Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਨਯવਿਨਿਚ੍ਛਯ-ਟੀਕਾ • Vinayavinicchaya-ṭīkā

    ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    Dutiyapārājikakathāvaṇṇanā

    ੩੯. ਇਦਾਨਿ ਦੁਤਿਯਂ ਪਾਰਾਜਿਕવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਆਦਿਯਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ। ਸੋ ਚ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤੇਕવਚਨਨ੍ਤੇਹਿ ਸਬ੍ਬਪਦੇਹਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਆਦਿਯਨ੍ਤੋ ਪਰਾਜਿਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਪਰਸਨ੍ਤਕਂ ਆਰਾਮਾਦਿਂ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਾਮਿਕਂ ਪਰਾਜੇਤ੍વਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਕਤੇ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ વਿਮਤੁਪ੍ਪਾਦਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਦਾਯਾਦੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਾਜਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    39. Idāni dutiyaṃ pārājikavinicchayaṃ dassetumāha ‘‘ādiyanto’’tiādi. Tattha ‘‘theyyacittenā’’ti pāṭhaseso. So ca paccattekavacanantehi sabbapadehi yojetabbo, theyyacittena ādiyanto parājitoti sambandho. Parasantakaṃ ārāmādiṃ abhiyuñjitvā sāmikaṃ parājetvā theyyacittena gaṇhanto tadatthāya kate pubbapayoge dukkaṭaṃ, sāmikassa vimatuppādane thullaccayañca āpajjitvā tassa ca attano ca dhuranikkhepena pātimokkhasaṃvarasīlasampattiyā adāyādo hutvā parājito hotīti vuttaṃ hoti.

    ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਅਪੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਪਰਾਜਿਤੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਹ ਏਕਤੋ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਹਰਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਚਤੂਹਿਪਿ ਪਦੇਹਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਹਰਨ੍ਤੋਪਿ ਤਥਾ ਪਰਾਜਿਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ ਸੀਸਾਦੀਹਿ ਪਰਸਨ੍ਤਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਹਰਨ੍ਤੋ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਆਮਸਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਫਨ੍ਦਾਪਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸੀਸਤੋ ਖਨ੍ਧੋਹਰਣਾਦਿਪਯੋਗਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਪਿ ਤਥਾ ਪਰਾਜਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    ‘‘Tathā’’ti ca ‘‘apī’’ti ca ‘‘parājito’’ti ca ‘‘theyyacittenā’’ti iminā saha ekato katvā ‘‘haranto’’tiādīhi catūhipi padehi yojetabbaṃ. Theyyacittena harantopi tathā parājitoti yojanā sīsādīhi parasantakaṃ bhaṇḍaṃ haranto theyyacittena bhaṇḍassa āmasane dukkaṭañca phandāpane thullaccayañca āpajjitvā sīsato khandhoharaṇādipayogaṃ karontopi tathā parājito hotīti attho.

    ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅવਹਰਨ੍ਤੋਪਿ ਤਥਾ ਪਰਾਜਿਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਙ੍ਗੋਪਨਾਦਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਤ੍ਤਨਿ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਭਣ੍ਡਂ ‘‘ਦੇਹਿ ਮੇ ਭਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ‘‘ਨ ਮਯਾ ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਮੁਸਾ વਤ੍વਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਪਿ ਤਸ੍ਸ વਿਮਤੁਪ੍ਪਾਦਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਥੇવ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਪਰਾਜਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ। ‘‘ਨਾਹਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਅવਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਅવਹਰਨ੍ਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ।

    Theyyacittena avaharantopi tathā parājitoti yojanā. Ayaṃ panettha attho – aññehi saṅgopanādiṃ sandhāya attani upanikkhittabhaṇḍaṃ ‘‘dehi me bhaṇḍa’’nti codiyamāno ‘‘na mayā gahita’’ntiādinā musā vatvā theyyacittena gaṇhantopi tassa vimatuppādane thullaccayamāpajjitvā tatheva dhuranikkhepena parājito hotīti. ‘‘Nāhaṃ aggahesi’’ntiādinā avajānitvā paṭikkhipitvā haranto ‘‘avaharanto’’ti vutto.

    ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਇਰਿਯਾਪਥਂ વਿਕੋਪੇਨ੍ਤੋਪਿ ਤਥਾ ਪਰਾਜਿਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਯਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਭਣ੍ਡਹਰਣਕਮਨੁਸ੍ਸਾਦੀਨਮਞ੍ਞਤਰਂ ‘‘ਤੇਨ ਭਣ੍ਡੇਨ ਸਹ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ ਭਣ੍ਡਂ ਹਰਨ੍ਤਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਇਚ੍ਛਿਤਦਿਸਾਭਿਮੁਖਂ ਕਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਕਤਿਇਰਿਯਾਪਥਂ વਿਕੋਪੇਨ੍ਤੋਪਿ ਪਠਮਪਾਦੁਦ੍ਧਾਰੇਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਪਦવਾਰਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਤਥੇવ ਪਰਾਜਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Theyyacittena iriyāpathaṃ vikopentopi tathā parājitoti yojanā. Yaṃ pana aññesaṃ bhaṇḍaharaṇakamanussādīnamaññataraṃ ‘‘tena bhaṇḍena saha gaṇhāmī’’ti bhaṇḍaṃ harantaṃ theyyacittena nivāretvā attanā icchitadisābhimukhaṃ katvā tassa pakatiiriyāpathaṃ vikopentopi paṭhamapāduddhārena thullaccayamāpajjitvā dutiyapadavārātikkamena tatheva parājito hotīti attho.

    ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਨ੍ਤੋਪਿ ਤਥਾ ਪਰਾਜਿਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਥਲਾਦੀਸੁ ਠਿਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅવਹਰਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਅਪਨੇਨ੍ਤੋਪਿ ਦੁਤਿਯਪਰਿਯੇਸਨਾਦੀਸੁ ਆਮਸਨਾવਸਾਨੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਪਯੋਗੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨਿ ਚ ਫਨ੍ਦਾਪਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਉਪਰਿ વਕ੍ਖਮਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਸੁ વਿਯ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਪਨੇਨ੍ਤੋ ਤਥੇવ ਪਰਾਜਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Theyyacittena ṭhānā cāventopi tathā parājitoti yojanā. Thalādīsu ṭhitaṃ bhaṇḍaṃ theyyacittena avaharitukāmatāya ṭhitaṭṭhānato apanentopi dutiyapariyesanādīsu āmasanāvasānesu sabbesupi payogesu dukkaṭāni ca phandāpane thullaccayañca āpajjitvā upari vakkhamānappakāresu viya ṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi apanento tatheva parājito hotīti attho.

    ਏવਮੇਤਾਯ ਗਾਥਾਯ ‘‘ਆਦਿਯੇਯ੍ਯ ਹਰੇਯ੍ਯ ਅવਹਰੇਯ੍ਯ ਇਰਿਯਾਪਥਂ વਿਕੋਪੇਯ੍ਯ ਠਾਨਾਚਾવੇਯ੍ਯ ਸਙ੍ਕੇਤਂ વੀਤਿਨਾਮੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੯੨) ਪਦਭਾਜਨਾਗਤੇਸੁ ਛਸੁ ਪਦੇਸੁ ਆਦੋ ਪਞ੍ਚ ਪਦਾਨਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਛਟ੍ਠਂ ਪਦਂ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਨ ਤਂਪਦਭਾਜਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ વੁਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਖੋ ਤੇਸਂ ਪਦਾਨਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੯੨) વੁਤ੍ਤਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਅવਹਾਰੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਦવਯવਭੂਤਪਞ੍ਚਪਞ੍ਚਕਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੇਨ વੁਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਛਟ੍ਠਂ ਪਦਂ ਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਅਥ વਾ વਕ੍ਖਮਾਨੇ ਤਤਿਯਪਞ੍ਚਕੇ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਾવਹਾਰਪਦੇਨ, ਪਞ੍ਚਮਪਞ੍ਚਕੇ ਪਰਿਕਪ੍ਪਾવਹਾਰਪਦੇਨ ਚ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਮਾਨਤ੍ਤਾ ਏਤ੍ਥ ਨਾਨੇਕਭਣ੍ਡਪਞ੍ਚਕਦ੍વਯਂ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਛਟ੍ਠਂ ਪਦਂ ਨ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Evametāya gāthāya ‘‘ādiyeyya hareyya avahareyya iriyāpathaṃ vikopeyya ṭhānācāveyya saṅketaṃ vītināmeyyā’’ti (pārā. 92) padabhājanāgatesu chasu padesu ādo pañca padāni saṅgahetvā chaṭṭhaṃ padaṃ kasmā na saṅgahitanti ce? Ayaṃ gāthā na taṃpadabhājanaṃ dassetuṃ vuttā, atha kho tesaṃ padānaṃ vinicchayaṃ sandhāya aṭṭhakathāsu (pārā. aṭṭha. 1.92) vuttapañcavīsatiavahāre dassetuṃ tadavayavabhūtapañcapañcakāni dassetukāmena vuttā, tasmā ettha chaṭṭhaṃ padaṃ na vuttanti daṭṭhabbaṃ. Atha vā vakkhamāne tatiyapañcake nissaggiyāvahārapadena, pañcamapañcake parikappāvahārapadena ca saṅgayhamānattā ettha nānekabhaṇḍapañcakadvayaṃ asaṅkarato dassetuṃ chaṭṭhaṃ padaṃ na gahitanti veditabbaṃ.

    ੪੦. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪਾਰਾਜਿਕੇ વਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬવਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਅવਹਾਰਾਨਂ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਚ ਨਾਨਾਭਣ੍ਡਪਞ੍ਚਕਂ ਏਕਭਣ੍ਡਪਞ੍ਚਕਂ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਪਞ੍ਚਕਂ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਪਞ੍ਚਕਂ ਥੇਯ੍ਯਾવਹਾਰਪਞ੍ਚਕਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਚਕਭੇਦਾ, ਤਤ੍ਥ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਨਾਨੇਕਭਣ੍ਡਪਞ੍ਚਕਦ੍વਯਪ੍ਪਭੇਦੇ ਦਸ ਅવਹਾਰੇ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਪਞ੍ਚਕਤ੍ਤਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸਂ ਗਾਥਾਯਂ। ਨਾਨੇਕਭਣ੍ਡਾਨਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾ, ਏਕੋ ਚ ਭਣ੍ਡੋ ਯੇਸਨ੍ਤਿ વਿਗ੍ਗਹੋ। ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕਅવਿਞ੍ਞਾਣਕਭਣ੍ਡવਸੇਨ ਨਾਨਾਭਣ੍ਡਪਞ੍ਚਕਞ੍ਚ ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕਭਣ੍ਡવਸੇਨੇવ ਏਕਭਣ੍ਡਪਞ੍ਚਕਞ੍ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਞ੍ਚ ਪਰਿਮਾਣਾ ਯੇਸਨ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਕਾ, ਤੇਸਂ। ਅવਹਾਰਾਤਿ ਅવਹਰਣਾਨਿ, ਚੋਰਕਮ੍ਮਾਨੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਏਤੇਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਗਾਥਾਯ ‘‘ਆਦਿਯਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਆਦਿਯਨ੍ਤਾਦਯੋ। ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਨ੍ਤਾਨੇ વਿਸੇਸਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਭਾવੇਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ વਿਭਾવੀ, વਿਨਯਧਰੋ, ਤੇਨ વਿਭਾવਿਨਾ। વਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਪਰੇਸਂ ਆਰਾਮਾਦਿਸવਿਞ੍ਞਾਣਕવਤ੍ਥੂਨਿ વਾ ਦਾਸਮਯੂਰਾਦਿਂ ਕੇવਲਂ ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕવਤ੍ਥੁਮਤ੍ਤਂ વਾ ਅવਹਰਿਤੁਂ ਕਤਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸਰੂਪਾ ਆਦਿਯਨਾਦਯੋ ਠਾਨਾਚਾવਨਪਰਿਯੋਸਾਨਾ ਪਞ੍ਚ ਅવਹਾਰਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਨਾਨਾਭਣ੍ਡਏਕਭਣ੍ਡવਿਸਯਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਨਾਨਾਭਣ੍ਡਪਞ੍ਚਕਂ ਏਕਭਣ੍ਡਪਞ੍ਚਕਨ੍ਤਿ ਦਸ ਅવਹਾਰਾ ਭવਨ੍ਤੀਤਿ વਿਨਯਧਰੇਨ ਓਤਿਣ੍ਣਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁਨੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋਪਕਾਰਕਤ੍ਤਾ ਤਥਤੋ ਞਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    40. Imasmiṃ adinnādānapārājike vatthumhi otiṇṇe kattabbavinicchayassa pañcavīsatiavahārānaṃ aṅgāni honti, te ca nānābhaṇḍapañcakaṃ ekabhaṇḍapañcakaṃ sāhatthikapañcakaṃ pubbapayogapañcakaṃ theyyāvahārapañcakanti niddiṭṭhā pañcapañcakabhedā, tattha imāya gāthāya nānekabhaṇḍapañcakadvayappabhede dasa avahāre saṅgahetvā avasesapañcakattayaṃ dassetuṃ ‘‘tatthā’’ti āraddhaṃ. Tattha tatthāti tissaṃ gāthāyaṃ. Nānekabhaṇḍānanti nānā, eko ca bhaṇḍo yesanti viggaho. Saviññāṇakaaviññāṇakabhaṇḍavasena nānābhaṇḍapañcakañca saviññāṇakabhaṇḍavaseneva ekabhaṇḍapañcakañca veditabbaṃ. Pañca parimāṇā yesante pañcakā, tesaṃ. Avahārāti avaharaṇāni, corakammānīti vuttaṃ hoti. Eteti anantaragāthāya ‘‘ādiyanto’’tiādinā niddiṭṭhā ādiyantādayo. Paṭipattisantāne visesaṃ vinicchayaṃ bhāveti uppādetīti vibhāvī, vinayadharo, tena vibhāvinā. Viññātabbāti paresaṃ ārāmādisaviññāṇakavatthūni vā dāsamayūrādiṃ kevalaṃ saviññāṇakavatthumattaṃ vā avaharituṃ katā yathāvuttasarūpā ādiyanādayo ṭhānācāvanapariyosānā pañca avahārā yathāvuttanānābhaṇḍaekabhaṇḍavisayā hutvā pavattantīti nānābhaṇḍapañcakaṃ ekabhaṇḍapañcakanti dasa avahārā bhavantīti vinayadharena otiṇṇassa vatthuno vinicchayopakārakattā tathato ñātabbāti attho.

    ੪੧. ਏવਂ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿ ਅવਹਾਰੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਪਞ੍ਚਕੇਸੁ ਨਾਨੇਕਭਣ੍ਡਪਞ੍ਚਕਾਨਿ ਦ੍વੇ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਅવਸੇਸਪਞ੍ਚਕਤ੍ਤਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਸਾਹਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਾਹਤ੍ਥੋਤਿ ਸਕੋ ਹਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀਤਿ ਸਾਹਤ੍ਥੋ, ਅવਹਾਰੋ, ਚੋਰੇਨ ਸਹਤ੍ਥਾ ਕਤੋ ਅવਹਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਣਤ੍ਤਿਕੋ ਚੇવਾਤਿ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਆਣਤ੍ਤਿਕੋ, ਅવਹਾਰੋ, ਚੋਰਸ੍ਸ ‘‘ਇਮਂ ਨਾਮ ਭਣ੍ਡਂ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਆਣਾਪਨੇਨ ਸਿਦ੍ਧੋ ਅવਹਾਰੋ ਚ। ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋਤਿ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ, ਅવਹਾਰੋ, ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਟ੍ਠਾਨੇ, ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੋਕਾਸੇ વਾ ਠਤ੍વਾ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਬਹਿ ਪਾਤਨਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    41. Evaṃ pañcavīsati avahāre dassetuṃ vattabbesu pañcasu pañcakesu nānekabhaṇḍapañcakāni dve dassetvā idāni avasesapañcakattayaṃ dassetumāha ‘‘sāhatthā’’tiādi. Tattha sāhatthoti sako hattho, tena nibbatto, tassa vā sambandhīti sāhattho, avahāro, corena sahatthā kato avahāroti attho. Āṇattiko cevāti āṇattiyā nibbatto āṇattiko, avahāro, corassa ‘‘imaṃ nāma bhaṇḍaṃ gaṇhā’’ti yassa kassaci āṇāpanena siddho avahāro ca. Nissaggoti nissajjanaṃ nissaggo, avahāro, suṅkaghātaṭṭhāne, parikappitokāse vā ṭhatvā bhaṇḍassa bahi pātananti vuttaṃ hoti.

    ਅਤ੍ਥਸਾਧਕੋਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਸਾਧਕੋ, ਸੋ ਅવਹਾਰੋ ਚ ਯਥਾਣਤ੍ਤਿਕਂ ਅવਿਰਾਧੇਤ੍વਾ ਏਕਂਸੇਨ ਅવਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਾ’’ਤਿ ਅવਿਸੇਸੇਨ વਾ ਅવਹਰਿਤਬ੍ਬવਤ੍ਥੁવਿਸੇਸੋ ਗਹਣਕਾਲੋ ਗਹਣਦੇਸੋ ਗਹਣਾਕਾਰੋ ਚਾਤਿ ਏવਮਾਦਿવਿਸੇਸਾਨਮਞ੍ਞਤਰੇਨ વਿਸੇਸੇਤ੍વਾ વਾ ਆਣਾਪਨਞ੍ਚ ਏਕਂਸੇਨ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਤੇਲਪਿવਨਕਂ ਉਪਾਹਨਾਦਿਕਿਞ੍ਚਿવਤ੍ਥੁਂ ਤੇਲਭਾਜਨਾਦੀਸੁ ਪਾਤਨਾਦਿਪ੍ਪਯੋਗੋ ਚਾਤਿ ਏવਮਾਦਿਪ੍ਪਯੋਗੋ ਚ ਕਿਰਿਯਾਸਿਦ੍ਧਿਯਾ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਨਤੋ ਅਤ੍ਥਸਾਧਕੋ ਅવਹਾਰੋ ਚਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    Atthasādhakoti pārājikāpattisaṅkhātaṃ atthaṃ sādhetīti atthasādhako, so avahāro ca yathāṇattikaṃ avirādhetvā ekaṃsena avaharantassa ‘‘asukassa bhaṇḍaṃ avaharā’’ti avisesena vā avaharitabbavatthuviseso gahaṇakālo gahaṇadeso gahaṇākāro cāti evamādivisesānamaññatarena visesetvā vā āṇāpanañca ekaṃsena pādagghanakatelapivanakaṃ upāhanādikiñcivatthuṃ telabhājanādīsu pātanādippayogo cāti evamādippayogo ca kiriyāsiddhiyā puretarameva pārājikasaṅkhātassa atthassa sādhanato atthasādhako avahāro cāti vuttaṃ hoti.

    ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਨਞ੍ਚਾਤਿ ਧੁਰਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖੇਪਨਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਅવਹਾਰੋ, ਪਰਸਨ੍ਤਕਾਨਂ ਆਰਾਮਾਦੀਨਂ ਅਭਿਯੋਗવਿਸਯੇ ਚ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਾਦਿਨੋ વਿਸਯੇ ਚ ਚੋਰਸ੍ਸ ਸਾਮਿਨੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਚ ਸਾਮਿਨੋ ਚ, ਯਦਾ ਕਦਾਚਿ ਯਥਾਕਥਞ੍ਚਿ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਗਹਣੇ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹਭਾવਸਙ੍ਖਾਤੋ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਾવਹਾਰੋ ਚਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਤਿ ਇਦਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਨਞ੍ਚ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਸਾਹਤ੍ਥਾਦਿਚਤੁਕ੍ਕਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਅવਹਾਰਾਨਂ ਸਮੂਹੋ ਪਞ੍ਚਕਂ, ਸਾਹਤ੍ਥਾਦਿਪਞ੍ਚਕਂ ‘‘ਸਾਹਤ੍ਥਪਞ੍ਚਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਲੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Dhuranikkhepanañcāti dhurassa nikkhepanaṃ dhuranikkhepanaṃ, tañca avahāro, parasantakānaṃ ārāmādīnaṃ abhiyogavisaye ca upanikkhittassa bhaṇḍādino visaye ca corassa sāmino vissajjane ca sāmino ca, yadā kadāci yathākathañci gaṇhissāmīti gahaṇe nirussāhabhāvasaṅkhāto dhuranikkhepāvahāro cāti vuttaṃ hoti. Iti idaṃ dhuranikkhepanañca yathāvuttappakāraṃ sāhatthādicatukkañca pañcannaṃ avahārānaṃ samūho pañcakaṃ, sāhatthādipañcakaṃ ‘‘sāhatthapañcaka’’nti vuccati. Ādi-saddo luttaniddiṭṭhoti veditabbaṃ.

    ੪੨. ਪੁਬ੍ਬਸਹਪਯੋਗਾ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੋ ਸਹਪਯੋਗੋ’’ਤਿ ਪਯੋਗ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ। ‘‘ਆਣਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਤੋ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੯੨) ਯਥਾਣਤ੍ਤਿਕਮવਿਰਾਧੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਾ’’ਤਿ ਆਣਾਪਨਂ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੋ ਨਾਮ ਅવਹਾਰੋ। ਕਾਯੇਨ, વਾਚਾਯ વਾ ਪਯੁਜ੍ਜਨਂ ਆਣਾਪਨਂ ਪਯੋਗੋ, ਆਣਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬੋ ਚ ਸੋ ਪਯੋਗੋ ਚਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੋ ਅવਹਾਰੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ‘‘ਠਾਨਾਚਾવਨવਸੇਨ ਸਹਪਯੋਗੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਸ੍ਸ ਉਪਲਕ੍ਖਣਪਦਤ੍ਤਾ ਠਾਨਾਚਾવਨਞ੍ਚ ਪਰਾਯਤ੍ਤਭੂਮਿਗਹਣੇ ਖੀਲਸਙ੍ਕਮਨਾਦਿਕਞ੍ਚ ਸਹਪਯੋਗੋ ਅવਹਾਰੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    42.Pubbasahapayogā cāti ettha ‘‘pubbapayogo sahapayogo’’ti payoga-saddo paccekaṃ yojetabbo. ‘‘Āṇattivasena pubbapayogo veditabbo’’ti aṭṭhakathāvacanato (pārā. aṭṭha. 1.92) yathāṇattikamavirādhetvā gaṇhato ‘‘asukassa itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā’’ti āṇāpanaṃ pubbapayogo nāma avahāro. Kāyena, vācāya vā payujjanaṃ āṇāpanaṃ payogo, āṇattassa bhaṇḍaggahaṇato pubbattā pubbo ca so payogo cāti pubbapayogo avahāroti daṭṭhabbaṃ. ‘‘Ṭhānācāvanavasena sahapayogo veditabbo’’ti aṭṭhakathāvacanassa upalakkhaṇapadattā ṭhānācāvanañca parāyattabhūmigahaṇe khīlasaṅkamanādikañca sahapayogo avahāroti veditabbo.

    ਸਂવਿਦਾਹਰਣਨ੍ਤਿ ਬਹੂਹਿ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਹਿ, ਏਕਤੋ વਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਨੁਮਤਿਯਾ ਏਕੇਨ વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਹਰਣਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਂવਿਦਾવਹਾਰੋ ਚ। ਸਮਂ ਏਕੀ ਹੁਤ੍વਾ વਿਸੁਂ ਏਕੇਨਾਪਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਾਦੇ વਾ ਪਾਦਾਰਹੇ વਾ ਗਹਿਤੇ ਕਤਮਨ੍ਤਨਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ । ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾ ਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅવਹਰਣਂ ਸਂવਿਦਾਹਰਣਂ। ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ‘‘ਸਂવਿਦਾਹਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਂવਿਦਾવਹਾਰੋ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ વੇવਚਨਂ। ‘‘ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾ ਏਕੋ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੧੮) વਚਨਤੋ ਏવਂ ਸਹਕਤਮਨ੍ਤਨੇਸੁ ਏਕੇਨਾਪਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਾਦੇ વਾ ਪਾਦਾਰਹੇ વਾ ਗਹਿਤੇ ਕਤਮਨ੍ਤਨਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

    Saṃvidāharaṇanti bahūhi ekato hutvā ‘‘idaṃ nāma bhaṇḍaṃ avaharissāmā’’ti saṃvidahitvā sabbehi, ekato vā sabbesaṃ anumatiyā ekena vā gantvā parasantakassa theyyacittena haraṇasaṅkhāto saṃvidāvahāro ca. Samaṃ ekī hutvā visuṃ ekenāpi theyyacittena pāde vā pādārahe vā gahite katamantanānaṃ sabbesampi pārājikaṃ hotīti daṭṭhabbaṃ . Saṃvidahitvā mantetvā avaharaṇaṃ saṃvidāharaṇaṃ. Niruttinayena saddasiddhi veditabbā. ‘‘Saṃvidāharaṇa’’nti ‘‘saṃvidāvahāro’’ti imassa vevacanaṃ. ‘‘Sambahulā saṃvidahitvā eko bhaṇḍaṃ avaharati, āpatti sabbesaṃ pārājikassā’’ti (pārā. 118) vacanato evaṃ sahakatamantanesu ekenāpi theyyacittena pāde vā pādārahe vā gahite katamantanānaṃ sabbesaṃ pārājikaṃ hotīti daṭṭhabbaṃ.

    ਸਙ੍ਕੇਤਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਾਦਿਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਸਞ੍ਜਾਨਨਂ ਸਙ੍ਕੇਤੋ, ਤੇਨ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅવਹਰਣਂ ਸਙ੍ਕੇਤਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ। ਤਂ ਪਨ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਕਾਲੇ ਤਂਯੇવ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਤਿ ਚੇ, ਸਙ੍ਕੇਤਕਾਰਕਸ੍ਸ ਸਙ੍ਕੇਤਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Saṅketakammanti pubbaṇhādikālaparicchedena sañjānanaṃ saṅketo, tena kataṃ kammaṃ avaharaṇaṃ saṅketakammaṃ nāma. Taṃ pana purebhattādīsu kañci kālaṃ paricchinditvā ‘‘imasmiṃ kāle itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā’’ti vutte tasmiṃyeva kāle taṃyeva yathāvuttaṃ bhaṇḍaṃ avaharati ce, saṅketakārakassa saṅketakkhaṇeyeva pārājikanti saṅkhepato veditabbaṃ.

    ਨੇਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਰਭਣ੍ਡਾવਹਾਰਸ੍ਸ ਹੇਤੁਤ੍ਤਾ ਅਕ੍ਖਿਨਿਖਣਨਾਦਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ, ਤੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਨੇਮਿਤ੍ਤਂ, ਅવਹਰਣਸਙ੍ਖਾਤਕਮ੍ਮਂ ਅવਹਾਰੋ। ‘‘ਮਯਾ ਅਕ੍ਖਿਮ੍ਹਿ ਨਿਖਣਿਤੇ વਾ ਭਮੁਮ੍ਹਿ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ વਾ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਾ’’ਤਿ ਆਣਤ੍ਤੇਨ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ વੁਤ੍ਤਮੇવ ਭਣ੍ਡਂ વੁਤ੍ਤਨਿਯਾਮਮવਿਰਾਧੇਤ੍વਾ ਗਹਿਤਂ ਚੇ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਾਰਕਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਰਣਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤਿ। વੁਤ੍ਤਨਿਯਾਮਂ વਿਰਾਧੇਤ੍વਾ ਗਹਿਤਂ ਚੇ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਾਰਕੋ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅવਹਾਰਕਸ੍ਸੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੋ ਆਦਿ ਯਸ੍ਸ ਤਂ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਾਦਿ, ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਾਦਿ ਚ ਤਂ ਪਞ੍ਚਕਞ੍ਚਾਤਿ વਿਗ੍ਗਹੋ।

    Nemittanti parabhaṇḍāvahārassa hetuttā akkhinikhaṇanādi nimittaṃ nāma, tena nibbattaṃ nemittaṃ, avaharaṇasaṅkhātakammaṃ avahāro. ‘‘Mayā akkhimhi nikhaṇite vā bhamumhi ukkhitte vā itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā’’ti āṇattena taṃ nimittaṃ disvā vuttameva bhaṇḍaṃ vuttaniyāmamavirādhetvā gahitaṃ ce, nimittakārakassa nimittakaraṇakkhaṇeyeva pārājikaṃ hoti. Vuttaniyāmaṃ virādhetvā gahitaṃ ce, nimittakārako muccati, avahārakasseva pārājikaṃ. Pubbapayogo ādi yassa taṃ pubbapayogādi, pubbapayogādi ca taṃ pañcakañcāti viggaho.

    ੪੩. ਥੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਪਸਯ੍ਹਞ੍ਚ ਪਰਿਕਪ੍ਪੋ ਚ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਚ ਕੁਸੋ ਚ ਥੇਯ੍ਯਪਸਯ੍ਹਪਰਿਕਪ੍ਪਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕੁਸਾ, ਤੇ ਆਦੀ ਉਪਪਦਭੂਤਾ ਯੇਸਂ ਅવਹਾਰਾਨਂ ਤੇ ਥੇਯ੍ਯ…ਪੇ॰… ਕੁਸਾਦਿਕਾ , ਅવਹਾਰਾ, ਇਮਿਨਾ ਥੇਯ੍ਯਾવਹਾਰੋ ਚ…ਪੇ॰… ਕੁਸਾવਹਾਰੋ ਚਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਥੇਯ੍ਯਾવਹਾਰੋਤਿ ਥੇਨੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਚੋਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਥੇਯ੍ਯਂ, ਏਤ੍ਥ ਨ-ਕਾਰਲੋਪੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਨਯੇਨ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਤੇਨ ਅવਹਰਣਂ ਥੇਯ੍ਯਾવਹਾਰੋ, ਸਨ੍ਧਿਚ੍ਛੇਦਾਦਿવਸੇਨ ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਗਹਣਞ੍ਚ ਕੂਟਮਾਨਕੂਟਕਹਾਪਣਾਦੀਹਿ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਗਹਣਞ੍ਚ ਥੇਯ੍ਯਾવਹਾਰੋ।

    43. Theyyañca pasayhañca parikappo ca paṭicchanno ca kuso ca theyyapasayhaparikappapaṭicchannakusā, te ādī upapadabhūtā yesaṃ avahārānaṃ te theyya…pe… kusādikā, avahārā, iminā theyyāvahāro ca…pe… kusāvahāro cāti vuttaṃ hoti. Tattha theyyāvahāroti theno vuccati coro, tassa bhāvo theyyaṃ, ettha na-kāralopo niruttinayena daṭṭhabbo, tena avaharaṇaṃ theyyāvahāro, sandhicchedādivasena adissamānena gahaṇañca kūṭamānakūṭakahāpaṇādīhi vañcetvā gahaṇañca theyyāvahāro.

    ਪਸਯ੍ਹ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਅવਹਰਣਂ ਪਸਯ੍ਹਾવਹਾਰੋ, ਗਾਮવਿਲੋਪਕਾ વਿਯ ਸਾਮਿਕੇ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਗਹਣਞ੍ਚ ਰਾਜਭਟਾਦਯੋ વਿਯ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਨਿਬਦ੍ਧਕਰਗ੍ਗਹਣੇ ਅਧਿਕਗ੍ਗਹਣਞ੍ਚ ਪਸਯ੍ਹਾવਹਾਰੋ।

    Pasayha abhibhavitvā avaharaṇaṃ pasayhāvahāro, gāmavilopakā viya sāmike abhibhavitvā gahaṇañca rājabhaṭādayo viya abhibhavitvā nibaddhakaraggahaṇe adhikaggahaṇañca pasayhāvahāro.

    વਤ੍ਥਸੁਤ੍ਤਾਦਿਕਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਜ੍ਜ ਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਅવਹਰਣਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਾવਹਾਰੋ, ਸੋ ਚ ਭਣ੍ਡੋਕਾਸਪਰਿਕਪ੍ਪવਸੇਨ ਦੁવਿਧੋ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਭਣ੍ਡਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰਪ੍ਪਦੇਸਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸੁਤ੍ਤਾਦਿਭਣ੍ਡਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਤੇ ਪੇਲ਼ਾਦਯੋ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘વਤ੍ਥਾਨਿ ਚੇ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਚੇ ਨ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਉਕ੍ਖਿਪਨਂ ਭਣ੍ਡਪਰਿਕਪ੍ਪਪੁਬ੍ਬਕਤ੍ਤਾ ਭਣ੍ਡਪਰਿਕਪ੍ਪਾવਹਾਰੋ ਨਾਮ। ਆਰਾਮਪਰਿવੇਣਾਦੀਨਿ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਲੋਭਨੀਯਂ ਭਣ੍ਡਂ ਦਿਸ੍વਾ ਗਬ੍ਭਪਾਸਾਦਤਲਪਮੁਖਮਾਲ਼ਕਪਾਕਾਰਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਾਦਿਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਠਾਨਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਦਿਟ੍ਠੋ ਚੇ, ਓਲੋਕੇਤੁਂ ਗਹਿਤਂ વਿਯ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਨੋ ਚੇ, ਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਟ੍ਠਾਨਾਤਿਕ੍ਕਮੋ ਓਕਾਸਪਰਿਕਪ੍ਪਪੁਬ੍ਬਕਤ੍ਤਾ ਓਕਾਸਪਰਿਕਪ੍ਪਾવਹਾਰੋ ਨਾਮਾਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Vatthasuttādikaṃ paricchijja kappetvā avaharaṇaṃ parikappāvahāro, so ca bhaṇḍokāsaparikappavasena duvidho hoti. Tattha nikkhittabhaṇḍaṃ andhakārappadesaṃ pavisitvā suttādibhaṇḍāni tattha nikkhittāni, te peḷādayo gaṇhantassa ‘‘vatthāni ce gaṇhissāmi, suttāni ce na gaṇhissāmī’’tiādinā nayena parikappetvā ukkhipanaṃ bhaṇḍaparikappapubbakattā bhaṇḍaparikappāvahāro nāma. Ārāmapariveṇādīni pavisitvā lobhanīyaṃ bhaṇḍaṃ disvā gabbhapāsādatalapamukhamāḷakapākāradvārakoṭṭhakādiṃ yaṃ kiñci ṭhānaṃ parikappetvā ‘‘etthantare diṭṭho ce, oloketuṃ gahitaṃ viya dassāmi, no ce, harissāmī’’ti parikappetvā ādāya gantvā parikappitaṭṭhānātikkamo okāsaparikappapubbakattā okāsaparikappāvahāro nāmāti saṅkhepato veditabbo.

    ਤਿਣਪਣ੍ਣਾਦੀਹਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਅવਹਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾવਹਾਰੋ, ਉਯ੍ਯਾਨਾਦੀਸੁ ਕੀਲ਼ਮਾਨੇਹਿ વਾ ਸਙ੍ਘਪਰਿવਿਸਨ੍ਤੇਹਿ વਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਓਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਅਲਙ੍ਕਾਰਾਦਿਕਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭਣ੍ਡਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਓਣਮਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਆਸਙ੍ਕਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਠਤ੍વਾ ਤਿਣਪਣ੍ਣਪਂਸੁવਾਲੁਕਾਦੀਹਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਸਾਮਿਕੇਸੁ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾ ਅਦਿਸ੍વਾ ਸਾਲਯੇਸੁ ਗਤੇਸੁ ਪਚ੍ਛਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਹਣਞ੍ਚ ਤਦੇવ ਭਣ੍ਡਂ ਕਦ੍ਦਮਾਦੀਸੁ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਙ੍ਗੁਟ੍ਠਾਦੀਹਿ ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਓਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗੇਨ ਫੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪਰਿਭਾਗੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾવਹਾਰੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    Tiṇapaṇṇādīhi paṭicchannassa bhaṇḍassa avaharaṇaṃ paṭicchannāvahāro, uyyānādīsu kīḷamānehi vā saṅghaparivisantehi vā manussehi omuñcitvā ṭhapitaṃ alaṅkārādikaṃ yaṃ kiñci bhaṇḍaṃ disvā ‘‘oṇamitvā gaṇhante āsaṅkantī’’ti ṭhatvā tiṇapaṇṇapaṃsuvālukādīhi paṭicchādetvā sāmikesu pariyesitvā adisvā sālayesu gatesu pacchā theyyacittena gahaṇañca tadeva bhaṇḍaṃ kaddamādīsu theyyacittena aṅguṭṭhādīhi pīḷetvā osīdāpetvā heṭṭhābhāgena phuṭṭhaṭṭhānaṃ uparibhāgena atikkamanañca paṭicchannāvahāroti vuttaṃ hoti.

    ਕੁਸੇਨ ਅવਹਾਰੋ ਕੁਸਾવਹਾਰੋ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕੁਸਂ ਸਙ੍ਕਾਮੇਤ੍વਾ ਪਰਕੋਟ੍ਠਾਸਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘੇਨ ਮਹਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਸਮਸਮਸ੍ਸ વਾ ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਸਪਾਤਨੇਨ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚੀવਰੇਸੁ ਭਾਜਿਯਮਾਨੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨ ਸਮਂ વਾ ਅਧਿਕਂ વਾ ਊਨਕਂ વਾ ਅਗ੍ਘੇਨ ਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਗ੍ਘਨਕਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਅવਹਰਿਤੁਕਾਮੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਪਤਿਤਂ ਕੁਸਂ ਪਰਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਪਾਤੇਤੁਕਾਮੋ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਤਙ੍ਖਣੇ ਚ ਪਰਸ੍ਸ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਪਾਤਿਤਕ੍ਖਣੇ ਚ ਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਨਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਰਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ ਪਰਨਾਮਲਿਖਿਤਂ ਕੁਸਂ ਉਕ੍ਖਿਪੇਨ੍ਤੋ ਤਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਪਨਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਯਦਿ ਪਠਮਂ ਪਰਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ ਕੁਸਂ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਉਦ੍ਧਟਕ੍ਖਣੇ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਪਾਤਿਤਕ੍ਖਣੇ ਚ ਸਕਨਾਮਲਿਖਿਤਂ ਕੁਸਂ ਉਦ੍ਧਰਣਕ੍ਖਣੇ ਚ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਨਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਰਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਪਾਤਨਕ੍ਖਣੇ ਹਤ੍ਥਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮੁਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ।

    Kusena avahāro kusāvahāro, theyyacittena kusaṃ saṅkāmetvā parakoṭṭhāsassa agghena mahantassa vā samasamassa vā gahaṇanti attho. Yo pana bhikkhu kusapātanena saṅghassa cīvaresu bhājiyamānesu attano koṭṭhāsena samaṃ vā adhikaṃ vā ūnakaṃ vā agghena pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ aññassa koṭṭhāsaṃ avaharitukāmo attano koṭṭhāse patitaṃ kusaṃ parakoṭṭhāse pātetukāmo uddharati, taṅkhaṇe ca parassa koṭṭhāse pātitakkhaṇe ca na pārājikaṃ anāpajjitvā parakoṭṭhāsato paranāmalikhitaṃ kusaṃ ukkhipento tato kesaggamattampi apanāmeti, pārājiko hoti. Yadi paṭhamaṃ parakoṭṭhāsato kusaṃ uddharati, uddhaṭakkhaṇe ca attano koṭṭhāse pātitakkhaṇe ca sakanāmalikhitaṃ kusaṃ uddharaṇakkhaṇe ca pārājikaṃ anāpajjitvā parakoṭṭhāse pātanakkhaṇe hatthato kesaggamattampi mutte pārājiko hoti.

    ਯਦਿ ਦ੍વੇਪਿ ਕੁਸੇ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਸਕਸਕਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਆਦਾਯ ਗਤੇਸੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕੁਸਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਕੁਸੋ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਚੋਰੋ ‘‘ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਕੁਸੋ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ વਿਯ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ વਿવਦਿਤ੍વਾ વਾ ਅવਿવਦਿਤ੍વਾ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਤੇ ਇਤਰਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਉਦ੍ਧਰਤਿ ਚੇ, ਉਦ੍ਧਟਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਯਦਿ ਪਰੋ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਨ ਦੇਮਿ, ਤ੍વਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ વਿਚਿਨਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਭਾવਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਪਰਸ੍ਸ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਉਦ੍ਧਟਕ੍ਖਣੇ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਯਦਿ ਪਰੋ વਿવਾਦਭੀਰੁਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਿਂ વਿવਾਦੇਨਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ વਾ ਪਤ੍ਤਂ ਹੋਤੁ ਤੁਯ੍ਹਂ વਾ, વਰਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਤ੍વਂ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ વਦੇਯ੍ਯ, ਦਿਨ੍ਨਕਂ ਨਾਮ ਗਹਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ। ਯਦਿ ‘‘ਤવ ਰੁਚ੍ਚਨਕਂ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ વਿવਾਦਭਯੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਂ વਰਭਾਗਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਲਾਮਕਭਾਗਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਤੋ, ਚੋਰੋ ਪਚ੍ਛਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ વਿਚਿਤਾવਸੇਸਂ ਨਾਮ ਅਗ੍ਗਹੇਸੀਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਨ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਕੁਸਾવਹਾਰવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਯਾ ਅવਹਾਰੇਸੁ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, વਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯ વਿਨਯਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Yadi dvepi kuse paṭicchādetvā sabbesu bhikkhūsu sakasakakoṭṭhāsaṃ ādāya gatesu yasmiṃ kusaṃ paṭicchādesi, tassa sāmikena āgantvā ‘‘mayhaṃ kuso kasmā na dissatī’’ti vutte coro ‘‘mayhampi kuso na dissatī’’ti vatvā attano koṭṭhāsaṃ tassa santakaṃ viya dassetvā tasmiṃ vivaditvā vā avivaditvā vā gahetvā gate itaraṃ koṭṭhāsaṃ uddharati ce, uddhaṭakkhaṇeyeva pārājiko hoti. Yadi paro ‘‘mayhaṃ koṭṭhāsaṃ tuyhaṃ na demi, tvaṃ tuyhaṃ koṭṭhāsaṃ vicinitvā gaṇhāhī’’ti vadati, evaṃ vutte so attano assāmikabhāvaṃ jānantopi parassa koṭṭhāsaṃ uddharati, uddhaṭakkhaṇe pārājiko hoti. Yadi paro vivādabhīrukattā ‘‘kiṃ vivādenā’’ti cintetvā ‘‘mayhaṃ vā pattaṃ hotu tuyhaṃ vā, varakoṭṭhāsaṃ tvaṃ gaṇhāhī’’ti vadeyya, dinnakaṃ nāma gahitaṃ hotīti pārājikaṃ na hotīti. Yadi ‘‘tava ruccanakaṃ gaṇhāhī’’ti vutto vivādabhayena attano pattaṃ varabhāgaṃ ṭhapetvā lāmakabhāgaṃ gahetvā gato, coro pacchā gaṇhanto vicitāvasesaṃ nāma aggahesīti pārājiko na hoti. Evaṃ kusāvahāravinicchayo veditabbo. Ayamettha pañcavīsatiyā avahāresu saṅkhepo, vitthāro pana samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya vuttanayeneva veditabbo.

    ੪੪. ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ વਿਨਿਚ੍ਛਯਾવਯવਰੂਪੇਨ ਉਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੇ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿ ਅવਹਾਰੇ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨવਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਸਹਸਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨਾਰੋਪੇਤ੍વਾ ਪਠਮਂ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘વਤ੍ਥੁਕਾਲਗ੍ਘਦੇਸੇ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ।

    44. Ettāvatā adinnādānapārājikassa vinicchayāvayavarūpena uggahetabbe pañcavīsati avahāre dassetvā idāni adinnādānavinicchaye sampatte sahasā āpattiṃ anāropetvā paṭhamaṃ oloketabbāni pañca ṭhānāni dassetuṃ ‘‘vatthukālagghadese cā’’tiādi āraddhaṃ.

    ਤਤ੍ਥ વਤ੍ਥੁ ਨਾਮ ਅવਹਟਭਣ੍ਡਂ। ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਅવਹਾਰਕੇਨ ‘‘ਮਯਾ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਟ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਅਸ੍ਸਾਮਿਕਭਾવਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਂ ਚੇ, ਅવਹਾਰਕਾਲੇ ਤੇਸਂ ਸਾਲਯਭਾવਂ વਾ ਨਿਰਾਲਯਭਾવਂ વਾ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਸਾਲਯਕਾਲੇ ਚੇ ਗਹਿਤਂ, ਭਣ੍ਡਂ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤ੍વਾ ਮਾਸਕਂ વਾ ਊਨਮਾਸਕਂ વਾ ਹੋਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟੇਨ, ਅਤਿਰੇਕਮਾਸਕਂ વਾ ਊਨਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਹੋਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯੇਨ, ਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਹੋਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋ। ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਨਿਰਾਲਯਕਾਲੇ ਚੇ ਗਹਿਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਕੇ ਪਨ ਭਣ੍ਡਂ ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇ ਤਂ વਾ ਭਣ੍ਡਂ ਤਦਗ੍ਘਨਕਂ વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।

    Tattha vatthu nāma avahaṭabhaṇḍaṃ. Kiṃ vuttaṃ hoti? Avahārakena ‘‘mayā itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avahaṭa’’nti vuttepi tassa bhaṇḍassa sassāmikaassāmikabhāvaṃ upaparikkhitvā sassāmikaṃ ce, avahārakāle tesaṃ sālayabhāvaṃ vā nirālayabhāvaṃ vā niyametvā sālayakāle ce gahitaṃ, bhaṇḍaṃ agghāpetvā māsakaṃ vā ūnamāsakaṃ vā hoti, dukkaṭena, atirekamāsakaṃ vā ūnapañcamāsakaṃ vā hoti, thullaccayena, pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā hoti, pārājikena kātabbo. Sāmikānaṃ nirālayakāle ce gahitaṃ, natthi pārājikaṃ. Bhaṇḍasāmike pana bhaṇḍaṃ āharāpente taṃ vā bhaṇḍaṃ tadagghanakaṃ vā dātabbanti.

    ਕਾਲੋ ਨਾਮ ਅવਹਾਰਕਾਲੋ। ਭਣ੍ਡਂ ਨਾਮੇਤਂ ਕਦਾਚਿ ਮਹਗ੍ਘਂ ਹੋਤਿ, ਕਦਾਚਿ ਸਮਗ੍ਘਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਅવਹਟਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਅવਹਟਕਾਲਾਨੁਰੂਪਂ ਕਤ੍વਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥਂ ਕਾਲવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    Kālo nāma avahārakālo. Bhaṇḍaṃ nāmetaṃ kadāci mahagghaṃ hoti, kadāci samagghaṃ. Tasmā avahaṭabhaṇḍassa agghaṃ paricchindantehi avahaṭakālānurūpaṃ katvā paricchindanatthaṃ kālavinicchayo kātabboti vuttaṃ hoti.

    ਅਗ੍ਘੋ ਨਾਮ ਅવਹਟਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਬ੍ਬਦਾ ਭਣ੍ਡਾਨਂ ਅਗ੍ਘੋ ਸਮਾਨਰੂਪੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਨવਭਣ੍ਡਂ ਮਹਗ੍ਘਂ ਹੋਤਿ, ਪੁਰਾਣਂ ਚੇ ਸਮਗ੍ਘਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਅવਹਾਰਕਾਲੇ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਨવਭਾવਂ વਾ ਪੁਰਾਣਭਾવਂ વਾ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਅਗ੍ਘੋ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Aggho nāma avahaṭabhaṇḍassa aggho. Ettha ca sabbadā bhaṇḍānaṃ aggho samānarūpo na hoti, navabhaṇḍaṃ mahagghaṃ hoti, purāṇaṃ ce samagghaṃ. Tasmā avahārakāle bhaṇḍassa navabhāvaṃ vā purāṇabhāvaṃ vā niyametvā aggho paricchinditabboti adhippāyo.

    ਦੇਸੋ ਚਾਤਿ ਭਣ੍ਡਾવਹਾਰਦੇਸੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਉਟ੍ਠਾਨਦੇਸੇ ਸਮਗ੍ਘਂ ਹੁਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਮਹਗ੍ਘਤ੍ਤਾ ਅવਹਟਭਣ੍ਡੇ ਅਗ੍ਘਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਦਨੁਰੂਪਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਯਮਨ੍ਤੇਹਿ ਅਗ੍ਘਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥਾਯ ਅવਹਾਰਦੇਸਂ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸੇ ਅਗ੍ਘવਸੇਨ ਤਦਨੁਰੂਪਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Deso cāti bhaṇḍāvahāradeso. Ettha ca sabbassāpi bhaṇḍassa uṭṭhānadese samagghaṃ hutvā aññattha mahagghattā avahaṭabhaṇḍe agghaṃ paricchinditvā tadanurūpā āpattiyo niyamantehi agghaṃ paricchindanatthāya avahāradesaṃ niyametvā tasmiṃ dese agghavasena tadanurūpā āpattiyo kāretabbāti adhippāyo.

    ਪਰਿਭੋਗੋ ਨਾਮ ਅવਹਟਭਣ੍ਡੇ ਅવਹਾਰਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਰੇਹਿ ਕਤਪਰਿਭੋਗੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਪਰਿਭੋਗੇਨ ਅਗ੍ਘੋ ਪਰਿਹਾਯਤੀਤਿ ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਕਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਣ੍ਡੇ ਨવੇਪਿ ਏਕવਾਰਮ੍ਪਿ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪਕਾਰੇਨ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤੇ ਪਰਿਹਾਪੇਤ੍વਾ ਅਗ੍ਘੋ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    Paribhogo nāma avahaṭabhaṇḍe avahārato pubbe parehi kataparibhogo. Ettha ca yassa kassaci bhaṇḍassa paribhogena aggho parihāyatīti bhaṇḍasāmikaṃ pucchitvā tasmiṃ bhaṇḍe navepi ekavārampi yena kenaci pakārena paribhutte parihāpetvā aggho paricchinditabboti vuttaṃ hoti.

    ਏવਮਾਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਏਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਪਞ੍ਚਪਿ ਞਤ੍વਾ ਏਤਾਨਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਪਣ੍ਡਿਤੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ’’ਤਿ।

    Evamādinā nayena etāni pañca ṭhānāni upaparikkhitvāva vinicchayo kātabboti dassetumāha ‘‘pañcapi ñatvā etāni kattabbo paṇḍitena vinicchayo’’ti.

    ੪੫. ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨવਿਨਿਚ੍ਛਯਾવਯવਭੂਤੇ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿ ਅવਹਾਰੇ ਚ ਪਞ੍ਚਟ੍ਠਾਨਾવਲੋਕਨਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਅਨਾਗਤੇ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਲੇਸੋਕਾਸਪਿਦਹਨਤ੍ਥਂ ਪਰਸਨ੍ਤਕਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ વਤ੍ਥੁਂ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਠਿਤਂ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪਕਾਰੇਨ ਗਣ੍ਹਤੋ ਮੋਕ੍ਖਾਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੇਨ ਤਥਾਗਤੇਨ ਯਾ ਪਨੇਤਾ –

    45. Ettāvatā adinnādānavinicchayāvayavabhūte pañcavīsati avahāre ca pañcaṭṭhānāvalokanañca dassetvā idāni anāgate pāpabhikkhūnaṃ lesokāsapidahanatthaṃ parasantakaṃ yaṃ kiñci vatthuṃ yattha katthaci ṭhitaṃ yena kenaci pakārena gaṇhato mokkhābhāvaṃ dassetukāmena tathāgatena yā panetā –

    ਭੂਮਟ੍ਠਞ੍ਚ ਥਲਟ੍ਠਞ੍ਚ।

    Bhūmaṭṭhañca thalaṭṭhañca;

    ਆਕਾਸਟ੍ਠ ਮਥਾਪਰਂ।

    Ākāsaṭṭha mathāparaṃ;

    વੇਹਾਸਟ੍ਠੋ ਦਕਟ੍ਠਞ੍ਚ।

    Vehāsaṭṭho dakaṭṭhañca;

    ਨਾવਾ ਯਾਨਟ੍ਠਮੇવ ਚ॥

    Nāvā yānaṭṭhameva ca.

    ਭਾਰਾ ਰਾਮ વਿਹਾਰਟ੍ਠਂ।

    Bhārā rāma vihāraṭṭhaṃ;

    ਖੇਤ੍ਤ વਤ੍ਥੁਟ੍ਠਮੇવ ਚ।

    Khetta vatthuṭṭhameva ca;

    ਗਾਮਾ ਰਞ੍ਞਟ੍ਠ ਮੁਦਕਂ।

    Gāmā raññaṭṭha mudakaṃ;

    ਦਨ੍ਤਪੋਨੋ વਨਪ੍ਪਤਿ॥

    Dantapono vanappati.

    ਹਰਣਕੋ ਪਨਿਧਿ ਚੇવ।

    Haraṇako panidhi ceva;

    ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਕਂ ਪਾਣਕਾ।

    Suṅkaghātakaṃ pāṇakā;

    ਅਪਦਂ ਦ੍વਿਪਦਞ੍ਚੇવ।

    Apadaṃ dvipadañceva;

    ਚਤੁਪ੍ਪਦਂ ਬਹੁਪ੍ਪਦਂ॥

    Catuppadaṃ bahuppadaṃ.

    ਓਚਰਕੋਣਿਰਕ੍ਖੋ ਚ।

    Ocarakoṇirakkho ca;

    ਸਂવਿਦਾਹਰਣਮ੍ਪਿ ਚ।

    Saṃvidāharaṇampi ca;

    ਸਙ੍ਕੇਤਕਮ੍ਮਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤ-

    Saṅketakammaṃ nimitta-

    ਮਿਤਿ ਤਿਂ ਸੇਤ੍ਥ ਮਾਤਿਕਾ॥ –

    Miti tiṃ settha mātikā. –

    ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ , ਤਾਸਂ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਪਦਭਾਜਨੇ, ਤਦਟ੍ਠਕਥਾਯ ਚ ਆਗਤਨਯੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ ਪਠਮਂ ਤਾવ ਭੂਮਟ੍ਠੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਦੁਤਿਯਂ વਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿ।

    Nikkhittā , tāsaṃ yathākkamaṃ padabhājane, tadaṭṭhakathāya ca āgatanayena vinicchayaṃ dassetukāmo paṭhamaṃ tāva bhūmaṭṭhe vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘dutiyaṃ vāpī’’tiādi.

    ਤਤ੍ਥ ਦੁਤਿਯਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਯੇਸਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਏવਂ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ। ਉਪਰਿ ਸਞ੍ਜਾਤਾਹਿ ਰੁਕ੍ਖਲਤਾਹਿ, ਇਟ੍ਠਕਪਾਸਾਣਾਦੀਹਿ ਚ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ ਮਹਾਨਿਧਿਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤੁਕਾਮੇਨ ‘‘ਮਯਾ ਏਕੇਨੇવ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਞ੍ਞਂ ਸਹਾਯਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤੁਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਯਿਤਟ੍ਠਾਨਾ ਉਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਸਬ੍ਬਪਯੋਗੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੁਦਾਲਂ ਭੂਮਿਖਣਨਤ੍ਥਾਯ ਪਿਟਕਂ વਾਪਿ ਪਂਸੁਉਦ੍ਧਰਣਤ੍ਥਾਯ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭਾਜਨਂ। ਇਮੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਕੁਦਾਲਸ੍ਸ ਚੇ ਦਣ੍ਡੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਦਣ੍ਡਤ੍ਥਾਯ ਰੁਕ੍ਖਤੋ ਦਣ੍ਡਂ ਛਿਨ੍ਦਤੋ ਚ ਕੁਦਾਲੋ ਚੇ ਨ ਹੋਤਿ, ਕੁਦਾਲਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਅਯੋਬੀਜਂ ਉਦ੍ਧਰਣਤ੍ਥਾਯ ਅਕਪ੍ਪਿਯਪਥવਿਂ ਖਣਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਪਚ੍ਛਿਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਪਣ੍ਣਾਨਿ ਛਿਨ੍ਦਤੋਪਿ ਪਿਟਕવਾਯਨਤ੍ਥਾਯ વਲ੍ਲਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤੋਪਿ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਪਰਿਯੇਸਨੇ ਮੁਸਾ ਭਣਤੋਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚੇવ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਞ੍ਚ, ਇਤਰਪਯੋਗੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Tattha dutiyaṃ theyyacittena pariyesato dukkaṭanti sambandho. Evaṃ sabbapadesu. Upari sañjātāhi rukkhalatāhi, iṭṭhakapāsāṇādīhi ca sañchannaṃ mahānidhiṃ uddharitukāmena ‘‘mayā ekeneva na sakkā’’ti attano aññaṃ sahāyaṃ pariyesituṃ theyyacittena sayitaṭṭhānā uṭṭhānādīsu sabbapayogesu dukkaṭaṃ hotīti attho. Kudālaṃ bhūmikhaṇanatthāya piṭakaṃ vāpi paṃsuuddharaṇatthāya yaṃ kiñci bhājanaṃ. Imesu dvīsu kudālassa ce daṇḍo natthi, daṇḍatthāya rukkhato daṇḍaṃ chindato ca kudālo ce na hoti, kudālakaraṇatthāya ayobījaṃ uddharaṇatthāya akappiyapathaviṃ khaṇantassapi pacchikaraṇatthāya paṇṇāni chindatopi piṭakavāyanatthāya valliṃ chindatopi ubhayatthāpi pariyesane musā bhaṇatopi dukkaṭañceva pācittiyañca, itarapayogesu dukkaṭamevāti veditabbaṃ.

    ਗਚ੍ਛਤੋਤਿ ਦੁਤਿਯਾਦਿਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਾ વਾ ਅਲਦ੍ਧਾ વਾ ਨਿਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਦੇ ਪਦੇ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯਂ વਾ ਪਰਿਯੇਸਤੀ’’ਤਿਆਦਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਪਾਰਾ॰ ੯੪) ‘‘ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਇਧ ‘‘ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ‘‘ਇਮਂ ਨਿਧਿਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਂ વਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਂ વਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਤੋਤਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਭਾવਤੋ, ਦੁਤਿਯਪਰਿਯੇਸਨਾਦੀਸੁ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Gacchatoti dutiyādiṃ pariyesitvā laddhā vā aladdhā vā nidhiṭṭhānaṃ gacchantassa pade pade dukkaṭanti attho. Ettha ca ‘‘theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesatī’’tiādi pāḷiyaṃ (pārā. 94) ‘‘theyyacitto’’ti vuttattā, idha ‘‘theyyacittenā’’ti vacanato ‘‘imaṃ nidhiṃ labhitvā buddhapūjaṃ vā karissāmi, saṅghabhattaṃ vā karissāmī’’ti evamādinā nayena kusalacittappavattiyā sati anāpattīti daṭṭhabbaṃ. Pubbayogatoti adinnādānassa pubbapayogabhāvato, dutiyapariyesanādīsu pubbapayogesu dukkaṭanti attho.

    ਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਅਟ੍ਠવਿਧਂ ਹੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟਂ ਸਹਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟਂ ਅਨਾਮਾਸਦੁਕ੍ਕਟਂ ਦੁਰੁਪਚਿਣ੍ਣਦੁਕ੍ਕਟਂ વਿਨਯਦੁਕ੍ਕਟਂ ਞਾਤਦੁਕ੍ਕਟਂ ਞਤ੍ਤਿਦੁਕ੍ਕਟਂ ਪਟਿਸ੍ਸવਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯਂ વਾ ਕੁਦਾਲਂ વਾ ਪਿਟਕਂ વਾ ਪਰਿਯੇਸਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ વਾ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟਂ ਨਾਮ। ਇਧ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਟ੍ਠਾਨੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਇਤਰੇਸੁ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ‘‘ਤਤ੍ਥਜਾਤਕਂ ਕਟ੍ਠਂ વਾ ਲਤਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਸਹਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਇਧ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸਹਿਤਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ, ਇਤਰਤ੍ਰ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ વਿਸੇਸੋ। ਮੁਤ੍ਤਾਮਣਿਆਦੀਸੁ ਦਸਸੁ ਰਤਨੇਸੁ, ਸਾਲਿਆਦੀਸੁ ਸਤ੍ਤਸੁ ਧਞ੍ਞੇਸੁ, ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਚ ਆવੁਧਭਣ੍ਡਾਦੀਸੁ ਆਮਸਨਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਅਨਾਮਾਸਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਕਦਲਿਨਾਲ਼ਿਕੇਰਪਨਸਾਦਿਰੁਕ੍ਖਟ੍ਠਮੇવ ਫਲਂ ਆਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਦੁਰੁਪਚਿਣ੍ਣਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਉਪਚਰਣਂ ਉਪਚਿਣ੍ਣਂ, ਪਰਾਮਸਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦੁਟ੍ਠੁ ਉਪਚਿਣ੍ਣਂ ਦੁਰੁਪਚਿਣ੍ਣਂ, ਦੁਰੁਪਚਿਣ੍ਣੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਦੁਰੁਪਚਿਣ੍ਣਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਕਾਲੇ ਪਤ੍ਤੇ ਰਜਸ੍ਮਿਂ ਪਤਿਤੇ ਪਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ વਾ ਅਧੋવਿਤ੍વਾ વਾ ਭਿਕ੍ਖਾਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વਿਨਯਦੁਕ੍ਕਟਂ, વਿਨਯੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વਿਨਯਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅવਸੇਸਦੁਕ੍ਕਟਾਨਿਪਿ વਿਨਯੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨੇવ, ਤਥਾਪਿ ਰੁਲ਼੍ਹਿਯਾ ਮਯੂਰਾਦਿਸਦ੍ਦੇਹਿ ਮੋਰਾਦਯੋ વਿਯ ਇਦਮੇવ ਤਥਾ વੁਚ੍ਚਤਿ। ‘‘ਸੁਤ੍વਾ ਨ વਦਨ੍ਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਞਾਤਦੁਕ੍ਕਟਂ ਨਾਮ। ਏਕਾਦਸਸੁ ਸਮਨੁਭਾਸਨਾਸੁ ‘‘ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਞਤ੍ਤਿਦੁਕ੍ਕਟਂ। ‘‘ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪੁਰਿਮਿਕਾ ਚ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਪਟਿਸ੍ਸવੇ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੨੦੭) વੁਤ੍ਤਂ ਪਟਿਸ੍ਸવਦੁਕ੍ਕਟਂ ਨਾਮ। ਇਮੇਸੁ ਅਟ੍ਠਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟੇਸੁ ਇਧ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟਂ ਨਾਮ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਤੋ’’ਤਿ। ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਸੁਖਤ੍ਥਂ ਉਪਸਗ੍ਗਂ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਤੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।

    Dukkaṭañca aṭṭhavidhaṃ hoti pubbapayogadukkaṭaṃ sahapayogadukkaṭaṃ anāmāsadukkaṭaṃ durupaciṇṇadukkaṭaṃ vinayadukkaṭaṃ ñātadukkaṭaṃ ñattidukkaṭaṃ paṭissavadukkaṭanti. Tattha ‘‘theyyacitto dutiyaṃ vā kudālaṃ vā piṭakaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttaṃ pubbapayogadukkaṭaṃ nāma. Idha pācittiyaṭṭhāne pācittiyaṃ, itaresu pubbapayogesu dukkaṭaṃ. ‘‘Tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vā lataṃ vā chindati, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttaṃ sahapayogadukkaṭaṃ. Idha adinnādānasahitapayogattā pācittiyavatthumhi, itaratra ca dukkaṭamevāti ayamettha viseso. Muttāmaṇiādīsu dasasu ratanesu, sāliādīsu sattasu dhaññesu, sabbesu ca āvudhabhaṇḍādīsu āmasanapaccayā dukkaṭaṃ anāmāsadukkaṭaṃ. Kadalināḷikerapanasādirukkhaṭṭhameva phalaṃ āmasantassa vuttaṃ dukkaṭaṃ durupaciṇṇadukkaṭaṃ. Upacaraṇaṃ upaciṇṇaṃ, parāmasananti attho. Duṭṭhu upaciṇṇaṃ durupaciṇṇaṃ, durupaciṇṇe dukkaṭaṃ durupaciṇṇadukkaṭaṃ. Bhikkhācārakāle patte rajasmiṃ patite pattaṃ appaṭiggahetvā vā adhovitvā vā bhikkhāpaṭiggahaṇena dukkaṭaṃ vinayadukkaṭaṃ, vinaye paññattaṃ dukkaṭaṃ vinayadukkaṭaṃ. Kiñcāpi avasesadukkaṭānipi vinaye paññattāneva, tathāpi ruḷhiyā mayūrādisaddehi morādayo viya idameva tathā vuccati. ‘‘Sutvā na vadanti, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttaṃ ñātadukkaṭaṃ nāma. Ekādasasu samanubhāsanāsu ‘‘ñattiyā dukkaṭa’’nti vuttaṃ ñattidukkaṭaṃ. ‘‘Tassa bhikkhave bhikkhuno purimikā ca na paññāyati, paṭissave ca āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 207) vuttaṃ paṭissavadukkaṭaṃ nāma. Imesu aṭṭhasu dukkaṭesu idha āpajjitabbaṃ dukkaṭaṃ pubbapayogadukkaṭaṃ nāma. Tenāha ‘‘pubbayogato’’ti. Gāthābandhasukhatthaṃ upasaggaṃ anādiyitvā ‘‘pubbapayogato’’ti vattabbe ‘‘pubbayogato’’ti vuttanti gahetabbaṃ.

    ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਇਮੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟੇਸੁ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਉਭਤੋવਿਭਙ੍ਗਾਗਤਾਨਿ ਦਿવਾਸੇਯ੍ਯਾਦਿਦੁਕ੍ਕਟਾਨਿ ਚੇવ ਖਨ੍ਧਕਾਗਤਾਨਿ ਚ ਬਹੂਨਿ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨਿ ਸਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ વਿਨਯਦੁਕ੍ਕਟੇਯੇવ ਸਙ੍ਗਹਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ‘‘વਿਨਯੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વਿਨਯਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਹਿ ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ੨.੯੪) વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੯੪) ਪਨ ਰਜੋਕਿਣ੍ਣਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸੇવ ‘‘વਿਨਯਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹਣਂ ਉਪਲਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤਂ। ਇਤਰਥਾ ਅਟ੍ਠ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨੀਤਿ ਗਣਨਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋਯੇવ ਨਿਰਤ੍ਥਕੋ ਸਿਯਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੇ ਦੁਕ੍ਕਟਾਦੀਨਮ੍ਪਿ વਿਨਯਦੁਕ੍ਕਟੇਯੇવ ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਭਾવੇਪਿ ਕਤਿਪਯਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਤਰੇਸਮੇਕਤੋ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਤੇਸਂ વਿਸੁਂ ਗਹਣਂ ਸੁਤ੍ਤਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤੇਪਿ ਗੇਯ੍ਯਗਾਥਾਦੀਨਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ વਿਸੁਂ ਦਸ੍ਸਨਂ વਿਯਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Ettha ca kiñcāpi imesu dukkaṭesu asaṅgahitāni ubhatovibhaṅgāgatāni divāseyyādidukkaṭāni ceva khandhakāgatāni ca bahūni dukkaṭāni santi, tāni panettha vinayadukkaṭeyeva saṅgahitabbāni. ‘‘Vinaye paññattaṃ dukkaṭaṃ vinayadukkaṭa’’nti hi sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 2.94) vuttanti. Aṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.94) pana rajokiṇṇadukkaṭasseva ‘‘vinayadukkaṭa’’nti gahaṇaṃ upalakkhaṇamattaṃ. Itarathā aṭṭha dukkaṭānīti gaṇanāparicchedoyeva niratthako siyāti pubbapayoge dukkaṭādīnampi vinayadukkaṭeyeva saṅgahetabbabhāvepi katipayāni dassetvā itaresamekato dassanatthaṃ tesaṃ visuṃ gahaṇaṃ suttaṅgasaṅgahitattepi geyyagāthādīnaṃ aṭṭhannaṃ visuṃ dassanaṃ viyāti veditabbaṃ.

    ੪੬. ਤਤ੍ਥਜਾਤਕਂ ਕਟ੍ਠਂ વਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਿਰਨਿਹਿਤਨਿਧੂਪਰਿ ਜਾਤਂ ਅਲ੍ਲਂ ਸੁਕ੍ਖਂ ਕਟ੍ਠਂ વਾ। ਲਤਂ વਾਤਿ ਤਾਦਿਸਂ વਲ੍ਲਿਂ વਾ। ਇਦਂ ਉਪਲਕ੍ਖਣਂ ਤਿਣਾਦੀਨਂ ਖੁਦ੍ਦਕਗਚ੍ਛਾਨਞ੍ਚ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਉਭਯਤ੍ਥਾਪੀਤਿ ਅਲ੍ਲੇ ਚ ਸੁਕ੍ਖੇ ਚਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਲ੍ਲਰੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਛਿਨ੍ਦਤੋ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਅਹੁਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਕਟਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭવਨੇ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਸਹਪਯੋਗਤੋ’’ਤਿ। ਅવਹਾਰੇਨ ਸਹਿਤਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ‘‘ਸਹਪਯੋਗਤੋ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤੋ ਪਠਮਗਾਥਾਯ ਦਸ੍ਸਿਤਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਤੋ ਇਮਾਯ ਦਸ੍ਸਿਤਸਹਪਯੋਗਸ੍ਸ વਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    46.Tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vāti tasmiṃ ciranihitanidhūpari jātaṃ allaṃ sukkhaṃ kaṭṭhaṃ vā. Lataṃ vāti tādisaṃ valliṃ vā. Idaṃ upalakkhaṇaṃ tiṇādīnaṃ khuddakagacchānañca gahetabbattā. Ubhayatthāpīti alle ca sukkhe cāti vuttaṃ hoti. Allarukkhādīni chindato pācittiyaṃ ahutvā dukkaṭamattassa bhavane kāraṇaṃ dasseti ‘‘sahapayogato’’ti. Avahārena sahitapayogattā pācittiyaṭṭhānepi dukkaṭamevāti vuttaṃ hoti. ‘‘Sahapayogato ubhayatthāpi dukkaṭa’’nti vadanto paṭhamagāthāya dassitapubbapayogato imāya dassitasahapayogassa visesaṃ dasseti.

    ੪੭. ਪਥવਿਨ੍ਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯਂ વਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ વਾ ਪਥવਿਂ। ਅਕਪ੍ਪਿਯਪਥવਿਂ ਖਣਤੋ ਸਹਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ਬ੍ਯੂਹਤੋਤਿ ਪਂਸੁਂ ਏਕਤੋ ਰਾਸਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ। ‘‘વਿਯੂਹਤਿ ਏਕਪਸ੍ਸੇ ਰਾਸਿਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਤੋ ਊਹ-ਇਚ੍ਚੇਤਸ੍ਸ ਧਾਤੁਨੋ વਿਤਕ੍ਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤੇਪਿ ਧਾਤੂਨਮਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ વਿ-ਉਪਸਗ੍ਗવਸੇਨ ਇਧ ਰਾਸਿਕਰਣੇ વਤ੍ਤਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਰਾਸਿਭੂਤਂ ਪਂਸੁਂ ਕੁਦਾਲੇਨ વਾ ਹਤ੍ਥੇਨ વਾ ਪਚ੍ਛਿਯਾ વਾ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਪਨੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਯੋਗਗਣਨਾਯ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਪਂਸੁਮੇવ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅવੁਤ੍ਤਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੇਨ વਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਆਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭਿਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ। વਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਚਯੇ। ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਦੁਟ੍ਠੁ ਕਤਂ ਕਿਰਿਯਂ ਸਤ੍ਥਾਰਾ વੁਤ੍ਤਂ વਿਰਾਧੇਤ੍વਾ ਖਲਿਤ੍વਾ ਕਤਤ੍ਤਾਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ ਪਰਿવਾਰੇ (ਪਰਿ॰ ੩੩੯) –

    47.Pathavinti kappiyaṃ vā akappiyaṃ vā pathaviṃ. Akappiyapathaviṃ khaṇato sahapayogattā dukkaṭameva. Byūhatoti paṃsuṃ ekato rāsiṃ karontassa. ‘‘Viyūhati ekapasse rāsiṃ karotī’’ti aṭṭhakathāvacanato ūha-iccetassa dhātuno vitakke uppannattepi dhātūnamanekatthattā vi-upasaggavasena idha rāsikaraṇe vattatīti gahetabbaṃ. Rāsibhūtaṃ paṃsuṃ kudālena vā hatthena vā pacchiyā vā uddharantassa ca apanentassa ca payogagaṇanāya dukkaṭaṃ paṃsumeva vāti ettha avuttasamuccayatthena vā-saddena saṅgahitanti daṭṭhabbaṃ. Āmasantassāti nidhikumbhiṃ hatthena parāmasantassa. Vāti samuccaye. Dukkaṭanti duṭṭhu kataṃ kiriyaṃ satthārā vuttaṃ virādhetvā khalitvā katattāti dukkaṭaṃ. Vuttañcetaṃ parivāre (pari. 339) –

    ‘‘ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਹਿ ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸੁਣੋਹਿ ਯਥਾਤਥਂ।

    ‘‘Dukkaṭanti hi yaṃ vuttaṃ, taṃ suṇohi yathātathaṃ;

    ਅਪਰਦ੍ਧਂ વਿਰਦ੍ਧਞ੍ਚ, ਖਲਿਤਂ ਯਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Aparaddhaṃ viraddhañca, khalitaṃ yañca dukkaṭa’’nti.

    ਦੁਟ੍ਠੁ વਾ વਿਰੂਪਂ ਕਤਂ ਕਿਰਿਯਾਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਪਰਿવਾਰੇ (ਪਰਿ॰ ੩੩੯) –

    Duṭṭhu vā virūpaṃ kataṃ kiriyāti dukkaṭaṃ. Vuttampi cetaṃ parivāre (pari. 339) –

    ‘‘ਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਕਰੇ ਪਾਪਂ, ਆવਿ વਾ ਯਦਿ વਾ ਰਹੋ।

    ‘‘Yaṃ manusso kare pāpaṃ, āvi vā yadi vā raho;

    ‘ਦੁਕ੍ਕਟ’ਨ੍ਤਿ ਪવੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਨੇਤਂ ਇਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ॥

    ‘Dukkaṭa’nti pavedenti, tenetaṃ iti vuccatī’’ti.

    ਏવਂ ‘‘ਤਤ੍ਥਜਾਤਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਗਾਥਾਦ੍વਯਾਗਤਂ ਛੇਦਨਦੁਕ੍ਕਟਂ ਖਣਨਦੁਕ੍ਕਟਂ ਬ੍ਯੂਹਨਦੁਕ੍ਕਟਂ ਉਦ੍ਧਰਣਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਮਸਨਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸਹਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟੇਸੁ ਪੁਰਿਮਪੁਰਿਮਪਯੋਗੇਹਿ ਆਪਨ੍ਨਾ ਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਪਤ੍વਾ ਪਟਿਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤਂਤਂਪਯੋਗਾવਸਾਨੇ ਲਜ੍ਜਿਧਮ੍ਮਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਓਰਮਤਿ ਚੇ, ਤਂਤਂਦੁਕ੍ਕਟਮਤ੍ਤਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ। ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਮਕਤ੍વਾ ਫਨ੍ਦਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਪਤ੍વਾ ਆਮਸਨਦੁਕ੍ਕਟਂ ਪਟਿਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤੀਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੯੪) વੁਤ੍ਤਂ। ਯਥਾਪਾਲ਼ਿਯਾ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਪੁਰਿਮਪੁਰਿਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ‘‘ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਦ੍વੀਹਿ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਹਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾ ਪਟਿਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਪਾਰਾ॰ ੪੧੪, ੪੨੧, ੪੨੮, ੪੩੯) ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਯ ਏવ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਲੋਮવਸੇਨ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਨਿਟ੍ਠਮੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ।

    Evaṃ ‘‘tatthajātaka’’ntiādigāthādvayāgataṃ chedanadukkaṭaṃ khaṇanadukkaṭaṃ byūhanadukkaṭaṃ uddharaṇadukkaṭaṃ āmasanadukkaṭanti pañcasu sahapayogadukkaṭesu purimapurimapayogehi āpannā dukkaṭāpattiyo pacchimaṃ pacchimaṃ dukkaṭaṃ patvā paṭipassambhanti, taṃtaṃpayogāvasāne lajjidhammaṃ okkamitvā oramati ce, taṃtaṃdukkaṭamattaṃ desetvā parisuddho hoti. Dhuranikkhepamakatvā phandāpentassa thullaccayaṃ patvā āmasanadukkaṭaṃ paṭipassambhatīti mahāaṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.94) vuttaṃ. Yathāpāḷiyā gayhamāne purimapurimāpattīnaṃ paṭipassaddhi ‘‘ñattiyā dukkaṭaṃ, dvīhi kammavācāhi thullaccayā paṭipassambhantī’’ti pāḷiyaṃ (pārā. 414, 421, 428, 439) āgatattā anussāvanāya eva labbhatīti daṭṭhabbaṃ. Imassa pana suttassa anulomavasena mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttā imasmiṃ adinnādānasikkhāpadepi āpattipaṭipassaddhi pamāṇanti niṭṭhamettha gantabbaṃ.

    ੪੮. ‘‘ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ। ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੯੪) વੁਤ੍ਤਂ ਠਾਨਾਚਾવਨੇ ਪਾਰਾਜਿਕਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸ ਸਾਮਨ੍ਤਾਪਤ੍ਤਿਭੂਤਂ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਠਾਨਭੇਦવਿਞ੍ਞਾਪਨਮੁਖੇਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਮੁਖੇਪਾਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਮੁਖੇ ਕੁਮ੍ਭਿਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਂ। ਪਾਸਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾਤਿ ਬਨ੍ਧਨਂ ਪਾਸਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ। ਖਾਣੁਕੇਤਿ ਅਯੋਖਾਣੁਮ੍ਹਿ, ਖਦਿਰਖਾਣੁਕੇ વਾ। ਬਦ੍ਧਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਠਾਨਭੇਦੋ ਬਨ੍ਧਨਾਨਂ વਸਾ ਞੇਯ੍ਯੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    48. ‘‘Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 94) vuttaṃ ṭhānācāvane pārājikañca tassa sāmantāpattibhūtaṃ thullaccayañca ṭhānabhedaviññāpanamukhena vattabbanti idāni taṃ dassetumāha ‘‘mukhepāsa’’ntiādi. Tattha mukhe kumbhimukhavaṭṭiyaṃ. Pāsaṃ pavesetvāti bandhanaṃ pāsaṃ pakkhipitvā. Khāṇuketi ayokhāṇumhi, khadirakhāṇuke vā. Baddhakumbhiyā ṭhānabhedo bandhanānaṃ vasā ñeyyoti sambandho.

    ੪੯. ਇਦਾਨਿ ਠਾਨਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਦ੍વੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ। ‘‘ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਖਾਣੁਕੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਦ੍વੀਸੁ ਦਿਸਾਸੁ વਾ ਤੀਸੁ ਚਤੂਸੁ વਾ ਦਿਸਾਸੁ ਖਾਣੁਕੇ ਖਣਿਤ੍વਾ ਬਦ੍ਧਖਾਣੁਗਣਨਾਯ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤੋ ਠਾਨਭੇਦੋ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤੋ ਹੋਤਿ। વਲਯਂ…ਪੇ॰… ਕਤਾਯ વਾ ਦ੍વੇ ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। વਾਤਿ ਸਮੁਚ੍ਚਯੇ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤੋ ਹੋਤਿ।

    49. Idāni ṭhānabhedaṃ dasseti ‘‘dve’’tiādinā. ‘‘Ekasmiṃ khāṇuke’’ti iminā dvīsu disāsu vā tīsu catūsu vā disāsu khāṇuke khaṇitvā baddhakhāṇugaṇanāya sambhavanto ṭhānabhedo upalakkhito hoti. Valayaṃ…pe… katāya vā dve ṭhānānīti yojanā. Vāti samuccaye upalakkhito hoti.

    ੫੦. ਏવਂ ਠਾਨਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਠਾਨવਸੇਨ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਸਙ੍ਖਲਿਨ੍ਤਿ ਦਾਮਂ। ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਏਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾਸੁ ਆਪਤ੍ਤੀਸੁ ਥੂਲਤ੍ਤਾ, ਅਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਚ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਨਾਮ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਪਰਿવਾਰੇ –

    50. Evaṃ ṭhānabhedaṃ dassetvā idāni ṭhānavasena āpajjitabbā āpattiyo dassetumāha ‘‘uddharantassā’’tiādi. Saṅkhalinti dāmaṃ. Thullaccayanti ekassa santike desetabbāsu āpattīsu thūlattā, accayattā ca thullaccayaṃ nāma. Vuttañhetaṃ parivāre –

    ‘‘ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ।

    ‘‘Thullaccayanti yaṃ vuttaṃ;

    ਤਂ ਸੁਣੋਹਿ ਯਥਾਤਥਂ।

    Taṃ suṇohi yathātathaṃ;

    ਏਕਸ੍ਸ ਮੂਲੇ ਯੋ ਦੇਸੇਤਿ।

    Ekassa mūle yo deseti;

    ਯੋ ਚ ਤਂ ਪਟਿਗਣ੍ਹਤਿ।

    Yo ca taṃ paṭigaṇhati;

    ਅਚ੍ਚਯੋ ਤੇਨ ਸਮੋ ਨਤ੍ਥਿ।

    Accayo tena samo natthi;

    ਤੇਨੇਤਂ ਇਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ॥ (ਪਰਿ॰ ੩੩੯)।

    Tenetaṃ iti vuccatī’’ti. (pari. 339);

    ਏਤ੍ਥ ਚ ਥੂਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਸਮ੍ਪਰਾਯੇ ਚ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੯) ਸੁਗ੍ਗਤਿ, ਤਂ ਹੋਤਿ ਕਟੁਕਪ੍ਫਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ॰ ਪ॰ ੬੬) વਿਯ ਲਕਾਰਸ੍ਸ ਦ੍વਿਤ੍ਤਂ, ਸਂਯੋਗੇ ਊਕਾਰਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸੋ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤੋ ਸਙ੍ਖਲਿਕਭੇਦਤੋ ਪਰਂ। ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤੀਤਿ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਪਨੇਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਨਾવਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਉਦ੍ਧਂ વਾ ਅਧੋ વਾ ਤਿਰਿਯਂ વਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੯੯) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ‘‘ਤਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਦਿਸਾ, ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਚਾਤਿ ਛਟ੍ਠਾਨਾਨਿ। ਤਾਸੁ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਅਪਨੀਯਮਾਨਾਯ ਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਤਂਦਿਸਾਭਿਮੁਖਂ ਇਤਰਦਿਸਾਯਂ ਠਿਤਪਸ੍ਸੇ ਓਰਿਮਦਿਸਾਯ ਠਿਤਪਸ੍ਸੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਸ੍ਸ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਫਨ੍ਦਾਪਨવਸੇਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਹੋਤਿ, ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਠਾਨਾ ਚਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਇਮਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ‘‘ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ ਚੇ ਚੁਤੋ’’ਤਿ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ਫਨ੍ਦਨਰਹਿਤਾਯ ਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਠਾਨਾਚਾવਨੇਪਿ।

    Ettha ca thūlaccayanti vattabbe ‘‘samparāye ca (saṃ. ni. 1.49) suggati, taṃ hoti kaṭukapphala’’ntiādīsu (dha. pa. 66) viya lakārassa dvittaṃ, saṃyoge ūkārassa rasso ca veditabbo. Tato saṅkhalikabhedato paraṃ. Ṭhānā cāvetīti ṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi apaneti. Ettha ca nāvaṭṭhakathāyaṃ ‘‘uddhaṃ vā adho vā tiriyaṃ vā antamaso kesaggamattampi saṅkāmeti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 99) vuttanayena ‘‘tiriya’’nti vuttā catasso disā, uddhamadho cāti chaṭṭhānāni. Tāsu ekaṃ disaṃ apanīyamānāya kumbhiyā taṃdisābhimukhaṃ itaradisāyaṃ ṭhitapasse orimadisāya ṭhitapassena phuṭṭhokāsassa kesaggamattampi anatikkante phandāpanavasena thullaccayaṃ hoti, atikkante ṭhānā cāvitattā pārājikaṃ hotīti veditabbo. Imameva sandhāyāha ‘‘ṭhānā cāveti ce cuto’’ti. Eseva nayo phandanarahitāya nidhikumbhiyā ṭhānācāvanepi.

    ੫੧. ਏવਂ ਪਠਮਂ ਬਨ੍ਧਨਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਕੁਮ੍ਭਿਗ੍ਗਹਣੇ ਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਪਠਮਂ ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਬਨ੍ਧਨਾਪਨਯਨੇ ਨਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਪਠਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਸੋ ਨਯੋਤਿ ‘‘ਪਠਮੁਦ੍ਧਾਰੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਦੁਤਿਯੁਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਤਮੇવਤ੍ਥਮਤਿਦਿਸਤਿ।

    51. Evaṃ paṭhamaṃ bandhanaṃ chinditvā pacchā kumbhiggahaṇe nayaṃ dassetvā idāni paṭhamaṃ kumbhiṃ apanetvā pacchā bandhanāpanayane nayaṃ dassetumāha ‘‘paṭhama’’ntiādi. So nayoti ‘‘paṭhamuddhāre thullaccayaṃ, dutiyuddhāre pārājika’’nti tamevatthamatidisati.

    ੫੨. વਲਯਨ੍ਤਿ ਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਬਦ੍ਧਸਙ੍ਖਲਿਕਾਯ ਮੂਲੇ ਪવੇਸਿਤਂ વਲਯਂ। ਮੂਲੇ ਘਂਸਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਾਰੇਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਘਂਸਨ੍ਤੋਤਿ ਫੁਸਾਪੇਨ੍ਤੋ। ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਾਰੇਤੀਤਿ ਓਰਤੋ ਚ ਪਾਰਤੋ ਚ ਸਞ੍ਚਾਲੇਤਿ। ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਸੀਲਂ ਭਿਕ੍ਖੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮੂਲੇ। ਖੇਗਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋવਾਤਿ ਸਬ੍ਬਪਸ੍ਸਤੋ ਮੂਲਂ ਅਫੁਸਾਪੇਤ੍વਾ ਆਕਾਸਗਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋવ। ਪਰਾਜਿਤੋਤਿ ਠਾਨਾਚਾવਨਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਪਰਾਜਯਮਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ।

    52.Valayanti kumbhiyā baddhasaṅkhalikāya mūle pavesitaṃ valayaṃ. Mūle ghaṃsanto ito cito ca sāretīti yojanā. Ghaṃsantoti phusāpento. Ito cito ca sāretīti orato ca pārato ca sañcāleti. Rakkhatīti ettha ‘‘sīlaṃ bhikkhu’’nti pāṭhaseso, pārājikaṃ nāpajjatīti vuttaṃ hoti. Tatthāti tasmiṃ mūle. Khegataṃ karontovāti sabbapassato mūlaṃ aphusāpetvā ākāsagataṃ karontova. Parājitoti ṭhānācāvanassa katattā parājayamāpanno hoti.

    ੫੩. ਕੁਮ੍ਭਿਮਤ੍ਥਕੇ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਚਿਰਕਾਲਂ ਨਿਹਿਤਤ੍ਤਾ ਮੂਲੇਹਿ ਕੁਮ੍ਭਿਂ વਿਨਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਮੀਪੇ ਜਾਤਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਛਿਨ੍ਦਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਤਤ੍ਥਜਾਤਕਂ ਕਟ੍ਠਂ વਾ’’ਤਿਆਦਿਕਾਯ ਗਾਥਾਯ ਨਿਧਿਮਤ੍ਥਕੇ ਭੂਮਿਯਂ ਠਿਤਰੁਕ੍ਖਲਤਾਦਿਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ, ਇਮਾਯ ਪਨ ਗਾਥਾਯ ਭੂਮਿਂ ਨਿਖਣਿਤ੍વਾ ਓਤਿਣ੍ਣਕਾਲੇ ਨਿਧਿਂ વਿਨਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਿਤਮੂਲਂ ਅਲ੍ਲਰੁਕ੍ਖਂ, ਖਾਣੁਕਂ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਹਾਤਿ ਪੁਨਰੁਤ੍ਤਿਦੋਸਾਭਾવੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ‘‘ਅਤਤ੍ਥਜ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਹਪਯੋਗਾਭਾવਮਾਹ। ਇਮਿਨਾવ ਪੁਰਿਮਗਾਥਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ਕਟ੍ਠਲਤਾਦੀਨਿ ਨਿਧਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਨਿ ਚੇ, ਯਥਾવੁਤ੍ਤਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ વਤ੍ਥੂਨਿ, ਸਮੀਪਾਨਿ ਚੇ, ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸੇવ વਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।

    53. Kumbhimatthake jātanti yojanā. Cirakālaṃ nihitattā mūlehi kumbhiṃ vinandhitvā ṭhitanti attho. Samīpe jātaṃ rukkhaṃ chindatoti yojanā. Ettha ca ‘‘tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vā’’tiādikāya gāthāya nidhimatthake bhūmiyaṃ ṭhitarukkhalatādiṃ chindantassa āpatti vuttā, imāya pana gāthāya bhūmiṃ nikhaṇitvā otiṇṇakāle nidhiṃ vinandhitvā ṭhitamūlaṃ allarukkhaṃ, khāṇukaṃ vā gahetvā āhāti punaruttidosābhāvo veditabbo. ‘‘Atatthaja’’nti iminā sahapayogābhāvamāha. Imināva purimagāthāya vuttaṃ kaṭṭhalatādīni nidhisambandhāni ce, yathāvuttadukkaṭassa vatthūni, samīpāni ce, pācittiyasseva vatthūnīti dīpeti.

    ੫੪. ਇਦਾਨਿ ਏવਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾ ਦਿਟ੍ਠਨਿਧਿਭਾਜਨਂ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਅਚਾਲੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਠਿਤਂ ਭਣ੍ਡਮਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਤੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਕੁਮ੍ਭਿਗਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਫਨ੍ਦਾਪੇਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤੋਚਾਟਿਯਾ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਰਾਸਿਕਰਣਾਦਿવਸੇਨ ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿ। ਅਪਬ੍ਯੂਹਤਿ વਾਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਠਿਤਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਉਪਰਿ ਠਿਤਾਨਿ ਅਪਨੇਨ੍ਤੋ વਿਯੂਹਤਿ વਾ। ਅਥ વਾ ਅਪਬ੍ਯੂਹਨ੍ਤੋਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੯੪) ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਸ੍ਸ ਦ੍વਿਧਾ ਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਅਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਰਾਸਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥੇવਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋਕੁਮ੍ਭਿਯਮੇવ।

    54. Idāni evaṃ pariyesitvā diṭṭhanidhibhājanaṃ ṭhitaṭṭhānato acāletvā antoṭhitaṃ bhaṇḍamattaṃ gaṇhato vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘antokumbhigata’’ntiādi. Tattha phandāpetīti antocāṭiyā pakkhitte attano bhājane pakkhipituṃ rāsikaraṇādivasena phandāpeti. Apabyūhati vāti heṭṭhā ṭhitaṃ gaṇhituṃ upari ṭhitāni apanento viyūhati vā. Atha vā apabyūhantoti (pārā. aṭṭha. 1.94) aṭṭhakathāvacanassa dvidhā karontoti gaṇṭhipade attho vuttoti attano bhājane pakkhipituṃ ito cito ca rāsiṃ karontoti attho veditabbo. Tatthevāti antokumbhiyameva.

    ੫੫. ਹਰਨ੍ਤੋਤਿ ਅવਹਰਨ੍ਤੋ। ਮੁਟ੍ਠਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੋ ਅਨ੍ਤੋਕੁਮ੍ਭਿਮ੍ਹਿ ਹਤ੍ਥਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਕੁਮ੍ਭਿਗਤਭਣ੍ਡੇਨ ਯਥਾ ਅਬਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਮੁਟ੍ਠਿਯਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਕੁਮ੍ਭਿਗਤਂ ਮੁਟ੍ਠਿਯਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਕੁਮ੍ਭਿਗਤੇਨ ਮੁਟ੍ਠਿਗਤਂ ਯਥਾ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ વਾ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨੇ ਗਤਂ ਕਤ੍વਾ વਾ ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨਗਤਂ ਕਤ੍વਾ ਕੁਮ੍ਭਿਗਤੇਨ ਯਥਾ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਸਚੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨਗਤਂ ਹੁਤ੍વਾ ਕੁਮ੍ਭਿਗਤੇਨ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਭਣ੍ਡਂ ਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    55.Harantoti avaharanto. Muṭṭhiṃ chindatīti attano bhājanaṃ pakkhipitvā gaṇhituṃ asakkuṇeyyo antokumbhimhi hatthaṃ otāretvā kumbhigatabhaṇḍena yathā abaddhaṃ hoti, tathā muṭṭhiyā paricchindati, kumbhigataṃ muṭṭhiyā gaṇhanto kumbhigatena muṭṭhigataṃ yathā asammissaṃ hoti, tathā paricchinditvā pādagghanakaṃ vā atirekapādagghanakaṃ vā gaṇhātīti vuttaṃ hoti. Attano bhājane gataṃ katvā vā chindatīti yojanā. Attano bhājanagataṃ katvā kumbhigatena yathā asammissaṃ hoti, tathā paricchindatīti attho, sace attano bhājanagataṃ hutvā kumbhigatena asammissaṃ bhaṇḍaṃ pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghati, pārājikoti vuttaṃ hoti.

    ੫੬. ਹਾਰਂ વਾਤਿ ਮੁਤ੍ਤਾਹਾਰਂ વਾ। ਪਾਮਙ੍ਗਂ વਾਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਮਯਂ, ਰਜਤਮਯਂ વਾ ਪਾਮਙ੍ਗਂ ਦਾਮਂ। ਸੁਤ੍ਤਾਰੁਲ਼੍ਹਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਰੁਲ਼੍ਹਂ ਸੁਤ੍ਤਾਰੁਲ਼੍ਹਂ, ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਰੁਲ਼੍ਹਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਰੁਲ਼੍ਹਨ੍ਤਿ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪੇਕਸੇਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ‘‘ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਆવੁਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸੁਤ੍ਤਮਯਸ੍ਸਾਪਿ ਏਤਂ ਅਧਿવਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਤੋ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੯੪) ਪਠਮਮੁਤ੍ਤਾਹਾਰਂ વਿਨਾ ਸੁવਣ੍ਣਰਜਤਪવਾਲ਼ਾਦਿਮਣਿਕਂ વਾ ਸੁਤ੍ਤੇਸੁ ਆવੁਣਿਤ੍વਾ ਕਤਾ ਨਾਨਾવਲਿਯੋ ਚੇવ ਸੁਤ੍ਤਮਯਾਨਿ ਚ ਭਣ੍ਡਾਨਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ। ਫਨ੍ਦਾਪੇਤੀਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਚਾਲੇਤਿ। ਯਥਾવਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ વੀਤਿਕ੍ਕਮਾਨੁਰੂਪਂ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤੀਤਿ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ । ਚੁਤੋਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸੀਲਾ ਪਰਿਹੀਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    56.Hāraṃ vāti muttāhāraṃ vā. Pāmaṅgaṃ vāti suvaṇṇamayaṃ, rajatamayaṃ vā pāmaṅgaṃ dāmaṃ. Suttāruḷhanti sutte āruḷhaṃ suttāruḷhaṃ, suttañca suttāruḷhañca suttāruḷhanti ekadesasarūpekaseso daṭṭhabbo. ‘‘Suttena āvutassāpi suttamayassāpi etaṃ adhivacana’’nti aṭṭhakathāvacanato (pārā. aṭṭha. 1.94) paṭhamamuttāhāraṃ vinā suvaṇṇarajatapavāḷādimaṇikaṃ vā suttesu āvuṇitvā katā nānāvaliyo ceva suttamayāni ca bhaṇḍāni gahetabbāni. Kumbhiyā ṭhitanti pāṭhaseso. Phandāpetīti theyyacittena gaṇhitukāmatāya cāleti. Yathāvatthunti vītikkamānurūpaṃ thullaccayaṃ hotīti adhippāyo. Ṭhānā cāvetīti ṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi atikkāmeti . Cutoti pātimokkhasaṃvarasīlā parihīnoti attho.

    ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯ ਕੁਮ੍ਭਿਯਾਏਕਦੇਸਟ੍ਠਂ ਭਣ੍ਡਂ ਤਤੋ ਤਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਠਾਨਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਨ੍ਤੋਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਅਞ੍ਞਂ ਠਾਨਂ ਨੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਤਤ੍ਥੇવ ਆਕਾਸਗਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨਗਤਂ વਾ ਕਰੋਤਿ, ਮੁਟ੍ਠਿਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੯੪) ਏਤੇਹਿ ਸਦਿਸਤ੍ਤਾ વਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਪਾਦਂ ਅਗ੍ਘਨ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਹੋਤੀਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੯੪) ਇਦਂ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ। ਭਾਜਨਤਲੇ ਕੋਟਿਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਕਮੇਨ ਸਕਲਭਾਜਨਕੁਚ੍ਛਿਂ ਤੇਨੇવ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਾ ਏਕਾ ਕੋਟਿ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਚੇ, ਤਥਾਠਪਿਤਸ੍ਸ ਹਾਰਾਦਿਨੋ ਸਕਲਭਾਜਨਂ ਅਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਕੋਟਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਜੁਕਂ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਓਸਾਨਕੋਟਿ ਭਾਜਨਤਲਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਆਕਾਸਗਤਂ ਕਰੋਤੋ ਚ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਂ ਘਂਸਿਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਕਲਭਾਜਨੋਦਰਂ ਖੇਪੇਤ੍વਾ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਾ ਠਪਿਤਕੋਟਿਯਾ ਫੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਂ ਅਪਰਾਯ ਕੋਟਿਯਾ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ ਚ ਭਾਜਨਕੁਚ੍ਛਿਯਾ ਉਪਡ੍ਢਂ વਤ੍ਥਾਦਿਨਾ ਕੇਨਚਿ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸੋਪਰਿ ਠਪਿਤਹਾਰਾਦਿਸੁਤ੍ਤਾਰੁਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਠਿਤੋਕਾਸਮੇવ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਅਪਨੇਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    Aparipuṇṇāya kumbhiyāekadesaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ tato tato kesaggamattampi ṭhānaṃ apanetvā tattheva antokumbhiyā aññaṃ ṭhānaṃ nentassa ca tattheva ākāsagataṃ karontassa ca ‘‘attano bhājanagataṃ vā karoti, muṭṭhiṃ vā chindatī’’ti (pārā. 94) etehi sadisattā vatthumhi pādaṃ agghante pārājikā hotīti mahāaṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.94) idaṃ sanniṭṭhānaṃ. Bhājanatale koṭiṃ ṭhapetvā kamena sakalabhājanakucchiṃ teneva pūretvā mukhavaṭṭiyā ekā koṭi nikkhittā ce, tathāṭhapitassa hārādino sakalabhājanaṃ aṭṭhānanti koṭiṃ gahetvā ujukaṃ ukkhipantassa osānakoṭi bhājanatalato kesaggamattampi ākāsagataṃ karoto ca mukhavaṭṭiyaṃ ghaṃsitvā ākaḍḍhantassa sakalabhājanodaraṃ khepetvā mukhavaṭṭiyā ṭhapitakoṭiyā phuṭṭhaṭṭhānaṃ aparāya koṭiyā kesaggamattampi atikkāmayato ca bhājanakucchiyā upaḍḍhaṃ vatthādinā kenaci pūretvā tassopari ṭhapitahārādisuttāruḷhassa ṭhitokāsameva ṭhānanti tato kesaggamattaṃ apanentassapi pārājikaṃ hotīti vuttaṃ hoti.

    ੫੭. ਸਪ੍ਪਿਆਦੀਸੂਤਿ ਭਾਜਨਗਤੇਸੁ ਸਪ੍ਪਿਆਦਿਦ੍ਰવવਤ੍ਥੂਸੁ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ। ਪਾਦਪੂਰਣਨ੍ਤਿ ਪਾਦਂ ਪੂਰੇਤੀਤਿ ਪਾਦਪੂਰਣਂ, ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਿવਤੋ ਪਰਾਜਯੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਕਦਾਤਿ ਚੇ? ਏਕੇਨੇવ ਪਯੋਗੇਨ ਪੀਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਦਪੂਰਣੇਤਿ ਯੋਜਨਾ। ‘‘ਮੁਖਗਤਂ વਿਨਾ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ। ਤਤ੍ਥ ਏਕੇਨੇવ ਪਯੋਗੇਨਾਤਿ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਮਕਤ੍વਾ ਏਕਾਬਦ੍ਧਂ ਕਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਪਿવਨਪਯੋਗੇਨ। ‘‘ਮੁਖਗਤਂ વਿਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਚੇ ਗਲਗਤੇਨੇવ ਪਾਦੋ ਪੂਰਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਗਲਂ ਪવਿਟ੍ਠੇਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਮੁਖਗਤੇਨ ਪੂਰਤਿ, ਮੁਖਗਤਂ ਭਾਜਨਗਤੇਨ વਿਯੋਜੇਤ੍વਾ ਓਟ੍ਠੇਸੁ ਪਿਹਿਤੇਸੂਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। વੇਲ਼ੁਨਲ਼ਾਦੀਹਿ ਆਕਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਪਿવਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਲ਼ਗਤੇਨ ਪੂਰਤਿ, ਨਾਲ਼ਗਤਂ ਭਾਜਨਗਤੇਨ વਿਯੋਜੇਤ੍વਾ ਨਾਲ਼ਿਕੋਟਿਯਂ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯਾ ਪਿਹਿਤਾਯਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨਗਤਂ વਾ ਕਰੋਤਿ, ਮੁਟ੍ਠਿਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੯੪) વੁਤ੍ਤਨਯਸ੍ਸ ਅਨੁਲੋਮવਸੇਨ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਾਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੯੪) ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    57.Sappiādīsūti bhājanagatesu sappiādidravavatthūsu yaṃ kiñci. Pādapūraṇanti pādaṃ pūretīti pādapūraṇaṃ, pādagghanakanti attho. Pivato parājayoti sambandho. Kadāti ce? Ekeneva payogena pītamatte pādapūraṇeti yojanā. ‘‘Mukhagataṃ vinā’’ti pāṭhaseso. Tattha ekeneva payogenāti dhuranikkhepamakatvā ekābaddhaṃ katvā ākaḍḍhetvā pivanapayogena. ‘‘Mukhagataṃ vinā’’ti iminā sace galagateneva pādo pūrati, antogalaṃ paviṭṭheti vuttaṃ hoti. Mukhagatena pūrati, mukhagataṃ bhājanagatena viyojetvā oṭṭhesu pihitesūti vuttaṃ hoti. Veḷunaḷādīhi ākaḍḍhetvā pivantassa nāḷagatena pūrati, nāḷagataṃ bhājanagatena viyojetvā nāḷikoṭiyaṃ aṅguliyā pihitāyanti vuttaṃ hoti. Idaṃ ‘‘attano bhājanagataṃ vā karoti, muṭṭhiṃ vā chindatī’’ti (pārā. 94) vuttanayassa anulomavasena mahāpaccariyādīsu (pārā. aṭṭha. 1.94) aṭṭhakathāsu vuttanayena gahetabbanti adhippāyo.

    ‘‘ਏਕੇਨੇવ ਪਯੋਗੇਨ ਪੀਤਮਤ੍ਤੇ ਪਰਾਜਯੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਪ੍ਪਿਆਦੀਸੁ ਮਹਗ੍ਘੇਸੁ ਤਤ੍ਤਕੇਨੇવ ਪਾਦਪੂਰਣਞ੍ਚੇ ਹੋਤਿ, ਏਕવਾਰਮੇવ ਮੁਖੇਨ વਾ ਸਪ੍ਪਿਆਦਿਨਾ વਾ ਭਾਜਨਗਤੇਨ ਏਕਾਬਦ੍ਧਭਾવੇ ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨੇ ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਪਣਾਮੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨ ਕੁਮ੍ਭਿਗਤੇ ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।

    ‘‘Ekeneva payogena pītamatte parājayo’’ti iminā sappiādīsu mahagghesu tattakeneva pādapūraṇañce hoti, ekavārameva mukhena vā sappiādinā vā bhājanagatena ekābaddhabhāve chinnamattepi attano bhājane kumbhiṃ paṇāmetvā pakkhittena kumbhigate chinnamattepi pārājiko hotīti gahetabbaṃ.

    ੫੮. ‘‘ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਿવਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਪਰਾਜਯੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਮਕਤ੍વਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਿવਤੋ ਪਰਾਜਯੋਤਿ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਾ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਅਕਤ੍વਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਮੁਖੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ વਾ ਪੁਟਾਦੀਹਿ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਾਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤਂ ਪਿવਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਾਜਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।

    58. ‘‘Dhuranikkhepaṃ katvā punappunaṃ pivantassa na parājayo’’ti iminā dhuranikkhepamakatvā punappunaṃ pivato parājayoti sāmatthiyā vuttaṃ hoti. Dhuranikkhepaṃ akatvā punappunaṃ mukhena gahetvā vā puṭādīhi vā gahetvā pādapūraṇamattaṃ pivantassa parājayo hotīti gahetabbaṃ.

    ੫੯-੬੦. ਸਚੇ ਖਿਪਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭਣ੍ਡਕਨ੍ਤਿ ਤੇਲਪਿવਨਾਰਹਂ ਦੁਕੂਲਸਾਟਕਚਮ੍ਮਖਣ੍ਡਾਦਿਕਂ ਭਣ੍ਡਂ। ਤੇਲਕੁਮ੍ਭਿਯਂ ਪਰਸ੍ਸਾਤਿ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਭਣ੍ਡਂ। ਧੁવਨ੍ਤਿ ਏਕਂਸੇਨ। ਤਾવਦੇ વਿਨਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਾવਦੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇਯੇવ। ਕਤਰਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇਤਿ ਆਹ ‘‘ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ’’ਤਿ, ਤੇਲਸ੍ਸ ਪੀਤਕਾਲਂ ਅਨਾਗਮ੍ਮ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਪਠਮਮੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। વਿਨਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸੀਲવਿਨਾਸਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਆવਿਞ੍ਜੇਤ੍વਾਤਿ ਪਣਾਮੇਤ੍વਾ। ਗਾਲ਼ੇਤੀਤਿ ਪਗ੍ਘਰਾਪੇਤਿ। ‘‘ਸਾਲ਼ੇਤੀ’’ਤਿਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਸੋਯੇવ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਾਲ਼ ਸવਨੇਤਿ ਧਾਤੁ। ਤਥਾਤਿ ‘‘ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ વਿਨਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਕਡ੍ਢਤਿ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    59-60. Sace khipati theyyacittoti sambandho. Yaṃ kiñci bhaṇḍakanti telapivanārahaṃ dukūlasāṭakacammakhaṇḍādikaṃ bhaṇḍaṃ. Telakumbhiyaṃ parassāti labbhati. Taṃ nikkhittabhaṇḍaṃ. Dhuvanti ekaṃsena. Tāvade vinassatīti sambandho. Tāvadeti tasmiṃ khaṇeyeva. Katarasmiṃ khaṇeti āha ‘‘hatthato muttamatte’’ti, telassa pītakālaṃ anāgamma pubbapayogattā paṭhamameva hotīti adhippāyo. Vinassatīti sīlavināsaṃ pāpuṇāti. Āviñjetvāti paṇāmetvā. Gāḷetīti paggharāpeti. ‘‘Sāḷetī’’tipi paṭhanti, soyeva attho. Sāḷa savaneti dhātu. Tathāti ‘‘theyyacitto vinassatī’’ti ākaḍḍhati, theyyacittena evaṃ karontassa pārājiko hotīti vuttaṃ hoti.

    ੬੧. ਤਨ੍ਤਿ ਤੇਲਸ੍ਸ ਓਕਿਰਣਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਪਠਮਮੇવ ਤੁਚ੍ਛਭਾਜਨੇ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਤੇਲਪਿવਨਕਂ ਤਂ વਤ੍ਥਾਦਿਭਣ੍ਡਂ। ‘‘ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੋવਾ’’ਤਿ ਸਾવਧਾਰਣવਚਨੇਨ ‘‘ਪੀਤਮਤ੍ਤੇ ਪਰਾਜਯੋ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਮਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਧਂਸਿਤੋਤਿ ‘‘ਸਾਸਨਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਾ ਪਾਤਿਤੋ, ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ‘‘ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਆਕਡ੍ਢਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੀਯਂ। ਇਮਿਨਾ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗੋਪਨਤ੍ਥਾਯ ਤੁਚ੍ਛਭਾਜਨੇ વਤ੍ਥਾਦਿਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਤਂ ਅਨੋਲੋਕੇਤ੍વਾ ਤੇਲੇ ਆਸਿਤ੍ਤੇ ਪਚ੍ਛਾ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਉਦ੍ਧਰਤੋ ਨ ਦੋਸੋਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ।

    61.Tanti telassa okiraṇabhāvaṃ ñatvā paṭhamameva tucchabhājane theyyacittena nikkhittaṃ pādagghanakatelapivanakaṃ taṃ vatthādibhaṇḍaṃ. ‘‘Uddharantovā’’ti sāvadhāraṇavacanena ‘‘pītamatte parājayo’’ti dassitaṃ mahāaṭṭhakathāmataṃ paṭikkhittaṃ hoti. Dhaṃsitoti ‘‘sāsanakapparukkhā pātito, pārājikāpannoti adhippāyo. ‘‘Theyyacitto’’ti ākaḍḍhanatthaṃ ‘‘tathā’’ti ānetvā sambandhanīyaṃ. Iminā suddhacittena gopanatthāya tucchabhājane vatthādiṃ nikkhipitvā aññena taṃ anoloketvā tele āsitte pacchā suddhacitteneva uddharato na dosoti dīpitaṃ hoti.

    ੬੨. ਤਤ੍ਥੇવਾਤਿ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ। ਭਿਨ੍ਦਤੋਤਿ ਠਾਨਾ ਅਚਾવੇਤ੍વਾ ਤਿਣਜ੍ਝਾਪਕਸ੍ਸ વਿਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਠਾਨਾਚਾવਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਂ વਿਨਾ ਪਾਸਾਣਾਦਿਨਾ ਕੇਨਚਿ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਭਿਨ੍ਦਤੋ। ‘‘ਮਨ੍ਤੋਸਧਾਨੁਭਾવੇਨ ਭਿਨ੍ਦਤੋ’’ਤਿ ਚ વਦਨ੍ਤਿ। ਛਡ੍ਡੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਛਡ੍ਡੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸਾਪਿ ਸਤੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤੇਲਘਟਾਦੀਸੁ ਚਾਪਲ੍ਲੇਨ વਾਲੁਕਂ વਾ ਉਦਕਂ વਾ ਓਕਿਰਿਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਉਦਕਮਾਤਿਕਂ ਘਟਾਭਿਮੁਖਂ ਕਤ੍વਾ ਓਪਿਲਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਠਾਨਾਚਾવਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇ ਸਤਿਪਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਾਭਾવੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਪਨ ਹੋਤੀਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ। ਝਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਟ੍ਠਾਨਿ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਝਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਅਪਰਿਭੋਗਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવਾਦਿਮੋਕਿਰਿਤ੍વਾ ਅਪਰਿਭੋਗਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਏਤੇਸੁ ਭਿਨ੍ਦਨਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁਪਿ ਠਾਨੇਸੁ ਪਦਭਾਜਨਿਯਂ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ ਆਗਤਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ।

    62.Tatthevāti ṭhitaṭṭhāneyeva. Bhindatoti ṭhānā acāvetvā tiṇajjhāpakassa viya bhikkhuno ṭhānācāvanādhippāyaṃ vinā pāsāṇādinā kenaci paharitvā bhindato. ‘‘Mantosadhānubhāvena bhindato’’ti ca vadanti. Chaḍḍentassāti achaḍḍetukāmassāpi sato paripuṇṇatelaghaṭādīsu cāpallena vālukaṃ vā udakaṃ vā okiritvā uttarāpentassāti attho. ‘‘Udakamātikaṃ ghaṭābhimukhaṃ katvā opilāpentassā’’ti vadanti. Ṭhānācāvanādhippāye satipi theyyacittābhāvena pārājikā na vijjati, bhaṇḍadeyyaṃ pana hotīti sanniṭṭhānaṃ. Jhāpentassāti kaṭṭhāni pakkhipitvā jhāpentassa. Aparibhogaṃ karontassāti uccārapassāvādimokiritvā aparibhogaṃ karontassa. Dukkaṭanti etesu bhindanādīsu catūsupi ṭhānesu padabhājaniyaṃ dukkaṭameva āgatattā vuttaṃ.

    ਭੂਮਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Bhūmaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ੬੩. ਇਦਾਨਿ ਥਲਟ੍ਠੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਠਪਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ। ਏਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਅવੁਤ੍ਤਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਥਲੇ ਰਾਸਿਕਤਧਞ੍ਞਾਦੀਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਨਿਮਿਕੁਮ੍ਭਿਯਾ વੁਤ੍ਤવਿਨਿਚ੍ਛਯਾਨੁਸਾਰੇਨ વਿਞ੍ਞਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਤਂ ਸਰੂਪਤੋ ਅવੁਤ੍ਤਂ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ। ਅਤ੍ਥਰਣਾਦਿਕਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਾਦਿਕਂ। વੇਠੇਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਲਞ੍ਜਸਂਹਰਣਨਿਯਾਮੇਨ વਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਸਂਹਰਿਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਮੁਤ੍ਤੇ ਠਾਨਾਤਿ ਕਮੇਨ ਸਂਹਰਿਤ੍વਾ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮੁਤ੍ਤੇ ਸਤਿ। ਪਰਾਭવੋਤਿ ਸਾਸਨਤੋ ਪਰਿਹੀਨੋ।

    63. Idāni thalaṭṭhe vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘ṭhapita’’ntiādi. Tattha pattharitvāti attharitvā. Ettha ca-saddo avuttasampiṇḍanattho, tena thale rāsikatadhaññādīsu vinicchayo nimikumbhiyā vuttavinicchayānusārena viññātuṃ sakkāti taṃ sarūpato avuttaṃ samuccinoti. Attharaṇādikanti paccattharaṇādikaṃ. Veṭhetvā uddharantassāti kilañjasaṃharaṇaniyāmena vaṭṭetvā saṃharitvā uddharantassa. Mutte ṭhānāti kamena saṃharitvā ṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi mutte sati. Parābhavoti sāsanato parihīno.

    ੬੪. ਏવਂ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤવਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਸਂਹਰਿਤ੍વਾ ਗਹਣੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਿਰਿਯਤੋ ਆਕਡ੍ਢਨੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਓਰਿਮਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਪਿ, વਾਤਿ ਪਕਾਰਨ੍ਤਰਮੇવ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ। ਉਜੁਕਂ ਕਡ੍ਢਤੋਪਿ વਾਤਿ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤવਤ੍ਥਾਦਿਕਂ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਉਜੁਕਮਾਕਡ੍ਢਤੋ ਚ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤਿ। ਕਦਾਤਿ ਚੇ? ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਓਰਿਮਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠਮੋਕਾਸਂ ਪਾਰਿਮਨ੍ਤਤੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਓਰਿਮਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠਮੋਕਾਸਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਿਤਦਿਸਾਗਤਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਂ। ਪਾਰਿਮਨ੍ਤਤੋਤਿ ਪਾਰਿਮਨ੍ਤੇਨ, ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਤੋ-ਪਚ੍ਚਯੋ।

    64. Evaṃ attharitvā ṭhapitavatthādīnaṃ saṃharitvā gahaṇe vinicchayaṃ dassetvā tiriyato ākaḍḍhane vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘orimantenā’’tiādi. Pi, vāti pakārantarameva samuccinoti. Ujukaṃ kaḍḍhatopi vāti attharitvā ṭhapitavatthādikaṃ catūsu disāsu ekaṃ disaṃ ujukamākaḍḍhato ca pārājikaṃ hoti. Kadāti ce? Etthāpi orimantena phuṭṭhamokāsaṃ pārimantato atikkante pārājikanti yojanā. Orimantena phuṭṭhamokāsanti gahetvā ākaḍḍhantassa attano ṭhitadisāgatapariyantena phusitvā ṭhitaṭṭhānaṃ. Pārimantatoti pārimantena, karaṇatthe to-paccayo.

    ਥਲਂ ਨਾਮ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਭੂਮਿਪਾਸਾਦਪਬ੍ਬਤਤਲਾਦੀਨਿ, ਤਤ੍ਰਟ੍ਠਂ ਧਞ੍ਞਾਦਿਭਣ੍ਡਂ ਥਲਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Thalaṃ nāma paṭicchannāpaṭicchannabhūmipāsādapabbatatalādīni, tatraṭṭhaṃ dhaññādibhaṇḍaṃ thalaṭṭhaṃ nāma hoti. Tattha sabbattha vinicchayo vuttanayena veditabbo.

    ਥਲਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Thalaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ੬੫-੬. ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਤਿ ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾ। ਸੇਸਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।

    65-6.Paricchedāti ṭhānaparicchedā. Sesaṃ suviññeyyameva.

    ੬੭-੮. ਖੇਗਤਨ੍ਤਿ ਆਕਾਸਗਤਂ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਮੋਰਸ੍ਸ। ਤਨ੍ਤਿ ਮੋਰਂ।

    67-8.Khegatanti ākāsagataṃ. Assāti morassa. Tanti moraṃ.

    ੬੯. ਠਾਨਾਤਿ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਛਬ੍ਬਿਧਾ ਠਾਨਾ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮੋਰਸ੍ਸ ਫਨ੍ਦਾਪਨੇਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮੁਦੀਰਿਤਂ।

    69.Ṭhānāti yathāparicchinnā chabbidhā ṭhānā. Tassāti morassa phandāpaneti yojanā. Tassāti vā bhikkhussa thullaccayamudīritaṃ.

    ੭੦. ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇਨ ਲੇਡ੍ਡੁਖਿਪਨਾਦਿਪਯੋਗੇਨ ਮੋਰਂ ਤਾਸੇਤ੍વਾ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਅਪਨੇਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਾਨਾਤਿ ਮੋਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਛਪ੍ਪਕਾਰਟ੍ਠਾਨਾ। ਸਯਂ ਠਾਨਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਕਟ੍ਠਾਨਾ, ਸਮਣਭਾવਤੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    70. Aggahetvā hatthena leḍḍukhipanādipayogena moraṃ tāsetvā ṭhitaṭṭhānato apaneti. Attano ṭhānāti morassa attano chappakāraṭṭhānā. Sayaṃ ṭhānāti bhikkhu sakaṭṭhānā, samaṇabhāvatoti vuttaṃ hoti.

    ੭੧-੨. ਇਦਾਨਿ ‘‘ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ ਚੇ ਮੋਰ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਠਾਨਾਚਾવਨਂ વਿਭਾવੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ।

    71-2. Idāni ‘‘ṭhānā cāveti ce mora’’nti dassitaṃ ṭhānācāvanaṃ vibhāvetumāha ‘‘phuṭṭhokāsa’’ntiādi.

    ੭੩. ਕਰੇ ਨਿਲੀਯਤੀਤਿ ਪਸਾਰਿਤਹਤ੍ਥਤਲੇ ਨਿਸੀਦਤਿ।

    73.Kare nilīyatīti pasāritahatthatale nisīdati.

    ੭੫. ਉਡ੍ਡੇਤ੍વਾਤਿ ਆਕਾਸਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ।

    75.Uḍḍetvāti ākāsaṃ uppatitvā.

    ੭੬. ਅਙ੍ਗੇ ਨਿਲੀਨਨ੍ਤਿ ਅਂਸਕੂਟਾਦਿਸਰੀਰਾવਯવੇ ਨਿਲੀਨਂ। ਪਾਦੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਠਮੁਦ੍ਧਾਰਪਾਦੇ। ਦੁਤਿਯੇ ਪਾਦੇ।

    76.Aṅgenilīnanti aṃsakūṭādisarīrāvayave nilīnaṃ. Pādeti attano paṭhamuddhārapāde. Dutiye pāde.

    ੭੭. ਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਪਾਦਾਨਂ। ਕਲਾਪਸ੍ਸਾਤਿ ਭੂਮਿਯਂ ਫੁਸਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਕਲਾਪਗ੍ਗਸ੍ਸ।

    77.Pādānanti dvinnaṃ pādānaṃ. Kalāpassāti bhūmiyaṃ phusiyamānassa kalāpaggassa.

    ੭੮. ਤਤੋ ਪਥવਿਤੋਤਿ ਤੀਹਿ ਅવਯવੇਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪਥવਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ, ਨ ਪਠਮਤੋ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਕਟਤ੍ਤਾ, ਨ ਦੁਤਿਯਤੋ ਤਤ੍ਥ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ, ਤਤਿਯਾ ਪਨ ਠਾਨਾ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚਾવਯਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    78.Tato pathavitoti tīhi avayavehi patiṭṭhitapathavippadesato, na paṭhamato tattha dukkaṭattā, na dutiyato tattha thullaccayattā, tatiyā pana ṭhānā kesaggamattampi cāvayato pārājikanti vuttaṃ hoti.

    ਏਤ੍ਤਾવਤਾ –

    Ettāvatā –

    ‘‘ਪਞ੍ਜਰੇ ਠਿਤਂ ਮੋਰਂ ਸਹ ਪਞ੍ਜਰੇਨ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਯਦਿ ਪਨ ਪਾਦਂ ਨਗ੍ਘਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਗ੍ਘવਸੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਅਨ੍ਤੋવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਚਰਨ੍ਤਂ ਮੋਰਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਪਦਸਾ ਬਹਿવਤ੍ਥੁਂ ਨੀਹਰਨ੍ਤੋ ਦ੍વਾਰਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। વਜੇ ਠਿਤਬਲਿਬਦ੍ਦਸ੍ਸ ਹਿ વਜੋ વਿਯ ਅਨ੍ਤੋવਤ੍ਥੁ ਤਸ੍ਸ ਠਾਨਂ। ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਆਕਾਸਗਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੇ ਚਰਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਗਾਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਯਮੇવ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਗਾਮੂਪਚਾਰੇ વਾ વਤ੍ਥੂਪਚਾਰੇ વਾ ਚਰਨ੍ਤਂ ਪਨ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਕਟ੍ਠੇਨ વਾ ਕਥਲਾਯ વਾ ਉਤ੍ਰਾਸੇਤ੍વਾ ਅਟવੀਭਿਮੁਖਂ ਕਰੋਤਿ, ਮੋਰੋ ਉਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੇ વਾ ਅਨ੍ਤੋવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ વਾ ਛਦਨਪਿਟ੍ਠੇ વਾ ਨਿਲੀਯਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਅਟવੀਭਿਮੁਖੋ ਉਡ੍ਡੇਤਿ વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ વਾ, ‘ਅਟવਿਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇ ਅਸਤਿ ਪਥવਿਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਉਪ੍ਪਤਿਤਮਤ੍ਤੇ વਾ ਦੁਤਿਯਪਦવਾਰੇ વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਗਾਮਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਠਾਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੯੬) –

    ‘‘Pañjare ṭhitaṃ moraṃ saha pañjarena uddharati, pārājikaṃ. Yadi pana pādaṃ nagghati, sabbattha agghavasena kattabbaṃ. Antovatthumhi carantaṃ moraṃ theyyacitto padasā bahivatthuṃ nīharanto dvāraparicchedaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ. Vaje ṭhitabalibaddassa hi vajo viya antovatthu tassa ṭhānaṃ. Hatthena pana gahetvā antovatthusmimpi ākāsagataṃ karontassa pārājikameva. Antogāme carantampi gāmaparicchedaṃ atikkāmentassa pārājikaṃ. Sayameva nikkhamitvā gāmūpacāre vā vatthūpacāre vā carantaṃ pana theyyacitto kaṭṭhena vā kathalāya vā utrāsetvā aṭavībhimukhaṃ karoti, moro uḍḍetvā antogāme vā antovatthumhi vā chadanapiṭṭhe vā nilīyati, rakkhati. Sace pana aṭavībhimukho uḍḍeti vā gacchati vā, ‘aṭaviṃ pavesetvā gahessāmī’ti parikappe asati pathavito kesaggamattampi uppatitamatte vā dutiyapadavāre vā pārājikaṃ. Kasmā? Yasmā gāmato nikkhamantassa ṭhitaṭṭhānameva ṭhānaṃ hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.96) –

    ਅਟ੍ਠਕਥਾਗਤੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਪਿਞ੍ਜਰਾਦਿਪਰਸਨ੍ਤਕਸਕੁਣੇਸੁ ਚ ਏਸੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।

    Aṭṭhakathāgato vinicchayo upalakkhitoti veditabbaṃ. Kapiñjarādiparasantakasakuṇesu ca eseva vinicchayo daṭṭhabbo.

    ੭੯. ਪਤ੍ਤੇਤਿ ਦ੍વਾਰੇ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਠਿਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਹਤ੍ਥਗਤੇ ਪਤ੍ਤੇ। ਤਸ੍ਸ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ।

    79.Patteti dvāre bhikkhāya ṭhitaṃ bhikkhuno hatthagate patte. Tassa theyyacittassa.

    ੮੦. ਅਨੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾવਾਤਿ ਪਤ੍ਤੇ ਪਤਿਤਂ ਸੁવਣ੍ਣਾਦਿਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਅਨੁਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾવ ਪਠਮਪਦવਾਰੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਗਮ੍ਮਮਾਨਤ੍ਤਾ ਨ વੁਤ੍ਤਂ।

    80.Anuddharitvāvāti patte patitaṃ suvaṇṇādiṃ hatthena anukkhipitvāva paṭhamapadavāre thullaccayaṃ gammamānattā na vuttaṃ.

    ੮੧. ਹਤ੍ਥੇਤਿ ਹਤ੍ਥਤਲੇ। વਤ੍ਥੇਤਿ ਚੀવਰੇ। ਮਤ੍ਥਕੇਤਿ ਸਿਰਸਿ। ਗਾਥਾਛਨ੍ਦવਸੇਨ વਾ-ਸਦ੍ਦੇ ਆਕਾਰਸ੍ਸ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ। ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਪਤਿਤਂ। ਤਨ੍ਤਿ ਛਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਤਂ ਸੁવਣ੍ਣਖਣ੍ਡਾਦਿ। ਯਦਿ ਆਕਾਸੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ, ਪਤਨ੍ਤਂ વਾ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਗਹਿਤਹਤ੍ਥੇ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਠਾਨਂ, ਤਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਪਨੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਤਥਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਚ੍ਛਤੋ ਦੁਤਿਯਪਾਦੁਦ੍ਧਾਰੇ। વਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਪਤਿਤੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    81.Hattheti hatthatale. Vattheti cīvare. Matthaketi sirasi. Gāthāchandavasena vā-sadde ākārassa rassattaṃ. Patiṭṭhitanti patitaṃ. Tanti chijjamānaṃ taṃ suvaṇṇakhaṇḍādi. Yadi ākāse gacchantaṃ, patantaṃ vā hatthena gaṇhāti. Gahitahatthe ṭhitaṭṭhānameva ṭhānaṃ, tato kesaggamattampi apanentassa pārājikaṃ. Tathā gahetvā theyyacittena gacchato dutiyapāduddhāre. Vatthādīsu patitepi eseva nayo.

    ਆਕਾਸਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Ākāsaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ੮੨. ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਦੀਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਮਞ੍ਚਪੀਠਸਦਿਸੇ વੇਹਾਸਭੂਤੇ ਅਟ੍ਟવਿਤਾਨਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਆਮਾਸਮ੍ਪੀਤਿ ਹਤ੍ਥੇਨ વਾ ਕਾਯੇਨ વਾ ਆਮਸਿਤਬ੍ਬਂ વਤ੍ਥਾਦਿਞ੍ਚ। ਅਨਾਮਾਸਮ੍ਪੀਤਿ ਤਥਾ ਅਪਰਾਮਸਿਤਬ੍ਬਂ ਸੁવਣ੍ਣਾਦਿਂ। ਆਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਹਤ੍ਥਾਦੀਹਿ ਪਰਾਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ। ‘‘ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਫਨ੍ਦਾਪਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਠਾਨਾਚਾવਨੇ ਪਾਰਾਜਿਕਞ੍ਚ ਹੇਟ੍ਠਾ ਥਲਟ੍ਠੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વਿਞ੍ਞਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਅਤਿਦਿਸਤਿ। ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਪਨ ਮਞ੍ਚਾਦੀਹਿ ਏવ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਾਦਾਨਂ વਸੇਨ, ਤਤ੍ਰਟ੍ਠਮੇવ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਞ੍ਚਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁ ਪਾਦਸੀਸੇਸੁ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝੇ ਅਫੁਸਿਤ੍વਾ ਠਿਤਸ੍ਸ ਖਲਿਮਕ੍ਖਿਤਥਦ੍ਧਸਾਟਕਸ੍ਸ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਾਦਸੀਸਾਨਂ વਸੇਨ, ਅਟਨੀਸੁ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਟਨੀਨਂ વਸੇਨ વਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    82.Mañcapīṭhādīsūti ettha ādi-saddena mañcapīṭhasadise vehāsabhūte aṭṭavitānādayo saṅgaṇhāti. Āmāsampīti hatthena vā kāyena vā āmasitabbaṃ vatthādiñca. Anāmāsampīti tathā aparāmasitabbaṃ suvaṇṇādiṃ. Āmasantassāti hatthādīhi parāmasantassa. ‘‘Dukkaṭa’’nti iminā phandāpane thullaccayañca ṭhānācāvane pārājikañca heṭṭhā thalaṭṭhe vuttanayena viññātuṃ sakkāti atidisati. Ṭhānaparicchedo pana mañcādīhi eva ukkhipantassa catunnaṃ pādānaṃ vasena, tatraṭṭhameva gaṇhantassa mañcassa catūsu pādasīsesu phusitvā majjhe aphusitvā ṭhitassa khalimakkhitathaddhasāṭakassa catunnaṃ pādasīsānaṃ vasena, aṭanīsu phusitvā ṭhitassa aṭanīnaṃ vasena vā veditabbo.

    ੮੩. વਂਸੇਤਿ ਚੀવਰવਂਸੇ, ਇਮਿਨਾ ਚੀવਰਨਿਕ੍ਖੇਪਨਤ੍ਥਾਯ ਠਪਿਤਰੁਕ੍ਖਦਣ੍ਡਸਲਾਕਾਰਜ੍ਜੁਆਦਯੋ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤਾ। ਓਰਤੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਿਤਦਿਸਾਭਿਮੁਖਤੋ। ਭੋਗਨ੍ਤਿ ਸਂਹਰਿਤ੍વਾ ਚੀવਰਂ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਮਜ੍ਝਟ੍ਠਾਨਂ। ਅਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਾਮੇਤ੍વਾ ਏਕਤੋ ਕਤਂ, ਉਭਯਾਨਂ વਾ ਅਨ੍ਤਂ। ਪਾਰਤੋ ਕਤ੍વਾਤਿ વਂਸਤੋ ਪਰਭਾਗੇ ਕਤ੍વਾ।

    83.Vaṃseti cīvaravaṃse, iminā cīvaranikkhepanatthāya ṭhapitarukkhadaṇḍasalākārajjuādayo upalakkhitā. Oratoti attano ṭhitadisābhimukhato. Bhoganti saṃharitvā cīvaraṃ tassa nāmetvā ṭhapitamajjhaṭṭhānaṃ. Antanti nāmetvā ekato kataṃ, ubhayānaṃ vā antaṃ. Pārato katvāti vaṃsato parabhāge katvā.

    ੮੪. ਚੀવਰੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸੋਤਿ ਚੀવਰੇਨ ਫੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਂ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾ ਠਪਿਤਸ੍ਸ ਚੀવਰਸ੍ਸ। ਸੋ ਸਕਲੋ ਚੀવਰવਂਸੋ ਠਾਨਂ ਨ ਤੁ ਹੋਤੀਤਿ ਮਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    84.Cīvarena phuṭṭhokāsoti cīvarena phuṭṭhaṭṭhānaṃ. Tassāti tathā ṭhapitassa cīvarassa. So sakalo cīvaravaṃso ṭhānaṃ na tu hotīti matoti sambandho.

    ੮੫-੬. ਓਰਿਮਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠਂ વਾ ਤਂ ਓਕਾਸਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਚੀવਰਭੋਗਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਭਿਮੁਖਂ ਆਕਡ੍ਢਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਿਤਦਿਸਾਯ ਚੀવਰવਂਸੇ ਚੀવਰੇਨ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਇਤਰੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ ਚੁਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਇਤਰੇਨ ਪਾਰਿਮਨ੍ਤੇਨ ਭਿਤ੍ਤਿਦਿਸਾਯ ਚੀવਰਸ੍ਸ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਇਤਰੇਨ ਫੁਟ੍ਠਂ ਤਂ ਓਕਾਸਂ ਓਰਿਮਨ੍ਤੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ વਾ ਚੁਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਇਤਰੇਨਾਤਿ ਪਾਰਿਮਨ੍ਤੇਨ ਭਿਤ੍ਤਿਪਸ੍ਸੇ ਚੀવਰવਂਸੇ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਠਿਤਚੀવਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨ। ਫੁਟ੍ਠਂ ਚੀવਰવਂਸੋਕਾਸਂ। ਓਰਿਮਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਿਤਦਿਸਾਯ ਚੀવਰવਂਸੇ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਚੀવਰਪ੍ਪਦੇਸੇਨ। ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋਤਿ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ।

    85-6. Orimantena phuṭṭhaṃ vā taṃ okāsanti sambandho. Cīvarabhogaṃ gahetvā theyyacittena attano abhimukhaṃ ākaḍḍhato attano ṭhitadisāya cīvaravaṃse cīvarena phusitvā ṭhitaṭṭhānapariyantaṃ itarena atikkāmayato cutīti sambandho. Itarena pārimantena bhittidisāya cīvarassa phuṭṭhokāsapariyantaṃ itarena phuṭṭhaṃ taṃ okāsaṃ orimantena atikkāmayato vā cutīti yojanā. Itarenāti pārimantena bhittipasse cīvaravaṃse phusitvā ṭhitacīvarapariyantena. Phuṭṭhaṃ cīvaravaṃsokāsaṃ. Orimantenāti attano ṭhitadisāya cīvaravaṃse phusitvā ṭhapitacīvarappadesena. Atikkāmayatoti kesaggamattampi atikkāmentassa.

    ਏવਂ ਦੀਘਨ੍ਤਾਕਡ੍ਢਨੇ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਂ વਿਕਪ੍ਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਤਿਰਿਯਨ੍ਤੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨવਿਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਦਕ੍ਖਿਣਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਪੁਨਾਤਿ ਅਥ વਾ। ਦਕ੍ਖਿਣਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਂ વਾਮਨ੍ਤੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ ਚੁਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਚੀવਰਂ ਹਰਿਤੁਂ ਚੀવਰਾਭਿਮੁਖਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸੇ ਚੀવਰਕੋਟਿਯਾ ਫੁਟ੍ਠਂ ਚੀવਰਟ੍ਠਿਤਪ੍ਪਦੇਸਂ વਾਮਪਸ੍ਸੇ ਚੀવਰਨ੍ਤੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਾਮਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਂ ਇਤਰੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ વਾ ਚੁਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। વਾਮਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਚੀવਰਾਭਿਮੁਖਂ ਠਿਤਸ੍ਸ વਾਮਪਸ੍ਸੇ ਚੀવਰਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠਂ ਚੀવਰਟ੍ਠਿਤਪ੍ਪਦੇਸਂ। ਇਤਰੇਨ ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸੇ ਚੀવਰਨ੍ਤੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ વਾ ਚੁਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Evaṃ dīghantākaḍḍhane sambhavantaṃ vikappaṃ dassetvā idāni tiriyantena atikkamanavidhiṃ dassetumāha ‘‘dakkhiṇantenā’’tiādi. Punāti atha vā. Dakkhiṇantena phuṭṭhaṭṭhānaṃ vāmantena atikkāmayato cutīti yojanā. Cīvaraṃ harituṃ cīvarābhimukhaṃ ṭhitassa attano dakkhiṇapasse cīvarakoṭiyā phuṭṭhaṃ cīvaraṭṭhitappadesaṃ vāmapasse cīvarantena atikkāmayato pārājikamevāti attho. Vāmantena phuṭṭhaṭṭhānaṃ itarena atikkāmayato vā cutīti yojanā. Vāmantena phuṭṭhaṭṭhānanti cīvarābhimukhaṃ ṭhitassa vāmapasse cīvarantena phuṭṭhaṃ cīvaraṭṭhitappadesaṃ. Itarena dakkhiṇapasse cīvarantena atikkāmayato vā cuti pārājikā hotīti attho.

    ੮੭. વਂਸਤੋਤਿ ਚੀવਰੇਨ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਠਿਤਚੀવਰવਂਸਪ੍ਪਦੇਸਤੋ। ‘‘ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇ ਲਿਖਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਭੁਮ੍ਮੇਕવਚਨਨ੍ਤੇਨ ਸਮਾਨਾਧਿਕਰਣਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤੇਕવਚਨਨ੍ਤਤਾ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ। ‘‘ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤੇ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਚ ਪਮਾਣਂ।

    87.Vaṃsatoti cīvarena phusitvā ṭhitacīvaravaṃsappadesato. ‘‘Kesaggamatta’’nti katthaci potthake likhanti, taṃ na gahetabbaṃ. ‘‘Ukkhitte’’ti bhummekavacanantena samānādhikaraṇattā paccattekavacanantatā na yujjatīti. ‘‘Kesaggamatte ukkhitte’’ti katthaci pāṭho dissati, so ca pamāṇaṃ.

    ੮੮. વਿਮੋਚੇਨ੍ਤੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਫੁਸੇਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਚੀવਰવਂਸੇ ਫੁਸਾਪੇਤ੍વਾ, ਅਫੁਸਾਪੇਤ੍વਾ વਾ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਚੀવਰਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਕਾਮੋ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਬਨ੍ਧਨਂ ਮੋਚੇਨ੍ਤੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮੁਤ੍ਤੇਤਿ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ। ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ ਠਾਨਾ ਚੁਤਭਾવਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    88. Vimocento thullaccayaṃ phuseti yojanā. Cīvaravaṃse phusāpetvā, aphusāpetvā vā rajjuyā bandhitvā ṭhapitacīvaraṃ gaṇhitukāmo theyyacittena bandhanaṃ mocento thullaccayaṃ āpajjatīti attho. Mutteti muttamatte. Pārājiko hoti ṭhānā cutabhāvatoti adhippāyo.

    ੮੯. વੇਠੇਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘વਂਸਮੇવਾ’’ਤਿ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਚੀવਰવਂਸਂ ਪਲਿવੇਠੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਠਪਿਤਚੀવਰਂ ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋਪਿ ਅਯਂ ਨਯੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ વਿਨਿવੇਠੇਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਅਯਂ ਨਯੋਤਿ ‘‘ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਨਿਬ੍ਬੇਠਿਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਨਯਮਤਿਦਿਸਤਿ । વਲਯਂ ਛਿਨ੍ਦਤੋ વਾਪਿ ਅਯਂ ਨਯੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ, વਂਸੇ, ਠਪਿਤਂ, ਚੀવਰ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਆਨੇਤ੍વਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਚੀવਰવਂਸੇ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਚੀવਰવਲਯਂ ਯਥਾ ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ ਠਾਨਾ ਚવਤਿ, ਤਥਾ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਛੇਦਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਛਿਨ੍ਨੇ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪ੍ਯਯਂ ਨਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘વਲਯ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ’’ਤਿਆਦਿਪਦਾਨਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਚੀવਰવਂਸੇ ਠਪਿਤਂ ਚੀવਰਂ વਲਯਂ ਮੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਪਾਰਾਜਿਕਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯਾਨੇવ।

    89.Veṭhetvāti ettha ‘‘vaṃsamevā’’ti sāmatthiyato labbhati. Cīvaravaṃsaṃ paliveṭhetvā tattheva ṭhapitacīvaraṃ nibbeṭhentassa bhikkhunopi ayaṃ nayoti sambandho. Nibbeṭhentassāti viniveṭhentassa. Ayaṃ nayoti ‘‘nibbeṭhentassa thullaccayaṃ, nibbeṭhite pārājika’’nti yathāvuttanayamatidisati . Valayaṃ chindato vāpi ayaṃ nayoti sambandho. ‘‘Bhikkhuno, vaṃse, ṭhapitaṃ, cīvara’’nti ca ānetvā yojetabbaṃ. Cīvaravaṃse pavesetvā ṭhapitaṃ cīvaravalayaṃ yathā chinnamatte ṭhānā cavati, tathā chindantassa bhikkhuno chedane thullaccayaṃ, chinne pārājikanti attho. Mocentassāpyayaṃ nayoti etthāpi ‘‘valaya’’nti iminā saddhiṃ ‘‘bhikkhuno’’tiādipadāni yojetabbāni. Cīvaravaṃse ṭhapitaṃ cīvaraṃ valayaṃ mocentassāpi thullaccayapārājikāni pubbe vuttanayāneva.

    ਇਹ ਪੁਰਿਮੇਨ ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪਕਾਰਦ੍વਯੇ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਿਤੇ ਇਤਰੇਨ ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅવੁਤ੍ਤਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਮਨ੍ਤਰੇਨ ਅਤ੍ਥવਿਸੇਸਾਭਾવਤੋ ਅવੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ, ਤੇਨ ‘‘ਆਕਾਸਗਤਂ વਾ ਕਰੋਤਿ, ਨੀਹਰਤਿ વਾ’’ਤਿ ਪਕਾਰਦ੍વਯਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਤੇਨ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਨਿਧਿਸਙ੍ਖਲਿਕવਲਯਮਿવ ਚੀવਰવਂਸੇ ਸਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇਹਿਪਿ ਅਫੁਸਾਪੇਤ੍વਾ ਚੀવਰવਲਯਂ ਆਕਾਸਗਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਚੀવਰવਂਸਕੋਟਿਯਾ ਬਹਿ ਨੀਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਪਾਰਾਜਿਕਾਨਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਞਾਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਏਤੇਯੇવ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ‘‘વਲਯਂ ਛਿਨ੍ਦਤੋ વਾਪਿ, ਮੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾਪਿ, વਲਯਂ ਆਕਾਸਗਤਂ વਾ ਕਰੋਤਿ, ਨੀਹਰਤਿ વਾ’’ਤਿ ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ વਿਕਪ੍ਪੇਸੁ ਏਕਮ੍ਪਿ ਤਥਾ ਅਕਤ੍વਾ ਚੀવਰવਲਯਂ ਚੀવਰવਂਸੇ ਘਂਸੇਤ੍વਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਞ੍ਚਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚੀવਰવਲਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਚੀવਰવਂਸੋ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਠਾਨਾਚਾવਨਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਬ੍ਯਤਿਰੇਕવਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।

    Iha purimena api-saddena yathāvuttapakāradvaye sampiṇḍite itarena api-saddena avuttasampiṇḍanamantarena atthavisesābhāvato avuttamatthaṃ sampiṇḍeti, tena ‘‘ākāsagataṃ vā karoti, nīharati vā’’ti pakāradvayaṃ saṅgaṇhāti. Tena rukkhamūle pavesetvā ṭhapitanidhisaṅkhalikavalayamiva cīvaravaṃse sabbaṭṭhānehipi aphusāpetvā cīvaravalayaṃ ākāsagataṃ karontassāpi cīvaravaṃsakoṭiyā bahi nīharantassāpi thullaccayapārājikāni vuttanayeneva ñātabbānīti eteyeva saṅgaṇhāti. ‘‘Valayaṃ chindato vāpi, mocentassa vāpi, valayaṃ ākāsagataṃ vā karoti, nīharati vā’’ti imesu catūsu vikappesu ekampi tathā akatvā cīvaravalayaṃ cīvaravaṃse ghaṃsetvā ito cito ca sañcārentassa cīvaravalayassa sabbopi cīvaravaṃso ṭhānanti ‘‘ṭhānācāvanaṃ natthī’’ti vuttabyatirekavasena dassitabbanti gahetabbaṃ.

    ੯੦. ਠਪਿਤਸ੍ਸ ਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਸਿਦ੍ਧਿਸੂਚਕਂ ਹਿ-ਸਦ੍ਦਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਚੀવਰੇ વਿਯ ਹੀ’’ਤਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ વਿਸੇਸਤ੍ਥਜੋਤਕਂ ਤੁ-ਸਦ੍ਦਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਠਪਿਤਸ੍ਸ ਤੂ’’ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਅਥ વਾ ਨਿਪਾਤਾਨਮਨੇਕਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਯਥਾਠਾਨੇ ਠਿਤਾਨਮੇવ વਿਸੇਸਤ੍ਥੇ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ, ਪਸਿਦ੍ਧਿਯਂ ਤੁ-ਸਦ੍ਦੋ ਚ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ। વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਦੀਘਤੋ વਾ ਤਿਰਿਯਤੋ વਾ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਚੀવਰવਂਸੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚੀવਰਸ੍ਸ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਪਨ ਸਂਹਰਿਤ੍વਾ ਚੀવਰવਂਸੇ ਠਪਿਤਚੀવਰવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વਿਯ વੁਤ੍ਤੋ, ‘‘ਓਰਿਮਨ੍ਤੇਨ…ਪੇ॰… ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਭવੇ’’ਤਿ ਗਾਥਾਤ੍ਤਯੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    90.Ṭhapitassa hīti ettha pasiddhisūcakaṃ hi-saddaṃ ānetvā ‘‘cīvare viya hī’’ti yojetvā visesatthajotakaṃ tu-saddaṃ ānetvā ‘‘ṭhapitassa tū’’ti yojetabbaṃ. Atha vā nipātānamanekatthattā yathāṭhāne ṭhitānameva visesatthe hi-saddo, pasiddhiyaṃ tu-saddo ca yojetabbo. Vinicchayo veditabboti yojanā. Dīghato vā tiriyato vā pasāretvā cīvaravaṃse nikkhittassa cīvarassa vinicchayo pana saṃharitvā cīvaravaṃse ṭhapitacīvaravinicchayo viya vutto, ‘‘orimantena…pe… pārājikaṃ bhave’’ti gāthāttaye vuttanayena veditabboti attho.

    ੯੧. ਸਿਕ੍ਕਾਯਾਤਿ ਓਲਮ੍ਬਿਕਾਧਾਰੇ। ਯਂ ਭਣ੍ਡਕਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾਤਿ ਨਿવੇਸੇਤ੍વਾ। ਲਗ੍ਗਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਓਲਮ੍ਬਿਤਂ ਹੋਤਿ। ‘‘ਸਿਕ੍ਕਾਤੋ ਤਂ ਹਰਨ੍ਤੋ વਾ ਚੁਤੋ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ વਿਕਪ੍ਪੇ ਸਿਕ੍ਕਾਯ ਫੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਠਾਨਾਚਾવਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਦੁਤਿਯવਿਕਪ੍ਪੇ ਸਿਕ੍ਕਾਯ, ਬਨ੍ਧਨਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਚ ਭਿਤ੍ਤਿਪਸ੍ਸੇ ਫੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਂ ਯਦਿ ਸਿਯਾ, ਤਸ੍ਸ ਚ વਸੇਨ ਠਾਨਾਚਾવਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    91.Sikkāyāti olambikādhāre. Yaṃ bhaṇḍakanti sambandho. Pakkhipitvāti nivesetvā. Laggitaṃ hotīti olambitaṃ hoti. ‘‘Sikkāto taṃ haranto vā cuto’’ti etasmiṃ vikappe sikkāya phuṭṭhaṭṭhānavasena ṭhānācāvanaṃ veditabbaṃ. Dutiyavikappe sikkāya, bandhanaṭṭhānassa ca bhittipasse phuṭṭhaṭṭhānaṃ yadi siyā, tassa ca vasena ṭhānācāvanaṃ veditabbaṃ.

    ੯੨-੩. ਕੁਨ੍ਤਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਭਿਨ੍ਦਿવਾਲਾਦਿ ਦੀਘવਤ੍ਥੁ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਤਟ੍ਟਿਕਾਖਾਣੁਕਾ વਿਯ ਭਿਤ੍ਤਿਯਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਨਿવੇਸਿਤਾਨਿ ਮਿਗਸਿਙ੍ਗਾਨਿ વਾ ਸੂਲਾਨਿ વਾ ਨਾਗਦਨ੍ਤਾ ਨਾਮ। ਅਗ੍ਗੇ વਾਤਿ ਕੁਨ੍ਤਫਲਕੋਟਿਯਂ વਾ। ਬੁਨ੍ਦੇ વਾਤਿ ਕੁਨ੍ਤਦਨ੍ਤਮੂਲੇ વਾ। ਪਰਿਕਡ੍ਢਤੋਤਿ ਉਜੁਕਂ ਆਕਡ੍ਢਤੋ।

    92-3.Kuntādīti ādi-saddena bhindivālādi dīghavatthu gahetabbaṃ. Taṭṭikākhāṇukā viya bhittiyaṃ paṭipāṭiyā nivesitāni migasiṅgāni vā sūlāni vā nāgadantā nāma. Agge vāti kuntaphalakoṭiyaṃ vā. Bunde vāti kuntadantamūle vā. Parikaḍḍhatoti ujukaṃ ākaḍḍhato.

    ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਾਗਦਨ੍ਤੇ ਫੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤੇਨ ਪਰਾਜਯੋ ਸਿਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਠਪਿਤਟ੍ਠਪਿਤਟ੍ਠਾਨਂ વਿਹਾਯ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੇਸਗ੍ਗੇਨ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਹੇਤੁਨਾ ਪਰਾਜਯੋਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਪਨਯਨਹੇਤੁ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Phuṭṭhokāsanti tasmiṃ tasmiṃ nāgadante phuṭṭhaṭṭhānaṃ atikkāmayato kesaggamattena parājayo siyāti sambandho, ṭhapitaṭṭhapitaṭṭhānaṃ vihāya kesaggamattampi atikkāmayato pārājikanti attho. Kesaggena antarena hetunā parājayoti gahetabbaṃ, kesaggamattampi apanayanahetu pārājikaṃ hotīti attho.

    ੯੪-੫. ਏવਂ ਦੀਘਤੋ ਆਕਡ੍ਢਨੇ, ਉਕ੍ਖਿਪਨੇ ਚ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਿਰਿਯਂ ਆਕਡ੍ਢਨੇ, ਪਰਤੋ ਨਯਨੇ ਚ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਪਾਕਾਰਾਭਿਮੁਖੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਆਕਡ੍ਢਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਾਭਿਮੁਖਂ ਆવਿਞ੍ਛਤਿ। ਓਰਿਮਨ੍ਤਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਨ੍ਤਿ ਓਰਿਮਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਸਾਯ ਕੁਨ੍ਤਦਣ੍ਡੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤ੍ਥ ਅਚ੍ਚਯਨਕਿਰਿਯਾਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇ ਸਾਮਿવਚਨਪ੍ਪਸਙ੍ਗੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ। ‘‘ਸਕਮ੍ਮਕਧਾਤੁਪ੍ਪਯੋਗੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਸ੍ਸ ਮਾਗਧਿਕવੋਹਾਰੇ ਦਸ੍ਸਨਤੋ ਕਮ੍ਮਤ੍ਥੇਯੇવ ਉਪਯੋਗવਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕੇ વਦਨ੍ਤਿ, ਏਤਂ ਕਚ੍ਚਾਯਨਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸਮਾਨਂ। ਇਤਰਨ੍ਤਚ੍ਚਯੇਤਿ ਇਤਰਨ੍ਤੇਨ ਕਤੋ ਅਚ੍ਚਯੋਤਿ ਇਤਰਨ੍ਤਚ੍ਚਯੋ, ਮਜ੍ਝੇਪਦਲੋਪਸਮਾਸੋ, ਪਾਰਿਮਨ੍ਤੇਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਕਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੇਸਗ੍ਗੇਨ ਚੁਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤੋਯੇવ ਅਤ੍ਥੋ।

    94-5. Evaṃ dīghato ākaḍḍhane, ukkhipane ca vinicchayaṃ dassetvā tiriyaṃ ākaḍḍhane, parato nayane ca vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘pākārābhimukho’’tiādi. Ākaḍḍhatīti attano ṭhitaṭṭhānābhimukhaṃ āviñchati. Orimantaphuṭṭhokāsanti orimantena phuṭṭhokāsaṃ, attano disāya kuntadaṇḍena phuṭṭhokāsanti attho. Ettha accayanakiriyāsambandhe sāmivacanappasaṅge upayogavacanaṃ. ‘‘Sakammakadhātuppayoge upayogavacanassa māgadhikavohāre dassanato kammattheyeva upayogavacana’’nti eke vadanti, etaṃ kaccāyanalakkhaṇena samānaṃ. Itarantaccayeti itarantena kato accayoti itarantaccayo, majjhepadalopasamāso, pārimantena kattabbātikkame kateti attho. Kesaggena cutoti yojanā. Yathāvuttoyeva attho.

    ਪਰਤੋ ਪੇਲ੍ਲਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਰਤੋ ਕਤ੍વਾ ਪੇਲ੍ਲਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਭਿਤ੍ਤਿਪਸ੍ਸਾਭਿਮੁਖਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਪ੍ਪੀਲ਼ੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਥੇવਾਤਿ ‘‘ਕੇਸਗ੍ਗੇਨ ਚੁਤੋ’’ਤਿ ਆਕਡ੍ਢਤਿ। ਠਪਿਤੇਪਿ ਚ ਕੁਨ੍ਤਾਦਿਮ੍ਹਿ ਅਯਂ ਨਯੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ‘‘ਕੇਸਗ੍ਗੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਯਮੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯਨਯੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Parato pellantassāti parato katvā pellantassa, bhittipassābhimukhaṃ katvā nippīḷentassāti attho. Tathevāti ‘‘kesaggena cuto’’ti ākaḍḍhati. Ṭhapitepi ca kuntādimhi ayaṃ nayoti yojanā. ‘‘Kesaggenā’’tiādinā ayameva vinicchayanayo vattabboti attho.

    ੯੬. ਤਾਲਸ੍ਸ ਫਲਂ ਚਾਲੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਯੇਨ ਫਲੇਨ વਤ੍ਥੁ ਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ ਪੂਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਫਲੇ ਬਨ੍ਧਨਾ ਮੁਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਭવੇਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    96. Tālassa phalaṃ cālentassa assa bhikkhuno yena phalena vatthu pañcamāsakaṃ pūrati, tasmiṃ phale bandhanā mutte pārājikaṃ bhaveti yojanā.

    ੯੭. ਤਾਲਸ੍ਸ ਪਿਣ੍ਡਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਤਾਲਫਲਕਣ੍ਣਿਕਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ। ਯਾਯ વਤ੍ਥੁ ਪੂਰਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤਾਯ ‘‘ਅਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੋ ਇਧਾਪਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਤਾਲਪਿਣ੍ਡਿ ਸਚੇ ਆਕਾਸਗਤਾ ਹੋਤਿ, ਪਿਣ੍ਡਿਮੂਲਮੇવ ਠਾਨਂ। ਪਣ੍ਣਦਣ੍ਡੇ વਾ ਪਣ੍ਣੇ વਾ ਅਪਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤਾ ਚੇ, ਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਸਹ ਪਿਣ੍ਡਿਮੂਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਾਨਭੇਦਂ ਞਤ੍વਾ ਠਾਨਾਚਾવਨੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਮ੍ਪਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ ‘‘ਯੇਨ વਤ੍ਥੁ ਪੂਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਬਨ੍ਧਨਾ ਮੁਤ੍ਤੇ ਅਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੋ ਏવ ਨਯੋ। ਏਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਪਾਰਾਜਿਕવੀਤਿਕ੍ਕਮਤੋ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਾਨਨ੍ਤਰਪ੍ਪਯੋਗੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਸਹਪਯੋਗੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਟ੍ਠਾਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਤਤੋਪਿ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਟ੍ਠਾਨੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਗਮਨਦੁਤਿਯਪਰਿਯੇਸਨਾਦਿਅવਸੇਸਪਯੋਗੇਸੁ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪੁਬ੍ਬਕਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਅਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤੇਹਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    97.Tālassapiṇḍiṃ chindatīti tālaphalakaṇṇikaṃ chindati. Yāya vatthu pūrati, tassā chinnamattāya ‘‘assa pārājikaṃ siyā’’ti heṭṭhā vuttanayo idhāpi yojetabbo. Tālapiṇḍi sace ākāsagatā hoti, piṇḍimūlameva ṭhānaṃ. Paṇṇadaṇḍe vā paṇṇe vā apassāya ṭhitā ce, ṭhitaṭṭhānehi saha piṇḍimūlaṃ gahetvā ṭhānabhedaṃ ñatvā ṭhānācāvanena pārājikampi daṭṭhabbaṃ. Eseva nayoti ‘‘yena vatthu pūrati, tasmiṃ bandhanā mutte assa pārājikaṃ siyā’’ti yathāvutto eva nayo. Etesu sabbesu ṭhānesu pārājikavītikkamato pubbabhāgānantarappayoge thullaccayañca sahapayoge pācittiyaṭṭhāne dukkaṭañca tatopi pubbapayoge pācittiyaṭṭhāne pācittiyañca dukkaṭañca gamanadutiyapariyesanādiavasesapayogesu adinnādānapubbakattā dukkaṭañca asammuyhantehi veditabbaṃ.

    વੇਹਾਸਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Vehāsaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ੯੮. ਉਦਕੇ ਨਿਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਗਮ੍ਭੀਰੋਦਕੇ ਨਿਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਦવਾਰੇਨ ਗਚ੍ਛਤੋ ਪਦੇ ਪਦੇ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਗਮ੍ਭੀਰੇ ਪਨ ਤਥਾਤਿ ‘‘ਪਦવਾਰੇਨ ਗਚ੍ਛਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਮਤਿਦਿਸਤਿ। ਗਚ੍ਛਤੋਤਿ ਤਰਤੋ, ਹਤ੍ਥਂ ਅਚਾਲੇਤ੍વਾ ਤਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਦવਾਰਗਣਨਾਯ, ਹਤ੍ਥੇਨ ਚ વਾਯਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਪਦવਾਰੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਉਪਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥવਾਰਗਣਨਾਯ ਪਦવਾਰਗਣਨਾਯ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰੇ ਹਤ੍ਥੇਹਿ વਾ ਪਾਦੇਹਿ વਾ ਪਯੋਗਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥવਾਰੇਹਿ વਾ ਪਦવਾਰੇਹਿ વਾ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੯੮)।

    98. Udake nidhiṭṭhānaṃ gacchatoti sambandho. Agambhīrodake nidhiṭṭhānaṃ padavārena gacchato pade pade pubbapayoge dukkaṭaṃ hotīti yojanā. Gambhīre pana tathāti ‘‘padavārena gacchato dukkaṭa’’nti yathāvuttamatidisati. Gacchatoti tarato, hatthaṃ acāletvā tarantassa padavāragaṇanāya, hatthena ca vāyamantassa ‘‘padavārenā’’ti idaṃ upalakkhaṇanti katvā hatthavāragaṇanāya padavāragaṇanāya dukkaṭāni veditabbāni. Tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘gambhīre hatthehi vā pādehi vā payogaṃ karontassa hatthavārehi vā padavārehi vā payoge payoge dukkaṭa’’nti (pārā. aṭṭha. 1.98).

    ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਾਦਿਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਮੁਜ੍ਜਨਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿ ਅਨੁવਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਤਾ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਨਿਹਿਤਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਨਿਮੁਜ੍ਜਨੁਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨੇਸੁਪਿ ਹਤ੍ਥવਾਰੇਨ, ਪਦવਾਰੇਨ, ਹਤ੍ਥਪਦવਾਰੇਹਿ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤੇਨਾਹ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਏਸੇવ ਨਯੋ ਕੁਮ੍ਭਿਗਹਣਤ੍ਥਂ ਨਿਮੁਜ੍ਜਨੁਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨੇਸੂ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੯੮)।

    Ummujjanādisūti ettha ādi-saddena nimujjanaṃ saṅgaṇhāti. Etthāpi ‘‘tathā’’ti anuvattamānattā payoge payoge dukkaṭanti ayamattho veditabbo. Nihitakumbhiyā gahaṇatthaṃ nimujjanummujjanesupi hatthavārena, padavārena, hatthapadavārehi ca dukkaṭamevāti vuttaṃ hoti. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘eseva nayo kumbhigahaṇatthaṃ nimujjanummujjanesū’’ti (pārā. aṭṭha. 1.98).

    ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਗਾਥਾਯ ‘‘ਨਿਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ વਚਨਤੋ ਤਥਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦਕਸਪ੍ਪਚਣ੍ਡਮਚ੍ਛਦਸ੍ਸਨੇਨ ਭਾਯਿਤ੍વਾ ਪਲਾਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗਮਨਸ੍ਸ ਅਤਦਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕੇਨ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਦੁਤਿਯਪਰਿਯੇਸਨਾਦਿਸਬ੍ਬਪਯੋਗੇਸੁ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਟ੍ਠਾਨੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਞ੍ਚ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯੇਨ ਸਹ ਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਅવਸੇਸਪਯੋਗੇਸੁ ਸੁਦ੍ਧਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਸਹਪਯੋਗੇ ਭਾਜਨਾਮਸਨੇ ਅਨਾਮਾਸਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਫਨ੍ਦਾਪਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਠਾਨਾਚਾવਨੇ ਪਾਰਾਜਿਕਞ੍ਚ ਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭਿਯਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વਿਞ੍ਞਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਠਾਨਭੇਦੋ ਪਞ੍ਚਧਾ ਹੋਤਿ, ਇਧ ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਓਸਾਰੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਅਧੋਦਿਸਾਯ ਸਹ ਛਬ੍ਬਿਧਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤੇਸਂ વਿਸੇਸੋ।

    Imissā gāthāya ‘‘nidhiṭṭhānaṃ gacchato dukkaṭa’’nti vacanato tathā gacchantassa udakasappacaṇḍamacchadassanena bhāyitvā palāyantassa gamanassa atadatthattā anāpattīti byatirekena viññāyati. Ettha dutiyapariyesanādisabbapayogesu pācittiyaṭṭhāne pācittiyañca pācittiyena saha dukkaṭañca avasesapayogesu suddhadukkaṭañca sahapayoge bhājanāmasane anāmāsadukkaṭañca phandāpane thullaccayañca ṭhānācāvane pārājikañca nidhikumbhiyā vuttanayena viññātuṃ sakkāti na vuttanti daṭṭhabbaṃ. Tattha ṭhānabhedo pañcadhā hoti, idha pīḷetvā osāretuṃ sakkuṇeyyattā adhodisāya saha chabbidhaṃ hotīti ayametesaṃ viseso.

    ੯੯. ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਕਪੁਪ੍ਫੇਸੂਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਜਲੇ ਰੁਲ਼੍ਹੇਸੁ ਉਪ੍ਪਲਾਦਿਕੁਸੁਮੇਸੁ, ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ। ਯੇਨ ਪੁਪ੍ਫੇਨਾਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਛਿਨ੍ਦਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ વਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲવਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਛਿਨ੍ਨવਤੋ’’ਤਿ ਭੂਤવਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਏવਂ ਅਗ੍ਗਹਿਤੇ ਅਨ੍ਤਿਮਸ੍ਸ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਯਾવ ਅਨੁਪਰਮੋ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾਰਹਤ੍ਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕવਚਨਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁવਿਰੋਧਿਤਾਯ ਚ ਇਮਸ੍ਸੇવ ਪਚ੍ਛਿਮਕੁਸੁਮਸ੍ਸ ਕਨ੍ਤਨਕਾਲੇ ਪੁਪ੍ਫਨਾਲ਼ਪਸ੍ਸੇ ਤਚਮਤ੍ਤੇਪਿ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏਕਨਾਲ਼…ਪੇ॰… ਪਰਿਰਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥੇવ ਅਨਨ੍ਤਰੇ વੁਚ੍ਚਮਾਨਨਯਸ੍ਸ વਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਚ ਇਮਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਲਿਖਿਤਸ੍ਸ ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਪੁਪ੍ਫੇ વਤ੍ਥੁ ਪੂਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੯੮) ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਸ੍ਸ વਿਰੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਚ વਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲਮਗਹੇਤ੍વਾ ਭੂਤਕਾਲਸ੍ਸੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਦਾ ਦੇવਦਤ੍ਤ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ‘‘ਏਸੋਹਮਾਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਮਾ ਮਂ વਿਜ੍ਝਾ’’ਤਿ ਉਤ੍ਤਰੇ વਿਯ વਤ੍ਤਮਾਨਸਮੀਪੇ વਤ੍ਤਮਾਨੇવਾਤਿ ਭੂਤੇ વਤ੍ਤਮਾਨਬ੍ਯਪਦੇਸਤੋ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

    99.Tattha jātakapupphesūti tasmiṃ jale ruḷhesu uppalādikusumesu, niddhāraṇe bhummaṃ. Yena pupphenāti niddhāritabbaṃ. Chindatoti ettha vattamānakālavasena atthaṃ aggahetvā ‘‘chinnavato’’ti bhūtavasena attho gahetabbo. Evaṃ aggahite antimassa payogassa yāva anuparamo, thullaccayārahattā pārājikavacanassa vatthuvirodhitāya ca imasseva pacchimakusumassa kantanakāle pupphanāḷapasse tacamattepi acchinne pārājikaṃ natthīti dassetuṃ ‘‘ekanāḷa…pe… parirakkhatī’’ti ettheva anantare vuccamānanayassa viruddhattā ca imaṃ vinicchayaṃ dassetuṃ likhitassa ‘‘yasmiṃ pupphe vatthu pūrati, tasmiṃ chinnamatte pārājika’’nti (pārā. aṭṭha. 1.98) aṭṭhakathāvacanassa viruddhattā ca vattamānakālamagahetvā bhūtakālasseva gahetabbattā ‘‘kadā devadatta āgatosī’’ti pañhassa ‘‘esohamāgacchāmi, āgacchantaṃ mā maṃ vijjhā’’ti uttare viya vattamānasamīpe vattamānevāti bhūte vattamānabyapadesato vuttanti daṭṭhabbaṃ.

    ੧੦੦. ‘‘ਉਪ੍ਪਲਜਾਤਿਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਪਦੁਮਜਾਤਿਯਾ’’ਤਿ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਦੁਮਜਾਤਿਕਾਨਂ ਪਨ ਦਣ੍ਡੇ ਛਿਨ੍ਨੇ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਸੁਤ੍ਤਂ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਰਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੯੮) ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਏਕਨਾਲ਼ਸ੍ਸ વਾ ਪਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਨਾਲ਼ਸ੍ਸ ਏਕਪਸ੍ਸੇ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਸੁਖਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤੋਤਿ ਨਾਲ਼ਤੋ।

    100.‘‘Uppalajātiyā’’ti iminā ‘‘padumajātiyā’’ti byatirekato vuttattā ‘‘padumajātikānaṃ pana daṇḍe chinne abbhantare suttaṃ acchinnampi rakkhatī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.98) aṭṭhakathānayo saṅgahitoti daṭṭhabbaṃ. Ekanāḷassa vā passeti ‘‘nāḷassa ekapasse’’ti vattabbe gāthābandhasukhatthaṃ vuttanti veditabbaṃ. Tatoti nāḷato.

    ੧੦੧. ਭਾਰਬਦ੍ਧਕੁਸੁਮੇਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ વਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤੇਸੂਤਿ ਅਬਦ੍ਧਕੁਸੁਮવਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨਾਤਿ ਤਤ੍ਰਜਾਤਕਕੁਸੁਮੇਸੁ વੁਤ੍ਤવਿਨਿਚ੍ਛਯਾਨੁਸਾਰੇਨ। ‘‘ਯੇਨ ਪੁਪ੍ਫੇਨ ਪੂਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ਗਹਿਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ ਚੇਤ੍ਥ વਿਸੇਸੋ।

    101. Bhārabaddhakusumesu vinicchayassa vakkhamānattā chinditvā ṭhapitesūti abaddhakusumavasena gahetabbaṃ. Pubbe vuttanayenāti tatrajātakakusumesu vuttavinicchayānusārena. ‘‘Yena pupphena pūrati, tasmiṃ chinnamatte’’ti avatvā gahitamatte pārājikanti yojanā cettha viseso.

    ੧੦੨. ਭਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਬਦ੍ਧਾਨਿ ਭਾਰਬਦ੍ਧਾਨੀਤਿ ਮਜ੍ਝਪਦਲੋਪੀਸਮਾਸੋ। ਪੁਪ੍ਫਾਨੀਤਿ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਾਨਿ ਉਪ੍ਪਲਾਦਿਕੁਸੁਮਾਨਿ। ਛਸ੍વਾਕਾਰੇਸੂਤਿ ਉਦਕੇ ਓਸੀਦਾਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਅਧੋਦਿਸਾਯ ਸਹ ਚਤਸ੍ਸੋ ਦਿਸਾ, ਉਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਇਮਾਸੁ ਛਸੁ ਦਿਸਾਸੁ, ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ। ਕੇਨਚਿ ਆਕਾਰੇਨਾਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਦਸ੍ਸਨਂ। ਠਾਨਾਚਾવਨਸ੍ਸ ਸਾਧਕਤਮਤ੍ਤਾ ਕਰਣੇਯੇવ ਕਰਣવਚਨਂ। ਨਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਠਾਨਾਚਾવਨੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਨਂ ਅਨવਸੇਸਗੁਣਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸੀਲਂ ਨਾਸੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਗੁਣਮਰਣੇਨ ਮੀਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    102. Bhāraṃ katvā baddhāni bhārabaddhānīti majjhapadalopīsamāso. Pupphānīti pādagghanakāni uppalādikusumāni. Chasvākāresūti udake osīdāpetuṃ sakkuṇeyyattā adhodisāya saha catasso disā, uddhanti imāsu chasu disāsu, niddhāraṇe bhummaṃ. Kenaci ākārenāti niddhāretabbadassanaṃ. Ṭhānācāvanassa sādhakatamattā karaṇeyeva karaṇavacanaṃ. Nassatīti pādagghanakapupphānaṃ ṭhānācāvanena pārājikamāpajjitvā lokiyalokuttarānaṃ anavasesaguṇānaṃ patiṭṭhānabhūtaṃ pātimokkhasaṃvarasīlaṃ nāsetvā sayaṃ guṇamaraṇena mīyatīti attho.

    ੧੦੩. ਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਕਲਾਪਨ੍ਤਿ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਉਪ੍ਪਲਾਦਿਕੁਸੁਮਕਲਾਪਂ। ਉਦਕਂ ਚਾਲੇਤ੍વਾਤਿ ਯਥਾ વੀਚਿ ਉਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਥਾ ਚਾਲੇਤ੍વਾ। ਪੁਪ੍ਫਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਾ। ਚਾવੇਤੀਤਿ ਕਲਾਪਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਪਨੇਤਿ। ‘‘ਪੁਪ੍ਫਂ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤੀ’’ਤਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਪੁਪ੍ਫਕਲਾਪਸ੍ਸੇવ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਪੁਰਿਮੋਯੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ।

    103.Pupphānaṃ kalāpanti pādagghanakauppalādikusumakalāpaṃ. Udakaṃ cāletvāti yathā vīci uṭṭhāti, tathā cāletvā. Pupphaṭṭhānāti pupphānaṃ ṭhitaṭṭhānā. Cāvetīti kalāpaṃ kesaggamattampi apaneti. ‘‘Pupphaṃ ṭhānā cāvetī’’ti katthaci potthakesu pāṭho dissati. Pupphakalāpasseva gahitattā purimoyeva gahetabbo.

    ੧੦੪. ‘‘ਏਤ੍ਥ ਗਤਂ ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਹ ਪਾਠਸੇਸੇਨ ਯੋਜਨਾ। ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਗਤਂ ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਠਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਕ੍ਕੇਤਿ। ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਠਾਨਾਚਾવਨੇਪਿ ਸਤਿ ਸੋ ਪਰਿਕਪ੍ਪੋ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਗਤਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਪੁਪ੍ਫਕਲਾਪੇਨ ਗਤਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਤਂ ਠਾਨਞ੍ਚਾਤਿ વਿਗ੍ਗਹੋ। ‘‘ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ‘‘ਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਕਲਾਪ’’ਨ੍ਤਿ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਕਤਟ੍ਠਾਨਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਕਤਾ ਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਠਾਨਾ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਉਦਕਂ ਚਾਲੇਤ੍વਾ વੀਚਿਯੋ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ વੀਚਿਪ੍ਪਹਾਰੇਨ ਉਦਕਪਿਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਂ ਪੁਪ੍ਫਕਲਾਪਂ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਾ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਠਾਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਭਟ੍ਠੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੀਯਂ। ਭਟ੍ਠੋ ਨਾਮ ਪવੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮਾਦਾਯ ਰਕ੍ਖਿਯਮਾਨਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸੀਲਸਙ੍ਖਾਤਸਬ੍ਬਗੁਣਰਤਨਙ੍ਕੁਰਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਾ ਪਤਿਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਪવੁਚ੍ਚਤਿ।

    104.‘‘Ettha gataṃ gahessāmī’’ti saha pāṭhasesena yojanā. Parikappetīti ‘‘ettha gataṃ gahessāmī’’ti ṭhānaṃ paricchinditvā takketi. Rakkhatīti ṭhānācāvanepi sati so parikappo pārājikāpattito taṃ bhikkhuṃ rakkhati. Gataṭṭhānāti pupphakalāpena gataṃ sampattañca taṃ ṭhānañcāti viggaho. ‘‘Uddharanto’’ti etena ‘‘pupphānaṃ kalāpa’’nti ānetvā sambandhitabbaṃ. ‘‘Kataṭṭhānā’’tipi pāṭho, katā pupphānaṃ ṭhānā uddharantoti sambandho. Udakaṃ cāletvā vīciyo uṭṭhāpetvā vīcippahārena udakapiṭṭhena parikappitaṭṭhānaṃ sampattaṃ pupphakalāpaṃ ṭhitaṭṭhānā uddharanto kesaggamattampi ṭhānā cāventoti attho. ‘‘Ṭhānā’’ti idaṃ ‘‘bhaṭṭho’’ti iminā sambandhanīyaṃ. Bhaṭṭho nāma pavuccatīti attanā samādāya rakkhiyamānā pātimokkhasaṃvarasīlasaṅkhātasabbaguṇaratanaṅkurābhinibbattaṭṭhānā patito nāma hotīti pavuccati.

    ੧੦੫. ਜਲਤੋ ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪੁਪ੍ਫਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਾ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਜਲਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਸ੍ਸ ਪੁਪ੍ਫਸ੍ਸ ਸਕਲਜਲਂ ਠਾਨਂ, ਕਦ੍ਦਮਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਦਕਪਿਟ੍ਠਿਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪੁਪ੍ਫਦਣ੍ਡੇਨ ਫਰਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ ਸਬ੍ਬਮੁਦਕਂ ਠਾਨਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍વਾਤਿ ਪੁਪ੍ਫਗ੍ਗਂ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ। ਤਤੋਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਪ੍ਫਟ੍ਠਾਨਭੂਤਸਕਲਜਲਰਾਸਿਤੋ। ਉਜੁਨ੍ਤਿ ਉਜੁਂ ਕਤ੍વਾ। ਉਦ੍ਧਰਤੋਤਿ ਉਪ੍ਪਾਟੇਨ੍ਤਸ੍ਸ।

    105.Jalato accuggatassāti ettha ‘‘pupphassā’’ti sāmatthiyā labbhati. Jalapiṭṭhito accuggatassa pupphassa sakalajalaṃ ṭhānaṃ, kaddamapiṭṭhito paṭṭhāya udakapiṭṭhipariyantaṃ pupphadaṇḍena pharitvā ṭhitaṃ sabbamudakaṃ ṭhānanti vuttaṃ hoti. Uppāṭetvāti pupphaggaṃ ākaḍḍhitvā uppīḷetvā. Tatoti tasmā pupphaṭṭhānabhūtasakalajalarāsito. Ujunti ujuṃ katvā. Uddharatoti uppāṭentassa.

    ੧੦੬. ਨਾਲ਼ਨ੍ਤੇਤਿ ਉਪ੍ਪਾਟਿਤਪੁਪ੍ਫਨਾਲ਼ਸ੍ਸ ਮੂਲਕੋਟਿਯਾ। ਜਲਤੋਤਿ ਉਦਕਪਿਟ੍ਠਿਤੋ। ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਦੂਰਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਪਾਠਸੇਸਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ। ‘‘ਜਲਤੋ’’ਤਿ ਪਠਮਤਤਿਯਪਾਦੇਸੁ ਦ੍વਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਚਨਂ ਅਤ੍ਥਾવਿਸੇਸੇਪਿ ਪਦਾવੁਤ੍ਤਿਅਲਙ੍ਕਾਰੇ ਅਡ੍ਢਯਮਕવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪੁਨਰੁਤ੍ਤਿਦੋਸੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ, ਅਮੁਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਚ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਤ੍ਥਾਨਂ વਾ વਿਸੇਸਤੋ ਉਭਯਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਾਲ਼ਨ੍ਤੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    106.Nāḷanteti uppāṭitapupphanāḷassa mūlakoṭiyā. Jalatoti udakapiṭṭhito. Muttamatte kesaggamattaṃ dūraṃ katvāti pāṭhasesayojanā kātabbā. ‘‘Jalato’’ti paṭhamatatiyapādesu dvikkhattuṃ vacanaṃ atthāvisesepi padāvuttialaṅkāre aḍḍhayamakavasena vuttattā punaruttidoso na hotīti veditabbaṃ. ‘‘Muttamatte, amutte’’ti ca sambandhitabbaṃ, atthānaṃ vā visesato ubhayattha vuttanti veditabbaṃ. Tasmiṃ nāḷanteti sambandho.

    ੧੦੭. ਤਸ੍ਸ ਨਾਮੇਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਾਟਿਤਸ੍ਸ। ਸਹ ਗਚ੍ਛੇਨ ਉਪ੍ਪਾਟਿਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਯਮੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ। ਇਧ ਪਨ ਸਬ੍ਬਪੁਪ੍ਫਪਣ੍ਣਨਾਲ਼ਾਨਿ ਮੂਲਤੋ ਪਭੁਤਿ ਪਠਮਂ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਅਪਨਾਮਨવਸੇਨ ਠਾਨਾਚਾવਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਏવਂ ਪੁਪ੍ਫਾਦੀਨਿ ਉਪ੍ਪਾਟੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭੂਤਗਾਮવਿਕੋਪਨਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਠਾਨੇ ਸਹਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟਂ ਹੋਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    107.Tassa nāmetvā uppāṭitassa. Saha gacchena uppāṭitassāpi ayameva vinicchayo. Idha pana sabbapupphapaṇṇanāḷāni mūlato pabhuti paṭhamaṃ ṭhitaṭṭhānato apanāmanavasena ṭhānācāvanaṃ veditabbaṃ. Evaṃ pupphādīni uppāṭentassa bhūtagāmavikopanāpattiyā ṭhāne sahapayogadukkaṭaṃ hotīti veditabbaṃ.

    ੧੦੮-੯. ਬਲ਼ਿਸਾਦਿਮਚ੍ਛਗ੍ਗਹਣੋਪਕਰਣਾਨਂ વਚਨਤੋ, ਜਲੇ ਠਿਤਮਤਮਚ੍ਛਾਨਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਚ વਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ ਮਚ੍ਛੇਤਿ ਜੀવਮਾਨਕਮਚ੍ਛਾਨਂ ਗਹਣਂ। ਉਪਲਕ੍ਖਣવਸੇਨ વਾ ਅવੁਤ੍ਤਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥ વਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ વਾ ਖਿਪਕਾਦੀਨਿ ਮਚ੍ਛવਧੋਪਕਰਣਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨੇવਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। વਤ੍ਥੂਤਿ ਪਾਦੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਚ੍ਛੇ। ਉਦ੍ਧਟੋਯੇવ ਉਦ੍ਧਟਮਤ੍ਤੋ, ਮਚ੍ਛੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ। ਜਲਾਤਿ ਉਦਕਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    108-9. Baḷisādimacchaggahaṇopakaraṇānaṃ vacanato, jale ṭhitamatamacchānaṃ vinicchayassa ca vakkhamānattā maccheti jīvamānakamacchānaṃ gahaṇaṃ. Upalakkhaṇavasena vā avuttasamuccayattha vā-saddena vā khipakādīni macchavadhopakaraṇāni vuttānevāti daṭṭhabbaṃ. Vatthūti pādo. Tasmiṃ macche. Uddhaṭoyeva uddhaṭamatto, maccho, tasmiṃ. Jalāti udakato kesaggamattampi apanetvā ukkhittamatteti vuttaṃ hoti.

    ੧੧੦. ਪੁਪ੍ਫਾਨਂ વਿਯ ਮਚ੍ਛਾਨਮ੍ਪਿ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਕਲਜਲਂ ਠਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ਕਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਠਾਨਂ ਸਲਿਲਜਾਨਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਸਲਿਲੇ ਜਾਤਾ ਸਲਿਲਜਾ, ਇਤਿ ਪਕਰਣਤੋ ਮਚ੍ਛਾਯੇવ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਕਰਣਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਸਨ੍ਨਿਧਾਨਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਦਾ વਿਸੇਸਤ੍ਥਂ વਦਨ੍ਤੀਤਿ। ਹੀਤਿ ਪਸਿਦ੍ਧਿਯਂ। ਕੇવਲਨ੍ਤਿ ਅવਧਾਰਣੇ, ਜਲਮੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਬਹਿਉਦਕਂ ਨਿવਤ੍ਤਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਕਲਂ ਜਲਮੇવ ਠਾਨਂ ਯਸ੍ਮਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਲਿਲਟ੍ਠਂ ਜਲਾ વਿਮੋਚੇਨ੍ਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਹੇਤੁਹੇਤੁਮਨ੍ਤਭਾવੇਨ ਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਆਪਨ੍ਨਂ ਪਰਾਜੇਤੀਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾ, ਆਪਤ੍ਤਿ, ਸਾ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕੋ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ।

    110. Pupphānaṃ viya macchānampi ṭhitaṭṭhānameva ṭhānanti aggahetvā sakalajalaṃ ṭhānaṃ katvā kasmā vuttanti āha ‘‘ṭhānaṃ salilajānaṃ hī’’tiādi. Salile jātā salilajā, iti pakaraṇato macchāyeva vuccanti. Atthappakaraṇasaddantarasannidhānādīhi saddā visesatthaṃ vadantīti. Hīti pasiddhiyaṃ. Kevalanti avadhāraṇe, jalamevāti vuttaṃ hoti. Iminā bahiudakaṃ nivattitaṃ hoti. Sakalaṃ jalameva ṭhānaṃ yasmā, tasmā salilaṭṭhaṃ jalā vimocento pārājiko hotīti hetuhetumantabhāvena yojanā veditabbā. Āpannaṃ parājetīti pārājikā, āpatti, sā etassa atthīti pārājiko, puggalo.

    ੧੧੧. ਨੀਰਂ ਉਦਕਂ। વਾਰਿਮ੍ਹਿ ਜਲੇ ਜਾਤੋ વਾਰਿਜੋ, ਇਤਿ ਪਕਰਣਤੋ ਮਚ੍ਛੋવ ਗਯ੍ਹਤਿ। ਏਤੇਨੇવ ਆਕਾਸੇ ਉਪ੍ਪਤਿਤਮਚ੍ਛੋ , ਗੋਚਰਤ੍ਥਾਯ ਚ ਥਲਮੁਗ੍ਗਤਕੁਮ੍ਮਾਦਯੋ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਸਂ ਗਹਣੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਆਕਾਸਟ੍ਠਥਲਟ੍ਠਕਥਾਯ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ વਿਨਿਦ੍ਦਿਸੇਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਾਦਿવਤ੍ਥੁਨੋ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘવਸੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਯੋ વਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    111.Nīraṃ udakaṃ. Vārimhi jale jāto vārijo, iti pakaraṇato macchova gayhati. Eteneva ākāse uppatitamaccho , gocaratthāya ca thalamuggatakummādayo upalakkhitāti veditabbaṃ. Tesaṃ gahaṇe vinicchayo ākāsaṭṭhathalaṭṭhakathāya vuttanayena veditabbo. Bhaṇḍagghena viniddiseti dukkaṭādivatthuno bhaṇḍassa agghavasena dukkaṭathullaccayapārājikāpattiyo vadeyyāti attho.

    ੧੧੨. ਤਲ਼ਾਕੇਤਿ ਸਰਸ੍ਮਿਂ, ਇਮਿਨਾ ਚ વਾਪਿਪੋਕ੍ਖਰਣਿਸੋਬ੍ਭਾਦਿਜਲਾਸਯਾ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਨਦਿਯਾਤਿ ਨਿਨ੍ਨਗਾਯ, ਇਮਿਨਾ ਚ ਕਨ੍ਦਰਾਦਯੋ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਨਿਨ੍ਨੇਤਿ ਆવਾਟੇ। ਮਚ੍ਛવਿਸਂ ਨਾਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਾਮ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਞ੍ਞਾਯਂ। ਮਚ੍ਛવਿਸਨਾਮਕਂ ਮਦਨਫਲਾਦਿਕਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਗਤੇਤਿ વਿਸਪਕ੍ਖਿਪਕੇ ਮਚ੍ਛਘਾਤਕੇ ਗਤੇ।

    112.Taḷāketi sarasmiṃ, iminā ca vāpipokkharaṇisobbhādijalāsayā saṅgayhanti. Nadiyāti ninnagāya, iminā ca kandarādayo saṅgayhanti. Ninneti āvāṭe. Macchavisaṃ nāmāti ettha nāma-saddo saññāyaṃ. Macchavisanāmakaṃ madanaphalādikaṃ daṭṭhabbaṃ. Gateti visapakkhipake macchaghātake gate.

    ੧੧੪. ਸਾਮਿਕੇਸੂਤਿ વਿਸਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਗਤੇਸੁ ਮਚ੍ਛਸਾਮਿਕੇਸੁ। ਆਹਰਨ੍ਤੇਸੂਤਿ ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇਸੁ। ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਣ੍ਡਞ੍ਚ ਤਂ ਦੇਯ੍ਯਞ੍ਚਾਤਿ વਿਗ੍ਗਹੋ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਹਿਤવਤ੍ਥੁਂ વਾ ਤਦਗ੍ਘਨਕਂ વਾ ਭਣ੍ਡਂ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    114.Sāmikesūti visaṃ yojetvā gatesu macchasāmikesu. Āharantesūti āharāpentesu. Bhaṇḍadeyyanti bhaṇḍañca taṃ deyyañcāti viggaho, attanā gahitavatthuṃ vā tadagghanakaṃ vā bhaṇḍaṃ dātabbanti attho.

    ੧੧੫. ਮਚ੍ਛੇਤਿ ਮਤਮਚ੍ਛੇ। ਸੇਸੇਤਿ ਨਮਤਮਚ੍ਛੇ।

    115.Maccheti matamacche. Seseti namatamacche.

    ੧੧੬. ਅਮਤੇਸੁ ਗਹਿਤੇਸੂਤਿ ਪਕਰਣਤੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਭੁਮ੍ਮਂ। ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤੀਤਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਮਾਰਣਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਹੋਤੇવ। ਅਯਞ੍ਚ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਅਰਕ੍ਖਿਤਅਗੋਪਿਤੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਤਲ਼ਾਕਾਦੀਸੁ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    116.Amatesu gahitesūti pakaraṇato labbhati, nimittatthe cetaṃ bhummaṃ. Anāpattiṃ vadantīti adinnādānāpattiyā anāpattiṃ vadanti, māraṇappattiyā pācittiyaṃ hoteva. Ayañca vinicchayo arakkhitaagopitesu assāmikataḷākādīsu veditabbo.

    ਉਦਕਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Udakaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ੧੧੭. ਨਾવਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਨਾવਾ ਨਾਮ ਯਾਯ ਤਰਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੯੯) વਚਨਤੋ ਜਲਤਾਰਣਾਰਹਂ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਏਕਮ੍ਪਿ વਹਨ੍ਤਂ ਰਜਨਦੋਣਿવੇਣੁਕਲਾਪਾਦਿਕਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਨਾવਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਭਣ੍ਡਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਂ વਾ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਂ વਾ। ‘‘ਥੇਨੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ। ਪਾਦੁਦ੍ਧਾਰੇਤਿ ਦੁਤਿਯਪਰਿਯੇਸਨਾਦਿਅਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਦੇ ਪਦੇ। ਦੋਸਾਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤਿਯੋ। વੁਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਨਾવਟ੍ਠਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯਂ વਾ ਪਰਿਯੇਸਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ વਾ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੯੯) ਪਦਭਾਜਨਿਯਂ ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਇਮਿਨਾ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਸਹਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟਾਨਿ, ਫਨ੍ਦਾਪਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਠਾਨਾਚਾવਨੇ ਪਾਰਾਜਿਕਞ੍ਚ ਉਪਲਕ੍ਖਣવਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    117.Nāvanti ettha ‘‘nāvā nāma yāya taratī’’ti (pārā. 99) vacanato jalatāraṇārahaṃ antamaso ekampi vahantaṃ rajanadoṇiveṇukalāpādikaṃ veditabbaṃ. Nāvaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ yaṃ kiñci indriyabaddhaṃ vā anindriyabaddhaṃ vā. ‘‘Thenetvā gaṇhissāmī’’ti iminā ‘‘theyyacittassā’’ti imamatthaṃ viññāpeti. Pāduddhāreti dutiyapariyesanādiatthaṃ gacchantassa pade pade. Dosāti dukkaṭāpattiyo. Vuttāti ‘‘nāvaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī’ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 99) padabhājaniyaṃ bhagavatā vuttā, iminā pubbapayogasahapayogadukkaṭāni, phandāpane thullaccayaṃ, ṭhānācāvane pārājikañca upalakkhaṇavasena dassitanti veditabbaṃ.

    ੧੧੮. ਚਣ੍ਡਸੋਤੇਤਿ વੇਗੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਉਦਕਪ੍ਪવਾਹੇ, ‘‘ਚਣ੍ਡਸੋਤੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਬਨ੍ਧਨਂ વਿਨਾ ਸਭਾવੇਨ ਅਟ੍ਠਿਤਭਾવਸ੍ਸ ਸੂਚਨਤੋ ‘‘ਬਨ੍ਧਨਮੇવ ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਚਣ੍ਡਸੋਤੇ ਬਦ੍ਧਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਬਨ੍ਧਨਮੇਕਮੇવ ਠਾਨਂ ਮਤਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਬਨ੍ਧਨੇ। ਧੀਰਾ વਿਨਯਧਰਾ।

    118.Caṇḍasoteti vegena gacchante udakappavāhe, ‘‘caṇḍasote’’ti iminā bandhanaṃ vinā sabhāvena aṭṭhitabhāvassa sūcanato ‘‘bandhanameva ṭhāna’’nti vuttaṭṭhānaparicchedassa kāraṇaṃ dassitanti veditabbaṃ. Yasmā caṇḍasote baddhā, tasmā bandhanamekameva ṭhānaṃ matanti vuttaṃ hoti. Tasminti bandhane. Dhīrā vinayadharā.

    ੧੧੯-੧੨੦. ‘‘ਨਿਚ੍ਚਲੇ ਉਦਕੇ ਨਾવ-ਮਬਨ੍ਧਨਮવਟ੍ਠਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਛਧਾ ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤੇ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਨਾવਂ ਕਡ੍ਢਤੋ ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਪੁਨਪਿ ਕਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਏਕੇਨਨ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਤਂ ਨਾવਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਕਡ੍ਢਿਤવਤੋ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤવਤੋ’’ਤਿ ਭੂਤવਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਯਮੇਤ੍ਥ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।

    119-120.‘‘Niccale udake nāva-mabandhanamavaṭṭhita’’nti iminā chadhā ṭhānaparicchedassa labbhamānatte kāraṇaṃ dasseti. Nāvaṃ kaḍḍhato tassa pārājikanti sambandho. Punapi kiṃ karontoti āha ‘‘ekenantena samphuṭṭha’’ntiādi. Taṃ nāvaṃ atikkāmayatoti sambandho. Etthāpi ‘‘kaḍḍhitavato atikkamitavato’’ti bhūtavasena attho yojetabbo. Yamettha vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayameva.

    ੧੨੧. ਏવਂ ਚਤੁਪਸ੍ਸਾਕਡ੍ਢਨੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਉਦ੍ਧਂ, ਅਧੋ ਚ ਉਕ੍ਖਿਪਨਓਸੀਦਾਪਨੇਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਥਾਤਿ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਆਕਡ੍ਢਤਿ। ਕਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇਤਿ ਆਹ ‘‘ਉਦ੍ਧਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਅਧੋਨਾવਾਤਲਨ੍ਤਿ ਨਾવਾਤਲਸ੍ਸ ਅਧੋ ਅਧੋਨਾવਾਤਲਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਦ੍ਧਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਉਦਕਮ੍ਹਾ વਿਮੋਚਿਤੇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਾ વਿਮੋਚਿਤੇਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤੇਨਾਤਿ ਅਧੋਨਾવਾਤਲੇਨ ਫੁਟ੍ਠੇ ਉਦਕੇ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਾ ਕਰਣਭੂਤਾਯ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ વਿਮੋਚਿਤੇਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।

    121. Evaṃ catupassākaḍḍhane vinicchayaṃ dassetvā idāni uddhaṃ, adho ca ukkhipanaosīdāpanesu vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘tathā’’tiādi. Tathāti ‘‘tassa pārājika’’nti ākaḍḍhati. Kasmiṃ kāleti āha ‘‘uddhaṃ kesaggamattampī’’tiādi. Adhonāvātalanti nāvātalassa adho adhonāvātalaṃ, tasmiṃ uddhaṃ kesaggamattampi udakamhā vimociteti iminā sambandho. Tena phuṭṭhaṃ kesaggamattampi mukhavaṭṭiyā vimociteti yojanā. Tenāti adhonāvātalena phuṭṭhe udake mukhavaṭṭiyā karaṇabhūtāya kesaggamattampi vimociteti gahetabbaṃ.

    ੧੨੨. ਤੀਰੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਪਨ ਨਿਚ੍ਚਲੇ ਜਲੇ ਠਪਿਤਾ ਯਾ ਨਾવਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਨਾવਾਯ ਠਾਨਂ ਬਨ੍ਧਨਞ੍ਚ ਠਿਤੋਕਾਸੋ ਚਾਤਿ ਦ੍વਿਧਾ ਮਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    122. Tīre bandhitvā pana niccale jale ṭhapitā yā nāvā, tassā nāvāya ṭhānaṃ bandhanañca ṭhitokāso cāti dvidhā matanti yojanā.

    ੧੨੩. ਪੁਬ੍ਬਂ ਪਠਮਂ ਬਨ੍ਧਨਸ੍ਸ વਿਮੋਚਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਕੇਨਚੁਪਾਯੇਨਾਤਿ ‘‘ਪੁਰਤੋ ਪਚ੍ਛਤੋ વਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਕ੍ਕਮੇਨ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੋਪਾਯਛਕ੍ਕੇਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਉਪਾਯੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ ਨਾવਂ।

    123.Pubbaṃ paṭhamaṃ bandhanassa vimocane thullaccayaṃ hotīti yojanā. Kenacupāyenāti ‘‘purato pacchato vāpī’’tiādikkamena yathāvuttopāyachakkesu yena kenaci upāyenāti attho. Ṭhānā cāveti nāvaṃ.

    ੧੨੪. ਪਠਮਂ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਪੁਰਤੋ ਪਚ੍ਛਤੋ વਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਸੁ ਛਸੁ ਆਕਾਰੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਨਾવਂ ਠਪਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਠਮਂ ਚਾવੇਤ੍વਾ। ਏਸੇવ ਚ ਨਯੋਤਿ ਨਾવਾਯ ਪਠਮਂ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਚਾવਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਬਨ੍ਧਨਮੋਚਨੇ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਤੀਰੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਨਿਚ੍ਚਲੇ ਉਦਕੇ ਠਪਿਤਨਾવਾਯ ਬਨ੍ਧਨਞ੍ਚ ਠਿਤੋਕਾਸੋ ਚਾਤਿ ਦ੍વੇ ਠਾਨਾਨਿ, ਤਂ ਪਠਮਂ ਬਨ੍ਧਨਾ ਮੋਚੇਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਪਚ੍ਛਾ ਛਨ੍ਨਂ ਆਕਾਰਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਠਮਂ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਬਨ੍ਧਨਮੋਚਨੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੯੯) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ। ਆਮਸਨਫਨ੍ਦਾਪਨੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਕੁਮ੍ਭਿਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਞਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਨ વੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਏવਮੁਪਰਿਪਿ।

    124.Paṭhamaṃ ṭhānā cāvetvāti ‘‘purato pacchato vā’’tiādinā yathāvuttesu chasu ākāresu aññatarena ākārena nāvaṃ ṭhapitaṭṭhānato paṭhamaṃ cāvetvā. Eseva ca nayoti nāvāya paṭhamaṃ ṭhitaṭṭhānato cāvane thullaccayaṃ, pacchā bandhanamocane pārājikanti eseva nayo netabboti attho. Ettha ca ‘‘tīre bandhitvā niccale udake ṭhapitanāvāya bandhanañca ṭhitokāso cāti dve ṭhānāni, taṃ paṭhamaṃ bandhanā moceti, thullaccayaṃ. Pacchā channaṃ ākārānaṃ aññatarena ṭhānā cāveti, pārājikaṃ. Paṭhamaṃ ṭhānā cāvetvā pacchā bandhanamocanepi eseva nayo’’ti (pārā. 99) aṭṭhakathāyaṃ vuttavinicchayo saṅgahito. Āmasanaphandāpanesu dukkaṭathullaccayāni heṭṭhā kumbhiyaṃ vuttanayeneva ñātuṃ sakkuṇeyyattā na vuttānīti veditabbaṃ. Evamuparipi.

    ੧੨੫. ਉਸ੍ਸਾਰੇਤ੍વਾਤਿ ਉਦਕਤੋ ਥਲਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ। ਨਿਕੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾਤਿ ਅਧੋਮੁਖਂ ਕਤ੍વਾ। ਥਲੇ ਠਪਿਤਾਯ ਨਾવਾਯ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਾ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸੋ ਏવ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਹੀਤਿ વਿਸੇਸੋ, ਤੇਨ ਜਲਟ੍ਠਤੋ ਥਲਟ੍ਠਾਯ ਨਾવਾਯ વੁਤ੍ਤਂ વਿਸੇਸਂ ਜੋਤੇਤਿ।

    125.Ussāretvāti udakato thalaṃ āropetvā. Nikujjitvāti adhomukhaṃ katvā. Thale ṭhapitāya nāvāya mukhavaṭṭiyā phuṭṭhokāso eva ṭhānanti yojanā. Hīti viseso, tena jalaṭṭhato thalaṭṭhāya nāvāya vuttaṃ visesaṃ joteti.

    ੧੨੬. ਏਤ੍ਥ ਅਧੋ ਓਸੀਦਾਪਨਸ੍ਸ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨਤਾਯ ਤਂ વਿਨਾ ਇਤਰੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਆਕਾਰਾਨਂ વਸੇਨ ਠਾਨਾਚਾવਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਞੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਯਤੋ ਕੁਤੋਚੀਤਿ ਤਿਰਿਯਂ ਚਤਸ੍ਸਨ੍ਨਂ, ਉਪਰਿਦਿਸਾਯ ਚ વਸੇਨ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦਿਸਾਭਿਮੁਖਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮੇਨ੍ਤੋ।

    126. Ettha adho osīdāpanassa alabbhamānatāya taṃ vinā itaresaṃ pañcannaṃ ākārānaṃ vasena ṭhānācāvanaṃ dassetumāha ‘‘ñeyyo’’tiādi. Yato kutocīti tiriyaṃ catassannaṃ, uparidisāya ca vasena yaṃ kiñci disābhimukhaṃ kesaggamattampi atikkamento.

    ੧੨੭. ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਾਯਪੀਤਿ ਉਦ੍ਧਂਮੁਖਂ ਠਪਿਤਾਯਪਿ। ਘਟਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਦਾਰੁਖਣ੍ਡਾਨਂ। ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਞੇਯ੍ਯੋ ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਨਯਂ ਅਤਿਦਿਸਤਿ। ਸੋ ਪਨ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ ਠਪਿਤਨਾવਾਯ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਘਟਿਕਾਨਂ ਉਪਰਿ ਠਪਿਤਾਯ ਪਨ ਨਾਗਦਨ੍ਤੇਸੁ ਠਪਿਤਕੁਨ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ।

    127.Ukkujjitāyapīti uddhaṃmukhaṃ ṭhapitāyapi. Ghaṭikānanti dārukhaṇḍānaṃ. ‘‘Tathā’’ti iminā ‘‘ñeyyo ṭhānaparicchedo’’tiādinā vuttanayaṃ atidisati. So pana ukkujjitvā bhūmiyaṃ ṭhapitanāvāya yujjati. Ghaṭikānaṃ upari ṭhapitāya pana nāgadantesu ṭhapitakunte vuttavinicchayo yujjati.

    ੧੨੮. ‘‘ਥੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਪਾਜੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વਿਸੇਸਨਂ। ਤਿਤ੍ਥੇਤਿ ਤਿਤ੍ਥਾਸਨ੍ਨਜਲੇ। ਅਰਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਕੇਨਿਪਾਤੇਨ। ਫਿਯੇਨਾਤਿ ਪਾਜਨਫਲਕੇਨ। ਪਾਜੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ। ‘‘ਤਂ ਪਾਜੇਤੀ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਨਾવਂ ਯੋ ਪਾਜੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਰਾਜਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    128.‘‘Theyyā’’ti idaṃ ‘‘pājentassā’’ti visesanaṃ. Tittheti titthāsannajale. Arittenāti kenipātena. Phiyenāti pājanaphalakena. Pājentassāti pesentassa. ‘‘Taṃ pājetī’’tipi pāṭho dissati, taṃ nāvaṃ yo pājeti, tassa parājayoti attho.

    ੧੨੯-੩੦. ਛਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਤਪવਾਰਣਂ। ਪਣਾਮੇਤ੍વਾਤਿ ਯਥਾ વਾਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਥਾ ਪਣਾਮੇਤ੍વਾ। ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍વਾવ ਚੀવਰਨ੍ਤਿ ਚੀવਰਂ ਉਦ੍ਧਂ ਉਚ੍ਚਾਰੇਤ੍વਾ વਾ। ਗਾਥਾਛਨ੍ਦવਸੇਨ ‘વ’ਇਤਿ ਰਸ੍ਸਤ੍ਤਂ। ਲਙ੍ਕਾਰਸਦਿਸਨ੍ਤਿ ਪਸਾਰਿਤਪਟਸਰਿਕ੍ਖਕਂ। ਸਮੀਰਣਨ੍ਤਿ ਮਾਲੁਤਂ। ਨ ਦੋਸੋ ਤਸ੍ਸ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਇਦਂ વਾਤਸ੍ਸ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਕ੍ਖਣੇ ਏવਂ ਕਰੋਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਆਗਤੇਨ વਾਤੇਨ ਨੀਤਨਾવਾਯ વਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। વਾਯਮਾਨੇ ਪਨ વਾਤੇ ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

    129-30.Chattanti ātapavāraṇaṃ. Paṇāmetvāti yathā vātaṃ gaṇhāti, tathā paṇāmetvā. Ussāpetvāva cīvaranti cīvaraṃ uddhaṃ uccāretvā vā. Gāthāchandavasena ‘va’iti rassattaṃ. Laṅkārasadisanti pasāritapaṭasarikkhakaṃ. Samīraṇanti mālutaṃ. Na doso tassa vijjatīti idaṃ vātassa avijjamānakkhaṇe evaṃ karoto pacchā āgatena vātena nītanāvāya vasena vuttaṃ. Vāyamāne pana vāte evaṃ karontassa āpattiyevāti daṭṭhabbaṃ.

    ੧੩੧-੨. ਸਯਮੇવ ਉਪਾਗਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਗਾਮਸਮੀਪੇ ਤਿਤ੍ਥਂ ਗਾਮਤਿਤ੍ਥਂ। ਤਨ੍ਤਿ ਨਾવਂ। ਠਾਨਾਤਿ ਛਤ੍ਤੇਨ વਾ ਚੀવਰੇਨ વਾ ਗਹਿਤવਾਤੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਾਮਤਿਤ੍ਥੇ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਾ। ਅਚਾਲੇਨ੍ਤੋਤਿ ਫਨ੍ਦਾਪਨਮ੍ਪਿ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ, ਇਮਿਨਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾਪਿ ਅਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ‘‘ਅਚਾવੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਨਪਨੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਇਮਿਨਾ ਪਾਰਾਜਿਕਾਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਕਿਣਿਤ੍વਾਤਿ ਮੂਲੇਨ વਿਕ੍ਕਿਣਿਤ੍વਾ। ਸਯਮੇવ ਚ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ-ਕਾਰੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਰਸਮੁਚ੍ਚਯੇ। ਤਥਾ ਪਣਾਮਿਤਛਤ੍ਤੇਨ વਾ ਉਸ੍ਸਾਪਿਤਚੀવਰੇਨ વਾ ਗਹਿਤવਾਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਂ। ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਇਚ੍ਛਿਤਦਿਸਾਭਿਮੁਖਂ ਕਤ੍વਾ ਪਾਜਨવਸੇਨ ਗਮਨਟ੍ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ।

    131-2. Sayameva upāgatanti sambandho. Gāmasamīpe titthaṃ gāmatitthaṃ. Tanti nāvaṃ. Ṭhānāti chattena vā cīvarena vā gahitavātena gantvā gāmatitthe ṭhitaṭṭhānā. Acālentoti phandāpanampi akaronto, iminā thullaccayassāpi abhāvaṃ dasseti. ‘‘Acāvento’’tipi pāṭho, ṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi anapanentoti attho, iminā pārājikābhāvaṃ dasseti. Kiṇitvāti mūlena vikkiṇitvā. Sayameva ca gacchantinti ettha ca-kāro vattabbantarasamuccaye. Tathā paṇāmitachattena vā ussāpitacīvarena vā gahitavātena attanā gacchantiṃ. Ṭhānā cāvetīti attanā icchitadisābhimukhaṃ katvā pājanavasena gamanaṭṭhānā cāveti.

    ਨਾવਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Nāvaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ੧੩੩-੪. ਯਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਯਾਨਂ। ਰਮਯਤੀਤਿ ਰਥੋ। વਹਤਿ, વੁਯ੍ਹਤਿ, વਹਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ વਾ વਯ੍ਹਂ। ‘‘ਉਪਰਿ ਮਣ੍ਡਪਸਦਿਸਂ ਪਦਰਚ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਸਬ੍ਬਪਾਲਿਗੁਣ੍ਠਿਮਂ વਾ ਛਾਦੇਤ੍વਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੦) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਕਤਂ ਸਕਟਂ વਯ੍ਹਂ ਨਾਮ। ਸਨ੍ਦਮਾਨਿਕਾਤਿ ‘‘ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਸੁવਣ੍ਣਰਜਤਾਦਿਮਯਾ ਗੋਪਾਨਸਿਯੋ ਦਤ੍વਾ ਗਰੁਲ਼ਪਕ੍ਖਕਨਯੇਨ ਕਤਾ ਸਨ੍ਦਮਾਨਿਕਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੦) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਕਤਯਾਨવਿਸੇਸੋ। ਠਾਨਾ ਚਾવਨਯੋਗਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਠਾਨਾ ਚਾવਨਪ੍ਪਯੋਗੇ।

    133-4. Yanti etenāti yānaṃ. Ramayatīti ratho. Vahati, vuyhati, vahanti etenāti vā vayhaṃ. ‘‘Upari maṇḍapasadisaṃ padaracchannaṃ, sabbapāliguṇṭhimaṃ vā chādetvā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.100) aṭṭhakathāyaṃ vuttanayena kataṃ sakaṭaṃ vayhaṃ nāma. Sandamānikāti ‘‘ubhosu passesu suvaṇṇarajatādimayā gopānasiyo datvā garuḷapakkhakanayena katā sandamānikā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.100) aṭṭhakathāyaṃ vuttanayena katayānaviseso. Ṭhānā cāvanayogasminti ṭhānā cāvanappayoge.

    ੧੩੫-੬. ਦਸਟ੍ਠਾਨਾਚਾવਨવਸੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ વਦਨ੍ਤੇਹਿ ਪਠਮਂ ਠਾਨਭੇਦਸ੍ਸ ਞਾਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਯਾਨਸ੍ਸ ਦੁਕਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਦੁਕਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਕਂ ਗੋਯੁਗਂ ਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸਾਤਿ, ਯੁਤ੍ਤੇ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ વਾ વਿਗ੍ਗਹੋ। ਦਸ ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਗੋਣਾਨਂ ਅਟ੍ਠ ਪਾਦਾ, ਦ੍વੇ ਚ ਚਕ੍ਕਾਨੀਤਿ ਏਤੇਸਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਾਨਂ વਸੇਨ ਦਸ ਠਾਨਾਨਿ વਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤੇਨੇવ ਨਯੇਨ ਚਤੁਯੁਤ੍ਤਾਦਿਯਾਨੇ ਅਟ੍ਠਾਰਸਾਤਿ ਠਾਨਭੇਦਸ੍ਸ ਨਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਯਾਨਂ ਪਾਜਯਤੋਤਿ ਸਕਟਾਦਿਯਾਨਂ ਪੇਸਯਤੋ। ‘‘ਧੁਰੇਤਿ ਯੁਗਾਸਨ੍ਨੇ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਗਣ੍ਠਿਪਦੇ વੁਤ੍ਤਂ। ਰਥੀਸਾਯ ਯੁਗੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਬਨ੍ਧਨਟ੍ਠਾਨਾਸਨ੍ਨੇਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ‘‘ਧੁਰ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਯੁਗਸ੍ਸੇવ ਨਾਮਂ। ‘‘ਧੁਰਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ, ਧੁਰਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੦) ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਤੋ ਤਂਸਹਚਰਿਯਾਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਧੁਰਂ ਨਾਮ। ਇਧ ਪਨ ਗਙ੍ਗਾ-ਸਦ੍ਦੋ વਿਯ ਗਙ੍ਗਾਸਮੀਪੇ ਧੁਰਸਮੀਪੇ ਪਾਜਕਸ੍ਸ ਨਿਸਜ੍ਜਾਰਹਟ੍ਠਾਨੇ ਧੁਰਸ੍ਸ વਤ੍ਤਮਾਨਤਾ ਲਬ੍ਭਤਿ।

    135-6. Dasaṭṭhānācāvanavasena pārājikaṃ vadantehi paṭhamaṃ ṭhānabhedassa ñātabbattā taṃ dassetvā āpattibhedaṃ dassetumāha ‘‘yānassa dukayuttassā’’tiādi. Dukayuttassāti dukaṃ goyugaṃ yuttassa yassāti, yutte yasminti vā viggaho. Dasa ṭhānānīti dvinnaṃ goṇānaṃ aṭṭha pādā, dve ca cakkānīti etesaṃ dasannaṃ patiṭṭhitaṭṭhānānaṃ vasena dasa ṭhānāni vadeyyāti attho. Eteneva nayena catuyuttādiyāne aṭṭhārasāti ṭhānabhedassa nayo dassito hoti. Yānaṃ pājayatoti sakaṭādiyānaṃ pesayato. ‘‘Dhureti yugāsanne’’ti aṭṭhakathāya gaṇṭhipade vuttaṃ. Rathīsāya yugena saddhiṃ bandhanaṭṭhānāsanneti vuttaṃ hoti. ‘‘Dhura’’nti ca yugasseva nāmaṃ. ‘‘Dhuraṃ chaḍḍetvā, dhuraṃ āropetvā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.100) aṭṭhakathāvacanato taṃsahacariyāya sambandhanaṭṭhānampi dhuraṃ nāma. Idha pana gaṅgā-saddo viya gaṅgāsamīpe dhurasamīpe pājakassa nisajjārahaṭṭhāne dhurassa vattamānatā labbhati.

    ਗੋਣਾਨਂ ਪਾਦੁਦ੍ਧਾਰੇ ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ વਿਨਿਦ੍ਦਿਸੇਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਇਦਞ੍ਚ ਗੋਣਾਨਂ ਅવਿਲੋਮਕਾਲਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਲੋਮਕਾਲੇ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਂ વਿਸੇਸਂ ਜੋਤੇਤੁਂ ‘‘ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਤੁ’’ ਇਚ੍ਚਤ੍ਰ ਤੁ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਸਚੇ ਪਨ ਗੋਣਾ ‘ਨਾਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਾਮਿਕੋ’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਧੁਰਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ વਾ ਫਨ੍ਦਨ੍ਤਿ વਾ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾવ। ਗੋਣੇ ਪੁਨ ਉਜੁਕਂ ਪਟਿਪਾਦੇਤ੍વਾ ਧੁਰਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਦਲ਼੍ਹਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਪਾਚਨੇਨ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪਾਜੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਤੇਸਂ ਪਾਦੁਦ੍ਧਾਰੇਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤવਿਸੇਸੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਚਕ੍ਕਾਨਂ ਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਧਿਕੇਨ ਹਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਸਚੇਪਿ ਸਕਦ੍ਦਮੇ ਮਗ੍ਗੇ ਏਕਂ ਚਕ੍ਕਂ ਕਦ੍ਦਮੇ ਲਗ੍ਗਂ ਹੋਤਿ, ਦੁਤਿਯਂ ਚਕ੍ਕਂ ਗੋਣਾ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਾ ਪવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਏਕਸ੍ਸ ਪਨ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਨ ਤਾવ ਅવਹਾਰੋ ਹੋਤਿ। ਗੋਣੇ ਪਨ ਪੁਨ ਉਜੁਕਂ ਪਟਿਪਾਦੇਤ੍વਾ ਪਾਜੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਚਕ੍ਕੇ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੦) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤવਿਸੇਸੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

    Goṇānaṃ pāduddhāre tassa thullaccayaṃ viniddiseti yojanā. Idañca goṇānaṃ avilomakālaṃ sandhāya vuttaṃ. Vilomakāle sambhavantaṃ visesaṃ jotetuṃ ‘‘thullaccayaṃ tu’’ iccatra tu-saddena aṭṭhakathāyaṃ ‘‘sace pana goṇā ‘nāyaṃ amhākaṃ sāmiko’ti ñatvā dhuraṃ chaḍḍetvā ākaḍḍhantā tiṭṭhanti vā phandanti vā, rakkhati tāva. Goṇe puna ujukaṃ paṭipādetvā dhuraṃ āropetvā daḷhaṃ yojetvā pācanena vijjhitvā pājentassa vuttanayeneva tesaṃ pāduddhārena thullaccaya’’nti vuttaviseso saṅgahitoti daṭṭhabbo. Cakkānaṃ hīti ettha adhikena hi-saddena ‘‘sacepi sakaddame magge ekaṃ cakkaṃ kaddame laggaṃ hoti, dutiyaṃ cakkaṃ goṇā parivattentā pavattenti, ekassa pana ṭhitattā na tāva avahāro hoti. Goṇe pana puna ujukaṃ paṭipādetvā pājentassa ṭhitacakke kesaggamattaṃ phuṭṭhokāsaṃ atikkante pārājika’’nti (pārā. aṭṭha. 1.100) aṭṭhakathāyaṃ vuttaviseso dassito hotīti daṭṭhabbaṃ.

    ੧੩੭-੯. ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਯੁਤ੍ਤਯਾਨવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਅਯੁਤ੍ਤਯਾਨવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਅਯੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਧੁਰੇਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਿਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਯੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸਾਪਿ ਚ ਯਾਨਕਸ੍ਸ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਿਚਕ੍ਕਕਾਨਂ વਸੇਨ ਤੀਣੇવ ਠਾਨਾਨਿ ਭવਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਤ੍ਥ ਅਯੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸਾਤਿ ਗੋਣੇਹਿ ਅਯੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ। ਧੁਰੇਨਾਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਧੁਰਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਸਮੀਪਦੇਸੇਨ, ਸਕਟਸੀਸੇਨਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਿਯਨ੍ਤਿ ਸਕਟਸੀਸੋਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਿਯਾ ਉਪਰਿ ਠਿਤਸ੍ਸ। ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਯਤਿ ਧੁਰਨ੍ਤਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨੀ। ਸਕਟਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਭਾਗੋਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਤ੍ਥਂ ਦੀਯਮਾਨਂ ਦਣ੍ਡਦ੍વਯਂ ਪਚ੍ਛਿਮੋਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨੀ ਨਾਮ, ਪੁਰਿਮਭਾਗਸ੍ਸ ਦੀਯਮਾਨਸ੍ਸ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨੀ ਪੁਰਿਮੋਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨੀ ਨਾਮਾਤਿ ਅਯਮੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨੀਨਂ વਿਸੇਸੋ। ਇਧ ਪੁਰਿਮੋਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨੀ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ‘‘ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਿਚਕ੍ਕਕਾਨਂ વਸੇਨ ਤੀਣੇવ ਠਾਨਾਨੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਕਪ੍ਪਕਤਾਯ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਿਯਾ વਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਪ੍ਪਕਤਾਯ ਪਨ વਸੇਨ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ।

    137-9. Ettāvatā yuttayānavinicchayaṃ dassetvā idāni ayuttayānavinicchayaṃ dassetumāha ‘‘ayuttakassā’’tiādi. Dhurena upatthambhaniyaṃ ṭhitassa tassa ayuttakassāpi ca yānakassa upatthambhanicakkakānaṃ vasena tīṇeva ṭhānāni bhavantīti yojanā. Tattha ayuttakassāti goṇehi ayuttakassa. Dhurenāti yathāvuttanayena dhurayuttaṭṭhānasamīpadesena, sakaṭasīsenāti vuttaṃ hoti. Upatthambhaniyanti sakaṭasīsopatthambhaniyā upari ṭhitassa. Upatthambhayati dhuranti upatthambhanī. Sakaṭassa pacchimabhāgopatthambhanatthaṃ dīyamānaṃ daṇḍadvayaṃ pacchimopatthambhanī nāma, purimabhāgassa dīyamānassa upatthambhanī purimopatthambhanī nāmāti ayamupatthambhanīnaṃ viseso. Idha purimopatthambhanī adhippetā. ‘‘Upatthambhanicakkakānaṃ vasena tīṇeva ṭhānānī’’ti idaṃ heṭṭhā akappakatāya upatthambhaniyā vasena vuttaṃ, kappakatāya pana vasena ‘‘cattārī’’ti vattabbaṃ.

    ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਠਾਨਾਨਿ ਤੀਣੇવਾ’’ਤਿ ਆਕਡ੍ਢਤਿ, ਦਾਰੁਚਕ੍ਕਦ੍વਯવਸੇਨ ਤੀਣਿ ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਦਾਰੂਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਬਹੁવਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੇਨ ਰਾਸਿਕਤਦਾਰੂਨਂ ਦਾਰੁਕਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਸਾਪਿ ਫਲਕਸ੍ਸਾਪਿ ਗਹਣਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਭੂਮਿਯਮ੍ਪਿ ਧੁਰੇਨੇવ, ਤਥੇવ ਠਪਿਤਸ੍ਸ ਚਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤੀਣਿਯੇવ ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਅਤਿਦਿਸਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਧੁਰਚਕ੍ਕਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸવਸੇਨ ਤੀਣਿ ਠਾਨਾਨਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਪਰਿਟ੍ਠਪਿਤਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਚ-ਕਾਰਂ ‘‘ਭੂਮਿਯਂ ਠਪਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਸਮੁਚ੍ਚਯਂ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਕવਚਨੇਨ ਚ-ਕਾਰੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਯਂ ਪਨ ਅਯੁਤ੍ਤਕਂ ਧੁਰੇ ਏਕਾਯ, ਪਚ੍ਛਤੋ ਚ ਦ੍વੀਹਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨੀਹਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਿਣ੍ਣਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨੀਨਂ, ਚਕ੍ਕਾਨਞ੍ਚ વਸੇਨ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ। ਸਚੇ ਧੁਰੇ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨੀ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗੇ ਕਪ੍ਪਕਤਾ ਹੋਤਿ, ਛ ਠਾਨਾਨੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੦) વੁਤ੍ਤવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ।

    ‘‘Tathā’’ti iminā ‘‘ṭhānāni tīṇevā’’ti ākaḍḍhati, dārucakkadvayavasena tīṇi ṭhānānīti attho. ‘‘Dārūna’’nti iminā bahuvacananiddesena rāsikatadārūnaṃ dārukassa ekassāpi phalakassāpi gahaṇaṃ veditabbaṃ. ‘‘Bhūmiyampi dhureneva, tatheva ṭhapitassa cā’’ti iminā tīṇiyeva ṭhānānīti atidisati. Ettha dhuracakkānaṃ patiṭṭhitokāsavasena tīṇi ṭhānāni. Ettha ca upariṭṭhapitassa cāti ca-kāraṃ ‘‘bhūmiyaṃ ṭhapitassā’’ti etthāpi yojetvā samuccayaṃ kātuṃ sakkāti. Tattha adhikavacanena ca-kārena aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yaṃ pana ayuttakaṃ dhure ekāya, pacchato ca dvīhi upatthambhanīhi upatthambhetvā ṭhapitaṃ, tassa tiṇṇaṃ upatthambhanīnaṃ, cakkānañca vasena pañca ṭhānāni. Sace dhure upatthambhanī heṭṭhābhāge kappakatā hoti, cha ṭhānānī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.100) vuttavinicchayaṃ saṅgaṇhāti.

    ਪੁਰਤੋ ਪਚ੍ਛਤੋ વਾਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ। ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾਪੀ’’ਤਿ ਅવੁਤ੍ਤਂ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਪੁਰਤੋ ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਯੋ વਾ ਪਨ ਪਚ੍ਛਤੋ ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਯੋ વਾ ਪਨ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਤਯੋ ਗਹਿਤਾ, ‘‘ਤੇਸ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਾ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਕਦਾ ਕਿਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਤੁ…ਪੇ॰… ਪਰਾਜਯੋ’’ਤਿ। ‘‘ਠਾਨਾ ਚਾવੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾਪਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੀਯਂ। ਤੁ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ વਿਸੇਸਜੋਤਨਤ੍ਥਂ ਉਪਾਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਾવਸੇਸਟ੍ਠਾਨਾਚਾવਨੇ ਫਨ੍ਦਾਪਨਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਨਿਰવਸੇਸਟ੍ਠਾਨਾਚਾવਨੇ ਪਨ ਕਤੇ ਠਾਨਾਚਾવਨਪਾਰਾਜਿਕਾ વੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

    Purato pacchato vāpīti ettha ‘‘kaḍḍhitvā’’ti pāṭhaseso. Api-saddena ‘‘ukkhipitvāpī’’ti avuttaṃ samuccinoti. Yo pana purato kaḍḍhitvā ṭhānā cāveti, yo vā pana pacchato kaḍḍhitvā ṭhānā cāveti, yo vā pana ukkhipitvā ṭhānā cāvetīti yojanā. Tiṇṇanti ime tayo gahitā, ‘‘tesa’’nti sāmatthiyā labbhati, tesaṃ tiṇṇaṃ puggalānanti vuttaṃ hoti. Kadā kiṃ hotīti āha ‘‘thullaccayaṃ tu…pe… parājayo’’ti. ‘‘Ṭhānā cāve’’ti idaṃ ‘‘thullaccaya’’nti imināpi sambandhanīyaṃ. Tu-saddassa visesajotanatthaṃ upāttattā sāvasesaṭṭhānācāvane phandāpanathullaccayaṃ, niravasesaṭṭhānācāvane pana kate ṭhānācāvanapārājikā vuttā hotīti daṭṭhabbaṃ.

    ੧੪੦. ਅਕ੍ਖਾਨਂ ਸੀਸਕੇਹੀਤਿ ਅਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਭਯਕੋਟੀਹਿ। ‘‘ਜਾਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਯਮੇਕਸ੍ਮਿਂ ਬਹੁવਚਨਮਞ੍ਞਤਰਾਯ’’ਮਿਤਿ વਚਨਤੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਬਹੁવਚਨਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ‘‘ਠਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ વਿਸੇਸਨਸ੍ਸ ‘‘ਯਾਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਂ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਾ ਲਬ੍ਭਤਿ। ‘‘ਠਾਨਾਨਿ ਦ੍વੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯਥਾ ਸਕਟਧੁਰਂ ਭੂਮਿਂ ਨ ਫੁਸਤਿ, ਏવਂ ਉਚ੍ਚਤਰੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਤੁਲਾਦਿਦਾਰੂਸੁ ਦ੍વੇ ਅਕ੍ਖਸੀਸੇ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਯਾਨਮੇવ ਗਯ੍ਹਤਿ।

    140.Akkhānaṃ sīsakehīti akkhassa ubhayakoṭīhi. ‘‘Jātyākhyāyamekasmiṃ bahuvacanamaññatarāya’’miti vacanato ekasmiṃ atthe bahuvacanaṃ yujjati. ‘‘Ṭhitassā’’ti etassa visesanassa ‘‘yānassā’’ti visesitabbaṃ sāmatthiyā labbhati. ‘‘Ṭhānāni dve’’ti vuttattā yathā sakaṭadhuraṃ bhūmiṃ na phusati, evaṃ uccataresu dvīsu tulādidārūsu dve akkhasīse āropetvā ṭhapitaṃ yānameva gayhati.

    ੧੪੧. ਕਡ੍ਢਨ੍ਤੋਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਅਕ੍ਖਸੀਸਾਨਂ ਆਧਾਰਭੂਤੇਸੁ ਦਾਰੂਸੁ ਘਂਸਿਤ੍વਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਕਡ੍ਢਨ੍ਤੋ। ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋਤਿ ਉਜੁਂ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਉਚ੍ਚਾਰੇਨ੍ਤੋ। ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਚ੍ਚਯੇਤਿ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਾਤਿਕ੍ਕਮੇ। ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਤੋ ਇਤਰਸ੍ਸ। ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਰਥਾਦਿਕਸ੍ਸ ਯਾਨਸ੍ਸ।

    141.Kaḍḍhantoti dvinnaṃ akkhasīsānaṃ ādhārabhūtesu dārūsu ghaṃsitvā ito cito ca kaḍḍhanto. Ukkhipantoti ujuṃ ṭhitaṭṭhānato uccārento. Phuṭṭhokāsaccayeti phuṭṭhokāsato kesaggamattātikkame. Aññassāti yathāvuttappakārato itarassa. Yassa kassaci rathādikassa yānassa.

    ੧੪੨. ਅਕ੍ਖੁਦ੍ਧੀਨਨ੍ਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਕ੍ਖਰੁਦ੍ਧਨਕਆਣੀਨਂ। ਅਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਭਯਕੋਟੀਸੁ ਚਕ੍ਕਾવੁਣਨਟ੍ਠਾਨਤੋ ਅਨ੍ਤੋ ਦ੍વੀਸੁ ਸਕਟਬਾਹਾਸੁ ਅਕ੍ਖਰੁਦ੍ਧਨਤ੍ਥਾਯ ਦ੍વੇ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ વਿਯ ਆਕੋਟਿਤਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਆਣਿਯੋ ਅਕ੍ਖੁਦ੍ਧਿ ਨਾਮ। ਧੁਰਸ੍ਸਾਤਿ ਧੁਰਬਨ੍ਧਨਟ੍ਠਾਨਾਸਨ੍ਨਸ੍ਸ ਰਥਸੀਸਗ੍ਗਸ੍ਸ। ਤਂ ਯਾਨਂ। વਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਸ੍ਸੇ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਡ੍ਢਨ੍ਤੋ, ਮਜ੍ਝੇ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਕ੍ਖਿਪੇਨ੍ਤੋਤਿ ਕਿਰਿਯਨ੍ਤਰਂ વਿਕਪ੍ਪੇਤਿ। ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਕਡ੍ਢਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ। ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤੀਤਿ ਉਦ੍ਧੀਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਡ੍ਢਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਸਾਯ ਉਦ੍ਧਿਅਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਂ ਇਤਰੇਨ ਉਦ੍ਧਿਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ।

    142.Akkhuddhīnanti catunnaṃ akkharuddhanakaāṇīnaṃ. Akkhassa ubhayakoṭīsu cakkāvuṇanaṭṭhānato anto dvīsu sakaṭabāhāsu akkharuddhanatthāya dve aṅguliyo viya ākoṭitā catasso āṇiyo akkhuddhi nāma. Dhurassāti dhurabandhanaṭṭhānāsannassa rathasīsaggassa. Taṃ yānaṃ. Vā-saddena passe vā gahetvā kaḍḍhanto, majjhe vā gahetvā ukkhipentoti kiriyantaraṃ vikappeti. Gahetvāti ettha ‘‘kaḍḍhanto’’ti pāṭhaseso. Ṭhānā cāvetīti uddhīsu gahetvā kaḍḍhanto attano disāya uddhiantena phuṭṭhaṭṭhānaṃ itarena uddhipariyantena kesaggamattampi atikkāmeti.

    ‘‘ਉਦ੍ਧੀਸੁ વਾ’’ਤਿ ਸਾਸਙ੍ਕવਚਨੇਨ ਅਨੁਦ੍ਧਿਕਯਾਨਸ੍ਸਾਪਿ વਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਂ ਸੂਚਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਥ ਉਦ੍ਧਿਖਾਣੁਕਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਮਮੇવ ਬਾਹਂ ਕਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝੇ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਅਕ੍ਖਸੀਸਾਨਿ ਪવੇਸਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਤਲਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਂ ਪਥવਿਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ, ਉਦ੍ਧਞ੍ਚ ਫੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਾਤਿਕ੍ਕਮવਸੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੦) વੁਤ੍ਤવਿਨਿਚ੍ਛਯਞ੍ਚ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕવਸੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ।

    ‘‘Uddhīsu vā’’ti sāsaṅkavacanena anuddhikayānassāpi vijjamānattaṃ sūcitaṃ hoti. Aṭṭhakathāyaṃ ‘‘atha uddhikhāṇukā na honti, samameva bāhaṃ katvā majjhe vijjhitvā akkhasīsāni pavesitāni honti, taṃ heṭṭhimatalassa samantā sabbaṃ pathaviṃ phusitvā tiṭṭhati, tattha catūsu disāsu, uddhañca phuṭṭhaṭṭhānātikkamavasena pārājikaṃ veditabba’’nti (pārā. aṭṭha. 1.100) vuttavinicchayañca byatirekavasena saṅgaṇhāti.

    ੧੪੩. ਨਾਭਿਯਾਤਿ ਨਾਭਿਮੁਖੇਨ। ਏਕਮੇવ ਸਿਯਾ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਏਕਂ ਨਾਭਿਯਾ ਫੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਠਾਨਂ ਭવਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਏਕਮਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਤੋ ਪੁਰਿਮਪਾਠੋવ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰੋ। ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ વਿਸੇਸਤ੍ਥਜੋਤਕੋ, ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਪਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਞ੍ਚਧਾਤਿ ਨਾਭਿਯਾ ਚਤੁਪਸ੍ਸਪਰਿਯਨ੍ਤਂ, ਉਦ੍ਧਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਧਾ, ਠਾਨਾਚਾવਨਾਕਾਰੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    143.Nābhiyāti nābhimukhena. Ekameva siyā ṭhānanti ekaṃ nābhiyā phuṭṭhaṭṭhānameva ṭhānaṃ bhavatīti attho. ‘‘Ekamassa siyā ṭhāna’’nti potthakesu dissati, tato purimapāṭhova sundarataro. Paricchedopīti ettha pi-saddo visesatthajotako, paricchedo panāti attho. Pañcadhāti nābhiyā catupassapariyantaṃ, uddhañca pañcadhā, ṭhānācāvanākāro hotīti attho.

    ੧੪੪. ਠਾਨਾਨਿ ਦ੍વੇਤਿ ਨੇਮਿਯਾ, ਨਾਭਿਯਾ ਚ ਫੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਦ੍વੇ ਠਾਨਾਨਿ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਚਕ੍ਕਸ੍ਸ। ਤੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਠਾਨਾਨਂ। ਭਿਤ੍ਤਿਆਦਿਂ ਅਪਸ੍ਸਾਯ ਠਪਿਤਚਕ੍ਕਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤੋ ਅਯਮ੍ਪਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਯੋਪਿ ਇਮਿਨਾ ਚ ਪਾਠੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ।

    144.Ṭhānānidveti nemiyā, nābhiyā ca phuṭṭhaṭṭhānavasena dve ṭhānāni. Assāti cakkassa. Tesaṃ dvinnaṃ ṭhānānaṃ. Bhittiādiṃ apassāya ṭhapitacakkassāpi hi aṭṭhakathāyaṃ vutto ayampi vinicchayo vutto, yopi iminā ca pāṭhena dassito hoti.

    ੧੪੫. ਅਨਾਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਸਾਮਿਕੇਨ ਅਸਂવਿਹਿਤਾਰਕ੍ਖਂ। ਅਧੋਦੇਤ੍વਾਤਿ ਗੋਣੇ ਅਪੇਸੇਤ੍વਾ। વਟ੍ਟਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸਾਮਿਕੇ ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇ ਪਨ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਹੋਤਿ।

    145.Anārakkhanti sāmikena asaṃvihitārakkhaṃ. Adhodetvāti goṇe apesetvā. Vaṭṭati, pārājikaṃ na hotīti adhippāyo. Sāmike āharāpente pana bhaṇḍadeyyaṃ hoti.

    ਯਾਨਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Yānaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ੧੪੬. ਭਾਰਟ੍ਠਕਥਾਯ ਸੀਸਕ੍ਖਨ੍ਧਕਟੋਲਮ੍ਬવਸਾਤਿ ਏવਂਨਾਮਕਾਨਂ ਸਰੀਰਾવਯવਾਨਂ વਸੇਨ ਭਾਰੋ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸੀਸਭਾਰਾਦੀਸੁ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਂ ਸੀਸਾਦੀਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਸੀਸਸ੍ਸ ਤਾવ ਪੁਰਿਮਗਲੇ ਗਲવਾਟਕੋ ਪਿਟ੍ਠਿਗਲੇ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਕੇਸਨ੍ਤੇ ਆવਟ੍ਟੋ ਹੋਤਿ, ਗਲਸ੍ਸੇવ ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਕੇਸਾવਟ੍ਟਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਯੇ ‘‘ਕਣ੍ਣਚੂਲ਼ਿਕਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਅਧੋਭਾਗੋ ਚਾਤਿ ਅਯਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤਤੋ ਉਪਰਿ ਸੀਸਂ, ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਭਾਰੋ ਸੀਸਭਾਰੋ ਨਾਮ।

    146. Bhāraṭṭhakathāya sīsakkhandhakaṭolambavasāti evaṃnāmakānaṃ sarīrāvayavānaṃ vasena bhāro catubbidho hoti. Tattha sīsabhārādīsu asammohatthaṃ sīsādīnaṃ paricchedo veditabbo – sīsassa tāva purimagale galavāṭako piṭṭhigale kesañci kesante āvaṭṭo hoti, galasseva ubhosu passesu kesañci kesāvaṭṭā oruyha jāyanti, ye ‘‘kaṇṇacūḷikā’’ti vuccanti, tesaṃ adhobhāgo cāti ayaṃ heṭṭhimaparicchedo, tato upari sīsaṃ, etthantare ṭhitabhāro sīsabhāro nāma.

    ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਕਣ੍ਣਚੂਲ਼ਿਕਾਹਿ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ, ਕਪ੍ਪਰੇਹਿ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪਰਿ, ਪਿਟ੍ਠਿਗਲਾવਟ੍ਟਤੋ ਚ ਗਲવਾਟਕਤੋ ਚ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ, ਪਿਟ੍ਠਿવੇਮਜ੍ਝਾવਟ੍ਟਤੋ ਚ ਉਰਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮਜ੍ਝੇ ਹਦਯਆવਾਟਤੋ ਚ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪਰਿ ਖਨ੍ਧੋ, ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਭਾਰੋ ਖਨ੍ਧਭਾਰੋ ਨਾਮ।

    Ubhosu passesu kaṇṇacūḷikāhi paṭṭhāya heṭṭhā, kapparehi paṭṭhāya upari, piṭṭhigalāvaṭṭato ca galavāṭakato ca paṭṭhāya heṭṭhā, piṭṭhivemajjhāvaṭṭato ca uraparicchedamajjhe hadayaāvāṭato ca paṭṭhāya upari khandho, etthantare ṭhitabhāro khandhabhāro nāma.

    ਪਿਟ੍ਠਿવੇਮਜ੍ਝਾવਟ੍ਟਤੋ , ਪਨ ਹਦਯਆવਾਟਤੋ ਚ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ ਯਾવ ਪਾਦਨਖਸਿਖਾ, ਅਯਂ ਕਟਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਸਰੀਰੇ ਠਿਤਭਾਰੋ ਕਟਿਭਾਰੋ ਨਾਮ।

    Piṭṭhivemajjhāvaṭṭato , pana hadayaāvāṭato ca paṭṭhāya heṭṭhā yāva pādanakhasikhā, ayaṃ kaṭiparicchedo, etthantare samantato sarīre ṭhitabhāro kaṭibhāro nāma.

    ਕਪ੍ਪਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਯਾવ ਹਤ੍ਥਨਖਸਿਖਾ, ਅਯਂ ਓਲਮ੍ਬਕਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਭਾਰੋ ਓਲਮ੍ਬਕੋ ਨਾਮ।

    Kapparato paṭṭhāya pana heṭṭhā yāva hatthanakhasikhā, ayaṃ olambakaparicchedo, etthantare ṭhitabhāro olambako nāma.

    ਭਰਤੀਤਿ ਭਾਰੋ, ਭਰਤਿ ਏਤੇਨ, ਏਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ વਾ ਭਾਰੋ, ਇਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸੀਸਾਦਯੋ ਅવਯવਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਭਾਰੇ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਭਾਰਟ੍ਠਂ। ਇਤਿ ਸੀਸਾਦੀਸੁ ਠਿਤਂ ਭਣ੍ਡਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ‘‘ਭਾਰੋਯੇવ ਭਾਰਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੧) ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਤੋ ਭਰੀਯਤੀਤਿ ਭਾਰੋ, ਕਮ੍ਮਨਿ ਸਿਦ੍ਧੇਨ ਭਾਰ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਭਣ੍ਡਮੇવ વੁਚ੍ਚਤਿ।

    Bharatīti bhāro, bharati etena, etasminti vā bhāro, iti yathāvuttasīsādayo avayavā vuccanti. Bhāre tiṭṭhatīti bhāraṭṭhaṃ. Iti sīsādīsu ṭhitaṃ bhaṇḍaṃ vuccati. ‘‘Bhāroyeva bhāraṭṭha’’nti (pārā. aṭṭha. 1.101) aṭṭhakathāvacanato bharīyatīti bhāro, kammani siddhena bhāra-saddena bhaṇḍameva vuccati.

    ੧੪੭. ਸਿਰਸ੍ਮਿਂਯੇવਾਤਿ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਸਿਰਸਿ ਏવ। ਸਾਰੇਤੀਤਿ ਅਨੁਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਾਰੇਤਿ। ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਸਿਯਾਤਿ ਫਨ੍ਦਾਪਨਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਭવੇਯ੍ਯ।

    147.Sirasmiṃyevāti yathāparicchinne sirasi eva. Sāretīti anukkhipanto ito cito ca sāreti. Thullaccayaṃ siyāti phandāpanathullaccayaṃ bhaveyya.

    ੧੪੮. ਖਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੇવ ਖਨ੍ਧਂ। ਓਰੋਪਿਤੇਤਿ ਓਹਾਰਿਤੇ। ਸੀਸਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਉਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ, ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਸੀਸਤੋ ਉਪਰੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਦੂਰਂ ਕਤ੍વਾ। ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਗੇવ ਤਤੋ ਅਧਿਕਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਮੋਚੇਨ੍ਤੋਪੀਤਿ ਕੇਸਗ੍ਗੇਨ ਅਫੁਸਨ੍ਤਂ ਅਪਨੇਨ੍ਤੋ। ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਨ ਕੇવਲਂ ਖਨ੍ਧਂ ਓਰੋਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਮੋਚੇਨ੍ਤੋਪਿ ਪਰਾਜਿਤੋਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਮਪੇਕ੍ਖਤਿ। ਪਸਿਬ੍ਬਕਾਦਿਯਮਕਭਾਰਂ ਪਨ ਸੀਸੇ ਚ ਪਿਟ੍ਠਿਯਞ੍ਚਾਤਿ ਦ੍વੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਦ੍વੀਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਅਪਨਯਨੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤਿ, ਤਞ੍ਚ ‘‘ਸੀਸਤੋ ਮੋਚੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾવ ਏਕਦੇਸવਸੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

    148.Khandhanti yathāparicchinnameva khandhaṃ. Oropiteti ohārite. Sīsatoti ettha ‘‘uddha’’nti pāṭhaseso, yathāparicchinnasīsato uparīti attho. Kesaggamattampīti kesaggamattaṃ dūraṃ katvā. Pi-saddo pageva tato adhikanti dīpeti. Mocentopīti kesaggena aphusantaṃ apanento. Etthāpi pi-saddena na kevalaṃ khandhaṃ oropentasseva pārājikaṃ, apica kho mocentopi parājitoti heṭṭhā vuttamapekkhati. Pasibbakādiyamakabhāraṃ pana sīse ca piṭṭhiyañcāti dvīsu ṭhānesu ṭhitattā dvīhi ṭhānehi apanayanena pārājikaṃ hoti, tañca ‘‘sīsato mocento’’ti imināva ekadesavasena saṅgahitanti daṭṭhabbaṃ.

    ੧੪੯-੫੦. ਏવਂ ਸੀਸਭਾਰੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਉਦ੍ਦੇਸਕ੍ਕਮੇਸੁ ਖਨ੍ਧਭਾਰਾਦੀਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬੇਪਿ ਅવਸਾਨੇ વੁਤ੍ਤਓਲਮ੍ਬਕਭਾਰੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਆਦ੍ਯਨ੍ਤਭਾਰਾਨਂ વੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨ ਸੇਸੇਸੁਪਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਅਤਿਦਿਸਿਤੁਮਾਹ ‘‘ਭਾਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਸੁਦ੍ਧਮਾਨਸੋਤਿ ਪਾਤਰਾਸਾਦਿਕਾਰਣੇਨ ਅਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ, ਹਤ੍ਥਗਤਭਾਰਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਭੂਮਿਯਂ ਠਪਨਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਦਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਇਦਮੇਤੇਨ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

    149-50. Evaṃ sīsabhāre vinicchayaṃ dassetvā tadanantaraṃ uddesakkamesu khandhabhārādīsu vinicchaye dassetabbepi avasāne vuttaolambakabhāre vinicchayaṃ dassetvā ādyantabhārānaṃ vuttanayānusārena sesesupi vinicchayaṃ atidisitumāha ‘‘bhāra’’ntiādi. Suddhamānasoti pātarāsādikāraṇena atheyyacitto, hatthagatabhāraṃ theyyacittena bhūmiyaṃ ṭhapananissajjanādiṃ karontassa hatthato muttamatte pārājikanti idametena upalakkhitanti daṭṭhabbaṃ.

    ਏਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવਾਤਿ ਸੀਸਭਾਰਓਲਮ੍ਬਕਭਾਰੇਸੁ વੁਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰੇਨ। ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਭਾਰੇਸੂਤਿ ਖਨ੍ਧਭਾਰਾਦਿਕੇਸੁਪਿ। ਮਤਿਸਾਰੇਨ ਸਾਰਮਤਿਨਾ। વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਠਿਤਂ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ વਤ੍ਥੁਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਠਾਨਾ ਅਚਾવੇਤ੍વਾ ਫਨ੍ਦਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਾਤਿਕ੍ਕਮਨવਸੇਨ વਾ ਉਦ੍ਧਂਉਕ੍ਖਿਪਨવਸੇਨ વਾ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Ettha vuttanayenevāti sīsabhāraolambakabhāresu vuttānusārena. Sesesupi bhāresūti khandhabhārādikesupi. Matisārena sāramatinā. Veditabbo vinicchayoti yathāparicchinnesu ṭhānesu ṭhitaṃ pādagghanakaṃ yaṃ kiñci vatthuṃ theyyacittena ‘‘gaṇhissāmī’’ti āmasantassa dukkaṭaṃ, ṭhānā acāvetvā phandāpentassa thullaccayaṃ, yathāparicchinnaṭṭhānātikkamanavasena vā uddhaṃukkhipanavasena vā ṭhānā cāventassa pārājikaṃ hotīti ayaṃ vinicchayo veditabboti attho.

    ਭਾਰਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Bhāraṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ੧੫੧-੩. ਇਦਾਨਿ ਆਰਾਮਟ੍ਠવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਆਰਾਮਨ੍ਤਿ ਚਮ੍ਪਕਾਦਿਪੁਪ੍ਫਾਰਾਮਞ੍ਚ ਅਮ੍ਬਾਦਿਫਲਾਰਾਮਞ੍ਚਾਤਿ ਦ੍વੀਸੁ ਆਰਾਮੇਸੁ ਯਂ ਕਞ੍ਚਿ ਆਰਾਮਂ। ਆਰਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਪ੍ਫਾਦਿਕਾਮਿਨੋਤਿ વਿਗ੍ਗਹੋ, ਤਂ ਆਰਾਮਂ, ਅਭਿ-ਸਦ੍ਦਯੋਗੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ। ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਤੋਤਿ ਪਰਾਯਤ੍ਤਭਾવਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਮ ਸਨ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਟਂ ਕਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਹਾਯਾਦਿਭਾવਤ੍ਥਂ ਦੁਤਿਯਕਪਰਿਯੇਸਨਾਦਿવਸੇਨ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਮੁਨਿਨਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੀਯਂ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਸਹਪਯੋਗਗਣਨਾਯ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਨ੍ਤੋਤਿ ਅਟ੍ਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ। ਪਰਂ ਸਾਮਿਕਂ ਪਰਾਜੇਤਿ ਚੇ, ਸਯਂ ਸਾਸਨਤੋ ਪਰਾਜਿਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    151-3. Idāni ārāmaṭṭhavinicchayaṃ dassetumāha ‘‘dukkaṭa’’ntiādi. Ārāmanti campakādipupphārāmañca ambādiphalārāmañcāti dvīsu ārāmesu yaṃ kañci ārāmaṃ. Āramanti ettha pupphādikāminoti viggaho, taṃ ārāmaṃ, abhi-saddayoge upayogavacanaṃ. Abhiyuñjatoti parāyattabhāvaṃ jānanto ‘‘mama santaka’’nti aṭṭaṃ katvā gaṇhituṃ theyyacittena sahāyādibhāvatthaṃ dutiyakapariyesanādivasena abhiyuñjantassa dukkaṭaṃ muninā vuttanti iminā sambandhanīyaṃ, adinnādānassa pubbapayogattā sahapayogagaṇanāya dukkaṭanti bhagavatā vuttanti attho. Dhammaṃ carantoti aṭṭaṃ karonto. Paraṃ sāmikaṃ parājeti ce, sayaṃ sāsanato parājitoti yojanā.

    ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਨੋ। વਿਮਤਿਂ ਜਨਯਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਸਹ ਅਟ੍ਟਂ ਕਤ੍વਾ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਿ વਾ, ਨ વਾ’’ਤਿ ਸਂਸਯਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚੋਰਸ੍ਸ। ਯੋਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਸਯਂ ਪਰਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    Tassāti bhaṇḍasāmino. Vimatiṃ janayantassāti ‘‘iminā saha aṭṭaṃ katvā mama santakaṃ labhissāmi vā, na vā’’ti saṃsayaṃ uppādentassa corassa. Yopi dhammaṃ caranto sayaṃ parajjati, tassa ca thullaccayanti yojanā.

    ਸਾਮਿਨੋ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਥਦ੍ਧੋ ਕਕ੍ਖਲ਼ੋ ਜੀવਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਰਾਯਮ੍ਪਿ ਮੇ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਅਲਂ ਦਾਨਿ ਮਯ੍ਹਂ ਇਮਿਨਾ ਆਰਾਮੇਨਾ’’ਤਿ ਸਾਮਿਨੋ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਸਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ‘‘ਨ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਚਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਏવਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਕੂਟਸਕ੍ਖੀਨਞ੍ਚਾਤਿ ਚ-ਕਾਰੋ ਲੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਚੋਰਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਭਾવਂ ਞਤ੍વਾਪਿ ਤਦਾਯਤ੍ਤਕਰਣਤ੍ਥਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ વਦਨ੍ਤਾ ਕੂਟਸਕ੍ਖਿਨੋ, ਤੇਸਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Sāmino dhuranikkhepeti ‘‘ayaṃ thaddho kakkhaḷo jīvitabrahmacariyantarāyampi me kareyya, alaṃ dāni mayhaṃ iminā ārāmenā’’ti sāmino dhuranikkhepe sati, attano ‘‘na dassāmī’’ti dhuranikkhepe cāti yojanā. Evaṃ ubhinnaṃ dhuranikkhepe pārājikaṃ. Tassāti abhiyuñjantassa. Sabbesaṃ kūṭasakkhīnañcāti ca-kāro luttaniddiṭṭhoti veditabbo. Corassa assāmikabhāvaṃ ñatvāpi tadāyattakaraṇatthaṃ yaṃ kiñci vadantā kūṭasakkhino, tesaṃ sabbesampi bhikkhūnaṃ pārājikaṃ hotīti attho.

    ਆਰਾਮਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Ārāmaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ੧੫੪. વਿਹਾਰਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વਿਹਾਰਨ੍ਤਿ ਉਪਲਕ੍ਖਣਤ੍ਤਾ ‘‘ਪਰਿવੇਣਂ વਾ, ਆવਾਸਂ વਾ’’ਤਿ ਚ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਙ੍ਘਿਕਨ੍ਤਿ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਂ ਸਙ੍ਘਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਤਕਂ। ਕਞ੍ਚੀਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਂ, ਮਹਨ੍ਤਂ વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾਨ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਨ ਸਿਜ੍ਝਤੀਤਿਪਿ ਪਾਠਸੇਸਯੋਜਨਾ। ਹੇਤੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾવਤੋ’’ਤਿ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸੇવ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਿਕਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭવਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘વਿਹਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਸਙ੍ਘਿਕ’’ਨ੍ਤਿ વਿਸੇਸਨੇਨ ਦੀਘਭਾਣਕਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸ ਗਣਸ੍ਸ, ਏਕਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾ ਦਿਨ੍ਨવਿਹਾਰਾਦਿਂ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਸਮ੍ਭવਾ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਏਤ੍ਥ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਆਰਾਮੇ વਿਯ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਇਮੇਸੁ ਤਤ੍ਰਟ੍ਠਭਣ੍ਡੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਭੂਮਟ੍ਠਥਲਟ੍ਠਆਕਾਸਟ੍ਠવੇਹਾਸਟ੍ਠੇਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਞਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    154. Vihāraṭṭhakathāyaṃ vihāranti upalakkhaṇattā ‘‘pariveṇaṃ vā, āvāsaṃ vā’’ti ca gahetabbaṃ. Saṅghikanti cātuddisaṃ saṅghaṃ uddissa bhikkhūnaṃ dinnattā saṅghasantakaṃ. Kañcīti khuddakaṃ, mahantaṃ vāti attho. Acchinditvāna gaṇhituṃ abhiyuñjantassa pārājikā na sijjhatītipi pāṭhasesayojanā. Hetuṃ dasseti ‘‘sabbesaṃ dhuranikkhepābhāvato’’ti, sabbasseva cātuddisikasaṅghassa dhuranikkhepassa asambhavatoti attho. ‘‘Vihāra’’nti ettakameva avatvā ‘‘saṅghika’’nti visesanena dīghabhāṇakādibhedassa gaṇassa, ekapuggalassa vā dinnavihārādiṃ acchinditvā gaṇhante dhuranikkhepasambhavā pārājikanti vuttaṃ hoti. Ettha vinicchayo ārāme viya veditabbo. Imesu tatraṭṭhabhaṇḍe vinicchayo bhūmaṭṭhathalaṭṭhaākāsaṭṭhavehāsaṭṭhesu vuttanayena ñātuṃ sakkāti na vuttoti veditabbo.

    વਿਹਾਰਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Vihāraṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ੧੫੫-੬. ਖੇਤ੍ਤਟ੍ਠੇ ਸੀਸਾਨੀਤਿ વਲ੍ਲਿਯੋ। ਨਿਦਮ੍ਪਿਤ੍વਾਨਾਤਿ ਯਥਾ ਧਞ੍ਞਮਤ੍ਤਂ ਹਤ੍ਥਗਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਕਤ੍વਾ। ਅਸਿਤੇਨਾਤਿ ਦਾਤ੍ਤੇਨ। ਲਾਯਿਤ੍વਾਤਿ ਦਾਯਿਤ੍વਾ। ਸਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾਪਦੇਸੁ ‘‘ਸਾਲਿਆਦੀਨਂ ਸੀਸਾਨੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੀਯਂ। ਸਾਲਿਆਦੀਨਂ ਸੀਸਾਨਿ ਨਿਦਮ੍ਪਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਬੀਜੇ ਗਹਿਤੇ વਤ੍ਥੁ ਪੂਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਬਨ੍ਧਨਾ ਮੋਚਿਤੇ ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਭવੇਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਸਿਤੇਨ ਲਾਯਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸੀਸੇ ਗਹਿਤੇ…ਪੇ॰… ਭવੇ, ਕਰੇਨ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ ਯਸ੍ਸਂ ਮੁਟ੍ਠਿਯਂ ਗਹਿਤਾਯਂ…ਪੇ॰… ਭવੇਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਬੀਜੇਤਿ વੀਹਾਦਿਫਲੇ। વਤ੍ਥੁ ਪੂਰਤੀਤਿ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ ਹੋਤੀਤਿ। ਮੁਟ੍ਠਿਯਨ੍ਤਿ ਸੀਸਮੁਟ੍ਠਿਯਂ, ਬੀਜਮੁਟ੍ਠਿਯਂ વਾ। ਬਨ੍ਧਨਾ ਮੋਚਿਤੇਤਿ ਬਨ੍ਧਨਟ੍ਠਾਨਤੋ ਮੋਚਿਤੇ।

    155-6. Khettaṭṭhe sīsānīti valliyo. Nidampitvānāti yathā dhaññamattaṃ hatthagataṃ hoti, tathā katvā. Asitenāti dāttena. Lāyitvāti dāyitvā. Sabbakiriyāpadesu ‘‘sāliādīnaṃ sīsānī’’ti sambandhanīyaṃ. Sāliādīnaṃ sīsāni nidampitvā gaṇhato yasmiṃ bīje gahite vatthu pūrati, tasmiṃ bandhanā mocite tassa pārājikaṃ bhaveti yojanā. Asitena lāyitvā gaṇhato yasmiṃ sīse gahite…pe… bhave, karena chinditvā gaṇhato yassaṃ muṭṭhiyaṃ gahitāyaṃ…pe… bhaveti yojanā. Bījeti vīhādiphale. Vatthu pūratīti pādagghanakaṃ hotīti. Muṭṭhiyanti sīsamuṭṭhiyaṃ, bījamuṭṭhiyaṃ vā. Bandhanā mociteti bandhanaṭṭhānato mocite.

    ੧੫੭. ਦਣ੍ਡੋ વਾਤਿ વਤ੍ਥੁਪੂਰਕવੀਹਿਦਣ੍ਡੋ વਾ। ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਚੋ વਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਦਣ੍ਡਸ੍ਸ ਏਕਪਸ੍ਸੇ ਛਲ੍ਲਿ વਾ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਰਕ੍ਖਤਿਚ੍ਚੇવ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। વਾ-ਗ੍ਗਹਣੇਨ ਇਧਾવੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਗਤਂ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੪) ‘‘વਾਕੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। વਾਕੋ ਨਾਮ ਦਣ੍ਡੇ વਾ ਤਚੇ વਾ ਬਾਹਿਰਂ। ਇਧਾਪਿ ਤਚੋ વਾ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। વੀਹਿਨਾਲ਼ਮ੍ਪਿ વਾਤਿ ਗਹਿਤਧਞ੍ਞਸਾਲਿਸੀਸੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ વੀਹਿਕੁਦ੍ਰੂਸਾਦਿਗਚ੍ਛਾਨਂ ਨਾਲ਼ਂ, ਤਚਗਬ੍ਭੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਦੀਘਨ੍ਤਿ ਦੀਘਂ ਚੇ ਹੋਤਿ। ‘‘ਅਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋવਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘ਦਣ੍ਡੋ’’ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ‘‘ਤਤੋ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ। ਤਤੋ ਦੀਘવੀਹਿਨਾਲ਼ਤੋ ਸਬੀਜવੀਹਿਸੀਸਦਣ੍ਡੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਛਿਨ੍ਨੋ ਛਿਨ੍ਨਕੋਟਿਯਾ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਬਹਿ ਅਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਪਾਰਾਜਿਕવਤ੍ਥੂਨਂ ਅਨੁਰੂਪਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਾਲੇਤਿ। ਮੁਤ੍ਤੋ ਚੇ, ਨ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    157.Daṇḍo vāti vatthupūrakavīhidaṇḍo vā. Acchinno rakkhatīti sambandho. Taco vāti tassa daṇḍassa ekapasse challi vā acchinno rakkhaticceva sambandho. Vā-ggahaṇena idhāvuttaṃ aṭṭhakathāgataṃ (pārā. aṭṭha. 1.104) ‘‘vāko’’ti idaṃ saṅgaṇhāti. Vāko nāma daṇḍe vā tace vā bāhiraṃ. Idhāpi taco vā acchinno rakkhatīti yojanā. Vīhināḷampi vāti gahitadhaññasālisīsena patiṭṭhitaṃ vīhikudrūsādigacchānaṃ nāḷaṃ, tacagabbhoti vuttaṃ hoti. Dīghanti dīghaṃ ce hoti. ‘‘Anikkhantovā’’ti iminā ‘‘daṇḍo’’ti sambandho. ‘‘Tato’’ti pāṭhaseso. Tato dīghavīhināḷato sabījavīhisīsadaṇḍo sabbaso chinno chinnakoṭiyā kesaggamattampi bahi anikkhantoti attho. Rakkhatīti taṃ bhikkhuṃ dukkaṭathullaccayapārājikavatthūnaṃ anurūpāpattito pāleti. Mutto ce, na rakkhatīti attho.

    વੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘વੀਹਿਨਾਲ਼ਂ ਦੀਘਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ, ਯਾવ ਅਨ੍ਤੋਨਾਲ਼ਤੋ વੀਹਿਸੀਸਦਣ੍ਡਕੋ ਨ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਤਾવ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਲ਼ਤੋ ਦਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਿਮਤਲੇ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਭਣ੍ਡਗ੍ਘવਸੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧.੧੦੪)। ਤਥਾ ਇਮਿਨਾવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਲਾਯਿਤਬ੍ਬવਤ੍ਥੁਪੂਰਕવੀਹਿਸੀਸਮੁਟ੍ਠਿਯਾ ਮੂਲੇ ਛਿਨ੍ਨੇਪਿ ਸੀਸੇਸੁ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨવੀਹਿਸੀਸਗ੍ਗੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਜਟੇਤ੍વਾ ਠਿਤੇਸੁ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਜਟਂ વਿਜਟੇਤ੍વਾ વਿਯੋਜਿਤੇਸੁ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪਾਰਾਜਿਕਾਦਿਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿਕੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਚ ਸੂਚਿਤੋਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ।

    Vuttañcetaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘vīhināḷaṃ dīghampi hoti, yāva antonāḷato vīhisīsadaṇḍako na nikkhamati, tāva rakkhati. Kesaggamattampi nāḷato daṇḍakassa heṭṭhimatale nikkhantamatte bhaṇḍagghavasena kāretabbo’’ti (pārā. 1.104). Tathā imināva vinicchayena aṭṭhakathāyaṃ ‘‘lāyitabbavatthupūrakavīhisīsamuṭṭhiyā mūle chinnepi sīsesu acchinnavīhisīsaggehi saddhiṃ jaṭetvā ṭhitesu rakkhati, jaṭaṃ vijaṭetvā viyojitesu yathāvuttapārājikādiāpattiyo hontī’’ti evamādiko vinicchayo ca sūcitoti gahetabbo.

    ੧੫੮. ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾਤਿ વੀਹਿਸੀਸਾਨਿ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਪਪ੍ਫੋਟੇਤ੍વਾਤਿ ਭੁਸਾਦੀਨਿ ਓਫੁਨਿਤ੍વਾ। ਇਤੋ ਸਾਰਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਇਤੋਤਿ વੀਹਿਸੀਸਤੋ। ਸਾਰਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਸਾਰਭਾਗਂ ਆਦਿਯਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਸਚੇ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ વਤ੍ਥੁਪਹੋਨਕਪ੍ਪਮਾਣਂ ਦਾਤ੍ਤੇਨ ਲਾਯਿਤ੍વਾ વਾ ਹਤ੍ਥੇਨ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤ੍વਾ ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਯਾવ ਪਰਿਕਪ੍ਪੋ ਨ ਨਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਾવ ਆਪਤ੍ਤਿਤੋ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    158.Madditvāti vīhisīsāni madditvā. Papphoṭetvāti bhusādīni ophunitvā. Ito sāraṃ gaṇhissāmīti parikappetīti yojanā. Itoti vīhisīsato. Sāraṃ gaṇhissāmīti sārabhāgaṃ ādiyissāmi. Sace parikappetīti yojanā. Rakkhatīti vatthupahonakappamāṇaṃ dāttena lāyitvā vā hatthena chinditvā vā ṭhānā cāvetvā gahitampi yāva parikappo na niṭṭhāti, tāva āpattito rakkhatīti attho.

    ੧੫੯. ਮਦ੍ਦਨੇਪੀਤਿ વੀਹਿਸੀਸਮਦ੍ਦਨੇਪਿ। ਉਦ੍ਧਰਣੇਪੀਤਿ ਪਲਾਲਾਪਨਯਨੇਪਿ। ਪਪ੍ਫੋਟਨੇਪੀਤਿ ਭੁਸਾਦਿਕਚવਰਾਪਨਯਨੇਪਿ । ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਗ੍ਘવਸੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਾਦਿਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨ ਭવਨ੍ਤਿ, ਸਹਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟਂ ਪਨ ਹੋਤੇવ। ਅਤ੍ਤਨੋ…ਪੇ॰… ਪਰਾਜਯੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਠਮਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਾਕਾਰੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਕਤ੍વਾ ਸਾਰਭਾਗਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਪਾਰਾਜਿਕਾਦਯੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    159.Maddanepīti vīhisīsamaddanepi. Uddharaṇepīti palālāpanayanepi. Papphoṭanepīti bhusādikacavarāpanayanepi . Doso natthīti agghavasena pārājikādiāpattiyo na bhavanti, sahapayogadukkaṭaṃ pana hoteva. Attano…pe… parājayoti attano paṭhamaṃ parikappitākārena sabbaṃ katvā sārabhāgaṃ gaṇhituṃ attano bhājane pakkhittamatte yathāvuttapārājikādayo hontīti attho.

    ੧੬੦. ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ‘‘ਖੇਤ੍ਤਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਭਣ੍ਡਂ ਖੇਤ੍ਤੇ ਚਤੂਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਭੂਮਟ੍ਠਂ ਥਲਟ੍ਠਂ ਆਕਾਸਟ੍ਠਂ વੇਹਾਸਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੦੪) વੁਤ੍ਤਾਨਿ ਖੇਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸਦਿਸਾਨੀਤਿ ਤਾਨਿ ਪਹਾਯ ‘‘ਤਤ੍ਥਜਾਤਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤੇ ਤਤ੍ਰਜਾਤੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ‘‘ਖੇਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਯਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਂ વਾ ਅਪਰਣ੍ਣਂ વਾ ਜਾਯਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੦੪) ਏવਮਾਗਤੇ ਖੇਤ੍ਤੇਪਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਜਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਪਰਸਨ੍ਤਕਭਾવਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋ। ਖੀਲਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਿਤਕ੍ਖਰਂ વਾ ਇਤਰਂ વਾ ਪਾਸਾਣਾਦਿਖੀਲਂ। ਸਙ੍ਕਾਮੇਤੀਤਿ ਪਰਾਯਤ੍ਤਭੂਮਿਂ ਸਾਮਿਕਾ ਯਥਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ વਾ ਅਞ੍ਞਥਾ વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਕਾਤੁਕਾਮਤਾਯ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਠਾਨਂ ਯਥਾ ਸਸਨ੍ਤਕਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨਿਖਣਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    160. Ettāvatā ‘‘khettaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ khette catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ hoti bhūmaṭṭhaṃ thalaṭṭhaṃ ākāsaṭṭhaṃ vehāsaṭṭha’’nti (pārā. 104) vuttāni khettaṭṭhāni cattāri yathāvuttasadisānīti tāni pahāya ‘‘tatthajātaka’’ntiādi pāḷiyaṃ āgate tatrajāte vinicchayaṃ dassetvā idāni ‘‘khettaṃ nāma yattha pubbaṇṇaṃ vā aparaṇṇaṃ vā jāyatī’’ti (pārā. 104) evamāgate khettepi vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘jāna’’ntiādi. Jānanti parasantakabhāvaṃ jānanto. Khīlanti appitakkharaṃ vā itaraṃ vā pāsāṇādikhīlaṃ. Saṅkāmetīti parāyattabhūmiṃ sāmikā yathā passanti, tathā vā aññathā vā attano santakaṃ kātukāmatāya kesaggamattampi ṭhānaṃ yathā sasantakaṃ hoti, tathā theyyacittena nikhaṇatīti attho.

    ੧੬੧. ਤਂ ਪਾਰਾਜਿਕਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਕਦਾ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਤੁ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਨੇ ਸਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ। ਤੁ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ વਾ’’ਤਿ વਿਸੇਸਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸਾਮਿਨੋ ਨਿਰਾਲਯਭਾવਸਙ੍ਖਾਤਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਚ ‘‘ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਨ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਚ ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏવਮੁਦੀਰਿਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਨਿਯਮਿਤਂ ਕਥਿਤਂ।

    161. Taṃ pārājikattaṃ tassa kadā hotīti āha ‘‘sāmikānaṃ tu dhuranikkhepane satī’’ti. ‘‘Hotī’’ti pāṭhaseso. Tu-saddena ‘‘attano vā’’ti visesassa saṅgahitattā sāmino nirālayabhāvasaṅkhātadhuranikkhepe ca ‘‘sāmikassa na dassāmī’’ti attano dhuranikkhepe ca tassa pārājikattaṃ hotīti attho. Evamudīritanti ‘‘kesaggamattampī’’ti evaṃ niyamitaṃ kathitaṃ.

    ੧੬੨. ਯਾ ਪਨਾਤਿ ਯਾ ਭੂਮਿ ਪਨ। ਤੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਖੀਲੇਸੁ। ਆਦੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਪਠਮੇ ਖੀਲੇ ਸਙ੍ਕਾਮਿਤੇ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਦੁਤਿਯੇਤਿ ਦੁਤਿਯੇ ਖੀਲੇ ਸਙ੍ਕਾਮਿਤੇ ਪਰਾਜਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਬਹੂਹਿ ਖੀਲੇਹਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇ ਪਰਿਯਨ੍ਤਖੀਲੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਚ ਏਤੇਨੇવ વੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਨ੍ਤੇ ਖੀਲਦ੍વਯਂ વਿਨਾ ਅવਸੇਸਖੀਲਨਿਖਣਨੇ ਚ ਇਤਰੇਸੁ ਤਦਤ੍ਥੇਸੁ ਸਬ੍ਬਪਯੋਗੇਸੁ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਹੋਤੀਤਿ વਿਸੇਸੋ।

    162.Yā panāti yā bhūmi pana. Tesu dvīsu khīlesu. Ādo thullaccayanti paṭhame khīle saṅkāmite so bhikkhu thullaccayaṃ āpajjati. Dutiyeti dutiye khīle saṅkāmite parājayo hotīti yojanā. Bahūhi khīlehi gahetabbaṭṭhāne pariyantakhīlesu dvīsu vinicchayo ca eteneva vutto hoti. Ettha pana ante khīladvayaṃ vinā avasesakhīlanikhaṇane ca itaresu tadatthesu sabbapayogesu ca dukkaṭaṃ hotīti viseso.

    ੧੬੩-੪. ‘‘ਮਮੇਦਂ ਸਨ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਞਾਪੇਤੁਕਾਮੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਪਰਸਨ੍ਤਕਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਰਾਯਤ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾવ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਠਾਨਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਠਾਨਂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਰਜ੍ਜੁਯਾ વਾ ਯਟ੍ਠਿਯਾ વਾ ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਪਰਸ੍ਸ ਞਾਪੇਤੁਕਾਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯੇਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਪਯੋਗੇਹੀਤਿ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਿਮਕੇਹਿ ਰਜ੍ਜੁਪਸਾਰਣਯਟ੍ਠਿਪਾਤਨਾਨਮਞ੍ਞਤਰੇਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਪਯੋਗੇਹਿ। ਤੇਸੂਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ।

    163-4. ‘‘Mamedaṃ santaka’’nti ñāpetukāmoti sambandho. Parasantakāya bhūmiyā parāyattabhāvaṃ ñatvāva theyyacittena kesaggamattampi ṭhānaṃ gaṇhitukāmatāya ‘‘ettakaṃ ṭhānaṃ mama santaka’’nti rajjuyā vā yaṭṭhiyā vā minitvā parassa ñāpetukāmoti attho. Yehi dvīhi payogehīti sabbapacchimakehi rajjupasāraṇayaṭṭhipātanānamaññatarehi dvīhi payogehi. Tesūti niddhāraṇe bhummaṃ.

    ਇਧ ਰਜ੍ਜੁਂ વਾਪੀਤਿ વਿਕਪ੍ਪਤ੍ਥવਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਯਟ੍ਠਿਂ વਾ’’ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੇਪਿ ਅવੁਤ੍ਤਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥਂ ਅਧਿਕવਚਨਭਾવੇਨ વੁਤ੍ਤਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਇਧਾવੁਤ੍ਤਮਰਿਯਾਦવਤੀਨਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਞਾਪਿਤਤ੍ਤਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਰਜ੍ਜੁਯਟ੍ਠਿવਿਨਿਚ੍ਛਯੇਸੁ વਿਯ ਪਰਸਨ੍ਤਕਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਠਾਨਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਿਤੁਕਾਮਤਾਯ વਤਿਪਾਦੇ ਨਿਖਣਿਤ੍વਾ વਾ ਸਾਖਾਮਤ੍ਤੇਨ વਾ વਤਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਰਿਯਾਦਂ વਾ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਕਾਰਂ વਾ ਚਿਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਂਸੁਮਤ੍ਤਿਕਾ વਾ વਡ੍ਢੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਟ੍ਠਾਨੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਸਹਪਯੋਗੇ ਕੇવਲਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਪਚ੍ਛਿਮਪਯੋਗੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਪਠਮਪਯੋਗੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਅવਸਾਨਪਯੋਗੇ ਪਾਰਾਜਿਕਞ੍ਚ ਹੋਤੀਤਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

    Idha rajjuṃ vāpīti vikappatthavā-saddena ‘‘yaṭṭhiṃ vā’’ti yojetabbepi avuttasamuccayatthaṃ adhikavacanabhāvena vuttapi-saddena idhāvuttamariyādavatīnaṃ vinicchayassa ñāpitattā yathāvuttarajjuyaṭṭhivinicchayesu viya parasantakāya bhūmiyā kesaggamattampi ṭhānaṃ theyyacittena gaṇhitukāmatāya vatipāde nikhaṇitvā vā sākhāmattena vā vatiṃ karontassa mariyādaṃ vā bandhantassa pākāraṃ vā cinantassa paṃsumattikā vā vaḍḍhentassa pubbapayoge pācittiyaṭṭhāne pācittiyañca dukkaṭañca sahapayoge kevaladukkaṭañca pacchimapayogesu dvīsu paṭhamapayoge thullaccayañca avasānapayoge pārājikañca hotīti vinicchayopi saṅgahitoti daṭṭhabbaṃ.

    ਖੇਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Khettaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ੧੬੫. વਤ੍ਥਟ੍ਠਾਦੀਸੁ વਤ੍ਥਟ੍ਠਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘વਤ੍ਥੁ ਨਾਮ ਆਰਾਮવਤ੍ਥੁ વਿਹਾਰવਤ੍ਥੂ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੦੫) ਪਦਭਾਜਨੇ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪੁਪ੍ਫਾਦਿਆਰਾਮੇ ਕਾਤੁਂ ਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਭੂਮਿ ਚ ਪੁਬ੍ਬਕਤਾਰਾਮਾਨਂ વਿਨਾਸੇ ਤੁਚ੍ਛਭੂਮਿ ਚ વਿਹਾਰਂ ਕਾਤੁਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਾ ਭੂਮਿ ਚ ਨਟ੍ਠવਿਹਾਰਭੂਮਿ ਚਾਤਿ ਏવਂ વਿਭਾਗવਤਿ વਸਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਪਰੋਪੋ વਾ વਿਹਾਰੋ વਾਤਿ ‘‘વਤ੍ਥੂ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਇਚ੍ਚੇવਂ ਦੁવਿਧਂ વਤ੍ਥੁਞ੍ਚ ‘‘વਤ੍ਥੁਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਭਣ੍ਡਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਚਤੂਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਭੂਮਟ੍ਠਂ ਥਲਟ੍ਠਂ ਆਕਾਸਟ੍ਠਂ વੇਹਾਸਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੦੫) વਚਨਤੋ ਏવਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਭਣ੍ਡਞ੍ਚਾਤਿ ਇਦਂ ਦ੍વਯਂ વਤ੍ਥੁ ਚ વਤ੍ਥੁਟ੍ਠਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁવਤ੍ਥੁਟ੍ਠਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪੇਕਸੇਸવਸੇਨ ਸਮਾਸੇਤ੍વਾ, ਉ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਅਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘વਤ੍ਥਟ੍ਠਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤਦੁવਿਧવਤ੍ਥੁਨੋ, વਤ੍ਥਟ੍ਠਸ੍ਸ ਚ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਖੇਤ੍ਤਟ੍ਠੇਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਅਯਮੇવ ਸਮਾਸੋਤਿ ਖੇਤ੍ਤੇ ਚ ਖੇਤ੍ਤਟ੍ਠੇ ਚਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਨਾવਟ੍ਠਾਦਿવੋਹਾਰੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਗਾਮਟ੍ਠੇਪਿ ਚਾਤਿ ‘‘ਗਾਮਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਭਣ੍ਡਂ ਗਾਮੇ ਚਤੂਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਭੂਮਟ੍ਠਂ…ਪੇ॰… વੇਹਾਸਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੦੬) વੁਤ੍ਤੇ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇ ਗਾਮਟ੍ਠਭਣ੍ਡੇਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    165. Vatthaṭṭhādīsu vatthaṭṭhassāti ettha ‘‘vatthu nāma ārāmavatthu vihāravatthū’’ti (pārā. 105) padabhājane vuttattā pupphādiārāme kātuṃ saṅkharitvā ṭhapitabhūmi ca pubbakatārāmānaṃ vināse tucchabhūmi ca vihāraṃ kātuṃ abhisaṅkhatā bhūmi ca naṭṭhavihārabhūmi cāti evaṃ vibhāgavati vasati ettha uparopo vā vihāro vāti ‘‘vatthū’’ti vuccati iccevaṃ duvidhaṃ vatthuñca ‘‘vatthuṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ vatthusmiṃ catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ hoti bhūmaṭṭhaṃ thalaṭṭhaṃ ākāsaṭṭhaṃ vehāsaṭṭha’’nti (pārā. 105) vacanato evaṃ catubbidhaṃ bhaṇḍañcāti idaṃ dvayaṃ vatthu ca vatthuṭṭhañca vatthuvatthuṭṭhanti vattabbe ekadesasarūpekasesavasena samāsetvā, u-kārassa ca akāraṃ katvā ‘‘vatthaṭṭhassā’’ti dassitanti gahetabbaṃ. Yathāvuttaduvidhavatthuno, vatthaṭṭhassa ca bhaṇḍassāti attho. Khettaṭṭheti etthāpi ayameva samāsoti khette ca khettaṭṭhe cāti gahetabbaṃ. Nāvaṭṭhādivohārepi eseva nayo. Gāmaṭṭhepi cāti ‘‘gāmaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ gāme catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ hoti bhūmaṭṭhaṃ…pe… vehāsaṭṭha’’nti (pārā. 106) vutte catubbidhe gāmaṭṭhabhaṇḍepīti attho.

    વਤ੍ਥਟ੍ਠਗਾਮਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Vatthaṭṭhagāmaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ੧੬੬. ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤਿਣਂ વਾ’’ਤਿਆਦਿਪਦਾਨਂ ‘‘ਤਤ੍ਥਜਾਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਤ੍ਥਜਾਤਕਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਰਞ੍ਞਂ ਨਾਮ ਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੭) વਚਨਤੋ ਤਤ੍ਥਜਾਤਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸਸਨ੍ਤਕਂ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਅਕਾਮਾ ਅਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ ਸਾਰਕ੍ਖੇ ਅਰਞ੍ਞੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਿਣਂ વਾਤਿ ਪਰੇਹਿ ਲਾਯਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਲਾਯਿਤਬ੍ਬਂ વਾ ਗੇਹਚ੍ਛਾਦਨਾਰਹਂ ਤਿਣਂ વਾ। ਪਣ੍ਣਂ વਾਤਿ ਏવਰੂਪਮੇવ ਗੇਹਚ੍ਛਾਦਨਾਰਹਂ ਤਾਲਪਣ੍ਣਾਦਿਪਣ੍ਣਂ વਾ। ਲਤਂ વਾਤਿ ਤਥਾਰੂਪਮੇવ વੇਤ੍ਤਲਤਾਦਿਕਂ વਲ੍ਲਿਂ વਾ। ਯਾ ਪਨ ਦੀਘਾ ਹੋਤਿ , ਮਹਾਰੁਕ੍ਖੇ ਚ ਗਚ੍ਛੇ ਚ વਿਨਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ વਾ વੇਠੇਤ੍વਾ વਾ ਗਤਾ, ਸਾ ਮੂਲੇ ਛਿਨ੍ਨਾਪਿ ਅવਹਾਰਂ ਨ ਜਨੇਤਿ, ਅਗ੍ਗੇ ਛਿਨ੍ਨਾਪਿ। ਯਦਾ ਪਨ ਅਗ੍ਗੇਪਿ ਮੂਲੇਪਿ ਛਿਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਅવਹਾਰਂ ਜਨੇਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ વੇਠੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ, વੇਠੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਪਨ ਰੁਕ੍ਖਤੋ ਮੋਚਿਤਮਤ੍ਤਾ ਅવਹਾਰਂ ਜਨੇਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ વਿਸੇਸੋ। ਸਾਮਿਕੇਨ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਾਲਯਂ ਛਲ੍ਲਿવਾਕਾਦਿਅવਸੇਸਭਣ੍ਡਞ੍ਚ ਇਮਿਨਾવ ਉਪਲਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਟ੍ਠਮੇવ વਾਤਿ ਦਾਰੁਂ વਾ। ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨੇવ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤੋਭੂਤਹੇਤੁਤ੍ਥવਸੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਤੇਨਾਹ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਅવਹਟਤਿਣਾਦਿਭਣ੍ਡੇਸੁ ਅਗ੍ਘવਸੇਨ ਮਾਸਕਂ વਾ ਊਨਮਾਸਕਂ વਾ ਹੋਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਅਤਿਰੇਕਮਾਸਕਂ વਾ ਊਨਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਹੋਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਹੋਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਚੇ ਅਨਾਪਨ੍ਨੋ, ਆਮਸਨਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਫਨ੍ਦਾਪਨਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਤਿ ਅવਹਰਨ੍ਤੋ।

    166. Araññaṭṭhakathāyaṃ ‘‘tiṇaṃ vā’’tiādipadānaṃ ‘‘tatthajātaka’’nti padena sambandho. Tatthajātakanti ‘‘araññaṃ nāma yaṃ manussānaṃ pariggahitaṃ hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.107) vacanato tatthajātaṃ yaṃ kiñci manussasantakaṃ sāmikānaṃ akāmā agahetabbato sārakkhe araññe uppannanti attho. Tiṇaṃ vāti parehi lāyitvā ṭhapitaṃ vā attanā lāyitabbaṃ vā gehacchādanārahaṃ tiṇaṃ vā. Paṇṇaṃ vāti evarūpameva gehacchādanārahaṃ tālapaṇṇādipaṇṇaṃ vā. Lataṃ vāti tathārūpameva vettalatādikaṃ valliṃ vā. Yā pana dīghā hoti , mahārukkhe ca gacche ca vinivijjhitvā vā veṭhetvā vā gatā, sā mūle chinnāpi avahāraṃ na janeti, agge chinnāpi. Yadā pana aggepi mūlepi chinnā hoti, tadā avahāraṃ janeti. Sace pana veṭhetvā ṭhitā hoti, veṭhetvā ṭhitā pana rukkhato mocitamattā avahāraṃ janetīti ayamettha viseso. Sāmikena avissajjitālayaṃ challivākādiavasesabhaṇḍañca imināva upalakkhitvā saṅgahitanti veditabbaṃ. Kaṭṭhameva vāti dāruṃ vā. Bhaṇḍaggheneva kātabboti ettha antobhūtahetutthavasena kāretabboti attho gahetabbo. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘bhaṇḍagghena kāretabbo’’ti. Avahaṭatiṇādibhaṇḍesu agghavasena māsakaṃ vā ūnamāsakaṃ vā hoti, dukkaṭaṃ. Atirekamāsakaṃ vā ūnapañcamāsakaṃ vā hoti, thullaccayaṃ. Pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā hoti, pārājikaṃ. Pārājikaṃ ce anāpanno, āmasanadukkaṭaṃ, phandāpanathullaccayañca kāretabboti attho. Gaṇhantoti avaharanto.

    ੧੬੭-੭੪. ਇਦਾਨਿ ‘‘ਕਟ੍ਠਮੇવ વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਰੁਕ੍ਖਦਾਰੂਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਮਹਗ੍ਘੇ’’ਤਿਆਦਿ। ਮਹਗ੍ਘੇਤਿ ਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਗ੍ਘਕਂ ਹੁਤ੍વਾ ਮਹਗ੍ਘੇ। ਨਸ੍ਸਤੀਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਸਮਙ੍ਗੀ ਹੁਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅવਧਾਰਣੇ। ‘‘ਕੋਚਿਪੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਦ੍ਧਗਤੋਪਿ ਅਲ੍ਲਂ વਾ ਹੋਤੁ ਪੁਰਾਣਂ વਾ, ਤਚ੍ਛੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਮੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    167-74. Idāni ‘‘kaṭṭhameva vā’’ti vuttarukkhadārūsu vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘mahagghe’’tiādi. Mahaggheti pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghakaṃ hutvā mahagghe. Nassatīti theyyacittasamaṅgī hutvā chinnamattepi pārājikaṃ āpajjati. Pi-saddo avadhāraṇe. ‘‘Kocipī’’ti iminā addhagatopi allaṃ vā hotu purāṇaṃ vā, tacchetvā ṭhapitaṃ na gahetabbamevāti attho.

    ਮੂਲੇਤਿ ਉਪਲਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤਂ। ‘‘ਅਗ੍ਗੇ ਚ ਮੂਲੇ ਚ ਛਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੭) ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਤੋ ਮੂਲਞ੍ਚ ਅਗ੍ਗਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਦ੍ਧਗਤਨ੍ਤਿ ਜਿਣ੍ਣਗਲ਼ਿਤਪਤਿਤਤਚਂ, ਚਿਰਕਾਲਂ ਠਿਤਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    Mūleti upalakkhaṇamattaṃ. ‘‘Agge ca mūle ca chinno hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.107) aṭṭhakathāvacanato mūlañca aggañca chinditvāti gahetabbo. Addhagatanti jiṇṇagaḷitapatitatacaṃ, cirakālaṃ ṭhitanti vuttaṃ hoti.

    ਲਕ੍ਖਣੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਞਾਪੇਤੁਂ ਰੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਤਚਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਤਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣੇ। ਛਲ੍ਲਿਯੋਨਦ੍ਧੇਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਅਭਿਨવੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਹਿ ਛਲ੍ਲੀਹਿ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਗਮਿਤੇ। ਅਜ੍ਝਾવੁਤ੍ਥਞ੍ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਗੇਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ। ਗੇਹਂ ਕਤਞ੍ਚ ਅਜ੍ਝਾવੁਤ੍ਥਞ੍ਚਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਗੇਹਂ ਕਾਤੁਂ ਅਰਞ੍ਞਸਾਮਿਕਾਨਂ ਮੂਲਂ ਦਤ੍વਾ ਰੁਕ੍ਖੇ ਕਿਣਿਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਨਦਾਰੂਹਿ ਤਂ ਗੇਹਂ ਕਤਞ੍ਚ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਞ੍ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਦਾਰੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ। ਤਂ ਗੇਹਂ ਕਤ੍વਾ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ વਸ੍ਸਾਤਪਾਦੀਹਿ વਿવਿਧਾ ਜੀਰਿਤ੍વਾ વਿਨਸ੍ਸਮਾਨਂ, વਿਪਨ੍ਨਦਾਰੁਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਗਣ੍ਹਤੋ ਨ ਦੋਸੋ ਕੋਚੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ‘‘ਸਾਮਿਕਾ ਨਿਰਾਲਯਾ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਤੋ ਕਾਚਿਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਿਂਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਅਰਞ੍ਞਸਾਮਿਕੇਹਿ ਮੂਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਨਿਰਾਲਯਂ ਛਡ੍ਡਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ।

    Lakkhaṇeti attano santakaṃ ñāpetuṃ rukkhakkhandhe tacaṃ chinditvā katasallakkhaṇe. Challiyonaddheti samantato abhinavuppannāhi challīhi pariyonandhitvā adassanaṃ gamite. Ajjhāvutthañcāti ettha ‘‘geha’’nti pāṭhaseso. Gehaṃ katañca ajjhāvutthañcāti yojanā. Gehaṃ kātuṃ araññasāmikānaṃ mūlaṃ datvā rukkhe kiṇitvā chinnadārūhi taṃ gehaṃ katañca paribhuttañcāti attho. Vinassantañcāti etthāpi ‘‘avasiṭṭhaṃ dāru’’nti pāṭhaseso. Taṃ gehaṃ katvā avasiṭṭhaṃ vassātapādīhi vividhā jīritvā vinassamānaṃ, vipannadārunti vuttaṃ hoti. Gaṇhato na doso kocīti sambandho. ‘‘Sāmikā nirālayā’’ti gaṇhato kācipi āpatti natthīti attho. Kiṃkāraṇanti ce? Araññasāmikehi mūlaṃ gahetvā aññesaṃ dinnattā, tesañca nirālayaṃ chaḍḍitattāti idamettha kāraṇaṃ.

    વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਗੇਹਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਰੁਕ੍ਖੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਯਦਾ ਤਾਨਿ ਕਤਾਨਿ, ਅਜ੍ਝਾવੁਤ੍ਥਾਨਿ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਦਾਰੂਨਿਪਿ ਅਰਞ੍ਞੇ વਸ੍ਸੇਨ ਚ ਆਤਪੇਨ ਚ વਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਈਦਿਸਾਨਿਪਿ ਦਿਸ੍વਾ ‘ਛਡ੍ਡਿਤਾਨੀ’ਤਿ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਅਰਞ੍ਞਸਾਮਿਕਾ ਏਤੇਸਂ ਅਨਿਸ੍ਸਰਾ। ਯੇਹਿ ਅਰਞ੍ਞਸਾਮਿਕਾਨਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਦਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ, ਤੇ ਏવ ਇਸ੍ਸਰਾ, ਤੇਹਿ ਚ ਤਾਨਿ ਛਡ੍ਡਿਤਾਨਿ, ਨਿਰਾਲਯਾ ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੭)। ਏવਮ੍ਪਿ ਸਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਸਾਮਿਕੇਸੁ ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇਸੁ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।

    Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘gehādīnaṃ atthāya rukkhe chinditvā yadā tāni katāni, ajjhāvutthāni ca honti, dārūnipi araññe vassena ca ātapena ca vinassanti, īdisānipi disvā ‘chaḍḍitānī’ti gahetuṃ vaṭṭati. Kasmā? Yasmā araññasāmikā etesaṃ anissarā. Yehi araññasāmikānaṃ deyyadhammaṃ datvā chinnāni, te eva issarā, tehi ca tāni chaḍḍitāni, nirālayā tattha jātā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.107). Evampi sati pacchā sāmikesu āharāpentesu bhaṇḍadeyyaṃ hotīti daṭṭhabbaṃ.

    ਯੋ ਚਾਤਿ ਅਰਞ੍ਞਸਾਮਿਕਾਨਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਅਦਤ੍વਾ ‘‘ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਰੁਕ੍ਖੇ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ ਯੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਆਰਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾਤਿ ਅਰਞ੍ਞਪਾਲਕਾ ਯਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾ। ‘‘ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਕਿਰਿਯਨ੍ਤਰਸਾਪੇਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਤਿਕ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਕਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਕਾਰਤ੍ਥੇਨ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖਿਯਾ વਿਤਕ੍ਕਾ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਅਞ੍ਞਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ વਾ ਆਰਕ੍ਖਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾਯੇવ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਯ੍ਯਾਤਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ વਾਤਿ ਅਞ੍ਞਂ વਿਹਿਤੋ વਾ, ਇਮਿਨਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤવਿਤਕ੍ਕਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਕਿਤਯੋਗੇ ਕਤ੍ਤਰਿ ਸਾਮਿવਚਨਤ੍ਤਾ ਅਨੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Yo cāti araññasāmikānaṃ deyyadhammaṃ pavisanto adatvā ‘‘nikkhamanto dassāmī’’ti rukkhe gāhāpetvā nikkhamanto yo ca bhikkhu. Ārakkhaṭṭhānaṃ patvāti araññapālakā yattha nisinnā araññaṃ rakkhanti, taṃ ṭhānaṃ patvā. ‘‘Cintento’’ti kiriyantarasāpekkhattā ‘‘atikkameyyā’’ti sāmatthiyato labbhati. Tasmā citte kammaṭṭhānādīni katvāti ettha ādi-saddena pakāratthena kusalapakkhiyā vitakkā saṅgayhanti. Aññaṃ cintento vā ārakkhanaṭṭhānaṃ patvāyeva atikkāmeyyāti yojetvā attho vattabbo. Tattha aññaṃ cintento vāti aññaṃ vihito vā, iminā yathāvuttavitakkānaṃ saṅgaho. Assāti ettha ‘‘deyya’’nti kitayoge kattari sāmivacanattā anenāti attho.

    ‘‘ਯੋਚਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅવੁਤ੍ਤਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੇਨ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਰਞ੍ਞਪવਿਸਨਕਾਲੇ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਮੂਲਂ ਅਦਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦਾਰੂਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਮਨਕਾਲੇ ‘‘ਅਰਞ੍ਞਪਾਲਕਾ ਸਚੇ ਯਾਚਨ੍ਤਿ, ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਅਯਾਚਿਤਤ੍ਤਾ ਅਦਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਤਥੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਰਕ੍ਖਕੇਸੁ ਕੀਲ਼ਾਪਸੁਤੇਸੁ વਾ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤੇਸੁ વਾ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਸੁ વਾ ਤਤ੍ਥ ਠਤ੍વਾ ਆਰਕ੍ਖਕੇ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾ ਅਦਿਸ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਤਥੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਯੁਤ੍ਤਇਸ੍ਸਰਜਨੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥਤੋ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਦਤ੍વਾ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਨਂ ਕਤ੍વਾ વਾ ਪਾਲਕੇ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ વਾ ਪਾਲਕੇ ਓਕਾਸਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨੋਕਾਸੋ વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪੀਤਿ ਏਤ੍ਤਕਾ વੁਤ੍ਤੇਨ ਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ।

    ‘‘Yocā’’ti ettha avuttasamuccayatthena ca-saddena araññapavisanakāle yathāvuttanayena mūlaṃ adatvā araññaṃ pavisitvā dārūni gahetvā gamanakāle ‘‘araññapālakā sace yācanti, dassāmī’’ti parikappetvā gantvā tehi ayācitattā adatvā gacchantopi tatheva āgantvā ārakkhakesu kīḷāpasutesu vā niddāyantesu vā bahi nikkhantesu vā tattha ṭhatvā ārakkhake pariyesitvā adisvā gacchantopi tatheva āgantvā tattha niyuttaissarajanehi attano hatthato dātabbaṃ datvā vā attānaṃ sammānaṃ katvā vā pālake saññāpetvā vā pālake okāsaṃ yācitvā tehi dinnokāso vā gacchantopīti ettakā vuttena sadisattā saṅgahitāti daṭṭhabbā.

    વਰਾਹਾਤਿ ਸੂਕਰਾ। વਗ੍ਘਾਤਿ ਬ੍ਯਗ੍ਘਾ। ਅਚ੍ਛਾਤਿ ਇਸ੍ਸਾ। ਤਰਚ੍ਛਾਤਿ ਕਾਲ਼ਸੀਹਾ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਦੀਪਿਮਤ੍ਤਹਤ੍ਥਿਸੀਹਾਦਯੋ વਾਲ਼ਮਿਗਾ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਏਤੇਯੇવ વਰਾਹਾਦਯੋ ਸਮਾਗਮવਸੇਨ ਮਰਣਾਦਿਅਨਿਟ੍ਠਸਮੀਪਚਾਰਿਤਾਯ ਉਪ ਅਨਿਟ੍ਠਸਮੀਪੇ ਦવਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਉਪਦ੍ਦવਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਆਰਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਤਕਾਲੇ ਦਿਟ੍ਠવਰਾਹਾਦਿਉਪਦ੍ਦવਤੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮਤਾਯਾਤਿ ਮੋਕ੍ਖਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ। ‘‘ਤਥੇવਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪવਿਸਨਕਾਲੇ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਅਦਤ੍વਾ ‘‘ਨਿਕ੍ਖਮਨਕਾਲੇ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦਾਰੁਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਰਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਪੁਰਿਮਗਾਥਾਯ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਤੋ ਲਬ੍ਭਮਾਨੋਯੇવਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਆਰਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨਂ। ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤੀਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਤਂ ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤਭਯੁਪਦ੍ਦવੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਲਾਯਨ੍ਤੋ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਪਨ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    Varāhāti sūkarā. Vagghāti byagghā. Acchāti issā. Taracchāti kāḷasīhā. Ādi-saddena dīpimattahatthisīhādayo vāḷamigā saṅgayhanti. Eteyeva varāhādayo samāgamavasena maraṇādianiṭṭhasamīpacāritāya upa aniṭṭhasamīpe davanti pavattantīti ‘‘upaddavā’’ti vuccanti. Ārakkhaṭṭhānaṃ āgatakāle diṭṭhavarāhādiupaddavatoti vuttaṃ hoti. Muccitukāmatāyāti mokkhādhippāyena. ‘‘Tathevā’’ti iminā pavisanakāle deyyadhammaṃ adatvā ‘‘nikkhamanakāle dassāmī’’ti pavisitvā dāruṃ gahetvā ārakkhaṭṭhānaṃ pattoti purimagāthāya sāmatthiyato labbhamānoyevattho dassito. Taṃ ṭhānanti taṃ ārakkhaṭṭhānaṃ. Atikkāmetīti ‘‘idaṃ taṃ ṭhāna’’ntipi asallakkhaṇamattabhayupaddavo hutvā palāyanto atikkamati, bhaṇḍadeyyaṃ pana hotīti yojanā.

    ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਲੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਸੁਙ੍ਕਗਹਣਟ੍ਠਾਨਤੋਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਙ੍ਕਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਦਾਤਬ੍ਬਭਾਗਸ੍ਸ ਘਾਤੋ ਮੁਸਿਤ੍વਾ ਗਹਣਮਤ੍ਤੋ, ਸੁਙ੍ਕੋ ਹਞ੍ਞਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ વਾ ਸੁਙ੍ਕਘਾਤੋਤਿ વਿਗ੍ਗਹੋ। ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਸਰੂਪਂ ਪਰਤੋ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਤੋ ਤਸ੍ਸ ਗਰੁਕਤ੍ਤਾ ਏવ। ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਟ੍ਠਾਨਂ। ਅਨੋਕ੍ਕਮ੍ਮ ਗਚ੍ਛਤੋਤਿ ਅਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ‘‘ਸੁਙ੍ਕਂ ਪਰਿਹਰਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੧੩)।

    Suṅkaghātatoti etthāpi pi-saddo luttaniddiṭṭhoti veditabbo, suṅkagahaṇaṭṭhānatopīti attho. Suṅkassa rañño dātabbabhāgassa ghāto musitvā gahaṇamatto, suṅko haññati etthāti vā suṅkaghātoti viggaho. Suṅkaghātasarūpaṃ parato āvi bhavissati. Tasmāti suṅkaghātato tassa garukattā eva. Tanti taṃ suṅkaghātaṭṭhānaṃ. Anokkamma gacchatoti apavisitvā gacchantassa. Dukkaṭaṃ uddiṭṭhaṃ ‘‘suṅkaṃ pariharati, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 113).

    ਏਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਆਰਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨਂ। ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਹਰਿਤ੍વਾ ਦੂਰਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਆਕਾਸੇਨਪਿ ਗਚ੍ਛਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਮਨੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਸਤ੍ਥੁਨਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    Etanti yathāvuttaārakkhaṭṭhānaṃ. Theyyacittena pariharantassāti theyyacittena pariharitvā dūrato gacchantassa. Ākāsenapi gacchato pārājikamanuddiṭṭhaṃ satthunāti sambandho.

    ਨਨੁ ਚ ‘‘ਇਦਂ ਪਨ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਕਾਸੇਨ ਗਚ੍ਛਤੋਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੭) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤવਚਨਂ વਿਨਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਮਾਤਿਕਾਪਦਸ੍ਸ વਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਤਤ੍ਥਜਾਤਕਂ ਕਟ੍ਠਂ વਾ ਲਤਂ વਾ ਤਿਣਂ વਾ ਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਗ੍ਘਨਕਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਆਮਸਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ। ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੦੬) ਸਾਮਞ੍ਞવਚਨਤੋ ਸੁਙ੍ਕਘਾਤੇ ‘‘ਸੁਙ੍ਕਂ ਪਰਿਹਰਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વਚਨਂ વਿਯ ਏਤ੍ਥ ਆਰਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਸੁਂ વੁਤ੍ਤਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿવਚਨੇ ਅਸਤਿਪਿ ‘‘ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਸਤ੍ਥੁਨਾ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਆਹਾਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੇਨ ਤਥੇવ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਆਹ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੇਨ ‘‘ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੫੬੫) ਪਾਲ਼ਿਪਾਠਂ ਜਾਨਨ੍ਤੇਨਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅવੁਤ੍ਤਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ? ਏਤ੍ਥ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪੁਟ੍ਠੇਨ ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤਨਯਸ੍ਸ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸੇવ ਨਯਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਭਾવਂ ਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਇਮਿਨਾਪਿ ਆਚਰਿਯੇਨ ਇਧ ‘‘ਸਤ੍ਥੁਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।

    Nanu ca ‘‘idaṃ pana theyyacittena pariharantassa ākāsena gacchatopi pārājikamevā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.107) aṭṭhakathāyaṃ vuttavacanaṃ vinā pāḷiyaṃ ‘‘araññaṭṭha’’nti mātikāpadassa vibhaṅge ‘‘tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vā lataṃ vā tiṇaṃ vā pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 106) sāmaññavacanato suṅkaghāte ‘‘suṅkaṃ pariharati, āpatti dukkaṭassā’’ti vacanaṃ viya ettha ārakkhaṭṭhānaṃ pariharantassa visuṃ vuttapārājikāpattivacane asatipi ‘‘aṭṭhakathāya’’nti avatvā ‘‘satthunā’’ti kasmā āhāti? Vuccate – aṭṭhakathācariyena tatheva vuttattā āha. Kasmā pana aṭṭhakathācariyena ‘‘apaññattaṃ na paññapessāma, paññattaṃ na samucchindissāmā’’ti (pārā. 565) pāḷipāṭhaṃ jānantenapi pāḷiyaṃ avuttapārājikaṃ niddiṭṭhanti? Ettha vinicchayaṃ bhikkhūhi puṭṭhena bhagavatā vuttanayassa mahāaṭṭhakathāya āgatattā tasseva nayassa samantapāsādikāyaṃ niddiṭṭhabhāvaṃ jānantena imināpi ācariyena idha ‘‘satthunā’’ti vuttanti gahetabbaṃ.

    ਅਥ વਾ ‘‘ਸੁਙ੍ਕਂ ਪਰਿਹਰਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਆਰਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨવਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਅવਚਨਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤવਿਸਯਸ੍ਸ ਅਦਿਟ੍ਠਭਾવੇਨ વਾ ਸਿਯਾ, ਇਮਸ੍ਸ ਤਥਾ ਅਨવਜ੍ਜਤਾ વਾ ਸਿਯਾ, વੁਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰੇਨ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾ વਾ ਸਿਯਾਤਿ ਤਯੋ વਿਕਪ੍ਪਾ। ਤੇਸੁ ਪਠਮવਿਕਪ੍ਪੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਭਾવਬਾਧਨਤੋ ਦੁਬ੍ਬਿਕਪ੍ਪਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਦੁਤਿਯવਿਕਪ੍ਪੋ ਲੋਕવਜ੍ਜਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਸ ਅਨવਜ੍ਜਭਾવੋ ਨਾਮ ਅਨੁਪਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਨਾਦਾਤਬ੍ਬੋ। ਪਾਰਿਸੇਸਤੋ ਤਤਿਯવਿਕਪ੍ਪੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ।

    Atha vā ‘‘suṅkaṃ pariharati, āpatti dukkaṭassā’’ti vatvā ārakkhaṭṭhānavinicchaye avacanaṃ yathāvuttavisayassa adiṭṭhabhāvena vā siyā, imassa tathā anavajjatā vā siyā, vuttānusārena suviññeyyatā vā siyāti tayo vikappā. Tesu paṭhamavikappo sabbaññubhāvabādhanato dubbikappamattaṃ hoti. Dutiyavikappo lokavajjassa imassa anavajjabhāvo nāma anupapannoti anādātabbo. Pārisesato tatiyavikappo yujjati.

    ਤਤ੍ਥ ‘‘વੁਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰੇਨਾ’’ਤਿ ਕਿਮੇਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ, ਤਦਨੁਸਾਰੇਨ ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤਾ ਕਥਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਪਠਮਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇ ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ‘‘ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੦੬) ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਪਨ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਆਰਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨਪਰਿਹਰਣਞ੍ਚ। ‘‘ਗਮਨਕਾਲੇ ‘ਮੂਲਂ ਦਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਨਿਯਾਮੇਨ ਅਦਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤੋ ਪਰਿਕਪ੍ਪਾવਹਾਰੋવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਤਂ ਪਨ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਆਕਾਰੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪਹਾਯ ਗਮਨਂ ਠਾਨਾਚਾવਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤੇવਾਤਿ ਤੇਨ વਤ੍ਥੁਨਾ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ વਿਞ੍ਞਾਤਤ੍ਥਮੇવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚ વਿਸੁਂ ਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨਪਰਿਹਰਣਂ ਪਨ ਠਾਨਪਰਿਹਰਣਸਭਾવਤ੍ਤਾ ਸਭਾવਤੋ ਈਦਿਸਂવ ਸਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਇਦਂ વਿਯ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ વਕ੍ਖਮਾਨਰਾਜਸਮ੍ਮਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮਾਨਮ੍ਪਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤੇਨ ਤਂ ਪਰਿਹਰਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਯ ਪਾਰਾਜਿਕਾਯ ਅવਤ੍ਥੁਤਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸੇવ વਤ੍ਥੁਭਾવਞ੍ਚ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਙ੍ਕਂ ਪਰਿਹਰਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਭਗવਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਞ੍ਞੁਨਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੇਨ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੭) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਨੀਹਾਰਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਯਮਾਚਰਿਯੋਪਿ ‘‘ਸਤ੍ਥੁਨਾ ਪਾਰਾਜਿਕਮਨੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹਾਤਿ ਨਿਟ੍ਠਮੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ।

    Tattha ‘‘vuttānusārenā’’ti kimettha vuttaṃ nāma, tadanusārena imassāpi suviññeyyatā kathanti ce? Paṭhamaniddiṭṭhe araññaṭṭhaniddese sāmaññena ‘‘ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 106) idaṃ vuttaṃ, na pana theyyacittena ārakkhaṭṭhānapariharaṇañca. ‘‘Gamanakāle ‘mūlaṃ datvā gamissāmī’ti pubbaparikappitaniyāmena adatvā gacchato parikappāvahārova hotī’’ti ca ‘‘taṃ pana yena kenaci ākārena parikappitaṭṭhānaṃ pahāya gamanaṃ ṭhānācāvanaṃ nāma hotevāti tena vatthunā pārājikameva hotī’’ti ca ‘‘ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’ti iminā ca viññātatthameva hotī’’ti ca visuṃ na vuttaṃ. Suṅkaṭṭhānapariharaṇaṃ pana ṭhānapariharaṇasabhāvattā sabhāvato īdisaṃva santampi idaṃ viya parikappitaṭṭhānaṃ na hotīti vakkhamānarājasammataṭṭhānato aññaṃ parikappitaṭṭhānaṃ samānampi theyyacittuppattimattena taṃ pariharitvā gacchantassa theyyacittena attano pattaṃ gaṇhantassa viya pārājikāya avatthutañca dukkaṭasseva vatthubhāvañca viññāpetuṃ ‘‘suṅkaṃ pariharati, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttanti bhagavato adhippāyaññunā aṭṭhakathācariyena ‘‘pārājikamevā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.107) vuttattā tena aṭṭhakathāyaṃ vuttanīhārameva dassetuṃ ayamācariyopi ‘‘satthunā pārājikamanuddiṭṭha’’nti āhāti niṭṭhamettha gantabbaṃ.

    ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਪਰਿਹਰਿਤ੍વਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਦੂਰਤੋ વਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਪ੍ਪਹੋਨਕਤਾਯ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਭਾਰਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਰਞ੍ਞਾਰਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨੇ। ‘‘વਿਸੇਸੇਨਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੇਨ ਹੋਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਹੇਤੁਭਾવੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੀਯਂ। ਸਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਚੇਤਸਾਤਿ ਚ ਪਿਯਸੀਲੇਨਾਤਿ ਚ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ વਿਸੇਸਨਂ। ਅਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਇਮਸ੍ਸ ਓવਾਦਸ੍ਸ ਅਭਾਜਨਤਾਯ ਤਂ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਪਿਯਸੀਲੇਨਾ’’ਤਿ। ਪਿਯਸੀਲਸ੍ਸਾਪਿ ਸਤਿવਿਰਹਿਤਸ੍ਸ ਪਮਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸਰਣਾਸਮ੍ਭવਾ ਇਮਸ੍ਸ ਅਭਾਜਨਤਾਯ ਤਂ વਜ੍ਜੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਸਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਚੇਤਸਾ’’ਤਿ।

    Tasmāti yasmā evaṃ pariharitvā theyyacittena dūrato vajjetvā gacchantassāpi pārājikappahonakatāya accantabhāriyaṃ hoti, tasmā. Etthāti imasmiṃ araññārakkhaṭṭhāne. ‘‘Visesenā’’ti idaṃ ‘‘appamattena hotabba’’nti iminā hetubhāvena sambandhanīyaṃ. Satisampannacetasāti ca piyasīlenāti ca ‘‘bhikkhunā’’ti etassa visesanaṃ. Asikkhākāmassa bhikkhuno imassa ovādassa abhājanatāya taṃ parivajjetumāha ‘‘piyasīlenā’’ti. Piyasīlassāpi sativirahitassa pamattaṭṭhāne saraṇāsambhavā imassa abhājanatāya taṃ vajjetumāha ‘‘satisampannacetasā’’ti.

    ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Araññaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ੧੭੫-੬. ਤੋਯਦੁਲ੍ਲਭਕਾਲਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਤੋਯਂ ਦੁਲ੍ਲਭਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸੋ ਤੋਯਦੁਲ੍ਲਭੋ, ਤੋਯਦੁਲ੍ਲਭੋ ਚ ਸੋ ਕਾਲੋ ਚਾਤਿ ਤੋਯਦੁਲ੍ਲਭਕਾਲੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ। ਆવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ વਾਤਿ ਉਦਕਭਾਜਨਂ ਨਾਮੇਤ੍વਾ વਾ। ਪવੇਸੇਤ੍વਾ વਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ વਾ। ਛਿਦ੍ਦਂ ਕਤ੍વਾਪਿ વਾਤਿ ਉਦਕਭਾਜਨੇ ਓਮਟ੍ਠਾਦਿਭੇਦਂ ਛਿਦ੍ਦਂ ਕਤ੍વਾ વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ વਿਨਿਦ੍ਦਿਸੇਤਿ વਕ੍ਖਮਾਨੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੀਯਂ।

    175-6.Toyadullabhakālasminti toyaṃ dullabhaṃ yasmiṃ so toyadullabho, toyadullabho ca so kālo cāti toyadullabhakālo, tasmiṃ. Āvajjetvā vāti udakabhājanaṃ nāmetvā vā. Pavesetvā vāti attano bhājanaṃ tasmiṃ pakkhipitvā vā. Chiddaṃ katvāpi vāti udakabhājane omaṭṭhādibhedaṃ chiddaṃ katvā vā gaṇhantassa bhaṇḍagghena viniddiseti vakkhamānena sambandhanīyaṃ.

    ਤਥਾਤਿ ਯਥਾ ਤੋਯਦੁਲ੍ਲਭਕਾਲਸ੍ਮਿਂ ਭਾਜਨੇ ਰਕ੍ਖਿਤਗੋਪਿਤਂ ਉਦਕਂ ਅવਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨੇવ ਨੀਹਾਰੇਨ। વਾਪਿਯਂ વਾਤਿ ਪਰਸਨ੍ਤਕਾਯ ਸਾਰਕ੍ਖਾਯ વਾਪਿਯਂ વਾ। ਤਲ਼ਾਕੇ વਾਤਿ ਤਾਦਿਸੇ ਜਾਤਸ੍ਸਰੇ વਾ। ਏવਂ ਸਾਰਕ੍ਖਾਨਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਆਦੀਨਂ ਏਤੇਹਿ વਾ ਅવੁਤ੍ਤਸਮੁਚ੍ਚਯੇਨ વਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ વਾ ਗਹਣਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਉਪਲਕ੍ਖਣਪਦਨ੍ਤਿ ਭਾਜਨਗਤਜਲੇ ਚ ਇਧ ਚ ਤੇਲਭਾਜਨੇ વਿਯ ਮੁਖੇਨ વਾ વਂਸਾਦੀਹਿ વਾ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਿવਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਥਾવਤ੍ਥੁਕਮਾਪਤ੍ਤਿવਿਧਾਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Tathāti yathā toyadullabhakālasmiṃ bhājane rakkhitagopitaṃ udakaṃ avaharantassa pārājikaṃ vuttaṃ, teneva nīhārena. Vāpiyaṃ vāti parasantakāya sārakkhāya vāpiyaṃ vā. Taḷāke vāti tādise jātassare vā. Evaṃ sārakkhānaṃ pokkharaṇiādīnaṃ etehi vā avuttasamuccayena vā-saddena vā gahaṇaṃ veditabbaṃ. Attano bhājanaṃ pavesetvā gaṇhantassāti upalakkhaṇapadanti bhājanagatajale ca idha ca telabhājane viya mukhena vā vaṃsādīhi vā ākaḍḍhitvā theyyacittena pivantassa yathāvatthukamāpattividhānaṃ veditabbaṃ.

    ੧੭੭. ਮਰਿਯਾਦਨ੍ਤਿ વਾਪਿਆਦੀਨਂ ਪਾਲ਼ਿવਟ੍ਟਬਨ੍ਧਂ। ਛਿਨ੍ਦਤੋਤਿ ਕੁਦਾਲਾਦੀਹਿ ਪਂਸੁਆਦੀਨਿ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਦ੍વਿਧਾ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ। વਿਸੇਸਤ੍ਥਾવਜੋਤਕੇਨ ਤੁ-ਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਮਰਿਯਾਦਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਛਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥਾਯ વੀਚਿਯੋ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ਉਦਕਂ ਸਯਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ વਾ ਗੋਮਹਿਂਸੇ વਾ ਅਞ੍ਞੇ ਮਨੁਸ੍ਸੇ વਾ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੇ ਦਾਰਕੇ વਾ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਓਤਿਣ੍ਣੇ ਤਾਸੇਤ੍વਾ વਾ ਉਦਕੇ ਠਿਤਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾ ਛੇਦਾਪੇਤ੍વਾ વਾ ਪਾਤੇਤ੍વਾ વਾ ਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ વਾ ਜਲਂ ਖੋਭੇਤਿ, ਤਤੋ ਉਟ੍ਠਿਤਾਹਿ વੀਚੀਹਿ ਮਰਿਯਾਦੇ ਛਿਨ੍ਨੇਪਿ ਤੇਨੇવ ਛਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਏવਮੇવ ਗੋਮਹਿਂਸਾਦਯੋ ਮਰਿਯਾਦਂ ਆਰੋਹਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਆਰੋਹਾਪੇਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਤੇਸਂ ਖੁਰੇਹਿ ਮਰਿਯਾਦੇ ਛਿਨ੍ਨੇਪਿ, ਉਦਕਨਿਦ੍ਧਮਨਾਦਿਂ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ વਾ ਪਿਦਹਾਪੇਤ੍વਾ વਾ વਾਪਿਮਰਿਯਾਦਾਯ ਨੀਚਟ੍ਠਾਨਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ વਾ ਬਨ੍ਧਾਪੇਤ੍વਾ વਾ ਅਤਿਰੇਕਜਲਾਪਗਮਨਮਗ੍ਗਤੋ ਨੀਹਰਿਤਬ੍ਬੋਦਕਂ વਾਰੇਤ੍વਾ વਾ ਬਾਹਿਰਤੋ ਉਦਕਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ વਾ ਪੂਰੇਤਿ, ਓਘੇਨ ਮਰਿਯਾਦੇ ਛਿਨ੍ਨੇਪਿ ਤੇਨੇવ ਛਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੮ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਮਾਨਂ) ਏવਮਾਦਿਕਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਗਤવਿਸੇਸਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪੁਬ੍ਬਤੋਤਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਤ੍ਤਾ। ਭੂਤਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਮ੍ਪੀਤਿ ਭੂਤਗਾਮੇਨਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ। ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਥવਿਖਣਨਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ। ਮਰਿਯਾਦਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥਜਾਤਂ ਤਿਣਾਦਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਭੂਤਗਾਮਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਜਾਤਪਥવਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਪਥવਿਖਣਨਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    177.Mariyādanti vāpiādīnaṃ pāḷivaṭṭabandhaṃ. Chindatoti kudālādīhi paṃsuādīni uddharitvā dvidhā karontassa. Visesatthāvajotakena tu-saddena ‘‘mariyādaṃ chinditvā dubbalaṃ katvā tassa chindanatthāya vīciyo uṭṭhāpetuṃ udakaṃ sayaṃ otaritvā vā gomahiṃse vā aññe manusse vā kīḷante dārake vā otāretvā vā attano dhammatāya otiṇṇe tāsetvā vā udake ṭhitaṃ rukkhaṃ chinditvā vā chedāpetvā vā pātetvā vā pātāpetvā vā jalaṃ khobheti, tato uṭṭhitāhi vīcīhi mariyāde chinnepi teneva chinno hoti. Evameva gomahiṃsādayo mariyādaṃ ārohantenāpi aññehi ārohāpentenāpi tesaṃ khurehi mariyāde chinnepi, udakaniddhamanādiṃ pidahitvā vā pidahāpetvā vā vāpimariyādāya nīcaṭṭhānaṃ bandhitvā vā bandhāpetvā vā atirekajalāpagamanamaggato nīharitabbodakaṃ vāretvā vā bāhirato udakaṃ pavesetvā vā pūreti, oghena mariyāde chinnepi teneva chinnaṃ hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.108 atthato samānaṃ) evamādikaṃ aṭṭhakathāgatavisesaṃ saṅgaṇhāti. Adinnādānapubbatoti adinnādānassa pubbapayogattā. Bhūtagāmena saddhimpīti bhūtagāmenapi saddhiṃ. Api-saddena pathavikhaṇanaṃ sampiṇḍeti. Mariyādaṃ chindanto tatthajātaṃ tiṇādiṃ chindati, bhūtagāmapācittiyena saddhiṃ dukkaṭaṃ. Jātapathaviṃ chindati, pathavikhaṇanapācittiyena saddhiṃ dukkaṭaṃ āpajjatīti adhippāyo.

    ੧੭੮. ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ। ਅਨ੍ਤੋਭੂਤਹੇਤ੍વਤ੍ਥવਸੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਨ੍ਤੋ ਠਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਬਹਿਅਨ੍ਤੇਨ, ਬਹਿ ਠਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤੋਅਨ੍ਤੇਨ, ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਠਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਮਜ੍ਝਤੋ ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਅਨ੍ਤੋવਾਪਿਯਂ ਠਤ੍વਾ ਮਰਿਯਾਦਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਦਕੇ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤੇ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਉਦਕਗ੍ਘੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਪਾਰਾਜਿਕਾਸੁ ਯਥਾਪਨ੍ਨਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਬਹਿ ਠਤ੍વਾ ਮਰਿਯਾਦਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋવਾਪਿਯਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੋਦਕਸ੍ਸ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਚਾવਿਤਕ੍ਖਣੇ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਉਦਕਗ੍ਘੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਦਾਚਿ ਅਨ੍ਤੋ ਕਦਾਚਿ ਬਹਿ ਠਤ੍વਾ ਮਰਿਯਾਦਂ ਮਜ੍ਝੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਦਕਸ੍ਸ ਨੀਹਟਕ੍ਖਣੇ ਨੀਹਟਉਦਕਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ।

    178.Kātabboti ettha ‘‘bhaṇḍagghena āpattiyā’’ti pāṭhaseso. Antobhūtahetvatthavasena kāretabboti gahetabbo. Anto ṭhatvā chindanto bahiantena, bahi ṭhatvā chindanto antoantena, ubhayatthāpi ṭhatvā chindanto majjhato bhaṇḍagghena āpattiyā kāretabboti yojanā. Ayaṃ panettha attho – antovāpiyaṃ ṭhatvā mariyādaṃ chinditvā udake bahi nikkhamite nikkhantaudakagghena dukkaṭathullaccayapārājikāsu yathāpannāya āpattiyā kāretabbo. Bahi ṭhatvā mariyādaṃ chinditvā antovāpiyaṃ pavisantodakassa ṭhitaṭṭhānato cāvitakkhaṇe nikkhantaudakagghena āpattiyā kāretabbo. Kadāci anto kadāci bahi ṭhatvā mariyādaṃ majjhe ṭhapetvā chindanto majjhe ṭhitaṭṭhānaṃ chinditvā udakassa nīhaṭakkhaṇe nīhaṭaudakassa agghena āpattiyā kāretabboti.

    ਉਦਕਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Udakaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ੧੭੯-੮੦. વਾਰੇਨਾਤਿ વਾਰੇਨ વਾਰੇਨ ਸਾਮਣੇਰਾ ਅਰਞ੍ਞਤੋ ਯਂ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਚੇ ਆਚਰਿਯਾਨਮ੍ਪਿ ਆਹਰਨ੍ਤਿ, ਯਾવ ਤੇ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਪਮਾਣੇਨ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਆਚਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਨ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਾવ ਅਰਞ੍ਞਤੋ ਆਭਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਸਕਸਕਆਚਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਆਭਤਂ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਤੇਸਮੇવ ਚ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਹਾਰਕਾਨਂ ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ।

    179-80.Vārenāti vārena vārena sāmaṇerā araññato yaṃ dantakaṭṭhaṃ saṅghassatthāya ānetvā sace ācariyānampi āharanti, yāva te dantakaṭṭhaṃ pamāṇena chinditvā saṅghassa ca ācariyānañca na niyyādenti, tāva araññato ābhatattā taṃ sabbaṃ saṅghassa ca sakasakaācariyānañca ābhataṃ dantakaṭṭhaṃ tesameva ca dantakaṭṭhahārakānaṃ sāmaṇerānaṃ santakaṃ hotīti atthayojanā.

    ੧੮੧. ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤੇਸਮੇવ ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ। ਤਂ ਅਰਞ੍ਞਤੋ ਆਭਤਂ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਞ੍ਚ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਗਰੁਭਣ੍ਡਞ੍ਚ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸਙ੍ਘਿਕਾਯ ਭੂਮਿਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਘੇਨ ਰਕ੍ਖਿਤਗੋਪਿਤਤ੍ਤਾ ਗਰੁਭਣ੍ਡਭੂਤਂ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਞ੍ਚਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਅਧਿਕਚ-ਕਾਰੇਨ ਇਹਾવੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਕਥਾਗਤਸ੍ਸ ਗਣਪੁਗ੍ਗਲਗਿਹਿਪਰਿਬਦ੍ਧ ਆਰਾਮੁਯ੍ਯਾਨਸਞ੍ਜਾਤਛਿਨ੍ਨਾਛਿਨ੍ਨਰਕ੍ਖਿਤਗੋਪਿਤਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਮੁਚ੍ਚਿਤਤ੍ਤਾ ਤਞ੍ਚ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅવਹਟਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘવਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋ ਹੋਤਿ।

    181.Tasmāti yasmā tesameva sāmaṇerānaṃ santakaṃ hoti, tasmā. Taṃ araññato ābhataṃ dantakaṭṭhañca saṅghassa garubhaṇḍañca dantakaṭṭhanti sambandho. Saṅghikāya bhūmiyaṃ uppannaṃ saṅghena rakkhitagopitattā garubhaṇḍabhūtaṃ dantakaṭṭhañcāti vuttaṃ hoti. Gaṇhantassa cāti adhikaca-kārena ihāvuttassa aṭṭhakathāgatassa gaṇapuggalagihiparibaddha ārāmuyyānasañjātachinnāchinnarakkhitagopitadantakaṭṭhassa samuccitattā tañca theyyacittena gaṇhantassa avahaṭadantakaṭṭhassa agghavasena āpattiyo vattabbāti ayamattho dīpito hoti.

    ੧੮੨. ਤੇਹਿ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਹਾਰਕੇਹਿ ਸਾਮਣੇਰੇਹਿ। ਨਿਯ੍ਯਾਦਿਤਨ੍ਤਿ ਮਹਾਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਟਿਪਾਦਿਤਂ।

    182.Tehi dantakaṭṭhahārakehi sāmaṇerehi. Niyyāditanti mahāsaṅghassa paṭipāditaṃ.

    ੧੮੩. ਸਙ੍ਘਿਕਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਤੋਪਿ ਅવਹਾਰਾਭਾવੇ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਅਰਕ੍ਖਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਰਕ੍ਖਤ੍ਤਾਤਿ ਸਙ੍ਘਿਕਭਾવੇਨ ਲਦ੍ਧੇਪਿ ਰਕ੍ਖਿਤਗੋਪਿਤਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠੇ વਿਯ ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਤਾਰਕ੍ਖਾਯਾਭਾવਾ। ਯਥਾવੁਡ੍ਢਮਭਾਜੇਤਬ੍ਬਤੋਤਿ ਸਙ੍ਘਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਤੋ ਯਥਾવੁਡ੍ਢਂ ਪਟਿਪਾਟਿਮਨਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਭਾਜੇਤਬ੍ਬਫਲਪੁਪ੍ਫਾਦੀਨਂ વਿਯ ਭਾਜੇਤਬ੍ਬਤਾਭਾવਤੋ। ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ ਸਙ੍ਘਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮੇવ ਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾ।

    183. Saṅghikakālato paṭṭhāya theyyacittena gaṇhatopi avahārābhāve kāraṇaṃ dassetumāha ‘‘arakkhattā’’tiādi. Tattha arakkhattāti saṅghikabhāvena laddhepi rakkhitagopitadantakaṭṭhe viya saṅghena katārakkhāyābhāvā. Yathāvuḍḍhamabhājetabbatoti saṅghikattassāpi sato yathāvuḍḍhaṃ paṭipāṭimanatikkamma bhājetabbaphalapupphādīnaṃ viya bhājetabbatābhāvato. Sabbasādhāraṇattā cāti saṅghapariyāpannānaṃ sabbesameva sādhāraṇattā.

    ਇਦਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਦਿਤਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ। ਅਞ੍ਞਂ વਿਯਾਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਗਣਪੁਗ੍ਗਲਾਦਿਸਨ੍ਤਕਂ ਰਕ੍ਖਿਤਗੋਪਿਤਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ વਿਯ। ਏવਂ ਚੋਰਿਕਾਯ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅવਹਾਰਾਭਾવੇ ਕਾਰਣੇਨ ਸਾਧਿਤੇਪਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਕਪਰਿਕ੍ਖਾਰਮ੍ਪਿ ਗਣ੍ਹਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟਾ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। વਤ੍ਤਂ ਪਨ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ – ਸਙ੍ਘਿਕਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਨ ਪਧਾਨਘਰਾਦੀਸੁ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਚਿਰੇਨ ਓਸਰਨ੍ਤੇਨ ਬਹਿ વੀਤਿਨਾਮੇਤਬ੍ਬਦਿવਸੇ ਗਣੇਤ੍વਾ ਤਂਪਮਾਣੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਮਗ੍ਗਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਏਕਂ ਦ੍વੇ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਾਨਿ ਥવਿਕਾਯ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਤ੍ਥੇવ વਸਨ੍ਤੇਨ ਦਿવਸੇ ਖਾਦਿਤਬ੍ਬਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।

    Idanti saṅghassa niyyāditadantakaṭṭhaṃ. Aññaṃ viyāti aññaṃ gaṇapuggalādisantakaṃ rakkhitagopitadantakaṭṭhaṃ viya. Evaṃ corikāya gaṇhato avahārābhāve kāraṇena sādhitepi theyyacittena sakaparikkhārampi gaṇhato dukkaṭassa vuttattā tathā gaṇhanto dukkaṭā na muccatīti daṭṭhabbaṃ. Vattaṃ pana jānitabbaṃ – saṅghikadantakaṭṭhaṃ gaṇhantena padhānagharādīsu pavisitvā cirena osarantena bahi vītināmetabbadivase gaṇetvā taṃpamāṇena gahetabbaṃ, maggaṃ gacchantena ekaṃ dve dantakaṭṭhāni thavikāya pakkhipitvā gantabbaṃ, tattheva vasantena divase khāditabbadantakaṭṭhaṃ gahetabbanti.

    ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Dantakaṭṭhakathāvaṇṇanā.

    ੧੮੪. ‘‘ਅਗ੍ਗਿਂ વਾ ਦੇਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਰੁਕ੍ਖੇ’’ਤਿ ਪਕਰਣਤੋ ਲਬ੍ਭਤਿ ‘‘ਰੁਕ੍ਖੋ વਿਨਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਚ ‘‘વਨਪ੍ਪਤਿ ਨਾਮ ਯੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤੋ ਹੋਤਿ ਰੁਕ੍ਖੋ ਪਰਿਭੋਗੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੧੦) ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੧੦) ਚ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਮ੍ਬਲਬੁਜਪਨਸਾਦਿਕੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਰਿਭੋਗਾਰਹੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾਯਤ੍ਤੋ ਰਕ੍ਖਿਤਗੋਪਿਤੋਯੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਗ੍ਗਿਂ વਾ ਦੇਤੀਤਿ ਚੋਰਿਕਾਯ ਅਗ੍ਗਿਂ ਆਲਿਮ੍ਪੇਤਿ વਾ। ਸਤ੍ਥੇਨ ਰੁਕ੍ਖੇ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਆਕੋਟੇਤੀਤਿ વਾਸਿਫਰਸੁਆਦਿਸਤ੍ਥੇਨ ਰੁਕ੍ਖਤਚਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਆવਾਟਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਮਣ੍ਡੂਕਕਣ੍ਟਕਨਾਮਕਂ વਿਸਂ વਾ ਰੁਕ੍ਖੇ ਆਕੋਟੇਤੀਤਿ ਚੋਰਿਕਾਯ ਰੁਕ੍ਖਂ ਨਾਸੇਤੁਕਾਮੋ ਰੁਕ੍ਖੇ ਮਣ੍ਡੂਕਕਣ੍ਟਕਨਾਮਕਂ વਿਸਂ ਪવੇਸੇਤਿ।

    184.‘‘Aggiṃvā detī’’tiādīsu ‘‘rukkhe’’ti pakaraṇato labbhati ‘‘rukkho vinassatī’’ti vakkhamānattā, rukkho ca ‘‘vanappati nāma yo manussānaṃ pariggahito hoti rukkho paribhogo’’ti (pārā. 110) pāḷiyaṃ āgatattā ca aṭṭhakathāya (pārā. aṭṭha. 1.110) ca vuttanayena ambalabujapanasādiko manussānaṃ paribhogāraho manussāyatto rakkhitagopitoyeva gahetabbo. Aggiṃ vā detīti corikāya aggiṃ ālimpeti vā. Satthena rukkhe samantato ākoṭetīti vāsipharasuādisatthena rukkhatacaṃ chindanto samantato āvāṭaṃ dasseti. Maṇḍūkakaṇṭakanāmakaṃ visaṃ vā rukkhe ākoṭetīti corikāya rukkhaṃ nāsetukāmo rukkhe maṇḍūkakaṇṭakanāmakaṃ visaṃ paveseti.

    ੧੮੫. ਯੇਨ વਾ ਤੇਨ વਾਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਨ વਾ ਅવੁਤ੍ਤੇਨ વਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਉਪਾਯੇਨ। ਰੁਕ੍ਖੋ વਿਨਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਗ੍ਗਿਂ ਦਤ੍વਾ ਝਾਪਿਤੋ ਧਞ੍ਞਕਲਾਪੋ વਿਯ, ਤੇਲਕੁਮ੍ਭੀ વਿਯ ਚ વਿਨਾવ ਠਾਨਾਚਾવਨੇਨ ਯਥਾਟ੍ਠਿਤਮੇવਨਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਡਯ੍ਹਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਅਗ੍ਗਿਂ ਦੇਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਨਸ੍ਸਤੀਤਿ ਮਣ੍ਡੂਕਕਣ੍ਟਕਾਕੋਟਨਾਦਿਅવਸੇਸਪਯੋਗਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ‘‘ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਪਹਾਰੇ ਪਹਾਰੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ, ਏਕਂ ਪਹਾਰਂ ਅਨਾਗਤੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਹਾਰੇ ਆਗਤੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੧੦) ਠਾਨਾਚਾવਨੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ਆਗਤਤ੍ਤਾ। ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਪਾਠਾਗਤਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਨ ਪਾਰਿਸੇਸਤੋ ਚ ਸੂਚੀਯਤੀਤਿ ਤਬ੍ਬਾਚਕਸ੍ਸ વਾ ਸਙ੍ਗਾਹਕਸ੍ਸ વਾ વਚਨਸ੍ਸ ਇਹਾવਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਪਾਸਂਸਿਕੋਪਿ ਇਹਾવੁਤ੍ਤੋ।

    185.Yena vā tena vāti yathāvuttena vā avuttena vā yena kenaci upāyena. Rukkho vinassatīti aggiṃ datvā jhāpito dhaññakalāpo viya, telakumbhī viya ca vināva ṭhānācāvanena yathāṭṭhitamevanassati. ‘‘Ḍayhatī’’ti idaṃ ‘‘aggiṃ detī’’ti idaṃ sandhāya vuttaṃ. Vinassatīti maṇḍūkakaṇṭakākoṭanādiavasesapayogaṃ sandhāya vuttanti daṭṭhabbaṃ ‘‘theyyacitto chindati, pahāre pahāre āpatti dukkaṭassa, ekaṃ pahāraṃ anāgate āpatti thullaccayassa, tasmiṃ pahāre āgate āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 110) ṭhānācāvanena pārājikassa āgatattā. Pakāsitanti ettha ‘‘aṭṭhakathāya’’nti labbhati. Pāṭhāgataṃ pārājikaṃ pana pārisesato ca sūcīyatīti tabbācakassa vā saṅgāhakassa vā vacanassa ihāvijjamānattā tattha vinicchayo pāsaṃsikopi ihāvutto.

    વਨਪ੍ਪਤਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Vanappatikathāvaṇṇanā.

    ੧੮੬-੭. ‘‘ਹਰਣਕਂ ਨਾਮ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਹਰਣਕਂ ਭਣ੍ਡਂ। ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਆਮਸਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ। ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੧੧) વੁਤ੍ਤਹਰਣਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ‘‘ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੧੧) ਪਾਠੇ ‘‘ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹਿਤਸੀਸਾਦਿਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਭੇਦવਸੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੧੦) ਆਗਤવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ’’ਤਿ। ਕਿਰਿਯਾਨਂ ਸਕਮ੍ਮਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਲਙ੍ਕਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ। ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾਤਿ ਗੀવੇਯ੍ਯਕਾਦਿਂ। ਮੋਚੇਤ੍વਾਤਿ ਕਣ੍ਣਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਾਦਿਂ।

    186-7. ‘‘Haraṇakaṃ nāma aññassa haraṇakaṃ bhaṇḍaṃ. Theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 111) vuttaharaṇakaniddese ‘‘ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 111) pāṭhe ‘‘ṭhāna’’nti gahitasīsādiṭṭhānappabhedavasena aṭṭhakathāya (pārā. aṭṭha. 1.110) āgatavinicchayaṃ dassetumāha ‘‘chinditvā mocetvā gaṇhato’’ti. Kiriyānaṃ sakammakattā ‘‘alaṅkāra’’nti pāṭhaseso. Chinditvāti gīveyyakādiṃ. Mocetvāti kaṇṇapiḷandhanādiṃ.

    ਸੀਸਾਦੀਹਿ ਮੋਚਿਤਮਤ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ વਿਸੇਸਿਤਬ੍ਬਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਲਙ੍ਕਾਰਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਤਮੇવ ਭੁਮ੍ਮੇਕવਚਨਨ੍ਤવਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਆਕਡ੍ਢਨવਿਕਡ੍ਢਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਭਿਮੁਖਂ ਕਡ੍ਢਨਂ ਆਕਡ੍ਢਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮੀਪਮਾવਿਞ੍ਛਨਂ ਆਕਡ੍ਢਨਂ, વਿਪਰੀਤਂ ਕਡ੍ਢਨਂ વਿਕਡ੍ਢਨਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤਂ વਿਕਡ੍ਢਨਂ।

    Sīsādīhimocitamattasminti etthāpi visesitabbadassanatthaṃ ‘‘alaṅkārasmi’’nti tameva bhummekavacanantavasena gahetabbaṃ. Ākaḍḍhanavikaḍḍhananti ettha abhimukhaṃ kaḍḍhanaṃ ākaḍḍhananti katvā attano samīpamāviñchanaṃ ākaḍḍhanaṃ, viparītaṃ kaḍḍhanaṃ vikaḍḍhananti katvā tabbiparītaṃ vikaḍḍhanaṃ.

    ੧੮੮-੯. વਲਯਨ੍ਤਿ ਅવਙ੍ਕਂ ਮਟ੍ਠਹਤ੍ਥੂਪਗਂ। ਕਟਕਮ੍ਪਿ વਾਤਿ ਅਨੇਕવਙ੍ਕੇ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਬੁਬ੍ਬੁਲ਼ਾਦੀਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ વਾ ਅਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ વਾ ਕਤਂ ਹਤ੍ਥੂਪਗਂ। ਅਗ੍ਗਬਾਹੁਨ੍ਤਿ ਕਪ੍ਪਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਗ੍ਗਹਤ੍ਥਂ। ਅਪਰਾਪਰਂ ਚਾਰੇਤੀਤਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਞ੍ਚਾਰੇਤਿ। ‘‘ਸਾਰੇਤੀ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ, ਸੋਯੇવ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਂ વਲਯਂ વਾ ਕਟਕਂ વਾ। ਆਕਾਸਗਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਹਿ ਯਥਾ ਹਤ੍ਥਂ ਨ ਫੁਸਤਿ, ਤਥਾ ਆਕਾਸਗਤਂ ਕਰੋਤਿ। ਨਿਧਿવਲਯਸ੍ਸ ਪવੇਸਿਤਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਹਿ ਅਫੁਸਨ੍ਤਂ ਆਕਾਸਗਤਕਰਣੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤਿ, ਇਧ ‘‘ਰਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕਤੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਇਦਨ੍ਤਿ વਲਯਂ ਕਟਕਞ੍ਚ।

    188-9.Valayanti avaṅkaṃ maṭṭhahatthūpagaṃ. Kaṭakampi vāti anekavaṅke yojetvā bubbuḷādīni dassetvā vā adassetvā vā kataṃ hatthūpagaṃ. Aggabāhunti kapparato paṭṭhāya aggahatthaṃ. Aparāparaṃ cāretīti ito cito ca sañcāreti. ‘‘Sāretī’’ti vā pāṭho, soyeva attho. Taṃ valayaṃ vā kaṭakaṃ vā. Ākāsagataṃ karotīti sabbadisāhi yathā hatthaṃ na phusati, tathā ākāsagataṃ karoti. Nidhivalayassa pavesitarukkhamūle sabbadisāhi aphusantaṃ ākāsagatakaraṇe pārājikaṃ hoti, idha ‘‘rakkhatī’’ti kasmā vuttanti āha ‘‘saviññāṇakato’’tiādi. Idanti valayaṃ kaṭakañca.

    ੧੯੦. ‘‘ਨਿવਤ੍ਥਂ વਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚੀવਰਮ੍ਪਿ ਗਯ੍ਹਤਿ। ਪਰਸ੍ਸ વਤ੍ਥਸਾਮਿਕਸ੍ਸ। ਪਰੋਪੀਤਿ વਤ੍ਥਸਾਮਿਕੋਪਿ। ਤਨ੍ਤਿ ਚੋਰੇਨ ਅਚ੍ਛਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਨਿવਤ੍ਥવਤ੍ਥਂ। ਲਜ੍ਜਾਯ ਸਹਸਾ ਨ ਮੁਞ੍ਚਤੀਤਿ ਲਜ੍ਜਾਯ ਸੀਘਤਰਂ ਨ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ।

    190.‘‘Nivatthaṃ vattha’’nti iminā cīvarampi gayhati. Parassa vatthasāmikassa. Paropīti vatthasāmikopi. Tanti corena acchijjamānaṃ attanā nivatthavatthaṃ. Lajjāya sahasā na muñcatīti lajjāya sīghataraṃ na pariccajati.

    ੧੯੧. ਚੋਰੋਪਿ ਆਕਡ੍ਢਤਿ, ਸੋ ਪਰੋਪਿ ਆਕਡ੍ਢਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸੋ ਪਰੋ ਚੋਰਤੋ ਅਞ੍ਞੋ, વਤ੍ਥਸਾਮਿਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਸ੍ਸਾਤਿ વਤ੍ਥਸਾਮਿਕਸ੍ਸ।

    191. Coropi ākaḍḍhati, so paropi ākaḍḍhatīti yojanā. So paro corato añño, vatthasāmikoti attho. Parassāti vatthasāmikassa.

    ੧੯੨. ‘‘ਠਾਨਾ ਚਾવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਪਾਠੇ ਠਾਨ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਸੀਸਾਦਿਟ੍ਠਾਨਤੋ ਹਰੀਯਤੇਤਿ ਹਰਣਕਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਲਙ੍ਕਾਰਾਦਿਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਚਾવਨੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਤਦੇવ ਹਰਣਕਂ ਹਾਰਕੇਨ ਸਹ ਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਾਰਕਸ੍ਸ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਅਪਨਯਨੇਨ ਠਾਨਾਚਾવਨਞ੍ਚ ‘‘ਠਾਨਾ ਚਾવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾવ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤੀਤਿ ਤਤ੍ਥਾਪਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਸਭਣ੍ਡਹਾਰਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਭਣ੍ਡਂ ਹਰਤਿ ਨੇਤੀਤਿ ਭਣ੍ਡਹਾਰਕੋ, ਪੁਰਿਸਾਦਿਕੋ, ਤੇਨ ਸਹਾਤਿ ਸਭਣ੍ਡਹਾਰਕਂ, ਅਲਙ੍ਕਾਰવਤ੍ਥਾਦੀਨਿ ਆਦਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਹਿ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਦਿਪਾਣੇਹਿ ਸਹੇવ। ਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਤੇਹਿ ਹਰਿਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਹਰਣਕਸਙ੍ਖਾਤવਤ੍ਥਾਭਰਣਾਦਿਭਣ੍ਡਂ । ਨੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਨੇਨ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦੋ। ਨੇਨ੍ਤੋਤਿ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਚਾવੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਇਚ੍ਛਿਤਦਿਸਾਭਿਮੁਖਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤੋ। ਅਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਪਾਦੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾਤਿ ਪਾਠਸੇਸਯੋਜਨਾ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਹਾਰਕਸ੍ਸ। ਪਠਮਪਾਦੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਠਮਂ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਦਿਸਤੋ ਚੋਰਸ੍ਸਾਭਿਮਤਦਿਸਂ ਗਤੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਚੁਤੋ ਸਿਯਾਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    192. ‘‘Ṭhānā cāveyyā’’ti pāṭhe ṭhāna-saddena saṅgahitasīsādiṭṭhānato harīyateti haraṇakanti vuttālaṅkārādibhaṇḍassa cāvanena pārājikaṃ dassetvā idāni tadeva haraṇakaṃ hārakena saha harantassa hārakassa ṭhitaṭṭhānato apanayanena ṭhānācāvanañca ‘‘ṭhānā cāveyyā’’ti imināva saṅgayhatīti tatthāpi vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘sabhaṇḍahāraka’’ntiādi. Bhaṇḍaṃ harati netīti bhaṇḍahārako, purisādiko, tena sahāti sabhaṇḍahārakaṃ, alaṅkāravatthādīni ādāya gacchantehi itthipurisādipāṇehi saheva. Bhaṇḍanti tehi hariyamānattā haraṇakasaṅkhātavatthābharaṇādibhaṇḍaṃ . Nentassāti ‘‘nento assā’’ti padacchedo. Nentoti ṭhitaṭṭhānato cāvetvā attanā icchitadisābhimukhaṃ pāpento. Assa paṭhame pāde atikkante thullaccayaṃ āpajjitvāti pāṭhasesayojanā. Assāti imassa bhaṇḍahārakassa. Paṭhamapāde atikkante attanā paṭhamaṃ gantabbadisato corassābhimatadisaṃ gate thullaccayaṃ āpajjitvā dutiye atikkante cuto siyāti yojanā.

    ੧੯੩. ਥੇਯ੍ਯਚੇਤਨੋ ਸਚੇ ਤਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਪਰਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਭਣ੍ਡਂ ਪਾਤਾਪੇਤਿ, ਪਰਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਭਣ੍ਡੇ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਤਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਪਾਤਾਪਕਸ੍ਸ ਪਰਾਜਯੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਭਣ੍ਡੇ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਤਿ ਭਣ੍ਡੇ ਹਤ੍ਥਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮੁਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ।

    193. Theyyacetano sace tajjetvā parassa hatthato bhaṇḍaṃ pātāpeti, parassa hatthato bhaṇḍe muttamatte tajjetvā pātāpakassa parājayoti yojanā. Bhaṇḍe muttamatteti bhaṇḍe hatthato kesaggamattampi muttakkhaṇe.

    ੧੯੪. ਅਥਾਪੀਤਿ ਅਥ વਾ। ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਪਾਤਾਪੇਤਿ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਯਂ ਮਯ੍ਹਂ ਰੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਏવਰੂਪਂ ਚੇ ਹੋਤਿ, ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਿਸੇਸੇਤ੍વਾ વਾ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਤਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਪਾਤੇਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਏવਂ ਪਾਤਿਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਤਸ੍ਸ ਚੋਰਸ੍ਸ ਆਮਸਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    194.Athāpīti atha vā. Parikappetvā pātāpeti vāti ettha ‘‘yaṃ mayhaṃ ruccati, taṃ gaṇhissāmī’’ti vā ‘‘evarūpaṃ ce hoti, gaṇhissāmī’’ti visesetvā vā parikappetvā tajjetvā pāteti, dukkaṭaṃ. Evaṃ pātitaṃ bhaṇḍaṃ tassa corassa āmasane dukkaṭaṃ vuttanti yojanā.

    ੧੯੫. ਯਥਾવਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘਾਨੁਰੂਪਂ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਛਡ੍ਡਿਤੇਪੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਚੋਰਭਾવਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਭੀਤਤਸਿਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਨੀਯਮਾਨੇ ਭਣ੍ਡੇ ਛਡ੍ਡਿਤੇਪਿ ਸਤਿ। ਤੇਨੇવ ਠਾਨਾਚਾવਨਂ ਕਾਰਾਪਿਤਨ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਨ ਦੋਸੋ’’ਤਿ। ‘‘ਤਿਟ੍ਠ ਤਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਉਤ੍ਤਸਿਤ੍વਾ ਛਡ੍ਡਨਂ ਤਸ੍ਸ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ વਿਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤਥਾ વਦਤੋ ਪਨ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ।

    195.Yathāvatthunti bhaṇḍassa agghānurūpaṃ, thullaccayaṃ hotīti adhippāyo. Chaḍḍitepīti tassa corabhāvaṃ jānitvā bhītatasitena attanā nīyamāne bhaṇḍe chaḍḍitepi sati. Teneva ṭhānācāvanaṃ kārāpitanti pārājikanti na gahetabbanti āha ‘‘na doso’’ti. ‘‘Tiṭṭha tiṭṭhā’’ti vutte pana uttasitvā chaḍḍanaṃ tassa āṇattiyā vinā hotīti tattha tassa anāpattīti adhippāyo. Tathā vadato pana adinnādānapubbapayogattā dukkaṭameva.

    ੧੯੬. ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਭਣ੍ਡਂ। ਤਦੁਦ੍ਧਾਰੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਛਡ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਕਦਾ ਸਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਾਮਿਕੇ ਸਾਲਯੇ ਗਤੇ’’ਤਿ। ਨਿਰਾਲਯਂ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਪਨ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅਸਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇ ਨ ਦੋਸੋਤਿ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    196.Tanti taṃ chaḍḍitaṃ bhaṇḍaṃ. Taduddhāreti tassa chaḍḍitassa bhaṇḍassa uddhāre pārājikaṃ. Pārājikaṃ kadā siyāti āha ‘‘sāmike sālaye gate’’ti. Nirālayaṃ chaḍḍitaṃ pana gaṇhato asati theyyacitte na dosoti byatirekato dasseti.

    ੧੯੭. ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਸਾਲਯਕਾਲੇ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਭਾવਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਗਣ੍ਹਤੋ’’ਤਿ। ਪੁਬ੍ਬਗਾਥਾਯ ‘‘ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਧਾਨੁવਤ੍ਤਤੇ। ਸਕਸਞ੍ਞਾਯਗਣ੍ਹਤੋਤਿ ‘‘ਤਿਟ੍ਠ ਤਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਉਤ੍ਤਸਿਤ੍વਾ ਸਾਲਯਂ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਤਂ વਤ੍ਥੁਂ ਸਕਸਞ੍ਞਾਯ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਗਹਣੇਤਿ ਸਕਸਞ੍ਞਾਯ ਗਹਣਹੇਤੁ, ਸਕਸਞ੍ਞਾਯ ਗਹਿਤਭਣ੍ਡਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਹਣਕਾਰਣਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅવਹਾਰਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ । ਤੇਨਾਹ ‘‘ਗਹਣੇ ਪਨ ਰਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ। ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਪਨ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ‘‘ਤਥਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਗਹਣੇ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਤਿਦਿਸਤਿ।

    197. Sāmikassa sālayakāle gaṇhantassāpi pārājikābhāvappakāraṃ dassetumāha ‘‘gaṇhato’’ti. Pubbagāthāya ‘‘ta’’nti idhānuvattate. Sakasaññāyagaṇhatoti ‘‘tiṭṭha tiṭṭhā’’ti vacanato uttasitvā sālayaṃ chaḍḍitaṃ taṃ vatthuṃ sakasaññāya gaṇhantassa. Gahaṇeti sakasaññāya gahaṇahetu, sakasaññāya gahitabhaṇḍaṃ attano gahaṇakāraṇā bhikkhuṃ avahārāpattito rakkhatīti adhippāyo . Tenāha ‘‘gahaṇe pana rakkhatī’’ti. Bhaṇḍadeyyaṃ pana hotīti yojanā. ‘‘Tathā’’ti iminā gahaṇe rakkhatīti atidisati.

    ੧੯੮-੯. ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਮੇਤੇਨ ਭਣ੍ਡੇਨ, ਜੀવਿਤਰਕ੍ਖਨਮੇવ વਰਤਰ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਰਾਲਯੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਭੀਤੋ ਚੋਰਾ ਪਲਾਯਤੀ’’ਤਿ। ਚੋਰਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਂ। ਗਣ੍ਹਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ, ਤਥਾ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਤਂ ਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ વਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਅਨવਜ੍ਜੇਪਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤવਸੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਹੋਤਿ, ਅਸਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇ ਦੁਕ੍ਕਟਮ੍ਪਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਾવਲਕ੍ਖਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਨਿ ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇ ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    198-9.Dhuranikkhepaṃ katvāti ‘‘mayhaṃ kimetena bhaṇḍena, jīvitarakkhanameva varatara’’nti nirālayo hutvā. Tenāha ‘‘bhīto corā palāyatī’’ti. Corāti ettha ca hetumhi nissakkaṃ. Gaṇhatoti ettha ‘‘ta’’nti pāṭhaseso, tathā chaḍḍitaṃ taṃ bhaṇḍanti attho. Uddhāre dukkaṭanti vatthumhi anavajjepi theyyacittavasena dukkaṭaṃ hoti, asati theyyacitte dukkaṭampi na hotīti vuttaṃ hoti. Āharāpenteti ettha bhāvalakkhaṇe bhummaṃ, tasmiṃ bhaṇḍasāmini āharāpente satīti attho.

    ੨੦੦. ਨਿਰਾਲਯੇਨ ਛਡ੍ਡਿਤવਤ੍ਥੁਨੋ ਗਹਣੇ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਅਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਾਜਯੋ ਚ ਕਸ੍ਮਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਅਞ੍ਞਾਸੂਤਿ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਾਦੀਸੁ ਇਤਰਾਸੁ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ।

    200. Nirālayena chaḍḍitavatthuno gahaṇe bhaṇḍadeyyañca adentassa parājayo ca kasmāti āha ‘‘tassā’’tiādi. Aññāsūti mahāpaccariyādīsu itarāsu aṭṭhakathāsu.

    ਹਰਣਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Haraṇakakathāvaṇṇanā.

    ੨੦੧. ਉਪਨਿਧਿਕਥਾਯ ‘‘ਨ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾવਾਦਂ ਭਾਸਤੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਰਹਸਿ ‘‘ਇਦਂ ਮਯ੍ਹਂ ਭਣ੍ਡਂ ਪਟਿਸਾਮੇਤ੍વਾ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਦਿਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਪਚ੍ਛਾ ਸਾਮਿਕੇਨ ‘‘ਦੇਹਿ ਮੇ ਤਂ ਭਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੁਪਗਨ੍ਤੁਂ ‘‘ਨਾਹਂ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾવਾਦਂ ਭਾਸਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਗਣ੍ਹਾਮੀਤਿ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿਂ। ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਾ ਹੇਸੋ ਅਤੀਤੇ વਤ੍ਤਮਾਨਪ੍ਪਯੋਗੋਯਂ। ‘‘ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾવਾਦੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ੨) ਇਮਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ વਿਸਯੇ ਕਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪੁਬ੍ਬਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪੁਬ੍ਬਕਤ੍ਤਾਤਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸ੍ਸ ਸਹਪਯੋਗવਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਤ੍ਤਾ, ਨ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਤ੍ਤਾ। ਨ ਹਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਟ੍ਠਾਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਮਤ੍ਥੀਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪਯੋਗਤ੍ਤਾ’’ਤਿ।

    201. Upanidhikathāya ‘‘na gaṇhāmī’’ti sampajānamusāvādaṃ bhāsatoti yojanā. Yena kenaci rahasi ‘‘idaṃ mayhaṃ bhaṇḍaṃ paṭisāmetvā dehī’’ti niyyāditaṃ bhaṇḍaṃ pacchā sāmikena ‘‘dehi me taṃ bhaṇḍa’’nti vutte accantamupagantuṃ ‘‘nāhaṃ gaṇhāmī’’ti sampajānamusāvādaṃ bhāsatoti attho. Gaṇhāmīti aggahesiṃ. Accantā heso atīte vattamānappayogoyaṃ. ‘‘Sampajānamusāvāde pācittiya’’nti (pāci. 2) imassa sikkhāpadassa visaye kasmā dukkaṭaṃ vuttanti āha ‘‘adinnādānapubbakattā’’tiādi. Tattha adinnādānapubbakattāti adinnādānassa sahapayogavasena pubbaṅgamattā, na pubbapayogattā. Na hi adinnādānassa pubbapayoge pācittiyaṭṭhāne dukkaṭamatthīti. Tenevāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘adinnādānassa payogattā’’ti.

    ੨੦੨. ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇ। ਕਿਂ ਨੁ ਦਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਤਿ ਕਿਂ ਨੁ। વਿਮਤੁਪ੍ਪਾਦੇਤਿ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਭੁਮ੍ਮਂ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ।

    202.Etassāti etassa samīpe. Kiṃ nu dassatīti dassati kiṃ nu. Vimatuppādeti hetumhi bhummaṃ. Tassāti yassa bhikkhuno santike upanikkhittaṃ, tassa.

    ੨੦੩. ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ। ਦਾਨੇ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਦਾਨવਿਸਯੇ ਉਸ੍ਸਾਹਰਹਿਤੇ ਸਤਿ, ‘‘ਨ ਦਾਨਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਕਤੇਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇ’’ਤਿ। ਪਰੋਤਿ ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਕੋ। ਧੁਰਨ੍ਤਿ ‘‘ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਆਕਾਰੇਨ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਸ੍ਸਾਹਂ। ਨਿਕ੍ਖਿਪੇਤਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯ।

    203.Tasminti yasmiṃ upanikkhittaṃ, tasmiṃ bhikkhumhi. Dāne nirussāheti attani nikkhittassa bhaṇḍassa sāmikassa dānavisaye ussāharahite sati, ‘‘na dāni taṃ dassāmī’’ti dhuranikkhepe kateti adhippāyo. Tenevāha ‘‘ubhinnaṃ dhuranikkhepe’’ti. Paroti bhaṇḍasāmiko. Dhuranti ‘‘yena kenaci ākārena gaṇhissāmī’’ti ussāhaṃ. Nikkhipeti nikkhipeyya.

    ੨੦੪. ਚਿਤ੍ਤੇਨਾਦਾਤੁਕਾਮੋવਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਯੋ ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ। ਚੇਤਿ ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦਤ੍ਥੇ। ਯੋ ਚੋਰੋ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਦਾਤੁਕਾਮੋવ, ਤਸ੍ਸ ਚੋਰਸ੍ਸ ‘‘ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮੁਖੇਨ વਦਤੋਪੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਥ વਾ ਅਦਾਤੁਕਾਮੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਹੁਤ੍વਾ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ। ਚੇਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥੋ। ਏવਾਤਿ ‘‘ਪਰਾਜਯੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਦਾਤੁਕਾਮੋ ਹੁਤ੍વਾ ਮੁਖੇਨ ‘‘ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਦਤੋਪਿ ਸਾਮਿਨੋ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਸਤਿ ਪਰਾਜਯੋ ਹੋਤੇવਾਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    204.Cittenādātukāmovāti ettha ‘‘yo tassā’’ti pāṭhaseso. Ceti api-saddatthe. Yo coro cittena adātukāmova, tassa corassa ‘‘dassāmī’’ti mukhena vadatopīti yojanā. Atha vā adātukāmoti ettha ‘‘hutvā’’ti pāṭhaseso. Ceti vuttattho. Evāti ‘‘parājayo’’ti iminā yujjati. Cittena adātukāmo hutvā mukhena ‘‘dassāmī’’ti vadatopi sāmino dhuranikkhepe sati parājayo hotevāti yojanā.

    ਉਪਨਿਧਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Upanidhikathāvaṇṇanā.

    ੨੦੫. ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਂ ਨਾਮ ਰਞ੍ਞਾ ਠਪਿਤਂ ਹੋਤਿ ਪਬ੍ਬਤਖਣ੍ਡੇ વਾ ਨਦੀਤਿਤ੍ਥੇ વਾ ਗਾਮਦ੍વਾਰੇ વਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੧੩) ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਸ੍ਸ ‘‘ਸੁਙ੍ਕਂ ਤਤੋ ਹਨਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… વਿਨਾਸੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੧੩) ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਨਿਰੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨੀਯਮਾਨੇ ਭਣ੍ਡੇ ਏਤ੍ਤਕਤੋ ਏਤ੍ਤਕਂ ਰਾਜਭਾਗਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾਦੀਹਿ ਤਂਤਂਪਦੇਸਸਾਮਿਕੇਹਿ ਨਿਯਮਿਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਖਣ੍ਡਾਦਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ। ਬਹੀਤਿ ਸੁਙ੍ਕਗਹਣਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਸੀਮਤੋ ਬਹਿ। ਪਾਤੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਪਕਰਣਤੋ ਲਬ੍ਭਤਿ। ‘‘ਰਾਜਾਰਹਂ ਭਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ। ਯਤੋ ਕੁਤੋਚਿ ਭਣ੍ਡਤੋ ਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਗ੍ਘਨਕੋ ਭਾਗੋ ਰਾਜਾਦਿਦੇਸਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ, ਤਾਦਿਸਂ ਭਣ੍ਡਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ਬਹਿ ਪਤਤਿ, ਏવਂ ਖਿਪਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਧੁવਂ ਪਤਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ, ‘‘ਭਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿ ਪਕਰਣਤੋ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਯਥਾ ਖਿਤ੍ਤਂ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਏਕਨ੍ਤੇਨ ਬਹਿ ਪਤਤੀਤਿ। ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਣ੍ਡੇ।

    205.Suṅkaghātassāti ‘‘suṅkaghātaṃ nāma raññā ṭhapitaṃ hoti pabbatakhaṇḍe vā nadītitthe vā gāmadvāre vā’’ti (pārā. 113) pāḷiyaṃ āgatassa ‘‘suṅkaṃ tato hananti…pe… vināsentī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.113) aṭṭhakathāyaṃ niruttassa ‘‘ito paṭṭhāya nīyamāne bhaṇḍe ettakato ettakaṃ rājabhāgaṃ gahetabba’’nti rājādīhi taṃtaṃpadesasāmikehi niyamitassa pabbatakhaṇḍādiṭṭhānassa. Bahīti suṅkagahaṇatthāya parikappitasīmato bahi. Pātetīti ettha ‘‘theyyacitto’’ti pakaraṇato labbhati. ‘‘Rājārahaṃ bhaṇḍa’’nti pāṭhaseso. Yato kutoci bhaṇḍato pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghanako bhāgo rājādidesasāmikassa dātabbo hoti, tādisaṃ bhaṇḍaṃ theyyacitto yathā bahi patati, evaṃ khipatīti attho. Dhuvaṃ patatīti etthāpi ‘‘ta’’nti pāṭhaseso, ‘‘bhaṇḍa’’nti pakaraṇato labbhati. Yathā khittaṃ taṃ bhaṇḍaṃ ekantena bahi patatīti. Hatthato muttamatte tasmiṃ bhaṇḍe.

    ੨੦੬. ‘‘ਧੁવਂ ਪਤਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਤਂ ਰੁਕ੍ਖੇ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਨ੍ਤਿ ਥੇਯ੍ਯਾਯ ਬਹਿ ਪਾਤੇਤੁਂ ਖਿਤ੍ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਪਟਿਹਤਂ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। વਾਤਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ વਾਤਿ ਪਾਠੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ‘‘વਾਤਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਲਿਙ੍ਗવਿਪਲ੍ਲਾਸੋ વਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।

    206. ‘‘Dhuvaṃ patatī’’ti ettha byatirekaṃ dassetumāha ‘‘taṃ rukkhe’’tiādi. Tanti theyyāya bahi pātetuṃ khittaṃ bhaṇḍaṃ paṭihataṃ hutvāti yojanā. Vātakkhittampi vāti pāṭho gahetabbo. ‘‘Vātakkhitto’’ti liṅgavipallāso vā daṭṭhabbo.

    ੨੦੭. ਪਚ੍ਛਾਤਿ ਪਤਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਥੋਕਂ ਚਿਰਾਯਿਤ੍વਾ, ਇਮਿਨਾ ਥੋਕਮ੍ਪਿ ਚਿਰਾਯਿਤਮਤ੍ਤੇ ਪਯੋਗਸਾਧਿਯਂ ਕਾਰਿਯਂ ਸਿਦ੍ਧਮੇવਾਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਮੇવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਸਿਯਾ’’ਤਿ।

    207.Pacchāti patitaṭṭhāne thokaṃ cirāyitvā, iminā thokampi cirāyitamatte payogasādhiyaṃ kāriyaṃ siddhamevāti pārājikassa kāraṇaṃ sampannamevāti dasseti. Tenāha ‘‘pārājikaṃ siyā’’ti.

    ੨੦੮. ‘‘ਠਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਤਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਅਚਿਰਾਯਿਤ੍વਾ ਗਤੇਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬਹਿ ਪਤਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਇਤਰਤ੍ਰਾਪਿ ਚਿਰਾਯਿਤੇਨ ਬਹਿ ਪਾਤਨਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਸਾਧਿਯਂ ਕਾਰਿਯਂ ਸਿਦ੍ਧਮੇવਾਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਕਾਰਣਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਪਰਾਜਯੋ’’ਤਿ। ‘‘ਅਤਿਟ੍ਠਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਚਿਰਾਯਨੇਨ ਪਯੋਗਸ੍ਸ ਨਿਰਤ੍ਥਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਰਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ।

    208.‘‘Ṭhatvā’’tiādinā patitaṭṭhāne acirāyitvā gatepi tasmiṃ bahi patitaṭṭhānato itaratrāpi cirāyitena bahi pātanappayogena sādhiyaṃ kāriyaṃ siddhamevāti pārājikakāraṇassa siddhataṃ dasseti. Tenevāha ‘‘parājayo’’ti. ‘‘Atiṭṭhamāna’’ntiādinā yattha katthaci acirāyanena payogassa niratthakataṃ dasseti. Tenevāha ‘‘rakkhatī’’ti.

    ੨੦੯. ਤਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਂ।

    209.Tanti aṭṭhakathāvacanaṃ.

    ੨੧੦. ਸਯਂ વਾ વਟ੍ਟੇਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤੋ ਠਿਤੋ ਸਯਂ વਾ ਹਤ੍ਥੇਨ વਾ ਪਾਦੇਨ વਾ ਯਟ੍ਠਿਯਾ વਾ ਬਹਿਸੀਮਾਯ ਨਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿવਟ੍ਟੇਤਿ। ਅਟ੍ਠਤ੍વਾਤਿ ਪવਟ੍ਟਿਤਮਤ੍ਤੇ ਅਨ੍ਤੋ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਅਟ੍ਠਤ੍વਾ। વਟ੍ਟਮਾਨਨ੍ਤਿ ਪવਟ੍ਟਨ੍ਤਂ। ਗਤਨ੍ਤਿ ਬਹਿਸੀਮਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਮਤਿਕ੍ਕਮਮਤ੍ਤਂ।

    210.Sayaṃ vā vaṭṭetīti anto ṭhito sayaṃ vā hatthena vā pādena vā yaṭṭhiyā vā bahisīmāya ninnaṭṭhānaṃ parivaṭṭeti. Aṭṭhatvāti pavaṭṭitamatte anto katthacipi aṭṭhatvā. Vaṭṭamānanti pavaṭṭantaṃ. Gatanti bahisīmaṃ kesaggamattaṭṭhānampi antosīmamatikkamamattaṃ.

    ੨੧੧. ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਸਚੇ ਅਨ੍ਤੋ ਠਤ੍વਾ ਠਤ੍વਾ ਬਹਿ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਯਦਿ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯ ਠਤ੍વਾ ਠਤ੍વਾ ਬਹਿਸੀਮਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯ ਪਠਮਗਤਿਨਿવਤ੍ਤਨੇਨੇવ ਏਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਯੋਗવੇਗਸ੍ਸ ਨਿવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਤਤੋ ਉਪਰਿ ਨਿવਤ੍ਤਨਾਰਹਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਲਦ੍ਧਭਾવੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਚ ਗਤਤ੍ਤਾ ਤਥਾ ਬਹਿਸੀਮਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਤਂਮੂਲਕਪਯੋਜਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਠਪਿਤੇਤਿ ‘‘ਏવਂ ਠਪਿਤੇ વਟ੍ਟਿਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ વਿਨਾ ‘‘ਕੇવਲਂ ਠਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਬਹਿਸੀਮਾਭਿਮੁਖਂ ਨਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤੇ। ਸਯਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਭਣ੍ਡਂ ਸਯਮੇવ ਨਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਨਿਨ੍ਨਂ ਹੁਤ੍વਾ ਬਹਿਸੀਮਂ ਚੇ ਪવਟ੍ਟਨ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਕਰਣਤੋ વਟ੍ਟਤਿ।

    211. Taṃ bhaṇḍaṃ sace anto ṭhatvā ṭhatvā bahi gacchatīti yojanā. Yadi antosīmāya ṭhatvā ṭhatvā bahisīmaṃ gacchatīti attho. Rakkhatīti antosīmāya paṭhamagatinivattaneneva etassa bhikkhuno payogavegassa nivattattā, tato upari nivattanārahakāraṇassa aladdhabhāvena attanā ca gatattā tathā bahisīmappattaṃ taṃ bhaṇḍaṃ taṃmūlakapayojakaṃ bhikkhuṃ āpattiyā rakkhatīti adhippāyo. Suddhacittena ṭhapiteti ‘‘evaṃ ṭhapite vaṭṭitvā gamissatī’’ti theyyacittena vinā ‘‘kevalaṃ ṭhapessāmī’’ti cittena bahisīmābhimukhaṃ ninnaṭṭhānaṃ otāretvā ṭhapite. Sayaṃ vaṭṭatīti bhaṇḍaṃ sayameva ninnaṭṭhānaṃ ninnaṃ hutvā bahisīmaṃ ce pavaṭṭantaṃ gacchati. Vaṭṭatīti āpattiyā akaraṇato vaṭṭati.

    ੨੧੨. ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਤਿ ਚੋਰਸ੍ਸ ਪਯੋਗਂ વਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ। ਤਨ੍ਤਿ ਰਾਜਦੇਯ੍ਯਪਞ੍ਚਮਾਸਕਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚਮਾਸਕਮਤ੍ਤਂ ਸੁਙ੍ਕવਨ੍ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ। ਨੀਹਟੇਪਿ ਨਾવਹਾਰੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਕੇવਲਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਙ੍ਗਭਾવਤੋ, ਯਾਨਾਦਿਪਯੋਜਕਕਾਯવਚੀਪਯੋਗਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ, ਭਣ੍ਡਟ੍ਠਪਿਤਯਾਨਾਦਿਨੋ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਬਹਿਸੀਮਪ੍ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਤੇਨੇવ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸਾਪਿ ਗਤਤ੍ਤਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    212.Gacchanteti corassa payogaṃ vinā attanāva gacchante. Tanti rājadeyyapañcamāsakaatirekapañcamāsakamattaṃ suṅkavantaṃ bhaṇḍaṃ. Nīhaṭepi nāvahāroti yojanā. Kevalaṃ theyyacittassa āpattiyā anaṅgabhāvato, yānādipayojakakāyavacīpayogassa abhāvato, bhaṇḍaṭṭhapitayānādino attanāva bahisīmappattattā, teneva bhaṇḍassāpi gatattā ca bhikkhuno avahāro natthīti attho.

    ੨੧੩. ਪਯੋਗੇਨ વਿਨਾਤਿ ਚੋਰਸ੍ਸ ਸਕਪਯੋਗਮਨ੍ਤਰੇਨ। ਅવਹਾਰੋ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਨਯਾવ।

    213.Payogena vināti corassa sakapayogamantarena. Avahāro na vijjatīti ettha yutti vuttanayāva.

    ੨੧੪. ਮਣਿਨ੍ਤਿ ਪਾਦਾਰਹਂ ਸੁਙ੍ਕਦਾਤਬ੍ਬਮਣਿਰਤਨਂ, ਏਤੇਨੇવ ਉਪਲਕ੍ਖਣਪਦਤ੍ਤਾ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਭਣ੍ਡਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਮੇવ। ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਸਿਯਾਤਿ ਯਾਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਾਜਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸੀਮਾਤਿਕ੍ਕਮਨੇਤਿ ਸੁਙ੍ਕਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸ ਨਿਯਮਿਤਟ੍ਠਾਨਾਤਿਕ੍ਕਮਨੇ।

    214.Maṇinti pādārahaṃ suṅkadātabbamaṇiratanaṃ, eteneva upalakkhaṇapadattā yaṃkiñci bhaṇḍaṃ saṅgahitameva. Pārājikaṃ siyāti yānassa attanā pājitattāti adhippāyo. Sīmātikkamaneti suṅkaggahaṇassa niyamitaṭṭhānātikkamane.

    ੨੧੫. ਮਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਭਣ੍ਡਤੋ ਏਤ੍ਤਕਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਰਾਜੂਹਿ ਅਨੁਮਤਂ। ਸੇਸੋ ਕਥਾਮਗ੍ਗੋਤਿ ‘‘ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਸੁਙ੍ਕਿਕੇਸੁ ਨਿਦ੍ਦਾਯਮਾਨੇਸੁ, ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੇਸੁ, ਬਹਿਗਤੇਸੁ વਾ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾ ਅਦਿਸ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤੋ ਨ ਦੋਸੋ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿਕੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਮਗ੍ਗੋ। ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠਕਥਾਸਮੋਤਿ ‘‘ਯੋ ਚਾਰਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (વਿ॰ વਿ॰ ੧੭੦) ਯਥਾવੁਤ੍ਤਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠਕਥਾਯ ਸਦਿਸੋ,

    215.Matanti ‘‘ettakabhaṇḍato ettakaṃ gahetabba’’nti rājūhi anumataṃ. Seso kathāmaggoti ‘‘suṅkaṭṭhānaṃ patvā suṅkikesu niddāyamānesu, kīḷantesu, bahigatesu vā pariyesitvā adisvā gacchato na doso, bhaṇḍadeyyaṃ hotī’’ti evamādiko vinicchayakathāmaggo. Araññaṭṭhakathāsamoti ‘‘yo cārakkhaṭṭhānaṃ patvā’’tiādinā (vi. vi. 170) yathāvuttaaraññaṭṭhakathāya sadiso,

    ‘‘ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਕਤ੍વਾ।

    ‘‘Kammaṭṭhānaṃ citte katvā;

    ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞવਿਹਿਤੋ।

    Cintento aññavihito;

    ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛੇ।

    Suṅkaṭṭhānaṃ patvā gacche;

    ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਹੋਤੇવਸ੍ਸਾ’’ਤਿ॥ –

    Bhaṇḍadeyyaṃ hotevassā’’ti. –

    ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વੁਚ੍ਚਮਾਨਸਦਿਸੋਯੇવ। ਤੇਨੇવ ਗਤਤ੍ਥਤਾਯ ਇਦਾਨਿ ਨ વਿਚਾਰੀਯਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Ādinā nayena vuccamānasadisoyeva. Teneva gatatthatāya idāni na vicārīyatīti adhippāyo.

    ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Suṅkaghātakathāvaṇṇanā.

    ੨੧੬. ‘‘ਪਾਣੋ ਨਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਪਾਣੋ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੧੪) ਪਾਲ਼ਿਤੋ ਚ ‘‘ਤਮ੍ਪਿ ਭੁਜਿਸ੍ਸਂ ਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੧੪) ਅਟ੍ਠਕਥਾવਚਨਤੋ ਚ ਪਰਦਾਸਮਨੁਸ੍ਸੋਯੇવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਤਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਗੇਹਦਾਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਦਾਸਸ੍ਸ ਜਾਤੋ ਅਨ੍ਤੋਜਾਤੋ ਨਾਮ, ਤਂ વਾ। ਧਨੇਨ ਕੀਤੋ ਧਨਕ੍ਕੀਤੋ, ਤਂ વਾ। ਦਿਨ੍ਨਂ વਾ ਪਨ ਕੇਨਚੀਤਿ ਮਾਤੁਲਅਯ੍ਯਕਾਦੀਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਦਾਸਂ ਕਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਂ વਾ। ਦਾਸਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਨੀਯਂ। ਕਰਮਰਾਨੀਤਂ વਾ ਦਾਸਨ੍ਤਿ ਪਰવਿਸਯਂ વਿਲੁਮ੍ਪਿਤ੍વਾ ਆਨੇਤ੍વਾ ਦਾਸਭਾવਾਯ ਗਹਿਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਰਮਰਾਨੀਤਦਾਸਂ વਾ। ਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਾਜਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਚੋਰਿਕਾਯ ਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਮਸਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਫਨ੍ਦਾਪਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਯਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    216. ‘‘Pāṇo nāma manussapāṇo vuccatī’’ti (pārā. 114) pāḷito ca ‘‘tampi bhujissaṃ harantassa avahāro natthī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.114) aṭṭhakathāvacanato ca paradāsamanussoyeva adhippetoti tameva dassetumāha ‘‘antojāta’’ntiādi. Gehadāsiyā kucchimhi dāsassa jāto antojāto nāma, taṃ vā. Dhanena kīto dhanakkīto, taṃ vā. Dinnaṃ vā pana kenacīti mātulaayyakādīsu yena kenaci dāsaṃ katvā dinnaṃ vā. Dāsanti paccekaṃ sambandhanīyaṃ. Karamarānītaṃ vā dāsanti paravisayaṃ vilumpitvā ānetvā dāsabhāvāya gahitasaṅkhātaṃ karamarānītadāsaṃ vā. Harantassa parājayoti ettha ‘‘corikāya harissāmī’’ti āmasane dukkaṭaṃ, phandāpane thullaccayaṃ āpajjitvā ṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi atikkāmayato pārājikaṃ hotīti adhippāyo.

    ੨੧੭. ਭੁਜਿਸ੍ਸਂ વਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸਸ੍ਸ ਅਦਾਸਭੂਤਂ। ਮਾਨੁਸਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕਂ ਸਤ੍ਤਂ। ਆਠਪਿਤਨ੍ਤਿ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ।

    217.Bhujissaṃ vāti yassa kassaci manussassa adāsabhūtaṃ. Mānusanti manussajātikaṃ sattaṃ. Āṭhapitanti upanikkhittaṃ.

    ੨੧੮. ਤਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋਜਾਤਾਦੀਸੁ ਦਾਸੇਸੁ ਯਂ ਕਞ੍ਚਿ ਦਾਸਂ। ਪਲਾਯਿਤੁਕਾਮੋવਾਤਿ ਪਲਾਪੇਤੁਕਾਮੋ ਨੀਹਰਿਤੁਕਾਮੋ। ਅਥ વਾ ਤਂ ਦਾਸਂ ਭੁਜੇਹਿ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਯਂ ਪਲਾਯਿਤੁਕਾਮੋਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਭੁਜੇਹੀਤਿ ਉਭੋਹਿ ਹਤ੍ਥੇਹਿ। ਤਂ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਤਂਠਿਤਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਤੋ ਤਂਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ, ਚੋਰੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਮੇવਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਕਾਮੇਤੀਤਿ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਠਾਨਂ ਪਾਪੇਤਿ। ਭੁਜੇਹਿ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ વਾ-ਸਦ੍ਦੋ વਕ੍ਖਮਾਨਪਕਾਰਨ੍ਤਰਾਪੇਕ੍ਖੋ, ‘‘ਸਙ੍ਕਾਮੇਤਿ વਾ’’ਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ।

    218.Tanti antojātādīsu dāsesu yaṃ kañci dāsaṃ. Palāyitukāmovāti palāpetukāmo nīharitukāmo. Atha vā taṃ dāsaṃ bhujehi ukkhipitvā ayaṃ palāyitukāmotipi attho gahetabbo. Bhujehīti ubhohi hatthehi. Taṃ ṭhitaṭṭhānatoti tassa ṭhitaṭṭhānaṃ taṃṭhitaṭṭhānaṃ, tato taṃṭhitaṭṭhānato, corena attanā ṭhitaṭṭhānatoti attho na gahetabboti dassetumevaṃ vuttaṃ. Kiñci saṅkāmetīti kesaggamattampi tato aññaṃ ṭhānaṃ pāpeti. Bhujehi vāti ettha vā-saddo vakkhamānapakārantarāpekkho, ‘‘saṅkāmeti vā’’ti yojetabbaṃ.

    ੨੧੯. ਤਜ੍ਜੇਤ੍વਾਤਿ ਭਯਕਰੇਨ વਚਨੇਨ ਲੇਸੇਨ, ਇਙ੍ਗਿਤੇਨ વਾ ਤਾਸੇਤ੍વਾ ਨੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਪਦવਾਰਤੋਤਿ ਪਦવਾਰੇਨ ਯੁਤ੍ਤਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾਦਯੋ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਪਠਮਪਦવਾਰਯੁਤ੍ਤਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾਪਤ੍ਤਿ, ਦੁਤਿਯਪਦવਾਰਯੁਤ੍ਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    219.Tajjetvāti bhayakarena vacanena lesena, iṅgitena vā tāsetvā nentassa tassāti sambandho. Padavāratoti padavārena yuttā thullaccayādayo āpattiyo hontīti yojanā. Paṭhamapadavārayuttā thullaccayāpatti, dutiyapadavārayuttā pārājikāpatti hotīti attho.

    ੨੨੦. ਹਤ੍ਥਾਦੀਸੂਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਕੇਸવਤ੍ਥਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਤਨ੍ਤਿ ਦਾਸਂ। ਕਡ੍ਢਤੋਪੀਤਿ ਆਕਡ੍ਢਤੋਪਿ। ਪਰਾਜਯੋਤਿ ‘‘ਪਦવਾਰਤੋ’’ਤਿ ਅਨੁવਤ੍ਤਮਾਨਤ੍ਤਾ ਪਠਮਪਦવਾਰੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਦੁਤਿਯਪਦવਾਰੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਯਂ ਨਯੋਤਿ ‘‘ਪਦવਾਰਤੋ ਯੁਤ੍ਤਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾਦਯੋ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨਯੋ।

    220.Hatthādīsūti ādi-saddena kesavatthādiṃ saṅgaṇhāti. Tanti dāsaṃ. Kaḍḍhatopīti ākaḍḍhatopi. Parājayoti ‘‘padavārato’’ti anuvattamānattā paṭhamapadavāre thullaccayaṃ, dutiyapadavāre atikkante pārājikanti attho. Ayaṃ nayoti ‘‘padavārato yuttā thullaccayādayo āpattiyo hontī’’ti vuttanayo.

    ੨੨੧. વੇਗਸਾવਾਤਿ વੇਗੇਨੇવ, ਚੋਰਸ੍ਸ વਚਨੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬવਿਸੇਸਰਹਿਤੇਨ ਬਲવਗਮਨવੇਗੇਨਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਭਾવਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    221.Vegasāvāti vegeneva, corassa vacanena kātabbavisesarahitena balavagamanavegenāti vuttaṃ hoti. Iminā anāpattibhāvassa kāraṇaṃ dasseti.

    ੨੨੨. ਸਣਿਕਨ੍ਤਿ ਮਨ੍ਦਗਤਿਯਾ। વਦਤੀਤਿ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਯਾਹਿ, ਪਲਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਕਂ વਚਨਂ ਕਥੇਤਿ। ਸੋਪਿ ਚਾਤਿ ਯੋ ਮਨ੍ਦਗਤਿਯਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਏવਂ વੁਤ੍ਤੋ, ਸੋਪਿ ਚ।

    222.Saṇikanti mandagatiyā. Vadatīti ‘‘gaccha, yāhi, palāyā’’tiādikaṃ vacanaṃ katheti. Sopi cāti yo mandagatiyā gacchanto evaṃ vutto, sopi ca.

    ੨੨੩. ਪਲਾਯਿਤ੍વਾਤਿ ਸਾਮਿਕਂ ਪਹਾਯ ਗਨ੍ਤ੍વਾ। ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਸਾਮਿਕਾਯਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਠਾਨਂ। ਸਾਪਣਂ વੀਥਿਸਨ੍ਨਿવੇਸਯੁਤ੍ਤਂ ਨਿਗਮਮ੍ਪਿ વਾ। ਤਤੋਤਿ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਪવਿਟ੍ਠਗਾਮਾਦਿਤੋ। ਤਨ੍ਤਿ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਪવਿਟ੍ਠਂ ਤਂ ਦਾਸਂ।

    223.Palāyitvāti sāmikaṃ pahāya gantvā. Aññanti sāmikāyattaṭṭhānato aññaṃ ṭhānaṃ. Sāpaṇaṃ vīthisannivesayuttaṃ nigamampi vā. Tatoti palāyitvā paviṭṭhagāmādito. Tanti palāyitvā paviṭṭhaṃ taṃ dāsaṃ.

    ਪਾਣਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Pāṇakathāvaṇṇanā.

    ੨੨੪. ਥੇਯ੍ਯਾਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ। ਸਪ੍ਪਕਰਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪਸਯਨਪੇਲ਼ਂ। ਯਥਾવਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮਾਹ। ਠਾਨਤੋਤਿ ਸਪ੍ਪਪੇਲ਼ਾਯ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ। ਚਾવਨੇਤਿ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਾਤਿਕ੍ਕਮੇ।

    224.Theyyāti theyyacittena. Sappakaraṇḍanti sappasayanapeḷaṃ. Yathāvatthunti thullaccayamāha. Ṭhānatoti sappapeḷāya ṭhitaṭṭhānato. Cāvaneti kesaggamattātikkame.

    ੨੨੫. ਕਰਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪਪੇਲ਼ਂ। ਉਗ੍ਘਾਟੇਤ੍વਾਤਿ વਿવਰਿਤ੍વਾ। ਕਰਣ੍ਡਤਲਤੋਤਿ ਅਨ੍ਤੋਪੇਲ਼ਾਯ ਤਲਤੋ। ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਤਿ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਪਰਿਯਨ੍ਤੇ।

    225.Karaṇḍanti sappapeḷaṃ. Ugghāṭetvāti vivaritvā. Karaṇḍatalatoti antopeḷāya talato. Naṅguṭṭheti naṅguṭṭhapariyante.

    ੨੨੬. ਘਂਸਿਤ੍વਾਤਿ ਪੇਲ਼ਾਪਸ੍ਸੇ ਫੁਸਾਪੇਤ੍વਾ। ਸਪ੍ਪਕਰਣ੍ਡਸ੍ਸ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਤੋਤਿ ਕਰਣ੍ਡਪੁਟਮੁਖવਟ੍ਟਿਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    226.Ghaṃsitvāti peḷāpasse phusāpetvā. Sappakaraṇḍassa mukhavaṭṭitoti karaṇḍapuṭamukhavaṭṭito. Tassa naṅguṭṭhe muttamatteti yojanā.

    ੨੨੭. ਨਾਮਤੋਤਿ ਨਾਮੇਨ, ਨਾਮਂ વਤ੍વਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਪਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅવ੍ਹਾਯਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਕ੍ਕੋਸਕਸ੍ਸ।

    227.Nāmatoti nāmena, nāmaṃ vatvāti vuttaṃ hoti. Pakkosantassāti avhāyantassa. Tassāti pakkosakassa.

    ੨੨੮. ਤਥਾਤਿ ਕਰਣ੍ਡਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ। ਮਣ੍ਡੂਕਮੂਸਿਕਾਨਂ ਰવਂ ਕਤ੍વਾ ਨਾਮੇਨ ਪਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। વਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਲਾਜਾવਿਕਿਰਣਅਚ੍ਛਰਪਹਾਰਾਦਿਕਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ।

    228.Tathāti karaṇḍaṃ vivaritvā. Maṇḍūkamūsikānaṃ ravaṃ katvā nāmena pakkosantassāti yojanā. Vā-saddena lājāvikiraṇaaccharapahārādikaṃ saṅgaṇhāti.

    ੨੨੯. ਮੁਖਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪਕਰਣ੍ਡਸ੍ਸ ਮੁਖਂ। ਏવਮੇવ ਚ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮਣ੍ਡੂਕਸਞ੍ਞਂ, ਮੂਸਿਕਸਞ੍ਞਂ ਕਤ੍વਾ વਾ ਲਾਜਾ વਿਕਿਰਿਤ੍વਾ વਾ ਅਚ੍ਛਰਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ વਾ ਨਾਮਂ વਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਯੇਨ ਕੇਨਚੀਤਿ વੁਤ੍ਤਨੀਹਾਰਤੋ ਯੇਨ વਾ ਤੇਨ વਾ।

    229.Mukhanti sappakaraṇḍassa mukhaṃ. Evameva ca karontassāti maṇḍūkasaññaṃ, mūsikasaññaṃ katvā vā lājā vikiritvā vā accharaṃ paharitvā vā nāmaṃ vatvā pakkosantassa. Yena kenacīti vuttanīhārato yena vā tena vā.

    ੨੩੦. ਨ ਪਕ੍ਕੋਸਤਿ ਚੇਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਨਾਮਂ વਤ੍વਾ ਨ ਪਕ੍ਕੋਸਤਿ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਰਣ੍ਡਮੁਖવਿવਰਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ।

    230.Na pakkosati ceti yathāvuttanayena yojetvā nāmaṃ vatvā na pakkosati. Tassāti karaṇḍamukhavivarakassa bhikkhussa.

    ਅਪਦਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Apadakathāvaṇṇanā.

    ੨੩੧. ਹਤ੍ਥਿਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਿਮ੍ਹਿ, ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਏવ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ।

    231.Hatthinti hatthimhi, bhummatthe eva upayogavacanaṃ.

    ੨੩੨. ਸਾਲਾਯਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਿਸਾਲਾਯਂ। વਸਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ વਤ੍ਥੁ, ਰਾਜਾਗਾਰਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤੋવਤ੍ਥੁ, ਅਨ੍ਤੋਰਾਜਗੇਹਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਙ੍ਗਣੇਤਿ ਅਨ੍ਤੋਰਾਜਙ੍ਗਣੇ। ਪਿ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਨਗਰੇ’’ਤਿ ਅવੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ। વਤ੍ਥੁ ਚਾਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਙ੍ਗਣਂ ਸਮੁਚ੍ਚਿਨੋਤਿ। ਸਕਲਂ ਅਙ੍ਗਣਂ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਿਨੋ વਿਚਰਣਯੋਗ੍ਗਂ ਅਙ੍ਗਣਟ੍ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ, ਸਕਲਸਾਲਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।

    232.Sālāyanti hatthisālāyaṃ. Vasati etthāti vatthu, rājāgāraṃ, tassa anto antovatthu, antorājagehanti attho. Aṅgaṇeti antorājaṅgaṇe. Pi-saddo ‘‘antonagare’’ti avuttampi sampiṇḍeti. Vatthu cāti ca-saddena aṅgaṇaṃ samuccinoti. Sakalaṃ aṅgaṇaṃ ṭhānanti hatthino vicaraṇayoggaṃ aṅgaṇaṭṭhānaṃ sandhāyāha, sakalasālāti gahetabbaṃ.

    ੨੩੩. ਅਬਦ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸਾਲਾਰਾਜવਤ੍ਥਙ੍ਗਣਾਪੇਕ੍ਖਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਹਿ ਹਤ੍ਥਿਨੋ ਸਕਲਸਾਲਾਦਯੋ ਠਾਨਂ, ਤਦਤਿਕ੍ਕਮੇ ਠਾਨਾਚਾવਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਹੀਤਿ ਅવਧਾਰਣੇ વਾ। ‘‘ਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਹੀ’’ਤਿ ਯੋਜਨਾਯ વਿਸੇਸਤ੍ਥੋવ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ, ਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਨਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਨਾਤਿ ਸਾਲਾਦੀਸੁ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਸ੍ਸ ਪਨ। ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਸਾਲਾਦੀਸੁ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ, ਚਤੂਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਬਨ੍ਧਨਞ੍ਚਾਤਿ ਗੀવਾਯ વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਪਾਦਦ੍વਯਬਨ੍ਧਨવਲਯੇ વਾ ਉਭਯਤ੍ਥ વਾ ਬਨ੍ਧਨਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਬਨ੍ਧਨਞ੍ਚ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਛ વਾ ਪਞ੍ਚ વਾ ਠਾਨਾਨਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ। ਤੇਸਂ ਠਾਨਾਨਂ। ਕਾਰਯੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ’’ਨ੍ਤਿ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਾ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ। ਹਰਤੋਤਿ ਹਤ੍ਥਿਸਾਲਾਦਿਤੋ ਚੋਰਿਕਾਯ ਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ । ਕਾਰਯੇਤਿ ਆਮਸਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਠਾਨਭੇਦਗਣਨਾਯ ਯਾવ ਪਚ੍ਛਿਮਟ੍ਠਾਨਾ ਪੁਰਿਮੇਸੁ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾਨਿ, ਅਨ੍ਤਿਮਟ੍ਠਾਨਾ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚਾવਨੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਕਾਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    233.Abaddhassāti yathāvuttasālārājavatthaṅgaṇāpekkhāya vuttaṃ. Abaddhassa hi hatthino sakalasālādayo ṭhānaṃ, tadatikkame ṭhānācāvanaṃ hotīti attho. Hīti avadhāraṇe vā. ‘‘Baddhassa hī’’ti yojanāya visesatthova daṭṭhabbo, baddhassa panāti vuttaṃ hoti. Baddhassa panāti sālādīsu sannihitassa pana. Ṭhitaṭṭhānañcāti sālādīsu ṭhitaṭṭhānañca, catūhi pādehi akkantaṭṭhānanti vuttaṃ hoti. Bandhanañcāti gīvāya vā pacchā pādadvayabandhanavalaye vā ubhayattha vā bandhanaṭṭhānañca. Tasmāti yasmā ṭhitaṭṭhānañca bandhanañca ṭhānanti cha vā pañca vā ṭhānāni labbhanti, tasmā. Tesaṃ ṭhānānaṃ. Kārayeti ettha ‘‘āpatti’’nti sāmatthiyā labbhatīti. Haratoti hatthisālādito corikāya harantassa . Kārayeti āmasane dukkaṭaṃ, ṭhānabhedagaṇanāya yāva pacchimaṭṭhānā purimesu thullaccayāni, antimaṭṭhānā kesaggamattampi cāvane pārājikaṃ kāreyyāti attho.

    ੨੩੪. ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਚਤੂਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ, ਇਦਞ੍ਚ ਅਬਦ੍ਧਹਤ੍ਥਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਬਦ੍ਧਸ੍ਸ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਸਾਲਾਦੀਸੁ ਬਦ੍ਧਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤવਿਨਿਚ੍ਛਯਸਦਿਸੋਤਿ ਗਤਤ੍ਥਤਾਯ ਨ વੁਤ੍ਤੋ।

    234.Ṭhitaṭṭhānanti catūhi pādehi akkantaṭṭhānaṃ, idañca abaddhahatthiṃ sandhāya vuttaṃ. Baddhassa vinicchayo sālādīsu baddhassa vuttavinicchayasadisoti gatatthatāya na vutto.

    ੨੩੫. ਏਕਂ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਸਯਿਤਟ੍ਠਾਨਮਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਗਜੇ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ। ਤੁਰਙ੍ਗਮਹਿਸਾਦੀਸੁ ਦ੍વਿਪਦੇ ਚ ਬਹੁਪ੍ਪਦੇ ਚ।

    235.Ekaṃ ṭhānanti sayitaṭṭhānamattaṃ. Tasminti gaje. Tassāti bhikkhussa. Turaṅgamahisādīsu dvipade ca bahuppade ca.

    ੨੩੬. ਏਸੇવ ਨਯੋ ਞੇਯ੍ਯੋ, વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਿਞ੍ਚਿਪਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਤ੍ਥ ਤੁਰਙ੍ਗਾ ਅਸ੍ਸਾ। ਮਹਿਸਾ ਲੁਲਾਯਾ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਗੋਗਦ੍ਰਭਓਟ੍ਠਾਦਿਚਤੁਪ੍ਪਦਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ। ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਿਪਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਸ੍ਸਸਾਲਾਰਾਜਾਗਾਰਙ੍ਗਣਬਹਿਨਗਰਾਦੀਸੁ ਅਬਨ੍ਧਿਤਸਯਨਅਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਠਾਨਭੇਦੋ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਨ વੁਤ੍ਤੋ।

    236. Eseva nayo ñeyyo, vattabbaṃ kiñcipi natthīti yojanā. Tattha turaṅgā assā. Mahisā lulāyā. Ādi-saddena gogadrabhaoṭṭhādicatuppadānaṃ saṅgaho. Natthi kiñcipi vattabbanti assasālārājāgāraṅgaṇabahinagarādīsu abandhitasayanaassādīnaṃ ṭhānabhedo yathāvuttasadisattā na vutto.

    ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਅਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਨ ਸਚੇ ਸੋ ਚਤੂਸੁ ਪਾਦੇਸੁ ਬਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਬਨ੍ਧਨਾਨਂ, ਖੁਰਾਨਞ੍ਚ ਗਣਨਾਯ ਅਟ੍ਠ ਠਾਨਾਨਿ, ਸਚੇ ਮੁਖੇ ਚ ਬਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਨવ ਠਾਨਾਨਿ, ਮੁਖੇਯੇવ ਬਦ੍ਧੋ, ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨੀਤਿ ਠਾਨਭੇਦੋ ਚ ਤਥੇવ ਸਸਮਿਗਸੂਕਰਾਦਿਚਤੁਪ੍ਪਦੇਸੁ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤੇਸੁ ਬਦ੍ਧਬਦ੍ਧਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਸਹ ਚਤੂਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨੋ ਠਾਨਭੇਦੋ ਚ ਗੋਮਹਿਸੇਸੁ ਬਦ੍ਧੇਸੁ ਏવਮੇવ ਲਬ੍ਭਮਾਨੋ ਠਾਨਭੇਦੋ ਚ વਜਾਦੀਸੁ ਪਦੇਸੇਸੁ ਪવੇਸਿਤੇਸੁ ਦ੍વਾਰੇਸੁ ਰੁਕ੍ਖਸੂਚਿਯੋ ਅਪਨੇਤ੍વਾ વਾ ਅਨਪਨੇਤ੍વਾ વਾ ਨਾਮਂ વਤ੍વਾ વਾ ਅવਤ੍વਾ વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਾਖਾਭਙ੍ਗਤਿਣਾਦੀਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ વਾ ਅਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ વਾ ਪਲੋਭੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਾਸੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਕਰਣ੍ਡਕੇ ਸਪ੍ਪਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਲਬ੍ਭਮਾਨੋ વਿਸੇਸੋ ਚ ਨੇਤਬ੍ਬੋ। ਇਹ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਠਾਨਭੇਦੇਸੁ ਬਹੁਕੇਸੁਪਿ ਉਪਨ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਅਨ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ વਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ‘‘ਏਸੇવ ਨਯੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾવ ਗਤਤ੍ਤਾ, ਆਹਟਤੋ ਅવਿਞ੍ਞਾਯਮਾਨਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ વਿਸੇਸਸ੍ਸਾਭਾવਾ ਚ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਿਪਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ।

    Bandhitvā ṭhapitaassassa pana sace so catūsu pādesu baddho hoti, bandhanānaṃ, khurānañca gaṇanāya aṭṭha ṭhānāni, sace mukhe ca baddho hoti, nava ṭhānāni, mukheyeva baddho, pañca ṭhānānīti ṭhānabhedo ca tatheva sasamigasūkarādicatuppadesu bandhitvā ṭhapitesu baddhabaddhaṭṭhānehi saha catūhi pādehi akkantaṭṭhānavasena labbhamāno ṭhānabhedo ca gomahisesu baddhesu evameva labbhamāno ṭhānabhedo ca vajādīsu padesesu pavesitesu dvāresu rukkhasūciyo apanetvā vā anapanetvā vā nāmaṃ vatvā vā avatvā vā pakkosantassa, sākhābhaṅgatiṇādīni dassetvā pakkositvā vā apakkositvā vā palobhentassa tāsetvā nikkhamantassa sappakaraṇḍake sappassa vuttanayena labbhamāno viseso ca netabbo. Iha sabbattha ṭhānabhedesu bahukesupi upantaṭṭhānesu thullaccayaṃ, antaṭṭhāne pārājikaṃ vuttasadisanti imassa sabbassa vinicchayassa ‘‘eseva nayo’’ti imināva gatattā, āhaṭato aviññāyamānassa kassaci visesassābhāvā ca vuttaṃ ‘‘natthi kiñcipi vattabba’’nti.

    ਦ੍વਿਪਦੇਪੀਤਿ ‘‘ਦ੍વਿਪਦਂ ਨਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਕ੍ਖਜਾਤਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੧੫) ਪਾਲ਼ਿਯਂ વੁਤ੍ਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚ ਮਯੂਰਾਦਿਲੋਮਪਕ੍ਖਾ ਚ વਗ੍ਗੁਲਿਆਦਿਚਮ੍ਮਪਕ੍ਖਾ ਚ ਭਮਰਾਦਿਅਟ੍ਠਿਪਕ੍ਖਾ ਚਾਤਿ ਏવਮਾਦਿਕੇ ਸਤ੍ਤੇ ਚ। ਬਹੁਪ੍ਪਦੇਤਿ ‘‘ਬਹੁਪ੍ਪਦਂ ਨਾਮ વਿਚ੍ਛਿਕਾ ਸਤਪਦੀ ਉਚ੍ਚਾਲਿਙ੍ਗਪਾਣਕਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੧੭) ਪਾਲ਼ਿਯਂ વੁਤ੍ਤਬਹੁਪ੍ਪਦਸਤ੍ਤੇ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Dvipadepīti ‘‘dvipadaṃ nāma manussā pakkhajātā’’ti (pārā. 115) pāḷiyaṃ vuttā manussā ca mayūrādilomapakkhā ca vagguliādicammapakkhā ca bhamarādiaṭṭhipakkhā cāti evamādike satte ca. Bahuppadeti ‘‘bahuppadaṃ nāma vicchikā satapadī uccāliṅgapāṇakā’’ti (pārā. 117) pāḷiyaṃ vuttabahuppadasatte cāti attho.

    ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਲੇਸੋਕਾਸਪਿਦਹਨਤ੍ਥਂ ਪਦਭਾਜਨੇ વੁਤ੍ਤਭੂਮਟ੍ਠਾਦਿਤਿਂਸવਿਨਿਚ੍ਛਯਮਾਤਿਕਾਕਥਾਸੁ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿ ਮਾਤਿਕਾਕਥਾ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਅવਸਿਟ੍ਠਾਸੁ ਪਞ੍ਚਮਾਤਿਕਾਕਥਾਸੁ ਸਂવਿਦਾવਹਾਰੋ, ਸਙ੍ਕੇਤਕਮ੍ਮਂ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਮਾਤਿਕਤ੍ਤਯਕਥਾ ਪਠਮਮੇવ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨવਿਨਿਚ੍ਛਯਸਮ੍ਭਾਰਭੂਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਯਾ ਅવਹਾਰਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਠਤ੍વਾ –

    Ettāvatā pāpabhikkhūnaṃ lesokāsapidahanatthaṃ padabhājane vuttabhūmaṭṭhāditiṃsavinicchayamātikākathāsu pañcavīsati mātikākathā dassetvā avasiṭṭhāsu pañcamātikākathāsu saṃvidāvahāro, saṅketakammaṃ, nimittakammanti mātikattayakathā paṭhamameva adinnādānavinicchayasambhārabhūtānaṃ pañcavīsatiyā avahārānaṃ dassanaṭṭhāne ṭhatvā –

    ‘‘ਪੁਬ੍ਬਸਹਪਯੋਗੋ ਚ, ਸਂવਿਦਾਹਰਣਮ੍ਪਿ ਚ।

    ‘‘Pubbasahapayogo ca, saṃvidāharaṇampi ca;

    ਸਙ੍ਕੇਤਕਮ੍ਮਂ ਨੇਮਿਤ੍ਤਂ, ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਾਦਿਪਞ੍ਚਕ’’ਨ੍ਤਿ॥ (વਿ॰ વਿ॰ ੪੨) –

    Saṅketakammaṃ nemittaṃ, pubbayogādipañcaka’’nti. (vi. vi. 42) –

    ਇਮਿਨਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਤਂ ਪਹਾਯ ਅવਸੇਸੇ ਓਚਰਕੋ, ਓਣਿਰਕ੍ਖਕੋਤਿ ਕਥਾਦ੍વਯੇ ਓਚਰਣਕਕਥਾਯ ਆਣਤ੍ਤਿਕਪ੍ਪਯੋਗਤ੍ਤਾ, ਤਞ੍ਚ ਓਣਿਰਕ੍ਖਕੇਨ ਕਰਿਯਮਾਨਂ ਠਾਨਾਚਾવਨਂ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੇਨ વਾ ਆਣਤ੍ਤਿਕੇਨ વਾ ਪਯੋਗੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ‘‘ਸਾਹਤ੍ਥਾਣਤ੍ਤਿਕੋ ਚੇવਾ’’ਤਿ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਪਞ੍ਚਕੇ ਪਠਮਮੇવ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਥਲਟ੍ਠવੇਹਾਸਟ੍ਠਕਥਾਦੀਸੁ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਤਞ੍ਚ ਦ੍વਯਂ ਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Iminā saṅgahitāti taṃ pahāya avasese ocarako, oṇirakkhakoti kathādvaye ocaraṇakakathāya āṇattikappayogattā, tañca oṇirakkhakena kariyamānaṃ ṭhānācāvanaṃ sāhatthikena vā āṇattikena vā payogena hotīti tassāpi ‘‘sāhatthāṇattiko cevā’’ti sāhatthikapañcake paṭhamameva saṅgahitattā ca thalaṭṭhavehāsaṭṭhakathādīsu saṅgahitattā ca tañca dvayaṃ na vuttanti veditabbaṃ.

    ਤਤ੍ਥ ‘‘ਓਚਰਕੋ ਨਾਮ ਭਣ੍ਡਂ ਓਚਰਿਤ੍વਾ ਆਚਿਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੧੮) ਪਾਲ਼ਿਯਂ વੁਤ੍ਤੋ ਚੋਰਾਪਨਪੁਰਿਸੋ ‘‘ਓਚਰਕੋ’’ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਓਚਰਤੀਤਿ ਓਚਰਕੋ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋ ਅਨੁਪવਿਸਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ। ‘‘ਓਣਿਰਕ੍ਖੋ ਨਾਮ ਆਹਟਂ ਭਣ੍ਡਂ ਗੋਪੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੧੮) ਪਾਲ਼ਿਯਂ વੁਤ੍ਤੋ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਠਪਿਤਸ੍ਸ ਪਰਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਰਕ੍ਖਕੋ ‘‘ਓਣਿਰਕ੍ਖੋ’’ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਓਣਿਤਂ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਓਣਿਰਕ੍ਖੋ, ਯੋ ਪਰੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਆਭਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ‘‘ਇਦਂ ਤਾવ ਭਨ੍ਤੇ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਓਲੋਕੇਥ, ਯਾવਾਹਂ ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ।

    Tattha ‘‘ocarako nāma bhaṇḍaṃ ocaritvā ācikkhatī’’ti (pārā. 118) pāḷiyaṃ vutto corāpanapuriso ‘‘ocarako’’ti veditabbo. Ocaratīti ocarako, tattha tattha gantvā anto anupavisatīti vuttaṃ hotīti. ‘‘Oṇirakkho nāma āhaṭaṃ bhaṇḍaṃ gopento’’ti (pārā. 118) pāḷiyaṃ vutto muhuttaṃ attani ṭhapitassa parabhaṇḍassa rakkhako ‘‘oṇirakkho’’ti veditabbo. Oṇitaṃ rakkhatīti oṇirakkho, yo parena attano vasanaṭṭhāne ābhataṃ bhaṇḍaṃ ‘‘idaṃ tāva bhante muhuttaṃ oloketha, yāvāhaṃ idaṃ nāma kiccaṃ katvā āgacchāmī’’ti vutto rakkhati, tassetaṃ adhivacanaṃ.

    ਦ੍વਿਚਤੁਬਹੁਪ੍ਪਦਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ।

    Dvicatubahuppadakathāvaṇṇanā.

    ੨੩੭. ‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ॰ ੧੨੨) ਨਯੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਾਨਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਪਰੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪਰੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਰਮਨੁਸ੍ਸਸਨ੍ਤਕਤਾ, ‘‘ਪਰੇਸਨ੍ਤਿ વਿਜਾਨਿਤ੍વਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਰਾਯਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਜਾਨਨਂ, ‘‘ਗਰੁਕ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਾਦਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਾਦਂ વਾ ਅਗ੍ਘਨਕਤਾ, ‘‘ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਤਾ, ‘‘ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਯਾ ਅવਹਾਰਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਸਮਙ੍ਗਿਤਾਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    237. ‘‘Pañcahi ākārehi adinnaṃ ādiyantassa āpatti pārājikassā’’tiādinā (pārā. 122) nayena pāḷiyaṃ āgatāni pañcaṅgāni saṅgahetumāha ‘‘paresa’’ntiādi. Tattha ‘‘paresaṃ santakaṃ dhana’’nti iminā paramanussasantakatā, ‘‘paresanti vijānitvā’’ti iminā parāyattabhāvassa jānanaṃ, ‘‘garuka’’nti iminā pādaṃ vā atirekapādaṃ vā agghanakatā, ‘‘theyyacittenā’’ti iminā theyyacittatā, ‘‘ṭhānā cāvetī’’ti iminā pañcavīsatiyā avahārānaṃ aññatarassa samaṅgitāti evamettha pañcaṅgasaṅgaho veditabbo.

    ੨੩੮. ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਤਿਂਸਮਾਤਿਕਾਕਥਾવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਸਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹੇ ਤਾવਕਾਲਿਕੇ ਪੇਤਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ॰ ੧੩੧) ਨਯੇਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿવਾਰਂ ਸਙ੍ਗਹੇਤੁਮਾਹ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾਤਿ ਪਰਸਨ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ‘‘ਸਸਨ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਸਞ੍ਞਾਯ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਏવਂ ਗਹਿਤਂ ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਦਿਸ੍વਾ ਯਾਚਿਤੇ ਅਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    238. Ettāvatā tiṃsamātikākathāvinicchayaṃ saṅgahetvā idāni ‘‘anāpatti sasaññissa vissāsaggāhe tāvakālike petapariggahe tiracchānagatapariggahe paṃsukūlasaññissā’’tiādinā (pārā. 131) nayena pāḷiyaṃ āgataṃ anāpattivāraṃ saṅgahetumāha ‘‘anāpattī’’tiādi. Tattha sasaññissāti parasantakampi ‘‘sasantaka’’nti suddhasaññāya gaṇhantassa anāpattīti sabbattha yojetabbaṃ. Evaṃ gahitaṃ sāmikehi disvā yācite adentassa ubhinnaṃ dhuranikkhepena pārājikaṃ.

    ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇਹਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ। ਸਚੇਪਿ ਹਿ ਨਾਗਗਰੁਲ਼ਮਾਣવਕਮਾਣવਿਕਾਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸવੇਸੇਨ ਆਪਣਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਦੀਪਿਪਭੁਤੀਹਿ વਾਲ਼ਮਿਗੇਹਿ ਗਹਿਤਗੋਚਰਂ ਪਠਮਂ ਮੋਚਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋਪਿ ਹਿਂਸਨਤੋ ਥੋਕਂ ਖਾਯਿਤੇ વਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਸੇਨਾਦੀਸੁ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਗਹਿਤਂ ਗੋਚਰਂ ਮੋਚਾਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਸੇਨਾਦਯੋਪਿ ਆਮਿਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੩੧)। ਏવਮੇવ ਧਮ੍ਮਨਿਦੇਡ੍ਡੁਭਾਦੀਹਿ ਗਹਿਤਮਣ੍ਡੂਕਾਦਯੋ ਜੀવਿਤਰਕ੍ਖਨਤ੍ਥਾਯ ਮੋਚਾਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Tiracchānapariggaheti tiracchānehi pariggahitavatthumhi. Sacepi hi nāgagaruḷamāṇavakamāṇavikāpi manussavesena āpaṇaṃ pasāretvā nisinnā honti, bhikkhu ca theyyacittena tesaṃ santakaṃ gaṇhāti, anāpattīti vuttaṃ hoti. Sīhabyagghadīpipabhutīhi vāḷamigehi gahitagocaraṃ paṭhamaṃ mocāpentassa taṃ muñcitvā attanopi hiṃsanato thokaṃ khāyite vārentassa doso natthi. Senādīsu tiracchānesu yena kenaci gahitaṃ gocaraṃ mocāpetuṃ vaṭṭati. Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘senādayopi āmisaṃ gahetvā gacchante pātāpetvā gaṇhituṃ vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.131). Evameva dhammanideḍḍubhādīhi gahitamaṇḍūkādayo jīvitarakkhanatthāya mocāpetuṃ vaṭṭatīti veditabbaṃ.

    ਤਾવਕਾਲਿਕਗ੍ਗਾਹੇਤਿ ‘‘ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਾવਕਾਲਿਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਗਹਿਤਂ ਸਚੇ ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਕੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ ਗਣੋ વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇવ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਅਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯ, વਟ੍ਟਤਿ। ਨਾਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਨ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ‘‘ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਤਕਂ ਪਨ ਪਟਿਦਾਤੁਮੇવ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ।

    Tāvakālikaggāheti ‘‘paṭikarissāmī’’ti tāvakālikaṃ gaṇhantassa evaṃ gahitaṃ sace bhaṇḍasāmiko puggalo vā gaṇo vā ‘‘tumheva gaṇhathā’’ti anujāneyya, vaṭṭati. Nānujāneyya, na gaṇheyya, dātabbaṃ. Adentassa ubhinnaṃ dhuranikkhepena pārājikaṃ. ‘‘Saṅghasantakaṃ pana paṭidātumeva vaṭṭatī’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.

    વਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹੇਤਿ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਾਸਂ ਗਹੇਤੁਂ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਭਤ੍ਤੋ ਚ, ਆਲਪਿਤੋ ਚ, ਜੀવਤਿ ਚ, ਗਹਿਤੇ ਚ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੫੬) ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਂ ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ વਿਸ੍ਸਾਸੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗਹਣੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਯਥਾਹ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ –

    Vissāsaggāheti ‘‘anujānāmi bhikkhave pañcahaṅgehi samannāgatassa vissāsaṃ gahetuṃ, sandiṭṭho ca hoti, sambhatto ca, ālapito ca, jīvati ca, gahite ca attamano hotī’’ti (mahāva. 356) pāḷiyaṃ āgataṃ pañcahaṅgehi samannāgatassa santakaṃ vissāsena gaṇhantassa gahaṇe vinicchayo yathāvuttasuttavaṇṇanāyaṃ veditabbo. Yathāha samantapāsādikāyaṃ –

    ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤਕਮਿਤ੍ਤੋ। ਸਮ੍ਭਤ੍ਤੋਤਿ ਦਲ਼੍ਹਮਿਤ੍ਤੋ। ਆਲਪਿਤੋਤਿ ‘‘ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਯਂ ਇਚ੍ਛਸਿ, ਤਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਗਹਣੇ ਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਜੀવਤੀਤਿ ਅਨੁਟ੍ਠਾਨਸੇਯ੍ਯਾਯ ਸਯਿਤੋਪਿ ਯਾવ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਗਹਿਤੇ ਚ ਅਤ੍ਤਮਨੋਤਿ ਗਹਿਤੇ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ‘‘ਗਹਿਤੇ ਮੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਨવਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨવਸੇਨ ਚੇਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, વਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹੋ ਪਨ ਤੀਹਙ੍ਗੇਹਿ ਰੁਹਤਿ – ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੋ, ਜੀવਤਿ, ਗਹਿਤੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋ, ਸਮ੍ਭਤ੍ਤੋ, ਜੀવਤਿ, ਗਹਿਤੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋ, ਆਲਪਿਤੋ, ਜੀવਤਿ, ਗਹਿਤੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋਤਿ।

    Tattha sandiṭṭhoti diṭṭhamattakamitto. Sambhattoti daḷhamitto. Ālapitoti ‘‘mama santakaṃ yaṃ icchasi, taṃ gaṇheyyāsi, āpucchitvā gahaṇe kāraṇaṃ natthī’’ti vutto. Jīvatīti anuṭṭhānaseyyāya sayitopi yāva jīvitindriyupacchedaṃ na pāpuṇāti. Gahite ca attamanoti gahite tuṭṭhacitto hoti, evarūpassa santakaṃ ‘‘gahite me attamano bhavissatī’’ti jānantena gahetuṃ vaṭṭati. Anavasesapariyādānavasena cetāni pañcaṅgāni vuttāni, vissāsaggāho pana tīhaṅgehi ruhati – sandiṭṭho, jīvati, gahite attamano, sambhatto, jīvati, gahite attamano, ālapito, jīvati, gahite attamanoti.

    ਯੋ ਪਨ ਜੀવਤਿ, ਨ ਚ ਗਹਿਤੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ વਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹੇਨ ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਪੁਨ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਦਦਮਾਨੇਨ ਚ ਮਤਕਧਨਂ ਤਾવ ਯੇ ਤਸ੍ਸ ਧਨੇ ਇਸ੍ਸਰਾ ਗਹਟ੍ਠਾ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ વਾ, ਤੇਸਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਨਤ੍ਤਮਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਤਸ੍ਸੇવ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਪਨ ਪਠਮਂਯੇવ ‘‘ਸੁਟ੍ਠੁ ਕਤਂ ਤਯਾ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ વਚੀਭੇਦੇਨ વਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤੇਨ વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਕੇਨਚਿ ਕਾਰਣੇਨ ਕੁਪਿਤੋ ਪਚ੍ਚਾਹਰਾਪੇਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ। ਯੋਪਿ ਅਦਾਤੁਕਾਮੋવ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਅਧਿવਾਸੇਤਿ, ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ વਦਤਿ, ਸੋਪਿ ਪੁਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰਾਪੇਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ। ਯੋ ਪਨ ‘‘ਮਯਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਗਹਿਤਂ વਾ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਗਹਿਤਂ વਾ ਹੋਤੁ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ વਾ, ਮਯਾ ਪਨ ਤਂ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਰਣੀਯੇਨ ਠਪਿਤਂ, ਤਂ ਪਾਕਤਿਕਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਾਹਰਾਪੇਤੁਂ ਲਭਤੀਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੩੧)।

    Yo pana jīvati, na ca gahite attamano hoti, tassa santakaṃ vissāsaggāhena gahitampi puna dātabbaṃ. Dadamānena ca matakadhanaṃ tāva ye tassa dhane issarā gahaṭṭhā vā pabbajitā vā, tesaṃ dātabbaṃ. Anattamanassa santakaṃ tasseva dātabbaṃ. Yo pana paṭhamaṃyeva ‘‘suṭṭhu kataṃ tayā mama santakaṃ gaṇhantenā’’ti vacībhedena vā cittuppādamattena vā anumoditvā pacchā kenaci kāraṇena kupito paccāharāpetuṃ na labhati. Yopi adātukāmova, cittena pana adhivāseti, na kiñci vadati, sopi puna paccāharāpetuṃ na labhati. Yo pana ‘‘mayā tumhākaṃ santakaṃ gahitaṃ vā paribhuttaṃ vā’’ti vutte ‘‘gahitaṃ vā hotu paribhuttaṃ vā, mayā pana taṃ kenacideva karaṇīyena ṭhapitaṃ, taṃ pākatikaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti vadati, ayaṃ paccāharāpetuṃ labhatīti (pārā. aṭṭha. 1.131).

    ਪੇਤਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤਿ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਮਰਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਚ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਦਯੋ ਦੇવਾ ਚ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਪੇਤਾ ਨਾਮ, ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਚੇਪਿ ਹਿ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਆਪਣਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਂ ਞਤ੍વਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕਮ੍ਪਿ વਤ੍ਥਂ ਤਸ੍ਸ વਿਰવਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਦੇવਪੂਜਤ੍ਥਂ ਰੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਮਟ੍ਠવਤ੍ਥਾਦੀਨਿ ਗਣ੍ਹਤੋ ਨਿਦ੍ਦੋਸਤਾਯ ਕਿਮੇવ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਾਯ ਗਣ੍ਹਤੋਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਸਚੇ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਂ ਹੋਤਿ, ਸਾਮਿਕੇ ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਉਪਲਕ੍ਖਣਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Petapariggaheti pettivisayuppannā ca maritvā tasmiṃyeva attabhāve nibbattā ca cātumahārājikādayo devā ca imasmiṃ atthe petā nāma, tesaṃ santakaṃ gaṇhantassa ca anāpattīti attho. Sacepi hi sakko devarājā āpaṇaṃ pasāretvā nisinno hoti, dibbacakkhuko ca bhikkhu taṃ ñatvā satasahassagghanakampi vatthaṃ tassa viravantasseva acchinditvā gaṇhituṃ vaṭṭati. Devapūjatthaṃ rukkhādīsu maṭṭhavatthādīni gaṇhato niddosatāya kimeva vattabbaṃ. Paṃsukūlasaññāya gaṇhatopi anāpatti. Tathā gahitampi sace sassāmikaṃ hoti, sāmike āharāpente dātabbanti upalakkhaṇato veditabbaṃ.

    ੨੩੯. ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕવਿਨਿਚ੍ਛਯੇ। ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅવੁਤ੍ਤਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੇਨ ਅવਸੇਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। વਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਮਾਤਿਕਟ੍ਠਕਥਾਦੀਸੁ વਿਯ ਅવਸਾਨੇ ਕਥੇਤਬ੍ਬੋ। ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤવਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦਿਕੋ ਤਂਤਂਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਨਾਗਤੋ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਠਪਿਤੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।

    239.Etthāti dutiyapārājikavinicchaye. Ca-saddena avuttasamuccayatthena avasesasikkhāpadavinicchaye saṅgaṇhāti. Vattabboti mātikaṭṭhakathādīsu viya avasāne kathetabbo. Pāḷimuttavinicchayoti samuṭṭhānādiko taṃtaṃsikkhāpadapāḷiyaṃ anāgato upālittherādīhi ṭhapito vinicchayo.

    ੨੪੦. ਪਰਾਜਿਤਾਨੇਕਮਲੇਨਾਤਿ ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯਕਪ੍ਪਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸੋਪਚਿਤਪਾਰਮਿਤਾਸਮ੍ਭੂਤੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪਦਟ੍ਠਾਨੇਨ ਆਸવਕ੍ਖਯਞਾਣੇਨ ਸਹ વਾਸਨਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਪਰਾਜਿਤਾ ਰਾਗਾਦਯੋ ਅਨੇਕਕਿਲੇਸਮਲਾ ਯੇਨ ਸੋ ਪਰਾਜਿਤਾਨੇਕਮਲੋ, ਤੇਨ ਪਰਾਜਿਤਾਨੇਕਮਲੇਨ । ਜਿਨੇਨ ਯਂ ਦੁਤਿਯਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਮਯਾ ਸਮਾਸੇਨ વੁਤ੍ਤੋ। ਅਸੇਸੇਨ ਅਤਿવਿਤ੍ਥਾਰਨਯੇਨ વਤ੍ਤੁਂ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਕਥੇਤੁਂ ਕੋ ਹਿ ਸਮਤ੍ਥੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਏਤ੍ਥ ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ। ਹਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਅવਧਾਰਣੇ, ਤੇਨ ਅਸੇਸੇਨ ਤਦਤ੍ਥਂ વਤ੍ਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥੇવ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਥਾਗਤਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।

    240.Parājitānekamalenāti aparimeyyakappakoṭisatasahassopacitapāramitāsambhūtena sabbaññutaññāṇapadaṭṭhānena āsavakkhayañāṇena saha vāsanāya samucchedappahānena parājitā rāgādayo anekakilesamalā yena so parājitānekamalo, tena parājitānekamalena . Jinena yaṃ dutiyaṃ pārājikaṃ vuttaṃ, assa dutiyapārājikassa ca attho mayā samāsena vutto. Asesena ativitthāranayena vattuṃ tassa atthaṃ kathetuṃ ko hi samatthoti yojanā. Ettha ca-saddo paṭhamapārājikasamuccayattho. Hi-saddo avadhāraṇe, tena asesena tadatthaṃ vattuṃ samattho nattheva aññatra tathāgatāti dīpeti.

    ਇਤਿ વਿਨਯਤ੍ਥਸਾਰਸਨ੍ਦੀਪਨਿਯਾ

    Iti vinayatthasārasandīpaniyā

    વਿਨਯવਿਨਿਚ੍ਛਯવਣ੍ਣਨਾਯ

    Vinayavinicchayavaṇṇanāya

    ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Dutiyapārājikakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.




    Next: ਤਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Tatiyapārājikakathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact