāpīti vikappatthavā-saddena ‘‘yaṭṭhiṃ vā’’ti yojetabbepi avuttasamuccayatthaṃ adhikavacanabhāvena vuttapi-saddena idhāvuttamariyādavatīnaṃ vinicchayassa ñāpitattā yathāvuttarajjuyaṭṭhivinicchayesu viya parasantakāya bhūmiyā kesaggamattampi ṭhānaṃ theyyacittena gaṇhitukāmatāya vatipāde nikhaṇitvā vā sākhāmattena vā vatiṃ karontassa mariyādaṃ vā bandhantassa pākāraṃ vā cinantassa paṃsumattikā vā vaḍḍhentassa pubbapayoge pācittiyaṭṭhāne pācittiyañca dukkaṭañca sahapayoge kevaladukkaṭañca pacchimapayogesu dvīsu paṭhamapayoge thullaccayañca avasānapayoge pārājikañca hotīti vinicchayopi saṅgahitoti daṭṭhabbaṃ.

    ಖೇತ್ತಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Khettaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ೧೬೫. ವತ್ಥಟ್ಠಾದೀಸು ವತ್ಥಟ್ಠಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ವತ್ಥು ನಾಮ ಆರಾಮವತ್ಥು ವಿಹಾರವತ್ಥೂ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೦೫) ಪದಭಾಜನೇ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪುಪ್ಫಾದಿಆರಾಮೇ ಕಾತುಂ ಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ಠಪಿತಭೂಮಿ ಚ ಪುಬ್ಬಕತಾರಾಮಾನಂ ವಿನಾಸೇ ತುಚ್ಛಭೂಮಿ ಚ ವಿಹಾರಂ ಕಾತುಂ ಅಭಿಸಙ್ಖತಾ ಭೂಮಿ ಚ ನಟ್ಠವಿಹಾರಭೂಮಿ ಚಾತಿ ಏವಂ ವಿಭಾಗವತಿ ವಸತಿ ಏತ್ಥ ಉಪರೋಪೋ ವಾ ವಿಹಾರೋ ವಾತಿ ‘‘ವತ್ಥೂ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ ಇಚ್ಚೇವಂ ದುವಿಧಂ ವತ್ಥುಞ್ಚ ‘‘ವತ್ಥುಟ್ಠಂ ನಾಮ ಭಣ್ಡಂ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಚತೂಹಿ ಠಾನೇಹಿ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಹೋತಿ ಭೂಮಟ್ಠಂ ಥಲಟ್ಠಂ ಆಕಾಸಟ್ಠಂ ವೇಹಾಸಟ್ಠ’’ನ್ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೦೫) ವಚನತೋ ಏವಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಭಣ್ಡಞ್ಚಾತಿ ಇದಂ ದ್ವಯಂ ವತ್ಥು ಚ ವತ್ಥುಟ್ಠಞ್ಚ ವತ್ಥುವತ್ಥುಟ್ಠನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಏಕದೇಸಸರೂಪೇಕಸೇಸವಸೇನ ಸಮಾಸೇತ್ವಾ, ಉ-ಕಾರಸ್ಸ ಚ ಅಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ವತ್ಥಟ್ಠಸ್ಸಾ’’ತಿ ದಸ್ಸಿತನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಯಥಾವುತ್ತದುವಿಧವತ್ಥುನೋ, ವತ್ಥಟ್ಠಸ್ಸ ಚ ಭಣ್ಡಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಖೇತ್ತಟ್ಠೇತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಅಯಮೇವ ಸಮಾಸೋತಿ ಖೇತ್ತೇ ಚ ಖೇತ್ತಟ್ಠೇ ಚಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ನಾವಟ್ಠಾದಿವೋಹಾರೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಗಾಮಟ್ಠೇಪಿ ಚಾತಿ ‘‘ಗಾಮಟ್ಠಂ ನಾಮ ಭಣ್ಡಂ ಗಾಮೇ ಚತೂಹಿ ಠಾನೇಹಿ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಹೋತಿ ಭೂಮಟ್ಠಂ…ಪೇ॰… ವೇಹಾಸಟ್ಠ’’ನ್ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೦೬) ವುತ್ತೇ ಚತುಬ್ಬಿಧೇ ಗಾಮಟ್ಠಭಣ್ಡೇಪೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    165. Vatthaṭṭhādīsu vatthaṭṭhassāti ettha ‘‘vatthu nāma ārāmavatthu vihāravatthū’’ti (pārā. 105) padabhājane vuttattā pupphādiārāme kātuṃ saṅkharitvā ṭhapitabhūmi ca pubbakatārāmānaṃ vināse tucchabhūmi ca vihāraṃ kātuṃ abhisaṅkhatā bhūmi ca naṭṭhavihārabhūmi cāti evaṃ vibhāgavati vasati ettha uparopo vā vihāro vāti ‘‘vatthū’’ti vuccati iccevaṃ duvidhaṃ vatthuñca ‘‘vatthuṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ vatthusmiṃ catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ hoti bhūmaṭṭhaṃ thalaṭṭhaṃ ākāsaṭṭhaṃ vehāsaṭṭha’’nti (pārā. 105) vacanato evaṃ catubbidhaṃ bhaṇḍañcāti idaṃ dvayaṃ vatthu ca vatthuṭṭhañca vatthuvatthuṭṭhanti vattabbe ekadesasarūpekasesavasena samāsetvā, u-kārassa ca akāraṃ katvā ‘‘vatthaṭṭhassā’’ti dassitanti gahetabbaṃ. Yathāvuttaduvidhavatthuno, vatthaṭṭhassa ca bhaṇḍassāti attho. Khettaṭṭheti etthāpi ayameva samāsoti khette ca khettaṭṭhe cāti gahetabbaṃ. Nāvaṭṭhādivohārepi eseva nayo. Gāmaṭṭhepi cāti ‘‘gāmaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ gāme catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ hoti bhūmaṭṭhaṃ…pe… vehāsaṭṭha’’nti (pārā. 106) vutte catubbidhe gāmaṭṭhabhaṇḍepīti attho.

    ವತ್ಥಟ್ಠಗಾಮಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Vatthaṭṭhagāmaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ೧೬೬. ಅರಞ್ಞಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ತಿಣಂ ವಾ’’ತಿಆದಿಪದಾನಂ ‘‘ತತ್ಥಜಾತಕ’’ನ್ತಿ ಪದೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತತ್ಥಜಾತಕನ್ತಿ ‘‘ಅರಞ್ಞಂ ನಾಮ ಯಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೦೭) ವಚನತೋ ತತ್ಥಜಾತಂ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಮನುಸ್ಸಸನ್ತಕಂ ಸಾಮಿಕಾನಂ ಅಕಾಮಾ ಅಗಹೇತಬ್ಬತೋ ಸಾರಕ್ಖೇ ಅರಞ್ಞೇ ಉಪ್ಪನ್ನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಿಣಂ ವಾತಿ ಪರೇಹಿ ಲಾಯಿತ್ವಾ ಠಪಿತಂ ವಾ ಅತ್ತನಾ ಲಾಯಿತಬ್ಬಂ ವಾ ಗೇಹಚ್ಛಾದನಾರಹಂ ತಿಣಂ ವಾ। ಪಣ್ಣಂ ವಾತಿ ಏವರೂಪಮೇವ ಗೇಹಚ್ಛಾದನಾರಹಂ ತಾಲಪಣ್ಣಾದಿಪಣ್ಣಂ ವಾ। ಲತಂ ವಾತಿ ತಥಾರೂಪಮೇವ ವೇತ್ತಲತಾದಿಕಂ ವಲ್ಲಿಂ ವಾ। ಯಾ ಪನ ದೀಘಾ ಹೋತಿ , ಮಹಾರುಕ್ಖೇ ಚ ಗಚ್ಛೇ ಚ ವಿನಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ವಾ ವೇಠೇತ್ವಾ ವಾ ಗತಾ, ಸಾ ಮೂಲೇ ಛಿನ್ನಾಪಿ ಅವಹಾರಂ ನ ಜನೇತಿ, ಅಗ್ಗೇ ಛಿನ್ನಾಪಿ। ಯದಾ ಪನ ಅಗ್ಗೇಪಿ ಮೂಲೇಪಿ ಛಿನ್ನಾ ಹೋತಿ, ತದಾ ಅವಹಾರಂ ಜನೇತಿ। ಸಚೇ ಪನ ವೇಠೇತ್ವಾ ಠಿತಾ ಹೋತಿ, ವೇಠೇತ್ವಾ ಠಿತಾ ಪನ ರುಕ್ಖತೋ ಮೋಚಿತಮತ್ತಾ ಅವಹಾರಂ ಜನೇತೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ವಿಸೇಸೋ। ಸಾಮಿಕೇನ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಾಲಯಂ ಛಲ್ಲಿವಾಕಾದಿಅವಸೇಸಭಣ್ಡಞ್ಚ ಇಮಿನಾವ ಉಪಲಕ್ಖಿತ್ವಾ ಸಙ್ಗಹಿತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಕಟ್ಠಮೇವ ವಾತಿ ದಾರುಂ ವಾ। ಭಣ್ಡಗ್ಘೇನೇವ ಕಾತಬ್ಬೋತಿ ಏತ್ಥ ಅನ್ತೋಭೂತಹೇತುತ್ಥವಸೇನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ತೇನಾಹ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಭಣ್ಡಗ್ಘೇನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ। ಅವಹಟತಿಣಾದಿಭಣ್ಡೇಸು ಅಗ್ಘವಸೇನ ಮಾಸಕಂ ವಾ ಊನಮಾಸಕಂ ವಾ ಹೋತಿ, ದುಕ್ಕಟಂ। ಅತಿರೇಕಮಾಸಕಂ ವಾ ಊನಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ವಾ ಹೋತಿ, ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ವಾ ಅತಿರೇಕಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ವಾ ಹೋತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಪಾರಾಜಿಕಂ ಚೇ ಅನಾಪನ್ನೋ, ಆಮಸನದುಕ್ಕಟಂ, ಫನ್ದಾಪನಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಞ್ಚ ಕಾರೇತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಗಣ್ಹನ್ತೋತಿ ಅವಹರನ್ತೋ।

    166. Araññaṭṭhakathāyaṃ ‘‘tiṇaṃ vā’’tiādipadānaṃ ‘‘tatthajātaka’’nti padena sambandho. Tatthajātakanti ‘‘araññaṃ nāma yaṃ manussānaṃ pariggahitaṃ hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.107) vacanato tatthajātaṃ yaṃ kiñci manussasantakaṃ sāmikānaṃ akāmā agahetabbato sārakkhe araññe uppannanti attho. Tiṇaṃ vāti parehi lāyitvā ṭhapitaṃ vā attanā lāyitabbaṃ vā gehacchādanārahaṃ tiṇaṃ vā. Paṇṇaṃ vāti evarūpameva gehacchādanārahaṃ tālapaṇṇādipaṇṇaṃ vā. Lataṃ vāti tathārūpameva vettalatādikaṃ valliṃ vā. Yā pana dīghā hoti , mahārukkhe ca gacche ca vinivijjhitvā vā veṭhetvā vā gatā, sā mūle chinnāpi avahāraṃ na janeti, agge chinnāpi. Yadā pana aggepi mūlepi chinnā hoti, tadā avahāraṃ janeti. Sace pana veṭhetvā ṭhitā hoti, veṭhetvā ṭhitā pana rukkhato mocitamattā avahāraṃ janetīti ayamettha viseso. Sāmikena avissajjitālayaṃ challivākādiavasesabhaṇḍañca imināva upalakkhitvā saṅgahitanti veditabbaṃ. Kaṭṭhameva vāti dāruṃ vā. Bhaṇḍaggheneva kātabboti ettha antobhūtahetutthavasena kāretabboti attho gahetabbo. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘bhaṇḍagghena kāretabbo’’ti. Avahaṭatiṇādibhaṇḍesu agghavasena māsakaṃ vā ūnamāsakaṃ vā hoti, dukkaṭaṃ. Atirekamāsakaṃ vā ūnapañcamāsakaṃ vā hoti, thullaccayaṃ. Pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā hoti, pārājikaṃ. Pārājikaṃ ce anāpanno, āmasanadukkaṭaṃ, phandāpanathullaccayañca kāretabboti attho. Gaṇhantoti avaharanto.

    ೧೬೭-೭೪. ಇದಾನಿ ‘‘ಕಟ್ಠಮೇವ ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತರುಕ್ಖದಾರೂಸು ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಮಹಗ್ಘೇ’’ತಿಆದಿ। ಮಹಗ್ಘೇತಿ ಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ವಾ ಅತಿರೇಕಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ವಾ ಅಗ್ಘಕಂ ಹುತ್ವಾ ಮಹಗ್ಘೇ। ನಸ್ಸತೀತಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಸಮಙ್ಗೀ ಹುತ್ವಾ ಛಿನ್ನಮತ್ತೇಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಪಿ-ಸದ್ದೋ ಅವಧಾರಣೇ। ‘‘ಕೋಚಿಪೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅದ್ಧಗತೋಪಿ ಅಲ್ಲಂ ವಾ ಹೋತು ಪುರಾಣಂ ವಾ, ತಚ್ಛೇತ್ವಾ ಠಪಿತಂ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಮೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    167-74. Idāni ‘‘kaṭṭhameva vā’’ti vuttarukkhadārūsu vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘mahagghe’’tiādi. Mahaggheti pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghakaṃ hutvā mahagghe. Nassatīti theyyacittasamaṅgī hutvā chinnamattepi pārājikaṃ āpajjati. Pi-saddo avadhāraṇe. ‘‘Kocipī’’ti iminā addhagatopi allaṃ vā hotu purāṇaṃ vā, tacchetvā ṭhapitaṃ na gahetabbamevāti attho.

    ಮೂಲೇತಿ ಉಪಲಕ್ಖಣಮತ್ತಂ। ‘‘ಅಗ್ಗೇ ಚ ಮೂಲೇ ಚ ಛಿನ್ನೋ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೦೭) ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನತೋ ಮೂಲಞ್ಚ ಅಗ್ಗಞ್ಚ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಅದ್ಧಗತನ್ತಿ ಜಿಣ್ಣಗಳಿತಪತಿತತಚಂ, ಚಿರಕಾಲಂ ಠಿತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।

    Mūleti upalakkhaṇamattaṃ. ‘‘Agge ca mūle ca chinno hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.107) aṭṭhakathāvacanato mūlañca aggañca chinditvāti gahetabbo. Addhagatanti jiṇṇagaḷitapatitatacaṃ, cirakālaṃ ṭhitanti vuttaṃ hoti.

    ಲಕ್ಖಣೇತಿ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಂ ಞಾಪೇತುಂ ರುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧೇ ತಚಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಕತಸಲ್ಲಕ್ಖಣೇ। ಛಲ್ಲಿಯೋನದ್ಧೇತಿ ಸಮನ್ತತೋ ಅಭಿನವುಪ್ಪನ್ನಾಹಿ ಛಲ್ಲೀಹಿ ಪರಿಯೋನನ್ಧಿತ್ವಾ ಅದಸ್ಸನಂ ಗಮಿತೇ। ಅಜ್ಝಾವುತ್ಥಞ್ಚಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಗೇಹ’’ನ್ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ। ಗೇಹಂ ಕತಞ್ಚ ಅಜ್ಝಾವುತ್ಥಞ್ಚಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಗೇಹಂ ಕಾತುಂ ಅರಞ್ಞಸಾಮಿಕಾನಂ ಮೂಲಂ ದತ್ವಾ ರುಕ್ಖೇ ಕಿಣಿತ್ವಾ ಛಿನ್ನದಾರೂಹಿ ತಂ ಗೇಹಂ ಕತಞ್ಚ ಪರಿಭುತ್ತಞ್ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿನಸ್ಸನ್ತಞ್ಚಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ‘‘ಅವಸಿಟ್ಠಂ ದಾರು’’ನ್ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ। ತಂ ಗೇಹಂ ಕತ್ವಾ ಅವಸಿಟ್ಠಂ ವಸ್ಸಾತಪಾದೀಹಿ ವಿವಿಧಾ ಜೀರಿತ್ವಾ ವಿನಸ್ಸಮಾನಂ, ವಿಪನ್ನದಾರುನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಗಣ್ಹತೋ ನ ದೋಸೋ ಕೋಚೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ಸಾಮಿಕಾ ನಿರಾಲಯಾ’’ತಿ ಗಣ್ಹತೋ ಕಾಚಿಪಿ ಆಪತ್ತಿ ನತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಿಂಕಾರಣನ್ತಿ ಚೇ? ಅರಞ್ಞಸಾಮಿಕೇಹಿ ಮೂಲಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇಸಂ ದಿನ್ನತ್ತಾ, ತೇಸಞ್ಚ ನಿರಾಲಯಂ ಛಡ್ಡಿತತ್ತಾತಿ ಇದಮೇತ್ಥ ಕಾರಣಂ।

    Lakkhaṇeti attano santakaṃ ñāpetuṃ rukkhakkhandhe tacaṃ chinditvā katasallakkhaṇe. Challiyonaddheti samantato abhinavuppannāhi challīhi pariyonandhitvā adassanaṃ gamite. Ajjhāvutthañcāti ettha ‘‘geha’’nti pāṭhaseso. Gehaṃ katañca ajjhāvutthañcāti yojanā. Gehaṃ kātuṃ araññasāmikānaṃ mūlaṃ datvā rukkhe kiṇitvā chinnadārūhi taṃ gehaṃ katañca paribhuttañcāti attho. Vinassantañcāti etthāpi ‘‘avasiṭṭhaṃ dāru’’nti pāṭhaseso. Taṃ gehaṃ katvā avasiṭṭhaṃ vassātapādīhi vividhā jīritvā vinassamānaṃ, vipannadārunti vuttaṃ hoti. Gaṇhato na doso kocīti sambandho. ‘‘Sāmikā nirālayā’’ti gaṇhato kācipi āpatti natthīti attho. Kiṃkāraṇanti ce? Araññasāmikehi mūlaṃ gahetvā aññesaṃ dinnattā, tesañca nirālayaṃ chaḍḍitattāti idamettha kāraṇaṃ.

    ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಗೇಹಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ರುಕ್ಖೇ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಯದಾ ತಾನಿ ಕತಾನಿ, ಅಜ್ಝಾವುತ್ಥಾನಿ ಚ ಹೋನ್ತಿ, ದಾರೂನಿಪಿ ಅರಞ್ಞೇ ವಸ್ಸೇನ ಚ ಆತಪೇನ ಚ ವಿನಸ್ಸನ್ತಿ, ಈದಿಸಾನಿಪಿ ದಿಸ್ವಾ ‘ಛಡ್ಡಿತಾನೀ’ತಿ ಗಹೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಯಸ್ಮಾ ಅರಞ್ಞಸಾಮಿಕಾ ಏತೇಸಂ ಅನಿಸ್ಸರಾ। ಯೇಹಿ ಅರಞ್ಞಸಾಮಿಕಾನಂ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ದತ್ವಾ ಛಿನ್ನಾನಿ, ತೇ ಏವ ಇಸ್ಸರಾ, ತೇಹಿ ಚ ತಾನಿ ಛಡ್ಡಿತಾನಿ, ನಿರಾಲಯಾ ತತ್ಥ ಜಾತಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೦೭)। ಏವಮ್ಪಿ ಸತಿ ಪಚ್ಛಾ ಸಾಮಿಕೇಸು ಆಹರಾಪೇನ್ತೇಸು ಭಣ್ಡದೇಯ್ಯಂ ಹೋತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

    Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘gehādīnaṃ atthāya rukkhe chinditvā yadā tāni katāni, ajjhāvutthāni ca honti, dārūnipi araññe vassena ca ātapena ca vinassanti, īdisānipi disvā ‘chaḍḍitānī’ti gahetuṃ vaṭṭati. Kasmā? Yasmā araññasāmikā etesaṃ anissarā. Yehi araññasāmikānaṃ deyyadhammaṃ datvā chinnāni, te eva issarā, tehi ca tāni chaḍḍitāni, nirālayā tattha jātā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.107). Evampi sati pacchā sāmikesu āharāpentesu bhaṇḍadeyyaṃ hotīti daṭṭhabbaṃ.

    ಯೋ ಚಾತಿ ಅರಞ್ಞಸಾಮಿಕಾನಂ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ಪವಿಸನ್ತೋ ಅದತ್ವಾ ‘‘ನಿಕ್ಖಮನ್ತೋ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ರುಕ್ಖೇ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮನ್ತೋ ಯೋ ಚ ಭಿಕ್ಖು। ಆರಕ್ಖಟ್ಠಾನಂ ಪತ್ವಾತಿ ಅರಞ್ಞಪಾಲಕಾ ಯತ್ಥ ನಿಸಿನ್ನಾ ಅರಞ್ಞಂ ರಕ್ಖನ್ತಿ, ತಂ ಠಾನಂ ಪತ್ವಾ। ‘‘ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ’’ತಿ ಕಿರಿಯನ್ತರಸಾಪೇಕ್ಖತ್ತಾ ‘‘ಅತಿಕ್ಕಮೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಸಾಮತ್ಥಿಯತೋ ಲಬ್ಭತಿ। ತಸ್ಮಾ ಚಿತ್ತೇ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಕತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಪಕಾರತ್ಥೇನ ಕುಸಲಪಕ್ಖಿಯಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಸಙ್ಗಯ್ಹನ್ತಿ। ಅಞ್ಞಂ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ ವಾ ಆರಕ್ಖನಟ್ಠಾನಂ ಪತ್ವಾಯೇವ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇಯ್ಯಾತಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಅತ್ಥೋ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಅಞ್ಞಂ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ ವಾತಿ ಅಞ್ಞಂ ವಿಹಿತೋ ವಾ, ಇಮಿನಾ ಯಥಾವುತ್ತವಿತಕ್ಕಾನಂ ಸಙ್ಗಹೋ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ದೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಕಿತಯೋಗೇ ಕತ್ತರಿ ಸಾಮಿವಚನತ್ತಾ ಅನೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Yo cāti araññasāmikānaṃ deyyadhammaṃ pavisanto adatvā ‘‘nikkhamanto dassāmī’’ti rukkhe gāhāpetvā nikkhamanto yo ca bhikkhu. Ārakkhaṭṭhānaṃ patvāti araññapālakā yattha nisinnā araññaṃ rakkhanti, taṃ ṭhānaṃ patvā. ‘‘Cintento’’ti kiriyantarasāpekkhattā ‘‘atikkameyyā’’ti sāmatthiyato labbhati. Tasmā citte kammaṭṭhānādīni katvāti ettha ādi-saddena pakāratthena kusalapakkhiyā vitakkā saṅgayhanti. Aññaṃ cintento vā ārakkhanaṭṭhānaṃ patvāyeva atikkāmeyyāti yojetvā attho vattabbo. Tattha aññaṃ cintento vāti aññaṃ vihito vā, iminā yathāvuttavitakkānaṃ saṅgaho. Assāti ettha ‘‘deyya’’nti kitayoge kattari sāmivacanattā anenāti attho.

    ‘‘ಯೋಚಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಅವುತ್ತಸಮುಚ್ಚಯತ್ಥೇನ ಚ-ಸದ್ದೇನ ಅರಞ್ಞಪವಿಸನಕಾಲೇ ಯಥಾವುತ್ತನಯೇನ ಮೂಲಂ ಅದತ್ವಾ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದಾರೂನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಮನಕಾಲೇ ‘‘ಅರಞ್ಞಪಾಲಕಾ ಸಚೇ ಯಾಚನ್ತಿ, ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪರಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ ತೇಹಿ ಅಯಾಚಿತತ್ತಾ ಅದತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತೋಪಿ ತಥೇವ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಆರಕ್ಖಕೇಸು ಕೀಳಾಪಸುತೇಸು ವಾ ನಿದ್ದಾಯನ್ತೇಸು ವಾ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖನ್ತೇಸು ವಾ ತತ್ಥ ಠತ್ವಾ ಆರಕ್ಖಕೇ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಅದಿಸ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತೋಪಿ ತಥೇವ ಆಗನ್ತ್ವಾ ತತ್ಥ ನಿಯುತ್ತಇಸ್ಸರಜನೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ಹತ್ಥತೋ ದಾತಬ್ಬಂ ದತ್ವಾ ವಾ ಅತ್ತಾನಂ ಸಮ್ಮಾನಂ ಕತ್ವಾ ವಾ ಪಾಲಕೇ ಸಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ಪಾಲಕೇ ಓಕಾಸಂ ಯಾಚಿತ್ವಾ ತೇಹಿ ದಿನ್ನೋಕಾಸೋ ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತೋಪೀತಿ ಏತ್ತಕಾ ವುತ್ತೇನ ಸದಿಸತ್ತಾ ಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ।

    ‘‘Yocā’’ti ettha avuttasamuccayatthena ca-saddena araññapavisanakāle yathāvuttanayena mūlaṃ adatvā araññaṃ pavisitvā dārūni gahetvā gamanakāle ‘‘araññapālakā sace yācanti, dassāmī’’ti parikappetvā gantvā tehi ayācitattā adatvā gacchantopi tatheva āgantvā ārakkhakesu kīḷāpasutesu vā niddāyantesu vā bahi nikkhantesu vā tattha ṭhatvā ārakkhake pariyesitvā adisvā gacchantopi tatheva āgantvā tattha niyuttaissarajanehi attano hatthato dātabbaṃ datvā vā attānaṃ sammānaṃ katvā vā pālake saññāpetvā vā pālake okāsaṃ yācitvā tehi dinnokāso vā gacchantopīti ettakā vuttena sadisattā saṅgahitāti daṭṭhabbā.

    ವರಾಹಾತಿ ಸೂಕರಾ। ವಗ್ಘಾತಿ ಬ್ಯಗ್ಘಾ। ಅಚ್ಛಾತಿ ಇಸ್ಸಾ। ತರಚ್ಛಾತಿ ಕಾಳಸೀಹಾ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ದೀಪಿಮತ್ತಹತ್ಥಿಸೀಹಾದಯೋ ವಾಳಮಿಗಾ ಸಙ್ಗಯ್ಹನ್ತಿ। ಏತೇಯೇವ ವರಾಹಾದಯೋ ಸಮಾಗಮವಸೇನ ಮರಣಾದಿಅನಿಟ್ಠಸಮೀಪಚಾರಿತಾಯ ಉಪ ಅನಿಟ್ಠಸಮೀಪೇ ದವನ್ತಿ ಪವತ್ತನ್ತೀತಿ ‘‘ಉಪದ್ದವಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಆರಕ್ಖಟ್ಠಾನಂ ಆಗತಕಾಲೇ ದಿಟ್ಠವರಾಹಾದಿಉಪದ್ದವತೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಮುಚ್ಚಿತುಕಾಮತಾಯಾತಿ ಮೋಕ್ಖಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ। ‘‘ತಥೇವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪವಿಸನಕಾಲೇ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ಅದತ್ವಾ ‘‘ನಿಕ್ಖಮನಕಾಲೇ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ದಾರುಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಆರಕ್ಖಟ್ಠಾನಂ ಪತ್ತೋತಿ ಪುರಿಮಗಾಥಾಯ ಸಾಮತ್ಥಿಯತೋ ಲಬ್ಭಮಾನೋಯೇವತ್ಥೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ತಂ ಠಾನನ್ತಿ ತಂ ಆರಕ್ಖಟ್ಠಾನಂ। ಅತಿಕ್ಕಾಮೇತೀತಿ ‘‘ಇದಂ ತಂ ಠಾನ’’ನ್ತಿಪಿ ಅಸಲ್ಲಕ್ಖಣಮತ್ತಭಯುಪದ್ದವೋ ಹುತ್ವಾ ಪಲಾಯನ್ತೋ ಅತಿಕ್ಕಮತಿ, ಭಣ್ಡದೇಯ್ಯಂ ಪನ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ।

    Varāhāti sūkarā. Vagghāti byagghā. Acchāti issā. Taracchāti kāḷasīhā. Ādi-saddena dīpimattahatthisīhādayo vāḷamigā saṅgayhanti. Eteyeva varāhādayo samāgamavasena maraṇādianiṭṭhasamīpacāritāya upa aniṭṭhasamīpe davanti pavattantīti ‘‘upaddavā’’ti vuccanti. Ārakkhaṭṭhānaṃ āgatakāle diṭṭhavarāhādiupaddavatoti vuttaṃ hoti. Muccitukāmatāyāti mokkhādhippāyena. ‘‘Tathevā’’ti iminā pavisanakāle deyyadhammaṃ adatvā ‘‘nikkhamanakāle dassāmī’’ti pavisitvā dāruṃ gahetvā ārakkhaṭṭhānaṃ pattoti purimagāthāya sāmatthiyato labbhamānoyevattho dassito. Taṃ ṭhānanti taṃ ārakkhaṭṭhānaṃ. Atikkāmetīti ‘‘idaṃ taṃ ṭhāna’’ntipi asallakkhaṇamattabhayupaddavo hutvā palāyanto atikkamati, bhaṇḍadeyyaṃ pana hotīti yojanā.

    ಸುಙ್ಕಘಾತತೋತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಪಿ-ಸದ್ದೋ ಲುತ್ತನಿದ್ದಿಟ್ಠೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ಸುಙ್ಕಗಹಣಟ್ಠಾನತೋಪೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸುಙ್ಕಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ದಾತಬ್ಬಭಾಗಸ್ಸ ಘಾತೋ ಮುಸಿತ್ವಾ ಗಹಣಮತ್ತೋ, ಸುಙ್ಕೋ ಹಞ್ಞತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ವಾ ಸುಙ್ಕಘಾತೋತಿ ವಿಗ್ಗಹೋ। ಸುಙ್ಕಘಾತಸರೂಪಂ ಪರತೋ ಆವಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ಸುಙ್ಕಘಾತತೋ ತಸ್ಸ ಗರುಕತ್ತಾ ಏವ। ತನ್ತಿ ತಂ ಸುಙ್ಕಘಾತಟ್ಠಾನಂ। ಅನೋಕ್ಕಮ್ಮ ಗಚ್ಛತೋತಿ ಅಪವಿಸಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ। ದುಕ್ಕಟಂ ಉದ್ದಿಟ್ಠಂ ‘‘ಸುಙ್ಕಂ ಪರಿಹರತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೧೩)।

    Suṅkaghātatoti etthāpi pi-saddo luttaniddiṭṭhoti veditabbo, suṅkagahaṇaṭṭhānatopīti attho. Suṅkassa rañño dātabbabhāgassa ghāto musitvā gahaṇamatto, suṅko haññati etthāti vā suṅkaghātoti viggaho. Suṅkaghātasarūpaṃ parato āvi bhavissati. Tasmāti suṅkaghātato tassa garukattā eva. Tanti taṃ suṅkaghātaṭṭhānaṃ. Anokkamma gacchatoti apavisitvā gacchantassa. Dukkaṭaṃ uddiṭṭhaṃ ‘‘suṅkaṃ pariharati, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 113).

    ಏತನ್ತಿ ಯಥಾವುತ್ತಆರಕ್ಖಟ್ಠಾನಂ। ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಪರಿಹರನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಪರಿಹರಿತ್ವಾ ದೂರತೋ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ। ಆಕಾಸೇನಪಿ ಗಚ್ಛತೋ ಪಾರಾಜಿಕಮನುದ್ದಿಟ್ಠಂ ಸತ್ಥುನಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।

    Etanti yathāvuttaārakkhaṭṭhānaṃ. Theyyacittena pariharantassāti theyyacittena pariharitvā dūrato gacchantassa. Ākāsenapi gacchato pārājikamanuddiṭṭhaṃ satthunāti sambandho.

    ನನು ಚ ‘‘ಇದಂ ಪನ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಪರಿಹರನ್ತಸ್ಸ ಆಕಾಸೇನ ಗಚ್ಛತೋಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೦೭) ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತವಚನಂ ವಿನಾ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಅರಞ್ಞಟ್ಠ’’ನ್ತಿ ಮಾತಿಕಾಪದಸ್ಸ ವಿಭಙ್ಗೇ ‘‘ತತ್ಥಜಾತಕಂ ಕಟ್ಠಂ ವಾ ಲತಂ ವಾ ತಿಣಂ ವಾ ಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ವಾ ಅತಿರೇಕಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ವಾ ಅಗ್ಘನಕಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೋ ಆಮಸತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸ। ಫನ್ದಾಪೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸ। ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೦೬) ಸಾಮಞ್ಞವಚನತೋ ಸುಙ್ಕಘಾತೇ ‘‘ಸುಙ್ಕಂ ಪರಿಹರತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ ವಚನಂ ವಿಯ ಏತ್ಥ ಆರಕ್ಖಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಹರನ್ತಸ್ಸ ವಿಸುಂ ವುತ್ತಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತಿವಚನೇ ಅಸತಿಪಿ ‘‘ಅಟ್ಠಕಥಾಯ’’ನ್ತಿ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಸತ್ಥುನಾ’’ತಿ ಕಸ್ಮಾ ಆಹಾತಿ? ವುಚ್ಚತೇ – ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯೇನ ತಥೇವ ವುತ್ತತ್ತಾ ಆಹ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯೇನ ‘‘ಅಪಞ್ಞತ್ತಂ ನ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸಾಮ, ಪಞ್ಞತ್ತಂ ನ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೫೬೫) ಪಾಳಿಪಾಠಂ ಜಾನನ್ತೇನಪಿ ಪಾಳಿಯಂ ಅವುತ್ತಪಾರಾಜಿಕಂ ನಿದ್ದಿಟ್ಠನ್ತಿ? ಏತ್ಥ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಪುಟ್ಠೇನ ಭಗವತಾ ವುತ್ತನಯಸ್ಸ ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯ ಆಗತತ್ತಾ ತಸ್ಸೇವ ನಯಸ್ಸ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯಂ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಭಾವಂ ಜಾನನ್ತೇನ ಇಮಿನಾಪಿ ಆಚರಿಯೇನ ಇಧ ‘‘ಸತ್ಥುನಾ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।

    Nanu ca ‘‘idaṃ pana theyyacittena pariharantassa ākāsena gacchatopi pārājikamevā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.107) aṭṭhakathāyaṃ vuttavacanaṃ vinā pāḷiyaṃ ‘‘araññaṭṭha’’nti mātikāpadassa vibhaṅge ‘‘tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vā lataṃ vā tiṇaṃ vā pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 106) sāmaññavacanato suṅkaghāte ‘‘suṅkaṃ pariharati, āpatti dukkaṭassā’’ti vacanaṃ viya ettha ārakkhaṭṭhānaṃ pariharantassa visuṃ vuttapārājikāpattivacane asatipi ‘‘aṭṭhakathāya’’nti avatvā ‘‘satthunā’’ti kasmā āhāti? Vuccate – aṭṭhakathācariyena tatheva vuttattā āha. Kasmā pana aṭṭhakathācariyena ‘‘apaññattaṃ na paññapessāma, paññattaṃ na samucchindissāmā’’ti (pārā. 565) pāḷipāṭhaṃ jānantenapi pāḷiyaṃ avuttapārājikaṃ niddiṭṭhanti? Ettha vinicchayaṃ bhikkhūhi puṭṭhena bhagavatā vuttanayassa mahāaṭṭhakathāya āgatattā tasseva nayassa samantapāsādikāyaṃ niddiṭṭhabhāvaṃ jānantena imināpi ācariyena idha ‘‘satthunā’’ti vuttanti gahetabbaṃ.

    ಅಥ ವಾ ‘‘ಸುಙ್ಕಂ ಪರಿಹರತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಆರಕ್ಖಟ್ಠಾನವಿನಿಚ್ಛಯೇ ಅವಚನಂ ಯಥಾವುತ್ತವಿಸಯಸ್ಸ ಅದಿಟ್ಠಭಾವೇನ ವಾ ಸಿಯಾ, ಇಮಸ್ಸ ತಥಾ ಅನವಜ್ಜತಾ ವಾ ಸಿಯಾ, ವುತ್ತಾನುಸಾರೇನ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತಾ ವಾ ಸಿಯಾತಿ ತಯೋ ವಿಕಪ್ಪಾ। ತೇಸು ಪಠಮವಿಕಪ್ಪೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಭಾವಬಾಧನತೋ ದುಬ್ಬಿಕಪ್ಪಮತ್ತಂ ಹೋತಿ। ದುತಿಯವಿಕಪ್ಪೋ ಲೋಕವಜ್ಜಸ್ಸ ಇಮಸ್ಸ ಅನವಜ್ಜಭಾವೋ ನಾಮ ಅನುಪಪನ್ನೋತಿ ಅನಾದಾತಬ್ಬೋ। ಪಾರಿಸೇಸತೋ ತತಿಯವಿಕಪ್ಪೋ ಯುಜ್ಜತಿ।

    Atha vā ‘‘suṅkaṃ pariharati, āpatti dukkaṭassā’’ti vatvā ārakkhaṭṭhānavinicchaye avacanaṃ yathāvuttavisayassa adiṭṭhabhāvena vā siyā, imassa tathā anavajjatā vā siyā, vuttānusārena suviññeyyatā vā siyāti tayo vikappā. Tesu paṭhamavikappo sabbaññubhāvabādhanato dubbikappamattaṃ hoti. Dutiyavikappo lokavajjassa imassa anavajjabhāvo nāma anupapannoti anādātabbo. Pārisesato tatiyavikappo yujjati.

    ತತ್ಥ ‘‘ವುತ್ತಾನುಸಾರೇನಾ’’ತಿ ಕಿಮೇತ್ಥ ವುತ್ತಂ ನಾಮ, ತದನುಸಾರೇನ ಇಮಸ್ಸಾಪಿ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತಾ ಕಥನ್ತಿ ಚೇ? ಪಠಮನಿದ್ದಿಟ್ಠೇ ಅರಞ್ಞಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೇ ಸಾಮಞ್ಞೇನ ‘‘ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೦೬) ಇದಂ ವುತ್ತಂ, ನ ಪನ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಆರಕ್ಖಟ್ಠಾನಪರಿಹರಣಞ್ಚ। ‘‘ಗಮನಕಾಲೇ ‘ಮೂಲಂ ದತ್ವಾ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಪುಬ್ಬಪರಿಕಪ್ಪಿತನಿಯಾಮೇನ ಅದತ್ವಾ ಗಚ್ಛತೋ ಪರಿಕಪ್ಪಾವಹಾರೋವ ಹೋತೀ’’ತಿ ಚ ‘‘ತಂ ಪನ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಆಕಾರೇನ ಪರಿಕಪ್ಪಿತಟ್ಠಾನಂ ಪಹಾಯ ಗಮನಂ ಠಾನಾಚಾವನಂ ನಾಮ ಹೋತೇವಾತಿ ತೇನ ವತ್ಥುನಾ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ ಹೋತೀ’’ತಿ ಚ ‘‘ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸಾ’ತಿ ಇಮಿನಾ ಚ ವಿಞ್ಞಾತತ್ಥಮೇವ ಹೋತೀ’’ತಿ ಚ ವಿಸುಂ ನ ವುತ್ತಂ। ಸುಙ್ಕಟ್ಠಾನಪರಿಹರಣಂ ಪನ ಠಾನಪರಿಹರಣಸಭಾವತ್ತಾ ಸಭಾವತೋ ಈದಿಸಂವ ಸನ್ತಮ್ಪಿ ಇದಂ ವಿಯ ಪರಿಕಪ್ಪಿತಟ್ಠಾನಂ ನ ಹೋತೀತಿ ವಕ್ಖಮಾನರಾಜಸಮ್ಮತಟ್ಠಾನತೋ ಅಞ್ಞಂ ಪರಿಕಪ್ಪಿತಟ್ಠಾನಂ ಸಮಾನಮ್ಪಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತುಪ್ಪತ್ತಿಮತ್ತೇನ ತಂ ಪರಿಹರಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಅತ್ತನೋ ಪತ್ತಂ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ವಿಯ ಪಾರಾಜಿಕಾಯ ಅವತ್ಥುತಞ್ಚ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸೇವ ವತ್ಥುಭಾವಞ್ಚ ವಿಞ್ಞಾಪೇತುಂ ‘‘ಸುಙ್ಕಂ ಪರಿಹರತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಭಗವತೋ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಞ್ಞುನಾ ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯೇನ ‘‘ಪಾರಾಜಿಕಮೇವಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೦೭) ವುತ್ತತ್ತಾ ತೇನ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತನೀಹಾರಮೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ಅಯಮಾಚರಿಯೋಪಿ ‘‘ಸತ್ಥುನಾ ಪಾರಾಜಿಕಮನುದ್ದಿಟ್ಠ’’ನ್ತಿ ಆಹಾತಿ ನಿಟ್ಠಮೇತ್ಥ ಗನ್ತಬ್ಬಂ।

    Tattha ‘‘vuttānusārenā’’ti kimettha vuttaṃ nāma, tadanusārena imassāpi suviññeyyatā kathanti ce? Paṭhamaniddiṭṭhe araññaṭṭhaniddese sāmaññena ‘‘ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 106) idaṃ vuttaṃ, na pana theyyacittena ārakkhaṭṭhānapariharaṇañca. ‘‘Gamanakāle ‘mūlaṃ datvā gamissāmī’ti pubbaparikappitaniyāmena adatvā gacchato parikappāvahārova hotī’’ti ca ‘‘taṃ pana yena kenaci ākārena parikappitaṭṭhānaṃ pahāya gamanaṃ ṭhānācāvanaṃ nāma hotevāti tena vatthunā pārājikameva hotī’’ti ca ‘‘ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’ti iminā ca viññātatthameva hotī’’ti ca visuṃ na vuttaṃ. Suṅkaṭṭhānapariharaṇaṃ pana ṭhānapariharaṇasabhāvattā sabhāvato īdisaṃva santampi idaṃ viya parikappitaṭṭhānaṃ na hotīti vakkhamānarājasammataṭṭhānato aññaṃ parikappitaṭṭhānaṃ samānampi theyyacittuppattimattena taṃ pariharitvā gacchantassa theyyacittena attano pattaṃ gaṇhantassa viya pārājikāya avatthutañca dukkaṭasseva vatthubhāvañca viññāpetuṃ ‘‘suṅkaṃ pariharati, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttanti bhagavato adhippāyaññunā aṭṭhakathācariyena ‘‘pārājikamevā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.107) vuttattā tena aṭṭhakathāyaṃ vuttanīhārameva dassetuṃ ayamācariyopi ‘‘satthunā pārājikamanuddiṭṭha’’nti āhāti niṭṭhamettha gantabbaṃ.

    ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ಏವಂ ಪರಿಹರಿತ್ವಾ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ದೂರತೋ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಪ್ಪಹೋನಕತಾಯ ಅಚ್ಚನ್ತಭಾರಿಯಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ। ಏತ್ಥಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅರಞ್ಞಾರಕ್ಖಟ್ಠಾನೇ। ‘‘ವಿಸೇಸೇನಾ’’ತಿ ಇದಂ ‘‘ಅಪ್ಪಮತ್ತೇನ ಹೋತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಹೇತುಭಾವೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧನೀಯಂ। ಸತಿಸಮ್ಪನ್ನಚೇತಸಾತಿ ಚ ಪಿಯಸೀಲೇನಾತಿ ಚ ‘‘ಭಿಕ್ಖುನಾ’’ತಿ ಏತಸ್ಸ ವಿಸೇಸನಂ। ಅಸಿಕ್ಖಾಕಾಮಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಇಮಸ್ಸ ಓವಾದಸ್ಸ ಅಭಾಜನತಾಯ ತಂ ಪರಿವಜ್ಜೇತುಮಾಹ ‘‘ಪಿಯಸೀಲೇನಾ’’ತಿ। ಪಿಯಸೀಲಸ್ಸಾಪಿ ಸತಿವಿರಹಿತಸ್ಸ ಪಮತ್ತಟ್ಠಾನೇ ಸರಣಾಸಮ್ಭವಾ ಇಮಸ್ಸ ಅಭಾಜನತಾಯ ತಂ ವಜ್ಜೇತುಮಾಹ ‘‘ಸತಿಸಮ್ಪನ್ನಚೇತಸಾ’’ತಿ।

    Tasmāti yasmā evaṃ pariharitvā theyyacittena dūrato vajjetvā gacchantassāpi pārājikappahonakatāya accantabhāriyaṃ hoti, tasmā. Etthāti imasmiṃ araññārakkhaṭṭhāne. ‘‘Visesenā’’ti idaṃ ‘‘appamattena hotabba’’nti iminā hetubhāvena sambandhanīyaṃ. Satisampannacetasāti ca piyasīlenāti ca ‘‘bhikkhunā’’ti etassa visesanaṃ. Asikkhākāmassa bhikkhuno imassa ovādassa abhājanatāya taṃ parivajjetumāha ‘‘piyasīlenā’’ti. Piyasīlassāpi sativirahitassa pamattaṭṭhāne saraṇāsambhavā imassa abhājanatāya taṃ vajjetumāha ‘‘satisampannacetasā’’ti.

    ಅರಞ್ಞಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Araññaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ೧೭೫-೬. ತೋಯದುಲ್ಲಭಕಾಲಸ್ಮಿನ್ತಿ ತೋಯಂ ದುಲ್ಲಭಂ ಯಸ್ಮಿಂ ಸೋ ತೋಯದುಲ್ಲಭೋ, ತೋಯದುಲ್ಲಭೋ ಚ ಸೋ ಕಾಲೋ ಚಾತಿ ತೋಯದುಲ್ಲಭಕಾಲೋ, ತಸ್ಮಿಂ। ಆವಜ್ಜೇತ್ವಾ ವಾತಿ ಉದಕಭಾಜನಂ ನಾಮೇತ್ವಾ ವಾ। ಪವೇಸೇತ್ವಾ ವಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಭಾಜನಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ವಾ। ಛಿದ್ದಂ ಕತ್ವಾಪಿ ವಾತಿ ಉದಕಭಾಜನೇ ಓಮಟ್ಠಾದಿಭೇದಂ ಛಿದ್ದಂ ಕತ್ವಾ ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಭಣ್ಡಗ್ಘೇನ ವಿನಿದ್ದಿಸೇತಿ ವಕ್ಖಮಾನೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧನೀಯಂ।

    175-6.Toyadullabhakālasminti toyaṃ dullabhaṃ yasmiṃ so toyadullabho, toyadullabho ca so kālo cāti toyadullabhakālo, tasmiṃ. Āvajjetvā vāti udakabhājanaṃ nāmetvā vā. Pavesetvā vāti attano bhājanaṃ tasmiṃ pakkhipitvā vā. Chiddaṃ katvāpi vāti udakabhājane omaṭṭhādibhedaṃ chiddaṃ katvā vā gaṇhantassa bhaṇḍagghena viniddiseti vakkhamānena sambandhanīyaṃ.

    ತಥಾತಿ ಯಥಾ ತೋಯದುಲ್ಲಭಕಾಲಸ್ಮಿಂ ಭಾಜನೇ ರಕ್ಖಿತಗೋಪಿತಂ ಉದಕಂ ಅವಹರನ್ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಂ ವುತ್ತಂ, ತೇನೇವ ನೀಹಾರೇನ। ವಾಪಿಯಂ ವಾತಿ ಪರಸನ್ತಕಾಯ ಸಾರಕ್ಖಾಯ ವಾಪಿಯಂ ವಾ। ತಳಾಕೇ ವಾತಿ ತಾದಿಸೇ ಜಾತಸ್ಸರೇ ವಾ। ಏವಂ ಸಾರಕ್ಖಾನಂ ಪೋಕ್ಖರಣಿಆದೀನಂ ಏತೇಹಿ ವಾ ಅವುತ್ತಸಮುಚ್ಚಯೇನ ವಾ-ಸದ್ದೇನ ವಾ ಗಹಣಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅತ್ತನೋ ಭಾಜನಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಉಪಲಕ್ಖಣಪದನ್ತಿ ಭಾಜನಗತಜಲೇ ಚ ಇಧ ಚ ತೇಲಭಾಜನೇ ವಿಯ ಮುಖೇನ ವಾ ವಂಸಾದೀಹಿ ವಾ ಆಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಪಿವನ್ತಸ್ಸ ಯಥಾವತ್ಥುಕಮಾಪತ್ತಿವಿಧಾನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Tathāti yathā toyadullabhakālasmiṃ bhājane rakkhitagopitaṃ udakaṃ avaharantassa pārājikaṃ vuttaṃ, teneva nīhārena. Vāpiyaṃ vāti parasantakāya sārakkhāya vāpiyaṃ vā. Taḷāke vāti tādise jātassare vā. Evaṃ sārakkhānaṃ pokkharaṇiādīnaṃ etehi vā avuttasamuccayena vā-saddena vā gahaṇaṃ veditabbaṃ. Attano bhājanaṃ pavesetvā gaṇhantassāti upalakkhaṇapadanti bhājanagatajale ca idha ca telabhājane viya mukhena vā vaṃsādīhi vā ākaḍḍhitvā theyyacittena pivantassa yathāvatthukamāpattividhānaṃ veditabbaṃ.

    ೧೭೭. ಮರಿಯಾದನ್ತಿ ವಾಪಿಆದೀನಂ ಪಾಳಿವಟ್ಟಬನ್ಧಂ। ಛಿನ್ದತೋತಿ ಕುದಾಲಾದೀಹಿ ಪಂಸುಆದೀನಿ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ದ್ವಿಧಾ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ। ವಿಸೇಸತ್ಥಾವಜೋತಕೇನ ತು-ಸದ್ದೇನ ‘‘ಮರಿಯಾದಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ದುಬ್ಬಲಂ ಕತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಛಿನ್ದನತ್ಥಾಯ ವೀಚಿಯೋ ಉಟ್ಠಾಪೇತುಂ ಉದಕಂ ಸಯಂ ಓತರಿತ್ವಾ ವಾ ಗೋಮಹಿಂಸೇ ವಾ ಅಞ್ಞೇ ಮನುಸ್ಸೇ ವಾ ಕೀಳನ್ತೇ ದಾರಕೇ ವಾ ಓತಾರೇತ್ವಾ ವಾ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ಓತಿಣ್ಣೇ ತಾಸೇತ್ವಾ ವಾ ಉದಕೇ ಠಿತಂ ರುಕ್ಖಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ವಾ ಛೇದಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ಪಾತೇತ್ವಾ ವಾ ಪಾತಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ಜಲಂ ಖೋಭೇತಿ, ತತೋ ಉಟ್ಠಿತಾಹಿ ವೀಚೀಹಿ ಮರಿಯಾದೇ ಛಿನ್ನೇಪಿ ತೇನೇವ ಛಿನ್ನೋ ಹೋತಿ। ಏವಮೇವ ಗೋಮಹಿಂಸಾದಯೋ ಮರಿಯಾದಂ ಆರೋಹನ್ತೇನಾಪಿ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಆರೋಹಾಪೇನ್ತೇನಾಪಿ ತೇಸಂ ಖುರೇಹಿ ಮರಿಯಾದೇ ಛಿನ್ನೇಪಿ, ಉದಕನಿದ್ಧಮನಾದಿಂ ಪಿದಹಿತ್ವಾ ವಾ ಪಿದಹಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ವಾಪಿಮರಿಯಾದಾಯ ನೀಚಟ್ಠಾನಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ವಾ ಬನ್ಧಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ಅತಿರೇಕಜಲಾಪಗಮನಮಗ್ಗತೋ ನೀಹರಿತಬ್ಬೋದಕಂ ವಾರೇತ್ವಾ ವಾ ಬಾಹಿರತೋ ಉದಕಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ವಾ ಪೂರೇತಿ, ಓಘೇನ ಮರಿಯಾದೇ ಛಿನ್ನೇಪಿ ತೇನೇವ ಛಿನ್ನಂ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೦೮ ಅತ್ಥತೋ ಸಮಾನಂ) ಏವಮಾದಿಕಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಗತವಿಸೇಸಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಅದಿನ್ನಾದಾನಪುಬ್ಬತೋತಿ ಅದಿನ್ನಾದಾನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗತ್ತಾ। ಭೂತಗಾಮೇನ ಸದ್ಧಿಮ್ಪೀತಿ ಭೂತಗಾಮೇನಪಿ ಸದ್ಧಿಂ। ಅಪಿ-ಸದ್ದೇನ ಪಥವಿಖಣನಂ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡೇತಿ। ಮರಿಯಾದಂ ಛಿನ್ದನ್ತೋ ತತ್ಥಜಾತಂ ತಿಣಾದಿಂ ಛಿನ್ದತಿ, ಭೂತಗಾಮಪಾಚಿತ್ತಿಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ದುಕ್ಕಟಂ। ಜಾತಪಥವಿಂ ಛಿನ್ದತಿ, ಪಥವಿಖಣನಪಾಚಿತ್ತಿಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ದುಕ್ಕಟಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।

    177.Mariyādanti vāpiādīnaṃ pāḷivaṭṭabandhaṃ. Chindatoti kudālādīhi paṃsuādīni uddharitvā dvidhā karontassa. Visesatthāvajotakena tu-saddena ‘‘mariyādaṃ chinditvā dubbalaṃ katvā tassa chindanatthāya vīciyo uṭṭhāpetuṃ udakaṃ sayaṃ otaritvā vā gomahiṃse vā aññe manusse vā kīḷante dārake vā otāretvā vā attano dhammatāya otiṇṇe tāsetvā vā udake ṭhitaṃ rukkhaṃ chinditvā vā chedāpetvā vā pātetvā vā pātāpetvā vā jalaṃ khobheti, tato uṭṭhitāhi vīcīhi mariyāde chinnepi teneva chinno hoti. Evameva gomahiṃsādayo mariyādaṃ ārohantenāpi aññehi ārohāpentenāpi tesaṃ khurehi mariyāde chinnepi, udakaniddhamanādiṃ pidahitvā vā pidahāpetvā vā vāpimariyādāya nīcaṭṭhānaṃ bandhitvā vā bandhāpetvā vā atirekajalāpagamanamaggato nīharitabbodakaṃ vāretvā vā bāhirato udakaṃ pavesetvā vā pūreti, oghena mariyāde chinnepi teneva chinnaṃ hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.108 atthato samānaṃ) evamādikaṃ aṭṭhakathāgatavisesaṃ saṅgaṇhāti. Adinnādānapubbatoti adinnādānassa pubbapayogattā. Bhūtagāmena saddhimpīti bhūtagāmenapi saddhiṃ. Api-saddena pathavikhaṇanaṃ sampiṇḍeti. Mariyādaṃ chindanto tatthajātaṃ tiṇādiṃ chindati, bhūtagāmapācittiyena saddhiṃ dukkaṭaṃ. Jātapathaviṃ chindati, pathavikhaṇanapācittiyena saddhiṃ dukkaṭaṃ āpajjatīti adhippāyo.

    ೧೭೮. ಕಾತಬ್ಬೋತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಭಣ್ಡಗ್ಘೇನ ಆಪತ್ತಿಯಾ’’ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ। ಅನ್ತೋಭೂತಹೇತ್ವತ್ಥವಸೇನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋತಿ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಅನ್ತೋ ಠತ್ವಾ ಛಿನ್ದನ್ತೋ ಬಹಿಅನ್ತೇನ, ಬಹಿ ಠತ್ವಾ ಛಿನ್ದನ್ತೋ ಅನ್ತೋಅನ್ತೇನ, ಉಭಯತ್ಥಾಪಿ ಠತ್ವಾ ಛಿನ್ದನ್ತೋ ಮಜ್ಝತೋ ಭಣ್ಡಗ್ಘೇನ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಕಾರೇತಬ್ಬೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ಅನ್ತೋವಾಪಿಯಂ ಠತ್ವಾ ಮರಿಯಾದಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಉದಕೇ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖಮಿತೇ ನಿಕ್ಖನ್ತಉದಕಗ್ಘೇನ ದುಕ್ಕಟಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಪಾರಾಜಿಕಾಸು ಯಥಾಪನ್ನಾಯ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ। ಬಹಿ ಠತ್ವಾ ಮರಿಯಾದಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅನ್ತೋವಾಪಿಯಂ ಪವಿಸನ್ತೋದಕಸ್ಸ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಚಾವಿತಕ್ಖಣೇ ನಿಕ್ಖನ್ತಉದಕಗ್ಘೇನ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ। ಕದಾಚಿ ಅನ್ತೋ ಕದಾಚಿ ಬಹಿ ಠತ್ವಾ ಮರಿಯಾದಂ ಮಜ್ಝೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಛಿನ್ದನ್ತೋ ಮಜ್ಝೇ ಠಿತಟ್ಠಾನಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಉದಕಸ್ಸ ನೀಹಟಕ್ಖಣೇ ನೀಹಟಉದಕಸ್ಸ ಅಗ್ಘೇನ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಕಾರೇತಬ್ಬೋತಿ।

    178.Kātabboti ettha ‘‘bhaṇḍagghena āpattiyā’’ti pāṭhaseso. Antobhūtahetvatthavasena kāretabboti gahetabbo. Anto ṭhatvā chindanto bahiantena, bahi ṭhatvā chindanto antoantena, ubhayatthāpi ṭhatvā chindanto majjhato bhaṇḍagghena āpattiyā kāretabboti yojanā. Ayaṃ panettha attho – antovāpiyaṃ ṭhatvā mariyādaṃ chinditvā udake bahi nikkhamite nikkhantaudakagghena dukkaṭathullaccayapārājikāsu yathāpannāya āpattiyā kāretabbo. Bahi ṭhatvā mariyādaṃ chinditvā antovāpiyaṃ pavisantodakassa ṭhitaṭṭhānato cāvitakkhaṇe nikkhantaudakagghena āpattiyā kāretabbo. Kadāci anto kadāci bahi ṭhatvā mariyādaṃ majjhe ṭhapetvā chindanto majjhe ṭhitaṭṭhānaṃ chinditvā udakassa nīhaṭakkhaṇe nīhaṭaudakassa agghena āpattiyā kāretabboti.

    ಉದಕಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Udakaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ೧೭೯-೮೦. ವಾರೇನಾತಿ ವಾರೇನ ವಾರೇನ ಸಾಮಣೇರಾ ಅರಞ್ಞತೋ ಯಂ ದನ್ತಕಟ್ಠಂ ಸಙ್ಘಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಆನೇತ್ವಾ ಸಚೇ ಆಚರಿಯಾನಮ್ಪಿ ಆಹರನ್ತಿ, ಯಾವ ತೇ ದನ್ತಕಟ್ಠಂ ಪಮಾಣೇನ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಚ ಆಚರಿಯಾನಞ್ಚ ನ ನಿಯ್ಯಾದೇನ್ತಿ, ತಾವ ಅರಞ್ಞತೋ ಆಭತತ್ತಾ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಚ ಸಕಸಕಆಚರಿಯಾನಞ್ಚ ಆಭತಂ ದನ್ತಕಟ್ಠಂ ತೇಸಮೇವ ಚ ದನ್ತಕಟ್ಠಹಾರಕಾನಂ ಸಾಮಣೇರಾನಂ ಸನ್ತಕಂ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥಯೋಜನಾ।

    179-80.Vārenāti vārena vārena sāmaṇerā araññato yaṃ dantakaṭṭhaṃ saṅghassatthāya ānetvā sace ācariyānampi āharanti, yāva te dantakaṭṭhaṃ pamāṇena chinditvā saṅghassa ca ācariyānañca na niyyādenti, tāva araññato ābhatattā taṃ sabbaṃ saṅghassa ca sakasakaācariyānañca ābhataṃ dantakaṭṭhaṃ tesameva ca dantakaṭṭhahārakānaṃ sāmaṇerānaṃ santakaṃ hotīti atthayojanā.

    ೧೮೧. ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ತೇಸಮೇವ ಸಾಮಣೇರಾನಂ ಸನ್ತಕಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ। ತಂ ಅರಞ್ಞತೋ ಆಭತಂ ದನ್ತಕಟ್ಠಞ್ಚ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಗರುಭಣ್ಡಞ್ಚ ದನ್ತಕಟ್ಠನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸಙ್ಘಿಕಾಯ ಭೂಮಿಯಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಸಙ್ಘೇನ ರಕ್ಖಿತಗೋಪಿತತ್ತಾ ಗರುಭಣ್ಡಭೂತಂ ದನ್ತಕಟ್ಠಞ್ಚಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಚಾತಿ ಅಧಿಕಚ-ಕಾರೇನ ಇಹಾವುತ್ತಸ್ಸ ಅಟ್ಠಕಥಾಗತಸ್ಸ ಗಣಪುಗ್ಗಲಗಿಹಿಪರಿಬದ್ಧ ಆರಾಮುಯ್ಯಾನಸಞ್ಜಾತಛಿನ್ನಾಛಿನ್ನರಕ್ಖಿತಗೋಪಿತದನ್ತಕಟ್ಠಸ್ಸ ಸಮುಚ್ಚಿತತ್ತಾ ತಞ್ಚ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಅವಹಟದನ್ತಕಟ್ಠಸ್ಸ ಅಗ್ಘವಸೇನ ಆಪತ್ತಿಯೋ ವತ್ತಬ್ಬಾತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ದೀಪಿತೋ ಹೋತಿ।

    181.Tasmāti yasmā tesameva sāmaṇerānaṃ santakaṃ hoti, tasmā. Taṃ araññato ābhataṃ dantakaṭṭhañca saṅghassa garubhaṇḍañca dantakaṭṭhanti sambandho. Saṅghikāya bhūmiyaṃ uppannaṃ saṅghena rakkhitagopitattā garubhaṇḍabhūtaṃ dantakaṭṭhañcāti vuttaṃ hoti. Gaṇhantassa cāti adhikaca-kārena ihāvuttassa aṭṭhakathāgatassa gaṇapuggalagihiparibaddha ārāmuyyānasañjātachinnāchinnarakkhitagopitadantakaṭṭhassa samuccitattā tañca theyyacittena gaṇhantassa avahaṭadantakaṭṭhassa agghavasena āpattiyo vattabbāti ayamattho dīpito hoti.

    ೧೮೨. ತೇಹಿ ದನ್ತಕಟ್ಠಹಾರಕೇಹಿ ಸಾಮಣೇರೇಹಿ। ನಿಯ್ಯಾದಿತನ್ತಿ ಮಹಾಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪಟಿಪಾದಿತಂ।

    182.Tehi dantakaṭṭhahārakehi sāmaṇerehi. Niyyāditanti mahāsaṅghassa paṭipāditaṃ.

    ೧೮೩. ಸಙ್ಘಿಕಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಗಣ್ಹತೋಪಿ ಅವಹಾರಾಭಾವೇ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಅರಕ್ಖತ್ತಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಅರಕ್ಖತ್ತಾತಿ ಸಙ್ಘಿಕಭಾವೇನ ಲದ್ಧೇಪಿ ರಕ್ಖಿತಗೋಪಿತದನ್ತಕಟ್ಠೇ ವಿಯ ಸಙ್ಘೇನ ಕತಾರಕ್ಖಾಯಾಭಾವಾ। ಯಥಾವುಡ್ಢಮಭಾಜೇತಬ್ಬತೋತಿ ಸಙ್ಘಿಕತ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಸತೋ ಯಥಾವುಡ್ಢಂ ಪಟಿಪಾಟಿಮನತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಭಾಜೇತಬ್ಬಫಲಪುಪ್ಫಾದೀನಂ ವಿಯ ಭಾಜೇತಬ್ಬತಾಭಾವತೋ। ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣತ್ತಾ ಚಾತಿ ಸಙ್ಘಪರಿಯಾಪನ್ನಾನಂ ಸಬ್ಬೇಸಮೇವ ಸಾಧಾರಣತ್ತಾ।

    183. Saṅghikakālato paṭṭhāya theyyacittena gaṇhatopi avahārābhāve kāraṇaṃ dassetumāha ‘‘arakkhattā’’tiādi. Tattha arakkhattāti saṅghikabhāvena laddhepi rakkhitagopitadantakaṭṭhe viya saṅghena katārakkhāyābhāvā. Yathāvuḍḍhamabhājetabbatoti saṅghikattassāpi sato yathāvuḍḍhaṃ paṭipāṭimanatikkamma bhājetabbaphalapupphādīnaṃ viya bhājetabbatābhāvato. Sabbasādhāraṇattā cāti saṅghapariyāpannānaṃ sabbesameva sādhāraṇattā.

    ಇದನ್ತಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ನಿಯ್ಯಾದಿತದನ್ತಕಟ್ಠಂ। ಅಞ್ಞಂ ವಿಯಾತಿ ಅಞ್ಞಂ ಗಣಪುಗ್ಗಲಾದಿಸನ್ತಕಂ ರಕ್ಖಿತಗೋಪಿತದನ್ತಕಟ್ಠಂ ವಿಯ। ಏವಂ ಚೋರಿಕಾಯ ಗಣ್ಹತೋ ಅವಹಾರಾಭಾವೇ ಕಾರಣೇನ ಸಾಧಿತೇಪಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಸಕಪರಿಕ್ಖಾರಮ್ಪಿ ಗಣ್ಹತೋ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸ ವುತ್ತತ್ತಾ ತಥಾ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ದುಕ್ಕಟಾ ನ ಮುಚ್ಚತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ವತ್ತಂ ಪನ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ – ಸಙ್ಘಿಕದನ್ತಕಟ್ಠಂ ಗಣ್ಹನ್ತೇನ ಪಧಾನಘರಾದೀಸು ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಚಿರೇನ ಓಸರನ್ತೇನ ಬಹಿ ವೀತಿನಾಮೇತಬ್ಬದಿವಸೇ ಗಣೇತ್ವಾ ತಂಪಮಾಣೇನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ, ಮಗ್ಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತೇನ ಏಕಂ ದ್ವೇ ದನ್ತಕಟ್ಠಾನಿ ಥವಿಕಾಯ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಗನ್ತಬ್ಬಂ, ತತ್ಥೇವ ವಸನ್ತೇನ ದಿವಸೇ ಖಾದಿತಬ್ಬದನ್ತಕಟ್ಠಂ ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ।

    Idanti saṅghassa niyyāditadantakaṭṭhaṃ. Aññaṃ viyāti aññaṃ gaṇapuggalādisantakaṃ rakkhitagopitadantakaṭṭhaṃ viya. Evaṃ corikāya gaṇhato avahārābhāve kāraṇena sādhitepi theyyacittena sakaparikkhārampi gaṇhato dukkaṭassa vuttattā tathā gaṇhanto dukkaṭā na muccatīti daṭṭhabbaṃ. Vattaṃ pana jānitabbaṃ – saṅghikadantakaṭṭhaṃ gaṇhantena padhānagharādīsu pavisitvā cirena osarantena bahi vītināmetabbadivase gaṇetvā taṃpamāṇena gahetabbaṃ, maggaṃ gacchantena ekaṃ dve dantakaṭṭhāni thavikāya pakkhipitvā gantabbaṃ, tattheva vasantena divase khāditabbadantakaṭṭhaṃ gahetabbanti.

    ದನ್ತಕಟ್ಠಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Dantakaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ೧೮೪. ‘‘ಅಗ್ಗಿಂ ವಾ ದೇತೀ’’ತಿಆದೀಸು ‘‘ರುಕ್ಖೇ’’ತಿ ಪಕರಣತೋ ಲಬ್ಭತಿ ‘‘ರುಕ್ಖೋ ವಿನಸ್ಸತೀ’’ತಿ ವಕ್ಖಮಾನತ್ತಾ, ರುಕ್ಖೋ ಚ ‘‘ವನಪ್ಪತಿ ನಾಮ ಯೋ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಪರಿಗ್ಗಹಿತೋ ಹೋತಿ ರುಕ್ಖೋ ಪರಿಭೋಗೋ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೧೦) ಪಾಳಿಯಂ ಆಗತತ್ತಾ ಚ ಅಟ್ಠಕಥಾಯ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೧೦) ಚ ವುತ್ತನಯೇನ ಅಮ್ಬಲಬುಜಪನಸಾದಿಕೋ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಪರಿಭೋಗಾರಹೋ ಮನುಸ್ಸಾಯತ್ತೋ ರಕ್ಖಿತಗೋಪಿತೋಯೇವ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಅಗ್ಗಿಂ ವಾ ದೇತೀತಿ ಚೋರಿಕಾಯ ಅಗ್ಗಿಂ ಆಲಿಮ್ಪೇತಿ ವಾ। ಸತ್ಥೇನ ರುಕ್ಖೇ ಸಮನ್ತತೋ ಆಕೋಟೇತೀತಿ ವಾಸಿಫರಸುಆದಿಸತ್ಥೇನ ರುಕ್ಖತಚಂ ಛಿನ್ದನ್ತೋ ಸಮನ್ತತೋ ಆವಾಟಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಮಣ್ಡೂಕಕಣ್ಟಕನಾಮಕಂ ವಿಸಂ ವಾ ರುಕ್ಖೇ ಆಕೋಟೇತೀತಿ ಚೋರಿಕಾಯ ರುಕ್ಖಂ ನಾಸೇತುಕಾಮೋ ರುಕ್ಖೇ ಮಣ್ಡೂಕಕಣ್ಟಕನಾಮಕಂ ವಿಸಂ ಪವೇಸೇತಿ।

    184.‘‘Aggiṃvā detī’’tiādīsu ‘‘rukkhe’’ti pakaraṇato labbhati ‘‘rukkho vinassatī’’ti vakkhamānattā, rukkho ca ‘‘vanappati nāma yo manussānaṃ pariggahito hoti rukkho paribhogo’’ti (pārā. 110) pāḷiyaṃ āgatattā ca aṭṭhakathāya (pārā. aṭṭha. 1.110) ca vuttanayena ambalabujapanasādiko manussānaṃ paribhogāraho manussāyatto rakkhitagopitoyeva gahetabbo. Aggiṃ vā detīti corikāya aggiṃ ālimpeti vā. Satthena rukkhe samantato ākoṭetīti vāsipharasuādisatthena rukkhatacaṃ chindanto samantato āvāṭaṃ dasseti. Maṇḍūkakaṇṭakanāmakaṃ visaṃ vā rukkhe ākoṭetīti corikāya rukkhaṃ nāsetukāmo rukkhe maṇḍūkakaṇṭakanāmakaṃ visaṃ paveseti.

    ೧೮೫. ಯೇನ ವಾ ತೇನ ವಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತೇನ ವಾ ಅವುತ್ತೇನ ವಾ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಉಪಾಯೇನ। ರುಕ್ಖೋ ವಿನಸ್ಸತೀತಿ ಅಗ್ಗಿಂ ದತ್ವಾ ಝಾಪಿತೋ ಧಞ್ಞಕಲಾಪೋ ವಿಯ, ತೇಲಕುಮ್ಭೀ ವಿಯ ಚ ವಿನಾವ ಠಾನಾಚಾವನೇನ ಯಥಾಟ್ಠಿತಮೇವನಸ್ಸತಿ। ‘‘ಡಯ್ಹತೀ’’ತಿ ಇದಂ ‘‘ಅಗ್ಗಿಂ ದೇತೀ’’ತಿ ಇದಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ವಿನಸ್ಸತೀತಿ ಮಣ್ಡೂಕಕಣ್ಟಕಾಕೋಟನಾದಿಅವಸೇಸಪಯೋಗಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ‘‘ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೋ ಛಿನ್ದತಿ, ಪಹಾರೇ ಪಹಾರೇ ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸ, ಏಕಂ ಪಹಾರಂ ಅನಾಗತೇ ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸ, ತಸ್ಮಿಂ ಪಹಾರೇ ಆಗತೇ ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೧೦) ಠಾನಾಚಾವನೇನ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸ ಆಗತತ್ತಾ। ಪಕಾಸಿತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಅಟ್ಠಕಥಾಯ’’ನ್ತಿ ಲಬ್ಭತಿ। ಪಾಠಾಗತಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಪನ ಪಾರಿಸೇಸತೋ ಚ ಸೂಚೀಯತೀತಿ ತಬ್ಬಾಚಕಸ್ಸ ವಾ ಸಙ್ಗಾಹಕಸ್ಸ ವಾ ವಚನಸ್ಸ ಇಹಾವಿಜ್ಜಮಾನತ್ತಾ ತತ್ಥ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಪಾಸಂಸಿಕೋಪಿ ಇಹಾವುತ್ತೋ।

    185.Yena vā tena vāti yathāvuttena vā avuttena vā yena kenaci upāyena. Rukkho vinassatīti aggiṃ datvā jhāpito dhaññakalāpo viya, telakumbhī viya ca vināva ṭhānācāvanena yathāṭṭhitamevanassati. ‘‘Ḍayhatī’’ti idaṃ ‘‘aggiṃ detī’’ti idaṃ sandhāya vuttaṃ. Vinassatīti maṇḍūkakaṇṭakākoṭanādiavasesapayogaṃ sandhāya vuttanti daṭṭhabbaṃ ‘‘theyyacitto chindati, pahāre pahāre āpatti dukkaṭassa, ekaṃ pahāraṃ anāgate āpatti thullaccayassa, tasmiṃ pahāre āgate āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 110) ṭhānācāvanena pārājikassa āgatattā. Pakāsitanti ettha ‘‘aṭṭhakathāya’’nti labbhati. Pāṭhāgataṃ pārājikaṃ pana pārisesato ca sūcīyatīti tabbācakassa vā saṅgāhakassa vā vacanassa ihāvijjamānattā tattha vinicchayo pāsaṃsikopi ihāvutto.

    ವನಪ್ಪತಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Vanappatikathāvaṇṇanā.

    ೧೮೬-೭. ‘‘ಹರಣಕಂ ನಾಮ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಹರಣಕಂ ಭಣ್ಡಂ। ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೋ ಆಮಸತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸ। ಫನ್ದಾಪೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸ। ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೧೧) ವುತ್ತಹರಣಕನಿದ್ದೇಸೇ ‘‘ಠಾನಾ ಚಾವೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೧೧) ಪಾಠೇ ‘‘ಠಾನ’’ನ್ತಿ ಗಹಿತಸೀಸಾದಿಟ್ಠಾನಪ್ಪಭೇದವಸೇನ ಅಟ್ಠಕಥಾಯ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೧೦) ಆಗತವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹತೋ’’ತಿ। ಕಿರಿಯಾನಂ ಸಕಮ್ಮಕತ್ತಾ ‘‘ಅಲಙ್ಕಾರ’’ನ್ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ। ಛಿನ್ದಿತ್ವಾತಿ ಗೀವೇಯ್ಯಕಾದಿಂ। ಮೋಚೇತ್ವಾತಿ ಕಣ್ಣಪಿಳನ್ಧನಾದಿಂ।

    186-7. ‘‘Haraṇakaṃ nāma aññassa haraṇakaṃ bhaṇḍaṃ. Theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 111) vuttaharaṇakaniddese ‘‘ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 111) pāṭhe ‘‘ṭhāna’’nti gahitasīsādiṭṭhānappabhedavasena aṭṭhakathāya (pārā. aṭṭha. 1.110) āgatavinicchayaṃ dassetumāha ‘‘chinditvā mocetvā gaṇhato’’ti. Kiriyānaṃ sakammakattā ‘‘alaṅkāra’’nti pāṭhaseso. Chinditvāti gīveyyakādiṃ. Mocetvāti kaṇṇapiḷandhanādiṃ.

    ಸೀಸಾದೀಹಿ ಮೋಚಿತಮತ್ತಸ್ಮಿನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ವಿಸೇಸಿತಬ್ಬದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಅಲಙ್ಕಾರಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ ತಮೇವ ಭುಮ್ಮೇಕವಚನನ್ತವಸೇನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಆಕಡ್ಢನವಿಕಡ್ಢನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಅಭಿಮುಖಂ ಕಡ್ಢನಂ ಆಕಡ್ಢನನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಸಮೀಪಮಾವಿಞ್ಛನಂ ಆಕಡ್ಢನಂ, ವಿಪರೀತಂ ಕಡ್ಢನಂ ವಿಕಡ್ಢನನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ತಬ್ಬಿಪರೀತಂ ವಿಕಡ್ಢನಂ।

    Sīsādīhimocitamattasminti etthāpi visesitabbadassanatthaṃ ‘‘alaṅkārasmi’’nti tameva bhummekavacanantavasena gahetabbaṃ. Ākaḍḍhanavikaḍḍhananti ettha abhimukhaṃ kaḍḍhanaṃ ākaḍḍhananti katvā attano samīpamāviñchanaṃ ākaḍḍhanaṃ, viparītaṃ kaḍḍhanaṃ vikaḍḍhananti katvā tabbiparītaṃ vikaḍḍhanaṃ.

    ೧೮೮-೯. ವಲಯನ್ತಿ ಅವಙ್ಕಂ ಮಟ್ಠಹತ್ಥೂಪಗಂ। ಕಟಕಮ್ಪಿ ವಾತಿ ಅನೇಕವಙ್ಕೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಬುಬ್ಬುಳಾದೀನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ವಾ ಅದಸ್ಸೇತ್ವಾ ವಾ ಕತಂ ಹತ್ಥೂಪಗಂ। ಅಗ್ಗಬಾಹುನ್ತಿ ಕಪ್ಪರತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಗ್ಗಹತ್ಥಂ। ಅಪರಾಪರಂ ಚಾರೇತೀತಿ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಸಞ್ಚಾರೇತಿ। ‘‘ಸಾರೇತೀ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ, ಸೋಯೇವ ಅತ್ಥೋ। ತಂ ವಲಯಂ ವಾ ಕಟಕಂ ವಾ। ಆಕಾಸಗತಂ ಕರೋತೀತಿ ಸಬ್ಬದಿಸಾಹಿ ಯಥಾ ಹತ್ಥಂ ನ ಫುಸತಿ, ತಥಾ ಆಕಾಸಗತಂ ಕರೋತಿ। ನಿಧಿವಲಯಸ್ಸ ಪವೇಸಿತರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಸಬ್ಬದಿಸಾಹಿ ಅಫುಸನ್ತಂ ಆಕಾಸಗತಕರಣೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಹೋತಿ, ಇಧ ‘‘ರಕ್ಖತೀ’’ತಿ ಕಸ್ಮಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಸವಿಞ್ಞಾಣಕತೋ’’ತಿಆದಿ। ಇದನ್ತಿ ವಲಯಂ ಕಟಕಞ್ಚ।

    188-9.Valayanti avaṅkaṃ maṭṭhahatthūpagaṃ. Kaṭakampi vāti anekavaṅke yojetvā bubbuḷādīni dassetvā vā adassetvā vā kataṃ hatthūpagaṃ. Aggabāhunti kapparato paṭṭhāya aggahatthaṃ. Aparāparaṃ cāretīti ito cito ca sañcāreti. ‘‘Sāretī’’ti vā pāṭho, soyeva attho. Taṃ valayaṃ vā kaṭakaṃ vā. Ākāsagataṃ karotīti sabbadisāhi yathā hatthaṃ na phusati, tathā ākāsagataṃ karoti. Nidhivalayassa pavesitarukkhamūle sabbadisāhi aphusantaṃ ākāsagatakaraṇe pārājikaṃ hoti, idha ‘‘rakkhatī’’ti kasmā vuttanti āha ‘‘saviññāṇakato’’tiādi. Idanti valayaṃ kaṭakañca.

    ೧೯೦. ‘‘ನಿವತ್ಥಂ ವತ್ಥ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಚೀವರಮ್ಪಿ ಗಯ್ಹತಿ। ಪರಸ್ಸ ವತ್ಥಸಾಮಿಕಸ್ಸ। ಪರೋಪೀತಿ ವತ್ಥಸಾಮಿಕೋಪಿ। ತನ್ತಿ ಚೋರೇನ ಅಚ್ಛಿಜ್ಜಮಾನಂ ಅತ್ತನಾ ನಿವತ್ಥವತ್ಥಂ। ಲಜ್ಜಾಯ ಸಹಸಾ ನ ಮುಞ್ಚತೀತಿ ಲಜ್ಜಾಯ ಸೀಘತರಂ ನ ಪರಿಚ್ಚಜತಿ।

    190.‘‘Nivatthaṃ vattha’’nti iminā cīvarampi gayhati. Parassa vatthasāmikassa. Paropīti vatthasāmikopi. Tanti corena acchijjamānaṃ attanā nivatthavatthaṃ. Lajjāya sahasā na muñcatīti lajjāya sīghataraṃ na pariccajati.

    ೧೯೧. ಚೋರೋಪಿ ಆಕಡ್ಢತಿ, ಸೋ ಪರೋಪಿ ಆಕಡ್ಢತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಸೋ ಪರೋ ಚೋರತೋ ಅಞ್ಞೋ, ವತ್ಥಸಾಮಿಕೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪರಸ್ಸಾತಿ ವತ್ಥಸಾಮಿಕಸ್ಸ।

    191. Coropi ākaḍḍhati, so paropi ākaḍḍhatīti yojanā. So paro corato añño, vatthasāmikoti attho. Parassāti vatthasāmikassa.

    ೧೯೨. ‘‘ಠಾನಾ ಚಾವೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಪಾಠೇ ಠಾನ-ಸದ್ದೇನ ಸಙ್ಗಹಿತಸೀಸಾದಿಟ್ಠಾನತೋ ಹರೀಯತೇತಿ ಹರಣಕನ್ತಿ ವುತ್ತಾಲಙ್ಕಾರಾದಿಭಣ್ಡಸ್ಸ ಚಾವನೇನ ಪಾರಾಜಿಕಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ತದೇವ ಹರಣಕಂ ಹಾರಕೇನ ಸಹ ಹರನ್ತಸ್ಸ ಹಾರಕಸ್ಸ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಅಪನಯನೇನ ಠಾನಾಚಾವನಞ್ಚ ‘‘ಠಾನಾ ಚಾವೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾವ ಸಙ್ಗಯ್ಹತೀತಿ ತತ್ಥಾಪಿ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಸಭಣ್ಡಹಾರಕ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಭಣ್ಡಂ ಹರತಿ ನೇತೀತಿ ಭಣ್ಡಹಾರಕೋ, ಪುರಿಸಾದಿಕೋ, ತೇನ ಸಹಾತಿ ಸಭಣ್ಡಹಾರಕಂ, ಅಲಙ್ಕಾರವತ್ಥಾದೀನಿ ಆದಾಯ ಗಚ್ಛನ್ತೇಹಿ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸಾದಿಪಾಣೇಹಿ ಸಹೇವ। ಭಣ್ಡನ್ತಿ ತೇಹಿ ಹರಿಯಮಾನತ್ತಾ ಹರಣಕಸಙ್ಖಾತವತ್ಥಾಭರಣಾದಿಭಣ್ಡಂ । ನೇನ್ತಸ್ಸಾತಿ ‘‘ನೇನ್ತೋ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿ ಪದಚ್ಛೇದೋ। ನೇನ್ತೋತಿ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಚಾವೇತ್ವಾ ಅತ್ತನಾ ಇಚ್ಛಿತದಿಸಾಭಿಮುಖಂ ಪಾಪೇನ್ತೋ। ಅಸ್ಸ ಪಠಮೇ ಪಾದೇ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾತಿ ಪಾಠಸೇಸಯೋಜನಾ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಇಮಸ್ಸ ಭಣ್ಡಹಾರಕಸ್ಸ। ಪಠಮಪಾದೇ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೇ ಅತ್ತನಾ ಪಠಮಂ ಗನ್ತಬ್ಬದಿಸತೋ ಚೋರಸ್ಸಾಭಿಮತದಿಸಂ ಗತೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ದುತಿಯೇ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೇ ಚುತೋ ಸಿಯಾತಿ ಯೋಜನಾ।

    192. ‘‘Ṭhānā cāveyyā’’ti pāṭhe ṭhāna-saddena saṅgahitasīsādiṭṭhānato harīyateti haraṇakanti vuttālaṅkārādibhaṇḍassa cāvanena pārājikaṃ dassetvā idāni tadeva haraṇakaṃ hārakena saha harantassa hārakassa ṭhitaṭṭhānato apanayanena ṭhānācāvanañca ‘‘ṭhānā cāveyyā’’ti imināva saṅgayhatīti tatthāpi vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘sabhaṇḍahāraka’’ntiādi. Bhaṇḍaṃ harati netīti bhaṇḍahārako, purisādiko, tena sahāti sabhaṇḍahārakaṃ, alaṅkāravatthādīni ādāya gacchantehi itthipurisādipāṇehi saheva. Bhaṇḍanti tehi hariyamānattā haraṇakasaṅkhātavatthābharaṇādibhaṇḍaṃ . Nentassāti ‘‘nento assā’’ti padacchedo. Nentoti ṭhitaṭṭhānato cāvetvā attanā icchitadisābhimukhaṃ pāpento. Assa paṭhame pāde atikkante thullaccayaṃ āpajjitvāti pāṭhasesayojanā. Assāti imassa bhaṇḍahārakassa. Paṭhamapāde atikkante attanā paṭhamaṃ gantabbadisato corassābhimatadisaṃ gate thullaccayaṃ āpajjitvā dutiye atikkante cuto siyāti yojanā.

    ೧೯೩. ಥೇಯ್ಯಚೇತನೋ ಸಚೇ ತಜ್ಜೇತ್ವಾ ಪರಸ್ಸ ಹತ್ಥತೋ ಭಣ್ಡಂ ಪಾತಾಪೇತಿ, ಪರಸ್ಸ ಹತ್ಥತೋ ಭಣ್ಡೇ ಮುತ್ತಮತ್ತೇ ತಜ್ಜೇತ್ವಾ ಪಾತಾಪಕಸ್ಸ ಪರಾಜಯೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಭಣ್ಡೇ ಮುತ್ತಮತ್ತೇತಿ ಭಣ್ಡೇ ಹತ್ಥತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಮುತ್ತಕ್ಖಣೇ।

    193. Theyyacetano sace tajjetvā parassa hatthato bhaṇḍaṃ pātāpeti, parassa hatthato bhaṇḍe muttamatte tajjetvā pātāpakassa parājayoti yojanā. Bhaṇḍe muttamatteti bhaṇḍe hatthato kesaggamattampi muttakkhaṇe.

    ೧೯೪. ಅಥಾಪೀತಿ ಅಥ ವಾ। ಪರಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಪಾತಾಪೇತಿ ವಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಯಂ ಮಯ್ಹಂ ರುಚ್ಚತಿ, ತಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಏವರೂಪಂ ಚೇ ಹೋತಿ, ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಿಸೇಸೇತ್ವಾ ವಾ ಪರಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ತಜ್ಜೇತ್ವಾ ಪಾತೇತಿ, ದುಕ್ಕಟಂ। ಏವಂ ಪಾತಿತಂ ಭಣ್ಡಂ ತಸ್ಸ ಚೋರಸ್ಸ ಆಮಸನೇ ದುಕ್ಕಟಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।

    194.Athāpīti atha vā. Parikappetvā pātāpeti vāti ettha ‘‘yaṃ mayhaṃ ruccati, taṃ gaṇhissāmī’’ti vā ‘‘evarūpaṃ ce hoti, gaṇhissāmī’’ti visesetvā vā parikappetvā tajjetvā pāteti, dukkaṭaṃ. Evaṃ pātitaṃ bhaṇḍaṃ tassa corassa āmasane dukkaṭaṃ vuttanti yojanā.

    ೧೯೫. ಯಥಾವತ್ಥುನ್ತಿ ಭಣ್ಡಸ್ಸ ಅಗ್ಘಾನುರೂಪಂ, ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಹೋತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಛಡ್ಡಿತೇಪೀತಿ ತಸ್ಸ ಚೋರಭಾವಂ ಜಾನಿತ್ವಾ ಭೀತತಸಿತೇನ ಅತ್ತನಾ ನೀಯಮಾನೇ ಭಣ್ಡೇ ಛಡ್ಡಿತೇಪಿ ಸತಿ। ತೇನೇವ ಠಾನಾಚಾವನಂ ಕಾರಾಪಿತನ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ನ ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ನ ದೋಸೋ’’ತಿ। ‘‘ತಿಟ್ಠ ತಿಟ್ಠಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಪನ ಉತ್ತಸಿತ್ವಾ ಛಡ್ಡನಂ ತಸ್ಸ ಆಣತ್ತಿಯಾ ವಿನಾ ಹೋತೀತಿ ತತ್ಥ ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತಥಾ ವದತೋ ಪನ ಅದಿನ್ನಾದಾನಪುಬ್ಬಪಯೋಗತ್ತಾ ದುಕ್ಕಟಮೇವ।

    195.Yathāvatthunti bhaṇḍassa agghānurūpaṃ, thullaccayaṃ hotīti adhippāyo. Chaḍḍitepīti tassa corabhāvaṃ jānitvā bhītatasitena attanā nīyamāne bhaṇḍe chaḍḍitepi sati. Teneva ṭhānācāvanaṃ kārāpitanti pārājikanti na gahetabbanti āha ‘‘na doso’’ti. ‘‘Tiṭṭha tiṭṭhā’’ti vutte pana uttasitvā chaḍḍanaṃ tassa āṇattiyā vinā hotīti tattha tassa anāpattīti adhippāyo. Tathā vadato pana adinnādānapubbapayogattā dukkaṭameva.

    ೧೯೬. ತನ್ತಿ ತಂ ಛಡ್ಡಿತಂ ಭಣ್ಡಂ। ತದುದ್ಧಾರೇತಿ ತಸ್ಸ ಛಡ್ಡಿತಸ್ಸ ಭಣ್ಡಸ್ಸ ಉದ್ಧಾರೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಪಾರಾಜಿಕಂ ಕದಾ ಸಿಯಾತಿ ಆಹ ‘‘ಸಾಮಿಕೇ ಸಾಲಯೇ ಗತೇ’’ತಿ। ನಿರಾಲಯಂ ಛಡ್ಡಿತಂ ಪನ ಗಣ್ಹತೋ ಅಸತಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇ ನ ದೋಸೋತಿ ಬ್ಯತಿರೇಕತೋ ದಸ್ಸೇತಿ।

    196.Tanti taṃ chaḍḍitaṃ bhaṇḍaṃ. Taduddhāreti tassa chaḍḍitassa bhaṇḍassa uddhāre pārājikaṃ. Pārājikaṃ kadā siyāti āha ‘‘sāmike sālaye gate’’ti. Nirālayaṃ chaḍḍitaṃ pana gaṇhato asati theyyacitte na dosoti byatirekato dasseti.

    ೧೯೭. ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಸಾಲಯಕಾಲೇ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಾಭಾವಪ್ಪಕಾರಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಗಣ್ಹತೋ’’ತಿ। ಪುಬ್ಬಗಾಥಾಯ ‘‘ತ’’ನ್ತಿ ಇಧಾನುವತ್ತತೇ। ಸಕಸಞ್ಞಾಯಗಣ್ಹತೋತಿ ‘‘ತಿಟ್ಠ ತಿಟ್ಠಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ಉತ್ತಸಿತ್ವಾ ಸಾಲಯಂ ಛಡ್ಡಿತಂ ತಂ ವತ್ಥುಂ ಸಕಸಞ್ಞಾಯ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ। ಗಹಣೇತಿ ಸಕಸಞ್ಞಾಯ ಗಹಣಹೇತು, ಸಕಸಞ್ಞಾಯ ಗಹಿತಭಣ್ಡಂ ಅತ್ತನೋ ಗಹಣಕಾರಣಾ ಭಿಕ್ಖುಂ ಅವಹಾರಾಪತ್ತಿತೋ ರಕ್ಖತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ । ತೇನಾಹ ‘‘ಗಹಣೇ ಪನ ರಕ್ಖತೀ’’ತಿ। ಭಣ್ಡದೇಯ್ಯಂ ಪನ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ತಥಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಗಹಣೇ ರಕ್ಖತೀತಿ ಅತಿದಿಸತಿ।

    197. Sāmikassa sālayakāle gaṇhantassāpi pārājikābhāvappakāraṃ dassetumāha ‘‘gaṇhato’’ti. Pubbagāthāya ‘‘ta’’nti idhānuvattate. Sakasaññāyagaṇhatoti ‘‘tiṭṭha tiṭṭhā’’ti vacanato uttasitvā sālayaṃ chaḍḍitaṃ taṃ vatthuṃ sakasaññāya gaṇhantassa. Gahaṇeti sakasaññāya gahaṇahetu, sakasaññāya gahitabhaṇḍaṃ attano gahaṇakāraṇā bhikkhuṃ avahārāpattito rakkhatīti adhippāyo . Tenāha ‘‘gahaṇe pana rakkhatī’’ti. Bhaṇḍadeyyaṃ pana hotīti yojanā. ‘‘Tathā’’ti iminā gahaṇe rakkhatīti atidisati.

    ೧೯೮-೯. ಧುರನಿಕ್ಖೇಪಂ ಕತ್ವಾತಿ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಕಿಮೇತೇನ ಭಣ್ಡೇನ, ಜೀವಿತರಕ್ಖನಮೇವ ವರತರ’’ನ್ತಿ ನಿರಾಲಯೋ ಹುತ್ವಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಭೀತೋ ಚೋರಾ ಪಲಾಯತೀ’’ತಿ। ಚೋರಾತಿ ಏತ್ಥ ಚ ಹೇತುಮ್ಹಿ ನಿಸ್ಸಕ್ಕಂ। ಗಣ್ಹತೋತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ತ’’ನ್ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ, ತಥಾ ಛಡ್ಡಿತಂ ತಂ ಭಣ್ಡನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉದ್ಧಾರೇ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಅನವಜ್ಜೇಪಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತವಸೇನ ದುಕ್ಕಟಂ ಹೋತಿ, ಅಸತಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇ ದುಕ್ಕಟಮ್ಪಿ ನ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಆಹರಾಪೇನ್ತೇತಿ ಏತ್ಥ ಭಾವಲಕ್ಖಣೇ ಭುಮ್ಮಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಭಣ್ಡಸಾಮಿನಿ ಆಹರಾಪೇನ್ತೇ ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    198-9.Dhuranikkhepaṃ katvāti ‘‘mayhaṃ kimetena bhaṇḍena, jīvitarakkhanameva varatara’’nti nirālayo hutvā. Tenāha ‘‘bhīto corā palāyatī’’ti. Corāti ettha ca hetumhi nissakkaṃ. Gaṇhatoti ettha ‘‘ta’’nti pāṭhaseso, tathā chaḍḍitaṃ taṃ bhaṇḍanti attho. Uddhāre dukkaṭanti vatthumhi anavajjepi theyyacittavasena dukkaṭaṃ hoti, asati theyyacitte dukkaṭampi na hotīti vuttaṃ hoti. Āharāpenteti ettha bhāvalakkhaṇe bhummaṃ, tasmiṃ bhaṇḍasāmini āharāpente satīti attho.

    ೨೦೦. ನಿರಾಲಯೇನ ಛಡ್ಡಿತವತ್ಥುನೋ ಗಹಣೇ ಭಣ್ಡದೇಯ್ಯಞ್ಚ ಅದೇನ್ತಸ್ಸ ಪರಾಜಯೋ ಚ ಕಸ್ಮಾತಿ ಆಹ ‘‘ತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ। ಅಞ್ಞಾಸೂತಿ ಮಹಾಪಚ್ಚರಿಯಾದೀಸು ಇತರಾಸು ಅಟ್ಠಕಥಾಸು।

    200. Nirālayena chaḍḍitavatthuno gahaṇe bhaṇḍadeyyañca adentassa parājayo ca kasmāti āha ‘‘tassā’’tiādi. Aññāsūti mahāpaccariyādīsu itarāsu aṭṭhakathāsu.

    ಹರಣಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Haraṇakakathāvaṇṇanā.

    ೨೦೧. ಉಪನಿಧಿಕಥಾಯ ‘‘ನ ಗಣ್ಹಾಮೀ’’ತಿ ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾವಾದಂ ಭಾಸತೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಯೇನ ಕೇನಚಿ ರಹಸಿ ‘‘ಇದಂ ಮಯ್ಹಂ ಭಣ್ಡಂ ಪಟಿಸಾಮೇತ್ವಾ ದೇಹೀ’’ತಿ ನಿಯ್ಯಾದಿತಂ ಭಣ್ಡಂ ಪಚ್ಛಾ ಸಾಮಿಕೇನ ‘‘ದೇಹಿ ಮೇ ತಂ ಭಣ್ಡ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಅಚ್ಚನ್ತಮುಪಗನ್ತುಂ ‘‘ನಾಹಂ ಗಣ್ಹಾಮೀ’’ತಿ ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾವಾದಂ ಭಾಸತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಗಣ್ಹಾಮೀತಿ ಅಗ್ಗಹೇಸಿಂ। ಅಚ್ಚನ್ತಾ ಹೇಸೋ ಅತೀತೇ ವತ್ತಮಾನಪ್ಪಯೋಗೋಯಂ। ‘‘ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾವಾದೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯ’’ನ್ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೨) ಇಮಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ವಿಸಯೇ ಕಸ್ಮಾ ದುಕ್ಕಟಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಅದಿನ್ನಾದಾನಪುಬ್ಬಕತ್ತಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಅದಿನ್ನಾದಾನಪುಬ್ಬಕತ್ತಾತಿ ಅದಿನ್ನಾದಾನಸ್ಸ ಸಹಪಯೋಗವಸೇನ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮತ್ತಾ, ನ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗತ್ತಾ। ನ ಹಿ ಅದಿನ್ನಾದಾನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಟ್ಠಾನೇ ದುಕ್ಕಟಮತ್ಥೀತಿ। ತೇನೇವಾಹ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಅದಿನ್ನಾದಾನಸ್ಸ ಪಯೋಗತ್ತಾ’’ತಿ।

    201. Upanidhikathāya ‘‘na gaṇhāmī’’ti sampajānamusāvādaṃ bhāsatoti yojanā. Yena kenaci rahasi ‘‘idaṃ mayhaṃ bhaṇḍaṃ paṭisāmetvā dehī’’ti niyyāditaṃ bhaṇḍaṃ pacchā sāmikena ‘‘dehi me taṃ bhaṇḍa’’nti vutte accantamupagantuṃ ‘‘nāhaṃ gaṇhāmī’’ti sampajānamusāvādaṃ bhāsatoti attho. Gaṇhāmīti aggahesiṃ. Accantā heso atīte vattamānappayogoyaṃ. ‘‘Sampajānamusāvāde pācittiya’’nti (pāci. 2) imassa sikkhāpadassa visaye kasmā dukkaṭaṃ vuttanti āha ‘‘adinnādānapubbakattā’’tiādi. Tattha adinnādānapubbakattāti adinnādānassa sahapayogavasena pubbaṅgamattā, na pubbapayogattā. Na hi adinnādānassa pubbapayoge pācittiyaṭṭhāne dukkaṭamatthīti. Tenevāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘adinnādānassa payogattā’’ti.

    ೨೦೨. ಏತಸ್ಸಾತಿ ಏತಸ್ಸ ಸಮೀಪೇ। ಕಿಂ ನು ದಸ್ಸತೀತಿ ದಸ್ಸತಿ ಕಿಂ ನು। ವಿಮತುಪ್ಪಾದೇತಿ ಹೇತುಮ್ಹಿ ಭುಮ್ಮಂ। ತಸ್ಸಾತಿ ಯಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಉಪನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ, ತಸ್ಸ।

    202.Etassāti etassa samīpe. Kiṃ nu dassatīti dassati kiṃ nu. Vimatuppādeti hetumhi bhummaṃ. Tassāti yassa bhikkhuno santike upanikkhittaṃ, tassa.

    ೨೦೩. ತಸ್ಮಿನ್ತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಉಪನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಭಿಕ್ಖುಮ್ಹಿ। ದಾನೇ ನಿರುಸ್ಸಾಹೇತಿ ಅತ್ತನಿ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಸ್ಸ ಭಣ್ಡಸ್ಸ ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ದಾನವಿಸಯೇ ಉಸ್ಸಾಹರಹಿತೇ ಸತಿ, ‘‘ನ ದಾನಿ ತಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇ ಕತೇತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಉಭಿನ್ನಂ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇ’’ತಿ। ಪರೋತಿ ಭಣ್ಡಸಾಮಿಕೋ। ಧುರನ್ತಿ ‘‘ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಆಕಾರೇನ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉಸ್ಸಾಹಂ। ನಿಕ್ಖಿಪೇತಿ ನಿಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯ।

    203.Tasminti yasmiṃ upanikkhittaṃ, tasmiṃ bhikkhumhi. Dāne nirussāheti attani nikkhittassa bhaṇḍassa sāmikassa dānavisaye ussāharahite sati, ‘‘na dāni taṃ dassāmī’’ti dhuranikkhepe kateti adhippāyo. Tenevāha ‘‘ubhinnaṃ dhuranikkhepe’’ti. Paroti bhaṇḍasāmiko. Dhuranti ‘‘yena kenaci ākārena gaṇhissāmī’’ti ussāhaṃ. Nikkhipeti nikkhipeyya.

    ೨೦೪. ಚಿತ್ತೇನಾದಾತುಕಾಮೋವಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಯೋ ತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ। ಚೇತಿ ಅಪಿ-ಸದ್ದತ್ಥೇ। ಯೋ ಚೋರೋ ಚಿತ್ತೇನ ಅದಾತುಕಾಮೋವ, ತಸ್ಸ ಚೋರಸ್ಸ ‘‘ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಮುಖೇನ ವದತೋಪೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಥ ವಾ ಅದಾತುಕಾಮೋತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಹುತ್ವಾ’’ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ। ಚೇತಿ ವುತ್ತತ್ಥೋ। ಏವಾತಿ ‘‘ಪರಾಜಯೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಯುಜ್ಜತಿ। ಚಿತ್ತೇನ ಅದಾತುಕಾಮೋ ಹುತ್ವಾ ಮುಖೇನ ‘‘ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವದತೋಪಿ ಸಾಮಿನೋ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇ ಸತಿ ಪರಾಜಯೋ ಹೋತೇವಾತಿ ಯೋಜನಾ।

    204.Cittenādātukāmovāti ettha ‘‘yo tassā’’ti pāṭhaseso. Ceti api-saddatthe. Yo coro cittena adātukāmova, tassa corassa ‘‘dassāmī’’ti mukhena vadatopīti yojanā. Atha vā adātukāmoti ettha ‘‘hutvā’’ti pāṭhaseso. Ceti vuttattho. Evāti ‘‘parājayo’’ti iminā yujjati. Cittena adātukāmo hutvā mukhena ‘‘dassāmī’’ti vadatopi sāmino dhuranikkhepe sati parājayo hotevāti yojanā.

    ಉಪನಿಧಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Upanidhikathāvaṇṇanā.

    ೨೦೫. ಸುಙ್ಕಘಾತಸ್ಸಾತಿ ‘‘ಸುಙ್ಕಘಾತಂ ನಾಮ ರಞ್ಞಾ ಠಪಿತಂ ಹೋತಿ ಪಬ್ಬತಖಣ್ಡೇ ವಾ ನದೀತಿತ್ಥೇ ವಾ ಗಾಮದ್ವಾರೇ ವಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೧೩) ಪಾಳಿಯಂ ಆಗತಸ್ಸ ‘‘ಸುಙ್ಕಂ ತತೋ ಹನನ್ತಿ…ಪೇ॰… ವಿನಾಸೇನ್ತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೧೩) ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ನಿರುತ್ತಸ್ಸ ‘‘ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ನೀಯಮಾನೇ ಭಣ್ಡೇ ಏತ್ತಕತೋ ಏತ್ತಕಂ ರಾಜಭಾಗಂ ಗಹೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ರಾಜಾದೀಹಿ ತಂತಂಪದೇಸಸಾಮಿಕೇಹಿ ನಿಯಮಿತಸ್ಸ ಪಬ್ಬತಖಣ್ಡಾದಿಟ್ಠಾನಸ್ಸ। ಬಹೀತಿ ಸುಙ್ಕಗಹಣತ್ಥಾಯ ಪರಿಕಪ್ಪಿತಸೀಮತೋ ಬಹಿ। ಪಾತೇತೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೋ’’ತಿ ಪಕರಣತೋ ಲಬ್ಭತಿ। ‘‘ರಾಜಾರಹಂ ಭಣ್ಡ’’ನ್ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ। ಯತೋ ಕುತೋಚಿ ಭಣ್ಡತೋ ಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ವಾ ಅತಿರೇಕಪಞ್ಚಮಾಸಕಂ ವಾ ಅಗ್ಘನಕೋ ಭಾಗೋ ರಾಜಾದಿದೇಸಸಾಮಿಕಸ್ಸ ದಾತಬ್ಬೋ ಹೋತಿ, ತಾದಿಸಂ ಭಣ್ಡಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೋ ಯಥಾ ಬಹಿ ಪತತಿ, ಏವಂ ಖಿಪತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಧುವಂ ಪತತೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ‘‘ತ’’ನ್ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ, ‘‘ಭಣ್ಡ’’ನ್ತಿ ಪಕರಣತೋ ಲಬ್ಭತಿ। ಯಥಾ ಖಿತ್ತಂ ತಂ ಭಣ್ಡಂ ಏಕನ್ತೇನ ಬಹಿ ಪತತೀತಿ। ಹತ್ಥತೋ ಮುತ್ತಮತ್ತೇ ತಸ್ಮಿಂ ಭಣ್ಡೇ।

    205.Suṅkaghātassāti ‘‘suṅkaghātaṃ nāma raññā ṭhapitaṃ hoti pabbatakhaṇḍe vā nadītitthe vā gāmadvāre vā’’ti (pārā. 113) pāḷiyaṃ āgatassa ‘‘suṅkaṃ tato hananti…pe… vināsentī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.113) aṭṭhakathāyaṃ niruttassa ‘‘ito paṭṭhāya nīyamāne bhaṇḍe ettakato ettakaṃ rājabhāgaṃ gahetabba’’nti rājādīhi taṃtaṃpadesasāmikehi niyamitassa pabbatakhaṇḍādiṭṭhānassa. Bahīti suṅkagahaṇatthāya parikappitasīmato bahi. Pātetīti ettha ‘‘theyyacitto’’ti pakaraṇato labbhati. ‘‘Rājārahaṃ bhaṇḍa’’nti pāṭhaseso. Yato kutoci bhaṇḍato pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghanako bhāgo rājādidesasāmikassa dātabbo hoti, tādisaṃ bhaṇḍaṃ theyyacitto yathā bahi patati, evaṃ khipatīti attho. Dhuvaṃ patatīti etthāpi ‘‘ta’’nti pāṭhaseso, ‘‘bhaṇḍa’’nti pakaraṇato labbhati. Yathā khittaṃ taṃ bhaṇḍaṃ ekantena bahi patatīti. Hatthato muttamatte tasmiṃ bhaṇḍe.

    ೨೦೬. ‘‘ಧುವಂ ಪತತೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಬ್ಯತಿರೇಕಂ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ತಂ ರುಕ್ಖೇ’’ತಿಆದಿ। ತನ್ತಿ ಥೇಯ್ಯಾಯ ಬಹಿ ಪಾತೇತುಂ ಖಿತ್ತಂ ಭಣ್ಡಂ ಪಟಿಹತಂ ಹುತ್ವಾತಿ ಯೋಜನಾ। ವಾತಕ್ಖಿತ್ತಮ್ಪಿ ವಾತಿ ಪಾಠೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ‘‘ವಾತಕ್ಖಿತ್ತೋ’’ತಿ ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ವಾ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।

    206. ‘‘Dhuvaṃ patatī’’ti ettha byatirekaṃ dassetumāha ‘‘taṃ rukkhe’’tiādi. Tanti theyyāya bahi pātetuṃ khittaṃ bhaṇḍaṃ paṭihataṃ hutvāti yojanā. Vātakkhittampi vāti pāṭho gahetabbo. ‘‘Vātakkhitto’’ti liṅgavipallāso vā daṭṭhabbo.

    ೨೦೭. ಪಚ್ಛಾತಿ ಪತಿತಟ್ಠಾನೇ ಥೋಕಂ ಚಿರಾಯಿತ್ವಾ, ಇಮಿನಾ ಥೋಕಮ್ಪಿ ಚಿರಾಯಿತಮತ್ತೇ ಪಯೋಗಸಾಧಿಯಂ ಕಾರಿಯಂ ಸಿದ್ಧಮೇವಾತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ಸಮ್ಪನ್ನಮೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪಾರಾಜಿಕಂ ಸಿಯಾ’’ತಿ।

    207.Pacchāti patitaṭṭhāne thokaṃ cirāyitvā, iminā thokampi cirāyitamatte payogasādhiyaṃ kāriyaṃ siddhamevāti pārājikassa kāraṇaṃ sampannamevāti dasseti. Tenāha ‘‘pārājikaṃ siyā’’ti.

    ೨೦೮. ‘‘ಠತ್ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಪತಿತಟ್ಠಾನೇ ಅಚಿರಾಯಿತ್ವಾ ಗತೇಪಿ ತಸ್ಮಿಂ ಬಹಿ ಪತಿತಟ್ಠಾನತೋ ಇತರತ್ರಾಪಿ ಚಿರಾಯಿತೇನ ಬಹಿ ಪಾತನಪ್ಪಯೋಗೇನ ಸಾಧಿಯಂ ಕಾರಿಯಂ ಸಿದ್ಧಮೇವಾತಿ ಪಾರಾಜಿಕಕಾರಣಸ್ಸ ಸಿದ್ಧತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಪರಾಜಯೋ’’ತಿ। ‘‘ಅತಿಟ್ಠಮಾನ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಅಚಿರಾಯನೇನ ಪಯೋಗಸ್ಸ ನಿರತ್ಥಕತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ರಕ್ಖತೀ’’ತಿ।

    208.‘‘Ṭhatvā’’tiādinā patitaṭṭhāne acirāyitvā gatepi tasmiṃ bahi patitaṭṭhānato itaratrāpi cirāyitena bahi pātanappayogena sādhiyaṃ kāriyaṃ siddhamevāti pārājikakāraṇassa siddhataṃ dasseti. Tenevāha ‘‘parājayo’’ti. ‘‘Atiṭṭhamāna’’ntiādinā yattha katthaci acirāyanena payogassa niratthakataṃ dasseti. Tenevāha ‘‘rakkhatī’’ti.

    ೨೦೯. ತನ್ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನಂ।

    209.Tanti aṭṭhakathāvacanaṃ.

    ೨೧೦. ಸಯಂ ವಾ ವಟ್ಟೇತೀತಿ ಅನ್ತೋ ಠಿತೋ ಸಯಂ ವಾ ಹತ್ಥೇನ ವಾ ಪಾದೇನ ವಾ ಯಟ್ಠಿಯಾ ವಾ ಬಹಿಸೀಮಾಯ ನಿನ್ನಟ್ಠಾನಂ ಪರಿವಟ್ಟೇತಿ। ಅಟ್ಠತ್ವಾತಿ ಪವಟ್ಟಿತಮತ್ತೇ ಅನ್ತೋ ಕತ್ಥಚಿಪಿ ಅಟ್ಠತ್ವಾ। ವಟ್ಟಮಾನನ್ತಿ ಪವಟ್ಟನ್ತಂ। ಗತನ್ತಿ ಬಹಿಸೀಮಂ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಟ್ಠಾನಮ್ಪಿ ಅನ್ತೋಸೀಮಮತಿಕ್ಕಮಮತ್ತಂ।

    210.Sayaṃ vā vaṭṭetīti anto ṭhito sayaṃ vā hatthena vā pādena vā yaṭṭhiyā vā bahisīmāya ninnaṭṭhānaṃ parivaṭṭeti. Aṭṭhatvāti pavaṭṭitamatte anto katthacipi aṭṭhatvā. Vaṭṭamānanti pavaṭṭantaṃ. Gatanti bahisīmaṃ kesaggamattaṭṭhānampi antosīmamatikkamamattaṃ.

    ೨೧೧. ತಂ ಭಣ್ಡಂ ಸಚೇ ಅನ್ತೋ ಠತ್ವಾ ಠತ್ವಾ ಬಹಿ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಯದಿ ಅನ್ತೋಸೀಮಾಯ ಠತ್ವಾ ಠತ್ವಾ ಬಹಿಸೀಮಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ರಕ್ಖತೀತಿ ಅನ್ತೋಸೀಮಾಯ ಪಠಮಗತಿನಿವತ್ತನೇನೇವ ಏತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಯೋಗವೇಗಸ್ಸ ನಿವತ್ತತ್ತಾ, ತತೋ ಉಪರಿ ನಿವತ್ತನಾರಹಕಾರಣಸ್ಸ ಅಲದ್ಧಭಾವೇನ ಅತ್ತನಾ ಚ ಗತತ್ತಾ ತಥಾ ಬಹಿಸೀಮಪ್ಪತ್ತಂ ತಂ ಭಣ್ಡಂ ತಂಮೂಲಕಪಯೋಜಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆಪತ್ತಿಯಾ ರಕ್ಖತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸುದ್ಧಚಿತ್ತೇನ ಠಪಿತೇತಿ ‘‘ಏವಂ ಠಪಿತೇ ವಟ್ಟಿತ್ವಾ ಗಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ವಿನಾ ‘‘ಕೇವಲಂ ಠಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತೇನ ಬಹಿಸೀಮಾಭಿಮುಖಂ ನಿನ್ನಟ್ಠಾನಂ ಓತಾರೇತ್ವಾ ಠಪಿತೇ। ಸಯಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಭಣ್ಡಂ ಸಯಮೇವ ನಿನ್ನಟ್ಠಾನಂ ನಿನ್ನಂ ಹುತ್ವಾ ಬಹಿಸೀಮಂ ಚೇ ಪವಟ್ಟನ್ತಂ ಗಚ್ಛತಿ। ವಟ್ಟತೀತಿ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಅಕರಣತೋ ವಟ್ಟತಿ।

    211. Taṃ bhaṇḍaṃ sace anto ṭhatvā ṭhatvā bahi gacchatīti yojanā. Yadi antosīmāya ṭhatvā ṭhatvā bahisīmaṃ gacchatīti attho. Rakkhatīti antosīmāya paṭhamagatinivattaneneva etassa bhikkhuno payogavegassa nivattattā, tato upari nivattanārahakāraṇassa aladdhabhāvena attanā ca gatattā tathā bahisīmappattaṃ taṃ bhaṇḍaṃ taṃmūlakapayojakaṃ bhikkhuṃ āpattiyā rakkhatīti adhippāyo. Suddhacittena ṭhapiteti ‘‘evaṃ ṭhapite vaṭṭitvā gamissatī’’ti theyyacittena vinā ‘‘kevalaṃ ṭhapessāmī’’ti cittena bahisīmābhimukhaṃ ninnaṭṭhānaṃ otāretvā ṭhapite. Sayaṃ vaṭṭatīti bhaṇḍaṃ sayameva ninnaṭṭhānaṃ ninnaṃ hutvā bahisīmaṃ ce pavaṭṭantaṃ gacchati. Vaṭṭatīti āpattiyā akaraṇato vaṭṭati.

    ೨೧೨. ಗಚ್ಛನ್ತೇತಿ ಚೋರಸ್ಸ ಪಯೋಗಂ ವಿನಾ ಅತ್ತನಾವ ಗಚ್ಛನ್ತೇ। ತನ್ತಿ ರಾಜದೇಯ್ಯಪಞ್ಚಮಾಸಕಅತಿರೇಕಪಞ್ಚಮಾಸಕಮತ್ತಂ ಸುಙ್ಕವನ್ತಂ ಭಣ್ಡಂ। ನೀಹಟೇಪಿ ನಾವಹಾರೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಕೇವಲಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಅನಙ್ಗಭಾವತೋ, ಯಾನಾದಿಪಯೋಜಕಕಾಯವಚೀಪಯೋಗಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ, ಭಣ್ಡಟ್ಠಪಿತಯಾನಾದಿನೋ ಅತ್ತನಾವ ಬಹಿಸೀಮಪ್ಪತ್ತತ್ತಾ, ತೇನೇವ ಭಣ್ಡಸ್ಸಾಪಿ ಗತತ್ತಾ ಚ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅವಹಾರೋ ನತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    212.Gacchanteti corassa payogaṃ vinā attanāva gacchante. Tanti rājadeyyapañcamāsakaatirekapañcamāsakamattaṃ suṅkavantaṃ bhaṇḍaṃ. Nīhaṭepi nāvahāroti yojanā. Kevalaṃ theyyacittassa āpattiyā anaṅgabhāvato, yānādipayojakakāyavacīpayogassa abhāvato, bhaṇḍaṭṭhapitayānādino attanāva bahisīmappattattā, teneva bhaṇḍassāpi gatattā ca bhikkhuno avahāro natthīti attho.

    ೨೧೩. ಪಯೋಗೇನ ವಿನಾತಿ ಚೋರಸ್ಸ ಸಕಪಯೋಗಮನ್ತರೇನ। ಅವಹಾರೋ ನ ವಿಜ್ಜತೀತಿ ಏತ್ಥ ಯುತ್ತಿ ವುತ್ತನಯಾವ।

    213.Payogena vināti corassa sakapayogamantarena. Avahāro na vijjatīti ettha yutti vuttanayāva.

    ೨೧೪. ಮಣಿನ್ತಿ ಪಾದಾರಹಂ ಸುಙ್ಕದಾತಬ್ಬಮಣಿರತನಂ, ಏತೇನೇವ ಉಪಲಕ್ಖಣಪದತ್ತಾ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಭಣ್ಡಂ ಸಙ್ಗಹಿತಮೇವ। ಪಾರಾಜಿಕಂ ಸಿಯಾತಿ ಯಾನಸ್ಸ ಅತ್ತನಾ ಪಾಜಿತತ್ತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸೀಮಾತಿಕ್ಕಮನೇತಿ ಸುಙ್ಕಗ್ಗಹಣಸ್ಸ ನಿಯಮಿತಟ್ಠಾನಾತಿಕ್ಕಮನೇ।

    214.Maṇinti pādārahaṃ suṅkadātabbamaṇiratanaṃ, eteneva upalakkhaṇapadattā yaṃkiñci bhaṇḍaṃ saṅgahitameva. Pārājikaṃ siyāti yānassa attanā pājitattāti adhippāyo. Sīmātikkamaneti suṅkaggahaṇassa niyamitaṭṭhānātikkamane.

    ೨೧೫. ಮತನ್ತಿ ‘‘ಏತ್ತಕಭಣ್ಡತೋ ಏತ್ತಕಂ ಗಹೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ರಾಜೂಹಿ ಅನುಮತಂ। ಸೇಸೋ ಕಥಾಮಗ್ಗೋತಿ ‘‘ಸುಙ್ಕಟ್ಠಾನಂ ಪತ್ವಾ ಸುಙ್ಕಿಕೇಸು ನಿದ್ದಾಯಮಾನೇಸು, ಕೀಳನ್ತೇಸು, ಬಹಿಗತೇಸು ವಾ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ಅದಿಸ್ವಾ ಗಚ್ಛತೋ ನ ದೋಸೋ, ಭಣ್ಡದೇಯ್ಯಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ಏವಮಾದಿಕೋ ವಿನಿಚ್ಛಯಕಥಾಮಗ್ಗೋ। ಅರಞ್ಞಟ್ಠಕಥಾಸಮೋತಿ ‘‘ಯೋ ಚಾರಕ್ಖಟ್ಠಾನಂ ಪತ್ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ವಿ॰ ವಿ॰ ೧೭೦) ಯಥಾವುತ್ತಅರಞ್ಞಟ್ಠಕಥಾಯ ಸದಿಸೋ,

    215.Matanti ‘‘ettakabhaṇḍato ettakaṃ gahetabba’’nti rājūhi anumataṃ. Seso kathāmaggoti ‘‘suṅkaṭṭhānaṃ patvā suṅkikesu niddāyamānesu, kīḷantesu, bahigatesu vā pariyesitvā adisvā gacchato na doso, bhaṇḍadeyyaṃ hotī’’ti evamādiko vinicchayakathāmaggo. Araññaṭṭhakathāsamoti ‘‘yo cārakkhaṭṭhānaṃ patvā’’tiādinā (vi. vi. 170) yathāvuttaaraññaṭṭhakathāya sadiso,

    ‘‘ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಚಿತ್ತೇ ಕತ್ವಾ।

    ‘‘Kammaṭṭhānaṃ citte katvā;

    ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ ಅಞ್ಞವಿಹಿತೋ।

    Cintento aññavihito;

    ಸುಙ್ಕಟ್ಠಾನಂ ಪತ್ವಾ ಗಚ್ಛೇ।

    Suṅkaṭṭhānaṃ patvā gacche;

    ಭಣ್ಡದೇಯ್ಯಂ ಹೋತೇವಸ್ಸಾ’’ತಿ॥ –

    Bhaṇḍadeyyaṃ hotevassā’’ti. –

    ಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುಚ್ಚಮಾನಸದಿಸೋಯೇವ। ತೇನೇವ ಗತತ್ಥತಾಯ ಇದಾನಿ ನ ವಿಚಾರೀಯತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।

    Ādinā nayena vuccamānasadisoyeva. Teneva gatatthatāya idāni na vicārīyatīti adhippāyo.

    ಸುಙ್ಕಘಾತಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Suṅkaghātakathāvaṇṇanā.

    ೨೧೬. ‘‘ಪಾಣೋ ನಾಮ ಮನುಸ್ಸಪಾಣೋ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೧೪) ಪಾಳಿತೋ ಚ ‘‘ತಮ್ಪಿ ಭುಜಿಸ್ಸಂ ಹರನ್ತಸ್ಸ ಅವಹಾರೋ ನತ್ಥೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೧೪) ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನತೋ ಚ ಪರದಾಸಮನುಸ್ಸೋಯೇವ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ತಮೇವ ದಸ್ಸೇತುಮಾಹ ‘‘ಅನ್ತೋಜಾತ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಗೇಹದಾಸಿಯಾ ಕುಚ್ಛಿಮ್ಹಿ ದಾಸಸ್ಸ ಜಾತೋ ಅನ್ತೋಜಾತೋ ನಾಮ, ತಂ ವಾ। ಧನೇನ ಕೀತೋ ಧನಕ್ಕೀತೋ, ತಂ ವಾ। ದಿನ್ನಂ ವಾ ಪನ ಕೇನಚೀತಿ ಮಾತುಲಅಯ್ಯಕಾದೀಸು ಯೇನ ಕೇನಚಿ ದಾಸಂ ಕತ್ವಾ ದಿನ್ನಂ ವಾ। ದಾಸನ್ತಿ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಸಮ್ಬನ್ಧನೀಯಂ। ಕರಮರಾನೀತಂ ವಾ ದಾಸನ್ತಿ ಪರವಿಸಯಂ ವಿಲುಮ್ಪಿತ್ವಾ ಆನೇತ್ವಾ ದಾಸಭಾವಾಯ ಗಹಿತಸಙ್ಖಾತಂ ಕರಮರಾನೀತದಾಸಂ ವಾ। ಹರನ್ತಸ್ಸ ಪರಾಜಯೋತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಚೋರಿಕಾಯ ಹರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆಮಸನೇ ದುಕ್ಕಟಂ, ಫನ್ದಾಪನೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅತಿಕ್ಕಾಮಯತೋ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಹೋತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।

    216. ‘‘Pāṇo nāma manussapāṇo vuccatī’’ti (pārā. 114) pāḷito ca ‘‘tampi bhujissaṃ harantassa avahāro natthī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.114) aṭṭhakathāvacanato ca paradāsamanussoyeva adhippetoti tameva dassetumāha ‘‘antojāta’’ntiādi. Gehadāsiyā kucchimhi dāsassa jāto antojāto nāma, taṃ vā. Dhanena kīto dhanakkīto, taṃ vā. Dinnaṃ vā pana kenacīti mātulaayyakādīsu yena kenaci dāsaṃ katvā dinnaṃ vā. Dāsanti paccekaṃ sambandhanīyaṃ. Karamarānītaṃ vā dāsanti paravisayaṃ vilumpitvā ānetvā dāsabhāvāya gahitasaṅkhātaṃ karamarānītadāsaṃ vā. Harantassa parājayoti ettha ‘‘corikāya harissāmī’’ti āmasane dukkaṭaṃ, phandāpane thullaccayaṃ āpajjitvā ṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi atikkāmayato pārājikaṃ hotīti adhippāyo.

    ೨೧೭. ಭುಜಿಸ್ಸಂ ವಾತಿ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಮನುಸ್ಸಸ್ಸ ಅದಾಸಭೂತಂ। ಮಾನುಸನ್ತಿ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕಂ ಸತ್ತಂ। ಆಠಪಿತನ್ತಿ ಉಪನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ।

    217.Bhujissaṃ vāti yassa kassaci manussassa adāsabhūtaṃ. Mānusanti manussajātikaṃ sattaṃ. Āṭhapitanti upanikkhittaṃ.

    ೨೧೮. ತನ್ತಿ ಅನ್ತೋಜಾತಾದೀಸು ದಾಸೇಸು ಯಂ ಕಞ್ಚಿ ದಾಸಂ। ಪಲಾಯಿತುಕಾಮೋವಾತಿ ಪಲಾಪೇತುಕಾಮೋ ನೀಹರಿತುಕಾಮೋ। ಅಥ ವಾ ತಂ ದಾಸಂ ಭುಜೇಹಿ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅಯಂ ಪಲಾಯಿತುಕಾಮೋತಿಪಿ ಅತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಭುಜೇಹೀತಿ ಉಭೋಹಿ ಹತ್ಥೇಹಿ। ತಂ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋತಿ ತಸ್ಸ ಠಿತಟ್ಠಾನಂ ತಂಠಿತಟ್ಠಾನಂ, ತತೋ ತಂಠಿತಟ್ಠಾನತೋ, ಚೋರೇನ ಅತ್ತನಾ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋತಿ ಅತ್ಥೋ ನ ಗಹೇತಬ್ಬೋತಿ ದಸ್ಸೇತುಮೇವಂ ವುತ್ತಂ। ಕಿಞ್ಚಿ ಸಙ್ಕಾಮೇತೀತಿ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ತತೋ ಅಞ್ಞಂ ಠಾನಂ ಪಾಪೇತಿ। ಭುಜೇಹಿ ವಾತಿ ಏತ್ಥ ವಾ-ಸದ್ದೋ ವಕ್ಖಮಾನಪಕಾರನ್ತರಾಪೇಕ್ಖೋ, ‘‘ಸಙ್ಕಾಮೇತಿ ವಾ’’ತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ।

    218.Tanti antojātādīsu dāsesu yaṃ kañci dāsaṃ. Palāyitukāmovāti palāpetukāmo nīharitukāmo. Atha vā taṃ dāsaṃ bhujehi ukkhipitvā ayaṃ palāyitukāmotipi attho gahetabbo. Bhujehīti ubhohi hatthehi. Taṃ ṭhitaṭṭhānatoti tassa ṭhitaṭṭhānaṃ taṃṭhitaṭṭhānaṃ, tato taṃṭhitaṭṭhānato, corena attanā ṭhitaṭṭhānatoti attho na gahetabboti dassetumevaṃ vuttaṃ. Kiñci saṅkāmetīti kesaggamattampi tato aññaṃ ṭhānaṃ pāpeti. Bhujehi vāti ettha vā-saddo vakkhamānapakārantarāpekkho, ‘‘saṅkāmeti vā’’ti yojetabbaṃ.

    ೨೧೯. ತಜ್ಜೇತ್ವಾತಿ ಭಯಕರೇನ ವಚನೇನ ಲೇಸೇನ, ಇಙ್ಗಿತೇನ ವಾ ತಾಸೇತ್ವಾ ನೇನ್ತಸ್ಸ ತಸ್ಸಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪದವಾರತೋತಿ ಪದವಾರೇನ ಯುತ್ತಾ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಾದಯೋ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಹೋನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಪಠಮಪದವಾರಯುತ್ತಾ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಾಪತ್ತಿ, ದುತಿಯಪದವಾರಯುತ್ತಾ ಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತಿ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।

    219.Tajjetvāti bhayakarena vacanena lesena, iṅgitena vā tāsetvā nentassa tassāti sambandho. Padavāratoti padavārena yuttā thullaccayādayo āpattiyo hontīti yojanā. Paṭhamapadavārayuttā thullaccayāpatti, dutiyapadavārayuttā pārājikāpatti hotīti attho.

    ೨೨೦. ಹತ್ಥಾದೀಸೂತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಕೇಸವತ್ಥಾದಿಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ತನ್ತಿ ದಾಸಂ। ಕಡ್ಢತೋಪೀತಿ ಆಕಡ್ಢತೋಪಿ। ಪರಾಜಯೋತಿ ‘‘ಪದವಾರತೋ’’ತಿ ಅನುವತ್ತಮಾನತ್ತಾ ಪಠಮಪದವಾರೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ದುತಿಯಪದವಾರೇ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಯಂ ನಯೋತಿ ‘‘ಪದವಾರತೋ ಯುತ್ತಾ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಾದಯೋ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತನಯೋ।

    220.Hatthādīsūti ādi-saddena kesavatthādiṃ saṅgaṇhāti. Tanti dāsaṃ. Kaḍḍhatopīti ākaḍḍhatopi. Parājayoti ‘‘padavārato’’ti anuvattamānattā paṭhamapadavāre thullaccayaṃ, dutiyapadavāre atikkante pārājikanti attho. Ayaṃ nayoti ‘‘padavārato yuttā thullaccayādayo āpattiyo hontī’’ti vuttanayo.

    ೨೨೧. ವೇಗಸಾವಾತಿ ವೇಗೇನೇವ, ಚೋರಸ್ಸ ವಚನೇನ ಕಾತಬ್ಬವಿಸೇಸರಹಿತೇನ ಬಲವಗಮನವೇಗೇನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಇಮಿನಾ ಅನಾಪತ್ತಿಭಾವಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇತಿ।

    221.Vegasāvāti vegeneva, corassa vacanena kātabbavisesarahitena balavagamanavegenāti vuttaṃ hoti. Iminā anāpattibhāvassa kāraṇaṃ dasseti.

    ೨೨೨. ಸಣಿಕನ್ತಿ ಮನ್ದಗತಿಯಾ। ವದತೀತಿ ‘‘ಗಚ್ಛ, ಯಾಹಿ, ಪಲಾಯಾ’’ತಿಆದಿಕಂ ವಚನಂ ಕಥೇತಿ। ಸೋಪಿ ಚಾತಿ ಯೋ ಮನ್ದಗತಿಯಾ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಏವಂ ವುತ್ತೋ, ಸೋಪಿ ಚ।

    222.Saṇikanti mandagatiyā. Vadatīti ‘‘gaccha, yāhi, palāyā’’tiādikaṃ vacanaṃ katheti. Sopi cāti yo mandagatiyā gacchanto evaṃ vutto, sopi ca.

    ೨೨೩. ಪಲಾಯಿತ್ವಾತಿ ಸಾಮಿಕಂ ಪಹಾಯ ಗನ್ತ್ವಾ। ಅಞ್ಞನ್ತಿ ಸಾಮಿಕಾಯತ್ತಟ್ಠಾನತೋ ಅಞ್ಞಂ ಠಾನಂ। ಸಾಪಣಂ ವೀಥಿಸನ್ನಿವೇಸಯುತ್ತಂ ನಿಗಮಮ್ಪಿ ವಾ। ತತೋತಿ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಪವಿಟ್ಠಗಾಮಾದಿತೋ। ತನ್ತಿ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಪವಿಟ್ಠಂ ತಂ ದಾಸಂ।

    223.Palāyitvāti sāmikaṃ pahāya gantvā. Aññanti sāmikāyattaṭṭhānato aññaṃ ṭhānaṃ. Sāpaṇaṃ vīthisannivesayuttaṃ nigamampi vā. Tatoti palāyitvā paviṭṭhagāmādito. Tanti palāyitvā paviṭṭhaṃ taṃ dāsaṃ.

    ಪಾಣಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Pāṇakathāvaṇṇanā.

    ೨೨೪. ಥೇಯ್ಯಾತಿ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ। ಸಪ್ಪಕರಣ್ಡನ್ತಿ ಸಪ್ಪಸಯನಪೇಳಂ। ಯಥಾವತ್ಥುನ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಮಾಹ। ಠಾನತೋತಿ ಸಪ್ಪಪೇಳಾಯ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ। ಚಾವನೇತಿ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಾತಿಕ್ಕಮೇ।

    224.Theyyāti theyyacittena. Sappakaraṇḍanti sappasayanapeḷaṃ. Yathāvatthunti thullaccayamāha. Ṭhānatoti sappapeḷāya ṭhitaṭṭhānato. Cāvaneti kesaggamattātikkame.

    ೨೨೫. ಕರಣ್ಡನ್ತಿ ಸಪ್ಪಪೇಳಂ। ಉಗ್ಘಾಟೇತ್ವಾತಿ ವಿವರಿತ್ವಾ। ಕರಣ್ಡತಲತೋತಿ ಅನ್ತೋಪೇಳಾಯ ತಲತೋ। ನಙ್ಗುಟ್ಠೇತಿ ನಙ್ಗುಟ್ಠಪರಿಯನ್ತೇ।

    225.Karaṇḍanti sappapeḷaṃ. Ugghāṭetvāti vivaritvā. Karaṇḍatalatoti antopeḷāya talato. Naṅguṭṭheti naṅguṭṭhapariyante.

    ೨೨೬. ಘಂಸಿತ್ವಾತಿ ಪೇಳಾಪಸ್ಸೇ ಫುಸಾಪೇತ್ವಾ। ಸಪ್ಪಕರಣ್ಡಸ್ಸ ಮುಖವಟ್ಟಿತೋತಿ ಕರಣ್ಡಪುಟಮುಖವಟ್ಟಿತೋ। ತಸ್ಸ ನಙ್ಗುಟ್ಠೇ ಮುತ್ತಮತ್ತೇತಿ ಯೋಜನಾ।

    226.Ghaṃsitvāti peḷāpasse phusāpetvā. Sappakaraṇḍassa mukhavaṭṭitoti karaṇḍapuṭamukhavaṭṭito. Tassa naṅguṭṭhe muttamatteti yojanā.

    ೨೨೭. ನಾಮತೋತಿ ನಾಮೇನ, ನಾಮಂ ವತ್ವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪಕ್ಕೋಸನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅವ್ಹಾಯನ್ತಸ್ಸ। ತಸ್ಸಾತಿ ಪಕ್ಕೋಸಕಸ್ಸ।

    227.Nāmatoti nāmena, nāmaṃ vatvāti vuttaṃ hoti. Pakkosantassāti avhāyantassa. Tassāti pakkosakassa.

    ೨೨೮. ತಥಾತಿ ಕರಣ್ಡಂ ವಿವರಿತ್ವಾ। ಮಣ್ಡೂಕಮೂಸಿಕಾನಂ ರವಂ ಕತ್ವಾ ನಾಮೇನ ಪಕ್ಕೋಸನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಯೋಜನಾ। ವಾ-ಸದ್ದೇನ ಲಾಜಾವಿಕಿರಣಅಚ್ಛರಪಹಾರಾದಿಕಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ।

    228.Tathāti karaṇḍaṃ vivaritvā. Maṇḍūkamūsikānaṃ ravaṃ katvā nāmena pakkosantassāti yojanā. Vā-saddena lājāvikiraṇaaccharapahārādikaṃ saṅgaṇhāti.

    ೨೨೯. ಮುಖನ್ತಿ ಸಪ್ಪಕರಣ್ಡಸ್ಸ ಮುಖಂ। ಏವಮೇವ ಚ ಕರೋನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಮಣ್ಡೂಕಸಞ್ಞಂ, ಮೂಸಿಕಸಞ್ಞಂ ಕತ್ವಾ ವಾ ಲಾಜಾ ವಿಕಿರಿತ್ವಾ ವಾ ಅಚ್ಛರಂ ಪಹರಿತ್ವಾ ವಾ ನಾಮಂ ವತ್ವಾ ಪಕ್ಕೋಸನ್ತಸ್ಸ। ಯೇನ ಕೇನಚೀತಿ ವುತ್ತನೀಹಾರತೋ ಯೇನ ವಾ ತೇನ ವಾ।

    229.Mukhanti sappakaraṇḍassa mukhaṃ. Evameva ca karontassāti maṇḍūkasaññaṃ, mūsikasaññaṃ katvā vā lājā vikiritvā vā accharaṃ paharitvā vā nāmaṃ vatvā pakkosantassa. Yena kenacīti vuttanīhārato yena vā tena vā.

    ೨೩೦. ನ ಪಕ್ಕೋಸತಿ ಚೇತಿ ಯಥಾವುತ್ತನಯೇನ ಯೋಜೇತ್ವಾ ನಾಮಂ ವತ್ವಾ ನ ಪಕ್ಕೋಸತಿ। ತಸ್ಸಾತಿ ಕರಣ್ಡಮುಖವಿವರಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ।

    230.Na pakkosati ceti yathāvuttanayena yojetvā nāmaṃ vatvā na pakkosati. Tassāti karaṇḍamukhavivarakassa bhikkhussa.

    ಅಪದಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Apadakathāvaṇṇanā.

    ೨೩೧. ಹತ್ಥಿನ್ತಿ ಹತ್ಥಿಮ್ಹಿ, ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ಏವ ಉಪಯೋಗವಚನಂ।

    231.Hatthinti hatthimhi, bhummatthe eva upayogavacanaṃ.

    ೨೩೨. ಸಾಲಾಯನ್ತಿ ಹತ್ಥಿಸಾಲಾಯಂ। ವಸತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ವತ್ಥು, ರಾಜಾಗಾರಂ, ತಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಅನ್ತೋವತ್ಥು, ಅನ್ತೋರಾಜಗೇಹನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಙ್ಗಣೇತಿ ಅನ್ತೋರಾಜಙ್ಗಣೇ। ಪಿ-ಸದ್ದೋ ‘‘ಅನ್ತೋನಗರೇ’’ತಿ ಅವುತ್ತಮ್ಪಿ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡೇತಿ। ವತ್ಥು ಚಾತಿ ಚ-ಸದ್ದೇನ ಅಙ್ಗಣಂ ಸಮುಚ್ಚಿನೋತಿ। ಸಕಲಂ ಅಙ್ಗಣಂ ಠಾನನ್ತಿ ಹತ್ಥಿನೋ ವಿಚರಣಯೋಗ್ಗಂ ಅಙ್ಗಣಟ್ಠಾನಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ, ಸಕಲಸಾಲಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।

    232.Sālāyanti hatthisālāyaṃ. Vasati etthāti vatthu, rājāgāraṃ, tassa anto antovatthu, antorājagehanti attho. Aṅgaṇeti antorājaṅgaṇe. Pi-saddo ‘‘antonagare’’ti avuttampi sampiṇḍeti. Vatthu cāti ca-saddena aṅgaṇaṃ samuccinoti. Sakalaṃ aṅgaṇaṃ ṭhānanti hatthino vicaraṇayoggaṃ aṅgaṇaṭṭhānaṃ sandhāyāha, sakalasālāti gahetabbaṃ.

    ೨೩೩. ಅಬದ್ಧಸ್ಸಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತಸಾಲಾರಾಜವತ್ಥಙ್ಗಣಾಪೇಕ್ಖಾಯ ವುತ್ತಂ। ಅಬದ್ಧಸ್ಸ ಹಿ ಹತ್ಥಿನೋ ಸಕಲಸಾಲಾದಯೋ ಠಾನಂ, ತದತಿಕ್ಕಮೇ ಠಾನಾಚಾವನಂ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಹೀತಿ ಅವಧಾರಣೇ ವಾ। ‘‘ಬದ್ಧಸ್ಸ ಹೀ’’ತಿ ಯೋಜನಾಯ ವಿಸೇಸತ್ಥೋವ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ, ಬದ್ಧಸ್ಸ ಪನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಬದ್ಧಸ್ಸ ಪನಾತಿ ಸಾಲಾದೀಸು ಸನ್ನಿಹಿತಸ್ಸ ಪನ। ಠಿತಟ್ಠಾನಞ್ಚಾತಿ ಸಾಲಾದೀಸು ಠಿತಟ್ಠಾನಞ್ಚ, ಚತೂಹಿ ಪಾದೇಹಿ ಅಕ್ಕನ್ತಟ್ಠಾನನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಬನ್ಧನಞ್ಚಾತಿ ಗೀವಾಯ ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಪಾದದ್ವಯಬನ್ಧನವಲಯೇ ವಾ ಉಭಯತ್ಥ ವಾ ಬನ್ಧನಟ್ಠಾನಞ್ಚ। ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ಠಿತಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಬನ್ಧನಞ್ಚ ಠಾನನ್ತಿ ಛ ವಾ ಪಞ್ಚ ವಾ ಠಾನಾನಿ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ। ತೇಸಂ ಠಾನಾನಂ। ಕಾರಯೇತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಆಪತ್ತಿ’’ನ್ತಿ ಸಾಮತ್ಥಿಯಾ ಲಬ್ಭತೀತಿ। ಹರತೋತಿ ಹತ್ಥಿಸಾಲಾದಿತೋ ಚೋರಿಕಾಯ ಹರನ್ತಸ್ಸ । ಕಾರಯೇತಿ ಆಮಸನೇ ದುಕ್ಕಟಂ, ಠಾನಭೇದಗಣನಾಯ ಯಾವ ಪಚ್ಛಿಮಟ್ಠಾನಾ ಪುರಿಮೇಸು ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಾನಿ, ಅನ್ತಿಮಟ್ಠಾನಾ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಚಾವನೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಕಾರೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    233.Abaddhassāti yathāvuttasālārājavatthaṅgaṇāpekkhāya vuttaṃ. Abaddhassa hi hatthino sakalasālādayo ṭhānaṃ, tadatikkame ṭhānācāvanaṃ hotīti attho. Hīti avadhāraṇe vā. ‘‘Baddhassa hī’’ti yojanāya visesatthova daṭṭhabbo, baddhassa panāti vuttaṃ hoti. Baddhassa panāti sālādīsu sannihitassa pana. Ṭhitaṭṭhānañcāti sālādīsu ṭhitaṭṭhānañca, catūhi pādehi akkantaṭṭhānanti vuttaṃ hoti. Bandhanañcāti gīvāya vā pacchā pādadvayabandhanavalaye vā ubhayattha vā bandhanaṭṭhānañca. Tasmāti yasmā ṭhitaṭṭhānañca bandhanañca ṭhānanti cha vā pañca vā ṭhānāni labbhanti, tasmā. Tesaṃ ṭhānānaṃ. Kārayeti ettha ‘‘āpatti’’nti sāmatthiyā labbhatīti. Haratoti hatthisālādito corikāya harantassa . Kārayeti āmasane dukkaṭaṃ, ṭhānabhedagaṇanāya yāva pacchimaṭṭhānā purimesu thullaccayāni, antimaṭṭhānā kesaggamattampi cāvane pārājikaṃ kāreyyāti attho.

    ೨೩೪. ಠಿತಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಚತೂಹಿ ಪಾದೇಹಿ ಅಕ್ಕನ್ತಟ್ಠಾನಂ, ಇದಞ್ಚ ಅಬದ್ಧಹತ್ಥಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಬದ್ಧಸ್ಸ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಸಾಲಾದೀಸು ಬದ್ಧಸ್ಸ ವುತ್ತವಿನಿಚ್ಛಯಸದಿಸೋತಿ ಗತತ್ಥತಾಯ ನ ವುತ್ತೋ।

    234.Ṭhitaṭṭhānanti catūhi pādehi akkantaṭṭhānaṃ, idañca abaddhahatthiṃ sandhāya vuttaṃ. Baddhassa vinicchayo sālādīsu baddhassa vuttavinicchayasadisoti gatatthatāya na vutto.

    ೨೩೫. ಏಕಂ ಠಾನನ್ತಿ ಸಯಿತಟ್ಠಾನಮತ್ತಂ। ತಸ್ಮಿನ್ತಿ ಗಜೇ। ತಸ್ಸಾತಿ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ। ತುರಙ್ಗಮಹಿಸಾದೀಸು ದ್ವಿಪದೇ ಚ ಬಹುಪ್ಪದೇ ಚ।

    235.Ekaṃ ṭhānanti sayitaṭṭhānamattaṃ. Tasminti gaje. Tassāti bhikkhussa. Turaṅgamahisādīsu dvipade ca bahuppade ca.

    ೨೩೬. ಏಸೇವ ನಯೋ ಞೇಯ್ಯೋ, ವತ್ತಬ್ಬಂ ಕಿಞ್ಚಿಪಿ ನತ್ಥೀತಿ ಯೋಜನಾ। ತತ್ಥ ತುರಙ್ಗಾ ಅಸ್ಸಾ। ಮಹಿಸಾ ಲುಲಾಯಾ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಗೋಗದ್ರಭಓಟ್ಠಾದಿಚತುಪ್ಪದಾನಂ ಸಙ್ಗಹೋ। ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚಿಪಿ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಸ್ಸಸಾಲಾರಾಜಾಗಾರಙ್ಗಣಬಹಿನಗರಾದೀಸು ಅಬನ್ಧಿತಸಯನಅಸ್ಸಾದೀನಂ ಠಾನಭೇದೋ ಯಥಾವುತ್ತಸದಿಸತ್ತಾ ನ ವುತ್ತೋ।

    236. Eseva nayo ñeyyo, vattabbaṃ kiñcipi natthīti yojanā. Tattha turaṅgā assā. Mahisā lulāyā. Ādi-saddena gogadrabhaoṭṭhādicatuppadānaṃ saṅgaho. Natthi kiñcipi vattabbanti assasālārājāgāraṅgaṇabahinagarādīsu abandhitasayanaassādīnaṃ ṭhānabhedo yathāvuttasadisattā na vutto.

    ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಠಪಿತಅಸ್ಸಸ್ಸ ಪನ ಸಚೇ ಸೋ ಚತೂಸು ಪಾದೇಸು ಬದ್ಧೋ ಹೋತಿ, ಬನ್ಧನಾನಂ, ಖುರಾನಞ್ಚ ಗಣನಾಯ ಅಟ್ಠ ಠಾನಾನಿ, ಸಚೇ ಮುಖೇ ಚ ಬದ್ಧೋ ಹೋತಿ, ನವ ಠಾನಾನಿ, ಮುಖೇಯೇವ ಬದ್ಧೋ, ಪಞ್ಚ ಠಾನಾನೀತಿ ಠಾನಭೇದೋ ಚ ತಥೇವ ಸಸಮಿಗಸೂಕರಾದಿಚತುಪ್ಪದೇಸು ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಠಪಿತೇಸು ಬದ್ಧಬದ್ಧಟ್ಠಾನೇಹಿ ಸಹ ಚತೂಹಿ ಪಾದೇಹಿ ಅಕ್ಕನ್ತಟ್ಠಾನವಸೇನ ಲಬ್ಭಮಾನೋ ಠಾನಭೇದೋ ಚ ಗೋಮಹಿಸೇಸು ಬದ್ಧೇಸು ಏವಮೇವ ಲಬ್ಭಮಾನೋ ಠಾನಭೇದೋ ಚ ವಜಾದೀಸು ಪದೇಸೇಸು ಪವೇಸಿತೇಸು ದ್ವಾರೇಸು ರುಕ್ಖಸೂಚಿಯೋ ಅಪನೇತ್ವಾ ವಾ ಅನಪನೇತ್ವಾ ವಾ ನಾಮಂ ವತ್ವಾ ವಾ ಅವತ್ವಾ ವಾ ಪಕ್ಕೋಸನ್ತಸ್ಸ, ಸಾಖಾಭಙ್ಗತಿಣಾದೀನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪಕ್ಕೋಸಿತ್ವಾ ವಾ ಅಪಕ್ಕೋಸಿತ್ವಾ ವಾ ಪಲೋಭೇನ್ತಸ್ಸ ತಾಸೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಸ್ಸ ಸಪ್ಪಕರಣ್ಡಕೇ ಸಪ್ಪಸ್ಸ ವುತ್ತನಯೇನ ಲಬ್ಭಮಾನೋ ವಿಸೇಸೋ ಚ ನೇತಬ್ಬೋ। ಇಹ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಠಾನಭೇದೇಸು ಬಹುಕೇಸುಪಿ ಉಪನ್ತಟ್ಠಾನೇಸು ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ಅನ್ತಟ್ಠಾನೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ ವುತ್ತಸದಿಸನ್ತಿ ಇಮಸ್ಸ ಸಬ್ಬಸ್ಸ ವಿನಿಚ್ಛಯಸ್ಸ ‘‘ಏಸೇವ ನಯೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾವ ಗತತ್ತಾ, ಆಹಟತೋ ಅವಿಞ್ಞಾಯಮಾನಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ವಿಸೇಸಸ್ಸಾಭಾವಾ ಚ ವುತ್ತಂ ‘‘ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚಿಪಿ ವತ್ತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ।

    Bandhitvā ṭhapitaassassa pana sace so catūsu pādesu baddho hoti, bandhanānaṃ, khurānañca gaṇanāya aṭṭha ṭhānāni, sace mukhe ca baddho hoti, nava ṭhānāni, mukheyeva baddho, pañca ṭhānānīti ṭhānabhedo ca tatheva sasamigasūkarādicatuppadesu bandhitvā ṭhapitesu baddhabaddhaṭṭhānehi saha catūhi pādehi akkantaṭṭhānavasena labbhamāno ṭhānabhedo ca gomahisesu baddhesu evameva labbhamāno ṭhānabhedo ca vajādīsu padesesu pavesitesu dvāresu rukkhasūciyo apanetvā vā anapanetvā vā nāmaṃ vatvā vā avatvā vā pakkosantassa, sākhābhaṅgatiṇādīni dassetvā pakkositvā vā apakkositvā vā palobhentassa tāsetvā nikkhamantassa sappakaraṇḍake sappassa vuttanayena labbhamāno viseso ca netabbo. Iha sabbattha ṭhānabhedesu bahukesupi upantaṭṭhānesu thullaccayaṃ, antaṭṭhāne pārājikaṃ vuttasadisanti imassa sabbassa vinicchayassa ‘‘eseva nayo’’ti imināva gatattā, āhaṭato aviññāyamānassa kassaci visesassābhāvā ca vuttaṃ ‘‘natthi kiñcipi vattabba’’nti.

    ದ್ವಿಪದೇಪೀತಿ ‘‘ದ್ವಿಪದಂ ನಾಮ ಮನುಸ್ಸಾ ಪಕ್ಖಜಾತಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೧೫) ಪಾಳಿಯಂ ವುತ್ತಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಚ ಮಯೂರಾದಿಲೋಮಪಕ್ಖಾ ಚ ವಗ್ಗುಲಿಆದಿಚಮ್ಮಪಕ್ಖಾ ಚ ಭಮರಾದಿಅಟ್ಠಿಪಕ್ಖಾ ಚಾತಿ ಏವಮಾದಿಕೇ ಸತ್ತೇ ಚ। ಬಹುಪ್ಪದೇತಿ ‘‘ಬಹುಪ್ಪದಂ ನಾಮ ವಿಚ್ಛಿಕಾ ಸತಪದೀ ಉಚ್ಚಾಲಿಙ್ಗಪಾಣಕಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೧೭) ಪಾಳಿಯಂ ವುತ್ತಬಹುಪ್ಪದಸತ್ತೇ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ।

    Dvipadepīti ‘‘dvipadaṃ nāma manussā pakkhajātā’’ti (pārā. 115) pāḷiyaṃ vuttā manussā ca mayūrādilomapakkhā ca vagguliādicammapakkhā ca bhamarādiaṭṭhipakkhā cāti evamādike satte ca. Bahuppadeti ‘‘bahuppadaṃ nāma vicchikā satapadī uccāliṅgapāṇakā’’ti (pārā. 117) pāḷiyaṃ vuttabahuppadasatte cāti attho.

    ಏತ್ತಾವತಾ ಪಾಪಭಿಕ್ಖೂನಂ ಲೇಸೋಕಾಸಪಿದಹನತ್ಥಂ ಪದಭಾಜನೇ ವುತ್ತಭೂಮಟ್ಠಾದಿತಿಂಸವಿನಿಚ್ಛಯಮಾತಿಕಾಕಥಾಸು ಪಞ್ಚವೀಸತಿ ಮಾತಿಕಾಕಥಾ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಅವಸಿಟ್ಠಾಸು ಪಞ್ಚಮಾತಿಕಾಕಥಾಸು ಸಂವಿದಾವಹಾರೋ, ಸಙ್ಕೇತಕಮ್ಮಂ, ನಿಮಿತ್ತಕಮ್ಮನ್ತಿ ಮಾತಿಕತ್ತಯಕಥಾ ಪಠಮಮೇವ ಅದಿನ್ನಾದಾನವಿನಿಚ್ಛಯಸಮ್ಭಾರಭೂತಾನಂ ಪಞ್ಚವೀಸತಿಯಾ ಅವಹಾರಾನಂ ದಸ್ಸನಟ್ಠಾನೇ ಠತ್ವಾ –

    Ettāvatā pāpabhikkhūnaṃ lesokāsapidahanatthaṃ padabhājane vuttabhūmaṭṭhāditiṃsavinicchayamātikākathāsu pañcavīsati mātikākathā dassetvā avasiṭṭhāsu pañcamātikākathāsu saṃvidāvahāro, saṅketakammaṃ, nimittakammanti mātikattayakathā paṭhamameva adinnādānavinicchayasambhārabhūtānaṃ pañcavīsatiyā avahārānaṃ dassanaṭṭhāne ṭhatvā –

    ‘‘ಪುಬ್ಬಸಹಪಯೋಗೋ ಚ, ಸಂವಿದಾಹರಣಮ್ಪಿ ಚ।

    ‘‘Pubbasahapayogo ca, saṃvidāharaṇampi ca;

    ಸಙ್ಕೇತಕಮ್ಮಂ ನೇಮಿತ್ತಂ, ಪುಬ್ಬಯೋಗಾದಿಪಞ್ಚಕ’’ನ್ತಿ॥ (ವಿ॰ ವಿ॰ ೪೨) –

    Saṅketakammaṃ nemittaṃ, pubbayogādipañcaka’’nti. (vi. vi. 42) –

    ಇಮಿನಾ ಸಙ್ಗಹಿತಾತಿ ತಂ ಪಹಾಯ ಅವಸೇಸೇ ಓಚರಕೋ, ಓಣಿರಕ್ಖಕೋತಿ ಕಥಾದ್ವಯೇ ಓಚರಣಕಕಥಾಯ ಆಣತ್ತಿಕಪ್ಪಯೋಗತ್ತಾ, ತಞ್ಚ ಓಣಿರಕ್ಖಕೇನ ಕರಿಯಮಾನಂ ಠಾನಾಚಾವನಂ ಸಾಹತ್ಥಿಕೇನ ವಾ ಆಣತ್ತಿಕೇನ ವಾ ಪಯೋಗೇನ ಹೋತೀತಿ ತಸ್ಸಾಪಿ ‘‘ಸಾಹತ್ಥಾಣತ್ತಿಕೋ ಚೇವಾ’’ತಿ ಸಾಹತ್ಥಿಕಪಞ್ಚಕೇ ಪಠಮಮೇವ ಸಙ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಚ ಥಲಟ್ಠವೇಹಾಸಟ್ಠಕಥಾದೀಸು ಸಙ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಚ ತಞ್ಚ ದ್ವಯಂ ನ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Iminā saṅgahitāti taṃ pahāya avasese ocarako, oṇirakkhakoti kathādvaye ocaraṇakakathāya āṇattikappayogattā, tañca oṇirakkhakena kariyamānaṃ ṭhānācāvanaṃ sāhatthikena vā āṇattikena vā payogena hotīti tassāpi ‘‘sāhatthāṇattiko cevā’’ti sāhatthikapañcake paṭhamameva saṅgahitattā ca thalaṭṭhavehāsaṭṭhakathādīsu saṅgahitattā ca tañca dvayaṃ na vuttanti veditabbaṃ.

    ತತ್ಥ ‘‘ಓಚರಕೋ ನಾಮ ಭಣ್ಡಂ ಓಚರಿತ್ವಾ ಆಚಿಕ್ಖತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೧೮) ಪಾಳಿಯಂ ವುತ್ತೋ ಚೋರಾಪನಪುರಿಸೋ ‘‘ಓಚರಕೋ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಓಚರತೀತಿ ಓಚರಕೋ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಅನ್ತೋ ಅನುಪವಿಸತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತೀತಿ। ‘‘ಓಣಿರಕ್ಖೋ ನಾಮ ಆಹಟಂ ಭಣ್ಡಂ ಗೋಪೇನ್ತೋ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೧೮) ಪಾಳಿಯಂ ವುತ್ತೋ ಮುಹುತ್ತಂ ಅತ್ತನಿ ಠಪಿತಸ್ಸ ಪರಭಣ್ಡಸ್ಸ ರಕ್ಖಕೋ ‘‘ಓಣಿರಕ್ಖೋ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಓಣಿತಂ ರಕ್ಖತೀತಿ ಓಣಿರಕ್ಖೋ, ಯೋ ಪರೇನ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನೇ ಆಭತಂ ಭಣ್ಡಂ ‘‘ಇದಂ ತಾವ ಭನ್ತೇ ಮುಹುತ್ತಂ ಓಲೋಕೇಥ, ಯಾವಾಹಂ ಇದಂ ನಾಮ ಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ಆಗಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ ವುತ್ತೋ ರಕ್ಖತಿ, ತಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ।

    Tattha ‘‘ocarako nāma bhaṇḍaṃ ocaritvā ācikkhatī’’ti (pārā. 118) pāḷiyaṃ vutto corāpanapuriso ‘‘ocarako’’ti veditabbo. Ocaratīti ocarako, tattha tattha gantvā anto anupavisatīti vuttaṃ hotīti. ‘‘Oṇirakkho nāma āhaṭaṃ bhaṇḍaṃ gopento’’ti (pārā. 118) pāḷiyaṃ vutto muhuttaṃ attani ṭhapitassa parabhaṇḍassa rakkhako ‘‘oṇirakkho’’ti veditabbo. Oṇitaṃ rakkhatīti oṇirakkho, yo parena attano vasanaṭṭhāne ābhataṃ bhaṇḍaṃ ‘‘idaṃ tāva bhante muhuttaṃ oloketha, yāvāhaṃ idaṃ nāma kiccaṃ katvā āgacchāmī’’ti vutto rakkhati, tassetaṃ adhivacanaṃ.

    ದ್ವಿಚತುಬಹುಪ್ಪದಕಥಾವಣ್ಣನಾ।

    Dvicatubahuppadakathāvaṇṇanā.

    ೨೩೭. ‘‘ಪಞ್ಚಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ಅದಿನ್ನಂ ಆದಿಯನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಪಾರಾ॰ ೧೨೨) ನಯೇನ ಪಾಳಿಯಂ ಆಗತಾನಿ ಪಞ್ಚಙ್ಗಾನಿ ಸಙ್ಗಹೇತುಮಾಹ ‘‘ಪರೇಸ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ‘‘ಪರೇಸಂ ಸನ್ತಕಂ ಧನ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಪರಮನುಸ್ಸಸನ್ತಕತಾ, ‘‘ಪರೇಸನ್ತಿ ವಿಜಾನಿತ್ವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪರಾಯತ್ತಭಾವಸ್ಸ ಜಾನನಂ, ‘‘ಗರುಕ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಪಾದಂ ವಾ ಅತಿರೇಕಪಾದಂ ವಾ ಅಗ್ಘನಕತಾ, ‘‘ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತತಾ, ‘‘ಠಾನಾ ಚಾವೇತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪಞ್ಚವೀಸತಿಯಾ ಅವಹಾರಾನಂ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಸಮಙ್ಗಿತಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಪಞ್ಚಙ್ಗಸಙ್ಗಹೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    237. ‘‘Pañcahi ākārehi adinnaṃ ādiyantassa āpatti pārājikassā’’tiādinā (pārā. 122) nayena pāḷiyaṃ āgatāni pañcaṅgāni saṅgahetumāha ‘‘paresa’’ntiādi. Tattha ‘‘paresaṃ santakaṃ dhana’’nti iminā paramanussasantakatā, ‘‘paresanti vijānitvā’’ti iminā parāyattabhāvassa jānanaṃ, ‘‘garuka’’nti iminā pādaṃ vā atirekapādaṃ vā agghanakatā, ‘‘theyyacittenā’’ti iminā theyyacittatā, ‘‘ṭhānā cāvetī’’ti iminā pañcavīsatiyā avahārānaṃ aññatarassa samaṅgitāti evamettha pañcaṅgasaṅgaho veditabbo.

    ೨೩೮. ಏತ್ತಾವತಾ ತಿಂಸಮಾತಿಕಾಕಥಾವಿನಿಚ್ಛಯಂ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ‘‘ಅನಾಪತ್ತಿ ಸಸಞ್ಞಿಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಾಸಗ್ಗಾಹೇ ತಾವಕಾಲಿಕೇ ಪೇತಪರಿಗ್ಗಹೇ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಪರಿಗ್ಗಹೇ ಪಂಸುಕೂಲಸಞ್ಞಿಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಪಾರಾ॰ ೧೩೧) ನಯೇನ ಪಾಳಿಯಂ ಆಗತಂ ಅನಾಪತ್ತಿವಾರಂ ಸಙ್ಗಹೇತುಮಾಹ ‘‘ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಸಸಞ್ಞಿಸ್ಸಾತಿ ಪರಸನ್ತಕಮ್ಪಿ ‘‘ಸಸನ್ತಕ’’ನ್ತಿ ಸುದ್ಧಸಞ್ಞಾಯ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಗಹಿತಂ ಸಾಮಿಕೇಹಿ ದಿಸ್ವಾ ಯಾಚಿತೇ ಅದೇನ್ತಸ್ಸ ಉಭಿನ್ನಂ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇನ ಪಾರಾಜಿಕಂ।

    238. Ettāvatā tiṃsamātikākathāvinicchayaṃ saṅgahetvā idāni ‘‘anāpatti sasaññissa vissāsaggāhe tāvakālike petapariggahe tiracchānagatapariggahe paṃsukūlasaññissā’’tiādinā (pārā. 131) nayena pāḷiyaṃ āgataṃ anāpattivāraṃ saṅgahetumāha ‘‘anāpattī’’tiādi. Tattha sasaññissāti parasantakampi ‘‘sasantaka’’nti suddhasaññāya gaṇhantassa anāpattīti sabbattha yojetabbaṃ. Evaṃ gahitaṃ sāmikehi disvā yācite adentassa ubhinnaṃ dhuranikkhepena pārājikaṃ.

    ತಿರಚ್ಛಾನಪರಿಗ್ಗಹೇತಿ ತಿರಚ್ಛಾನೇಹಿ ಪರಿಗ್ಗಹಿತವತ್ಥುಮ್ಹಿ। ಸಚೇಪಿ ಹಿ ನಾಗಗರುಳಮಾಣವಕಮಾಣವಿಕಾಪಿ ಮನುಸ್ಸವೇಸೇನ ಆಪಣಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಾ ಹೋನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖು ಚ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ತೇಸಂ ಸನ್ತಕಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘದೀಪಿಪಭುತೀಹಿ ವಾಳಮಿಗೇಹಿ ಗಹಿತಗೋಚರಂ ಪಠಮಂ ಮೋಚಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ತಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋಪಿ ಹಿಂಸನತೋ ಥೋಕಂ ಖಾಯಿತೇ ವಾರೇನ್ತಸ್ಸ ದೋಸೋ ನತ್ಥಿ। ಸೇನಾದೀಸು ತಿರಚ್ಛಾನೇಸು ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಗಹಿತಂ ಗೋಚರಂ ಮೋಚಾಪೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಸೇನಾದಯೋಪಿ ಆಮಿಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಪಾತಾಪೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೩೧)। ಏವಮೇವ ಧಮ್ಮನಿದೇಡ್ಡುಭಾದೀಹಿ ಗಹಿತಮಣ್ಡೂಕಾದಯೋ ಜೀವಿತರಕ್ಖನತ್ಥಾಯ ಮೋಚಾಪೇತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Tiracchānapariggaheti tiracchānehi pariggahitavatthumhi. Sacepi hi nāgagaruḷamāṇavakamāṇavikāpi manussavesena āpaṇaṃ pasāretvā nisinnā honti, bhikkhu ca theyyacittena tesaṃ santakaṃ gaṇhāti, anāpattīti vuttaṃ hoti. Sīhabyagghadīpipabhutīhi vāḷamigehi gahitagocaraṃ paṭhamaṃ mocāpentassa taṃ muñcitvā attanopi hiṃsanato thokaṃ khāyite vārentassa doso natthi. Senādīsu tiracchānesu yena kenaci gahitaṃ gocaraṃ mocāpetuṃ vaṭṭati. Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘senādayopi āmisaṃ gahetvā gacchante pātāpetvā gaṇhituṃ vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.131). Evameva dhammanideḍḍubhādīhi gahitamaṇḍūkādayo jīvitarakkhanatthāya mocāpetuṃ vaṭṭatīti veditabbaṃ.

    ತಾವಕಾಲಿಕಗ್ಗಾಹೇತಿ ‘‘ಪಟಿಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ತಾವಕಾಲಿಕಂ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಏವಂ ಗಹಿತಂ ಸಚೇ ಭಣ್ಡಸಾಮಿಕೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ವಾ ಗಣೋ ವಾ ‘‘ತುಮ್ಹೇವ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಅನುಜಾನೇಯ್ಯ, ವಟ್ಟತಿ। ನಾನುಜಾನೇಯ್ಯ, ನ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ, ದಾತಬ್ಬಂ। ಅದೇನ್ತಸ್ಸ ಉಭಿನ್ನಂ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇನ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ‘‘ಸಙ್ಘಸನ್ತಕಂ ಪನ ಪಟಿದಾತುಮೇವ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಂ।

    Tāvakālikaggāheti ‘‘paṭikarissāmī’’ti tāvakālikaṃ gaṇhantassa evaṃ gahitaṃ sace bhaṇḍasāmiko puggalo vā gaṇo vā ‘‘tumheva gaṇhathā’’ti anujāneyya, vaṭṭati. Nānujāneyya, na gaṇheyya, dātabbaṃ. Adentassa ubhinnaṃ dhuranikkhepena pārājikaṃ. ‘‘Saṅghasantakaṃ pana paṭidātumeva vaṭṭatī’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.

    ವಿಸ್ಸಾಸಗ್ಗಾಹೇತಿ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ ಭಿಕ್ಖವೇ ಪಞ್ಚಹಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಾಸಂ ಗಹೇತುಂ, ಸನ್ದಿಟ್ಠೋ ಚ ಹೋತಿ, ಸಮ್ಭತ್ತೋ ಚ, ಆಲಪಿತೋ ಚ, ಜೀವತಿ ಚ, ಗಹಿತೇ ಚ ಅತ್ತಮನೋ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೩೫೬) ಪಾಳಿಯಂ ಆಗತಂ ಪಞ್ಚಹಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಸನ್ತಕಂ ವಿಸ್ಸಾಸೇನ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಗಹಣೇ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಯಥಾವುತ್ತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯಂ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯಥಾಹ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯಂ –

    Vissāsaggāheti ‘‘anujānāmi bhikkhave pañcahaṅgehi samannāgatassa vissāsaṃ gahetuṃ, sandiṭṭho ca hoti, sambhatto ca, ālapito ca, jīvati ca, gahite ca attamano hotī’’ti (mahāva. 356) pāḷiyaṃ āgataṃ pañcahaṅgehi samannāgatassa santakaṃ vissāsena gaṇhantassa gahaṇe vinicchayo yathāvuttasuttavaṇṇanāyaṃ veditabbo. Yathāha samantapāsādikāyaṃ –

    ತತ್ಥ ಸನ್ದಿಟ್ಠೋತಿ ದಿಟ್ಠಮತ್ತಕಮಿತ್ತೋ। ಸಮ್ಭತ್ತೋತಿ ದಳ್ಹಮಿತ್ತೋ। ಆಲಪಿತೋತಿ ‘‘ಮಮ ಸನ್ತಕಂ ಯಂ ಇಚ್ಛಸಿ, ತಂ ಗಣ್ಹೇಯ್ಯಾಸಿ, ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಗಹಣೇ ಕಾರಣಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ವುತ್ತೋ। ಜೀವತೀತಿ ಅನುಟ್ಠಾನಸೇಯ್ಯಾಯ ಸಯಿತೋಪಿ ಯಾವ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯುಪಚ್ಛೇದಂ ನ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಗಹಿತೇ ಚ ಅತ್ತಮನೋತಿ ಗಹಿತೇ ತುಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ಹೋತಿ, ಏವರೂಪಸ್ಸ ಸನ್ತಕಂ ‘‘ಗಹಿತೇ ಮೇ ಅತ್ತಮನೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಜಾನನ್ತೇನ ಗಹೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಅನವಸೇಸಪರಿಯಾದಾನವಸೇನ ಚೇತಾನಿ ಪಞ್ಚಙ್ಗಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ, ವಿಸ್ಸಾಸಗ್ಗಾಹೋ ಪನ ತೀಹಙ್ಗೇಹಿ ರುಹತಿ – ಸನ್ದಿಟ್ಠೋ, ಜೀವತಿ, ಗಹಿತೇ ಅತ್ತಮನೋ, ಸಮ್ಭತ್ತೋ, ಜೀವತಿ, ಗಹಿತೇ ಅತ್ತಮನೋ, ಆಲಪಿತೋ, ಜೀವತಿ, ಗಹಿತೇ ಅತ್ತಮನೋತಿ।

    Tattha sandiṭṭhoti diṭṭhamattakamitto. Sambhattoti daḷhamitto. Ālapitoti ‘‘mama santakaṃ yaṃ icchasi, taṃ gaṇheyyāsi, āpucchitvā gahaṇe kāraṇaṃ natthī’’ti vutto. Jīvatīti anuṭṭhānaseyyāya sayitopi yāva jīvitindriyupacchedaṃ na pāpuṇāti. Gahite ca attamanoti gahite tuṭṭhacitto hoti, evarūpassa santakaṃ ‘‘gahite me attamano bhavissatī’’ti jānantena gahetuṃ vaṭṭati. Anavasesapariyādānavasena cetāni pañcaṅgāni vuttāni, vissāsaggāho pana tīhaṅgehi ruhati – sandiṭṭho, jīvati, gahite attamano, sambhatto, jīvati, gahite attamano, ālapito, jīvati, gahite attamanoti.

    ಯೋ ಪನ ಜೀವತಿ, ನ ಚ ಗಹಿತೇ ಅತ್ತಮನೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಸನ್ತಕಂ ವಿಸ್ಸಾಸಗ್ಗಾಹೇನ ಗಹಿತಮ್ಪಿ ಪುನ ದಾತಬ್ಬಂ। ದದಮಾನೇನ ಚ ಮತಕಧನಂ ತಾವ ಯೇ ತಸ್ಸ ಧನೇ ಇಸ್ಸರಾ ಗಹಟ್ಠಾ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ವಾ, ತೇಸಂ ದಾತಬ್ಬಂ। ಅನತ್ತಮನಸ್ಸ ಸನ್ತಕಂ ತಸ್ಸೇವ ದಾತಬ್ಬಂ। ಯೋ ಪನ ಪಠಮಂಯೇವ ‘‘ಸುಟ್ಠು ಕತಂ ತಯಾ ಮಮ ಸನ್ತಕಂ ಗಣ್ಹನ್ತೇನಾ’’ತಿ ವಚೀಭೇದೇನ ವಾ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಮತ್ತೇನ ವಾ ಅನುಮೋದಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಕೇನಚಿ ಕಾರಣೇನ ಕುಪಿತೋ ಪಚ್ಚಾಹರಾಪೇತುಂ ನ ಲಭತಿ। ಯೋಪಿ ಅದಾತುಕಾಮೋವ, ಚಿತ್ತೇನ ಪನ ಅಧಿವಾಸೇತಿ, ನ ಕಿಞ್ಚಿ ವದತಿ, ಸೋಪಿ ಪುನ ಪಚ್ಚಾಹರಾಪೇತುಂ ನ ಲಭತಿ। ಯೋ ಪನ ‘‘ಮಯಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸನ್ತಕಂ ಗಹಿತಂ ವಾ ಪರಿಭುತ್ತಂ ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ಗಹಿತಂ ವಾ ಹೋತು ಪರಿಭುತ್ತಂ ವಾ, ಮಯಾ ಪನ ತಂ ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನ ಠಪಿತಂ, ತಂ ಪಾಕತಿಕಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವದತಿ, ಅಯಂ ಪಚ್ಚಾಹರಾಪೇತುಂ ಲಭತೀತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೩೧)।

    Yo pana jīvati, na ca gahite attamano hoti, tassa santakaṃ vissāsaggāhena gahitampi puna dātabbaṃ. Dadamānena ca matakadhanaṃ tāva ye tassa dhane issarā gahaṭṭhā vā pabbajitā vā, tesaṃ dātabbaṃ. Anattamanassa santakaṃ tasseva dātabbaṃ. Yo pana paṭhamaṃyeva ‘‘suṭṭhu kataṃ tayā mama santakaṃ gaṇhantenā’’ti vacībhedena vā cittuppādamattena vā anumoditvā pacchā kenaci kāraṇena kupito paccāharāpetuṃ na labhati. Yopi adātukāmova, cittena pana adhivāseti, na kiñci vadati, sopi puna paccāharāpetuṃ na labhati. Yo pana ‘‘mayā tumhākaṃ santakaṃ gahitaṃ vā paribhuttaṃ vā’’ti vutte ‘‘gahitaṃ vā hotu paribhuttaṃ vā, mayā pana taṃ kenacideva karaṇīyena ṭhapitaṃ, taṃ pākatikaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti vadati, ayaṃ paccāharāpetuṃ labhatīti (pārā. aṭṭha. 1.131).

    ಪೇತಪರಿಗ್ಗಹೇತಿ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯುಪ್ಪನ್ನಾ ಚ ಮರಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಚ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾದಯೋ ದೇವಾ ಚ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಪೇತಾ ನಾಮ, ತೇಸಂ ಸನ್ತಕಂ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಚ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಚೇಪಿ ಹಿ ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ ಆಪಣಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ, ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಕೋ ಚ ಭಿಕ್ಖು ತಂ ಞತ್ವಾ ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಕಮ್ಪಿ ವತ್ಥಂ ತಸ್ಸ ವಿರವನ್ತಸ್ಸೇವ ಅಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ದೇವಪೂಜತ್ಥಂ ರುಕ್ಖಾದೀಸು ಮಟ್ಠವತ್ಥಾದೀನಿ ಗಣ್ಹತೋ ನಿದ್ದೋಸತಾಯ ಕಿಮೇವ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಪಂಸುಕೂಲಸಞ್ಞಾಯ ಗಣ್ಹತೋಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ತಥಾ ಗಹಿತಮ್ಪಿ ಸಚೇ ಸಸ್ಸಾಮಿಕಂ ಹೋತಿ, ಸಾಮಿಕೇ ಆಹರಾಪೇನ್ತೇ ದಾತಬ್ಬನ್ತಿ ಉಪಲಕ್ಖಣತೋ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।

    Petapariggaheti pettivisayuppannā ca maritvā tasmiṃyeva attabhāve nibbattā ca cātumahārājikādayo devā ca imasmiṃ atthe petā nāma, tesaṃ santakaṃ gaṇhantassa ca anāpattīti attho. Sacepi hi sakko devarājā āpaṇaṃ pasāretvā nisinno hoti, dibbacakkhuko ca bhikkhu taṃ ñatvā satasahassagghanakampi vatthaṃ tassa viravantasseva acchinditvā gaṇhituṃ vaṭṭati. Devapūjatthaṃ rukkhādīsu maṭṭhavatthādīni gaṇhato niddosatāya kimeva vattabbaṃ. Paṃsukūlasaññāya gaṇhatopi anāpatti. Tathā gahitampi sace sassāmikaṃ hoti, sāmike āharāpente dātabbanti upalakkhaṇato veditabbaṃ.

    ೨೩೯. ಏತ್ಥಾತಿ ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕವಿನಿಚ್ಛಯೇ। ಚ-ಸದ್ದೇನ ಅವುತ್ತಸಮುಚ್ಚಯತ್ಥೇನ ಅವಸೇಸಸಿಕ್ಖಾಪದವಿನಿಚ್ಛಯೇ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ವತ್ತಬ್ಬೋತಿ ಮಾತಿಕಟ್ಠಕಥಾದೀಸು ವಿಯ ಅವಸಾನೇ ಕಥೇತಬ್ಬೋ। ಪಾಳಿಮುತ್ತವಿನಿಚ್ಛಯೋತಿ ಸಮುಟ್ಠಾನಾದಿಕೋ ತಂತಂಸಿಕ್ಖಾಪದಪಾಳಿಯಂ ಅನಾಗತೋ ಉಪಾಲಿತ್ಥೇರಾದೀಹಿ ಠಪಿತೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ।

    239.Etthāti dutiyapārājikavinicchaye. Ca-saddena avuttasamuccayatthena avasesasikkhāpadavinicchaye saṅgaṇhāti. Vattabboti mātikaṭṭhakathādīsu viya avasāne kathetabbo. Pāḷimuttavinicchayoti samuṭṭhānādiko taṃtaṃsikkhāpadapāḷiyaṃ anāgato upālittherādīhi ṭhapito vinicchayo.

    ೨೪೦. ಪರಾಜಿತಾನೇಕಮಲೇನಾತಿ ಅಪರಿಮೇಯ್ಯಕಪ್ಪಕೋಟಿಸತಸಹಸ್ಸೋಪಚಿತಪಾರಮಿತಾಸಮ್ಭೂತೇನ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಪದಟ್ಠಾನೇನ ಆಸವಕ್ಖಯಞಾಣೇನ ಸಹ ವಾಸನಾಯ ಸಮುಚ್ಛೇದಪ್ಪಹಾನೇನ ಪರಾಜಿತಾ ರಾಗಾದಯೋ ಅನೇಕಕಿಲೇಸಮಲಾ ಯೇನ ಸೋ ಪರಾಜಿತಾನೇಕಮಲೋ, ತೇನ ಪರಾಜಿತಾನೇಕಮಲೇನ । ಜಿನೇನ ಯಂ ದುತಿಯಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ ವುತ್ತಂ, ಅಸ್ಸ ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸ ಚ ಅತ್ಥೋ ಮಯಾ ಸಮಾಸೇನ ವುತ್ತೋ। ಅಸೇಸೇನ ಅತಿವಿತ್ಥಾರನಯೇನ ವತ್ತುಂ ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಕಥೇತುಂ ಕೋ ಹಿ ಸಮತ್ಥೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಏತ್ಥ ಚ-ಸದ್ದೋ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಸಮುಚ್ಚಯತ್ಥೋ। ಹಿ-ಸದ್ದೋ ಅವಧಾರಣೇ, ತೇನ ಅಸೇಸೇನ ತದತ್ಥಂ ವತ್ತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ನತ್ಥೇವ ಅಞ್ಞತ್ರ ತಥಾಗತಾತಿ ದೀಪೇತಿ।

    240.Parājitānekamalenāti aparimeyyakappakoṭisatasahassopacitapāramitāsambhūtena sabbaññutaññāṇapadaṭṭhānena āsavakkhayañāṇena saha vāsanāya samucchedappahānena parājitā rāgādayo anekakilesamalā yena so parājitānekamalo, tena parājitānekamalena . Jinena yaṃ dutiyaṃ pārājikaṃ vuttaṃ, assa dutiyapārājikassa ca attho mayā samāsena vutto. Asesena ativitthāranayena vattuṃ tassa atthaṃ kathetuṃ ko hi samatthoti yojanā. Ettha ca-saddo paṭhamapārājikasamuccayattho. Hi-saddo avadhāraṇe, tena asesena tadatthaṃ vattuṃ samattho nattheva aññatra tathāgatāti dīpeti.

    ಇತಿ ವಿನಯತ್ಥಸಾರಸನ್ದೀಪನಿಯಾ

    Iti vinayatthasārasandīpaniyā

    ವಿನಯವಿನಿಚ್ಛಯವಣ್ಣನಾಯ

    Vinayavinicchayavaṇṇanāya

    ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Dutiyapārājikakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.




    Next: ತತಿಯಪಾರಾಜಿಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Tatiyapārājikakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact