Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā

    ੨. ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ

    2. Dutiyapārājikaṃ

    ਦੁਤਿਯਂ ਅਦੁਤਿਯੇਨ, ਯਂ ਜਿਨੇਨ ਪਕਾਸਿਤਂ।

    Dutiyaṃ adutiyena, yaṃ jinena pakāsitaṃ;

    ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਤਸ੍ਸ ਦਾਨਿ, ਪਤ੍ਤੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਕ੍ਕਮੋ॥

    Pārājikaṃ tassa dāni, patto saṃvaṇṇanākkamo.

    ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ, ਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਚ ਪਕਾਸਿਤਂ।

    Yasmā tasmā suviññeyyaṃ, yaṃ pubbe ca pakāsitaṃ;

    ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ વਜ੍ਜਯਿਤ੍વਾਨ, ਹੋਤਿ ਸਂવਣ੍ਣਨਾ ਅਯਂ॥

    Taṃ sabbaṃ vajjayitvāna, hoti saṃvaṇṇanā ayaṃ.

    ਧਨਿਯવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ

    Dhaniyavatthuvaṇṇanā

    ੮੪. ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ ਰਾਜਗਹੇ વਿਹਰਤਿ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇਤਿ ਤਤ੍ਥ ਰਾਜਗਹੇਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੇ ਨਗਰੇ, ਤਞ੍ਹਿ ਮਨ੍ਧਾਤੁ-ਮਹਾਗੋવਿਨ੍ਦਾਦੀਹਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਰਾਜਗਹ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਞ੍ਞੇਪੇਤ੍ਥ ਪਕਾਰੇ વਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ। ਕਿਂ ਤੇਹਿ! ਨਾਮਮੇਤਂ ਤਸ੍ਸ ਨਗਰਸ੍ਸ। ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਚ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਚ ਨਗਰਂ ਹੋਤਿ। ਸੇਸਕਾਲੇ ਸੁਞ੍ਞਂ ਹੋਤਿ ਯਕ੍ਖਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਤੇਸਂ વਸਨ੍ਤવਨਂ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਏવਂ ਗੋਚਰਗਾਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਨਿવਾਸਨਟ੍ਠਾਨਮਾਹ – ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇਤਿ। ਸੋ ਚ ਗਿਜ੍ਝਾ ਤਸ੍ਸ ਕੂਟੇਸੁ વਸਿਂਸੁ, ਗਿਜ੍ਝਸਦਿਸਾਨਿ વਾ ਤਸ੍ਸ ਕੂਟਾਨਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    84.Tena samayena buddho bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbateti tattha rājagaheti evaṃnāmake nagare, tañhi mandhātu-mahāgovindādīhi pariggahitattā ‘‘rājagaha’’nti vuccati. Aññepettha pakāre vaṇṇayanti. Kiṃ tehi! Nāmametaṃ tassa nagarassa. Taṃ panetaṃ buddhakāle ca cakkavattikāle ca nagaraṃ hoti. Sesakāle suññaṃ hoti yakkhapariggahitaṃ, tesaṃ vasantavanaṃ hutvā tiṭṭhati. Evaṃ gocaragāmaṃ dassetvā nivāsanaṭṭhānamāha – gijjhakūṭe pabbateti. So ca gijjhā tassa kūṭesu vasiṃsu, gijjhasadisāni vā tassa kūṭāni; tasmā gijjhakūṭoti vuccatīti veditabbo.

    ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਤਿ વਿਨਯਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤਯੋ ਜਨਾ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਸਙ੍ਘੋ। ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਤਯੋ ਤਯੋ ਏવ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ। ਇਧ ਪਨ ਤੇ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਾਤਿ ਨਾਤਿવਿਸ੍ਸਾਸਿਕਾ ਨ ਦਲ਼੍ਹਮਿਤ੍ਤਾ; ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਹਿ ਤੇ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਸਮ੍ਭਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤਿવਿਸ੍ਸਾਸਿਕਾ ਦਲ਼੍ਹਮਿਤ੍ਤਾ; ਤੇ ਹਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਭਤ੍ਤਾ ਭਜਮਾਨਾ ਏਕਸਮ੍ਭੋਗਪਰਿਭੋਗਾਤਿ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਸਮ੍ਭਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਇਸਿਗਿਲਿਪਸ੍ਸੇਤਿ ਇਸਿਗਿਲਿ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸੇ। ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਿਰ ਪਞ੍ਚਸਤਮਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਕਾਸਿਕੋਸਲਾਦੀਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਤੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ વੀਤਿਨਾਮੇਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤੇ ਪવਿਸਨ੍ਤੇવ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ। ਤਤੋ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਅਯਂ ਪਬ੍ਬਤੋ ਇਮੇ ਇਸਯੋ ਗਿਲਤੀ’’ਤਿ। ਤਦੁਪਾਦਾਯ ਤਸ੍ਸ ‘‘ਇਸਿਗਿਲਿ’’ਤ੍વੇવ ਸਮਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸੇ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ।

    Sambahulāti vinayapariyāyena tayo janā sambahulāti vuccanti, tato paraṃ saṅgho. Suttantapariyāyena tayo tayo eva, tato paṭṭhāya sambahulā. Idha pana te suttantapariyāyena sambahulāti veditabbā. Sandiṭṭhāti nātivissāsikā na daḷhamittā; tattha tattha saṅgamma diṭṭhattā hi te sandiṭṭhāti vuccanti. Sambhattāti ativissāsikā daḷhamittā; te hi suṭṭhu bhattā bhajamānā ekasambhogaparibhogāti katvā ‘‘sambhattā’’ti vuccanti. Isigilipasseti isigili nāma pabbato, tassa passe. Pubbe kira pañcasatamattā paccekabuddhā kāsikosalādīsu janapadesu piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ tasmiṃ pabbate sannipatitvā samāpattiyā vītināmenti. Manussā te pavisanteva passanti na nikkhamante. Tato āhaṃsu – ‘‘ayaṃ pabbato ime isayo gilatī’’ti. Tadupādāya tassa ‘‘isigili’’tveva samaññā udapādi, tassa passe pabbatapāde.

    ਤਿਣਕੁਟਿਯੋ ਕਰਿਤ੍વਾਤਿ ਤਿਣਚ੍ਛਦਨਾ ਸਦ੍વਾਰਬਨ੍ਧਾ ਕੁਟਿਯੋ ਕਤ੍વਾ। વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਹਿ ਨਾਲਕਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੇਨਾਪਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਛਦਨਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਛਨ੍ਨੇਯੇવ ਸਦ੍વਾਰਬਨ੍ਧੇ ਸੇਨਾਸਨੇ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਸੇਨਾਸਨਿਕੇਨ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੨੦੪)। ਤਸ੍ਮਾ વਸ੍ਸਕਾਲੇ ਸਚੇ ਸੇਨਾਸਨਂ ਲਭਤਿ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ; ਨੋ ਚੇ ਲਭਤਿ, ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾਪਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ ਅਲਭਨ੍ਤੇਨ ਸਾਮਮ੍ਪਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਨ ਤ੍વੇવ ਅਸੇਨਾਸਨਿਕੇਨ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਮਨੁਧਮ੍ਮਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਿਣਕੁਟਿਯੋ ਕਰਿਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਦਿવਾਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਤਿਕવਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਖਨ੍ਧਕવਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਤੀਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਸਿਕ੍ਖਮਾਨਾ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਚ੍ਛਿਂਸੁ।

    Tiṇakuṭiyo karitvāti tiṇacchadanā sadvārabandhā kuṭiyo katvā. Vassaṃ upagacchantena hi nālakapaṭipadaṃ paṭipannenāpi pañcannaṃ chadanānaṃ aññatarena channeyeva sadvārabandhe senāsane upagantabbaṃ. Vuttañhetaṃ – ‘‘na, bhikkhave, asenāsanikena vassaṃ upagantabbaṃ. Yo upagaccheyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 204). Tasmā vassakāle sace senāsanaṃ labhati, iccetaṃ kusalaṃ; no ce labhati, hatthakammaṃ pariyesitvāpi kātabbaṃ. Hatthakammaṃ alabhantena sāmampi kātabbaṃ. Na tveva asenāsanikena vassaṃ upagantabbaṃ. Ayamanudhammatā. Tasmā te bhikkhū tiṇakuṭiyo karitvā rattiṭṭhānadivāṭṭhānādīni paricchinditvā katikavattāni ca khandhakavattāni ca adhiṭṭhāya tīsu sikkhāsu sikkhamānā vassaṃ upagacchiṃsu.

    ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਧਨਿਯੋਤਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਤੇ ਥੇਰਾવ ਇਮਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਧਨਿਯੋਪਿ। ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ; ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਨਾਮਂ ਧਨਿਯੋ, ਪਿਤਾ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰੋ, ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਧਨਿਯੋ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ। વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਚ੍ਛੀਤਿ ਤੇਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਤਿਣਕੁਟਿਕਂ ਕਰਿਤ੍વਾ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਚ੍ਛਿ। વਸ੍ਸਂવੁਤ੍ਥਾਤਿ ਪੁਰਿਮਿਕਾਯ ਉਪਗਤਾ ਮਹਾਪવਾਰਣਾਯ ਪવਾਰਿਤਾ ਪਾਟਿਪਦਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਏવਂ વਸ੍ਸਂવੁਤ੍ਥਾ ਹੁਤ੍વਾ।

    Āyasmāpi dhaniyoti na kevalaṃ te therāva imassa sikkhāpadassa ādikammiko āyasmā dhaniyopi. Kumbhakāraputtoti kumbhakārassa putto; tassa hi nāmaṃ dhaniyo, pitā kumbhakāro, tena vuttaṃ – ‘‘dhaniyo kumbhakāraputto’’ti. Vassaṃ upagacchīti tehi therehi saddhiṃ ekaṭṭhāneyeva tiṇakuṭikaṃ karitvā vassaṃ upagacchi. Vassaṃvutthāti purimikāya upagatā mahāpavāraṇāya pavāritā pāṭipadadivasato paṭṭhāya ‘‘vutthavassā’’ti vuccanti. Evaṃ vassaṃvutthā hutvā.

    ਤਿਣਕੁਟਿਯੋ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾਤਿ ਨ ਦਣ੍ਡਮੁਗ੍ਗਰਾਦੀਹਿ ਚੁਣ੍ਣવਿਚੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍વਾ, વਤ੍ਤਸੀਸੇਨ ਪਨ ਤਿਣਞ੍ਚ ਦਾਰੁવਲ੍ਲਿ-ਆਦੀਨਿ ਚ ਓਰੋਪੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯੇਨ ਹਿ વਿਹਾਰਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇ ਕੁਟਿ ਕਤਾ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਸਚੇ ਆવਾਸਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ। ‘‘ਸਚੇ ਇਮਂ ਕੁਟਿਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤ੍વਾ ਕੋਚਿ વਸਿਤੁਂ ਉਸ੍ਸਹਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦੇਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੇਨ ਅਰਞ੍ਞੇ વਾ ਕਤਾ ਹੋਤਿ , ਪਟਿਜਗ੍ਗਨਕਂ વਾ ਨ ਲਭਤਿ, ਤੇਨ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਪਰਿਭੋਗਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪਟਿਸਾਮੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਤੇ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕੁਟਿਯੋ ਕਤ੍વਾ ਪਟਿਜਗ੍ਗਨਕਂ ਅਲਭਨ੍ਤਾ ਤਿਣਞ੍ਚ ਕਟ੍ਠਞ੍ਚ ਪਟਿਸਾਮੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਗੋਪੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾ ਚ ਠਪਿਤਂ ਤਂ ਉਪਚਿਕਾਹਿ ਨ ਖਜ੍ਜਤਿ , ਅਨੋવਸ੍ਸਕਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਠਾਨਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ વਸਿਤੁਕਾਮਾਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ ਉਪਕਾਰਾਯ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਗਮਿਯવਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ।

    Tiṇakuṭiyo bhinditvāti na daṇḍamuggarādīhi cuṇṇavicuṇṇaṃ katvā, vattasīsena pana tiṇañca dāruvalli-ādīni ca oropetvāti attho. Yena hi vihārapaccante kuṭi katā hoti, tena sace āvāsikā bhikkhū honti, te āpucchitabbā. ‘‘Sace imaṃ kuṭiṃ paṭijaggitvā koci vasituṃ ussahati, tassa dethā’’ti vatvā pakkamitabbaṃ. Yena araññe vā katā hoti , paṭijagganakaṃ vā na labhati, tena ‘‘aññesampi paribhogaṃ bhavissatī’’ti paṭisāmetvā gantabbaṃ. Te pana bhikkhū araññe kuṭiyo katvā paṭijagganakaṃ alabhantā tiṇañca kaṭṭhañca paṭisāmetvā saṅgopetvāti attho. Yathā ca ṭhapitaṃ taṃ upacikāhi na khajjati , anovassakañca hoti, tathā ṭhapetvā ‘‘idaṃ ṭhānaṃ āgantvā vasitukāmānaṃ sabrahmacārīnaṃ upakārāya bhavissatī’’ti gamiyavattaṃ pūretvā.

    ਜਨਪਦਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੂਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਕੂਲਂ ਜਨਪਦਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਆਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਧਨਿਯੋ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਪੁਤ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥੇવ વਸ੍ਸਂ વਸੀਤਿਆਦਿ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ। ਯਾવਤਤਿਯਕਨ੍ਤਿ ਯਾવਤਤਿਯવਾਰਂ। ਅਨવਯੋਤਿ ਅਨੁਅવਯੋ, ਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਉਕਾਰਲੋਪੋ। ਅਨੁ ਅਨੁ ਅવਯੋ, ਯਂ ਯਂ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰੇਹਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਨੂਨੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸਿਪ੍ਪੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਕੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕੇ। ਆਚਰਿਯਕੇਤਿ ਆਚਰਿਯਕਮ੍ਮੇ। ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਕਮ੍ਮੇਤਿ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਾਨਂ ਕਮ੍ਮੇ; ਕੁਮ੍ਭਕਾਰੇਹਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਮ੍ਮੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤੇਨ ਸਕਂ ਆਚਰਿਯਕਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਪਰਿਯੋਦਾਤਸਿਪ੍ਪੋਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸਿਪ੍ਪੋ। ਅਨવਯਤ੍ਤੇਪਿ ਸਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਦਿਸਸਿਪ੍ਪੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    Janapadacārikaṃ pakkamiṃsūti attano attano cittānukūlaṃ janapadaṃ agamaṃsu. Āyasmā pana dhaniyo kumbhakāraputto tattheva vassaṃ vasītiādi uttānatthameva. Yāvatatiyakanti yāvatatiyavāraṃ. Anavayoti anuavayo, sandhivasena ukāralopo. Anu anu avayo, yaṃ yaṃ kumbhakārehi kattabbaṃ nāma atthi, sabbattha anūno paripuṇṇasippoti attho. Saketi attano santake. Ācariyaketi ācariyakamme. Kumbhakārakammeti kumbhakārānaṃ kamme; kumbhakārehi kattabbakammeti attho. Etena sakaṃ ācariyakaṃ sarūpato dassitaṃ hoti. Pariyodātasippoti parisuddhasippo. Anavayattepi sati aññehi asadisasippoti vuttaṃ hoti.

    ਸਬ੍ਬਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਨ੍ਤਿ ਪਿਟ੍ਠਸਙ੍ਘਾਟਕਕવਾਟਸੂਚਿਘਟਿਕવਾਤਪਾਨਕવਾਟਮਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਂ ਭਿਤ੍ਤਿਛਦਨਿਟ੍ਠਕਥਮ੍ਭਾਦਿਭੇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ ਗੇਹਸਮ੍ਭਾਰਂ ਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਮੇવ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਿਣਞ੍ਚ ਕਟ੍ਠਞ੍ਚ ਗੋਮਯਞ੍ਚ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਤਂ ਕੁਟਿਕਂ ਪਚੀਤਿ ਤਂ ਸਬ੍ਬਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਂ ਕਤ੍વਾ ਪਾਣਿਕਾਯ ਘਂਸਿਤ੍વਾ ਸੁਕ੍ਖਾਪੇਤ੍વਾ ਤੇਲਤਮ੍ਬਮਤ੍ਤਿਕਾਯ ਪਰਿਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋ ਚ ਬਹਿ ਚ ਤਿਣਾਦੀਹਿ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਯਥਾ ਪਕ੍ਕਾ ਸੁਪਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਪਚਿ। ਏવਂ ਪਕ੍ਕਾ ਚ ਪਨ ਸਾ ਅਹੋਸਿ ਕੁਟਿਕਾ । ਅਭਿਰੂਪਾਤਿ ਸੁਰੂਪਾ। ਪਾਸਾਦਿਕਾਤਿ ਪਸਾਦਜਨਿਕਾ। ਲੋਹਿਤਿਕਾਤਿ ਲੋਹਿਤવਣ੍ਣਾ। ਕਿਙ੍ਕਣਿਕਸਦ੍ਦੋਤਿ ਕਿਙ੍ਕਣਿਕਜਾਲਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦੋ। ਯਥਾ ਕਿਰ ਨਾਨਾਰਤਨੇਹਿ ਕਤਸ੍ਸ ਕਿਙ੍ਕਣਿਕਜਾਲਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਟਿਕਾਯ વਾਤਪਾਨਨ੍ਤਰਿਕਾਦੀਹਿ ਪવਿਟ੍ਠੇਨ વਾਤੇਨ ਸਮਾਹਤਾਯ ਸਦ੍ਦੋ ਅਹੋਸਿ। ਏਤੇਨਸ੍ਸਾ ਅਨ੍ਤੋ ਚ ਬਹਿ ਚ ਸੁਪਕ੍ਕਭਾવੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਕਿਙ੍ਕਣਿਕਾ’’ਤਿ ਕਂਸਭਾਜਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਅਭਿਹਤਸ੍ਸ ਕਂਸਭਾਜਨਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦੋ, ਏવਮਸ੍ਸਾ વਾਤਪ੍ਪਹਤਾਯ ਸਦ੍ਦੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    Sabbamattikāmayanti piṭṭhasaṅghāṭakakavāṭasūcighaṭikavātapānakavāṭamattaṃ ṭhapetvā avasesaṃ bhittichadaniṭṭhakathambhādibhedaṃ sabbaṃ gehasambhāraṃ mattikāmayameva katvāti attho. Tiṇañca kaṭṭhañca gomayañca saṅkaḍḍhitvā taṃ kuṭikaṃ pacīti taṃ sabbamattikāmayaṃ katvā pāṇikāya ghaṃsitvā sukkhāpetvā telatambamattikāya parimajjitvā anto ca bahi ca tiṇādīhi pūretvā yathā pakkā supakkā hoti, evaṃ paci. Evaṃ pakkā ca pana sā ahosi kuṭikā . Abhirūpāti surūpā. Pāsādikāti pasādajanikā. Lohitikāti lohitavaṇṇā. Kiṅkaṇikasaddoti kiṅkaṇikajālassa saddo. Yathā kira nānāratanehi katassa kiṅkaṇikajālassa saddo hoti, evaṃ tassā kuṭikāya vātapānantarikādīhi paviṭṭhena vātena samāhatāya saddo ahosi. Etenassā anto ca bahi ca supakkabhāvo dassito hoti. Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘kiṅkaṇikā’’ti kaṃsabhājanaṃ, tasmā yathā abhihatassa kaṃsabhājanassa saddo, evamassā vātappahatāya saddo ahosī’’ti vuttaṃ.

    ੮੫. ਕਿਂ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਜਾਨਨ੍ਤੋવ ਭਗવਾ ਕਥਾਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਾਯ ਕੁਟਿਕਾਯ ਕਰਣਭਾવਂ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਭਗવਤੋ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ਕੁਟਿਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਇਦਂ ਅਤੀਤਤ੍ਥੇ ਅਨਾਗਤવਚਨਂ; ਅਕਾਸੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਂ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਤੋ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬਂ। ਨ ਹਿ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਸ੍ਸ ਮੋਘਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪਾਣੇਸੁ ਅਨੁਦ੍ਦਯਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾ ਅવਿਹੇਸਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਦ੍ਦਯਾਤਿ ਅਨੁਰਕ੍ਖਣਾ; ਏਤੇਨ ਮੇਤ੍ਤਾਪੁਬ੍ਬਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਤਿ ਪਰਦੁਕ੍ਖੇਨ ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਪਨਾ। ਅવਿਹੇਸਾਤਿ ਅવਿਹਿਂਸਨਾ; ਏਤੇਹਿ ਕਰੁਣਾਪੁਬ੍ਬਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਤਸ੍ਸ ਮੋਘਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪਥવੀਖਣਨਚਿਕ੍ਖਲ੍ਲਮਦ੍ਦਨਅਗ੍ਗਿਦਾਨੇਸੁ ਬਹੂ ਖੁਦ੍ਦਾਨੁਖੁਦ੍ਦਕੇ ਪਾਣੇ ਬ੍ਯਾਬਾਧੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਨਾਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤੇਸੁ ਪਾਣੇਸੁ ਮੇਤ੍ਤਾਕਰੁਣਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਮਤ੍ਤਾਪਿ ਅਨੁਦ੍ਦਯਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾ ਅવਿਹੇਸਾ ਨ ਹਿ ਨਾਮ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਾਪਿ ਨਾਮ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਮਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਜਨਤਾ ਪਾਣੇਸੁ ਪਾਤਬ੍ਯਤਂ ਆਪਜ੍ਜੀਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮੋ ਜਨਸਮੂਹੋ ਪਾਣੇਸੁ ਪਾਤਬ੍ਯਭਾવਂ ਮਾ ਆਪਜ੍ਜਿ। ‘‘ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਏવਂ ਕਤਂ, ਈਦਿਸੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ ਦੋਸੋ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਜਨਤਾ ਮਾ ਪਾਣੇਸੁ ਪਾਤਬ੍ਯੇ ਘਂਸਿਤਬ੍ਬੇ ਏવਂ ਮਞ੍ਞੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    85.Kiṃ etaṃ, bhikkhaveti ettha jānantova bhagavā kathāsamuṭṭhāpanatthaṃ pucchi. Bhagavato etamatthaṃ ārocesunti sabbamattikāmayāya kuṭikāya karaṇabhāvaṃ ādito paṭṭhāya bhagavato ārocesuṃ. Kathañhi nāma so, bhikkhave…pe… kuṭikaṃ karissatīti idaṃ atītatthe anāgatavacanaṃ; akāsīti vuttaṃ hoti. Tassa lakkhaṇaṃ saddasatthato pariyesitabbaṃ. Na hi nāma, bhikkhave, tassa moghapurisassa pāṇesu anuddayā anukampā avihesā bhavissatīti ettha anuddayāti anurakkhaṇā; etena mettāpubbabhāgaṃ dasseti. Anukampāti paradukkhena cittakampanā. Avihesāti avihiṃsanā; etehi karuṇāpubbabhāgaṃ dasseti. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘bhikkhave , tassa moghapurisassa pathavīkhaṇanacikkhallamaddanaaggidānesu bahū khuddānukhuddake pāṇe byābādhentassa vināsentassa tesu pāṇesu mettākaruṇānaṃ pubbabhāgamattāpi anuddayā anukampā avihesā na hi nāma bhavissati appamattakāpi nāma na bhavissatī’’ti. Mā pacchimā janatā pāṇesu pātabyataṃ āpajjīti pacchimo janasamūho pāṇesu pātabyabhāvaṃ mā āpajji. ‘‘Buddhakālepi bhikkhūhi evaṃ kataṃ, īdisesu ṭhānesu pāṇātipātaṃ karontānaṃ natthi doso’’ti maññitvā imassa diṭṭhānugatiṃ āpajjamānā pacchimā janatā mā pāṇesu pātabye ghaṃsitabbe evaṃ maññīti vuttaṃ hoti.

    ਏવਂ ਧਨਿਯਂ ਗਰਹਿਤ੍વਾ ਨ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਬ੍ਬਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਾ ਕੁਟਿਕਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਆਯਤਿਂ ਤਾਦਿਸਾਯ ਕੁਟਿਕਾਯ ਕਰਣਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ; ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਚ ‘‘ਯੋ ਕਰੇਯ੍ਯ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਕੁਟਿਕਾਕਰਣੇ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯੋਪਿ ਪਥવੀਖਣਨਾਦਿਨਾ ਪਾਣੇਸੁ ਪਾਤਬ੍ਯਤਂ ਅਨਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਤਾਦਿਸਂ ਕੁਟਿਕਂ ਕਰੋਤਿ, ਸੋਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਪਥવੀਖਣਨਾਦੀਹਿ ਪਨ ਪਾਣੇਸੁ ਪਾਤਬ੍ਯਤਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਯਂ ਯਂ વਤ੍ਥੁਂ વੀਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਮੇવ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਧਨਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਤ੍ਤਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸੇਸਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਕਤਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ વਸਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰਮਿਸ੍ਸਕਾ ਪਨ ਯਥਾ વਾ ਤਥਾ વਾ ਮਿਸ੍ਸਾ ਹੋਤੁ, વਟ੍ਟਤਿ। ਸੁਦ੍ਧਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯਾવ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਾਪਿ ਇਟ੍ਠਕਾਹਿ ਗਿਞ੍ਜਕਾવਸਥਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਕਤਾ વਟ੍ਟਤਿ। ਏવਂ ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਖੋ…ਪੇ॰… ਤਂ ਕੁਟਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਂਸੂਤਿ ਭਗવਤੋ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਕਟ੍ਠੇਹਿ ਚ ਪਾਸਾਣੇਹਿ ਚ ਤਂ ਕੁਟਿਕਂ વਿਕਿਰਨ੍ਤਾ ਭਿਨ੍ਦਿਂਸੁ।

    Evaṃ dhaniyaṃ garahitvā na ca, bhikkhave, sabbamattikāmayā kuṭikā kātabbāti āyatiṃ tādisāya kuṭikāya karaṇaṃ paṭikkhipi; paṭikkhipitvā ca ‘‘yo kareyya āpatti dukkaṭassā’’ti sabbamattikāmayakuṭikākaraṇe āpattiṃ ṭhapesi. Tasmā yopi pathavīkhaṇanādinā pāṇesu pātabyataṃ anāpajjanto tādisaṃ kuṭikaṃ karoti, sopi dukkaṭaṃ āpajjati. Pathavīkhaṇanādīhi pana pāṇesu pātabyataṃ āpajjanto yaṃ yaṃ vatthuṃ vītikkamati, tattha tattha vuttameva āpattiṃ āpajjati. Dhaniyattherassa ādikammikattā anāpatti. Sesānaṃ sikkhāpadaṃ atikkamitvā karontānampi kataṃ labhitvā tattha vasantānampi dukkaṭameva. Dabbasambhāramissakā pana yathā vā tathā vā missā hotu, vaṭṭati. Suddhamattikāmayāva na vaṭṭati. Sāpi iṭṭhakāhi giñjakāvasathasaṅkhepena katā vaṭṭati. Evaṃ bhanteti kho…pe… taṃ kuṭiṃ bhindiṃsūti bhagavato vacanaṃ sampaṭicchitvā kaṭṭhehi ca pāsāṇehi ca taṃ kuṭikaṃ vikirantā bhindiṃsu.

    ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਧਨਿਯੋਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਧਨਿਯੋ ਏਕਪਸ੍ਸੇ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਕਿਸ੍ਸ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆવੁਸੋ, ਕੁਟਿਂ ਭਿਨ੍ਦਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਗવਾ ਭੇਦਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਸੁਬ੍ਬਚਤਾਯ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ।

    Atha kho āyasmā dhaniyotiādimhi ayaṃ saṅkhepattho – dhaniyo ekapasse divāvihāraṃ nisinno tena saddena āgantvā te bhikkhū ‘‘kissa me tumhe, āvuso, kuṭiṃ bhindathā’’ti pucchitvā ‘‘bhagavā bhedāpetī’’ti sutvā subbacatāya sampaṭicchi.

    ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਗવਾ ਇਮਿਨਾ ਅਤਿਮਹਨ੍ਤੇਨ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਤ੍ਥਂ ਕਤਂ ਕੁਟਿਕਂ ਭੇਦਾਪੇਸਿ, ਨਨੁ ਏਤਸ੍ਸੇਤ੍ਥ વਯਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ? ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਭਗવਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯਾਤਿ ਭਿਨ੍ਦਾਪੇਸਿ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਧਜੋਤਿ ਭਿਨ੍ਦਾਪੇਸਿ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਕਾਰਣਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ – ਸਤ੍ਤਾਨੁਦ੍ਦਯਾਯ, ਪਤ੍ਤਚੀવਰਗੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ, ਸੇਨਾਸਨਬਾਹੁਲ੍ਲਪਅਸੇਧਨਾਯਾਤਿਆਦੀਨਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਾਨਿਪਿ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ વਿਨਯਞ੍ਞੂ ਅਞ੍ਞਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਂ ਛਿਨ੍ਦਾਪੇਯ੍ਯ વਾ ਭਿਨ੍ਦਾਪੇਯ੍ਯ વਾ ਅਨੁਪવਜ੍ਜੋ , ਸੋ ਨੇવ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ ਨ ਸਾਰੇਤਬ੍ਬੋ; ਨ ਤਂ ਲਬ੍ਭਾ વਤ੍ਤੁਂ ‘‘ਮਮ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਤਯਾ ਨਾਸਿਤੋ, ਤਂ ਮੇ ਦੇਹੀ’’ਤਿ।

    Kasmā pana bhagavā iminā atimahantena ussāhena attano vasanatthaṃ kataṃ kuṭikaṃ bhedāpesi, nanu etassettha vayakammampi atthīti? Kiñcāpi atthi, atha kho naṃ bhagavā akappiyāti bhindāpesi, titthiyadhajoti bhindāpesi. Ayamettha vinicchayo. Aṭṭhakathāyaṃ pana aññānipi kāraṇāni vuttāni – sattānuddayāya, pattacīvaraguttatthāya, senāsanabāhullapaasedhanāyātiādīni. Tasmā idānipi yo bhikkhu bahussuto vinayaññū aññaṃ bhikkhuṃ akappiyaṃ parikkhāraṃ gahetvā vicarantaṃ disvā taṃ chindāpeyya vā bhindāpeyya vā anupavajjo , so neva codetabbo na sāretabbo; na taṃ labbhā vattuṃ ‘‘mama parikkhāro tayā nāsito, taṃ me dehī’’ti.

    ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ

    Pāḷimuttakavinicchayo

    ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕੋ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯਪਰਿਕ੍ਖਾਰવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਕੇਚਿ ਤਾਲਪਣ੍ਣਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤੋ વਾ ਬਹਿ વਾ ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣੇਨ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਿਬ੍ਬਨ੍ਤਾ વਣ੍ਣਮਟ੍ਠਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਏਕવਣ੍ਣੇਨ ਪਨ ਨੀਲੇਨ વਾ ਪੀਤਕੇਨ વਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਅਨ੍ਤੋ વਾ ਬਹਿ વਾ ਸਿਬ੍ਬਿਤੁਂ ਛਤ੍ਤਦਣ੍ਡਗ੍ਗਾਹਕਂ ਸਲਾਕਪਞ੍ਜਰਂ વਾ વਿਨਨ੍ਧਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਥਿਰਕਰਣਤ੍ਥਂ, ਨ વਣ੍ਣਮਟ੍ਠਤ੍ਥਾਯ। ਛਤ੍ਤਪਣ੍ਣਕੇਸੁ ਮਕਰਦਨ੍ਤਕਂ વਾ ਅਡ੍ਢਚਨ੍ਦਕਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਛਤ੍ਤਦਣ੍ਡੇ ਗੇਹਥਮ੍ਭੇਸੁ વਿਯ ਘਟਕੋ વਾ વਾਲ਼ਰੂਪਕਂ વਾ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇਪਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਆਰਗ੍ਗੇਨ ਲੇਖਾ ਦਿਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ, ਸਾਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਘਟਕਮ੍ਪਿ વਾਲ਼ਰੂਪਮ੍ਪਿ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਲੇਖਾਪਿ ਘਂਸਿਤ੍વਾ વਾ ਅਪਨੇਤਬ੍ਬਾ, ਸੁਤ੍ਤਕੇਨ વਾ ਦਣ੍ਡੋ વੇਠੇਤਬ੍ਬੋ। ਦਣ੍ਡਬੁਨ੍ਦੇ ਪਨ ਅਹਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕਸਣ੍ਠਾਨਂ વਟ੍ਟਤਿ। વਾਤਪ੍ਪਹਾਰੇਨ ਅਚਲਨਤ੍ਥਂ ਛਤ੍ਤਮਣ੍ਡਲਿਕਂ ਰਜ੍ਜੁਕੇਹਿ ਗਾਹੇਤ੍વਾ ਦਣ੍ਡੇ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਬਨ੍ਧਨਟ੍ਠਾਨੇ વਲਯਮਿવ ਉਕ੍ਕਿਰਿਤ੍વਾ ਲੇਖਂ ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਸਾ વਟ੍ਟਤਿ।

    Tatrāyaṃ pāḷimuttako kappiyākappiyaparikkhāravinicchayo – keci tālapaṇṇacchattaṃ anto vā bahi vā pañcavaṇṇena suttena sibbantā vaṇṇamaṭṭhaṃ karonti, taṃ na vaṭṭati. Ekavaṇṇena pana nīlena vā pītakena vā yena kenaci suttena anto vā bahi vā sibbituṃ chattadaṇḍaggāhakaṃ salākapañjaraṃ vā vinandhituṃ vaṭṭati. Tañca kho thirakaraṇatthaṃ, na vaṇṇamaṭṭhatthāya. Chattapaṇṇakesu makaradantakaṃ vā aḍḍhacandakaṃ vā chindituṃ na vaṭṭati. Chattadaṇḍe gehathambhesu viya ghaṭako vā vāḷarūpakaṃ vā na vaṭṭati. Sacepi sabbattha āraggena lekhā dinnā hoti, sāpi na vaṭṭati. Ghaṭakampi vāḷarūpampi bhinditvā dhāretabbaṃ. Lekhāpi ghaṃsitvā vā apanetabbā, suttakena vā daṇḍo veṭhetabbo. Daṇḍabunde pana ahicchattakasaṇṭhānaṃ vaṭṭati. Vātappahārena acalanatthaṃ chattamaṇḍalikaṃ rajjukehi gāhetvā daṇḍe bandhanti, tasmiṃ bandhanaṭṭhāne valayamiva ukkiritvā lekhaṃ ṭhapenti, sā vaṭṭati.

    ਚੀવਰਮਣ੍ਡਨਤ੍ਥਾਯ ਨਾਨਾਸੁਤ੍ਤਕੇਹਿ ਸਤਪਦੀਸਦਿਸਂ ਸਿਬ੍ਬਨ੍ਤਾ ਆਗਨ੍ਤੁਕਪਟ੍ਟਂ ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਸੂਚਿਕਮ੍ਮવਿਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਪਟ੍ਟਮੁਖੇ વਾ ਪਰਿਯਨ੍ਤੇ વਾ વੇਣਿਂ વਾ ਸਙ੍ਖਲਿਕਂ વਾ, ਏવਮਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਪਕਤਿਸੂਚਿਕਮ੍ਮਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ। ਗਣ੍ਠਿਕਪਟ੍ਟਕਞ੍ਚ ਪਾਸਕਪਟ੍ਟਞ੍ਚ ਅਟ੍ਠਕੋਣਮ੍ਪਿ ਸੋਲ਼ਸਕੋਣਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਅਗ੍ਘਿਯਗਯਮੁਗ੍ਗਰਾਦੀਨਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ, ਕਕ੍ਕਟਕ੍ਖੀਨਿ ਉਕ੍ਕਿਰਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਚਤੁਕੋਣਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ। ਕੋਣਸੁਤ੍ਤਪਿਲ਼ਕਾ ਚ ਚੀવਰੇ ਰਤ੍ਤੇ ਦੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਰੂਪਾ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ। ਕਞ੍ਜਿਕਪਿਟ੍ਠਖਲਿਆਦੀਸੁ ਚੀવਰਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਚੀવਰਕਮ੍ਮਕਾਲੇ ਪਨ ਹਤ੍ਥਮਲਸੂਚਿਮਲਾਦੀਨਂ ਧੋવਨਤ੍ਥਂ ਕਿਲਿਟ੍ਠਕਾਲੇ ਚ ਧੋવਨਤ੍ਥਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਗਨ੍ਧਂ વਾ ਲਾਖਂ વਾ ਤੇਲਂ વਾ ਰਜਨੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ।

    Cīvaramaṇḍanatthāya nānāsuttakehi satapadīsadisaṃ sibbantā āgantukapaṭṭaṃ ṭhapenti, aññampi yaṃkiñci sūcikammavikāraṃ karonti, paṭṭamukhe vā pariyante vā veṇiṃ vā saṅkhalikaṃ vā, evamādi sabbaṃ na vaṭṭati, pakatisūcikammameva vaṭṭati. Gaṇṭhikapaṭṭakañca pāsakapaṭṭañca aṭṭhakoṇampi soḷasakoṇampi karonti, tattha agghiyagayamuggarādīni dassenti, kakkaṭakkhīni ukkiranti, sabbaṃ na vaṭṭati, catukoṇameva vaṭṭati. Koṇasuttapiḷakā ca cīvare ratte duviññeyyarūpā vaṭṭanti. Kañjikapiṭṭhakhaliādīsu cīvaraṃ pakkhipituṃ na vaṭṭati. Cīvarakammakāle pana hatthamalasūcimalādīnaṃ dhovanatthaṃ kiliṭṭhakāle ca dhovanatthaṃ vaṭṭati. Gandhaṃ vā lākhaṃ vā telaṃ vā rajane pakkhipituṃ na vaṭṭati.

    ਚੀવਰਂ ਰਜਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਖੇਨ વਾ ਮਣਿਨਾ વਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਨ ਘਟ੍ਟੇਤਬ੍ਬਂ। ਭੂਮਿਯਂ ਜਾਣੁਕਾਨਿ ਨਿਹਨ੍ਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦੋਣਿਯਮ੍ਪਿ ਨ ਘਂਸਿਤਬ੍ਬਂ। ਦੋਣਿਯਂ વਾ ਫਲਕੇ વਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੇ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਪਹਰਿਤੁਂ ਪਨ વਟ੍ਟਤਿ; ਤਮ੍ਪਿ ਮੁਟ੍ਠਿਨਾ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਪੋਰਾਣਕਤ੍ਥੇਰਾ ਪਨ ਦੋਣਿਯਮ੍ਪਿ ਨ ਠਪੇਸੁਂ। ਏਕੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ; ਅਪਰੋ ਹਤ੍ਥੇ ਕਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਹਰਤਿ। ਚੀવਰਸ੍ਸ ਕਣ੍ਣਸੁਤ੍ਤਕਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਰਜਿਤਕਾਲੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਯਂ ਪਨ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਣ੍ਣਸੁਤ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੪੪) ਏવਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਤਂ ਅਨੁવਾਤੇ ਪਾਸਕਂ ਕਤ੍વਾ ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ ਰਜਨਕਾਲੇ ਲਗ੍ਗਨਤ੍ਥਾਯ। ਗਣ੍ਠਿਕੇਪਿ ਸੋਭਾਕਰਣਤ੍ਥਂ ਲੇਖਾ વਾ ਪਿਲ਼ਕਾ વਾ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਨਾਸੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ।

    Cīvaraṃ rajitvā saṅkhena vā maṇinā vā yena kenaci na ghaṭṭetabbaṃ. Bhūmiyaṃ jāṇukāni nihantvā hatthehi gahetvā doṇiyampi na ghaṃsitabbaṃ. Doṇiyaṃ vā phalake vā ṭhapetvā ante gāhāpetvā hatthehi paharituṃ pana vaṭṭati; tampi muṭṭhinā na kātabbaṃ. Porāṇakattherā pana doṇiyampi na ṭhapesuṃ. Eko gahetvā tiṭṭhati; aparo hatthe katvā hatthena paharati. Cīvarassa kaṇṇasuttakaṃ na vaṭṭati, rajitakāle chinditabbaṃ. Yaṃ pana ‘‘anujānāmi, bhikkhave, kaṇṇasuttaka’’nti (mahāva. 344) evaṃ anuññātaṃ, taṃ anuvāte pāsakaṃ katvā bandhitabbaṃ rajanakāle lagganatthāya. Gaṇṭhikepi sobhākaraṇatthaṃ lekhā vā piḷakā vā na vaṭṭati, nāsetvā paribhuñjitabbaṃ.

    ਪਤ੍ਤੇ વਾ ਥਾਲਕੇ વਾ ਆਰਗ੍ਗੇਨ ਲੇਖਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤੋ વਾ ਬਹਿ વਾ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਤ੍ਤਂ ਭਮਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਚਨ੍ਤਿ – ‘‘ਮਣਿવਣ੍ਣਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ, ਨ વਟ੍ਟਤਿ; ਤੇਲવਣ੍ਣੋ ਪਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਤ੍ਤਮਣ੍ਡਲੇ ਭਿਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਮਕਰਦਨ੍ਤਕਂ ਪਨ વਟ੍ਟਤਿ।

    Patte vā thālake vā āraggena lekhaṃ karonti, anto vā bahi vā na vaṭṭati. Pattaṃ bhamaṃ āropetvā majjitvā pacanti – ‘‘maṇivaṇṇaṃ karissāmā’’ti, na vaṭṭati; telavaṇṇo pana vaṭṭati. Pattamaṇḍale bhittikammaṃ na vaṭṭati, makaradantakaṃ pana vaṭṭati.

    ਧਮਕਰਣਛਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਉਪਰਿ વਾ ਹੇਟ੍ਠਾ વਾ ਧਮਕਰਣਕੁਚ੍ਛਿਯਂ વਾ ਲੇਖਾ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਛਤ੍ਤਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਂ ਪਨਸ੍ਸ ਲੇਖਾ વਟ੍ਟਤਿ।

    Dhamakaraṇachattakassa upari vā heṭṭhā vā dhamakaraṇakucchiyaṃ vā lekhā na vaṭṭati, chattamukhavaṭṭiyaṃ panassa lekhā vaṭṭati.

    ਕਾਯਬਨ੍ਧਨਸ੍ਸ ਸੋਭਨਤ੍ਥਂ ਤਹਿਂ ਤਹਿਂ ਦਿਗੁਣਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਕੋਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ, ਕਕ੍ਕਟਚ੍ਛੀਨਿ ਉਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਉਭੋਸੁ ਪਨ ਅਨ੍ਤੇਸੁ ਦਸਾਮੁਖਸ੍ਸ ਥਿਰਭਾવਾਯ ਦਿਗੁਣਂ ਕੋਟ੍ਟੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਦਸਾਮੁਖੇ ਪਨ ਘਟਕਂ વਾ ਮਕਰਮੁਖਂ વਾ ਦੇਡ੍ਡੁਭਸੀਸਂ વਾ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ વਿਕਾਰਰੂਪਂ ਕਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਚ੍ਛੀਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਮਾਲਾਕਮ੍ਮਲਤਾਕਮ੍ਮਾਦੀਨਿ વਾ ਕਤ੍વਾ ਕੋਟ੍ਟਿਤਕਾਯਬਨ੍ਧਨਮ੍ਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਉਜੁਕਮੇવ ਪਨ ਮਚ੍ਛਕਣ੍ਟਕਂ વਾ ਖਜ੍ਜੁਰਿਪਤ੍ਤਕਂ વਾ ਮਟ੍ਠਪਟ੍ਟਿਕਂ વਾ ਕਤ੍વਾ ਕੋਟ੍ਟਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਕਾਯਬਨ੍ਧਨਸ੍ਸ ਦਸਾ ਏਕਾ વਟ੍ਟਤਿ, ਦ੍વੇ ਤੀਣਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ; ਤਤੋ ਪਰਂ ਨ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ। ਰਜ੍ਜੁਕਕਾਯਬਨ੍ਧਨਂ ਏਕਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਾਮਙ੍ਗਸਣ੍ਠਾਨਂ ਪਨ ਏਕਮ੍ਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਦਸਾ ਪਨ ਪਾਮਙ੍ਗਸਣ੍ਠਾਨਾਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਬਹੁਰਜ੍ਜੁਕੇ ਏਕਤੋ ਕਤ੍વਾ ਏਕੇਨ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ વੇਠੇਤ੍વਾ ਕਤਂ ਬਹੁਰਜ੍ਜੁਕਨ੍ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ વਟ੍ਟਤਿ।

    Kāyabandhanassa sobhanatthaṃ tahiṃ tahiṃ diguṇaṃ suttaṃ koṭṭenti, kakkaṭacchīni uṭṭhapenti, na vaṭṭati. Ubhosu pana antesu dasāmukhassa thirabhāvāya diguṇaṃ koṭṭetuṃ vaṭṭati. Dasāmukhe pana ghaṭakaṃ vā makaramukhaṃ vā deḍḍubhasīsaṃ vā yaṃkiñci vikārarūpaṃ kātuṃ na vaṭṭati. Tattha tattha acchīni dassetvā mālākammalatākammādīni vā katvā koṭṭitakāyabandhanampi na vaṭṭati. Ujukameva pana macchakaṇṭakaṃ vā khajjuripattakaṃ vā maṭṭhapaṭṭikaṃ vā katvā koṭṭituṃ vaṭṭati. Kāyabandhanassa dasā ekā vaṭṭati, dve tīṇi cattāripi vaṭṭanti; tato paraṃ na vaṭṭanti. Rajjukakāyabandhanaṃ ekameva vaṭṭati. Pāmaṅgasaṇṭhānaṃ pana ekampi na vaṭṭati. Dasā pana pāmaṅgasaṇṭhānāpi vaṭṭati. Bahurajjuke ekato katvā ekena nirantaraṃ veṭhetvā kataṃ bahurajjukanti na vattabbaṃ, taṃ vaṭṭati.

    ਕਾਯਬਨ੍ਧਨવਿਧੇ ਅਟ੍ਠਮਙ੍ਗਲਾਦਿਕਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ વਿਕਾਰਰੂਪਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਲੇਖਾਮਤ੍ਤਂ વਟ੍ਟਤਿ। વਿਧਕਸ੍ਸ ਉਭੋਸੁ ਅਨ੍ਤੇਸੁ ਥਿਰਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਘਟਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਅਯਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ।

    Kāyabandhanavidhe aṭṭhamaṅgalādikaṃ yaṃkiñci vikārarūpaṃ na vaṭṭati, paricchedalekhāmattaṃ vaṭṭati. Vidhakassa ubhosu antesu thirakaraṇatthāya ghaṭakaṃ karonti, ayampi vaṭṭati.

    ਅਞ੍ਜਨਿਯਂ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਚਤੁਪ੍ਪਦਸਕੁਣਰੂਪਂ વਾ ਮਾਲਾਕਮ੍ਮ-ਲਤਾਕਮ੍ਮਮਕਰਦਨ੍ਤਕ-ਗੋਮੁਤ੍ਤਕਅਡ੍ਢਚਨ੍ਦਕਾਦਿਭੇਦਂ વਾ વਿਕਾਰਰੂਪਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਘਂਸਿਤ੍વਾ વਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾ ਯਥਾ વਾ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਥਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ વੇਠੇਤ੍વਾ વਲ਼ਞ੍ਜੇਤਬ੍ਬਾ। ਉਜੁਕਮੇવ ਪਨ ਚਤੁਰਂਸਾ વਾ ਅਟ੍ਠਂਸਾ વਾ ਸੋਲ਼ਸਂਸਾ વਾ ਅਞ੍ਜਨੀ વਟ੍ਟਤਿ। ਹੇਟ੍ਠਤੋ ਪਿਸ੍ਸਾ ਦ੍વੇ વਾ ਤਿਸ੍ਸੋ વਾ વਟ੍ਟਲੇਖਾਯੋ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ। ਗੀવਾਯਮ੍ਪਿਸ੍ਸਾ ਪਿਧਾਨਕਬਨ੍ਧਨਤ੍ਥਂ ਏਕਾ વਟ੍ਟਲੇਖਾ વਟ੍ਟਤਿ।

    Añjaniyaṃ itthipurisacatuppadasakuṇarūpaṃ vā mālākamma-latākammamakaradantaka-gomuttakaaḍḍhacandakādibhedaṃ vā vikārarūpaṃ na vaṭṭati. Ghaṃsitvā vā chinditvā vā yathā vā na paññāyati, tathā suttena veṭhetvā vaḷañjetabbā. Ujukameva pana caturaṃsā vā aṭṭhaṃsā vā soḷasaṃsā vā añjanī vaṭṭati. Heṭṭhato pissā dve vā tisso vā vaṭṭalekhāyo vaṭṭanti. Gīvāyampissā pidhānakabandhanatthaṃ ekā vaṭṭalekhā vaṭṭati.

    ਅਞ੍ਜਨਿਸਲਾਕਾਯਪਿ વਣ੍ਣਮਟ੍ਠਕਮ੍ਮਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਞ੍ਜਨਿਤ੍ਥવਿਕਾਯਮ੍ਪਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਨਾਨਾવਣ੍ਣੇਨ ਸੁਤ੍ਤੇਨ વਣ੍ਣਮਟ੍ਠਕਮ੍ਮਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ਕੁਞ੍ਚਿਕਾਕੋਸਕੇਪਿ। ਕੁਞ੍ਚਿਕਾਯ વਣ੍ਣਮਟ੍ਠਕਮ੍ਮਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਤਥਾ ਸਿਪਾਟਿਕਾਯਂ। ਏਕવਣ੍ਣਸੁਤ੍ਤੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਸਿਬ੍ਬਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।

    Añjanisalākāyapi vaṇṇamaṭṭhakammaṃ na vaṭṭati. Añjanitthavikāyampi yaṃkiñci nānāvaṇṇena suttena vaṇṇamaṭṭhakammaṃ na vaṭṭati. Eseva nayo kuñcikākosakepi. Kuñcikāya vaṇṇamaṭṭhakammaṃ na vaṭṭati, tathā sipāṭikāyaṃ. Ekavaṇṇasuttena panettha yena kenaci sibbituṃ vaṭṭati.

    ਆਰਕਣ੍ਟਕੇਪਿ વਟ੍ਟਮਣਿਕਂ વਾ ਅਞ੍ਞਂ વਾ વਣ੍ਣਮਟ੍ਠਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਗੀવਾਯਂ ਪਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਲੇਖਾ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਿਪ੍ਫਲਿਕੇਪਿ ਮਣਿਕਂ વਾ ਪਿਲ਼ਕਂ વਾ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਉਟ੍ਠਪੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਦਣ੍ਡਕੇ ਪਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਲੇਖਾ વਟ੍ਟਤਿ। ਨਖਚ੍ਛੇਦਨਂ વਲਿਤਕਂਯੇવ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਉਤ੍ਤਰਾਰਣਿਯਂ વਾ ਅਧਰਾਰਣਿਯਂ વਾ ਅਰਣਿਧਨੁਕੇ વਾ ਉਪਰਿਪੇਲ੍ਲਨਦਣ੍ਡਕੇ વਾ ਮਾਲਾਕਮ੍ਮਾਦਿਕਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ વਣ੍ਣਮਟ੍ਠਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਪੇਲ੍ਲਨਦਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਪਨ વੇਮਜ੍ਝੇ ਮਣ੍ਡਲਂ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਲੇਖਾਮਤ੍ਤਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸੂਚਿਸਣ੍ਡਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਯੇਨ ਸੂਚਿਂ ਡਂਸਾਪੇਤ੍વਾ ਘਂਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਮਕਰਮੁਖਾਦਿਕਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ વਣ੍ਣਮਟ੍ਠਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਸੂਚਿਡਂਸਨਤ੍ਥਂ ਪਨ ਮੁਖਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ વਟ੍ਟਤਿ।

    Ārakaṇṭakepi vaṭṭamaṇikaṃ vā aññaṃ vā vaṇṇamaṭṭhaṃ na vaṭṭati. Gīvāyaṃ pana paricchedalekhā vaṭṭati. Pipphalikepi maṇikaṃ vā piḷakaṃ vā yaṃkiñci uṭṭhapetuṃ na vaṭṭati. Daṇḍake pana paricchedalekhā vaṭṭati. Nakhacchedanaṃ valitakaṃyeva karonti, tasmā taṃ vaṭṭati. Uttarāraṇiyaṃ vā adharāraṇiyaṃ vā araṇidhanuke vā uparipellanadaṇḍake vā mālākammādikaṃ yaṃkiñci vaṇṇamaṭṭhaṃ na vaṭṭati, pellanadaṇḍakassa pana vemajjhe maṇḍalaṃ hoti, tattha paricchedalekhāmattaṃ vaṭṭati. Sūcisaṇḍāsaṃ karonti, yena sūciṃ ḍaṃsāpetvā ghaṃsanti, tattha makaramukhādikaṃ yaṃkiñci vaṇṇamaṭṭhaṃ na vaṭṭati, sūciḍaṃsanatthaṃ pana mukhamattaṃ hoti, taṃ vaṭṭati.

    ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਚ੍ਛੇਦਨવਾਸਿਯਮ੍ਪਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ વਣ੍ਣਮਟ੍ਠਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਉਜੁਕਮੇવ ਕਪ੍ਪਿਯਲੋਹੇਨ ਉਭੋਸੁ વਾ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਚਤੁਰਂਸਂ વਾ ਅਟ੍ਠਂਸਂ વਾ ਬਨ੍ਧਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਕਤ੍ਤਰਦਣ੍ਡੇਪਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ વਣ੍ਣਮਟ੍ਠਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਏਕਾ વਾ ਦ੍વੇ વਾ વਟ੍ਟਲੇਖਾ ਉਪਰਿ ਅਹਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕਮਕੁਲ਼ਮਤ੍ਤਞ੍ਚ વਟ੍ਟਤਿ।

    Dantakaṭṭhacchedanavāsiyampi yaṃkiñci vaṇṇamaṭṭhaṃ na vaṭṭati, ujukameva kappiyalohena ubhosu vā passesu caturaṃsaṃ vā aṭṭhaṃsaṃ vā bandhituṃ vaṭṭati. Kattaradaṇḍepi yaṃkiñci vaṇṇamaṭṭhaṃ na vaṭṭati, heṭṭhā ekā vā dve vā vaṭṭalekhā upari ahicchattakamakuḷamattañca vaṭṭati.

    ਤੇਲਭਾਜਨੇਸੁ વਿਸਾਣੇ વਾ ਨਾਲ਼ਿਯਂ વਾ ਅਲਾਬੁਕੇ વਾ ਆਮਣ੍ਡਸਾਰਕੇ વਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਇਤ੍ਥਿਰੂਪਂ ਪੁਰਿਸਰੂਪਞ੍ਚ ਅવਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ વਣ੍ਣਮਟ੍ਠਕਮ੍ਮਂ વਟ੍ਟਤਿ।

    Telabhājanesu visāṇe vā nāḷiyaṃ vā alābuke vā āmaṇḍasārake vā ṭhapetvā itthirūpaṃ purisarūpañca avasesaṃ sabbampi vaṇṇamaṭṭhakammaṃ vaṭṭati.

    ਮਞ੍ਚਪੀਠੇ ਭਿਸਿਬਿਮ੍ਬੋਹਨੇ ਭੂਮਤ੍ਥਰਣੇ ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨੇ ਚਙ੍ਕਮਨਭਿਸਿਯਾ ਸਮ੍ਮੁਞ੍ਜਨਿਯਂ ਕਚવਰਛਡ੍ਡਨਕੇ ਰਜਨਦੋਣਿਕਾਯ ਪਾਨੀਯਉਲ਼ੁਙ੍ਕੇ ਪਾਨੀਯਘਟੇ ਪਾਦਕਥਲਿਕਾਯ ਫਲਕਪੀਠਕੇ વਲਯਾਧਾਰਕੇ ਦਣ੍ਡਾਧਾਰਕੇਪਤ੍ਤਪਿਧਾਨੇ ਤਾਲવਣ੍ਟੇ વੀਜਨੇਤਿ – ਏਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬਂ ਮਾਲਾਕਮ੍ਮਾਦਿવਣ੍ਣਮਟ੍ਠਕਮ੍ਮਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸੇਨਾਸਨੇ ਪਨ ਦ੍વਾਰਕવਾਟવਾਤਪਾਨਕવਾਟਾਦੀਸੁ ਸਬ੍ਬਰਤਨਮਯਮ੍ਪਿ વਣ੍ਣਮਟ੍ਠਕਮ੍ਮਂ વਟ੍ਟਤਿ।

    Mañcapīṭhe bhisibimbohane bhūmattharaṇe pādapuñchane caṅkamanabhisiyā sammuñjaniyaṃ kacavarachaḍḍanake rajanadoṇikāya pānīyauḷuṅke pānīyaghaṭe pādakathalikāya phalakapīṭhake valayādhārake daṇḍādhārakepattapidhāne tālavaṇṭe vījaneti – etesu sabbaṃ mālākammādivaṇṇamaṭṭhakammaṃ vaṭṭati. Senāsane pana dvārakavāṭavātapānakavāṭādīsu sabbaratanamayampi vaṇṇamaṭṭhakammaṃ vaṭṭati.

    ਸੇਨਾਸਨੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਟਿਸੇਧੇਤਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ વਿਰੁਦ੍ਧਸੇਨਾਸਨਾ। વਿਰੁਦ੍ਧਸੇਨਾਸਨਂ ਨਾਮ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸੀਮਾਯ ਰਾਜવਲ੍ਲਭੇਹਿ ਕਤਸੇਨਾਸਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯੇ ਤਾਦਿਸਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ – ‘‘ਮਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸੀਮਾਯ ਸੇਨਾਸਨਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ। ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯੇવ, ਪੁਨਪਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ – ‘‘ਮਾ ਏવਂ ਅਕਤ੍ਥ, ਮਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਪੋਸਥਪવਾਰਣਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਮਕਤ੍ਥ, ਮਾ ਸਾਮਗ੍ਗਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍ਥ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਕਤਮ੍ਪਿ ਕਤਟ੍ਠਾਨੇ ਨ ਠਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਸਚੇ ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯੇવ, ਯਦਾ ਤੇਸਂ ਲਜ੍ਜਿਪਰਿਸਾ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ, ਸਕ੍ਕਾ ਚ ਹੋਤਿ ਲਦ੍ਧੁਂ ਧਮ੍ਮਿਕੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ, ਤਦਾ ਤੇਸਂ ਪੇਸੇਤਬ੍ਬਂ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਆવਾਸਂ ਹਰਥਾ’’ਤਿ। ਸਚੇ ਯਾવ ਤਤਿਯਂ ਪੇਸਿਤੇ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਸਾਧੁ; ਨੋ ਚੇ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਬੋਧਿਞ੍ਚ ਚੇਤਿਯਞ੍ਚ ਅવਸੇਸਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਭਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਨੋ ਚ ਖੋ ਅਪਰਿਭੋਗਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਹਿ, ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਪਨ ਛਦਨ-ਗੋਪਾਨਸੀ-ਇਟ੍ਠਕਾਦੀਨਿ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਪੇਸੇਤਬ੍ਬਂ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰੇ ਹਰਥਾ’’ਤਿ। ਸਚੇ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਸਾਧੁ; ਨੋ ਚੇ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਤੇਸੁ ਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰੇਸੁ ਹਿਮવਸ੍ਸવਾਤਾਤਪਾਦੀਹਿ ਪੂਤਿਭੂਤੇਸੁ વਾ ਚੋਰੇਹਿ વਾ ਹਟੇਸੁ ਅਗ੍ਗਿਨਾ વਾ ਦਡ੍ਢੇਸੁ ਸੀਮਸਾਮਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨੁਪવਜ੍ਜਾ, ਨ ਲਬ੍ਭਾ ਚੋਦੇਤੁਂ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰਾ ਨਾਸਿਤਾ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਗੀવਾ’’ਤਿ વਾ। ਯਂ ਪਨ ਸੀਮਸਾਮਿਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਕਤਂ, ਤਂ ਸੁਕਤਮੇવ ਹੋਤੀਤਿ।

    Senāsane kiñci paṭisedhetabbaṃ natthi, aññatra viruddhasenāsanā. Viruddhasenāsanaṃ nāma aññesaṃ sīmāya rājavallabhehi katasenāsanaṃ vuccati, tasmā ye tādisaṃ senāsanaṃ karonti, te vattabbā – ‘‘mā amhākaṃ sīmāya senāsanaṃ karothā’’ti. Anādiyitvā karontiyeva, punapi vattabbā – ‘‘mā evaṃ akattha, mā amhākaṃ uposathapavāraṇānaṃ antarāyamakattha, mā sāmaggiṃ bhindittha, tumhākaṃ senāsanaṃ katampi kataṭṭhāne na ṭhassatī’’ti. Sace balakkārena karontiyeva, yadā tesaṃ lajjiparisā ussannā hoti, sakkā ca hoti laddhuṃ dhammiko vinicchayo, tadā tesaṃ pesetabbaṃ – ‘‘tumhākaṃ āvāsaṃ harathā’’ti. Sace yāva tatiyaṃ pesite haranti, sādhu; no ce haranti, ṭhapetvā bodhiñca cetiyañca avasesasenāsanāni bhinditabbāni, no ca kho aparibhogaṃ karontehi, paṭipāṭiyā pana chadana-gopānasī-iṭṭhakādīni apanetvā tesaṃ pesetabbaṃ – ‘‘tumhākaṃ dabbasambhāre harathā’’ti. Sace haranti, sādhu; no ce haranti, atha tesu dabbasambhāresu himavassavātātapādīhi pūtibhūtesu vā corehi vā haṭesu agginā vā daḍḍhesu sīmasāmikā bhikkhū anupavajjā, na labbhā codetuṃ ‘‘tumhehi amhākaṃ dabbasambhārā nāsitā’’ti vā ‘‘tumhākaṃ gīvā’’ti vā. Yaṃ pana sīmasāmikehi bhikkhūhi kataṃ, taṃ sukatameva hotīti.

    ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।

    Pāḷimuttakavinicchayo niṭṭhito.

    ੮੬. ਏવਂ ਭਿਨ੍ਨਾਯ ਪਨ ਕੁਟਿਕਾਯ ਧਨਿਯਸ੍ਸ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਞ੍ਚ ਪੁਨ ਕੁਟਿਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਉਸ੍ਸਾਹਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਦਾਰੁਗਹੇ ਗਣਕੋਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਦਾਰੁਭਣ੍ਡਾਗਾਰੇ ਦਾਰੁਗੋਪਕੋ। ਦੇવਗਹਦਾਰੂਨੀਤਿ ਦੇવੇਨ ਗਹਿਤਦਾਰੂਨਿ। ਰਾਜਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਭੂਤਾਨਿ ਦਾਰੂਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਗਰਪਟਿਸਙ੍ਖਾਰਿਕਾਨੀਤਿ ਨਗਰਸ੍ਸ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਰੂਪਕਰਣਾਨਿ। ਆਪਦਤ੍ਥਾਯ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਅਗ੍ਗਿਦਾਹੇਨ વਾ ਪੁਰਾਣਭਾવੇਨ વਾ ਪਟਿਰਾਜੂਪਰੁਨ੍ਧਨਾਦਿਨਾ વਾ ਗੋਪੁਰਟ੍ਟਾਲਕਰਾਜਨ੍ਤੇਪੁਰਹਤ੍ਥਿਸਾਲਾਦੀਨਂ વਿਪਤ੍ਤਿ ਆਪਦਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਦਤ੍ਥਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਿਕਂ ਛੇਦਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਟਿਯਾ ਪਮਾਣਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਗ੍ਗੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਜ੍ਝੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮੂਲੇ ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਛੇਦਾਪੇਸਿ।

    86. Evaṃ bhinnāya pana kuṭikāya dhaniyassa parivitakkañca puna kuṭikaraṇatthāya ussāhañca dassetuṃ ‘‘atha kho āyasmato’’tiādi vuttaṃ. Tattha dārugahe gaṇakoti rañño dārubhaṇḍāgāre dārugopako. Devagahadārūnīti devena gahitadārūni. Rājapaṭiggahitabhūtāni dārūnīti attho. Nagarapaṭisaṅkhārikānīti nagarassa paṭisaṅkhārūpakaraṇāni. Āpadatthāya nikkhittānīti aggidāhena vā purāṇabhāvena vā paṭirājūparundhanādinā vā gopuraṭṭālakarājantepurahatthisālādīnaṃ vipatti āpadāti vuccati. Tadatthaṃ nikkhittānīti vuttaṃ hoti. Khaṇḍākhaṇḍikaṃ chedāpetvāti attano kuṭiyā pamāṇaṃ sallakkhetvā kiñci agge kiñci majjhe kiñci mūle khaṇḍākhaṇḍaṃ karonto chedāpesi.

    ੮੭. વਸ੍ਸਕਾਰੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਮਗਧਮਹਾਮਤ੍ਤੋਤਿ ਮਗਧਰਟ੍ਠੇ ਮਹਾਮਤ੍ਤੋ, ਮਹਤਿਯਾ ਇਸ੍ਸਰਿਯਮਤ੍ਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਮਗਧਰਞ੍ਞੋ વਾ ਮਹਾਮਤ੍ਤੋ; ਮਹਾਅਮਚ੍ਚੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਨੁਸਞ੍ਞਾਯਮਾਨੋਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨੋ। ਭਣੇਤਿ ਇਸ੍ਸਰਾਨਂ ਨੀਚਟ੍ਠਾਨਿਕਪੁਰਿਸਾਲਪਨਂ। ਬਨ੍ਧਂ ਆਣਾਪੇਸੀਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਇਸ੍ਸਾਪਕਤੋવ। ਸੋ ਰਞ੍ਞੋ ‘‘ਆਣਾਪੇਹੀ’’ਤਿ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਹੀ’’ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨਂ ਹਤ੍ਥੇਸੁ ਚ ਪਾਦੇਸੁ ਚ ਬਨ੍ਧਂ ਕਤ੍વਾ ਆਣਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਬਨ੍ਧਂ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਅਦ੍ਦਸ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਧਨਿਯੋਤਿ ਕਥਂ ਅਦ੍ਦਸ? ਸੋ ਕਿਰ ਅਤ੍ਤਨਾ ਲੇਸੇਨ ਦਾਰੂਨਂ ਹਟਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਂ ਏਸ ਦਾਰੂਨਂ ਕਾਰਣਾ ਰਾਜਕੁਲਤੋ વਧਂ વਾ ਬਨ੍ਧਂ વਾ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਦਾ ਨਂ ਅਹਮੇવ ਮੋਚੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਂ ਤਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋਯੇવ વਿਚਰਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਖਣਞ੍ਞੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਦ੍ਦਸ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਦ੍ਦਸ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਧਨਿਯੋ’’ਤਿ। ਦਾਰੂਨਂ ਕਿਚ੍ਚਾਤਿ ਦਾਰੂਨਂ ਕਾਰਣਾ। ਪੁਰਾਹਂ ਹਞ੍ਞਾਮੀਤਿ ਅਹਂ ਪੁਰਾ ਹਞ੍ਞਾਮਿ; ਯਾવ ਅਹਂ ਨ ਹਞ੍ਞਾਮਿ, ਤਾવ ਤ੍વਂ ਏਯ੍ਯਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    87.Vassakāroti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ. Magadhamahāmattoti magadharaṭṭhe mahāmatto, mahatiyā issariyamattāya samannāgato, magadharañño vā mahāmatto; mahāamaccoti vuttaṃ hoti. Anusaññāyamānoti tattha tattha gantvā paccavekkhamāno. Bhaṇeti issarānaṃ nīcaṭṭhānikapurisālapanaṃ. Bandhaṃ āṇāpesīti brāhmaṇo pakatiyāpi tasmiṃ issāpakatova. So rañño ‘‘āṇāpehī’’ti vacanaṃ sutvā yasmā ‘‘pakkosāpehī’’ti rañño na vuttaṃ, tasmā ‘‘naṃ hatthesu ca pādesu ca bandhaṃ katvā āṇāpessāmī’’ti bandhaṃ āṇāpesi. Addasa kho āyasmā dhaniyoti kathaṃ addasa? So kira attanā lesena dārūnaṃ haṭabhāvaṃ ñatvā ‘‘nissaṃsayaṃ esa dārūnaṃ kāraṇā rājakulato vadhaṃ vā bandhaṃ vā pāpuṇissati, tadā naṃ ahameva mocessāmī’’ti niccakālaṃ tassa pavattiṃ suṇantoyeva vicarati. Tasmā takhaṇaññeva gantvā addasa. Tena vuttaṃ – ‘‘addasa kho āyasmā dhaniyo’’ti. Dārūnaṃ kiccāti dārūnaṃ kāraṇā. Purāhaṃ haññāmīti ahaṃ purā haññāmi; yāva ahaṃ na haññāmi, tāva tvaṃ eyyāsīti attho.

    ੮੮. ਇਙ੍ਘ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਰਾਪੇਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਙ੍ਘਾਤਿ ਚੋਦਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਪਠਮਾਭਿਸਿਤ੍ਤੋਤਿ ਅਭਿਸਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਠਮਂ। ਏવਰੂਪਿਂ વਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾਤਿ ‘‘ਦਿਨ੍ਨਞ੍ਞੇવ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਤਿਣਕਟ੍ਠੋਦਕਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਇਮਂ ਏવਰੂਪਿਂ વਾਚਂ ਅਭਿਸਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਠਮਮੇવ ਯਂ ਤ੍વਂ ਅਭਾਸਿ, ਤਂ ਸਯਮੇવ ਭਾਸਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਸਰਸਿ, ਨ ਸਰਸੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਰਾਜਾਨੋ ਕਿਰ ਅਭਿਸਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤਾਯੇવ ਧਮ੍ਮਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਦਿਨ੍ਨਞ੍ਞੇવ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਤਿਣਕਟ੍ਠੋਦਕਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਏਸ વਦਤਿ। ਤੇਸਂ ਮਯਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇਪਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨ੍ਤਾਨਂ ਸਮਿਤਬਾਹਿਤਪਾਪਾਨਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਤਿਣਕਟ੍ਠੋਦਕਹਰਣਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਮਯਾ ਏਤਂ ਭਾਸਿਤਂ; ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਾਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਅਰਞ੍ਞੇ ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਤਞ੍ਚ ਤਿਣਕਟ੍ਠੋਦਕਂ ਯਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ; ਏਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਮਯਾ ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।

    88.Iṅgha, bhante, sarāpehīti ettha iṅghāti codanatthe nipāto. Paṭhamābhisittoti abhisitto hutvā paṭhamaṃ. Evarūpiṃ vācaṃ bhāsitāti ‘‘dinnaññeva samaṇabrāhmaṇānaṃ tiṇakaṭṭhodakaṃ paribhuñjantū’’ti imaṃ evarūpiṃ vācaṃ abhisitto hutvā paṭhamameva yaṃ tvaṃ abhāsi, taṃ sayameva bhāsitvā idāni sarasi, na sarasīti vuttaṃ hoti. Rājāno kira abhisittamattāyeva dhammabheriṃ carāpenti – ‘‘dinnaññeva samaṇabrāhmaṇānaṃ tiṇakaṭṭhodakaṃ paribhuñjantū’’ti taṃ sandhāya esa vadati. Tesaṃ mayā sandhāya bhāsitanti tesaṃ appamattakepi kukkuccāyantānaṃ samitabāhitapāpānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ tiṇakaṭṭhodakaharaṇaṃ sandhāya mayā etaṃ bhāsitaṃ; na tumhādisānanti adhippāyo. Tañca kho araññe apariggahitanti tañca tiṇakaṭṭhodakaṃ yaṃ araññe apariggahitaṃ hoti; etaṃ sandhāya mayā bhāsitanti dīpeti.

    ਲੋਮੇਨ ਤ੍વਂ ਮੁਤ੍ਤੋਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਲੋਮਮਿવ ਲੋਮਂ, ਕਿਂ ਪਨ ਤਂ? ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਲਿਙ੍ਗਂ। ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਯਥਾ ਨਾਮ ਧੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਮਂਸਂ ਖਾਦਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਮਹਗ੍ਘਲੋਮਂ ਏਲ਼ਕਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯੁਂ। ਤਮੇਨਂ ਅਞ੍ਞੋ વਿਞ੍ਞੁਪੁਰਿਸੋ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਏਲ਼ਕਸ੍ਸ ਮਂਸਂ ਕਹਾਪਣਮਤ੍ਤਂ ਅਗ੍ਘਤਿ। ਲੋਮਾਨਿ ਪਨ ਲੋਮવਾਰੇ ਲੋਮવਾਰੇ ਅਨੇਕੇ ਕਹਾਪਣੇ ਅਗ੍ਘਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਦ੍વੇ ਅਲੋਮਕੇ ਏਲ਼ਕੇ ਦਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ। ਏવਂ ਸੋ ਏਲ਼ਕੋ વਿਞ੍ਞੁਪੁਰਿਸਮਾਗਮ੍ਮ ਲੋਮੇਨ ਮੁਚ੍ਚੇਯ੍ਯ। ਏવਮੇવ ਤ੍વਂ ਇਮਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ વਧਬਨ੍ਧਨਾਰਹੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਰਹਦ੍ਧਜੋ ਸਬ੍ਭਿ ਅવਜ੍ਝਰੂਪੋ, ਤ੍વਞ੍ਚ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਤ੍ਤਾ ਯਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਲਿਙ੍ਗਭੂਤਂ ਅਰਹਦ੍ਧਜਂ ਧਾਰੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤ੍વਂ ਇਮਿਨਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਲਿਙ੍ਗਲੋਮੇਨ ਏਲ਼ਕੋ વਿਯ વਿਞ੍ਞੁਪੁਰਿਸਮਾਗਮ੍ਮ ਮੁਤ੍ਤੋਸੀਤਿ।

    Lomena tvaṃ muttosīti ettha lomamiva lomaṃ, kiṃ pana taṃ? Pabbajjāliṅgaṃ. Kiṃ vuttaṃ hoti? Yathā nāma dhuttā ‘‘maṃsaṃ khādissāmā’’ti mahagghalomaṃ eḷakaṃ gaṇheyyuṃ. Tamenaṃ añño viññupuriso disvā ‘‘imassa eḷakassa maṃsaṃ kahāpaṇamattaṃ agghati. Lomāni pana lomavāre lomavāre aneke kahāpaṇe agghantī’’ti dve alomake eḷake datvā gaṇheyya. Evaṃ so eḷako viññupurisamāgamma lomena mucceyya. Evameva tvaṃ imassa kammassa katattā vadhabandhanāraho. Yasmā pana arahaddhajo sabbhi avajjharūpo, tvañca sāsane pabbajitattā yaṃ pabbajjāliṅgabhūtaṃ arahaddhajaṃ dhāresi. Tasmā tvaṃ iminā pabbajjāliṅgalomena eḷako viya viññupurisamāgamma muttosīti.

    ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਪਰਿਸਤਿ ਭਾਸਮਾਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਚ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਚ ਸੁਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ, ਅવਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ, ਅવਜਾਨਨ੍ਤਾ ਤਂ ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਿ ਲਾਮਕਤੋ વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅવਣ੍ਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ। વਿਪਾਚੇਨ੍ਤੀਤਿ વਿਤ੍ਥਾਰਿਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਤ੍ਥਰਨ੍ਤਿ; ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਾਨੁਸਾਰੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ – ‘‘ਅਲਜ੍ਜਿਨੋ ਇਮੇ ਸਮਣਾ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ। ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਇਮੇਸਂ ਸਾਮਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਭਣਨ੍ਤਾ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ। ‘‘ਅਪਗਤਾ ਇਮੇ ਸਾਮਞ੍ਞਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ੍ਤਾ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤੀਤਿ। ਏਤੇਨ ਨਯੇਨ ਇਮੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਇਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਪਦਾਨੁਰੂਪੇਨ ਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋਤਿ ਸੇਟ੍ਠਚਾਰਿਨੋ। ਸਾਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਸਮਣਭਾવੋ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਭਾવੋ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।

    Manussā ujjhāyantīti rañño parisati bhāsamānassa sammukhā ca parammukhā ca sutvā tattha tattha manussā ujjhāyanti, avajjhāyanti, avajānantā taṃ jhāyanti olokenti lāmakato vā cintentīti attho. Khiyyantīti tassa avaṇṇaṃ kathenti pakāsenti. Vipācentīti vitthārikaṃ karonti, sabbattha pattharanti; ayañca attho saddasatthānusārena veditabbo. Ayaṃ panettha yojanā – ‘‘alajjino ime samaṇā sakyaputtiyā’’tiādīni cintentā ujjhāyanti. ‘‘Natthi imesaṃ sāmañña’’ntiādīni bhaṇantā khiyyanti. ‘‘Apagatā ime sāmaññā’’tiādīni tattha tattha vitthārentā vipācentīti. Etena nayena imesaṃ padānaṃ ito parampi tattha tattha āgatapadānurūpena yojanā veditabbā. Brahmacārinoti seṭṭhacārino. Sāmaññanti samaṇabhāvo. Brahmaññanti seṭṭhabhāvo. Sesaṃ uttānatthameva.

    ਰਞ੍ਞੋ ਦਾਰੂਨੀਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ‘‘ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਯਂ ਉਜ੍ਝਾਯਨਤ੍ਥੋ। ਯਂ ਪਨੇਤਂ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਰਞ੍ਞੋ ਦਾਰੂਨੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਤਿ વਚਨਭੇਦੇ ਅਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨ੍ਤੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਪੁਰਾਣવੋਹਾਰਿਕੋ ਮਹਾਮਤ੍ਤੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਤੋ ਪੁਰਾਣੇ ਗਿਹਿਕਾਲੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯવੋਹਾਰੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘વੋਹਾਰਿਕੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤੋ ਮਹਾਅਮਚ੍ਚੋ।

    Rañño dārūnītiādimhi ‘‘adinnaṃ ādiyissatī’’ti ayaṃ ujjhāyanattho. Yaṃ panetaṃ adinnaṃ ādiyi, taṃ dassetuṃ ‘‘rañño dārūnī’’ti vuttaṃ. Iti vacanabhede asammuyhantehi attho veditabbo. Purāṇavohāriko mahāmattoti bhikkhubhāvato purāṇe gihikāle vinicchayavohāre niyuttattā ‘‘vohāriko’’ti saṅkhaṃ gato mahāamacco.

    ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦવੋਚਾਤਿ ਭਗવਾ ਸਾਮਂਯੇવ ਲੋਕવੋਹਾਰਮ੍ਪਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਤੀਤਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮ੍ਪਿ ਜਾਨਾਤਿ – ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਬੁਦ੍ਧਾ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ, ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਸਚੇ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਲੋਕવੋਹਾਰવਿਞ੍ਞੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਾਦਮਤ੍ਤੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਯ੍ਯ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਸਿਯੁਂ વਤ੍ਤਾਰੋ ‘‘ਸੀਲਸਂવਰੋ ਨਾਮ ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸਪਿ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯੋ ਮਹਾਪਥવੀ-ਸਮੁਦ੍ਦ-ਆਕਾਸਾਨਿ વਿਯ ਅਤਿવਿਤ੍ਥਿਣ੍ਣੋ, ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਭਗવਾ ਪਾਦਮਤ੍ਤਕੇਨ ਨਾਸੇਸੀ’’ਤਿ! ਤਤੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਞਾਣਬਲਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਕੋਪੇਯ੍ਯੁਂ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਯਥਾਠਾਨੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ। ਲੋਕવੋਹਾਰવਿਞ੍ਞੂਹਿ ਪਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਸੋ ਉਪવਾਦੋ ਨ ਹੋਤਿ। ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਏવਂ વਤ੍ਤਾਰੋ ਹੋਨ੍ਤਿ – ‘‘ਇਮੇਹਿ ਨਾਮ ਅਗਾਰਿਕਾਪਿ ਪਾਦਮਤ੍ਤੇਨ ਚੋਰਂ ਹਨਨ੍ਤਿਪਿ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿਪਿ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿਪਿ। ਕਸ੍ਮਾ ਭਗવਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਨ ਨਾਸੇਸ੍ਸਤਿ; ਯੇਨ ਪਰਸਨ੍ਤਕਂ ਤਿਣਸਲਾਕਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ! ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਚ ਞਾਣਬਲਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਕੁਪ੍ਪਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਯਥਾਠਾਨੇ ਠਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕવੋਹਾਰવਿਞ੍ਞੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਪੇਤੁਕਾਮੋ ਸਬ੍ਬਾવਨ੍ਤਂ ਪਰਿਸਂ ਅਨੁવਿਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਅવਿਦੂਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਕਿਤ੍ਤਕੇਨ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਰਾਜਾ ਮਾਗਧੋ ਸੇਨਿਯੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਚੋਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਹਨਤਿ વਾ ਬਨ੍ਧਤਿ વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਿ વਾ’’ਤਿ।

    Atha kho bhagavā taṃ bhikkhuṃ etadavocāti bhagavā sāmaṃyeva lokavohārampi jānāti, atītabuddhānaṃ paññattimpi jānāti – ‘‘pubbepi buddhā ettakena pārājikaṃ paññapenti, ettakena thullaccayaṃ, ettakena dukkaṭa’’nti. Evaṃ santepi sace aññehi lokavohāraviññūhi saddhiṃ asaṃsanditvā pādamattena pārājikaṃ paññapeyya, tenassa siyuṃ vattāro ‘‘sīlasaṃvaro nāma ekabhikkhussapi appameyyo asaṅkhyeyyo mahāpathavī-samudda-ākāsāni viya ativitthiṇṇo, kathañhi nāma bhagavā pādamattakena nāsesī’’ti! Tato tathāgatassa ñāṇabalaṃ ajānantā sikkhāpadaṃ kopeyyuṃ, paññattampi sikkhāpadaṃ yathāṭhāne na tiṭṭheyya. Lokavohāraviññūhi pana saddhiṃ saṃsanditvā paññatte so upavādo na hoti. Aññadatthu evaṃ vattāro honti – ‘‘imehi nāma agārikāpi pādamattena coraṃ hanantipi bandhantipi pabbājentipi. Kasmā bhagavā pabbajitaṃ na nāsessati; yena parasantakaṃ tiṇasalākamattampi na gahetabba’’nti! Tathāgatassa ca ñāṇabalaṃ jānissanti. Paññattampi ca sikkhāpadaṃ akuppaṃ bhavissati, yathāṭhāne ṭhassati. Tasmā lokavohāraviññūhi saddhiṃ saṃsanditvā paññapetukāmo sabbāvantaṃ parisaṃ anuvilokento atha kho bhagavā avidūre nisinnaṃ disvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca ‘‘kittakena kho bhikkhu rājā māgadho seniyo bimbisāro coraṃ gahetvā hanati vā bandhati vā pabbājeti vā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਮਾਗਧੋਤਿ ਮਗਧਾਨਂ ਇਸ੍ਸਰੋ। ਸੇਨਿਯੋਤਿ ਸੇਨਾਯ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਿ વਾਤਿ ਰਟ੍ਠਤੋ ਨਿਕ੍ਖਾਮੇਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ। ਪਞ੍ਚਮਾਸਕੋ ਪਾਦੋਤਿ ਤਦਾ ਰਾਜਗਹੇ વੀਸਤਿਮਾਸਕੋ ਕਹਾਪਣੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚਮਾਸਕੋ ਪਾਦੋ। ਏਤੇਨ ਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸਬ੍ਬਜਨਪਦੇਸੁ ਕਹਾਪਣਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਭਾਗੋ ‘‘ਪਾਦੋ’’ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੋ ਚ ਖੋ ਪੋਰਾਣਸ੍ਸ ਨੀਲਕਹਾਪਣਸ੍ਸ વਸੇਨ, ਨ ਇਤਰੇਸਂ ਰੁਦ੍ਰਦਾਮਕਾਦੀਨਂ। ਤੇਨ ਹਿ ਪਾਦੇਨ ਅਤੀਤਬੁਦ੍ਧਾਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸੁਂ, ਅਨਾਗਤਾਪਿ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਪਾਰਾਜਿਕવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ વਾ ਪਾਰਾਜਿਕੇ વਾ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਇਮਾਨੇવ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਾਰਾਜਿਕવਤ੍ਥੂਨਿ । ਇਮਾਨੇવ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਿ। ਇਤੋ ਊਨਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਂ વਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਭਗવਾਪਿ ਧਨਿਯਂ વਿਗਰਹਿਤ੍વਾ ਪਾਦੇਨੇવ ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਥੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ।

    Tattha māgadhoti magadhānaṃ issaro. Seniyoti senāya sampanno. Bimbisāroti tassa nāmaṃ. Pabbājeti vāti raṭṭhato nikkhāmeti. Sesamettha uttānatthameva. Pañcamāsako pādoti tadā rājagahe vīsatimāsako kahāpaṇo hoti, tasmā pañcamāsako pādo. Etena lakkhaṇena sabbajanapadesu kahāpaṇassa catuttho bhāgo ‘‘pādo’’ti veditabbo. So ca kho porāṇassa nīlakahāpaṇassa vasena, na itaresaṃ rudradāmakādīnaṃ. Tena hi pādena atītabuddhāpi pārājikaṃ paññapesuṃ, anāgatāpi paññapessanti. Sabbabuddhānañhi pārājikavatthumhi vā pārājike vā nānattaṃ natthi. Imāneva cattāri pārājikavatthūni . Imāneva cattāri pārājikāni. Ito ūnaṃ vā atirekaṃ vā natthi. Tasmā bhagavāpi dhaniyaṃ vigarahitvā pādeneva dutiyapārājikaṃ paññapento ‘‘yo pana bhikkhu adinnaṃ theyyasaṅkhāta’’ntiādimāha.

    ਏવਂ ਮੂਲਚ੍ਛੇਜ੍ਜવਸੇਨ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ ਰਜਕਭਣ੍ਡਿਕવਤ੍ਥੁ ਉਦਪਾਦਿ, ਤਸ੍ਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੀਪਨਤ੍ਥਮੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਏવਞ੍ਚਿਦਂ ਭਗવਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਚ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਚ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕવਣ੍ਣਨਾਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਯਥਾ ਚ ਇਧ, ਏવਂ ਇਤੋ ਪਰੇਸੁ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ। ਯਂ ਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ વਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਉਪਰੂਪਰਿ ਅਪੁਬ੍ਬਮੇવ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ। ਯਦਿ ਹਿ ਯਂ ਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯਂ, ਤਂ ਤਂ ਪੁਨਪਿ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ, ਕਦਾ વਣ੍ਣਨਾਯ ਅਨ੍ਤਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮ! ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਾਧੁਕਂ ਉਪਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਚ ਯੋਜਨਾ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਪਨ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਅਨੁਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਮਯਮੇવ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ।

    Evaṃ mūlacchejjavasena daḷhaṃ katvā dutiyapārājike paññatte aparampi anupaññattatthāya rajakabhaṇḍikavatthu udapādi, tassuppattidīpanatthametaṃ vuttaṃ – ‘‘evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hotī’’ti. Tassattho ca anupaññattisambandho ca paṭhamapārājikavaṇṇanāyaṃ vuttanayeneva veditabbo. Yathā ca idha, evaṃ ito paresu sabbasikkhāpadesu. Yaṃ yaṃ pubbe vuttaṃ, taṃ taṃ sabbaṃ vajjetvā uparūpari apubbameva vaṇṇayissāma. Yadi hi yaṃ yaṃ vuttanayaṃ, taṃ taṃ punapi vaṇṇayissāma, kadā vaṇṇanāya antaṃ gamissāma! Tasmā yaṃ yaṃ pubbe vuttaṃ, taṃ taṃ sabbaṃ sādhukaṃ upasallakkhetvā tattha tattha attho ca yojanā ca veditabbā. Apubbaṃ pana yaṃkiñci anuttānatthaṃ, taṃ sabbaṃ mayameva vaṇṇayissāma.

    ਧਨਿਯવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Dhaniyavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.

    ੯੦. ਰਜਕਤ੍ਥਰਣਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਤਿ ਰਜਕਤਿਤ੍ਥਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ; ਤਞ੍ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਰਜਕਾ વਤ੍ਥਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਰਜਕਤ੍ਥਰਣਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਰਜਕਭਣ੍ਡਿਕਨ੍ਤਿ ਰਜਕਾਨਂ ਭਣ੍ਡਿਕਂ; ਰਜਕਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਾ ਬਹੂਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਏਕੇਕਂ ਭਣ੍ਡਿਕਂ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਏਕਂ ਭਣ੍ਡਿਕਂ ਤੇਸਂ ਪਮਾਦੇਨ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਅવਹਰਿਤ੍વਾ ਥੇਨੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    90.Rajakattharaṇaṃ gantvāti rajakatitthaṃ gantvā; tañhi yasmā tattha rajakā vatthāni attharanti, tasmā rajakattharaṇanti vuccati. Rajakabhaṇḍikanti rajakānaṃ bhaṇḍikaṃ; rajakā sāyanhasamaye nagaraṃ pavisantā bahūni vatthāni ekekaṃ bhaṇḍikaṃ bandhanti. Tato ekaṃ bhaṇḍikaṃ tesaṃ pamādena apassantānaṃ avaharitvā thenetvāti attho.

    ਪਦਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ

    Padabhājanīyavaṇṇanā

    ੯੨. ਗਾਮੋ ਨਾਮਾਤਿ ਏવਮਾਦਿ ‘‘ਗਾਮਾ વਾ ਅਰਞ੍ਞਾ વਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਚ ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚ ਪਭੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਏਕਾ ਏવ ਕੁਟਿ, ਏਕਂ ਗੇਹਂ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਲਯਜਨਪਦੇ; ਅਯਂ ਏਕਕੁਟਿਕੋ ਗਾਮੋ ਨਾਮ। ਏਤੇਨ ਨਯੇਨ ਅਪਰੇਪਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਅਮਨੁਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਯੋ ਸਬ੍ਬਸੋ વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਯਕ੍ਖਪਰਿਗ੍ਗਹਭੂਤੋ; ਯਤੋ વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਕੇਨਚਿ ਕਾਰਣੇਨ ਪੁਨਪਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਮਾ ਏવ ਅਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾ। ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਇਟ੍ਠਕਪਾਕਾਰਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਕਣ੍ਟਕਸਾਖਾਹਿਪਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ। ਗੋਨਿਸਾਦਿਨਿવਿਟ੍ਠੋ ਨਾਮ વੀਥਿਸਨ੍ਨਿવੇਸਾਦਿવਸੇਨ ਅਨਿવਿਸਿਤ੍વਾ ਯਥਾ ਗਾવੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦ੍વੇ ਤੀਣਿ ਘਰਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਨਿવਿਟ੍ਠੋ। ਸਤ੍ਥੋਤਿ ਜਙ੍ਘਸਤ੍ਥਸਕਟਸਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਯੋ ਕੋਚਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਨਿਗਮੋਪਿ ਨਗਰਮ੍ਪਿ ਗਾਮਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    92.Gāmonāmāti evamādi ‘‘gāmā vā araññā vā’’ti ettha vuttassa gāmassa ca araññassa ca pabhedadassanatthaṃ vuttaṃ. Tattha yasmiṃ gāme ekā eva kuṭi, ekaṃ gehaṃ seyyathāpi malayajanapade; ayaṃ ekakuṭiko gāmo nāma. Etena nayena aparepi veditabbā. Amanussonāma yo sabbaso vā manussānaṃ abhāvena yakkhapariggahabhūto; yato vā manussā kenaci kāraṇena punapi āgantukāmā eva apakkantā. Parikkhittonāma iṭṭhakapākāraṃ ādiṃ katvā antamaso kaṇṭakasākhāhipi parikkhitto. Gonisādiniviṭṭhonāma vīthisannivesādivasena anivisitvā yathā gāvo tattha tattha dve tayo nisīdanti, evaṃ tattha tattha dve tīṇi gharāni katvā niviṭṭho. Satthoti jaṅghasatthasakaṭasatthādīsu yo koci. Imasmiñca sikkhāpade nigamopi nagarampi gāmaggahaṇeneva gahitanti veditabbaṃ.

    ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਤਿਆਦਿ ਅਰਞ੍ਞਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਨ੍ਦਖੀਲੇ ਠਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਅਨੁਰਾਧਪੁਰਸ੍ਸੇવ ਦ੍વੇ ਇਨ੍ਦਖੀਲਾ, ਤਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਿਮੇ ਇਨ੍ਦਖੀਲੇ ਠਿਤਸ੍ਸ; ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਬਾਹਿਰੋ ਇਨ੍ਦਖੀਲੋ ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕਨਯੇਨ ਅਰਞ੍ਞਸਙ੍ਖੇਪਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਏਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਦ੍વਾਰਬਾਹਾਨਂ વੇਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤਸ੍ਸ। ਯਤ੍ਰਾਪਿ ਹਿ ਇਨ੍ਦਖੀਲੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਰ ਗਾਮਦ੍વਾਰਬਾਹਾਨਂ વੇਮਜ੍ਝਮੇવ ‘‘ਇਨ੍ਦਖੀਲੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਗਾਮਦ੍વਾਰਬਾਹਾਨਂ વੇਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸਾਤਿ ਥਾਮਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ, ਨੋ ਪਮਾਣਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ, ਨੇવ ਅਪ੍ਪਥਾਮਸ੍ਸ, ਨ ਮਹਾਥਾਮਸ੍ਸ; ਮਜ੍ਝਿਮਥਾਮਸ੍ਸਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋਤਿ ਯਥਾ ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਕਾਕੇ ਉਡ੍ਡਾਪੇਨ੍ਤੋ ਉਜੁਕਮੇવ ਹਤ੍ਥਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਲੇਡ੍ਡੁਂ ਖਿਪਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪੇ ਉਦਕਂ ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਅਖਿਪਿਤ੍વਾ ਯਥਾ ਤਰੁਣਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਲੇਡ੍ਡੁਂ ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਸ੍ਸ ਪਤਨਟ੍ਠਾਨਂ। ਪਤਿਤੋ ਪਨ ਲੁਠਿਤ੍વਾ ਯਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।

    Gāmūpacārotiādi araññaparicchedadassanatthaṃ vuttaṃ. Indakhīle ṭhitassāti yassa gāmassa anurādhapurasseva dve indakhīlā, tassa abbhantarime indakhīle ṭhitassa; tassa hi bāhiro indakhīlo ābhidhammikanayena araññasaṅkhepaṃ gacchati. Yassa pana eko, tassa gāmadvārabāhānaṃ vemajjhe ṭhitassa. Yatrāpi hi indakhīlo natthi, tatra gāmadvārabāhānaṃ vemajjhameva ‘‘indakhīlo’’ti vuccati. Tena vuttaṃ – ‘‘gāmadvārabāhānaṃ vemajjhe ṭhitassā’’ti. Majjhimassāti thāmamajjhimassa, no pamāṇamajjhimassa, neva appathāmassa, na mahāthāmassa; majjhimathāmassāti vuttaṃ hoti. Leḍḍupātoti yathā mātugāmo kāke uḍḍāpento ujukameva hatthaṃ ukkhipitvā leḍḍuṃ khipati, yathā ca udakukkhepe udakaṃ khipanti, evaṃ akhipitvā yathā taruṇamanussā attano balaṃ dassentā bāhaṃ pasāretvā leḍḍuṃ khipanti, evaṃ khittassa leḍḍussa patanaṭṭhānaṃ. Patito pana luṭhitvā yattha gacchati, taṃ na gahetabbaṃ.

    ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਘਰੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਕੋਸਸ੍ਸ ਉਦਕਪਾਤਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸੁਪ੍ਪਪਾਤੋ વਾ ਮੁਸਲਪਾਤੋ વਾ ਘਰੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਘਰੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਤਿ ਕੁਰੁਨ੍ਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਮ੍ਪਿ ਤਾਦਿਸਮੇવ। ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਘਰਂ ਨਾਮ, ਘਰੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮ, ਗਾਮੋ ਨਾਮ, ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਕੋਸਸ੍ਸ ਉਦਕਪਾਤਟ੍ਠਾਨਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਘਰਂ ਨਾਮ। ਯਂ ਪਨ ਦ੍વਾਰੇ ਠਿਤੋ ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਭਾਜਨਧੋવਨਉਦਕਂ ਛਡ੍ਡੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਤਨਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨੇવ ਅਨ੍ਤੋਗੇਹੇ ਠਿਤੇਨ ਪਕਤਿਯਾ ਬਹਿ ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਪ੍ਪਸ੍ਸ વਾ ਸਮ੍ਮੁਞ੍ਜਨਿਯਾ વਾ ਪਤਨਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ, ਘਰਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਦ੍વੀਸੁ ਕੋਣੇਸੁ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝੇ ਰੁਕ੍ਖਸੂਚਿਦ੍વਾਰਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਗੋਰੂਪਾਨਂ ਪવੇਸਨਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਂ ਕਤਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋ ਚ ਅਯਂ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਘਰੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਘਰੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਗਾਮੋ ਨਾਮ। ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਪਮਾਣਂ। ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਯੋ ਯੋ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਾਦੋ વਾ ਥੇਰવਾਦੋ વਾ ਪਚ੍ਛਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸੋ ਪਮਾਣਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।

    Aparikkhittassa gāmassa gharūpacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupātoti ettha pana nibbakosassa udakapātaṭṭhāne ṭhitassa majjhimassa purisassa suppapāto vā musalapāto vā gharūpacāro nāma. Tasmiṃ gharūpacāre ṭhitassa leḍḍupāto gāmūpacāroti kurundaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Mahāpaccariyampi tādisameva. Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘gharaṃ nāma, gharūpacāro nāma, gāmo nāma, gāmūpacāro nāmā’’ti mātikaṃ ṭhapetvā nibbakosassa udakapātaṭṭhānabbhantaraṃ gharaṃ nāma. Yaṃ pana dvāre ṭhito mātugāmo bhājanadhovanaudakaṃ chaḍḍeti, tassa patanaṭṭhānañca mātugāmeneva antogehe ṭhitena pakatiyā bahi khittassa suppassa vā sammuñjaniyā vā patanaṭṭhānañca, gharassa purato dvīsu koṇesu sambandhitvā majjhe rukkhasūcidvāraṃ ṭhapetvā gorūpānaṃ pavesananivāraṇatthaṃ kataparikkhepo ca ayaṃ sabbopi gharūpacāro nāma. Tasmiṃ gharūpacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupātabbhantaraṃ gāmo nāma. Tato aññassa leḍḍupātassa abbhantaraṃ gāmūpacāro nāmāti vuttaṃ. Idamettha pamāṇaṃ. Yathā cettha, evaṃ sabbattha yo yo aṭṭhakathāvādo vā theravādo vā pacchā vuccati so pamāṇato daṭṭhabbo.

    ਯਞ੍ਚੇਤਂ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ વਿਰੁਦ੍ਧਮਿવ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਹਿ – ‘‘ਘਰੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਤਂ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਂ ਗਾਮਸਙ੍ਖੇਪਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ વੁਤ੍ਤੋਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਸਚ੍ਚਮੇવ ਪਾਲ਼ਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ , ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਪਨੇਤ੍ਥ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੋ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾਨਮੇવ વਿਦਿਤੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ‘‘ਘਰੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਘਰੂਪਚਾਰਲਕ੍ਖਣਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅવੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤવਸੇਨ ਗਹਿਤਂ। ਏવਂ ਸੇਸਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।

    Yañcetaṃ mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ, taṃ pāḷiyā viruddhamiva dissati. Pāḷiyañhi – ‘‘gharūpacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto’’ti ettakameva vuttaṃ. Aṭṭhakathāyaṃ pana taṃ leḍḍupātaṃ gāmasaṅkhepaṃ katvā tato paraṃ gāmūpacāro vuttoti? Vuccate – saccameva pāḷiyaṃ vuttaṃ , adhippāyo panettha veditabbo. So ca aṭṭhakathācariyānameva vidito. Tasmā yathā ‘‘gharūpacāre ṭhitassā’’ti ettha gharūpacāralakkhaṇaṃ pāḷiyaṃ avuttampi aṭṭhakathāyaṃ vuttavasena gahitaṃ. Evaṃ sesampi gahetabbaṃ.

    ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਨਯੋ – ਇਧ ਗਾਮੋ ਨਾਮ ਦੁવਿਧੋ ਹੋਤਿ – ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਚ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਚ। ਤਤ੍ਰ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋਯੇવ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ વਿਸੁਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਇਨ੍ਦਖੀਲੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਗਾਮਸ੍ਸ ਗਾਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਘਰੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਗਾਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤੇ ਗਾਮੂਪਚਾਰਲਕ੍ਖਣਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਸਕ੍ਕਾ ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਪੁਨ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੋ’’ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਯੋ ਪਨ ਘਰੂਪਚਾਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਂਯੇવ ‘‘ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਘਰੂਪਚਾਰੋ ਗਾਮੋਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਤਤੋ ਘਰਂ, ਘਰੂਪਚਾਰੋ, ਗਾਮੋ , ਗਾਮੂਪਚਾਰੋਤਿ ਏਸ વਿਭਾਗੋ ਸਙ੍ਕਰੀਯਤਿ। ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਚੇਤ੍ਥ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ વਿਕਾਲੇ ਗਾਮਪ੍ਪવੇਸਨਾਦੀਸੁ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਲ਼ਿਞ੍ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਞ੍ਚ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવੇਤ੍ਥ ਗਾਮੋ ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਯੋਪਿ ਚ ਗਾਮੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਹਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਕੁਲੇਸੁ ਨਟ੍ਠੇਸੁ ਅਪ੍ਪਕੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਘਰੂਪਚਾਰਤੋ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇਨੇવ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਪੁਰਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਪਨਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਮੇવਾਤਿ।

    Tatrāyaṃ nayo – idha gāmo nāma duvidho hoti – parikkhitto ca aparikkhitto ca. Tatra parikkhittassa parikkhepoyeva paricchedo. Tasmā tassa visuṃ paricchedaṃ avatvā ‘‘gāmūpacāro nāma parikkhittassa gāmassa indakhīle ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto’’ti pāḷiyaṃ vuttaṃ. Aparikkhittassa pana gāmassa gāmaparicchedo vattabbo. Tasmā tassa gāmaparicchedadassanatthaṃ ‘‘aparikkhittassa gāmassa gharūpacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto’’ti vuttaṃ. Gāmaparicchede ca dassite gāmūpacāralakkhaṇaṃ pubbe vuttanayeneva sakkā ñātunti puna ‘‘tattha ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto’’ti na vuttaṃ. Yo pana gharūpacāre ṭhitassa leḍḍupātaṃyeva ‘‘gāmūpacāro’’ti vadati, tassa gharūpacāro gāmoti āpajjati. Tato gharaṃ, gharūpacāro, gāmo , gāmūpacāroti esa vibhāgo saṅkarīyati. Asaṅkarato cettha vinicchayo veditabbo vikāle gāmappavesanādīsu. Tasmā pāḷiñca aṭṭhakathañca saṃsanditvā vuttanayenevettha gāmo ca gāmūpacāro ca veditabbo. Yopi ca gāmo pubbe mahā hutvā pacchā kulesu naṭṭhesu appako hoti, so gharūpacārato leḍḍupāteneva paricchinditabbo. Purimaparicchedo panassa parikkhittassāpi aparikkhittassāpi appamāṇamevāti.

    ਅਰਞ੍ਞਂ ਨਾਮ ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਾਮਞ੍ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚਾਤਿ ਇਮਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਗਾਮਞ੍ਚ ਗਾਮੂਪਚਾਰਞ੍ਚ ਠਪੇਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਅવਸੇਸਂ ‘‘ਅਰਞ੍ਞਂ’’ ਨਾਮਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਪਨ ‘‘ਅਰਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਇਨ੍ਦਖੀਲਾ ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਅਰਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ (વਿਭ॰ ੫੨੯) વੁਤ੍ਤਂ। ਆਰਞ੍ਞਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ‘‘ਆਰਞ੍ਞਕਂ ਨਾਮ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਚਧਨੁਸਤਿਕਂ ਪਚ੍ਛਿਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੬੫੪) વੁਤ੍ਤਂ। ਤਂ ਇਨ੍ਦਖੀਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਆਰੋਪਿਤੇਨ ਆਚਰਿਯਧਨੁਨਾ ਪਞ੍ਚਧਨੁਸਤਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਏવਂ ਭਗવਤਾ ‘‘ਗਾਮਾ વਾ ਅਰਞ੍ਞਾ વਾ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਘਰਂ, ਘਰੂਪਚਾਰੋ, ਗਾਮੋ, ਗਾਮੂਪਚਾਰੋ ਅਰਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਲੇਸੋਕਾਸਨਿਸੇਧਨਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਚ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਘਰੇ વਾ ਘਰੂਪਚਾਰੇ વਾ ਗਾਮੇ વਾ ਗਾਮੂਪਚਾਰੇ વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ વਾ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Araññaṃ nāma ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañcāti imaṃ yathāvuttalakkhaṇaṃ gāmañca gāmūpacārañca ṭhapetvā imasmiṃ adinnādānasikkhāpade avasesaṃ ‘‘araññaṃ’’ nāmāti veditabbaṃ. Abhidhamme pana ‘‘araññanti nikkhamitvā bahi indakhīlā sabbametaṃ arañña’’nti (vibha. 529) vuttaṃ. Āraññakasikkhāpade ‘‘āraññakaṃ nāma senāsanaṃ pañcadhanusatikaṃ pacchima’’nti (pārā. 654) vuttaṃ. Taṃ indakhīlato paṭṭhāya āropitena ācariyadhanunā pañcadhanusatappamāṇanti veditabbaṃ. Evaṃ bhagavatā ‘‘gāmā vā araññā vā’’ti etassa atthaṃ vibhajantena ‘‘gharaṃ, gharūpacāro, gāmo, gāmūpacāro arañña’’nti pāpabhikkhūnaṃ lesokāsanisedhanatthaṃ pañca koṭṭhāsā dassitā. Tasmā ghare vā gharūpacāre vā gāme vā gāmūpacāre vā araññe vā pādagghanakato paṭṭhāya sassāmikaṃ bhaṇḍaṃ avaharantassa pārājikamevāti veditabbaṃ.

    ਇਦਾਨਿ ‘‘ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਥੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਦਿਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਦਨ੍ਤਪੋਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕਂ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣੀਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਂ ਭਣ੍ਡਂ, ਤਦੇਤਂ ਤੇਹਿ ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਕਾਯੇਨ વਾ વਾਚਾਯ વਾ ਨ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਦਿਨ੍ਨਂ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥਤੋ વਾ ਯਥਾਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ વਾ ਨ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ। ਯਥਾਠਾਨੇ ਠਿਤਮ੍ਪਿ ਅਨਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਨ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂ। ਆਰਕ੍ਖਸਂવਿਧਾਨੇਨ ਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਤਾ ਰਕ੍ਖਿਤਂ। ਮਞ੍ਜੂਸਾਦੀਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗੋਪਿਤਤ੍ਤਾ ਗੋਪਿਤਂ। ‘‘ਮਮ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਮਮਤ੍ਤੇਨ ਮਮਾਯਿਤਤ੍ਤਾ ਮਮਾਯਿਤਂ। ਤਾਹਿ ਅਪਰਿਚ੍ਚਾਗਰਕ੍ਖਣਗੋਪਨਾਹਿ ਤੇਹਿ ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਕੇਹਿ ਪਰੇਹਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ। ਏਤਂ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਮ।

    Idāni ‘‘adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyeyyā’’tiādīnaṃ atthadassanatthaṃ ‘‘adinnaṃ nāmā’’tiādimāha. Tattha adinnanti dantaponasikkhāpade attano santakampi appaṭiggahitakaṃ kappiyaṃ ajjhoharaṇīyaṃ vuccati. Idha pana yaṃkiñci parapariggahitaṃ sassāmikaṃ bhaṇḍaṃ, tadetaṃ tehi sāmikehi kāyena vā vācāya vā na dinnanti adinnaṃ. Attano hatthato vā yathāṭhitaṭṭhānato vā na nissaṭṭhanti anissaṭṭhaṃ. Yathāṭhāne ṭhitampi anapekkhatāya na pariccattanti apariccattaṃ. Ārakkhasaṃvidhānena rakkhitattā rakkhitaṃ. Mañjūsādīsu pakkhipitvā gopitattā gopitaṃ. ‘‘Mama ida’’nti taṇhāmamattena mamāyitattā mamāyitaṃ. Tāhi apariccāgarakkhaṇagopanāhi tehi bhaṇḍasāmikehi parehi pariggahitanti parapariggahitaṃ. Etaṃ adinnaṃ nāma.

    ਥੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਥੇਨੋਤਿ ਚੋਰੋ, ਥੇਨਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਥੇਯ੍ਯਂ; ਅવਹਰਣਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ‘‘ਸਙ੍ਖਾ, ਸਙ੍ਖਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ; ਕੋਟ੍ਠਾਸਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ, ‘‘ਸਞ੍ਞਾਨਿਦਾਨਾ ਹਿ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੮੮੦) વਿਯ। ਥੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਤਂ ਸਙ੍ਖਾਤਞ੍ਚਾਤਿ ਥੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤਂ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤੋ ਏਕੋ ਚਿਤ੍ਤਕੋਟ੍ਠਾਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤવਚਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਥੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਚ ਥੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਆਦਿਯਤਿ, ਸੋ ਯਸ੍ਮਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਅવਹਰਣਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਏવਮਸ੍ਸ ਪਦਭਾਜਨਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Theyyasaṅkhātanti ettha thenoti coro, thenassa bhāvo theyyaṃ; avaharaṇacittassetaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Saṅkhā, saṅkhāta’’nti atthato ekaṃ; koṭṭhāsassetaṃ adhivacanaṃ, ‘‘saññānidānā hi papañcasaṅkhā’’tiādīsu (su. ni. 880) viya. Theyyañca taṃ saṅkhātañcāti theyyasaṅkhātaṃ, theyyacittasaṅkhāto eko cittakoṭṭhāsoti attho. Karaṇatthe cetaṃ paccattavacanaṃ, tasmā theyyasaṅkhātenāti atthato daṭṭhabbaṃ. Yo ca theyyasaṅkhātena ādiyati, so yasmā theyyacitto hoti, tasmā byañjanaṃ anādiyitvā atthameva dassetuṃ theyyacitto avaharaṇacittoti evamassa padabhājanaṃ vuttanti veditabbaṃ.

    ਆਦਿਯੇਯ੍ਯ , ਹਰੇਯ੍ਯ, ਅવਹਰੇਯ੍ਯ, ਇਰਿਯਾਪਥਂ વਿਕੋਪੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਾ ਚਾવੇਯ੍ਯ, ਸਙ੍ਕੇਤਂ વੀਤਿਨਾਮੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਪਠਮਪਦਂ ਅਭਿਯੋਗવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਦੁਤਿਯਪਦਂ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਭਣ੍ਡਂ ਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗਚ੍ਛਤੋ વਸੇਨ, ਤਤਿਯਪਦਂ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਭਣ੍ਡવਸੇਨ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕવਸੇਨ, ਪਞ੍ਚਮਂ ਥਲੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਦਿવਸੇਨ, ਛਟ੍ਠਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪવਸੇਨ વਾ ਸੁਙ੍ਕਘਾਤવਸੇਨ વਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੋਜਨਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਕਭਣ੍ਡવਸੇਨਪਿ ਨਾਨਾਭਣ੍ਡવਸੇਨਪਿ ਹੋਤਿ। ਏਕਭਣ੍ਡવਸੇਨ ਚ ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕੇਨੇવ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਨਾਨਾਭਣ੍ਡવਸੇਨ ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕਾવਿਞ੍ਞਾਣਕਮਿਸ੍ਸਕੇਨ।

    Ādiyeyya, hareyya, avahareyya, iriyāpathaṃ vikopeyya, ṭhānā cāveyya, saṅketaṃ vītināmeyyāti ettha pana paṭhamapadaṃ abhiyogavasena vuttaṃ, dutiyapadaṃ aññesaṃ bhaṇḍaṃ harantassa gacchato vasena, tatiyapadaṃ upanikkhittabhaṇḍavasena, catutthaṃ saviññāṇakavasena, pañcamaṃ thale nikkhittādivasena, chaṭṭhaṃ parikappavasena vā suṅkaghātavasena vā vuttanti veditabbaṃ. Yojanā panettha ekabhaṇḍavasenapi nānābhaṇḍavasenapi hoti. Ekabhaṇḍavasena ca saviññāṇakeneva labbhati, nānābhaṇḍavasena saviññāṇakāviññāṇakamissakena.

    ਤਤ੍ਥ ਨਾਨਾਭਣ੍ਡવਸੇਨ ਤਾવ ਏવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਆਦਿਯੇਯ੍ਯਾਤਿ ਆਰਾਮਂ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ વਿਮਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ। ਸਾਮਿਕੋ ‘‘ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ।

    Tattha nānābhaṇḍavasena tāva evaṃ veditabbaṃ – ādiyeyyāti ārāmaṃ abhiyuñjati, āpatti dukkaṭassa. Sāmikassa vimatiṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Sāmiko ‘‘na mayhaṃ bhavissatī’’ti dhuraṃ nikkhipati, āpatti pārājikassa.

    ਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਂ ਹਰਨ੍ਤੋ ਸੀਸੇ ਭਾਰਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਆਮਸਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ। ਖਨ੍ਧਂ ਓਰੋਪੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ।

    Hareyyāti aññassa bhaṇḍaṃ haranto sīse bhāraṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Khandhaṃ oropeti, āpatti pārājikassa.

    ਅવਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ‘‘ਦੇਹਿ ਮੇ ਭਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ‘‘ਨਾਹਂ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ ਭਣਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ વਿਮਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ। ਸਾਮਿਕੋ ‘‘ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਦਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ।

    Avahareyyāti upanikkhittaṃ bhaṇḍaṃ ‘‘dehi me bhaṇḍa’’nti vuccamāno ‘‘nāhaṃ gaṇhāmī’’ti bhaṇati, āpatti dukkaṭassa. Sāmikassa vimatiṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Sāmiko ‘‘na mayhaṃ dassatī’’ti dhuraṃ nikkhipati, āpatti pārājikassa .

    ਇਰਿਯਾਪਥਂ વਿਕੋਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ‘‘ਸਹਭਣ੍ਡਹਾਰਕਂ ਨੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਠਮਂ ਪਾਦਂ ਸਙ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ। ਦੁਤਿਯਂ ਪਾਦਂ ਸਙ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ।

    Iriyāpathaṃvikopeyyāti ‘‘sahabhaṇḍahārakaṃ nessāmī’’ti paṭhamaṃ pādaṃ saṅkāmeti, āpatti thullaccayassa. Dutiyaṃ pādaṃ saṅkāmeti, āpatti pārājikassa.

    ਠਾਨਾ ਚਾવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਥਲਟ੍ਠਂ ਭਣ੍ਡਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਆਮਸਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ। ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ।

    Ṭhānā cāveyyāti thalaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.

    ਸਙ੍ਕੇਤਂ વੀਤਿਨਾਮੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪਠਮਂ ਪਾਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ। ਦੁਤਿਯਂ ਪਾਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ। ਅਥ વਾ ਪਠਮਂ ਪਾਦਂ ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ। ਦੁਤਿਯਂ ਪਾਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾਤਿ – ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਨਾਨਾਭਣ੍ਡવਸੇਨ ਯੋਜਨਾ।

    Saṅketaṃ vītināmeyyāti parikappitaṭṭhānaṃ paṭhamaṃ pādaṃ atikkāmeti, āpatti thullaccayassa. Dutiyaṃ pādaṃ atikkāmeti, āpatti pārājikassa. Atha vā paṭhamaṃ pādaṃ suṅkaghātaṃ atikkāmeti, āpatti thullaccayassa. Dutiyaṃ pādaṃ atikkāmeti, āpatti pārājikassāti – ayamettha nānābhaṇḍavasena yojanā.

    ਏਕਭਣ੍ਡવਸੇਨ ਪਨ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਂ ਦਾਸਂ વਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਂ વਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਨ ਅਭਿਯੋਗਾਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਆਦਿਯਤਿ વਾ ਹਰਤਿ વਾ ਅવਹਰਤਿ વਾ ਇਰਿਯਾਪਥਂ વਾ વਿਕੋਪੇਤਿ, ਠਾਨਾ વਾ ਚਾવੇਤਿ, ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ વਾ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ – ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਏਕਭਣ੍ਡવਸੇਨ ਯੋਜਨਾ।

    Ekabhaṇḍavasena pana sassāmikaṃ dāsaṃ vā tiracchānaṃ vā yathāvuttena abhiyogādinā nayena ādiyati vā harati vā avaharati vā iriyāpathaṃ vā vikopeti, ṭhānā vā cāveti, paricchedaṃ vā atikkāmeti – ayamettha ekabhaṇḍavasena yojanā.

    ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਅવਹਾਰਕਥਾ

    Pañcavīsatiavahārakathā

    ਅਪਿਚ ਇਮਾਨਿ ਛ ਪਦਾਨਿ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਕੇ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿ ਅવਹਾਰਾ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਾ। ਏવਂ વਣ੍ਣਯਤਾ ਹਿ ਇਦਂ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪਾਰਾਜਿਕਂ ਸੁવਣ੍ਣਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਠਾਨੇ ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਥਾ ਆਕੁਲਾ ਲੁਲ਼ਿਤਾ ਦੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯવਿਨਿਚ੍ਛਯਾ। ਤਥਾ ਹਿ ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ, ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਞ੍ਚ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅવਹਾਰਙ੍ਗਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਾਨਿਪਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ਏਕਂ ਪਞ੍ਚਕਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਛਹਾਕਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਆਗਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦ੍વੇ ਪਞ੍ਚਕਾਨਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ। ਏਤਾਨਿ ਚ ਪਞ੍ਚਕਾਨਿ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਯਤ੍ਥ ਹਿ ਏਕੇਕੇਨ ਪਦੇਨ ਅવਹਾਰੋ ਸਿਜ੍ਝਤਿ, ਤਂ ਪਞ੍ਚਕਂ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਪਦੇਹਿ ਏਕੋਯੇવ ਅવਹਾਰੋ। ਯਾਨਿ ਚ ਤਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾਨਿਯੇવ ਪਞ੍ਚਕਾਨਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਤ੍ਥੋ ਪਕਾਸਿਤੋ। ਏવਮਿਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਥਾ ਆਕੁਲਾ ਲੁਲ਼ਿਤਾ ਦੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯવਿਨਿਚ੍ਛਯਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਕੇਸਮੋਧਾਨੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਿਯਮਾਨਾ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿ ਅવਹਾਰਾ ਸਾਧੁਕਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬਾ।

    Apica imāni cha padāni vaṇṇentena pañca pañcake samodhānetvā pañcavīsati avahārā dassetabbā. Evaṃ vaṇṇayatā hi idaṃ adinnādānapārājikaṃ suvaṇṇitaṃ hoti. Imasmiñca ṭhāne sabbaaṭṭhakathā ākulā luḷitā duviññeyyavinicchayā. Tathā hi sabbaaṭṭhakathāsu yāni tāni pāḷiyaṃ ‘‘pañcahākārehi adinnaṃ ādiyantassa āpatti pārājikassa, parapariggahitañca hotī’’tiādinā nayena avahāraṅgāni vuttāni, tānipi gahetvā katthaci ekaṃ pañcakaṃ dassitaṃ, katthaci ‘‘chahākārehī’’ti āgatehi saddhiṃ dve pañcakāni dassitāni. Etāni ca pañcakāni na honti. Yattha hi ekekena padena avahāro sijjhati, taṃ pañcakaṃ nāma vuccati. Ettha pana sabbehipi padehi ekoyeva avahāro. Yāni ca tattha labbhamānāniyeva pañcakāni dassitāni, tesampi na sabbesaṃ attho pakāsito. Evamimasmiṃ ṭhāne sabbaaṭṭhakathā ākulā luḷitā duviññeyyavinicchayā. Tasmā pañca pañcakesamodhānetvā dassiyamānā ime pañcavīsati avahārā sādhukaṃ sallakkhetabbā.

    ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਕਾਨਿ ਨਾਮ – ਨਾਨਾਭਣ੍ਡਪਞ੍ਚਕਂ, ਏਕਭਣ੍ਡਪਞ੍ਚਕਂ, ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਪਞ੍ਚਕਂ, ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਪਞ੍ਚਕਂ , ਥੇਯ੍ਯਾવਹਾਰਪਞ੍ਚਕਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਨਾਨਾਭਣ੍ਡਪਞ੍ਚਕਞ੍ਚ ਏਕਭਣ੍ਡਪਞ੍ਚਕਞ੍ਚ ‘‘ਆਦਿਯੇਯ੍ਯ, ਹਰੇਯ੍ਯ, ਅવਹਰੇਯ੍ਯ, ਇਰਿਯਾਪਥਂ વਿਕੋਪੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਾ ਚਾવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਮੇਸਂ ਪਦਾਨਂ વਸੇਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ। ਤਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਿਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਯਂ ਪਨੇਤਂ ‘‘ਸਙ੍ਕੇਤਂ વੀਤਿਨਾਮੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਛਟ੍ਠਂ ਪਦਂ, ਤਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਾવਹਾਰਸ੍ਸ ਚ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਾવਹਾਰਸ੍ਸ ਚ ਸਾਧਾਰਣਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤਤਿਯਪਞ੍ਚਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਕੇਸੁ ਲਬ੍ਭਮਾਨਪਦવਸੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। વੁਤ੍ਤਂ ਨਾਨਾਭਣ੍ਡਪਞ੍ਚਕਞ੍ਚ ਏਕਭਣ੍ਡਪਞ੍ਚਕਞ੍ਚ।

    Pañca pañcakāni nāma – nānābhaṇḍapañcakaṃ, ekabhaṇḍapañcakaṃ, sāhatthikapañcakaṃ, pubbapayogapañcakaṃ , theyyāvahārapañcakanti. Tattha nānābhaṇḍapañcakañca ekabhaṇḍapañcakañca ‘‘ādiyeyya, hareyya, avahareyya, iriyāpathaṃ vikopeyya, ṭhānā cāveyyā’’ti imesaṃ padānaṃ vasena labbhanti. Tāni pubbe yojetvā dassitanayeneva veditabbāni. Yaṃ panetaṃ ‘‘saṅketaṃ vītināmeyyā’’ti chaṭṭhaṃ padaṃ, taṃ parikappāvahārassa ca nissaggiyāvahārassa ca sādhāraṇaṃ. Tasmā taṃ tatiyapañcamesu pañcakesu labbhamānapadavasena yojetabbaṃ. Vuttaṃ nānābhaṇḍapañcakañca ekabhaṇḍapañcakañca.

    ਕਤਮਂ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਪਞ੍ਚਕਂ? ਪਞ੍ਚ ਅવਹਾਰਾ – ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋ, ਆਣਤ੍ਤਿਕੋ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੋ, ਅਤ੍ਥਸਾਧਕੋ, ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋ ਨਾਮ ਪਰਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਂ ਸਹਤ੍ਥਾ ਅવਹਰਤਿ। ਆਣਤ੍ਤਿਕੋ ਨਾਮ ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਾ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਆਣਾਪੇਤਿ। ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੋ ਨਾਮ ਅਨ੍ਤੋਸੁਙ੍ਕਘਾਤੇ ਠਿਤੋ ਬਹਿਸੁਙ੍ਕਘਾਤਂ ਪਾਤੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾਤਿ, ਇਮਿਨਾ ਚ ਸਦ੍ਧਿਂ ‘‘ਸਙ੍ਕੇਤਂ વੀਤਿਨਾਮੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਦਯੋਜਨਂ ਲਭਤਿ। ਅਤ੍ਥਸਾਧਕੋ ਨਾਮ ‘‘ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਭਣ੍ਡਂ ਯਦਾ ਸਕ੍ਕੋਸਿ, ਤਦਾ ਅવਹਰਾ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਚੇ ਪਰੋ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਂ ਅવਹਰਤਿ, ਆਣਾਪਕੋ ਆਣਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਅવਹਾਰਕੋ ਪਨ ਅવਹਟਕਾਲੇ। ਅਯਂ ਅਤ੍ਥਸਾਧਕੋ। ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੋ ਪਨ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਭਣ੍ਡવਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਇਦਂ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਪਞ੍ਚਕਂ।

    Katamaṃ sāhatthikapañcakaṃ? Pañca avahārā – sāhatthiko, āṇattiko, nissaggiyo, atthasādhako, dhuranikkhepoti. Tattha sāhatthiko nāma parassa bhaṇḍaṃ sahatthā avaharati. Āṇattiko nāma ‘‘asukassa bhaṇḍaṃ avaharā’’ti aññaṃ āṇāpeti. Nissaggiyo nāma antosuṅkaghāte ṭhito bahisuṅkaghātaṃ pāteti, āpatti pārājikassāti, iminā ca saddhiṃ ‘‘saṅketaṃ vītināmeyyā’’ti idaṃ padayojanaṃ labhati. Atthasādhako nāma ‘‘asukaṃ nāma bhaṇḍaṃ yadā sakkosi, tadā avaharā’’ti āṇāpeti. Tattha sace paro anantarāyiko hutvā taṃ avaharati, āṇāpako āṇattikkhaṇeyeva pārājiko hoti, avahārako pana avahaṭakāle. Ayaṃ atthasādhako. Dhuranikkhepo pana upanikkhittabhaṇḍavasena veditabbo. Idaṃ sāhatthikapañcakaṃ.

    ਕਤਮਂ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਪਞ੍ਚਕਂ? ਅਪਰੇਪਿ ਪਞ੍ਚ ਅવਹਾਰਾ – ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੋ, ਸਹਪਯੋਗੋ, ਸਂવਿਦਾવਹਾਰੋ, ਸਙ੍ਕੇਤਕਮ੍ਮਂ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਆਣਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਠਾਨਾ ਚਾવਨવਸੇਨ ਸਹਪਯੋਗੋ। ਇਤਰੇ ਪਨ ਤਯੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਪਾਰਾ॰ ੧੧੮-੧੨੦) ਆਗਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ। ਇਦਂ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਪਞ੍ਚਕਂ।

    Katamaṃ pubbapayogapañcakaṃ? Aparepi pañca avahārā – pubbapayogo, sahapayogo, saṃvidāvahāro, saṅketakammaṃ, nimittakammanti. Tattha āṇattivasena pubbapayogo veditabbo. Ṭhānā cāvanavasena sahapayogo. Itare pana tayo pāḷiyaṃ (pārā. 118-120) āgatanayeneva veditabbāti. Idaṃ pubbapayogapañcakaṃ.

    ਕਤਮਂ ਥੇਯ੍ਯਾવਹਾਰਪਞ੍ਚਕਂ? ਅਪਰੇਪਿ ਪਞ੍ਚ ਅવਹਾਰਾ – ਥੇਯ੍ਯਾવਹਾਰੋ, ਪਸਯ੍ਹਾવਹਾਰੋ, ਪਰਿਕਪ੍ਪਾવਹਾਰੋ , ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾવਹਾਰੋ, ਕੁਸਾવਹਾਰੋਤਿ। ਤੇ ਪਞ੍ਚਪਿ ‘‘ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚੀવਰੇ ਭਾਜਿਯਮਾਨੇ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਕੁਸਂ ਸਙ੍ਕਾਮੇਤ੍વਾ ਚੀવਰਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੩੮) ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਕੁਸਸਙ੍ਕਾਮਨવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ। ਇਦਂ ਥੇਯ੍ਯਾવਹਾਰਪਞ੍ਚਕਂ। ਏવਮਿਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਕਾਨਿ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍વਾ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿ ਅવਹਾਰਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    Katamaṃ theyyāvahārapañcakaṃ? Aparepi pañca avahārā – theyyāvahāro, pasayhāvahāro, parikappāvahāro , paṭicchannāvahāro, kusāvahāroti. Te pañcapi ‘‘aññataro bhikkhu saṅghassa cīvare bhājiyamāne theyyacitto kusaṃ saṅkāmetvā cīvaraṃ aggahesī’’ti (pārā. 138) etasmiṃ kusasaṅkāmanavatthusmiṃ vaṇṇayissāma. Idaṃ theyyāvahārapañcakaṃ. Evamimāni pañca pañcakāni samodhānetvā ime pañcavīsati avahārā veditabbā.

    ਇਮੇਸੁ ਚ ਪਨ ਪਞ੍ਚਸੁ ਪਞ੍ਚਕੇਸੁ ਕੁਸਲੇਨ વਿਨਯਧਰੇਨ ਓਤਿਣ੍ਣਂ વਤ੍ਥੁਂ ਸਹਸਾ ਅવਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤ੍વਾવ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਯਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪੋਰਾਣਾ ਆਹੁ –

    Imesu ca pana pañcasu pañcakesu kusalena vinayadharena otiṇṇaṃ vatthuṃ sahasā avinicchinitvāva pañca ṭhānāni oloketabbāni. Yāni sandhāya porāṇā āhu –

    ‘‘વਤ੍ਥੁਂ ਕਾਲਞ੍ਚ ਦੇਸਞ੍ਚ, ਅਗ੍ਘਂ ਪਰਿਭੋਗਪਞ੍ਚਮਂ।

    ‘‘Vatthuṃ kālañca desañca, agghaṃ paribhogapañcamaṃ;

    ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ, ਧਾਰੇਯ੍ਯਤ੍ਥਂ વਿਚਕ੍ਖਣੋ’’ਤਿ॥

    Tulayitvā pañca ṭhānāni, dhāreyyatthaṃ vicakkhaṇo’’ti.

    ਤਤ੍ਥ વਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਭਣ੍ਡਂ; ਅવਹਾਰਕੇਨ ਹਿ ‘‘ਮਯਾ ਇਦਂ ਨਾਮ ਅવਹਟ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨਾਰੋਪੇਤ੍વਾવ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਂ વਾ ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਂ વਾਤਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਸ੍ਸਾਮਿਕੇਪਿ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਸਾਲਯਭਾવੋ વਾ ਨਿਰਾਲਯਭਾવੋ વਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਤੇਸਂ ਸਾਲਯਕਾਲੇ ਅવਹਟਂ, ਭਣ੍ਡਂ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤ੍વਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾ। ਸਚੇ ਨਿਰਾਲਯਕਾਲੇ , ਨ ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਕੇਸੁ ਪਨ ਭਣ੍ਡਂ ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇਸੁ ਭਣ੍ਡਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਾਮੀਚਿ।

    Tattha vatthunti bhaṇḍaṃ; avahārakena hi ‘‘mayā idaṃ nāma avahaṭa’’nti vuttepi āpattiṃ anāropetvāva taṃ bhaṇḍaṃ sassāmikaṃ vā assāmikaṃ vāti upaparikkhitabbaṃ. Sassāmikepi sāmikānaṃ sālayabhāvo vā nirālayabhāvo vā upaparikkhitabbo. Sace tesaṃ sālayakāle avahaṭaṃ, bhaṇḍaṃ agghāpetvā āpatti kātabbā. Sace nirālayakāle , na pārājikena kāretabbo. Bhaṇḍasāmikesu pana bhaṇḍaṃ āharāpentesu bhaṇḍaṃ dātabbaṃ. Ayamettha sāmīci.

    ਇਮਸ੍ਸ ਪਨਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤ੍ਥਮਿਦਂ વਤ੍ਥੁ – ਭਾਤਿਯਰਾਜਕਾਲੇ ਕਿਰ ਮਹਾਚੇਤਿਯਪੂਜਾਯ ਦਕ੍ਖਿਣਦਿਸਤੋ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਤਹਤ੍ਥਂ ਪਣ੍ਡੁਕਾਸਾવਂ ਅਂਸੇ ਕਰਿਤ੍વਾ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣਂ ਪਾવਿਸਿ; ਤਙ੍ਖਣਮੇવ ਚ ਰਾਜਾਪਿ ਚੇਤਿਯવਨ੍ਦਨਤ੍ਥਂ ਆਗਤੋ। ਤਤ੍ਥ ਉਸ੍ਸਾਰਣਾਯ વਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਮਹਾਜਨਸਮ੍ਮਦ੍ਦੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਨਸਮ੍ਮਦ੍ਦਪੀਲ਼ਿਤੋ ਅਂਸਤੋ ਪਤਨ੍ਤਂ ਕਾਸਾવਂ ਅਦਿਸ੍વਾવ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ; ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਚ ਕਾਸਾવਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਕੋ ਈਦਿਸੇ ਜਨਸਮ੍ਮਦ੍ਦੇ ਕਾਸਾવਂ ਲਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਦਾਨਿ ਤਂ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਤ੍વਾ ਗਤੋ। ਅਥਞ੍ਞੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਚ੍ਛਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਂ ਕਾਸਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੁਨ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਸ੍ਸਮਣੋ ਦਾਨਿਮ੍ਹਿ, વਿਬ੍ਭਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ‘‘વਿਨਯਧਰੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਞਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ।

    Imassa panatthassa dīpanatthamidaṃ vatthu – bhātiyarājakāle kira mahācetiyapūjāya dakkhiṇadisato eko bhikkhu sattahatthaṃ paṇḍukāsāvaṃ aṃse karitvā cetiyaṅgaṇaṃ pāvisi; taṅkhaṇameva ca rājāpi cetiyavandanatthaṃ āgato. Tattha ussāraṇāya vattamānāya mahājanasammaddo ahosi. Atha so bhikkhu janasammaddapīḷito aṃsato patantaṃ kāsāvaṃ adisvāva nikkhanto; nikkhamitvā ca kāsāvaṃ apassanto ‘‘ko īdise janasammadde kāsāvaṃ lacchati, na dāni taṃ mayha’’nti dhuranikkhepaṃ katvā gato. Athañño bhikkhu pacchā āgacchanto taṃ kāsāvaṃ disvā theyyacittena gahetvā puna vippaṭisārī hutvā ‘‘assamaṇo dānimhi, vibbhamissāmī’’ti citte uppannepi ‘‘vinayadhare pucchitvā ñassāmī’’ti cintesi.

    ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਚੂਲ਼ਸੁਮਨਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਰੋ વਿਨਯਾਚਰਿਯਪਾਮੋਕ੍ਖੋ ਮਹਾવਿਹਾਰੇ ਪਟਿવਸਤਿ। ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਥੇਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਓਕਾਸਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਥੇਰੋ ਤੇਨ ਭਟ੍ਠੇ ਜਨਕਾਯੇ ਪਚ੍ਛਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਹਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਦਾਨਿ ਏਤ੍ਥ ਓਕਾਸੋ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਸਚੇ ਕਾਸਾવਸਾਮਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਨੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਸਕ੍ਕਾ ਭવੇਯ੍ਯ ਤવ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਕਥਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਂ ਦਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ? ‘‘ਤਹਿਂ ਤਹਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਪਞ੍ਚਪਿ ਮਹਾવਿਹਾਰੇ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਨੇવ ਅਦ੍ਦਕ੍ਖਿ। ਤਤੋ ਨਂ ਥੇਰੋ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਕਤਰਾਯ ਦਿਸਾਯ ਬਹੂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਦਕ੍ਖਿਣਦਿਸਾਯ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਕਾਸਾવਂ ਦੀਘਤੋ ਚ ਤਿਰਿਯਞ੍ਚ ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਠਪੇਹਿ। ਠਪੇਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਦਿਸਾਯ વਿਹਾਰਪਟਿਪਾਟਿਯਾ વਿਚਿਨਿਤ੍વਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਥਾ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦਿਸ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਨੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਤવੇਦਂ ਕਾਸਾવ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਕੁਹਿਂ ਤੇ ਪਾਤਿਤ’’ਨ੍ਤਿ? ਸੋ ਸਬ੍ਬਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਥੇਰੋ ਪਨ ਤੇਨ ਕਤਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਸੁਤ੍વਾ ਇਤਰਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਤਯਾ ਇਦਂ ਕੁਹਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ? ਸੋਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਤਤੋ ਨਂ ਥੇਰੋ ਆਹ – ‘‘ਸਚੇ ਤੇ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਹਿਤਂ ਅਭવਿਸ੍ਸ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯੇવ ਤੇ ਅਸ੍ਸ। ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਨ੍ਨੋਸਿ। ਤਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕੋ ਹੋਹਿ। ਇਦਞ੍ਚ ਕਾਸਾવਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਕਤ੍વਾ ਏਤਸ੍ਸੇવ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਮਤੇਨੇવ ਅਭਿਸਿਤ੍ਤੋ ਪਰਮਸ੍ਸਾਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸੀਤਿ। ਏવਂ વਤ੍ਥੁ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਂ।

    Tena ca samayena cūḷasumanatthero nāma sabbapariyattidharo vinayācariyapāmokkho mahāvihāre paṭivasati. So bhikkhu theraṃ upasaṅkamitvā vanditvā okāsaṃ kāretvā attano kukkuccaṃ pucchi. Thero tena bhaṭṭhe janakāye pacchā āgantvā gahitabhāvaṃ ñatvā ‘‘atthi dāni ettha okāso’’ti cintetvā āha – ‘‘sace kāsāvasāmikaṃ bhikkhuṃ āneyyāsi, sakkā bhaveyya tava patiṭṭhā kātu’’nti. ‘‘Kathāhaṃ, bhante, taṃ dakkhissāmī’’ti? ‘‘Tahiṃ tahiṃ gantvā olokehī’’ti. So pañcapi mahāvihāre oloketvā neva addakkhi. Tato naṃ thero pucchi – ‘‘katarāya disāya bahū bhikkhū āgacchantī’’ti? ‘‘Dakkhiṇadisāya, bhante’’ti. ‘‘Tena hi kāsāvaṃ dīghato ca tiriyañca minitvā ṭhapehi. Ṭhapetvā dakkhiṇadisāya vihārapaṭipāṭiyā vicinitvā taṃ bhikkhuṃ ānehī’’ti. So tathā katvā taṃ bhikkhuṃ disvā therassa santikaṃ ānesi. Thero pucchi – ‘‘tavedaṃ kāsāva’’nti? ‘‘Āma, bhante’’ti. ‘‘Kuhiṃ te pātita’’nti? So sabbaṃ ācikkhi. Thero pana tena kataṃ dhuranikkhepaṃ sutvā itaraṃ pucchi – ‘‘tayā idaṃ kuhiṃ disvā gahita’’nti? Sopi sabbaṃ ārocesi. Tato naṃ thero āha – ‘‘sace te suddhacittena gahitaṃ abhavissa, anāpattiyeva te assa. Theyyacittena pana gahitattā dukkaṭaṃ āpannosi. Taṃ desetvā anāpattiko hohi. Idañca kāsāvaṃ attano santakaṃ katvā etasseva bhikkhuno dehī’’ti. So bhikkhu amateneva abhisitto paramassāsappatto ahosīti. Evaṃ vatthu oloketabbaṃ.

    ਕਾਲੋਤਿ ਅવਹਾਰਕਾਲੋ। ਤਦੇવ ਹਿ ਭਣ੍ਡਂ ਕਦਾਚਿ ਸਮਗ੍ਘਂ ਹੋਤਿ, ਕਦਾਚਿ ਮਹਗ੍ਘਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅવਹਟਂ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਕਾਲੇ ਯੋ ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਅਗ੍ਘੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਏવਂ ਕਾਲੋ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬੋ।

    Kāloti avahārakālo. Tadeva hi bhaṇḍaṃ kadāci samagghaṃ hoti, kadāci mahagghaṃ. Tasmā taṃ bhaṇḍaṃ yasmiṃ kāle avahaṭaṃ, tasmiṃyeva kāle yo tassa aggho hoti, tena agghena āpatti kāretabbā. Evaṃ kālo oloketabbo.

    ਦੇਸੋਤਿ ਅવਹਾਰਦੇਸੋ। ਤਞ੍ਹਿ ਭਣ੍ਡਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸੇ ਅવਹਟਂ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਦੇਸੇ ਯੋ ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਅਗ੍ਘੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਭਣ੍ਡੁਟ੍ਠਾਨਦੇਸੇ ਹਿ ਭਣ੍ਡਂ ਸਮਗ੍ਘਂ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਮਹਗ੍ਘਂ।

    Desoti avahāradeso. Tañhi bhaṇḍaṃ yasmiṃ dese avahaṭaṃ, tasmiṃyeva dese yo tassa aggho hoti, tena agghena āpatti kāretabbā. Bhaṇḍuṭṭhānadese hi bhaṇḍaṃ samagghaṃ hoti, aññattha mahagghaṃ.

    ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਚ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨਤ੍ਥਮਿਦਂ વਤ੍ਥੁ – ਅਨ੍ਤਰਸਮੁਦ੍ਦੇ ਕਿਰ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਸਣ੍ਠਾਨਂ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਭਮਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਖਥਾਲਕਸਦਿਸਂ ਮਨੋਰਮਂ ਪਾਨੀਯਥਾਲਕਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਠਪੇਤ੍વਾ ਚੇਤਿਯਗਿਰਿਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥਞ੍ਞੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨ੍ਤਰਸਮੁਦ੍ਦਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ ਪਟਿવਸਨ੍ਤੋ ਤਂ ਥਾਲਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚੇਤਿਯਗਿਰਿਮੇવ ਆਗਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਯਾਗੁਂ ਪਿવਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਥਾਲਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਥਾਲਕਸਾਮਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਹ – ‘‘ਕੁਤੋ ਤੇ ਇਦਂ ਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਅਨ੍ਤਰਸਮੁਦ੍ਦਤੋ ਮੇ ਆਨੀਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਂ ‘‘ਨੇਤਂ ਤવ ਸਨ੍ਤਕਂ, ਥੇਯ੍ਯਾਯ ਤੇ ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਂ ਆਕਡ੍ਢਿ। ਤਤ੍ਥ ਚ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਮਹਾવਿਹਾਰਂ ਅਗਮਿਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਭੇਰਿਂ ਪਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਮਹਾਚੇਤਿਯਸਮੀਪੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਂ ਕਤ੍વਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਆਰਭਿਂਸੁ। વਿਨਯਧਰਤ੍ਥੇਰਾ ਅવਹਾਰਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਸੁਂ।

    Imassāpi ca atthassa dīpanatthamidaṃ vatthu – antarasamudde kira eko bhikkhu susaṇṭhānaṃ nāḷikeraṃ labhitvā bhamaṃ āropetvā saṅkhathālakasadisaṃ manoramaṃ pānīyathālakaṃ katvā tattheva ṭhapetvā cetiyagiriṃ agamāsi. Athañño bhikkhu antarasamuddaṃ gantvā tasmiṃ vihāre paṭivasanto taṃ thālakaṃ disvā theyyacittena gahetvā cetiyagirimeva āgato. Tassa tattha yāguṃ pivantassa taṃ thālakaṃ disvā thālakasāmiko bhikkhu āha – ‘‘kuto te idaṃ laddha’’nti? ‘‘Antarasamuddato me ānīta’’nti. So taṃ ‘‘netaṃ tava santakaṃ, theyyāya te gahita’’nti saṅghamajjhaṃ ākaḍḍhi. Tattha ca vinicchayaṃ alabhitvā mahāvihāraṃ agamiṃsu. Tattha bheriṃ paharāpetvā mahācetiyasamīpe sannipātaṃ katvā vinicchayaṃ ārabhiṃsu. Vinayadharattherā avahāraṃ saññāpesuṃ.

    ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕਗੋਦਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ વਿਨਯਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਇਮਿਨਾ ਇਦਂ ਥਾਲਕਂ ਕੁਹਿਂ ਅવਹਟ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਅਨ੍ਤਰਸਮੁਦ੍ਦੇ ਅવਹਟ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਕਿਂ ਅਗ੍ਘਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਗ੍ਘਤਿ। ਤਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮਿਞ੍ਜਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਕਪਾਲਂ ਛਡ੍ਡੇਨ੍ਤਿ, ਦਾਰੁਅਤ੍ਥਂ ਪਨ ਫਰਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ ਕਿਂ ਅਗ੍ਘਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਮਾਸਕਂ વਾ ਊਨਮਾਸਕਂ વਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਮਾਸਕੇਨ વਾ ਊਨਮਾਸਕੇਨ વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਸਾਧੁ! ਸਾਧੁ! ਸੁਕਥਿਤਂ ਸੁવਿਨਿਚ੍ਛਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਸਾਧੁਕਾਰੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਭਾਤਿਯਰਾਜਾਪਿ ਚੇਤਿਯવਨ੍ਦਨਤ੍ਥਂ ਨਗਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ ਤਂ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸੁਤ੍વਾ ਨਗਰੇ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਸਿ – ‘‘ਮਯਿ ਸਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨੀਨਮ੍ਪਿ ਗਿਹੀਨਮ੍ਪਿ ਅਧਿਕਰਣਂ ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕਗੋਦਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਿਤਂ ਸੁવਿਨਿਚ੍ਛਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਅਤਿਟ੍ਠਮਾਨਂ ਰਾਜਾਣਾਯ ਠਪੇਮੀ’’ਤਿ। ਏવਂ ਦੇਸੋ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬੋ।

    Tasmiñca sannipāte ābhidhammikagodattatthero nāma vinayakusalo hoti. So evamāha – ‘‘iminā idaṃ thālakaṃ kuhiṃ avahaṭa’’nti? ‘‘Antarasamudde avahaṭa’’nti. ‘‘Tatridaṃ kiṃ agghatī’’ti? ‘‘Na kiñci agghati. Tatra hi nāḷikeraṃ bhinditvā miñjaṃ khāditvā kapālaṃ chaḍḍenti, dāruatthaṃ pana pharatī’’ti. ‘‘Imassa bhikkhuno ettha hatthakammaṃ kiṃ agghatī’’ti? ‘‘Māsakaṃ vā ūnamāsakaṃ vā’’ti. ‘‘Atthi pana katthaci sammāsambuddhena māsakena vā ūnamāsakena vā pārājikaṃ paññatta’’nti. Evaṃ vutte ‘‘sādhu! Sādhu! Sukathitaṃ suvinicchita’’nti ekasādhukāro ahosi. Tena ca samayena bhātiyarājāpi cetiyavandanatthaṃ nagarato nikkhamanto taṃ saddaṃ sutvā ‘‘kiṃ ida’’nti pucchitvā sabbaṃ paṭipāṭiyā sutvā nagare bheriṃ carāpesi – ‘‘mayi sante bhikkhūnampi bhikkhūnīnampi gihīnampi adhikaraṇaṃ ābhidhammikagodattattherena vinicchitaṃ suvinicchitaṃ, tassa vinicchaye atiṭṭhamānaṃ rājāṇāya ṭhapemī’’ti. Evaṃ deso oloketabbo.

    ਅਗ੍ਘੋਤਿ ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੋ। ਨવਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਹਿ ਯੋ ਅਗ੍ਘੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਪਚ੍ਛਾ ਪਰਿਹਾਯਤਿ; ਯਥਾ ਨવਧੋਤੋ ਪਤ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠ વਾ ਦਸ વਾ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਸੋ ਪਚ੍ਛਾ ਭਿਨ੍ਨੋ વਾ ਛਿਦ੍ਦੋ વਾ ਆਣਿਗਣ੍ਠਿਕਾਹਤੋ વਾ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘੋ ਹੋਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਸਬ੍ਬਦਾ ਭਣ੍ਡਂ ਪਕਤਿਅਗ੍ਘੇਨੇવ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਅਗ੍ਘੋ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬੋ।

    Agghoti bhaṇḍaggho. Navabhaṇḍassa hi yo aggho hoti, so pacchā parihāyati; yathā navadhoto patto aṭṭha vā dasa vā agghati, so pacchā bhinno vā chiddo vā āṇigaṇṭhikāhato vā appaggho hoti tasmā na sabbadā bhaṇḍaṃ pakatiaggheneva kātabbanti. Evaṃ aggho oloketabbo.

    ਪਰਿਭੋਗੋਤਿ ਭਣ੍ਡਪਰਿਭੋਗੋ। ਪਰਿਭੋਗੇਨਾਪਿ ਹਿ વਾਸਿਆਦਿਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘੋ ਪਰਿਹਾਯਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਚੇ ਕੋਚਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ વਾਸਿਂ ਹਰਤਿ, ਤਤ੍ਰ વਾਸਿਸਾਮਿਕੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ – ‘‘ਤਯਾ ਅਯਂ વਾਸਿ ਕਿਤ੍ਤਕੇਨ ਕੀਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਾਦੇਨ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤੇ ਕਿਣਿਤ੍વਾવ ਠਪਿਤਾ, ਉਦਾਹੁ ਤਂ વਲ਼ਞ੍ਜੇਸੀ’’ਤਿ? ਸਚੇ વਦਤਿ ‘‘ਏਕਦਿવਸਂ ਮੇ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ વਾ ਰਜਨਛਲ੍ਲਿਂ વਾ ਪਤ੍ਤਪਚਨਕਦਾਰੁਂ વਾ ਛਿਨ੍ਨਂ, ਘਂਸਿਤ੍વਾ વਾ ਨਿਸਿਤਾ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਪੋਰਾਣੋ ਅਗ੍ਘੋ ਭਟ੍ਠੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਯਥਾ ਚ વਾਸਿਯਾ ਏવਂ ਅਞ੍ਜਨਿਯਾ વਾ ਅਞ੍ਜਨਿਸਲਾਕਾਯ વਾ ਕੁਞ੍ਚਿਕਾਯ વਾ ਪਲਾਲੇਨ વਾ ਥੁਸੇਹਿ વਾ ਇਟ੍ਠਕਚੁਣ੍ਣੇਨ વਾ ਏਕવਾਰਂ ਘਂਸਿਤ੍વਾ ਧੋવਨਮਤ੍ਤੇਨਾਪਿ ਅਗ੍ਘੋ ਭਸ੍ਸਤਿ। ਤਿਪੁਮਣ੍ਡਲਸ੍ਸ ਮਕਰਦਨ੍ਤਚ੍ਛੇਦਨੇਨਾਪਿ ਪਰਿਮਜ੍ਜਿਤਮਤ੍ਤੇਨਾਪਿ, ਉਦਕਸਾਟਿਕਾਯ ਸਕਿਂ ਨਿવਾਸਨਪਾਰੁਪਨੇਨਾਪਿ ਪਰਿਭੋਗਸੀਸੇਨ ਅਂਸੇ વਾ ਸੀਸੇ વਾ ਠਪਨਮਤ੍ਤੇਨਾਪਿ, ਤਣ੍ਡੁਲਾਦੀਨਂ ਪਪ੍ਫੋਟਨੇਨਾਪਿ ਤਤੋ ਏਕਂ વਾ ਦ੍વੇ વਾ ਅਪਨਯਨੇਨਾਪਿ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਏਕਂ ਪਾਸਾਣਸਕ੍ਖਰਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਛਡ੍ਡਿਤਮਤ੍ਤੇਨਾਪਿ, ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਾਦੀਨਂ ਭਾਜਨਨ੍ਤਰਪਅવਤ੍ਤਨੇਨਾਪਿ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਤੋ ਮਕ੍ਖਿਕਂ વਾ ਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕਂ વਾ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਛਡ੍ਡਿਤਮਤ੍ਤੇਨਾਪਿ, ਗੁਲ਼ਪਿਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਮਧੁਰਭਾવਜਾਨਨਤ੍ਥਂ ਨਖੇਨ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਅਣੁਮਤ੍ਤਂ ਗਹਿਤਮਤ੍ਤੇਨਾਪਿ ਅਗ੍ਘੋ ਭਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਪਰਿਭੋਗੇਨ ਊਨਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਂ ਅવਹਟੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋ। ਏવਂ ਪਰਿਭੋਗੋ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬੋ। ਏવਂ ਇਮਾਨਿ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ ਧਾਰੇਯ੍ਯਤ੍ਥਂ વਿਚਕ੍ਖਣੋ, ਆਪਤ੍ਤਿਂ વਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਂ વਾ ਗਰੁਕਂ વਾ ਲਹੁਕਂ વਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਯਥਾਠਾਨੇ ਠਪੇਯ੍ਯਾਤਿ।

    Paribhogoti bhaṇḍaparibhogo. Paribhogenāpi hi vāsiādibhaṇḍassa aggho parihāyati. Tasmā evaṃ upaparikkhitabbaṃ, sace koci kassaci pādagghanakaṃ vāsiṃ harati, tatra vāsisāmiko pucchitabbo – ‘‘tayā ayaṃ vāsi kittakena kītā’’ti? ‘‘Pādena, bhante’’ti. ‘‘Kiṃ pana te kiṇitvāva ṭhapitā, udāhu taṃ vaḷañjesī’’ti? Sace vadati ‘‘ekadivasaṃ me dantakaṭṭhaṃ vā rajanachalliṃ vā pattapacanakadāruṃ vā chinnaṃ, ghaṃsitvā vā nisitā’’ti. Athassā porāṇo aggho bhaṭṭhoti veditabbo. Yathā ca vāsiyā evaṃ añjaniyā vā añjanisalākāya vā kuñcikāya vā palālena vā thusehi vā iṭṭhakacuṇṇena vā ekavāraṃ ghaṃsitvā dhovanamattenāpi aggho bhassati. Tipumaṇḍalassa makaradantacchedanenāpi parimajjitamattenāpi, udakasāṭikāya sakiṃ nivāsanapārupanenāpi paribhogasīsena aṃse vā sīse vā ṭhapanamattenāpi, taṇḍulādīnaṃ papphoṭanenāpi tato ekaṃ vā dve vā apanayanenāpi, antamaso ekaṃ pāsāṇasakkharaṃ uddharitvā chaḍḍitamattenāpi, sappitelādīnaṃ bhājanantarapaavattanenāpi, antamaso tato makkhikaṃ vā kipillikaṃ vā uddharitvā chaḍḍitamattenāpi, guḷapiṇḍakassa madhurabhāvajānanatthaṃ nakhena vijjhitvā aṇumattaṃ gahitamattenāpi aggho bhassati. Tasmā yaṃkiñci pādagghanakaṃ vuttanayeneva sāmikehi paribhogena ūnaṃ kataṃ hoti, na taṃ avahaṭo bhikkhu pārājikena kātabbo. Evaṃ paribhogo oloketabbo. Evaṃ imāni tulayitvā pañca ṭhānāni dhāreyyatthaṃ vicakkhaṇo, āpattiṃ vā anāpattiṃ vā garukaṃ vā lahukaṃ vā āpattiṃ yathāṭhāne ṭhapeyyāti.

    ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ‘‘ਆਦਿਯੇਯ੍ਯ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਕੇਤਂ વੀਤਿਨਾਮੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ।

    Niṭṭhito ‘‘ādiyeyya…pe… saṅketaṃ vītināmeyyā’’ti.

    ਇਮੇਸਂ ਪਦਾਨਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।

    Imesaṃ padānaṃ vinicchayo.

    ਇਦਾਨਿ ਯਦਿਦਂ ‘‘ਯਥਾਰੂਪੇ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨੇ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਿਭਜਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਯਥਾਰੂਪਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਰੂਪਨ੍ਤਿ ਯਥਾਜਾਤਿਕਂ। ਤਂ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਪਾਦਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਾਦਂ વਾ ਪਾਦਾਰਹਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਾਦਂ વਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਪਾਦੇਨ ਕਹਾਪਣਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਭਾਗਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਾਦਾਰਹੇਨ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਂ। ਅਤਿਰੇਕਪਾਦੇਨ ਉਭਯਮ੍ਪਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਪ੍ਪਹੋਨਕવਤ੍ਥੁ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ।

    Idāni yadidaṃ ‘‘yathārūpe adinnādāne’’tiādīni vibhajantena ‘‘yathārūpaṃ nāmā’’tiādi vuttaṃ. Tattha yathārūpanti yathājātikaṃ. Taṃ pana yasmā pādato paṭṭhāya hoti, tasmā ‘‘pādaṃ vā pādārahaṃ vā atirekapādaṃ vā’’ti āha. Tattha pādena kahāpaṇassa catutthabhāgaṃ akappiyabhaṇḍameva dasseti. Pādārahena pādagghanakaṃ kappiyabhaṇḍaṃ. Atirekapādena ubhayampi. Ettāvatā sabbākārena dutiyapārājikappahonakavatthu dassitaṃ hoti.

    ਪਥਬ੍ਯਾ ਰਾਜਾਤਿ ਸਕਲਪਥવਿਯਾ ਰਾਜਾ ਦੀਪਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਅਸੋਕਸਦਿਸੋ, ਯੋ વਾ ਪਨਞ੍ਞੋਪਿ ਏਕਦੀਪੇ ਰਾਜਾ, ਸੀਹਲ਼ਰਾਜਸਦਿਸੋ। ਪਦੇਸਰਾਜਾਤਿ ਏਕਦੀਪਸ੍ਸ ਪਦੇਸਿਸ੍ਸਰੋ, ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰ-ਪਸੇਨਦਿ-ਆਦਯੋ વਿਯ। ਮਣ੍ਡਲਿਕਾ ਨਾਮ ਯੇ ਦੀਪਪਦੇਸੇਪਿ ਏਕਮੇਕਂ ਮਣ੍ਡਲਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਅਨ੍ਤਰਭੋਗਿਕਾ ਨਾਮ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਰਾਜੂਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਕਤਿਪਯਗਾਮਸਾਮਿਕਾ। ਅਕ੍ਖਦਸ੍ਸਾਤਿ ਧਮ੍ਮવਿਨਿਚ੍ਛਨਕਾ, ਤੇ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਅਪਰਾਧਾਨੁਰੂਪਂ ਚੋਰਾਨਂ ਹਤ੍ਥਪਾਦਚ੍ਛੇਜ੍ਜਾਦਿਂ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਪਨ ਠਾਨਨ੍ਤਰਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਮਚ੍ਚਾ વਾ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾ વਾ ਕਤਾਪਰਾਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਿ, ਗਰੁਕਂ ਠਾਨਂ ਸਯਂ ਨ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਨ੍ਤਿ। ਮਹਾਮਤ੍ਤਾਤਿ ਠਾਨਨ੍ਤਰਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਮਹਾਅਮਚ੍ਚਾ; ਤੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਗਾਮੇ વਾ ਨਿਗਮੇ વਾ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਰਾਜਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਯੇ વਾ ਪਨਾਤਿ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਯੇ ਰਾਜਕੁਲਨਿਸ੍ਸਿਤਾ વਾ ਸਕਿਸ੍ਸਰਿਯਨਿਸ੍ਸਿਤਾ વਾ ਹੁਤ੍વਾ ਛੇਜ੍ਜਭੇਜ੍ਜਂ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ‘‘ਰਾਜਾਨੋ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    Pathabyā rājāti sakalapathaviyā rājā dīpacakkavattī asokasadiso, yo vā panaññopi ekadīpe rājā, sīhaḷarājasadiso. Padesarājāti ekadīpassa padesissaro, bimbisāra-pasenadi-ādayo viya. Maṇḍalikā nāma ye dīpapadesepi ekamekaṃ maṇḍalaṃ bhuñjanti. Antarabhogikā nāma dvinnaṃ rājūnaṃ antarā katipayagāmasāmikā. Akkhadassāti dhammavinicchanakā, te dhammasabhāyaṃ nisīditvā aparādhānurūpaṃ corānaṃ hatthapādacchejjādiṃ anusāsanti. Ye pana ṭhānantarappattā amaccā vā rājakumārā vā katāparādhā honti, te rañño ārocenti, garukaṃ ṭhānaṃ sayaṃ na vinicchinanti. Mahāmattāti ṭhānantarappattā mahāamaccā; tepi tattha tattha gāme vā nigame vā nisīditvā rājakiccaṃ karonti. Ye vā panāti aññepi ye rājakulanissitā vā sakissariyanissitā vā hutvā chejjabhejjaṃ anusāsanti, sabbepi te imasmiṃ atthe ‘‘rājāno’’ti dasseti.

    ਹਨੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਪੋਥੇਯ੍ਯੁਞ੍ਚੇવ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯੁਞ੍ਚ। ਪਬ੍ਬਾਜੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਨੀਹਰੇਯ੍ਯੁਂ। ਚੋਰੋਸੀਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਿ ਚ વਤ੍વਾ ਪਰਿਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ; ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਪਰਿਭਾਸੋ ਏਸੋ’’ਤਿ। ਪੁਰਿਮਂ ਉਪਾਦਾਯਾਤਿ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਿਤ੍વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਉਪਾਦਾਯ। ਸੇਸਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਾਨਪਦਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਚ ਪਾਕਟਮੇવਾਤਿ।

    Haneyyunti potheyyuñceva chindeyyuñca. Pabbājeyyunti nīhareyyuṃ. Corosīti evamādīni ca vatvā paribhāseyyuṃ; tenevāha – ‘‘paribhāso eso’’ti. Purimaṃ upādāyāti methunaṃ dhammaṃ paṭisevitvā pārājikaṃ āpattiṃ āpannaṃ puggalaṃ upādāya. Sesaṃ pubbe vuttanayattā uttānapadatthattā ca pākaṭamevāti.

    ੯੩. ਏવਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਦਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਯਂ ਤਂ ਆਦਿਯੇਯ੍ਯਾਤਿਆਦੀਹਿ ਛਹਿ ਪਦੇਹਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਆਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋਏવ ‘‘ਪਾਦਂ વਾ ਪਾਦਾਰਹਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਾਦਂ વਾ’’ਤਿ ਆਦਾਤਬ੍ਬਭਣ੍ਡਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਤਂ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਠਿਤਂ, ਯਥਾ ਯਥਾ ਆਦਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਲੇਸੋਕਾਸਨਿਰੁਨ੍ਧਨਤ੍ਥਂ ਤਥਾ ਤਥਾ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਭੂਮਟ੍ਠਂ ਥਲਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਭੂਮਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਭਣ੍ਡਂ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਤਸ੍ਸ વਿਭਙ੍ਗਂ ਆਹ।

    93. Evaṃ uddiṭṭhasikkhāpadaṃ padānukkamena vibhajitvā idāni yaṃ taṃ ādiyeyyātiādīhi chahi padehi saṅkhepato ādānaṃ dassetvā saṅkhepatoeva ‘‘pādaṃ vā pādārahaṃ vā atirekapādaṃ vā’’ti ādātabbabhaṇḍaṃ dassitaṃ, taṃ yattha yattha ṭhitaṃ, yathā yathā ādānaṃ gacchati, anāgate pāpabhikkhūnaṃ lesokāsanirundhanatthaṃ tathā tathā vitthārato dassetuṃ ‘‘bhūmaṭṭhaṃ thalaṭṭha’’ntiādinā nayena mātikaṃ ṭhapetvā ‘‘bhūmaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ bhūmiyaṃ nikkhittaṃ hotī’’tiādinā nayena tassa vibhaṅgaṃ āha.

    ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਅવਹਾਰਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Pañcavīsatiavahārakathā niṭṭhitā.

    ਭੂਮਟ੍ਠਕਥਾ

    Bhūmaṭṭhakathā

    ੯੪. ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਤ੍ਤਾਨਪਦવਣ੍ਣਨਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾ। ਨਿਖਾਤਨ੍ਤਿ ਭੂਮਿਯਂ ਖਣਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ। ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਪਂਸੁਇਟ੍ਠਕਾਦੀਹਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ। ਭੂਮਟ੍ਠਂ ਭਣ੍ਡਂ…ਪੇ॰… ਗਚ੍ਛਤਿ વਾ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਤਂ ਏવਂ ਨਿਖਣਿਤ੍વਾ વਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ વਾ ਠਪਿਤਤ੍ਤਾ ਭੂਮਿਯਂ ਠਿਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਉਪਾਯੇਨ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਉਟ੍ਠਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸੋ ਭਣ੍ਡਟ੍ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾਪਿ ਸਬ੍ਬਕਾਯવਚੀવਿਕਾਰੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਕਥਂ? ਸੋ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਆਹਰਣਤ੍ਥਾਯ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਯਂ ਯਂ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਂ ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ਨਿવਾਸਨਪਾਰੁਪਨਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਿ, ਹਤ੍ਥવਾਰੇ ਹਤ੍ਥવਾਰੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ‘‘ਮਹਨ੍ਤਂ ਨਿਧਾਨਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਏਕੇਨ ਆਹਰਿਤੁਂ, ਦੁਤਿਯਂ ਪਰਿਯੇਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਹਾਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਦ੍વਾਰਂ વਿવਰਤਿ, ਪਦવਾਰੇ ਚ ਹਤ੍ਥવਾਰੇ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਦ੍વਾਰਪਿਦਹਨੇ ਪਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ વਾ ਗਮਨਸ੍ਸ ਅਨੁਪਕਾਰੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨਿਪਨ੍ਨੋਕਾਸਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਪਕ੍ਕੋਸਤਿ, ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਹਿ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, વਾਚਾਯ વਾਚਾਯ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨੇਨ ਉਟ੍ਠਹਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਨਿવਾਸਨਪਾਰੁਪਨਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਿ, ਦ੍વਾਰਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਮੀਪਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਹਤ੍ਥવਾਰਪਦવਾਰੇਸੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸੋ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ ‘‘ਅਸੁਕੋ ਚ ਅਸੁਕੋ ਚ ਕੁਹਿਂ, ਅਸੁਕਞ੍ਚ ਅਸੁਕਞ੍ਚ ਪਕ੍ਕੋਸਾਹੀ’’ਤਿ, વਾਚਾਯ વਾਚਾਯ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਾਗਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਯਾ ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਠਾਨੇ ਏવਰੂਪੋ ਨਿਧਿ ਉਪਲਦ੍ਧੋ, ਗਚ੍ਛਾਮ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਸੁਖਞ੍ਚ ਜੀવਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, વਾਚਾਯ વਾਚਾਯ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ।

    94. Tatrāyaṃ anuttānapadavaṇṇanāya saddhiṃ vinicchayakathā. Nikhātanti bhūmiyaṃ khaṇitvā ṭhapitaṃ. Paṭicchannanti paṃsuiṭṭhakādīhi paṭicchannaṃ. Bhūmaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ…pe… gacchati vā, āpatti dukkaṭassāti taṃ evaṃ nikhaṇitvā vā paṭicchādetvā vā ṭhapitattā bhūmiyaṃ ṭhitaṃ bhaṇḍaṃ yo bhikkhu kenacideva upāyena ñatvā ‘‘āharissāmī’’ti theyyacitto hutvā rattibhāge uṭṭhāya gacchati, so bhaṇḍaṭṭhānaṃ appatvāpi sabbakāyavacīvikāresu dukkaṭaṃ āpajjati. Kathaṃ? So hi tassa āharaṇatthāya uṭṭhahanto yaṃ yaṃ aṅgapaccaṅgaṃ phandāpeti, sabbattha dukkaṭameva. Nivāsanapārupanaṃ saṇṭhapeti, hatthavāre hatthavāre dukkaṭaṃ. ‘‘Mahantaṃ nidhānaṃ na sakkā ekena āharituṃ, dutiyaṃ pariyesissāmī’’ti kassaci sahāyassa santikaṃ gantukāmo dvāraṃ vivarati, padavāre ca hatthavāre ca dukkaṭaṃ. Dvārapidahane pana aññasmiṃ vā gamanassa anupakāre anāpatti. Tassa nipannokāsaṃ gantvā ‘‘itthannāmā’’ti pakkosati, tamatthaṃ ārocetvā ‘‘ehi gacchāmā’’ti vadati, vācāya vācāya dukkaṭaṃ. So tassa vacanena uṭṭhahati, tassāpi dukkaṭaṃ. Uṭṭhahitvā tassa santikaṃ gantukāmo nivāsanapārupanaṃ saṇṭhapeti, dvāraṃ vivaritvā tassa samīpaṃ gacchati, hatthavārapadavāresu sabbattha dukkaṭaṃ. So taṃ pucchati ‘‘asuko ca asuko ca kuhiṃ, asukañca asukañca pakkosāhī’’ti, vācāya vācāya dukkaṭaṃ. Sabbe samāgate disvā ‘‘mayā asukasmiṃ nāma ṭhāne evarūpo nidhi upaladdho, gacchāma taṃ gahetvā puññāni ca karissāma, sukhañca jīvissāmā’’ti vadati, vācāya vācāya dukkaṭameva.

    ਏવਂ ਲਦ੍ਧਸਹਾਯੋ ਕੁਦਾਲਂ ਪਰਿਯੇਸਤਿ। ਸਚੇ ਪਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਦਾਲੋ ਅਤ੍ਥਿ, ‘‘ਤਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਚ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਚ ਆਹਰਨ੍ਤੋ ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥવਾਰਪਦવਾਰੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ । ਸਚੇ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ વਾ ਗਹਟ੍ਠਂ વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯਾਚਤਿ, ਯਾਚਨ੍ਤੋ ਚ ਸਚੇ ‘‘ਕੁਦਾਲਂ ਮੇ ਦੇਹਿ, ਕੁਦਾਲੇਨ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ , ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਤਬ੍ਬਮਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਾਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮੁਸਾ ਅਭਣਨ੍ਤੋ ਯਾਚਤਿ, વਾਚਾਯ વਾਚਾਯ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸਚੇ ‘‘ਮਾਤਿਕਾ ਸੋਧੇਤਬ੍ਬਾ ਅਤ੍ਥਿ, વਿਹਾਰੇ ਭੂਮਿਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਮੁਸਾਪਿ ਭਣਤਿ, ਯਂ ਯਂ વਚਨਂ ਮੁਸਾ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਸਚ੍ਚੇਪਿ ਅਲਿਕੇਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਮਾਦਲਿਖਿਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਨ ਹਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਟ੍ਠਾਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਕੁਦਾਲਸ੍ਸ ਦਣ੍ਡੋ ਨਤ੍ਥਿ, ‘‘ਦਣ੍ਡਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਾਸਿਂ વਾ ਫਰਸੁਂ વਾ ਨਿਸੇਤਿ, ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੁਕ੍ਖਕਟ੍ਠਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ ਤਚ੍ਛਤਿ ਆਕੋਟੇਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥવਾਰਪਦવਾਰੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਅਲ੍ਲਰੁਕ੍ਖਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਤਤੋ ਪਰਂ ਸਬ੍ਬਪਯੋਗੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸਙ੍ਖੇਪਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਕਕਟ੍ਠਲਤਾਛੇਦਨਤ੍ਥਂ વਾਸਿਫਰਸੁਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਤੇਸਂ ਏવਂ ਹੋਤਿ ‘‘વਾਸਿਫਰਸੁਕੁਦਾਲੇ ਯਾਚਨ੍ਤਾ ਆਸਙ੍ਕਿਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮ, ਲੋਹਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਅਰਞ੍ਞਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਲੋਹਬੀਜਤ੍ਥਂ ਪਥવਿਂ ਖਣਨ੍ਤਿ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਪਥવਿਂ ਖਣਨ੍ਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਕਟੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨੀਤਿ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਥਾ ਚ ਇਧ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਟ੍ਠਾਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਾ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਕਪ੍ਪਿਯਪਥવਿਂ ਖਣਨ੍ਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨਿਯੇવ। ਬੀਜਂ ਪਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਸਬ੍ਬਕਿਰਿਯਾਸੁ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ।

    Evaṃ laddhasahāyo kudālaṃ pariyesati. Sace panassa attano kudālo atthi, ‘‘taṃ āharissāmī’’ti gacchanto ca gaṇhanto ca āharanto ca sabbattha hatthavārapadavāresu dukkaṭaṃ āpajjati . Sace natthi, aññaṃ bhikkhuṃ vā gahaṭṭhaṃ vā gantvā yācati, yācanto ca sace ‘‘kudālaṃ me dehi, kudālena me attho , kiñci kātabbamatthi, taṃ katvā paccāharissāmī’’ti musā abhaṇanto yācati, vācāya vācāya dukkaṭaṃ. Sace ‘‘mātikā sodhetabbā atthi, vihāre bhūmikammaṃ kātabbaṃ atthī’’ti musāpi bhaṇati, yaṃ yaṃ vacanaṃ musā, tattha tattha pācittiyaṃ. Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana saccepi alikepi dukkaṭameva vuttaṃ, taṃ pamādalikhitanti veditabbaṃ. Na hi adinnādānassa pubbapayoge pācittiyaṭṭhāne dukkaṭaṃ nāma atthi. Sace pana kudālassa daṇḍo natthi, ‘‘daṇḍaṃ karissāmī’’ti vāsiṃ vā pharasuṃ vā niseti, tadatthāya gacchati, gantvā sukkhakaṭṭhaṃ chindati tacchati ākoṭeti, sabbattha hatthavārapadavāresu dukkaṭaṃ. Allarukkhaṃ chindati, pācittiyaṃ. Tato paraṃ sabbapayogesu dukkaṭaṃ. Saṅkhepaṭṭhakathāyaṃ pana mahāpaccariyañca tattha jātakakaṭṭhalatāchedanatthaṃ vāsipharasuṃ pariyesantānampi dukkaṭaṃ vuttaṃ. Sace pana tesaṃ evaṃ hoti ‘‘vāsipharasukudāle yācantā āsaṅkitā bhavissāma, lohaṃ samuṭṭhāpetvā karomā’’ti. Tato araññaṃ gantvā lohabījatthaṃ pathaviṃ khaṇanti, akappiyapathaviṃ khaṇantānaṃ dukkaṭehi saddhiṃ pācittiyānīti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ. Yathā ca idha, evaṃ sabbattha pācittiyaṭṭhāne dukkaṭā na muccati. Kappiyapathaviṃ khaṇantānaṃ dukkaṭāniyeva. Bījaṃ pana gahetvā tato paraṃ sabbakiriyāsu payoge payoge dukkaṭaṃ.

    ਪਿਟਕਪਰਿਯੇਸਨੇਪਿ ਹਤ੍ਥવਾਰਪਦવਾਰੇਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਮੁਸਾવਾਦੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਪਿਟਕਂ ਕਾਤੁਕਾਮਤਾਯ વਲ੍ਲਿਚ੍ਛੇਦਨੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਗਚ੍ਛਤਿ વਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਏવਂ ਪਰਿਯਿਟ੍ਠਸਹਾਯਕੁਦਾਲਪਿਟਕੋ ਨਿਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਦવਾਰੇ ਪਦવਾਰੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਮਂ ਨਿਧਿਂ ਲਦ੍ਧਾ ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਂ વਾ ਧਮ੍ਮਪੂਜਂ વਾ ਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਂ વਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਕੁਸਲਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਮਨੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯਂ વਾ…ਪੇ॰… ਗਚ੍ਛਤਿ વਾ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਯਥਾ ਚ ਇਧ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਮਗ੍ਗਤੋ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨਿਧਾਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਮਨਤ੍ਥਾਯ ਮਗ੍ਗਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਭੂਤਗਾਮਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਸੁਕ੍ਖਕਟ੍ਠਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ।

    Piṭakapariyesanepi hatthavārapadavāresu vuttanayeneva dukkaṭaṃ. Musāvāde pācittiyaṃ. Piṭakaṃ kātukāmatāya vallicchedane pācittiyanti sabbaṃ purimanayeneva veditabbaṃ. Gacchati vā āpatti dukkaṭassāti evaṃ pariyiṭṭhasahāyakudālapiṭako nidhiṭṭhānaṃ gacchati, padavāre padavāre dukkaṭaṃ. Sace pana gacchanto ‘‘imaṃ nidhiṃ laddhā buddhapūjaṃ vā dhammapūjaṃ vā saṅghabhattaṃ vā karissāmī’’ti kusalaṃ uppādeti, kusalacittena gamane anāpatti. Kasmā? ‘‘Theyyacitto dutiyaṃ vā…pe… gacchati vā, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttattā. Yathā ca idha, evaṃ sabbattha atheyyacittassa anāpatti. Maggato okkamma nidhānaṭṭhānaṃ gamanatthāya maggaṃ karonto bhūtagāmaṃ chindati, pācittiyaṃ. Sukkhakaṭṭhaṃ chindati, dukkaṭaṃ.

    ਤਤ੍ਥਜਾਤਕਨ੍ਤਿ ਚਿਰਨਿਹਿਤਾਯ ਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਉਪਰਿ ਜਾਤਕਂ। ਕਟ੍ਠਂ વਾ ਲਤਂ વਾਤਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਕਟ੍ਠਲਤਮੇવ, ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਅਲ੍ਲਂ વਾ ਸੁਕ੍ਖਂ વਾ ਤਿਣਰੁਕ੍ਖਲਤਾਦਿਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਹਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ ਹੋਤਿ।

    Tatthajātakanti ciranihitāya kumbhiyā upari jātakaṃ. Kaṭṭhaṃ vā lataṃ vāti na kevalaṃ kaṭṭhalatameva, yaṃkiñci allaṃ vā sukkhaṃ vā tiṇarukkhalatādiṃ chindantassa sahapayogattā dukkaṭameva hoti.

    ਅਟ੍ਠવਿਧਂ ਹੇਤਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਨਾਮ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍વਾ ਥੇਰੇਹਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ – ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟਂ , ਸਹਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਅਨਾਮਾਸਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਦੁਰੁਪਚਿਣ੍ਣਦੁਕ੍ਕਟਂ, વਿਨਯਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਞਾਤਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਞਤ੍ਤਿਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਪਟਿਸ੍ਸવਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯਂ વਾ ਕੁਦਾਲਂ વਾ ਪਿਟਕਂ વਾ ਪਰਿਯੇਸਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ વਾ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟਂ ਨਾਮ। ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਦੁਕ੍ਕਟਟ੍ਠਾਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਟ੍ਠਾਨੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇવ ਹੋਤਿ। ‘‘ਤਤ੍ਥਜਾਤਕਂ ਕਟ੍ਠਂ વਾ ਲਤਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਸਹਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟਂ ਨਾਮ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯવਤ੍ਥੁ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟવਤ੍ਥੁ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅવਹਾਰਸ੍ਸ ਸਹਪਯੋਗਤ੍ਤਾਤਿ। ਯਂ ਪਨ ਦਸવਿਧਂ ਰਤਨਂ, ਸਤ੍ਤવਿਧਂ ਧਞ੍ਞਂ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਆવੁਧਭਣ੍ਡਾਦਿਂ ਆਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਅਨਾਮਾਸਦੁਕ੍ਕਟਂ ਨਾਮ। ਯਂ ਕਦਲਿਨਾਲ਼ਿਕੇਰਾਦੀਨਂ ਤਤ੍ਥਜਾਤਕਫਲਾਨਿ ਆਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਦੁਰੁਪਚਿਣ੍ਣਦੁਕ੍ਕਟਂ ਨਾਮ। ਯਂ ਪਨ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇ ਰਜੇ ਪਤਿਤੇ ਪਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਧੋવਿਤ੍વਾ વਾ ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ વਿਨਯਦੁਕ੍ਕਟਂ ਨਾਮ। ‘‘ਸੁਤ੍વਾ ਨ વਦਨ੍ਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੪੧੯) ਇਦਂ ਞਾਤਦੁਕ੍ਕਟਂ ਨਾਮ। ਯਂ ਏਕਾਦਸਸੁ ਸਮਨੁਭਾਸਨਾਸੁ ‘‘ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੪੧੪) વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਞਤ੍ਤਿਦੁਕ੍ਕਟਂ ਨਾਮ। ‘‘ਤਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪੁਰਿਮਿਕਾ ਚ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਪਟਿਸ੍ਸવੇ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੨੦੭) ਇਦਂ ਪਟਿਸ੍ਸવਦੁਕ੍ਕਟਂ ਨਾਮ। ਇਦਂ ਪਨ ਸਹਪਯੋਗਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਅਲ੍ਲਂ વਾ ਸੁਕ੍ਖਂ વਾ ਤਿਣਰੁਕ੍ਖਲਤਾਦਿਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਹਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।

    Aṭṭhavidhaṃ hetaṃ dukkaṭaṃ nāma imasmiṃ ṭhāne samodhānetvā therehi dassitaṃ – pubbapayogadukkaṭaṃ , sahapayogadukkaṭaṃ, anāmāsadukkaṭaṃ, durupaciṇṇadukkaṭaṃ, vinayadukkaṭaṃ, ñātadukkaṭaṃ, ñattidukkaṭaṃ, paṭissavadukkaṭanti. Tattha ‘‘theyyacitto dutiyaṃ vā kudālaṃ vā piṭakaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassā’’ti idaṃ pubbapayogadukkaṭaṃ nāma. Ettha hi dukkaṭaṭṭhāne dukkaṭaṃ, pācittiyaṭṭhāne pācittiyameva hoti. ‘‘Tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vā lataṃ vā chindati, āpatti dukkaṭassā’’ti idaṃ sahapayogadukkaṭaṃ nāma. Ettha pana pācittiyavatthu ca dukkaṭavatthu ca dukkaṭaṭṭhāneyeva tiṭṭhati. Kasmā? Avahārassa sahapayogattāti. Yaṃ pana dasavidhaṃ ratanaṃ, sattavidhaṃ dhaññaṃ, sabbañca āvudhabhaṇḍādiṃ āmasantassa dukkaṭaṃ vuttaṃ, idaṃ anāmāsadukkaṭaṃ nāma. Yaṃ kadalināḷikerādīnaṃ tatthajātakaphalāni āmasantassa dukkaṭaṃ vuttaṃ, idaṃ durupaciṇṇadukkaṭaṃ nāma. Yaṃ pana piṇḍāya carantassa patte raje patite pattaṃ appaṭiggahetvā adhovitvā vā tattha bhikkhaṃ gaṇhantassa dukkaṭaṃ vuttaṃ, idaṃ vinayadukkaṭaṃ nāma. ‘‘Sutvā na vadanti, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 419) idaṃ ñātadukkaṭaṃ nāma. Yaṃ ekādasasu samanubhāsanāsu ‘‘ñattiyā dukkaṭa’’nti (pārā. 414) vuttaṃ, idaṃ ñattidukkaṭaṃ nāma. ‘‘Tassa, bhikkhave, bhikkhuno purimikā ca na paññāyati, paṭissave ca āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 207) idaṃ paṭissavadukkaṭaṃ nāma. Idaṃ pana sahapayogadukkaṭaṃ. Tena vuttaṃ – ‘‘yaṃkiñci allaṃ vā sukkhaṃ vā tiṇarukkhalatādiṃ chindantassa sahapayogattā dukkaṭameva hotī’’ti.

    ਸਚੇ ਪਨਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥਜਾਤਕੇ ਤਿਣਰੁਕ੍ਖਲਤਾਦਿਮ੍ਹਿ ਛਿਨ੍ਨੇਪਿ ਲਜ੍ਜਿਧਮ੍ਮੋ ਓਕ੍ਕਮਤਿ, ਸਂવਰੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਛੇਦਨਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਥ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਅਕਤ੍વਾ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋવ ਪਂਸੁਂ ਖਣਤਿ, ਛੇਦਨਦੁਕ੍ਕਟਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਖਣਨਦੁਕ੍ਕਟੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ। ਅਕਪ੍ਪਿਯਪਥવਿਂ ਖਣਨ੍ਤੋਪਿ ਹਿ ਇਧ ਸਹਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸਚੇ ਪਨਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਖਣਿਤ੍વਾ ਕੁਮ੍ਭਿਮੂਲਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਲਜ੍ਜਿਧਮ੍ਮੋ ਓਕ੍ਕਮਤਿ, ਖਣਨਪਚ੍ਚਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਮੁਚ੍ਚਤਿ।

    Sace panassa tatthajātake tiṇarukkhalatādimhi chinnepi lajjidhammo okkamati, saṃvaro uppajjati, chedanapaccayā dukkaṭaṃ desetvā muccati. Atha dhuranikkhepaṃ akatvā saussāhova paṃsuṃ khaṇati, chedanadukkaṭaṃ paṭippassambhati, khaṇanadukkaṭe patiṭṭhāti. Akappiyapathaviṃ khaṇantopi hi idha sahapayogattā dukkaṭameva āpajjati. Sace panassa sabbadisāsu khaṇitvā kumbhimūlaṃ pattassāpi lajjidhammo okkamati, khaṇanapaccayā dukkaṭaṃ desetvā muccati.

    ਬ੍ਯੂਹਤਿ વਾਤਿ ਅਥ ਪਨ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋવ ਪਂਸੁਂ વਿਯੂਹਤਿ, ਏਕਪਸ੍ਸੇ ਰਾਸਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਖਣਨਦੁਕ੍ਕਟਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, વਿਯੂਹਨਦੁਕ੍ਕਟੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ। ਤਞ੍ਚ ਪਂਸੁਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪੁਞ੍ਜਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਰਾਸਿਂ ਕਤ੍વਾਪਿ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਰੋਤਿ, ਲਜ੍ਜਿਧਮ੍ਮਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ , વਿਯੂਹਨਦੁਕ੍ਕਟਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਉਦ੍ਧਰਤਿ વਾਤਿ ਅਥ ਪਨ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋવ ਪਂਸੁਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਪਾਤੇਤਿ, વਿਯੂਹਨਦੁਕ੍ਕਟਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਉਦ੍ਧਰਣਦੁਕ੍ਕਟੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ। ਪਂਸੁਂ ਪਨ ਕੁਦਾਲੇਨ વਾ ਹਤ੍ਥੇਹਿ વਾ ਪਚ੍ਛਿਯਾ વਾ ਤਹਿਂ ਤਹਿਂ ਪਾਤੇਨ੍ਤੋ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਸਬ੍ਬਂ ਪਂਸੁਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਥਲਟ੍ਠਂ ਕਤ੍વਾਪਿ ਲਜ੍ਜਿਧਮ੍ਮਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਉਦ੍ਧਰਣਦੁਕ੍ਕਟਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਥ ਪਨ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋવ ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਆਮਸਤਿ, ਉਦ੍ਧਰਣਦੁਕ੍ਕਟਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਆਮਸਨਦੁਕ੍ਕਟੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ। ਆਮਸਿਤ੍વਾਪਿ ਚ ਲਜ੍ਜਿਧਮ੍ਮਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਆਮਸਨਦੁਕ੍ਕਟਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਥ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋવ ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿ, ਆਮਸਨਦੁਕ੍ਕਟਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ‘‘ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ।

    Byūhati vāti atha pana saussāhova paṃsuṃ viyūhati, ekapasse rāsiṃ karoti, khaṇanadukkaṭaṃ paṭippassambhati, viyūhanadukkaṭe patiṭṭhāti. Tañca paṃsuṃ tattha tattha puñjaṃ karonto payoge payoge dukkaṭaṃ āpajjati. Sace pana rāsiṃ katvāpi dhuranikkhepaṃ karoti, lajjidhammaṃ āpajjati , viyūhanadukkaṭaṃ desetvā muccati. Uddharati vāti atha pana saussāhova paṃsuṃ uddharitvā bahi pāteti, viyūhanadukkaṭaṃ paṭippassambhati, uddharaṇadukkaṭe patiṭṭhāti. Paṃsuṃ pana kudālena vā hatthehi vā pacchiyā vā tahiṃ tahiṃ pātento payoge payoge dukkaṭaṃ āpajjati. Sace pana sabbaṃ paṃsuṃ nīharitvā kumbhiṃ thalaṭṭhaṃ katvāpi lajjidhammaṃ āpajjati, uddharaṇadukkaṭaṃ desetvā muccati. Atha pana saussāhova kumbhiṃ āmasati, uddharaṇadukkaṭaṃ paṭippassambhati, āmasanadukkaṭe patiṭṭhāti. Āmasitvāpi ca lajjidhammaṃ āpajjanto āmasanadukkaṭaṃ desetvā muccati. Atha saussāhova kumbhiṃ phandāpeti, āmasanadukkaṭaṃ paṭippassambhati, ‘‘phandāpeti, āpatti thullaccayassā’’ti vuttathullaccaye patiṭṭhāti.

    ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਦੁਕ੍ਕਟਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾਨਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ વਚਨਤ੍ਥੋ – ਪਠਮਂ ਤਾવੇਤ੍ਥ ਦੁਟ੍ਠੁ ਕਤਂ ਸਤ੍ਥਾਰਾ વੁਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ વਿਰਾਧੇਤ੍વਾ ਕਤਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਅਥ વਾ ਦੁਟ੍ਠਂ ਕਤਂ, વਿਰੂਪਾ ਸਾ ਕਿਰਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਕਿਰਿਯਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਨ ਸੋਭਤੀਤਿ ਏવਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ –

    Tatrāyaṃ dukkaṭathullaccayānaṃ dvinnampi vacanattho – paṭhamaṃ tāvettha duṭṭhu kataṃ satthārā vuttakiccaṃ virādhetvā katanti dukkaṭaṃ. Atha vā duṭṭhaṃ kataṃ, virūpā sā kiriyā bhikkhukiriyānaṃ majjhe na sobhatīti evampi dukkaṭaṃ. Vuttañcetaṃ –

    ‘‘ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਇਤਿ ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸੁਣੋਹਿ ਯਥਾਤਥਂ।

    ‘‘Dukkaṭaṃ iti yaṃ vuttaṃ, taṃ suṇohi yathātathaṃ;

    ਅਪਰਦ੍ਧਂ વਿਰਦ੍ਧਞ੍ਚ, ਖਲਿਤਂ ਯਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਂ॥

    Aparaddhaṃ viraddhañca, khalitaṃ yañca dukkaṭaṃ.

    ‘‘ਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਕਰੇ ਪਾਪਂ, ਆવਿ વਾ ਯਦਿ વਾ ਰਹੋ।

    ‘‘Yaṃ manusso kare pāpaṃ, āvi vā yadi vā raho;

    ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਪવੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਨੇਤਂ ਇਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ॥ (ਪਰਿ॰ ੩੩੯)।

    Dukkaṭanti pavedenti, tenetaṃ iti vuccatī’’ti. (pari. 339);

    ਇਤਰਂ ਪਨ ਥੂਲਤ੍ਤਾ, ਅਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਚ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ‘‘ਸਮ੍ਪਰਾਯੇ ਚ ਦੁਗ੍ਗਤਿ’’ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੯), ‘‘ਯਂ ਹੋਤਿ ਕਟੁਕਪ੍ਫਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ॰ ਪ॰ ੬੬; ਨੇਤ੍ਤਿ॰ ੯੧) વਿਯ ਚੇਤ੍ਥ ਸਂਯੋਗਭਾવੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਏਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬੇਸੁ ਹਿ ਅਚ੍ਚਯੇਸੁ ਤੇਨ ਸਮੋ ਥੂਲੋ ਅਚ੍ਚਯੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਥੂਲਤ੍ਤਾ ਅਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ਚ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯ’’ਨ੍ਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਚੇਤਂ –

    Itaraṃ pana thūlattā, accayattā ca thullaccayaṃ. ‘‘Samparāye ca duggati’’ (saṃ. ni. 1.49), ‘‘yaṃ hoti kaṭukapphala’’ntiādīsu (dha. pa. 66; netti. 91) viya cettha saṃyogabhāvo veditabbo. Ekassa santike desetabbesu hi accayesu tena samo thūlo accayo natthi. Tasmā vuttaṃ ‘‘thūlattā accayattā ca thullaccaya’’nti. Vuttañcetaṃ –

    ‘‘ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸੁਣੋਹਿ ਯਥਾਤਥਂ।

    ‘‘Thullaccayanti yaṃ vuttaṃ, taṃ suṇohi yathātathaṃ;

    ਏਕਸ੍ਸ ਮੂਲੇ ਯੋ ਦੇਸੇਤਿ, ਯੋ ਚ ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਤਿ।

    Ekassa mūle yo deseti, yo ca taṃ paṭiggaṇhati;

    ਅਚ੍ਚਯੋ ਤੇਨ ਸਮੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇਨੇਤਂ ਇਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ॥ (ਪਰਿ॰ ੩੩੯)।

    Accayo tena samo natthi, tenetaṃ iti vuccatī’’ti. (pari. 339);

    ਫਨ੍ਦਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਫਨ੍ਦਾਪੇਤ੍વਾਪਿ ਚ ਲਜ੍ਜਿਧਮ੍ਮਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਹਪਯੋਗਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯੇવ ਚੇਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਾ ਪੁਰਿਮਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ। ਸਹਪਯੋਗਂ ਪਨ ਅਕਤ੍વਾ ਲਜ੍ਜਿਧਮ੍ਮਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੇਨ ਯਾ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗੇ ਦੁਕ੍ਕਟਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾ ਆਪਨ੍ਨਾ, ਸਬ੍ਬਾ ਤਾ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾ। ਸਹਪਯੋਗੇ ਚ ਤਤ੍ਥਜਾਤਕਚ੍ਛੇਦਨੇ ਬਹੁਕਾਨਿਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨਿ ਪਂਸੁਖਣਨਂ ਪਤ੍વਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤਿ। ਏਕਂ ਖਣਨਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ ਹੋਤਿ। ਖਣਨੇ ਬਹੁਕਾਨਿਪਿ વਿਯੂਹਨਂ, વਿਯੂਹਨੇ ਬਹੁਕਾਨਿਪਿ ਉਦ੍ਧਰਣਂ, ਉਦ੍ਧਰਣੇ ਬਹੁਕਾਨਿਪਿ ਆਮਸਨਂ, ਆਮਸਨੇ ਬਹੁਕਾਨਿਪਿ ਫਨ੍ਦਾਪਨਂ ਪਤ੍વਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤਿ। ਪਂਸੁਖਣਨਾਦੀਸੁ ਚ ਲਜ੍ਜਿਧਮ੍ਮੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬਹੁਕਾਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤੁ, ਏਕਮੇવ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਕੁਰੁਨ੍ਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਪੁਰਿਮਾਪਤ੍ਤਿਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿ ਚ ਨਾਮੇਸਾ ‘‘ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਦ੍વੀਹਿ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਹਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੪੧੪) ਏવਂ ਅਨੁਸਾવਨਾਸੁਤ੍ਤੇਸੁਯੇવ ਆਗਤਾ। ਇਧ ਪਨ ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾਤਿ।

    Phandāpentassa ca payoge payoge thullaccayaṃ. Phandāpetvāpi ca lajjidhammaṃ okkanto thullaccayaṃ desetvā muccati. Sahapayogato paṭṭhāyeva cettha purimā purimā āpatti paṭippassambhati. Sahapayogaṃ pana akatvā lajjidhammaṃ okkantena yā pubbapayoge dukkaṭapācittiyā āpannā, sabbā tā desetabbā. Sahapayoge ca tatthajātakacchedane bahukānipi dukkaṭāni paṃsukhaṇanaṃ patvā paṭippassambhanti. Ekaṃ khaṇanadukkaṭameva hoti. Khaṇane bahukānipi viyūhanaṃ, viyūhane bahukānipi uddharaṇaṃ, uddharaṇe bahukānipi āmasanaṃ, āmasane bahukānipi phandāpanaṃ patvā paṭippassambhanti. Paṃsukhaṇanādīsu ca lajjidhamme uppanne bahukāpi āpattiyo hontu, ekameva desetvā muccatīti kurundaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Purimāpattipaṭippassaddhi ca nāmesā ‘‘ñattiyā dukkaṭaṃ, dvīhi kammavācāhi thullaccayā paṭippassambhantī’’ti (pārā. 414) evaṃ anusāvanāsuttesuyeva āgatā. Idha pana dutiyapārājike aṭṭhakathācariyappamāṇena gahetabbāti.

    ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋ ਪਨ ਫਨ੍ਦਾਪੇਤ੍વਾਪਿ ਲਜ੍ਜਿਧਮ੍ਮਂ ਅਨੋਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾવ ਤਂ ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਠਾਨਤੋ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚਾવੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਠਾਨਾ ਚਾવਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਛਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਥਂ? ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਭਿਮੁਖਂ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤੋ ਇਮਿਨਾ ਅਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਾਰਿਮਨ੍ਤੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਤਥੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਤੋ ਪੇਲ੍ਲੇਨ੍ਤੋ ਪਾਰਿਮਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਇਮਿਨਾ ਅਨ੍ਤੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। વਾਮਤੋ વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ વਾ ਅਪਨਾਮੇਨ੍ਤੋ વਾਮਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਦਕ੍ਖਿਣਨ੍ਤੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਦਕ੍ਖਿਣਨ੍ਤੇਨ વਾ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ વਾਮਨ੍ਤੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਉਦ੍ਧਂ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਭੂਮਿਤੋ ਮੋਚੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਖਣਿਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਤੋ ਓਸੀਦੇਨ੍ਤੋ ਬੁਨ੍ਦੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਾ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਾਯ ਕੁਮ੍ਭਿਯਾ। ਯਦਿ ਪਨ ਕੁਮ੍ਭਿਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਾ ਪਾਸਂ ਕਤ੍વਾ ਲੋਹਖਾਣੁਂ વਾ ਖਦਿਰਸਾਰਾਦਿਖਾਣੁਂ વਾ ਪਥવਿਯਂ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਲਿਕਾਯ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਦਿਸਾਯ ਏਕਾਯ ਸਙ੍ਖਲਿਕਾਯ ਬਦ੍ਧਾਯ ਦ੍વੇ ਠਾਨਾਨਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਦ੍વੀਸੁ ਤੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਚਤੂਹਿ ਸਙ੍ਖਲਿਕਾਹਿ ਬਦ੍ਧਾਯ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ।

    Ṭhānācāveti, āpatti pārājikassāti yo pana phandāpetvāpi lajjidhammaṃ anokkamitvāva taṃ kumbhiṃ ṭhānato antamaso kesaggamattampi cāveti, pārājikameva āpajjatīti attho. Ṭhānā cāvanañcettha chahi ākārehi veditabbaṃ. Kathaṃ? Kumbhiṃ mukhavaṭṭiyaṃ gahetvā attano abhimukhaṃ ākaḍḍhanto iminā antena phuṭṭhokāsaṃ kesaggamattampi pārimantena atikkāmeti, pārājikaṃ. Tatheva gahetvā parato pellento pārimantena phuṭṭhokāsaṃ kesaggamattampi iminā antena atikkāmeti, pārājikaṃ. Vāmato vā dakkhiṇato vā apanāmento vāmantena phuṭṭhokāsaṃ kesaggamattampi dakkhiṇantena atikkāmeti, pārājikaṃ. Dakkhiṇantena vā phuṭṭhokāsaṃ kesaggamattampi vāmantena atikkāmeti, pārājikaṃ. Uddhaṃ ukkhipanto kesaggamattampi bhūmito moceti, pārājikaṃ. Khaṇitvā heṭṭhato osīdento bundena phuṭṭhokāsaṃ kesaggamattampi mukhavaṭṭiyā atikkāmeti, pārājikanti evaṃ ekaṭṭhāne ṭhitāya kumbhiyā. Yadi pana kumbhimukhavaṭṭiyā pāsaṃ katvā lohakhāṇuṃ vā khadirasārādikhāṇuṃ vā pathaviyaṃ ākoṭetvā tattha saṅkhalikāya bandhitvā ṭhapenti, ekissā disāya ekāya saṅkhalikāya baddhāya dve ṭhānāni labbhanti, dvīsu tīsu catūsu disāsu catūhi saṅkhalikāhi baddhāya pañca ṭhānāni labbhanti.

    ਤਤ੍ਥ ਏਕਖਾਣੁਕੇ ਬਦ੍ਧਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਪਠਮਂ ਖਾਣੁਕਂ વਾ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਸਙ੍ਖਲਿਕਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਤਤੋ ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਥ ਪਠਮਂ ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਤਤੋ ਖਾਣੁਕਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਸਙ੍ਖਲਿਕਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਏਤੇਨ ਉਪਾਯੇਨ ਦ੍વੀਸੁ ਤੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਖਾਣੁਕੇਸੁ ਬਦ੍ਧਕੁਮ੍ਭਿਯਾਪਿ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਠਾਨਾਚਾવਨੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸੇਸੇਸੁ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Tattha ekakhāṇuke baddhakumbhiyā paṭhamaṃ khāṇukaṃ vā uddharati, saṅkhalikaṃ vā chindati, thullaccayaṃ. Tato kumbhiṃ yathāvuttanayena kesaggamattampi ṭhānā cāveti, pārājikaṃ. Atha paṭhamaṃ kumbhiṃ uddharati, thullaccayaṃ. Tato khāṇukaṃ kesaggamattampi ṭhānā cāveti, saṅkhalikaṃ vā chindati, pārājikaṃ. Etena upāyena dvīsu tīsu catūsu khāṇukesu baddhakumbhiyāpi pacchime ṭhānācāvane pārājikaṃ. Sesesu thullaccayaṃ veditabbaṃ.

    ਸਚੇ ਖਾਣੁ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਙ੍ਖਲਿਕਾਯ ਅਗ੍ਗੇ વਲਯਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥਜਾਤਕੇ ਮੂਲੇ ਪવੇਸਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਪਠਮਂ ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਮੂਲਂ ਛੇਤ੍વਾ વਲਯਂ ਨੀਹਰਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਥ ਮੂਲਂ ਅਚ੍ਛੇਤ੍વਾ વਲਯਂ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਾਰੇਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਮੂਲਤੋ ਅਨੀਹਰਿਤ੍વਾਪਿ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਕਾਸਗਤਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ વਿਸੇਸੋ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।

    Sace khāṇu natthi, saṅkhalikāya agge valayaṃ katvā tatthajātake mūle pavesitaṃ hoti, paṭhamaṃ kumbhiṃ uddharitvā pacchā mūlaṃ chetvā valayaṃ nīharati, pārājikaṃ. Atha mūlaṃ acchetvā valayaṃ ito cito ca sāreti, rakkhati. Sace pana mūlato anīharitvāpi hatthena gahetvā ākāsagataṃ karoti, pārājikaṃ. Ayamettha viseso. Sesaṃ vuttanayameva.

    ਕੇਚਿ ਪਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ ਕੁਮ੍ਭਿਮਤ੍ਥਕੇ ਨਿਗ੍ਰੋਧਰੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਰੋਪੇਨ੍ਤਿ, ਮੂਲਾਨਿ ਕੁਮ੍ਭਿਂ વਿਨਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ‘‘ਮੂਲਾਨਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਓਕਾਸਂ ਕਤ੍વਾ ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਮੂਲਾਨਿ ਛਿਨ੍ਦਤੋવ ਲੁਠਿਤ੍વਾ ਕੁਮ੍ਭੀ ਨਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਤਾ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾવ। ਗਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਛਿਨ੍ਨੇਸੁ ਮੂਲੇਸੁ ਏਕਮੂਲਮਤ੍ਤੇਨ ਕੁਮ੍ਭੀ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸੋ ਚ ਤਂ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਮੂਲੇ ਛਿਨ੍ਨੇ ਪਤਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਏਕਮੂਲੇਨੇવ ਪਾਸੇ ਬਦ੍ਧਸੂਕਰੋ વਿਯ ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲਗ੍ਗਨਕਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਮੂਲੇ ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਕੁਮ੍ਭਿਮਤ੍ਥਕੇ ਮਹਾਪਾਸਾਣੋ ਠਪਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਣ੍ਡੇਨ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਪਨੇਤੁਕਾਮੋ ਕੁਮ੍ਭਿਮਤ੍ਥਕੇ ਜਾਤਰੁਕ੍ਖਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਤਸ੍ਸਾ ਸਮੀਪੇ ਜਾਤਕਂ ਛੇਤ੍વਾ ਆਹਰਤਿ, ਅਤਤ੍ਥਜਾਤਕਤ੍ਤਾ ਤਂ ਛਿਨ੍ਦਤੋ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।

    Keci pana nimittatthāya kumbhimatthake nigrodharukkhādīni ropenti, mūlāni kumbhiṃ vinandhitvā ṭhitāni honti, ‘‘mūlāni chinditvā kumbhiṃ gahessāmī’’ti chindantassa payoge payoge dukkaṭaṃ. Chinditvā okāsaṃ katvā kumbhiṃ kesaggamattampi ṭhānā cāveti, pārājikaṃ. Mūlāni chindatova luṭhitvā kumbhī ninnaṭṭhānaṃ gatā, rakkhati tāva. Gataṭṭhānato uddharati, pārājikaṃ. Sace chinnesu mūlesu ekamūlamattena kumbhī tiṭṭhati, so ca taṃ ‘‘imasmiṃ mūle chinne patissatī’’ti chindati, chinnamatte pārājikaṃ. Sace pana ekamūleneva pāse baddhasūkaro viya ṭhitā hoti, aññaṃ kiñci lagganakaṃ natthi, tasmimpi mūle chinnamatte pārājikaṃ. Sace kumbhimatthake mahāpāsāṇo ṭhapito hoti, taṃ daṇḍena ukkhipitvā apanetukāmo kumbhimatthake jātarukkhaṃ chindati, dukkaṭaṃ. Tassā samīpe jātakaṃ chetvā āharati, atatthajātakattā taṃ chindato pācittiyaṃ.

    ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨਨ੍ਤਿ ਸਚੇ ਪਨ ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਕੁਮ੍ਭਿਗਤਭਣ੍ਡਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਕੁਮ੍ਭਿਯਂ ਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਗ੍ਘਨਕਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਆਮਸਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਪਾਰਾਜਿਕਨਿਯਮਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤੋ। ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਊਨਪਞ੍ਚਮਾਸਕਮ੍ਪਿ ਆਮਸਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿਯੇવ।

    Attano bhājananti sace pana kumbhiṃ uddharituṃ asakkonto kumbhigatabhaṇḍaggahaṇatthaṃ attano bhājanaṃ pavesetvā antokumbhiyaṃ pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Paricchedo cettha pārājikaniyamanatthaṃ vutto. Theyyacittena pana ūnapañcamāsakampi āmasanto dukkaṭaṃ āpajjatiyeva.

    ਫਨ੍ਦਾਪੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਾવ ਏਕਾਬਦ੍ਧਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨਂ ਪવੇਸੇਤਿ, ਤਾવ ਫਨ੍ਦਾਪੇਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਪਿ ਚ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਅਪਬ੍ਯੂਹਨ੍ਤੋਪਿ ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿਯੇવ, ਸੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਯਦਾ ਪਨ ਏਕਾਬਦ੍ਧਭਾવੋ ਛਿਨ੍ਨੋ, ਕੁਮ੍ਭਿਗਤਂ ਕੁਮ੍ਭਿਯਮੇવ, ਭਾਜਨਗਤਮ੍ਪਿ ਭਾਜਨੇਯੇવ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨਗਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਕਤ੍વਾ ਕੁਮ੍ਭਿਤੋ ਅਨੀਹਤੇਪਿ ਚ ਭਾਜਨੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ।

    Phandāpetīti ettha yāva ekābaddhaṃ katvā attano bhājanaṃ paveseti, tāva phandāpetīti vuccati. Api ca ito cito ca apabyūhantopi phandāpetiyeva, so thullaccayaṃ āpajjati. Yadā pana ekābaddhabhāvo chinno, kumbhigataṃ kumbhiyameva, bhājanagatampi bhājaneyeva hoti, tadā attano bhājanagataṃ nāma hoti. Evaṃ katvā kumbhito anīhatepi ca bhājane pārājikaṃ āpajjati.

    ਮੁਟ੍ਠਿਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਥਾ ਅਙ੍ਗੁਲਨ੍ਤਰੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਕਹਾਪਣਾ ਕੁਮ੍ਭਿਗਤੇ ਕਹਾਪਣੇ ਨ ਸਮ੍ਫੁਸਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਮੁਟ੍ਠਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਮੁਟ੍ਠਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ ਨਾਮ; ਸੋਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ।

    Muṭṭhiṃ vā chindatīti ettha yathā aṅgulantarehi nikkhantakahāpaṇā kumbhigate kahāpaṇe na samphusanti, evaṃ muṭṭhiṃ karonto muṭṭhiṃ chindati nāma; sopi pārājikaṃ āpajjati.

    ਸੁਤ੍ਤਾਰੂਲ਼੍ਹਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਰੂਲ਼੍ਹਂ; ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਆવੁਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸੁਤ੍ਤਮਯਸ੍ਸਾਪਿ ਏਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ । ਪਾਮਙ੍ਗਾਦੀਨਿਹਿ ਸੋવਣ੍ਣਮਯਾਨਿਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਰੂਪਿਯਮਯਾਨਿਪਿ ਸੁਤ੍ਤਮਯਾਨਿਪਿ, ਮੁਤ੍ਤਾવਲਿਆਦਯੋਪਿ ਏਤ੍ਥੇવ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਤਾ। વੇਠਨਨ੍ਤਿ ਸੀਸવੇਠਨਪਟੋ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏਤੇਸੁ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਆਮਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਪਾਮਙ੍ਗਾਦੀਨਿ ਕੋਟਿਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਕਾਸਟ੍ਠਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਚ੍ਚਾਰੇਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ।

    Suttārūḷhanti sutte ārūḷhaṃ; suttena āvutassāpi suttamayassāpi etaṃ adhivacanaṃ . Pāmaṅgādīnihi sovaṇṇamayānipi honti rūpiyamayānipi suttamayānipi, muttāvaliādayopi ettheva saṅgahaṃ gatā. Veṭhananti sīsaveṭhanapaṭo vuccati. Etesu yaṃkiñci theyyacitto āmasati, dukkaṭaṃ. Phandāpeti, thullaccayaṃ. Pāmaṅgādīni koṭiyaṃ gahetvā ākāsaṭṭhaṃ akaronto uccāreti, thullaccayaṃ.

    ਘਂਸਨ੍ਤੋ ਨੀਹਰਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯ ਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਉਪਰਿ ਸਮਤਿਤ੍ਤਿਕਂ ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਕਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ વਾ ਏਕਂ ਕੋਟਿਂ ਬੁਨ੍ਦੇ ਏਕਂ ਕੋਟਿਂ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਂ ਕਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ વਾ ਘਂਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨੀਹਰਤੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਕੁਮ੍ਭਿਮੁਖਾ ਮੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਯਂ ਪਨ ਉਪਡ੍ਢਕੁਮ੍ਭਿਯਂ વਾ ਰਿਤ੍ਤਕੁਮ੍ਭਿਯਂ વਾ ਠਪਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸੋવ ਠਾਨਂ, ਨ ਸਕਲਾ ਕੁਮ੍ਭੀ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਘਂਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਨੀਹਰਤੋ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤੇ ਮੁਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਪਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯ વਾ ਊਨਾਯ વਾ ਉਜੁਕਮੇવ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਯਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸਾ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਨ੍ਤੋਕੁਮ੍ਭਿਯਂ ਠਪਿਤਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਪਾਰਾਜਿਕਪ੍ਪਹੋਨਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਸਕਲਕੁਮ੍ਭਿਯਂ ਚਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਪਾਮਙ੍ਗਾਦਿਞ੍ਚ ਘਂਸਿਤ੍વਾ ਨੀਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਾવ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਤਾવ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮੇવ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਕੁਮ੍ਭੀ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਾਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਠਪਿਤਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਠਾਨਂ, ਨ ਸਕਲਾ ਕੁਮ੍ਭੀ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਮਾਣਂ। ਇਤਰਂ ਪਨ ਆਕਾਸਗਤਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚੀવਰવਂਸੇ ਠਪਿਤਚੀવਰવੇਠਨਕਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। વਿਨਯવਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਹਿ ਆਗਤੇ ਗਰੁਕੇ ਠਾਤਬ੍ਬਂ, ਏਸਾ વਿਨਯਧਮ੍ਮਤਾ। ਅਪਿਚ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨਗਤਂ વਾ ਕਰੋਤਿ, ਮੁਟ੍ਠਿਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਪੇਤਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਯਥਾ ਅਨ੍ਤੋਕੁਮ੍ਭਿਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸ ਨ ਸਬ੍ਬਾ ਕੁਮ੍ਭੀ ਠਾਨਨ੍ਤਿ।

    Ghaṃsanto nīharatīti ettha pana paripuṇṇāya kumbhiyā upari samatittikaṃ kumbhiṃ katvā ṭhapitaṃ vā ekaṃ koṭiṃ bunde ekaṃ koṭiṃ mukhavaṭṭiyaṃ katvā ṭhapitaṃ vā ghaṃsantassa nīharato thullaccayaṃ. Kumbhimukhā mocentassa pārājikaṃ. Yaṃ pana upaḍḍhakumbhiyaṃ vā rittakumbhiyaṃ vā ṭhapitaṃ, tassa attano phuṭṭhokāsova ṭhānaṃ, na sakalā kumbhī, tasmā taṃ ghaṃsantassāpi nīharato patiṭṭhitokāsato kesaggamatte mutte pārājikameva. Kumbhiyā pana paripuṇṇāya vā ūnāya vā ujukameva uddharantassa heṭṭhimakoṭiyā patiṭṭhitokāsā muttamatteva pārājikaṃ. Antokumbhiyaṃ ṭhapitaṃ yaṃkiñci pārājikappahonakaṃ bhaṇḍaṃ sakalakumbhiyaṃ cārentassa, pāmaṅgādiñca ghaṃsitvā nīharantassa yāva mukhavaṭṭiṃ nātikkamati, tāva thullaccayameva. Tassa hi sabbāpi kumbhī ṭhānanti saṅkhepamahāpaccariyādīsu vuttaṃ. Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘ṭhapitaṭṭhānameva ṭhānaṃ, na sakalā kumbhī. Tasmā yathāṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi mocentassa pārājikamevā’’ti vuttaṃ, taṃ pamāṇaṃ. Itaraṃ pana ākāsagataṃ akarontassa cīvaravaṃse ṭhapitacīvaraveṭhanakanayena vuttaṃ, taṃ na gahetabbaṃ. Vinayavinicchaye hi āgate garuke ṭhātabbaṃ, esā vinayadhammatā. Apica ‘‘attano bhājanagataṃ vā karoti, muṭṭhiṃ vā chindatī’’ti vacanato petaṃ veditabbaṃ. Yathā antokumbhiyaṃ ṭhitassa na sabbā kumbhī ṭhānanti.

    ਸਪ੍ਪਿਆਦੀਸੁ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਪਿવਤੋ ਏਕਪਯੋਗੇਨ ਪੀਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਾਦੀਸੁ ਪਨ ਅਯਂ વਿਭਾਗੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ – ‘‘ਮੁਖਂ ਅਨਪਨੇਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਿવਤੋ ਸਚੇ ਪਰਗਲਗਤਂ ਪਾਦਂ ਨ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਮੁਖਗਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾવ। ਕਣ੍ਠੇਨ ਪਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲੇਯੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤਿ। ਸਚੇਪਿ ਓਟ੍ਠੇਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਓਟ੍ਠੇ ਪਿਦਹਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਉਪ੍ਪਲਦਣ੍ਡવੇਲ਼ੁਨਾਲ਼ਿਨਲ਼ਨਾਲ਼ਿਆਦੀਹਿ ਪਿવਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਚੇ ਪਰਗਲਗਤਮੇવ ਪਾਦਂ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਸਹ ਮੁਖਗਤੇਨ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਨ ਤਾવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤਿ। ਉਪ੍ਪਲਦਣ੍ਡਾਦਿਗਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਾਬਦ੍ਧਭਾવਂ ਕੋਪੇਤ੍વਾ ਓਟ੍ਠੇਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਉਪ੍ਪਲਦਣ੍ਡਾਦਿਗਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਉਪ੍ਪਲਦਣ੍ਡਾਦੀਨਂ ਬੁਨ੍ਦੇ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯਾਪਿ ਪਿਹਿਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਾਦਗ੍ਘਨਕੇ ਪਰਗਲਂ ਅਪ੍ਪવਿਟ੍ਠੇ ਉਪ੍ਪਲਦਣ੍ਡਾਦੀਸੁ ਚ ਮੁਖੇ ਚ ਅਤਿਰੇਕਪਾਦਾਰਹਮ੍ਪਿ ਏਕਾਬਦ੍ਧਂ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨਗਤਂ વਾ ਕਰੋਤਿ , ਮੁਟ੍ਠਿਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ ਇਮਂ ਨਯਂ ਭਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਦਸ੍ਸਿਤਮੇવ। ਏਸ ਤਾવ ਏਕਾਬਦ੍ਧੇ ਨਯੋ।

    Sappiādīsu yaṃkiñci pivato ekapayogena pītamatte pārājikanti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Mahāpaccariyādīsu pana ayaṃ vibhāgo dassito – ‘‘mukhaṃ anapanetvā ākaḍḍhantassa pivato sace paragalagataṃ pādaṃ na agghati, mukhagatena saddhiṃ agghati, rakkhati tāva. Kaṇṭhena pana paricchinnakāleyeva pārājikaṃ hoti. Sacepi oṭṭhehi paricchindanto oṭṭhe pidahati, pārājikameva. Uppaladaṇḍaveḷunāḷinaḷanāḷiādīhi pivantassāpi sace paragalagatameva pādaṃ agghati, pārājikaṃ. Sace saha mukhagatena agghati, na tāva pārājikaṃ hoti. Uppaladaṇḍādigatena saddhiṃ ekābaddhabhāvaṃ kopetvā oṭṭhehi paricchinnamatte pārājikaṃ. Sace uppaladaṇḍādigatena saddhiṃ agghati, uppaladaṇḍādīnaṃ bunde aṅguliyāpi pihitamatte pārājikaṃ. Pādagghanake paragalaṃ appaviṭṭhe uppaladaṇḍādīsu ca mukhe ca atirekapādārahampi ekābaddhaṃ hutvā tiṭṭhati, rakkhatiyevā’’ti. Taṃ sabbampi yasmā ‘‘attano bhājanagataṃ vā karoti , muṭṭhiṃ vā chindatī’’ti imaṃ nayaṃ bhajati, tasmā sudassitameva. Esa tāva ekābaddhe nayo.

    ਸਚੇ ਪਨ ਹਤ੍ਥੇਨ વਾ ਪਤ੍ਤੇਨ વਾ ਥਾਲਕਾਦਿਨਾ વਾ ਕੇਨਚਿ ਭਾਜਨੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਿવਤਿ, ਯਮ੍ਹਿ ਪਯੋਗੇ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ ਪੂਰੇਤਿ, ਤਮ੍ਹਿ ਗਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਥ ਮਹਗ੍ਘਂ ਹੋਤਿ, ਸਿਪ੍ਪਿਕਾਯਪਿ ਏਕਪਯੋਗੇਨੇવ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ ਗਹੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ, ਏਕੁਦ੍ਧਾਰੇਯੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਭਾਜਨਂ ਪਨ ਨਿਮੁਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਾવ ਏਕਾਬਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਤਾવ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਮੁਖવਟ੍ਟਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ વਾ ਉਦ੍ਧਾਰੇਨ વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਯਦਾ ਪਨ ਸਪ੍ਪਿਂ વਾ ਤੇਲਂ વਾ ਅਚ੍ਛਂ ਤੇਲਸਦਿਸਮੇવ ਮਧੁਫਾਣਿਤਂ વਾ ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਆવਿਞ੍ਛੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨੇ ਪવੇਸੇਤਿ, ਤਦਾ ਤੇਸਂ ਅਚ੍ਛਤਾਯ ਏਕਾਬਦ੍ਧਤਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕੇ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਤੋ ਗਲ਼ਿਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Sace pana hatthena vā pattena vā thālakādinā vā kenaci bhājanena gahetvā pivati, yamhi payoge pādagghanakaṃ pūreti, tamhi gate pārājikaṃ. Atha mahagghaṃ hoti, sippikāyapi ekapayogeneva pādagghanakaṃ gahetuṃ sakkā hoti, ekuddhāreyeva pārājikaṃ. Bhājanaṃ pana nimujjāpetvā gaṇhantassa yāva ekābaddhaṃ hoti, tāva rakkhati. Mukhavaṭṭiparicchedena vā uddhārena vā pārājikaṃ. Yadā pana sappiṃ vā telaṃ vā acchaṃ telasadisameva madhuphāṇitaṃ vā kumbhiṃ āviñchetvā attano bhājane paveseti, tadā tesaṃ acchatāya ekābaddhatā natthīti pādagghanake mukhavaṭṭito gaḷitamatte pārājikaṃ.

    ਪਚਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਪਨ ਮਧੁਫਾਣਿਤਂ ਸਿਲੇਸੋ વਿਯ ਚਿਕ੍ਕਨਂ ਆਕਡ੍ਢਨવਿਕਡ੍ਢਨਯੋਗ੍ਗਂ ਹੋਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚੇ ਏਕਾਬਦ੍ਧਮੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਪਟਿਨੀਹਰਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਏਤਂ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਭਾਜਨੇ ਪવਿਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਬਾਹਿਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਾਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਮੁਖવਟ੍ਟਿਤੋ ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ ਪਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਯੋਪਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਸ੍ਸ ਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ ਸਪ੍ਪਿਂ વਾ ਤੇਲਂ વਾ ਅવਸ੍ਸਪਿવਨਕਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕੂਲਸਾਟਕਂ વਾ ਚਮ੍ਮਖਣ੍ਡਾਦੀਨਂ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Pacitvā ṭhapitaṃ pana madhuphāṇitaṃ sileso viya cikkanaṃ ākaḍḍhanavikaḍḍhanayoggaṃ hoti, uppanne kukkucce ekābaddhameva hutvā paṭinīharituṃ sakkoti, etaṃ mukhavaṭṭiyā nikkhamitvā bhājane paviṭṭhampi bāhirena saddhiṃ ekābaddhattā rakkhati, mukhavaṭṭito chinnamatte pana pārājikaṃ. Yopi theyyacittena parassa kumbhiyā pādagghanakaṃ sappiṃ vā telaṃ vā avassapivanakaṃ yaṃkiñci dukūlasāṭakaṃ vā cammakhaṇḍādīnaṃ vā aññataraṃ pakkhipati, hatthato muttamatte pārājikaṃ.

    ਰਿਤ੍ਤਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਤੇਲਂ ਆਕਿਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਭਣ੍ਡਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਪਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਤਂ ਚੇ ਤਤ੍ਥ ਤੇਲੇ ਆਕਿਣ੍ਣੇ ਪਞ੍ਚਮਾਸਕਅਗ੍ਘਨਕਂ ਪਿવਤਿ, ਪੀਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥੇવ ਸੁਕ੍ਖਤਲ਼ਾਕੇ ਸੁਕ੍ਖਮਾਤਿਕਾਯ ਉਜੁਕਰਣવਿਨਿਚ੍ਛਯੇਨ વਿਰੁਜ੍ਝਤਿ, ਅવਹਾਰਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਾਦੀਸੁ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਯੁਤ੍ਤਂ।

    Rittakumbhiyā ‘‘idāni telaṃ ākirissantī’’ti ñatvā yaṃkiñci bhaṇḍaṃ theyyacitto pakkhipati, taṃ ce tattha tele ākiṇṇe pañcamāsakaagghanakaṃ pivati, pītamatte pārājikanti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Taṃ pana tattheva sukkhataḷāke sukkhamātikāya ujukaraṇavinicchayena virujjhati, avahāralakkhaṇañcettha na paññāyati, tasmā na gahetabbaṃ. Mahāpaccariyādīsu pana tassa uddhāre pārājikaṃ vuttaṃ, taṃ yuttaṃ.

    ਪਰਸ੍ਸ ਰਿਤ੍ਤਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਸਙ੍ਗੋਪਨਤ੍ਥਾਯ ਭਣ੍ਡਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤੇਲੇ ਆਕਿਣ੍ਣੇ ‘‘ਸਚੇ ਅਯਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਂ ਪਲਿਬੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਭੀਤੋ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ ਤੇਲਂ ਪੀਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਪਰੇ ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਨਾਮ ਯਂ ਪਰਸ੍ਸ ਨਟ੍ਠਂ, ਤਸ੍ਸ ਮੂਲਂ વਾ ਤਦੇવ વਾ ਭਣ੍ਡਂ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨੋ ਚੇ ਦੇਤਿ, ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਪਰਸ੍ਸ ਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਅਞ੍ਞੋ ਸਪ੍ਪਿਂ વਾ ਤੇਲਂ વਾ ਆਕਿਰਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਚਾਯਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਤੇਲਪਿવਨਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਪਕ੍ਖਿਪਤਿ, વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਰਿਤ੍ਤਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਪਰਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਿਂ વਾ ਤੇਲਂ વਾ ਆਕਿਰਣਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਭਣ੍ਡਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋવ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਨੇવ ਅવਹਾਰੋ, ਨ ਗੀવਾ; ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਪਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘‘ਕਿਸ੍ਸ ਮਮ ਕੁਮ੍ਭਿਯਂ ਤੇਲਂ ਆਕਿਰਸੀ’ਤਿ ਕੁਪਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਣ੍ਡਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਛਡ੍ਡੇਤਿ, ਨੋ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕੁਮ੍ਭਿਂ ਆવਿਞ੍ਛਤਿ ਤੇਲਂ ਗਲ਼ੇਤੁਕਾਮੋ, ਪਾਦਗ੍ਘਨਕੇ ਗਲ਼ਿਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਜਜ੍ਜਰਂ ਕਰੋਤਿ ‘‘ਸવਿਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕੇ ਸવਿਤ੍વਾ ਗਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਛਿਦ੍ਦਂ ਕਰੋਤਿ ਓਮਟ੍ਠਂ વਾ ਉਮ੍ਮਟ੍ਠਂ વਾ વੇਮਟ੍ਠਂ વਾ, ਇਦਂ ਪਨ ਸਮ੍ਮੋਹਟ੍ਠਾਨਂ; ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਲ੍ਲੇਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਓਮਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਅਧੋਮੁਖਛਿਦ੍ਦਂ; ਉਮ੍ਮਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਉਦ੍ਧਂਮੁਖਛਿਦ੍ਦਂ; વੇਮਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਉਲ਼ੁਙ੍ਕਸ੍ਸੇવ ਉਜੁਗਤਛਿਦ੍ਦਂ। ਤਤ੍ਰ ਓਮਟ੍ਠਸ੍ਸ ਬਹਿ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਤਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਨ੍ਤਤੋ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕੇ ਤੇਲੇ ਗਲ਼ਿਤੇ ਬਹਿ ਅਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਤਤੋ ਗਲ਼ਿਤਮਤ੍ਤਮੇવ ਬਹਿਗਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨ ਕੁਮ੍ਭਿਗਤਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਲਭਤਿ। ਅਨ੍ਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਤਸ੍ਸ ਬਾਹਿਰਨ੍ਤਤੋ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕੇ ਗਲ਼ਿਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਉਮ੍ਮਟ੍ਠਸ੍ਸ ਯਥਾ ਤਥਾ વਾ ਕਤਸ੍ਸ ਬਾਹਿਰਨ੍ਤਤੋ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕੇ ਗਲ਼ਿਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਯਾવ ਬਾਹਿਰਨ੍ਤਤੋ ਨ ਗਲ਼ਤਿ, ਤਾવ ਕੁਮ੍ਭਿਗਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ‘‘વੇਮਟ੍ਠਸ੍ਸ ਚ ਕਪਾਲਮਜ੍ਝਤੋ ਗਲ਼ਿਤવਸੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਂ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋ ਚ ਬਹਿ ਚ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਜ੍ਝੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਕਤਛਿਦ੍ਦੇ ਤਲ਼ਾਕਸ੍ਸ ਚ ਮਰਿਯਾਦਭੇਦੇਨ ਸਮੇਤਿ। ਅਨ੍ਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਤੇ ਪਨ ਬਾਹਿਰਨ੍ਤੇਨ, ਬਹਿ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਤੇ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਨ੍ਤੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਂ। ਯੋ ਪਨ ‘‘વਟ੍ਟਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਆਧਾਰਕਂ વਾ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਲੇਡ੍ਡੁਕੇ વਾ ਅਪਨੇਤਿ, વਟ੍ਟਿਤ੍વਾ ਗਤਾਯ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਤੇਲਾਕਿਰਣਭਾવਂ ਪਨ ਞਤ੍વਾ ਰਿਤ੍ਤਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਜਜ੍ਜਰਭਾવੇ વਾ ਛਿਦ੍ਦੇਸੁ વਾ ਕਤੇਸੁ ਪਚ੍ਛਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਤੇਲਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਹੋਤਿ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਸਉ ਪਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿਪਿ ਲਿਖਿਤਂ, ਤਂ ਪਮਾਦਲਿਖਿਤਂ।

    Parassa rittakumbhiyā saṅgopanatthāya bhaṇḍaṃ ṭhapetvā tattha tele ākiṇṇe ‘‘sace ayaṃ jānissati, maṃ palibujjhissatī’’ti bhīto pādagghanakaṃ telaṃ pītaṃ bhaṇḍaṃ theyyacittena uddharati, pārājikaṃ. Suddhacittena uddharati, pare āharāpente bhaṇḍadeyyaṃ. Bhaṇḍadeyyaṃ nāma yaṃ parassa naṭṭhaṃ, tassa mūlaṃ vā tadeva vā bhaṇḍaṃ dātabbanti attho. No ce deti, sāmikassa dhuranikkhepe pārājikaṃ. Sace parassa kumbhiyā añño sappiṃ vā telaṃ vā ākirati, tatra cāyaṃ theyyacittena telapivanakaṃ bhaṇḍaṃ pakkhipati, vuttanayeneva pārājikaṃ. Attano rittakumbhiyā parassa sappiṃ vā telaṃ vā ākiraṇabhāvaṃ ñatvā theyyacittena bhaṇḍaṃ nikkhipati, pubbe vuttanayeneva uddhāre pārājikaṃ. Suddhacitto nikkhipitvā pacchā theyyacittena uddharati, pārājikameva. Suddhacittova uddharati, neva avahāro, na gīvā; mahāpaccariyaṃ pana anāpattimattameva vuttaṃ. ‘‘‘Kissa mama kumbhiyaṃ telaṃ ākirasī’ti kupito attano bhaṇḍaṃ uddharitvā chaḍḍeti, no bhaṇḍadeyya’’nti kurundiyaṃ vuttaṃ. Theyyacittena mukhavaṭṭiyaṃ gahetvā kumbhiṃ āviñchati telaṃ gaḷetukāmo, pādagghanake gaḷite pārājikaṃ. Theyyacitteneva jajjaraṃ karoti ‘‘savitvā gamissatī’’ti pādagghanake savitvā gate pārājikaṃ. Theyyacitteneva chiddaṃ karoti omaṭṭhaṃ vā ummaṭṭhaṃ vā vemaṭṭhaṃ vā, idaṃ pana sammohaṭṭhānaṃ; tasmā suṭṭhu sallekkhetabbaṃ. Ayañhettha vinicchayo – omaṭṭhaṃ nāma adhomukhachiddaṃ; ummaṭṭhaṃ nāma uddhaṃmukhachiddaṃ; vemaṭṭhaṃ nāma uḷuṅkasseva ujugatachiddaṃ. Tatra omaṭṭhassa bahi paṭṭhāya katassa abbhantarantato pādagghanake tele gaḷite bahi anikkhantepi pārājikaṃ. Kasmā? Yasmā tato gaḷitamattameva bahigataṃ nāma hoti, na kumbhigatasaṅkhyaṃ labhati. Anto paṭṭhāya katassa bāhirantato pādagghanake gaḷite pārājikaṃ. Ummaṭṭhassa yathā tathā vā katassa bāhirantato pādagghanake gaḷite pārājikaṃ. Tañhi yāva bāhirantato na gaḷati, tāva kumbhigatameva hoti. ‘‘Vemaṭṭhassa ca kapālamajjhato gaḷitavasena kāretabbo’’ti aṭṭhakathāsu vuttaṃ. Taṃ pana anto ca bahi ca paṭṭhāya majjhe ṭhapetvā katachidde taḷākassa ca mariyādabhedena sameti. Anto paṭṭhāya kate pana bāhirantena, bahi paṭṭhāya kate abbhantarantena kāretabboti idamettha yuttaṃ. Yo pana ‘‘vaṭṭitvā gacchissatī’’ti theyyacittena kumbhiyā ādhārakaṃ vā upatthambhanaleḍḍuke vā apaneti, vaṭṭitvā gatāya pārājikaṃ. Telākiraṇabhāvaṃ pana ñatvā rittakumbhiyā jajjarabhāve vā chiddesu vā katesu pacchā nikkhantatelappamāṇena bhaṇḍadeyyaṃ hoti. Aṭṭhakathāsau pana katthaci pārājikantipi likhitaṃ, taṃ pamādalikhitaṃ.

    ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਯ ਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਉਪਰਿ ਕਥਲਂ વਾ ਪਾਸਾਣਂ વਾ ‘‘ਪਤਿਤ੍વਾ ਭਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਤੋ ਤੇਲਂ ਪਗ੍ਘਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਦੁਬ੍ਬਨ੍ਧਂ વਾ ਕਰੋਤਿ, ਦੁਟ੍ਠਪਿਤਂ વਾ ਠਪੇਤਿ, ਅવਸ੍ਸਪਤਨਕਂ ਤਥਾ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਰਿਤ੍ਤਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਉਪਰਿ ਕਰੋਤਿ, ਤਂ ਪਚ੍ਛਾ ਪੁਣ੍ਣਕਾਲੇ ਪਤਿਤ੍વਾ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਈਦਿਸੇਸੁ ਹਿ ਠਾਨੇਸੁ ਭਣ੍ਡਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿਕਾਲੇ ਕਤਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਆਦਿਤੋવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਭਣ੍ਡવਿਨਾਸਦ੍વਾਰਸ੍ਸ ਪਨ ਕਤਤ੍ਤਾ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਹੋਤਿ। ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇਸੁ ਅਦਦਤੋ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Paripuṇṇāya kumbhiyā upari kathalaṃ vā pāsāṇaṃ vā ‘‘patitvā bhindissati, tato telaṃ paggharissatī’’ti theyyacittena dubbandhaṃ vā karoti, duṭṭhapitaṃ vā ṭhapeti, avassapatanakaṃ tathā karontassa katamatte pārājikaṃ. Rittakumbhiyā upari karoti, taṃ pacchā puṇṇakāle patitvā bhindati, bhaṇḍadeyyaṃ. Īdisesu hi ṭhānesu bhaṇḍassa natthikāle katapayogattā āditova pārājikaṃ na hoti. Bhaṇḍavināsadvārassa pana katattā bhaṇḍadeyyaṃ hoti. Āharāpentesu adadato sāmikānaṃ dhuranikkhepena pārājikaṃ.

    ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਮਾਤਿਕਂ ਉਜੁਕਂ ਕਰੋਤਿ ‘‘વਟ੍ਟਿਤ੍વਾ વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, વੇਲਂ વਾ ਉਤ੍ਤਰਾਪੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ; વਟ੍ਟਿਤ੍વਾ વਾ ਗਚ੍ਛਤੁ, વੇਲਂ વਾ ਉਤ੍ਤਰਤੁ, ਉਜੁਕਰਣਕਾਲੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਈਦਿਸਾ ਹਿ ਪਯੋਗਾ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਾવਹਾਰੇ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਸੁਕ੍ਖਮਾਤਿਕਾਯ ਉਜੁਕਤਾਯ ਪਚ੍ਛਾ ਉਦਕੇ ਆਗਤੇ વਟ੍ਟਿਤ੍વਾ વਾ ਗਚ੍ਛਤੁ, વੇਲਂ વਾ ਉਤ੍ਤਰਤੁ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਠਾਨਾ ਚਾવਨਪਯੋਗਸ੍ਸ ਅਭਾવਾ। ਤਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਂ ਨਾવਟ੍ਠੇ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।

    Theyyacittena mātikaṃ ujukaṃ karoti ‘‘vaṭṭitvā vā gamissati, velaṃ vā uttarāpessatī’’ti ; vaṭṭitvā vā gacchatu, velaṃ vā uttaratu, ujukaraṇakāle pārājikaṃ. Īdisā hi payogā pubbapayogāvahāre saṅgahaṃ gacchanti. Sukkhamātikāya ujukatāya pacchā udake āgate vaṭṭitvā vā gacchatu, velaṃ vā uttaratu, bhaṇḍadeyyaṃ. Kasmā? Ṭhānā cāvanapayogassa abhāvā. Tassa lakkhaṇaṃ nāvaṭṭhe āvi bhavissati.

    ਤਤ੍ਥੇવ ਭਿਨ੍ਦਤਿ વਾਤਿਆਦੀਸੁ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਤਾવ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਭਿਨ੍ਦਤਿ વਾਤਿ ਮੁਗ੍ਗਰੇਨ ਪੋਥੇਤ੍વਾ ਭਿਨ੍ਦਤਿ। ਛਡ੍ਡੇਤਿ વਾਤਿ ਉਦਕਂ વਾ વਾਲਿਕਂ વਾ ਆਕਿਰਿਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਾਪੇਤਿ। ਝਾਪੇਤਿ વਾਤਿ ਦਾਰੂਨਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਝਾਪੇਤਿ। ਅਪਰਿਭੋਗਂ વਾ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਖਾਦਿਤਬ੍ਬਂ વਾ ਅਪਾਤਬ੍ਬਂ વਾ ਕਰੋਤਿ; ਉਚ੍ਚਾਰਂ વਾ ਪਸ੍ਸਾવਂ વਾ વਿਸਂ વਾ ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਂ વਾ ਕੁਣਪਂ વਾ ਪਾਤੇਸਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਠਾਨਾਚਾવਨਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਬੁਦ੍ਧવਿਸਯੋ ਨਾਮੇਸੋ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇ ਪਨ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਦ੍વਯਂ ਨ ਸਮੇਤਿ। ਤਞ੍ਹਿ ਕੁਮ੍ਭਿਜਜ੍ਜਰਕਰਣੇਨ ਚ ਮਾਤਿਕਾਉਜੁਕਰਣੇਨ ਚ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਲਕ੍ਖਣਂ। ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਪਨ ਦ੍વਯਂ ਠਾਨਾ ਅਚਾવੇਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਏવਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ વਦਨ੍ਤਿ – ‘‘ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਕਿਰ ‘ਠਾਨਾ ਚਾવਨਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਕਟ’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਚ੍ਛਿਮਦ੍વਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਠਾਨਾ ਚਾવਨਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋਯੇવ ਹਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ વਾ વਿਨਾਸੇਤੁਕਾਮਤਾਯ વਾ ਝਾਪੇਯ੍ਯਪਿ, ਅਪਰਿਭੋਗਮ੍ਪਿ ਕਰੇਯ੍ਯ। ਪੁਰਿਮਦ੍વਯੇ ਪਨ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਛਡ੍ਡੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਠਾਨਾ ਚਾવਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਨਾਸੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨ; ਅਞ੍ਞਥਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਥਤੋ। ਪਾਲ਼ਿਯਞ੍ਹਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਪਕ੍ਖੇ ‘‘ਭਿਨ੍ਦਤਿ વਾਤਿ ਉਦਕੇਨ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਛਡ੍ਡੇਤਿ વਾਤਿ ਤਤ੍ਥ વਮਤਿ વਾ ਪਸ੍ਸਾવਂ વਾ ਛਡ੍ਡੇਤੀ’’ਤਿ ਏવਮੇਕੇ વਦਨ੍ਤਿ।

    Tattheva bhindati vātiādīsu aṭṭhakathāyaṃ tāva vuttaṃ – ‘‘bhindati vāti muggarena pothetvā bhindati. Chaḍḍeti vāti udakaṃ vā vālikaṃ vā ākiritvā uttarāpeti. Jhāpeti vāti dārūni āharitvā jhāpeti. Aparibhogaṃ vā karotīti akhāditabbaṃ vā apātabbaṃ vā karoti; uccāraṃ vā passāvaṃ vā visaṃ vā ucchiṭṭhaṃ vā kuṇapaṃ vā pātesi, āpatti dukkaṭassāti ṭhānācāvanassa natthitāya dukkaṭaṃ, buddhavisayo nāmeso. Kiñcāpi dukkaṭaṃ, āharāpente pana bhaṇḍadeyya’’nti. Tattha purimadvayaṃ na sameti. Tañhi kumbhijajjarakaraṇena ca mātikāujukaraṇena ca saddhiṃ ekalakkhaṇaṃ. Pacchimaṃ pana dvayaṃ ṭhānā acāventenāpi sakkā kātuṃ. Tasmā ettha evaṃ vinicchayaṃ vadanti – ‘‘aṭṭhakathāyaṃ kira ‘ṭhānā cāvanassa natthitāya dukkaṭa’nti idaṃ pacchimadvayaṃ sandhāya vuttaṃ. Ṭhānā cāvanaṃ akarontoyeva hi theyyacittena vā vināsetukāmatāya vā jhāpeyyapi, aparibhogampi kareyya. Purimadvaye pana vuttanayena bhindantassa vā chaḍḍentassa vā ṭhānā cāvanaṃ atthi, tasmā tathā karontassa vināsetukāmatāya bhaṇḍadeyyaṃ, theyyacittena pārājika’’nti. Pāḷiyaṃ ‘‘dukkaṭa’’nti vuttattā ayuttanti ce? Na; aññathā gahetabbatthato. Pāḷiyañhi theyyacittapakkhe ‘‘bhindati vāti udakena sambhindati, chaḍḍeti vāti tattha vamati vā passāvaṃ vā chaḍḍetī’’ti evameke vadanti.

    ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਾਰੋ – વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਤਿਣਜ੍ਝਾਪਕੋ વਿਯ ਠਾਨਾ ਅਚਾવੇਤੁਕਾਮੋવ ਕੇવਲਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਨ ਤੇਲਾਦੀਨਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਯਂ વਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਤ੍ਥਿਨ੍ਨਂ, ਤਂ ਏਕਾਬਦ੍ਧਮੇવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਅਛਡ੍ਡੇਤੁਕਾਮੋਯੇવ ਚ ਕੇવਲਂ ਤਤ੍ਥ ਉਦਕવਾਲਿਕਾਦੀਨਿ ਆਕਿਰਤਿ, ਆਕਿਣ੍ਣਤ੍ਤਾ ਪਨ ਤੇਲਂ ਛਡ੍ਡੀਯਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ વੋਹਾਰવਸੇਨ ‘‘ਭਿਨ੍ਦਤਿ વਾ ਛਡ੍ਡੇਤਿ વਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ। ਏવਮੇਤੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਨਾਸੇਤੁਕਾਮਤਾਪਕ੍ਖੇ ਪਨ ਇਤਰਥਾਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਏવਞ੍ਹਿ ਕਥਿਯਮਾਨੇ ਪਾਲ਼ਿ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰੇਨ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਥਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾਪਿ ਚ ਸਨ੍ਤੋਸਂ ਅਕਤ੍વਾ ਆਚਰਿਯੇ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤ੍વਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ।

    Ayaṃ panettha sāro – vinītavatthumhi tiṇajjhāpako viya ṭhānā acāvetukāmova kevalaṃ bhindati, bhinnattā pana telādīni nikkhamanti, yaṃ vā panettha patthinnaṃ, taṃ ekābaddhameva tiṭṭhati. Achaḍḍetukāmoyeva ca kevalaṃ tattha udakavālikādīni ākirati, ākiṇṇattā pana telaṃ chaḍḍīyati. Tasmā vohāravasena ‘‘bhindati vā chaḍḍeti vā’’ti vuccatīti. Evametesaṃ padānaṃ attho gahetabbo. Nāsetukāmatāpakkhe pana itarathāpi yujjati. Evañhi kathiyamāne pāḷi ca aṭṭhakathā ca pubbāparena saṃsanditvā kathitā honti. Ettāvatāpi ca santosaṃ akatvā ācariye payirupāsitvā vinicchayo veditabboti.

    ਭੂਮਟ੍ਠਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Bhūmaṭṭhakathā niṭṭhitā.

    ਥਲਟ੍ਠਕਥਾ

    Thalaṭṭhakathā

    ੯੫. ਥਲਟ੍ਠੇ ਥਲੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਭੂਮਿਤਲੇ વਾ ਪਾਸਾਣਤਲਪਬ੍ਬਤਤਲਾਦੀਸੁ વਾ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ વਾ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ વਾ ਠਪਿਤਂ ਥਲਟ੍ਠਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਂ ਸਚੇ ਰਾਸਿਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਕੁਮ੍ਭਿਯਂ ਭਾਜਨਗਤਕਰਣਮੁਟ੍ਠਿਚ੍ਛੇਦਨવਿਨਿਚ੍ਛਯੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਏਕਾਬਦ੍ਧਂ ਸਿਲੇਸਨਿਯ੍ਯਾਸਾਦਿ ਪਕ੍ਕਮਧੁਫਾਣਿਤવਿਨਿਚ੍ਛਯੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਗਰੁਕਂ ਹੋਤਿ ਭਾਰਬਦ੍ਧਂ ਲੋਹਪਿਣ੍ਡਿ-ਗੁਲ਼ਪਿਣ੍ਡਿ-ਤੇਲਮਧੁਘਟਾਦਿ વਾ, ਕੁਮ੍ਭਿਯਂ ਠਾਨਾਚਾવਨવਿਨਿਚ੍ਛਯੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਙ੍ਖਲਿਕਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚ ਠਾਨਭੇਦੋ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬੋ। ਪਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਪਨ ਪਾવਾਰਤ੍ਥਰਣਸਾਟਕਾਦਿਂ ਉਜੁਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢਤਿ, ਪਾਰਿਮਨ੍ਤੇ ਓਰਿਮਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਏવਂ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬਂ। વੇਠੇਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਆਕਾਸਗਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવਾਤਿ।

    95. Thalaṭṭhe thale nikkhittanti bhūmitale vā pāsāṇatalapabbatatalādīsu vā yattha katthaci paṭicchanne vā appaṭicchanne vā ṭhapitaṃ thalaṭṭhanti veditabbaṃ. Taṃ sace rāsikataṃ hoti, antokumbhiyaṃ bhājanagatakaraṇamuṭṭhicchedanavinicchayena vinicchinitabbaṃ. Sace ekābaddhaṃ silesaniyyāsādi pakkamadhuphāṇitavinicchayena vinicchinitabbaṃ. Sace garukaṃ hoti bhārabaddhaṃ lohapiṇḍi-guḷapiṇḍi-telamadhughaṭādi vā, kumbhiyaṃ ṭhānācāvanavinicchayena vinicchinitabbaṃ. Saṅkhalikabaddhassa ca ṭhānabhedo sallakkhetabbo. Pattharitvā ṭhapitaṃ pana pāvārattharaṇasāṭakādiṃ ujukaṃ gahetvā ākaḍḍhati, pārimante orimantena phuṭṭhokāsaṃ atikkante pārājikaṃ. Evaṃ sabbadisāsu sallakkhetabbaṃ. Veṭhetvā uddharati, kesaggamattaṃ ākāsagataṃ karontassa pārājikaṃ. Sesaṃ vuttanayamevāti.

    ਥਲਟ੍ਠਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Thalaṭṭhakathā niṭṭhitā.

    ਆਕਾਸਟ੍ਠਕਥਾ

    Ākāsaṭṭhakathā

    ੯੬. ਆਕਾਸਟ੍ਠੇ ਮੋਰਸ੍ਸ ਛਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਪੁਰਤੋ ਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕੇਨ, ਪਚ੍ਛਤੋ ਕਲਾਪਗ੍ਗੇਨ, ਉਭਯਪਸ੍ਸੇਸੁ ਪਕ੍ਖਪਰਿਯਨ੍ਤੇਹਿ, ਅਧੋ ਪਾਦਨਖਸਿਖਾਯ, ਉਦ੍ਧਂ ਸਿਖਗ੍ਗੇਨਾਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁ ‘‘ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਂ ਆਕਾਸਟ੍ਠਂ ਮੋਰਂ ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪੁਰਤੋ વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਹਤ੍ਥਂ વਾ ਪਸਾਰੇਤਿ, ਮੋਰੋ ਆਕਾਸੇਯੇવ ਪਕ੍ਖੇ ਚਾਰੇਤਿ, વਾਤਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਗਮਨਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਤਂ ਅਫਨ੍ਦੇਨ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥੇਨ ਆਮਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ਠਾਨਾ ਅਚਾવੇਨ੍ਤੋ ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਨ ਗਹੇਤ੍વਾ વਾ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ વਾ ਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਕਲਾਪਗ੍ਗਂ, ਕਲਾਪਗ੍ਗੇਨ વਾ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਤਥਾ વਾਮਪਕ੍ਖਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਦਕ੍ਖਿਣਪਕ੍ਖਪਰਿਯਨ੍ਤਂ, ਦਕ੍ਖਿਣਪਕ੍ਖਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨ વਾ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ વਾਮਪਕ੍ਖਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਤਥਾ ਪਾਦਨਖਸਿਖਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਸਿਖਗ੍ਗਂ, ਸਿਖਗ੍ਗੇਨ વਾ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਪਾਦਨਖਸਿਖਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    96. Ākāsaṭṭhe morassa chahi ākārehi ṭhānaparicchedo veditabbo – purato mukhatuṇḍakena, pacchato kalāpaggena, ubhayapassesu pakkhapariyantehi, adho pādanakhasikhāya, uddhaṃ sikhaggenāti. Bhikkhu ‘‘sassāmikaṃ ākāsaṭṭhaṃ moraṃ gahessāmī’’ti purato vā tiṭṭhati, hatthaṃ vā pasāreti, moro ākāseyeva pakkhe cāreti, vātaṃ gāhāpetvā gamanaṃ upacchinditvā tiṭṭhati. Tassa bhikkhuno dukkaṭaṃ. Taṃ aphandento hatthena āmasati, dukkaṭameva. Ṭhānā acāvento phandāpeti, thullaccayaṃ. Hatthena pana gahetvā vā aggahetvā vā mukhatuṇḍakena phuṭṭhokāsaṃ kalāpaggaṃ, kalāpaggena vā phuṭṭhokāsaṃ mukhatuṇḍakaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ. Tathā vāmapakkhapariyantena phuṭṭhokāsaṃ dakkhiṇapakkhapariyantaṃ, dakkhiṇapakkhapariyantena vā phuṭṭhokāsaṃ vāmapakkhapariyantaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ. Tathā pādanakhasikhāya phuṭṭhokāsaṃ sikhaggaṃ, sikhaggena vā phuṭṭhokāsaṃ pādanakhasikhaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ.

    ਆਕਾਸੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਮੋਰੋ ਸੀਸਾਦੀਸੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਅਙ੍ਗੇ ਨਿਲੀਯਤਿ, ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਠਾਨਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਹਤ੍ਥੇ ਨਿਲੀਨਂ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਕਰੋਨ੍ਤੋਪਿ ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿਯੇવ, ਯਦਿ ਪਨ ਇਤਰੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ । ਇਤਰਂ ਹਤ੍ਥਂ ਉਪਨੇਤਿ, ਮੋਰੋ ਸਯਮੇવ ਉਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਲੀਯਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ । ਅਙ੍ਗੇ ਨਿਲੀਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਏਕਂ ਪਦવਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਦੁਤਿਯੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Ākāsena gacchanto moro sīsādīsu yasmiṃ aṅge nilīyati, taṃ tassa ṭhānaṃ. Tasmā taṃ hatthe nilīnaṃ ito cito ca karontopi phandāpetiyeva, yadi pana itarena hatthena gahetvā ṭhānā cāveti, pārājikaṃ . Itaraṃ hatthaṃ upaneti, moro sayameva uḍḍetvā tattha nilīyati, anāpatti . Aṅge nilīnabhāvaṃ ñatvā theyyacittena ekaṃ padavāraṃ gacchati, thullaccayaṃ. Dutiye pārājikaṃ.

    ਭੂਮਿਯਂ ਠਿਤਮੋਰੋ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ વਾ ਪਾਦਾਨਂ ਕਲਾਪਸ੍ਸ ਚ વਸੇਨ ਤੀਣਿ ਠਾਨਾਨਿ ਲਭਤਿ। ਤਂ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਾવ ਏਕਮ੍ਪਿ ਠਾਨਂ ਪਥવਿਂ ਫੁਸਤਿ, ਤਾવ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਥવਿਯਾ ਮੋਚਿਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਞ੍ਜਰੇ ਠਿਤਂ ਸਹ ਪਞ੍ਜਰੇਨ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਯਦਿ ਪਨ ਪਾਦਂ ਨ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਗ੍ਘવਸੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਨ੍ਤੋવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਚਰਨ੍ਤਂ ਮੋਰਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਦਸਾ ਬਹਿવਤ੍ਥੁਂ ਨੀਹਰਨ੍ਤੋ ਦ੍વਾਰਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। વਜੇ ਠਿਤਬਲੀਬਦ੍ਦਸ੍ਸ ਹਿ વਜੋ વਿਯ ਅਨ੍ਤੋવਤ੍ਥੁ ਤਸ੍ਸ ਠਾਨਂ। ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਆਕਾਸਗਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੇ ਚਰਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਗਾਮਪਰਿਕ੍ਖੇਪਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ । ਸਯਮੇવ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਗਾਮੂਪਚਾਰੇ વਾ વਤ੍ਥੂਪਚਾਰੇ વਾ ਚਰਨ੍ਤਂ ਪਨ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਕਟ੍ਠੇਨ વਾ ਕਥਲਾਯ વਾ ਉਤ੍ਰਾਸੇਤ੍વਾ ਅਟવਿਮੁਖਂ ਕਰੋਤਿ, ਮੋਰੋ ਉਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੇ વਾ ਅਨ੍ਤੋવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ વਾ ਛਦਨਪਿਟ੍ਠੇ વਾ ਨਿਲੀਯਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਅਟવਿਮੁਖੇ ਉਡ੍ਡੇਤਿ વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ વਾ ‘‘ਅਟવਿਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇ ਅਸਤਿ ਪਥવਿਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਉਡ੍ਡਿਤਮਤ੍ਤੇ વਾ ਦੁਤਿਯਪਦવਾਰੇ વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਗਾਮਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ। ਕਪਿਞ੍ਜਰਾਦੀਸੁਪਿ ਅਯਮੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।

    Bhūmiyaṃ ṭhitamoro dvinnaṃ vā pādānaṃ kalāpassa ca vasena tīṇi ṭhānāni labhati. Taṃ ukkhipantassa yāva ekampi ṭhānaṃ pathaviṃ phusati, tāva thullaccayaṃ. Kesaggamattampi pathaviyā mocitamatte pārājikaṃ. Pañjare ṭhitaṃ saha pañjarena uddharati, pārājikaṃ. Yadi pana pādaṃ na agghati, sabbattha agghavasena kātabbaṃ. Antovatthumhi carantaṃ moraṃ theyyacittena padasā bahivatthuṃ nīharanto dvāraparicchedaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ. Vaje ṭhitabalībaddassa hi vajo viya antovatthu tassa ṭhānaṃ. Hatthena pana gahetvā antovatthusmimpi ākāsagataṃ karontassa pārājikameva. Antogāme carantampi gāmaparikkhepaṃ atikkāmentassa pārājikaṃ . Sayameva nikkhamitvā gāmūpacāre vā vatthūpacāre vā carantaṃ pana theyyacitto kaṭṭhena vā kathalāya vā utrāsetvā aṭavimukhaṃ karoti, moro uḍḍetvā antogāme vā antovatthumhi vā chadanapiṭṭhe vā nilīyati, rakkhati. Sace pana aṭavimukhe uḍḍeti vā gacchati vā ‘‘aṭaviṃ pavesetvā gahessāmī’’ti parikappe asati pathavito kesaggamattampi uḍḍitamatte vā dutiyapadavāre vā pārājikaṃ. Kasmā? Yasmā gāmato nikkhantassa ṭhitaṭṭhānameva ṭhānaṃ hoti. Kapiñjarādīsupi ayameva vinicchayo.

    ਸਾਟਕਂ વਾਤਿ વਾਤવੇਗੁਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਪਥવਿਤਲੇ ਪਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਮਿવ ਆਕਾਸੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਖਲਿਬਦ੍ਧਂ ਸਾਟਕਂ ਅਭਿਮੁਖਾਗਤਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤੇ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਠਾਨਂ ਅવਿਕੋਪੇਨ੍ਤੋਯੇવ ਗਮਨੁਪਚ੍ਛੇਦੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਠਾਨਾਚਾવਨਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ ਚਾਲੇਤਿ, ਫਨ੍ਦਾਪਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਚਸ੍ਸ ਮੋਰਸ੍ਸੇવ ਛਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Sāṭakaṃ vāti vātavegukkhittaṃ pathavitale pattharitvā ṭhapitamiva ākāsena gacchantaṃ khalibaddhaṃ sāṭakaṃ abhimukhāgataṃ hatthena ekasmiṃ ante gaṇhāti, ito cito ca ṭhānaṃ avikopentoyeva gamanupacchede dukkaṭaṃ. Ṭhānācāvanaṃ akaronto cāleti, phandāpane thullaccayaṃ. Ṭhānā cāveti, pārājikaṃ. Ṭhānaparicchedo cassa morasseva chahi ākārehi veditabbo.

    ਅਬਦ੍ਧਸਾਟਕੋ ਪਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤੇ ਗਹਿਤਮਤ੍ਤੇવ ਦੁਤਿਯੇਨਨ੍ਤੇਨ ਪਤਿਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਠਾਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਹਤ੍ਥੋ ਚੇવ ਭੂਮਿ ਚ। ਤਂ ਯਥਾਗਹਿਤਮੇવ ਪਠਮਂ ਗਹਿਤੋਕਾਸਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਚਾਲੇਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਪਚ੍ਛਾ ਭੂਮਿਤੋ ਦੁਤਿਯਹਤ੍ਥੇਨ વਾ ਪਾਦੇਨ વਾ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਠਮਂ વਾ ਭੂਮਿਤੋ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਪਚ੍ਛਾ ਗਹਿਤੋਕਾਸਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਚਾવੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਗਹਣਂ વਾ ਅਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੋ ਉਜੁਕਮੇવ ਹਤ੍ਥਂ ਓਨਾਮੇਤ੍વਾ ਭੂਮਿਗਤਂ ਕਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਹਤ੍ਥੇਨ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। વੇਠਨੇਪਿ ਅਯਮੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।

    Abaddhasāṭako pana ekasmiṃ ante gahitamatteva dutiyenantena patitvā bhūmiyaṃ patiṭṭhāti, tassa dve ṭhānāni honti – hattho ceva bhūmi ca. Taṃ yathāgahitameva paṭhamaṃ gahitokāsappadesato cāleti, thullaccayaṃ. Pacchā bhūmito dutiyahatthena vā pādena vā ukkhipati, pārājikaṃ. Paṭhamaṃ vā bhūmito uddharati, thullaccayaṃ. Pacchā gahitokāsappadesato cāveti, pārājikaṃ. Gahaṇaṃ vā amuñcanto ujukameva hatthaṃ onāmetvā bhūmigataṃ katvā teneva hatthena ukkhipati, pārājikaṃ. Veṭhanepi ayameva vinicchayo.

    ਹਿਰਞ੍ਞਂ વਾ ਸੁવਣ੍ਣਂ વਾ ਛਿਜ੍ਜਮਾਨਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਅਲਙ੍ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਗੀવੇਯ੍ਯਕਾਦਿਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਂ વਾ ਸੁવਣ੍ਣਸਲਾਕਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਾਨਂ ਸੁવਣ੍ਣਕਾਰਾਨਂ ਸੁવਣ੍ਣਖਣ੍ਡਂ વਾ ਛਿਜ੍ਜਮਾਨਂ ਪਤਤਿ, ਤਞ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਕਾਸੇਨ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਗਹਣਮੇવ ਠਾਨਂ। ਗਹਿਤਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਹਤ੍ਥਂ ਅਪਨੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਚੀવਰੇ ਪਤਿਤਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਨੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾવ ਯਾਤਿ, ਦੁਤਿਯੇ ਪਦવਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਤ੍ਤੇ ਪਤਿਤੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸੀਸੇ વਾ ਮੁਖੇ વਾ ਪਾਦੇ વਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾવ ਯਾਤਿ, ਦੁਤਿਯੇ ਪਦવਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਤਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਤਿਤੋਕਾਸੋવ ਠਾਨਂ, ਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ વਾਤਿ।

    Hiraññaṃvā suvaṇṇaṃ vā chijjamānanti manussānaṃ alaṅkarontānaṃ gīveyyakādipiḷandhanaṃ vā suvaṇṇasalākaṃ chindantānaṃ suvaṇṇakārānaṃ suvaṇṇakhaṇḍaṃ vā chijjamānaṃ patati, tañce bhikkhu ākāsena āgacchantaṃ theyyacitto hatthena gaṇhāti, gahaṇameva ṭhānaṃ. Gahitappadesato hatthaṃ apaneti, pārājikaṃ. Cīvare patitaṃ hatthena ukkhipati, pārājikaṃ. Anuddharitvāva yāti, dutiye padavāre pārājikaṃ. Patte patitepi eseva nayo. Sīse vā mukhe vā pāde vā patiṭṭhitaṃ hatthena gaṇhāti, pārājikaṃ. Aggahetvāva yāti, dutiye padavāre pārājikaṃ. Yattha katthaci patati, tassa patitokāsova ṭhānaṃ, na sabbaṃ aṅgapaccaṅgaṃ pattacīvaraṃ vāti.

    ਆਕਾਸਟ੍ਠਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Ākāsaṭṭhakathā niṭṭhitā.

    વੇਹਾਸਟ੍ਠਕਥਾ

    Vehāsaṭṭhakathā

    ੯੭. વੇਹਾਸਟ੍ਠੇ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਦੀਸੁ ਠਪਿਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਆਮਾਸਂ વਾ ਹੋਤੁ ਅਨਾਮਾਸਂ વਾ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਆਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਮਞ੍ਚਪੀਠੇਸੁ ਠਪਿਤਭਣ੍ਡੇਸੁ ਪਨੇਤ੍ਥ ਥਲਟ੍ਠੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਸਚੇ ਖਲਿਯਾ ਬਦ੍ਧਸਾਟਕੋ ਮਞ੍ਚੇ વਾ ਪੀਠੇ વਾ ਪਤ੍ਥਟੋ ਮਜ੍ਝੇਨ ਮਞ੍ਚਤਲਂ ਨ ਫੁਸਤਿ, ਮਞ੍ਚਪਾਦੇવ ਫੁਸਤਿ, ਤੇਸਂ વਸੇਨ ਠਾਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਾਦਾਨਂ ਉਪਰਿ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਮੇવ ਹਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤਮਤ੍ਤੇਨ ਤਤ੍ਥ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤਿ। ਸਹ ਮਞ੍ਚਪੀਠੇਹਿ ਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਮਞ੍ਚਪੀਠਪਾਦਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸવਸੇਨ ਠਾਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    97. Vehāsaṭṭhe mañcapīṭhādīsu ṭhapitaṃ bhaṇḍaṃ āmāsaṃ vā hotu anāmāsaṃ vā, theyyacittena āmasantassa dukkaṭaṃ. Mañcapīṭhesu ṭhapitabhaṇḍesu panettha thalaṭṭhe vuttanayena vinicchayo veditabbo. Ayaṃ pana viseso – sace khaliyā baddhasāṭako mañce vā pīṭhe vā patthaṭo majjhena mañcatalaṃ na phusati, mañcapādeva phusati, tesaṃ vasena ṭhānaṃ veditabbaṃ. Pādānaṃ upari phuṭṭhokāsameva hi atikkamitamattena tattha pārājikaṃ hoti. Saha mañcapīṭhehi harantassa pana mañcapīṭhapādānaṃ patiṭṭhitokāsavasena ṭhānaṃ veditabbaṃ.

    ਚੀવਰવਂਸੇ વਾਤਿ ਚੀવਰਠਪਨਤ੍ਥਾਯ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤੇ વਂਸੇ વਾ ਕਟ੍ਠਦਣ੍ਡਕੇ વਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਂਹਰਿਤ੍વਾ ਪਾਰਤੋ ਅਨ੍ਤਂ ਓਰਤੋ ਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾ ਠਪਿਤਚੀવਰਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸੋવ ਠਾਨਂ, ਨ ਸਬ੍ਬੋ ਚੀવਰવਂਸੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਤਂ ਭੋਗੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਤੋ વਂਸੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸਂ ਓਰਤੋ ਚੀવਰੇਨ વਂਸਸ੍ਸ ਫੁਟ੍ਠਪ੍ਪਦੇਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਦ੍વਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਾਕਡ੍ਢਨੇਨੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਨ੍ਤੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਤਤ੍ਥੇવ ਪਨ ਚੀવਰવਂਸੇ વਾਮਤੋ વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ વਾ ਸਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾਮਨ੍ਤੇਨ ਦਕ੍ਖਿਣਨ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਦਕ੍ਖਿਣਨ੍ਤੇਨ વਾ વਾਮਨ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਦਸਦ੍વਾਦਸਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਸਾਰਣੇਨੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਉਦ੍ਧਂ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤੁਕ੍ਖਿਪਨੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਚੀવਰવਂਸਂ ਫੁਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਫੁਸਨ੍ਤਂ વਾ ਰਜ੍ਜੁਕੇਨ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਚੀવਰਂ ਮੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਮੁਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤਮੇવ ਹਿ ਤਂ ‘‘ਠਾਨਾ ਚੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। વਂਸੇ વੇਠੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਨਿਬ੍ਬੇਠਿਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। વਲਯਂ ਕਤ੍વਾ ਠਪਿਤੇ વਲਯਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ વਾ ਮੋਚੇਤਿ વਾ ਏਕਂ વਾ વਂਸਕੋਟਿਂ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਨੀਹਰਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ । ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਨੀਹਟਮਤ੍ਤੇ ਚ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਤਥਾ ਅਕਤ੍વਾવ ਚੀવਰવਂਸੇ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਾਰੇਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾવ। વਲਯਸ੍ਸ ਹਿ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਚੀવਰવਂਸੋ ਠਾਨਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਤਤ੍ਥ ਸਂਸਰਣਧਮ੍ਮਤਾਯ। ਯਦਾ ਪਨ ਨਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਕਾਸਗਤਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸੋવ ਠਾਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਸਂਹਰਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਯਂ ਪਨ ਏਕੇਨਨ੍ਤੇਨ ਭੂਮਿਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚੀવਰવਂਸੇ ਚ ਭੂਮਿਯਞ੍ਚ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸવਸੇਨ ਦ੍વੇ ਠਾਨਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਭੂਮਿਯਂ ਏਕੇਨਨ੍ਤੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇ ਅਬਦ੍ਧਸਾਟਕੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਚੀવਰਰਜ੍ਜੁਯਾਪਿ ਅਯਮੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।

    Cīvaravaṃse vāti cīvaraṭhapanatthāya bandhitvā ṭhapite vaṃse vā kaṭṭhadaṇḍake vā. Tattha saṃharitvā pārato antaṃ orato bhogaṃ katvā ṭhapitacīvarassa patiṭṭhitokāsena phuṭṭhokāsova ṭhānaṃ, na sabbo cīvaravaṃso. Tasmā theyyacittena taṃ bhoge gahetvā ākaḍḍhantassa pārato vaṃse patiṭṭhitokāsaṃ orato cīvarena vaṃsassa phuṭṭhappadesaṃ atikkāmentassa ekadvaṅgulamattākaḍḍhaneneva pārājikaṃ. Ante gahetvā ākaḍḍhantassāpi eseva nayo. Tattheva pana cīvaravaṃse vāmato vā dakkhiṇato vā sārentassa vāmantena dakkhiṇantaṭṭhānaṃ dakkhiṇantena vā vāmantaṭṭhānaṃ atikkantamatte dasadvādasaṅgulamattasāraṇeneva pārājikaṃ. Uddhaṃ ukkhipantassa kesaggamattukkhipanena pārājikaṃ. Cīvaravaṃsaṃ phusantaṃ vā aphusantaṃ vā rajjukena bandhitvā ṭhapitacīvaraṃ mocentassa thullaccayaṃ, mutte pārājikaṃ. Muttamattameva hi taṃ ‘‘ṭhānā cuta’’nti saṅkhyaṃ gacchati. Vaṃse veṭhetvā ṭhapitaṃ nibbeṭhentassa thullaccayaṃ, nibbeṭhitamatte pārājikaṃ. Valayaṃ katvā ṭhapite valayaṃ chindati vā moceti vā ekaṃ vā vaṃsakoṭiṃ mocetvā nīharati, thullaccayaṃ . Chinnamatte muttamatte nīhaṭamatte ca pārājikaṃ. Tathā akatvāva cīvaravaṃse ito cito ca sāreti, rakkhati tāva. Valayassa hi sabbopi cīvaravaṃso ṭhānaṃ. Kasmā? Tattha saṃsaraṇadhammatāya. Yadā pana naṃ hatthena gahetvā ākāsagataṃ karoti, pārājikaṃ. Pasāretvā ṭhapitassa patiṭṭhitokāsena phuṭṭhokāsova ṭhānaṃ. Tattha saṃharitvā ṭhapite vuttanayena vinicchayo veditabbo. Yaṃ pana ekenantena bhūmiṃ phusitvā ṭhitaṃ hoti, tassa cīvaravaṃse ca bhūmiyañca patiṭṭhitokāsavasena dve ṭhānāni. Tattha bhūmiyaṃ ekenantena patiṭṭhite abaddhasāṭake vuttanayeneva vinicchayo veditabbo. Cīvararajjuyāpi ayameva vinicchayo.

    ਅਙ੍ਕੁਸਕੇ ਲਗ੍ਗੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਭਣ੍ਡਂ ਪਨ ਭੇਸਜ੍ਜਘਟੋ વਾ ਭੇਸਜ੍ਜਤ੍ਥવਿਕਾ વਾ ਸਚੇ ਭਿਤ੍ਤਿਂ વਾ ਭੂਮਿਂ વਾ ਅਫੁਸਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਲਗ੍ਗਨਕਂ ਘਂਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨੀਹਰਤੋ ਅਙ੍ਕੁਸਕੋਟਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਲਗ੍ਗਨਕਂ ਬਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਬੁਨ੍ਦੇਨ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸਗਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਙ੍ਕੁਸਕੋਟਿਤੋ ਅਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਭਿਤ੍ਤਿਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਪਠਮਂ ਅਙ੍ਕੁਸਕੋਟਿਤੋ ਨੀਹਰਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਪਚ੍ਛਾ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਮੋਚੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਠਮਂ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਅਙ੍ਕੁਸਤੋ ਨੀਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਚੇ ਪਨ ਭਾਰਿਯਂ ਭਣ੍ਡਂ ਨੀਹਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਸਯਂ ਭਿਤ੍ਤਿਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਕਤ੍વਾ ਅਙ੍ਕੁਸਤੋ ਨੀਹਰਤਿ, ਪੁਨ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਅਮੋਚੇਤ੍વਾਪਿ ਅਙ੍ਕੁਸਤੋ ਨੀਹਟਮਤ੍ਤੇਯੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਠਾਨਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਭੂਮਿਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਠਿਤਸ੍ਸ ਪਨ ਦ੍વੇ ਏવ ਠਾਨਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤੋਯੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ । ਯਂ ਪਨ ਸਿਕ੍ਕਾਯ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਲਗ੍ਗਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਸਿਕ੍ਕਾਤੋ ਨੀਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਹ ਸਿਕ੍ਕਾਯ ਅਙ੍ਕੁਸਤੋ ਨੀਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਭਿਤ੍ਤਿਭੂਮਿਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤવਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਠਾਨਭੇਦੋਪਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Aṅkusake laggetvā ṭhapitabhaṇḍaṃ pana bhesajjaghaṭo vā bhesajjatthavikā vā sace bhittiṃ vā bhūmiṃ vā aphusitvā ṭhapitaṃ lagganakaṃ ghaṃsantassa nīharato aṅkusakoṭito nikkhantamatte pārājikaṃ. Lagganakaṃ baddhaṃ hoti, bundena ukkhipitvā ākāsagataṃ karontassa aṅkusakoṭito anikkhantepi pārājikaṃ. Bhittinissitaṃ hoti, paṭhamaṃ aṅkusakoṭito nīharati, thullaccayaṃ. Pacchā bhittiṃ moceti, pārājikaṃ. Paṭhamaṃ bhittiṃ mocetvā pacchā aṅkusato nīharantassāpi eseva nayo. Sace pana bhāriyaṃ bhaṇḍaṃ nīharituṃ asakkonto sayaṃ bhittinissitaṃ katvā aṅkusato nīharati, puna bhittiṃ amocetvāpi aṅkusato nīhaṭamatteyeva pārājikaṃ. Attanā kataṭṭhānañhi ṭhānaṃ na hoti. Bhūmiṃ phusitvā ṭhitassa pana dve eva ṭhānāni. Tattha vuttoyeva vinicchayo . Yaṃ pana sikkāya pakkhipitvā laggitaṃ hoti, taṃ sikkāto nīharantassāpi saha sikkāya aṅkusato nīharantassāpi pārājikaṃ. Bhittibhūmisannissitavasena cettha ṭhānabhedopi veditabbo.

    ਭਿਤ੍ਤਿਖੀਲੋਤਿ ਉਜੁਕਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਤ੍ਤਿਯਂ ਆਕੋਟਿਤੋ વਾ ਤਤ੍ਥਜਾਤਕੋ ਏવ વਾ; ਨਾਗਦਨ੍ਤੋ ਪਨ વਙ੍ਕੋ ਆਕੋਟਿਤੋ ਏવ। ਤੇਸੁ ਲਗ੍ਗੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਅਙ੍ਕੁਸਕੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤਬ੍ਬਂ। ਦ੍વੀਸੁ ਤੀਸੁ ਪਨ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਿਤੇਸੁ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਕੁਨ੍ਤਂ વਾ ਭਿਨ੍ਦਿવਾਲਂ વਾ ਅਗ੍ਗੇ વਾ ਬੁਨ੍ਦੇ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢਤਿ, ਏਕਮੇਕਸ੍ਸ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਮਤ੍ਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਮਤ੍ਤਮੇવ ਹਿ ਤੇਸਂ ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਬ੍ਬੇ ਖੀਲਾ વਾ ਨਾਗਦਨ੍ਤਾ વਾ। ਭਿਤ੍ਤਿਅਭਿਮੁਖੋ ਠਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢਤਿ, ਓਰਿਮਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਪਾਰਿਮਨ੍ਤੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਰਤੋ ਪੇਲ੍ਲੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਜੁਕਂ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਆਕਾਸਗਤਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਪਿਤਂ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਘਂਸਨ੍ਤੋ ਆਕਡ੍ਢਤਿ, ਅਗ੍ਗੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਬੁਨ੍ਦਂ, ਬੁਨ੍ਦੇਨ વਾ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਅਗ੍ਗਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ । ਭਿਤ੍ਤਿਅਭਿਮੁਖੋ ਠਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤੋ ਏਕੇਨਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਅਪਰਨ੍ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਉਜੁਕਂ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਆਕਾਸਗਤਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Bhittikhīloti ujukaṃ katvā bhittiyaṃ ākoṭito vā tatthajātako eva vā; nāgadanto pana vaṅko ākoṭito eva. Tesu laggetvā ṭhapitaṃ aṅkusake vuttanayeneva vinicchinitabbaṃ. Dvīsu tīsu pana paṭipāṭiyā ṭhitesu āropetvā ṭhapitaṃ kuntaṃ vā bhindivālaṃ vā agge vā bunde vā gahetvā ākaḍḍhati, ekamekassa phuṭṭhokāsamatte atikkante pārājikaṃ. Phuṭṭhokāsamattameva hi tesaṃ ṭhānaṃ hoti, na sabbe khīlā vā nāgadantā vā. Bhittiabhimukho ṭhatvā majjhe gahetvā ākaḍḍhati, orimantena phuṭṭhokāsaṃ pārimantena atikkantamatte pārājikaṃ. Parato pellentassāpi eseva nayo. Hatthena gahetvā ujukaṃ ukkhipanto kesaggamattampi ākāsagataṃ karoti, pārājikaṃ. Bhittiṃ nissāya ṭhapitaṃ bhittiṃ ghaṃsanto ākaḍḍhati, aggena phuṭṭhokāsaṃ bundaṃ, bundena vā phuṭṭhokāsaṃ aggaṃ atikkāmentassa pārājikaṃ . Bhittiabhimukho ṭhatvā ākaḍḍhanto ekenantena phuṭṭhokāsaṃ aparantaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ. Ujukaṃ ukkhipanto kesaggamattaṃ ākāsagataṃ karoti, pārājikaṃ.

    ਰੁਕ੍ਖੇ વਾ ਲਗ੍ਗਿਤਨ੍ਤਿ ਤਾਲਰੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਲਗ੍ਗਿਤੇ ਅਙ੍ਕੁਸਕਾਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥਜਾਤਕਂ ਪਨ ਤਾਲਪਿਣ੍ਡਿਂ ਚਾਲੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਯਸ੍ਮਿਂ ਫਲੇ ਪਾਰਾਜਿਕવਤ੍ਥੁ ਪੂਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਬਨ੍ਧਨਾ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਿਣ੍ਡਿਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਗ੍ਗੇਨ ਪਣ੍ਣਨ੍ਤਰਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਾ ਦ੍વੇ ਠਾਨਾਨਿ ਲਭਤਿ – ਠਪਿਤਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ વਣ੍ਟਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ; ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਯੋ ਪਨ ‘‘ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤਾ ਪਤਮਾਨਾ ਸਦ੍ਦਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਭਯੇਨ ਸਯਂ ਅਗ੍ਗੇਨ ਪਣ੍ਣਨ੍ਤਰਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ । ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ ਠਾਨਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਏਤੇਨ ਉਪਾਯੇਨ ਸਬ੍ਬਰੁਕ੍ਖਾਨਂ ਪੁਪ੍ਫਫਲੇਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Rukkhe vā laggitanti tālarukkhādīsu āropetvā laggite aṅkusakādīsu vuttanayena vinicchayo veditabbo. Tatthajātakaṃ pana tālapiṇḍiṃ cālentassa thullaccayaṃ. Yasmiṃ phale pārājikavatthu pūrati, tasmiṃ bandhanā muttamatte pārājikaṃ. Piṇḍiṃ chindati, pārājikaṃ. Aggena paṇṇantaraṃ āropetvā ṭhapitā dve ṭhānāni labhati – ṭhapitaṭṭhānañca vaṇṭaṭṭhānañca; tattha vuttanayena vinicchayo veditabbo. Yo pana ‘‘chinnamattā patamānā saddaṃ kareyyā’’ti bhayena sayaṃ aggena paṇṇantaraṃ āropetvā chindati, chinnamatte pārājikaṃ . Attanā kataṭṭhānañhi ṭhānaṃ na hoti. Etena upāyena sabbarukkhānaṃ pupphaphalesu vinicchayo veditabbo.

    ਪਤ੍ਤਾਧਾਰਕੇਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਰੁਕ੍ਖਾਧਾਰਕੋ વਾ ਹੋਤੁ વਲਯਾਧਾਰਕੋ વਾ ਦਣ੍ਡਾਧਾਰਕੋ વਾ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਪਤ੍ਤਟ੍ਠਪਨਕਂ ਪਚ੍ਛਿਕਾਪਿ ਹੋਤੁ ਪਤ੍ਤਾਧਾਰਕੋ ਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਠਪਿਤਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸੋ ਏવ ਠਾਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਰੁਕ੍ਖਾਧਾਰਕੇ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਂ ਪਤ੍ਤਂ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਯਤੋ ਕੁਤੋਚਿ ਕਡ੍ਢਨ੍ਤੋ ਏਕੇਨਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਅਪਰਨ੍ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਉਦ੍ਧਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਉਕ੍ਖਿਪਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਹਾਧਾਰਕੇਨ ਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ।

    Pattādhārakepīti ettha rukkhādhārako vā hotu valayādhārako vā daṇḍādhārako vā yaṃkiñci pattaṭṭhapanakaṃ pacchikāpi hotu pattādhārako tveva saṅkhyaṃ gacchati. Tattha ṭhapitapattassa pattena phuṭṭhokāso eva ṭhānaṃ. Tattha rukkhādhārake pañcahākārehi ṭhānaparicchedo hoti. Tattha ṭhitaṃ pattaṃ mukhavaṭṭiyaṃ gahetvā catūsu disāsu yato kutoci kaḍḍhanto ekenantena phuṭṭhokāsaṃ aparantaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ. Uddhaṃ kesaggamattaṃ ukkhipato pārājikaṃ. Sahādhārakena harantassāpi eseva nayoti.

    વੇਹਾਸਟ੍ਠਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Vehāsaṭṭhakathā niṭṭhitā.

    ਉਦਕਟ੍ਠਕਥਾ

    Udakaṭṭhakathā

    ੯੮. ਉਦਕਟ੍ਠੇ – ਉਦਕੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਰਾਜਭਯਾਦਿਭੀਤੇਹਿ ਉਦਕੇਨ ਅવਿਨਸ੍ਸਨਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤਮ੍ਬਲੋਹਭਾਜਨਾਦੀਸੁ ਸੁਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਕਤ੍વਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਆਦੀਸੁ ਅਸਨ੍ਦਨਕੇ ਉਦਕੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸੋਯੇવ ਠਾਨਂ, ਨ ਸਬ੍ਬਂ ਉਦਕਂ। ਗਚ੍ਛਤਿ વਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਅਗਮ੍ਭੀਰੇ ਉਦਕੇ ਪਦਸਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਦવਾਰੇ ਪਦવਾਰੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਗਮ੍ਭੀਰੇ ਹਤ੍ਥੇਹਿ વਾ ਪਾਦੇਹਿ વਾ ਪਯੋਗਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥવਾਰੇਹਿ વਾ ਪਦવਾਰੇਹਿ વਾ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ਕੁਮ੍ਭਿਗਹਣਤ੍ਥਂ ਨਿਮੁਜ੍ਜਨੁਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨੇਸੁ। ਸਚੇ ਪਨ ਅਨ੍ਤਰਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਉਦਕਸਪ੍ਪਂ વਾ વਾਲ਼ਮਚ੍ਛਂ વਾ ਦਿਸ੍વਾ ਭੀਤੋ ਪਲਾਯਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਆਮਸਨਾਦੀਸੁ ਭੂਮਿਗਤਾਯ ਕੁਮ੍ਭਿਯਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ । ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਤਤ੍ਥ ਭੂਮਿਂ ਖਣਿਤ੍વਾ ਕਡ੍ਢਤਿ, ਇਧ ਕਦ੍ਦਮੇ ਓਸਾਰੇਤਿ। ਏવਂ ਛਹਾਕਾਰੇਹਿ ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤਿ।

    98. Udakaṭṭhe – udake nikkhittaṃ hotīti rājabhayādibhītehi udakena avinassanadhammesu tambalohabhājanādīsu suppaṭicchannaṃ katvā pokkharaṇīādīsu asandanake udake nikkhittaṃ. Tassa patiṭṭhitokāsoyeva ṭhānaṃ, na sabbaṃ udakaṃ. Gacchati vā āpatti dukkaṭassāti agambhīre udake padasā gacchantassa padavāre padavāre dukkaṭaṃ. Gambhīre hatthehi vā pādehi vā payogaṃ karontassa hatthavārehi vā padavārehi vā payoge payoge dukkaṭaṃ. Eseva nayo kumbhigahaṇatthaṃ nimujjanummujjanesu. Sace pana antarā kiñci udakasappaṃ vā vāḷamacchaṃ vā disvā bhīto palāyati, anāpatti. Āmasanādīsu bhūmigatāya kumbhiyā vuttanayeneva vinicchayo veditabbo . Ayaṃ pana viseso – tattha bhūmiṃ khaṇitvā kaḍḍhati, idha kaddame osāreti. Evaṃ chahākārehi ṭhānaparicchedo hoti.

    ਉਪ੍ਪਲਾਦੀਸੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਪੁਪ੍ਫੇ વਤ੍ਥੁਂ ਪੂਰੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਉਪ੍ਪਲਜਾਤਿਕਾਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਯਾવ ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸੇ વਾਕੋ ਨ ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਾવ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਪਦੁਮਜਾਤਿਕਾਨਂ ਪਨ ਦਣ੍ਡੇ ਛਿਨ੍ਨੇ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਸੁਤ੍ਤਂ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਨ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਲਾਦੀਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਂ વਤ੍ਥੁਂ ਪੂਰੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਦ੍ਧਟੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਹਤ੍ਥਕਬਦ੍ਧਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਹਤ੍ਥਕੇ વਤ੍ਥੁ ਪੂਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਦ੍ਧਟੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਭਾਰਬਦ੍ਧਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਭਾਰਂ ਛਨ੍ਨਂ ਆਕਾਰਾਨਂ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਆਕਾਰੇਨ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭੂਮਟ੍ਠਕੁਮ੍ਭਿਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਦੀਘਨਾਲ਼ਾਨਿ ਉਪ੍ਪਲਾਦੀਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪੁਪ੍ਫੇਸੁ વਾ ਨਾਲ਼ੇਸੁ વਾ વੇਣਿਂ ਕਤ੍વਾ ਉਦਕਪਿਟ੍ਠੇ ਰਜ੍ਜੁਕੇਸੁ ਤਿਣਾਨਿ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਠਪੇਨ੍ਤਿ વਾ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ વਾ, ਤੇਸਂ ਦੀਘਤੋ ਪੁਪ੍ਫਗ੍ਗੇਨ ਚ ਨਾਲ਼ਨ੍ਤੇਨ ਚ ਤਿਰਿਯਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤੇਹਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸੇਨ ਉਦ੍ਧਂ ਉਪਰਿ ਠਿਤਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਿਯਾਤਿ ਛਹਾਕਾਰੇਹਿ ਠਾਨਾ ਚਾવਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Uppalādīsu yasmiṃ pupphe vatthuṃ pūreti, tasmiṃ chinnamatte pārājikaṃ. Uppalajātikānañcettha yāva ekasmimpi passe vāko na chijjati, tāva rakkhati. Padumajātikānaṃ pana daṇḍe chinne abbhantare suttaṃ acchinnampi na rakkhati. Sāmikehi chinditvā ṭhapitāni uppalādīni honti, yaṃ vatthuṃ pūreti, tasmiṃ uddhaṭe pārājikaṃ. Hatthakabaddhāni honti, yasmiṃ hatthake vatthu pūrati, tasmiṃ uddhaṭe pārājikaṃ. Bhārabaddhāni honti, taṃ bhāraṃ channaṃ ākārānaṃ yena kenaci ākārena ṭhānā cāventassa bhūmaṭṭhakumbhiyaṃ vuttanayena pārājikaṃ. Dīghanāḷāni uppalādīni honti, pupphesu vā nāḷesu vā veṇiṃ katvā udakapiṭṭhe rajjukesu tiṇāni santharitvā ṭhapenti vā bandhanti vā, tesaṃ dīghato pupphaggena ca nāḷantena ca tiriyaṃ pariyantehi heṭṭhā patiṭṭhitokāsena uddhaṃ upari ṭhitassa piṭṭhiyāti chahākārehi ṭhānā cāvanaparicchedo veditabbo.

    ਯੋਪਿ ਉਦਕਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਠਪਿਤਪੁਪ੍ਫਕਲਾਪਂ ਉਦਕਂ ਚਾਲੇਤ੍વਾ વੀਚਿਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਯਥਾਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਚਾવੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਥ ਪਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤਿ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਗਤਂ ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾવ; ਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪਨ ਉਦ੍ਧਰਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਉਦਕਤੋ ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਤਸ੍ਸ ਪੁਪ੍ਫਸ੍ਸ ਸਕਲਮੁਦਕਂ ਠਾਨਂ, ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍વਾ ਉਜੁਕਂ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਲ਼ਨ੍ਤੇ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਉਦਕਤੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪੁਪ੍ਫੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਪਨਾਮੇਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤਿ, ਨ ਉਦਕਂ ਠਾਨਂ, ਉਪ੍ਪਾਟਿਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਕਲਾਪਬਦ੍ਧਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਉਦਕਟ੍ਠਾਨੇ વਾ ਰੁਕ੍ਖੇ વਾ ਗਚ੍ਛੇ વਾ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਬਨ੍ਧਨਂ ਅਮੋਚੇਤ੍વਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਬਨ੍ਧਨੇ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਠਮਂ ਬਨ੍ਧਨਂ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਹਰਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਛਹਾਕਾਰੇਹਿ ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋਤਿ ਇਦਂ ਉਭਯਂ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਾਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਦੁਮਿਨਿਯਂ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਸਹ ਪਦੁਮਿਨਿਂਯਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਪੁਪ੍ਫਨਾਲ਼ੇਹਿ ਚ ਪਤ੍ਤਨਾਲ਼ੇਹਿ ਚ ਫੁਟ੍ਠਉਦਕવਸੇਨ ਉਦ੍ਧਞ੍ਚੇવ ਤਿਰਿਯਞ੍ਚ ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਂ ਪਨਸ੍ਸ ਪਦੁਮਿਨਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਟੇਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ વਾ ਪਤ੍ਤਾਨਿ વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਭਿਮੁਖਂ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਉਪ੍ਪਾਟਿਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Yopi udakapiṭṭhiyaṃ ṭhapitapupphakalāpaṃ udakaṃ cāletvā vīciṃ uṭṭhāpetvā kesaggamattampi yathāṭhitaṭṭhānato cāveti, pārājikaṃ. Atha pana parikappeti ‘‘ettha gataṃ gahessāmī’’ti, rakkhati tāva; gataṭṭhāne pana uddharato pārājikaṃ. Udakato accuggatassa pupphassa sakalamudakaṃ ṭhānaṃ, taṃ uppāṭetvā ujukaṃ uddharantassa nāḷante kesaggamattaṃ udakato atikkante pārājikaṃ. Pupphe gahetvā apanāmetvā ākaḍḍhanto uppāṭeti, na udakaṃ ṭhānaṃ, uppāṭitamatte pārājikaṃ. Kalāpabaddhāni pupphāni udakaṭṭhāne vā rukkhe vā gacche vā bandhitvā ṭhapenti, bandhanaṃ amocetvā ito cito ca karontassa thullaccayaṃ, bandhane muttamatte pārājikaṃ. Paṭhamaṃ bandhanaṃ mocetvā pacchā harati, ettha chahākārehi ṭhānaparicchedoti idaṃ ubhayaṃ mahāpaccariyādīsu vuttaṃ. Paduminiyaṃ pupphāni saha paduminiṃyā gaṇhitukāmassa pupphanāḷehi ca pattanāḷehi ca phuṭṭhaudakavasena uddhañceva tiriyañca ṭhānaparicchedo veditabbo. Taṃ panassa paduminiṃ anuppāṭetvā pupphāni vā pattāni vā attano abhimukhaṃ ākaḍḍhantassa thullaccayaṃ. Uppāṭitamatte pārājikaṃ.

    ਪੁਪ੍ਫਪਤ੍ਤਨਾਲ਼ੇ ਠਾਨਤੋ ਅਚਾવੇਤ੍વਾਪਿ ਪਠਮਂ ਪਦੁਮਿਨਿਂ ਉਪ੍ਪਾਟੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਪਚ੍ਛਾ ਪੁਪ੍ਫਪਤ੍ਤਨਾਲ਼ੇਸੁ ਠਾਨਾ ਚਾવਿਤੇਸੁ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਉਪ੍ਪਾਟਿਤਾਯ ਪਦੁਮਿਨਿਯਾ ਪੁਪ੍ਫਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਪਨ ਭਣ੍ਡਂ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤ੍વਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਬਹਿ ਠਪਿਤੇ ਰਾਸਿਕਤਕਲਾਪਬਦ੍ਧਭਾਰਬਦ੍ਧਪੁਪ੍ਫੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਭਿਸਂ વਾ ਮੁਲ਼ਾਲਂ વਾ ਯੇਨ વਤ੍ਥੁ ਪੂਰਤਿ, ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਟੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਕਦ੍ਦਮੇ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸવਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਠਾਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਾਨਿ ਉਪ੍ਪਾਟੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੁਖੁਮਮ੍ਪਿ ਮੂਲਂ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾવ। ਭਿਸਪਬ੍ਬੇ ਜਾਤਂ ਪਤ੍ਤਂ વਾ ਪੁਪ੍ਫਂ વਾ ਹੋਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਭਿਸਗਣ੍ਠਿਮ੍ਹਿ ਪਨ ਕਣ੍ਟਕੋ ਹੋਤਿ ਯੋਬ੍ਬਨਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਮੁਖਪਿਲ਼ਕਾ વਿਯ, ਅਯਂ ਅਦੀਘਤ੍ਤਾ ਨ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਸੇਸਂ ਉਪ੍ਪਲਾਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।

    Pupphapattanāḷe ṭhānato acāvetvāpi paṭhamaṃ paduminiṃ uppāṭentassa thullaccayaṃ. Pacchā pupphapattanāḷesu ṭhānā cāvitesu pārājikaṃ. Uppāṭitāya paduminiyā pupphaṃ gaṇhanto pana bhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabbo. Bahi ṭhapite rāsikatakalāpabaddhabhārabaddhapupphepi eseva nayo. Bhisaṃ vā muḷālaṃ vā yena vatthu pūrati, taṃ uppāṭentassa pārājikaṃ. Kaddame phuṭṭhokāsavasena cettha ṭhānaṃ paricchinditabbaṃ. Tāni uppāṭentassa sukhumampi mūlaṃ acchinnaṃ hoti, rakkhati tāva. Bhisapabbe jātaṃ pattaṃ vā pupphaṃ vā hoti, tampi rakkhatīti mahāaṭṭhakathāyameva vuttaṃ. Bhisagaṇṭhimhi pana kaṇṭako hoti yobbanappattānaṃ mukhapiḷakā viya, ayaṃ adīghattā na rakkhati. Sesaṃ uppalādīsu vuttanayameva.

    ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਾਨਂ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਾਨਂ વਾਪਿਆਦੀਸੁ ਸਕਲਮੁਦਕਂ ਠਾਨਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ਪਟਿਜਗ੍ਗਨਟ੍ਠਾਨੇ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਂ ਮਚ੍ਛਂ ਬਲ਼ਿਸੇਨ વਾ ਜਾਲੇਨ વਾ ਕੁਮਨੇਨ વਾ ਹਤ੍ਥੇਨ વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਯੇਨ ਮਚ੍ਛੇਨ વਤ੍ਥੁ ਪੂਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਉਦਕਤੋ ਉਦ੍ਧਟਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਕੋਚਿ ਮਚ੍ਛੋ ਗਯ੍ਹਮਾਨੋ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਧਾવਤਿ, ਆਕਾਸਂ વਾ ਉਪ੍ਪਤਤਿ, ਤੀਰੇ વਾ ਪਤਤਿ, ਆਕਾਸੇ વਾ ਠਿਤਂ ਤੀਰੇ વਾ ਪਤਿਤਂ ਗਣ੍ਹਤੋਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਕਚ੍ਛਪਮ੍ਪਿ ਬਹਿ ਗੋਚਰਤ੍ਥਂ ਗਤਂ ਗਣ੍ਹਤੋ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਉਦਕਟ੍ਠਂ ਪਨ ਉਦਕਾ ਮੋਚਯਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Macchakacchapānaṃ sassāmikānaṃ vāpiādīsu sakalamudakaṃ ṭhānaṃ. Tasmā yo paṭijagganaṭṭhāne sassāmikaṃ macchaṃ baḷisena vā jālena vā kumanena vā hatthena vā gaṇhāti, tassa yena macchena vatthu pūrati, tasmiṃ kesaggamattampi udakato uddhaṭamatte pārājikaṃ. Koci maccho gayhamāno ito cito ca dhāvati, ākāsaṃ vā uppatati, tīre vā patati, ākāse vā ṭhitaṃ tīre vā patitaṃ gaṇhatopi pārājikameva. Kacchapampi bahi gocaratthaṃ gataṃ gaṇhato eseva nayo. Udakaṭṭhaṃ pana udakā mocayato pārājikaṃ.

    ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਪਨ ਜਨਪਦੇਸੁ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਸ੍ਸ ਮਹਾਤਲ਼ਾਕਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਧਮਨਤੁਮ੍ਬਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਮੇવ ਕੁਨ੍ਨਦੀਸਦਿਸਂ ਉਦਕવਾਹਕਂ ਖਣਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਖੁਦ੍ਦਕਮਾਤਿਕਾਯੋ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਮਾਤਿਕਾਕੋਟਿਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વਲ਼ਞ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯ ਆવਾਟੇ ਖਣਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਪਨ ਯਦਾ ਉਦਕੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਆવਾਟੇ ਖੁਦ੍ਦਕਮਾਤਿਕਾਯੋ ਉਦਕવਾਹਕਞ੍ਚ ਸੋਧੇਤ੍વਾ ਨਿਦ੍ਧਮਨਤੁਮ੍ਬਂ ਉਗ੍ਘਾਟੇਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਉਦਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਚ੍ਛਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਆવਾਟੇ ਪਤ੍વਾ વਸਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਲ਼ਾਕੇ ਚ ਉਦਕવਾਹਕੇਸੁ ਚ ਮਚ੍ਛੇ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਨ વਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਖੁਦ੍ਦਕਾਸੁ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਾਤਿਕਾਸੁ ਉਦਕਆવਾਟੇਸੁ ਚ ਪવਿਟ੍ਠਮਚ੍ਛੇ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਨ ਦੇਨ੍ਤਿ, વਾਰੇਨ੍ਤਿ; ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਤਲ਼ਾਕੇ વਾ ਨਿਦ੍ਧਮਨਤੁਮ੍ਬੇ વਾ ਉਦਕવਾਹਕੇ વਾ ਮਚ੍ਛੇ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅવਹਾਰੇਨ ਸੋ ਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਖੁਦ੍ਦਕਮਾਤਿਕਾਸੁ ਪਨ ਆવਾਟੇਸੁ વਾ ਪવਿਟ੍ਠਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਗਹਿਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਘવਸੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਤਤੋ ਗਯ੍ਹਮਾਨੋ ਮਚ੍ਛੋ ਆਕਾਸੇ વਾ ਉਪ੍ਪਤਤਿ, ਤੀਰੇ વਾ ਪਤਤਿ, ਤਂ ਆਕਾਸਟ੍ਠਂ વਾ ਤੀਰਟ੍ਠਂ વਾ ਉਦਕવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਸ੍ਸੇવ ਤੇ ਸਾਮਿਕਾ। ਏવਰੂਪਾ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਿਕਾ। ਕਚ੍ਛਪੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    Tesu tesu pana janapadesu sabbasādhāraṇassa mahātaḷākassa niddhamanatumbaṃ nissāya sabbasādhāraṇameva kunnadīsadisaṃ udakavāhakaṃ khaṇanti. Tato khuddakamātikāyo nīharitvā mātikākoṭiyaṃ attano attano vaḷañjanatthāya āvāṭe khaṇanti. Tesaṃ pana yadā udakena attho hoti, tadā āvāṭe khuddakamātikāyo udakavāhakañca sodhetvā niddhamanatumbaṃ ugghāṭenti. Tato udakena saddhiṃ macchā nikkhamitvā anupubbena āvāṭe patvā vasanti. Tattha taḷāke ca udakavāhakesu ca macche gaṇhante na vārenti. Khuddakāsu pana attano attano mātikāsu udakaāvāṭesu ca paviṭṭhamacche gaṇhituṃ na denti, vārenti; tattha yo taḷāke vā niddhamanatumbe vā udakavāhake vā macche gaṇhāti, avahārena so na kāretabbo. Khuddakamātikāsu pana āvāṭesu vā paviṭṭhaṃ gaṇhanto gahitassa agghavasena kāretabbo. Sace tato gayhamāno maccho ākāse vā uppatati, tīre vā patati, taṃ ākāsaṭṭhaṃ vā tīraṭṭhaṃ vā udakavinimuttaṃ gaṇhato avahāro natthi. Kasmā? Yasmā attano pariggahaṭṭhāne ṭhitasseva te sāmikā. Evarūpā hi tattha katikā. Kacchapepi eseva nayo.

    ਸਚੇ ਪਨ ਮਚ੍ਛੋ ਗਯ੍ਹਮਾਨੋ ਆવਾਟਤੋ ਖੁਦ੍ਦਕਮਾਤਿਕਂ ਆਰੁਹਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਨਂ ਗਣ੍ਹਤੋਪਿ ਅવਹਾਰੋਯੇવ। ਖੁਦ੍ਦਕਮਾਤਿਕਾਤੋ ਪਨ ਉਦਕવਾਹਕਂ, ਤਤੋ ਚ ਤਲ਼ਾਕਂ ਆਰੂਲ਼੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਯੋ ਆવਾਟਤੋ ਭਤ੍ਤਸਿਤ੍ਥੇਹਿ ਪਲੋਭੇਤ੍વਾ ਮਾਤਿਕਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅવਹਾਰੋવ। ਤਤੋ ਪਨ ਪਲੋਭੇਤ੍વਾ ਉਦਕવਾਹਕਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ਕੁਤੋਚਿਦੇવ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਟ੍ਠਾਨਤੋ ਮਚ੍ਛੇ ਆਨੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਿਮવਤ੍ਥੁਭਾਗੇ ਉਦਕਾવਾਟੇ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪੋਸੇਤ੍વਾ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਦ੍વੇ ਤੀਣਿ ਉਤ੍ਤਰਿਭਙ੍ਗਤ੍ਥਾਯ ਮਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਏવਰੂਪਂ ਮਚ੍ਛਂ ਉਦਕੇ વਾ ਆਕਾਸੇ વਾ ਤੀਰੇ વਾ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਠਿਤਂ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅવਹਾਰੋ ਏવ। ਕਚ੍ਛਪੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    Sace pana maccho gayhamāno āvāṭato khuddakamātikaṃ āruhati, tattha naṃ gaṇhatopi avahāroyeva. Khuddakamātikāto pana udakavāhakaṃ, tato ca taḷākaṃ ārūḷhaṃ gaṇhato avahāro natthi. Yo āvāṭato bhattasitthehi palobhetvā mātikaṃ āropetvā gaṇhāti, avahārova. Tato pana palobhetvā udakavāhakaṃ āropetvā gaṇhantassa avahāro natthi. Keci pana kutocideva sabbasādhāraṇaṭṭhānato macche ānetvā pacchimavatthubhāge udakāvāṭe khipitvā posetvā divase divase dve tīṇi uttaribhaṅgatthāya mārenti. Evarūpaṃ macchaṃ udake vā ākāse vā tīre vā yattha katthaci ṭhitaṃ gaṇhato avahāro eva. Kacchapepi eseva nayo.

    ਨਿਦਾਘਕਾਲੇ ਪਨ ਨਦਿਯਾ ਸੋਤੇ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਉਦਕਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਮਚ੍ਛਾਨਂ વਿਨਾਸਾਯ ਮਦਨਫਲવਸਾਦੀਨਿ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮਚ੍ਛਾ ਤਾਨਿ ਖਾਦਨ੍ਤਾ ਮਰਿਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਾਨਾ ਉਦਕੇ ਪ੍ਲવਨ੍ਤਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਯਾવ ਸਾਮਿਕਾ ਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਾવਿਮੇ ਮਚ੍ਛੇ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅਗ੍ਘવਸੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਾਯ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇ ਪਨ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਮਚ੍ਛવਿਸਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਤਮਨੁਸ੍ਸਾ ਭਾਜਨਾਨਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਯਾવ ‘‘ਪੁਨਪਿ ਆਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸਾਲਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਾવ ਤੇ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਮਚ੍ਛਾવ। ਯਦਾ ਪਨ ਤੇ ‘‘ਅਲਂ ਅਮ੍ਹਾਕ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਰਾਲਯਾ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਚ ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪੇਸੁ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬਾਯਪਿ ਓਦਕਜਾਤਿਯਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ।

    Nidāghakāle pana nadiyā sote pacchinne katthaci ninnaṭṭhāne udakaṃ tiṭṭhati, tattha manussā macchānaṃ vināsāya madanaphalavasādīni pakkhipitvā gacchanti, macchā tāni khādantā maritvā uttānā udake plavantā tiṭṭhanti. Yo tattha gantvā ‘‘yāva sāmikā nāgacchanti, tāvime macche gaṇhissāmī’’ti gaṇhāti, agghavasena kāretabbo. Paṃsukūlasaññāya gaṇhato avahāro natthi, āharāpente pana bhaṇḍadeyyaṃ. Macchavisaṃ pakkhipitvā gatamanussā bhājanāni āharitvā pūretvā gacchanti, yāva ‘‘punapi āgacchissāmā’’ti sālayā honti, tāva te sassāmikamacchāva. Yadā pana te ‘‘alaṃ amhāka’’nti nirālayā pakkamanti, tato paṭṭhāya theyyacittena gaṇhantassa dukkaṭaṃ. Paṃsukūlasaññissa anāpatti. Yathā ca macchakacchapesu, evaṃ sabbāyapi odakajātiyā vinicchayo veditabboti.

    ਉਦਕਟ੍ਠਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Udakaṭṭhakathā niṭṭhitā.

    ਨਾવਟ੍ਠਕਥਾ

    Nāvaṭṭhakathā

    ੯੯. ਨਾવਟ੍ਠੇ – ਪਠਮਂ ਤਾવ ਨਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਾવਾ ਨਾਮ ਯਾਯ ਤਰਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਰਜਨਦੋਣਿਕਾਪਿ વੇਣੁਕਲਾਪਕੋਪਿ ‘‘ਨਾવਾ’’ਤ੍વੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੀਮਾਸਮ੍ਮਨ੍ਨਨੇ ਪਨ ਧੁવਨਾવਾ ਅਨ੍ਤੋ ਖਣਿਤ੍વਾ વਾ ਫਲਕੇਹਿ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ વਾ ਕਤਾ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਤਿਣ੍ਣਂ વਾਹਨਿਕਾ ਏવ વਟ੍ਟਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਏਕਸ੍ਸਪਿ વਾਹਨਿਕਾ ‘‘ਨਾવਾ’’ ਤ੍વੇવ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਨਾવਾਯ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਂ વਾ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਦ੍ਧਂ વਾ; ਤਸ੍ਸ ਅવਹਾਰਲਕ੍ਖਣਂ ਥਲਟ੍ਠੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਨਾવਂ ਅવਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਚ ਦੁਤਿਯਪਰਿਯੇਸਨਗਮਨਆਮਸਨਫਨ੍ਦਾਪਨਾਨਿ વੁਤ੍ਤਨਯਾਨੇવ। ਬਨ੍ਧਨਂ ਮੋਚੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਯਾ ਬਨ੍ਧਨੇ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਠਾਨਾ ਨ ਚવਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਬਨ੍ਧਨਂ ਯਾવ ਨ ਮੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਾવ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਮੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮ੍ਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਪਰਤੋ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਅਯਂ ਤਾવ ਪਾਲ਼ਿવਣ੍ਣਨਾ।

    99. Nāvaṭṭhe – paṭhamaṃ tāva nāvaṃ dassento ‘‘nāvā nāma yāya taratī’’ti āha. Tasmā idha antamaso rajanadoṇikāpi veṇukalāpakopi ‘‘nāvā’’tveva veditabbo. Sīmāsammannane pana dhuvanāvā anto khaṇitvā vā phalakehi bandhitvā vā katā sabbantimena paricchedena tiṇṇaṃ vāhanikā eva vaṭṭati. Idha pana ekassapi vāhanikā ‘‘nāvā’’ tveva vuccati. Nāvāya nikkhittanti yaṃkiñci indriyabaddhaṃ vā anindriyabaddhaṃ vā; tassa avahāralakkhaṇaṃ thalaṭṭhe vuttanayeneva veditabbaṃ. Nāvaṃ avaharissāmītiādimhi ca dutiyapariyesanagamanaāmasanaphandāpanāni vuttanayāneva. Bandhanaṃ mocetīti ettha pana yā bandhane muttamatte ṭhānā na cavati, tassā bandhanaṃ yāva na muttaṃ hoti, tāva dukkaṭaṃ. Mutte pana thullaccayampi pārājikampi hoti, taṃ parato āvi bhavissati. Sesaṃ vuttanayameva. Ayaṃ tāva pāḷivaṇṇanā.

    ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਚਣ੍ਡਸੋਤੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਨਾવਾਯ ਏਕਂ ਠਾਨਂ ਬਨ੍ਧਨਮੇવ , ਤਸ੍ਮਿਂ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਤਤ੍ਥ ਯੁਤ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਾ ਏવ। વਿਪ੍ਪਨਟ੍ਠਾ ਨਾવਾ ਪਨ ਯਂ ਯਂ ਉਦਕਪ੍ਪਦੇਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਸ੍વਾਸ੍ਸਾ ਠਾਨਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਉਦ੍ਧਂ વਾ ਉਚ੍ਚਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਧੋ વਾ ਓਪਿਲਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਚਤੂਸੁ વਾ ਦਿਸਾਸੁ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਨਿਚ੍ਚਲੇ ਉਦਕੇ ਅਬਨ੍ਧਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਠਿਤਨਾવਂ ਪੁਰਤੋ વਾ ਪਚ੍ਛਤੋ વਾ વਾਮਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸਤੋ વਾ ਕਡ੍ਢਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕੇਨਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਅਪਰੇਨ ਉਦਕੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਉਦ੍ਧਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਉਦਕਤੋ ਮੋਚਿਤੇ ਅਧੋ ਨਾવਾਤਲੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਤੀਰੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਨਿਚ੍ਚਲੇ ਉਦਕੇ ਠਪਿਤਨਾવਾਯ ਬਨ੍ਧਨਞ੍ਚ ਠਿਤੋਕਾਸੋ ਚਾਤਿ ਦ੍વੇ ਠਾਨਾਨਿ। ਤਂ ਪਠਮਂ ਬਨ੍ਧਨਾ ਮੋਚੇਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਪਚ੍ਛਾ ਛਨ੍ਨਂ ਆਕਾਰਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਠਮਂ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਬਨ੍ਧਨਮੋਚਨੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਥਲੇ ਉਸ੍ਸਾਦੇਤ੍વਾ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਨਾવਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸੋવ ਠਾਨਂ। ਤਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Ayaṃ panettha pāḷimuttakavinicchayo – caṇḍasote bandhitvā ṭhapitanāvāya ekaṃ ṭhānaṃ bandhanameva , tasmiṃ muttamatte pārājikaṃ. Tattha yutti pubbe vuttā eva. Vippanaṭṭhā nāvā pana yaṃ yaṃ udakappadesaṃ pharitvā ṭhitā hoti, svāssā ṭhānaṃ. Tasmā taṃ uddhaṃ vā uccārentassa, adho vā opilāpentassa, catūsu vā disāsu phuṭṭhokāsaṃ atikkāmentassa atikkantamatte pārājikaṃ. Niccale udake abandhanaṃ attano dhammatāya ṭhitanāvaṃ purato vā pacchato vā vāmadakkhiṇapassato vā kaḍḍhantassa ekenantena phuṭṭhokāsaṃ aparena udake patiṭṭhitantena atikkantamatte pārājikaṃ. Uddhaṃ kesaggamattaṃ udakato mocite adho nāvātalena phuṭṭhokāsaṃ mukhavaṭṭiṃ atikkantamatte pārājikaṃ. Tīre bandhitvā niccale udake ṭhapitanāvāya bandhanañca ṭhitokāso cāti dve ṭhānāni. Taṃ paṭhamaṃ bandhanā moceti, thullaccayaṃ. Pacchā channaṃ ākārānaṃ aññatarena ṭhānā cāveti, pārājikaṃ. Paṭhamaṃ ṭhānā cāvetvā pacchā bandhanamocanepi eseva nayo. Thale ussādetvā ukkujjitvā ṭhapitanāvāya phuṭṭhokāsova ṭhānaṃ. Tassā pañcahākārehi ṭhānaparicchedo veditabbo.

    ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਨਾવਾਯ ਪਨ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਾ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸੋવ ਠਾਨਂ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਞਤ੍વਾ ਯਤੋ ਕੁਤੋਚਿ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਉਦ੍ਧਞ੍ਚ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਥਲੇ ਪਨ ਉਸ੍ਸਾਦੇਤ੍વਾ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਦਾਰੁਘਟਿਕਾਨਂ ਉਪਰਿ ਠਪਿਤਨਾવਾਯ ਦਾਰੁਘਟਿਕਾਨਂ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸੋਯੇવ ਠਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਮਞ੍ਚਪਾਦਮਤ੍ਥਕੇਸੁਯੇવ ਪਤ੍ਥਟਬਦ੍ਧਸਾਟਕੇ ਨਾਗਦਨ੍ਤੇਸੁ ਠਪਿਤਭਿਨ੍ਦਿવਾਲੇ ਚ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Nikkujjitvā ṭhapitanāvāya pana mukhavaṭṭiyā phuṭṭhokāsova ṭhānaṃ, tassāpi pañcahākārehi ṭhānaparicchedaṃ ñatvā yato kutoci phuṭṭhokāsaṃ uddhañca kesaggamattaṃ atikkantamatte pārājikaṃ veditabbaṃ. Thale pana ussādetvā dvinnaṃ dārughaṭikānaṃ upari ṭhapitanāvāya dārughaṭikānaṃ phuṭṭhokāsoyeva ṭhānaṃ, tasmā tattha mañcapādamatthakesuyeva patthaṭabaddhasāṭake nāgadantesu ṭhapitabhindivāle ca vuttanayena vinicchayo veditabbo.

    ਯੋਤ੍ਤਬਦ੍ਧਾਯ ਪਨ ਨਾવਾਯ ਸਟ੍ਠਿਸਤ੍ਤਤਿਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਮਾਣਂ ਯੋਤ੍ਤਂ ਅਮੋਚੇਤ੍વਾવ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ

    Yottabaddhāya pana nāvāya saṭṭhisattatibyāmappamāṇaṃ yottaṃ amocetvāva ākaḍḍhitvā

    ਪਥવਿਲਗ੍ਗਂ ਕਤ੍વਾ ਸਹ ਯੋਤ੍ਤੇਨ ਥਲੇ ਠਪਿਤਾਯ ਨਾવਾਯ ਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਮਤ੍ਤਮੇવ ਠਾਨਂ। ਅਥ ਖੋ ਯੋਤ੍ਤਕੋਟਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਨਾવਾਯ ਪਥવਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਨ੍ਤੋ ਤਾવ ਦੀਘਤੋ, ਤਿਰਿਯਂ ਪਨ ਨਾવਾਯ ਚ ਯੋਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਥવਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪਰਿਯਨ੍ਤਪ੍ਪਮਾਣਂ ਠਾਨਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਂ ਦੀਘਤੋ વਾ ਤਿਰਿਯਤੋ વਾ ਕਡ੍ਢਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕੇਨਨ੍ਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਅਪਰੇਨ ਪਥવਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ, ਉਦ੍ਧਂ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਸਹ ਯੋਤ੍ਤੇਨ ਪਥવਿਤੋ ਮੋਚਿਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਯੋ ਪਨ ਤਿਤ੍ਥੇ ਠਿਤਨਾવਂ ਆਰੁਹਿਤ੍વਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਅਰਿਤ੍ਤੇਨ વਾ ਫਿਯੇਨ વਾ ਪਾਜੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਛਤ੍ਤਂ વਾ ਪਣਾਮੇਤ੍વਾ ਚੀવਰਂ વਾ ਪਾਦੇਹਿ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਲਙ੍ਕਾਰਸਦਿਸਂ ਕਤ੍વਾ વਾਤਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤਿ, ਬਲવਾ ਚ વਾਤੋ ਆਗਮ੍ਮ ਨਾવਂ ਹਰਤਿ, વਾਤੇਨੇવ ਸਾ ਹਟਾ ਹੋਤਿ; ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਅવਹਾਰੋ। ਪਯੋਗੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਪਨ ਠਾਨਾ ਚਾવਨਪਯੋਗੋ ਨ ਹੋਤਿ। ਯਦਿ ਪਨ ਤਂ ਨਾવਂ ਏવਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਂ ਪਕਤਿਗਮਨਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਦਿਸਾਭਾਗਂ ਨੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਯਮੇવ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਗਾਮਤਿਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਂ ਠਾਨਾ ਅਚਾવੇਨ੍ਤੋવ વਿਕ੍ਕਿਣਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨੇવ ਅਤ੍ਥਿ ਅવਹਾਰੋ। ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਪਨ ਹੋਤੀਤਿ।

    Pathavilaggaṃ katvā saha yottena thale ṭhapitāya nāvāya na phuṭṭhokāsamattameva ṭhānaṃ. Atha kho yottakoṭito paṭṭhāya yāva nāvāya pathaviyaṃ patiṭṭhitokāsassa pacchimanto tāva dīghato, tiriyaṃ pana nāvāya ca yottassa ca pathaviyaṃ patiṭṭhitapariyantappamāṇaṃ ṭhānanti veditabbaṃ. Taṃ dīghato vā tiriyato vā kaḍḍhantassa ekenantena phuṭṭhokāsaṃ aparena pathaviyaṃ patiṭṭhitantena atikkantamatte, uddhaṃ kesaggamattaṃ saha yottena pathavito mocite pārājikaṃ. Yo pana titthe ṭhitanāvaṃ āruhitvā theyyacitto arittena vā phiyena vā pājeti, pārājikaṃ. Sace pana chattaṃ vā paṇāmetvā cīvaraṃ vā pādehi akkamitvā hatthehi ukkhipitvā laṅkārasadisaṃ katvā vātaṃ gaṇhāpeti, balavā ca vāto āgamma nāvaṃ harati, vāteneva sā haṭā hoti; puggalassa natthi avahāro. Payogo atthi, so pana ṭhānā cāvanapayogo na hoti. Yadi pana taṃ nāvaṃ evaṃ gacchantiṃ pakatigamanaṃ upacchinditvā aññaṃ disābhāgaṃ neti, pārājikaṃ. Sayameva yaṃkiñci gāmatitthaṃ sampattaṃ ṭhānā acāventova vikkiṇitvā gacchati, neva atthi avahāro. Bhaṇḍadeyyaṃ pana hotīti.

    ਨਾવਟ੍ਠਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Nāvaṭṭhakathā niṭṭhitā.

    ਯਾਨਟ੍ਠਕਥਾ

    Yānaṭṭhakathā

    ੧੦੦. ਯਾਨਟ੍ਠੇ – ਯਾਨਂ ਤਾવ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਾਨਂ ਨਾਮ વਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਉਪਰਿ ਮਣ੍ਡਪਸਦਿਸਂ ਪਦਰਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਸਬ੍ਬਪਲਿਗੁਣ੍ਠਿਮਂ વਾ ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਕਤਂ વਯ੍ਹਂ। ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਸੁવਣ੍ਣਰਜਤਾਦਿਮਯਾ ਗੋਪਾਨਸਿਯੋ ਦਤ੍વਾ ਗਰੁਲ਼ਪਕ੍ਖਕਨਯੇਨ ਕਤਾ ਸਨ੍ਦਮਾਨਿਕਾ। ਰਥੋ ਚ ਸਕਟਞ੍ਚ ਪਾਕਟਮੇવ। ਤੇਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕਂ વਾ ਅવਿਞ੍ਞਾਣਕਂ વਾ ਰਾਸਿਆਦਿવਸੇਨ ਠਪਿਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾવਟ੍ਠੇ ਚ ਥਲਟ੍ਠੇ ਚ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    100. Yānaṭṭhe – yānaṃ tāva dassento ‘‘yānaṃ nāma vayha’’ntiādimāha. Tattha upari maṇḍapasadisaṃ padaracchannaṃ sabbapaliguṇṭhimaṃ vā chādetvā kataṃ vayhaṃ. Ubhosu passesu suvaṇṇarajatādimayā gopānasiyo datvā garuḷapakkhakanayena katā sandamānikā. Ratho ca sakaṭañca pākaṭameva. Tesu yattha katthaci saviññāṇakaṃ vā aviññāṇakaṃ vā rāsiādivasena ṭhapitaṃ bhaṇḍaṃ theyyacittena ṭhānā cāventassa nāvaṭṭhe ca thalaṭṭhe ca vuttanayeneva pārājikaṃ veditabbaṃ.

    ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਯਾਨਟ੍ਠਂ ਤਣ੍ਡੁਲਾਦਿਭਣ੍ਡਂ ਪਿਟਕੇਨ ਗਣ੍ਹਤੋ ਪਿਟਕੇ ਅਨੁਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਪਿ ਪਿਟਕਂ ਅਪਹਰਿਤ੍વਾ ਤਣ੍ਡੁਲਾਦੀਨਂ ਏਕਾਬਦ੍ਧਭਾવੇ વਿਕੋਪਿਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਥਲਟ੍ਠਾਦੀਸੁਪਿ ਅਯਂ ਨਯੋ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਯਾਨਂ ਅવਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਦੁਤਿਯਪਰਿਯੇਸਨਾਦੀਨਿ વੁਤ੍ਤਨਯਾਨੇવ। ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਦੁਕਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਾਨਸ੍ਸ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਗੋਣਾਨਂ ਅਟ੍ਠ ਪਾਦਾ, ਦ੍વੇ ਚ ਚਕ੍ਕਾਨੀਤਿ ਦਸ ਠਾਨਾਨਿ। ਤਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਧੁਰੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪਾਜਯਤੋ ਗੋਣਾਨਂ ਪਾਦੁਦ੍ਧਾਰੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਚਕ੍ਕਾਨਂ ਪਨ ਪਥવਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਗੋਣਾ ‘‘ਨਾਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਾਮਿਕੋ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਧੁਰਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ વਾ ਫਨ੍ਦਨ੍ਤਿ વਾ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾવ। ਗੋਣੇ ਪੁਨ ਉਜੁਕਂ ਪਟਿਪਾਦੇਤ੍વਾ ਧੁਰਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਦਲ਼੍ਹਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਪਾਚਨੇਨ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪਾਜੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਤੇਸਂ ਪਾਦੁਦ੍ਧਾਰੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਚਕ੍ਕਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Ayaṃ pana viseso – yānaṭṭhaṃ taṇḍulādibhaṇḍaṃ piṭakena gaṇhato piṭake anukkhittepi piṭakaṃ apaharitvā taṇḍulādīnaṃ ekābaddhabhāve vikopite pārājikaṃ. Thalaṭṭhādīsupi ayaṃ nayo labbhati. Yānaṃ avaharissāmītiādimhi dutiyapariyesanādīni vuttanayāneva. Ṭhānā cāvetīti ettha pana dukayuttassa yānassa dvinnaṃ goṇānaṃ aṭṭha pādā, dve ca cakkānīti dasa ṭhānāni. Taṃ theyyacittassa dhure nisīditvā pājayato goṇānaṃ pāduddhāre thullaccayaṃ. Cakkānaṃ pana pathaviyaṃ patiṭṭhitappadesato kesaggamatte atikkante pārājikaṃ. Sace pana goṇā ‘‘nāyaṃ amhākaṃ sāmiko’’ti ñatvā dhuraṃ chaḍḍetvā ākaḍḍhantā tiṭṭhanti vā phandanti vā, rakkhati tāva. Goṇe puna ujukaṃ paṭipādetvā dhuraṃ āropetvā daḷhaṃ yojetvā pācanena vijjhitvā pājentassa vuttanayeneva tesaṃ pāduddhāre thullaccayaṃ. Cakkātikkame pārājikaṃ.

    ਸਚੇਪਿ ਸਕਦ੍ਦਮੇ ਮਗ੍ਗੇ ਏਕਂ ਚਕ੍ਕਂ ਕਦ੍ਦਮੇ ਲਗ੍ਗਂ ਹੋਤਿ, ਦੁਤਿਯਂ ਚਕ੍ਕਂ ਗੋਣਾ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਾ ਪવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਏਕਸ੍ਸ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਨ ਤਾવ ਅવਹਾਰੋ ਹੋਤਿ । ਗੋਣੇ ਪਨ ਪੁਨ ਉਜੁਕਂ ਪਟਿਪਾਦੇਤ੍વਾ ਪਾਜੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਚਕ੍ਕੇ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਚਤੁਯੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਪਨ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਠਾਨਾਨਿ, ਅਟ੍ਠਯੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਤਿਂਸਾਤਿ – ਏਤੇਨੁਪਾਯੇਨ ਯੁਤ੍ਤਯਾਨਸ੍ਸ ਠਾਨਭੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Sacepi sakaddame magge ekaṃ cakkaṃ kaddame laggaṃ hoti, dutiyaṃ cakkaṃ goṇā parivattentā pavattenti, ekassa ṭhitattā na tāva avahāro hoti . Goṇe pana puna ujukaṃ paṭipādetvā pājentassa ṭhitacakke kesaggamattaṃ phuṭṭhokāsaṃ atikkante pārājikaṃ. Catuyuttakassa pana aṭṭhārasa ṭhānāni, aṭṭhayuttakassa catuttiṃsāti – etenupāyena yuttayānassa ṭhānabhedo veditabbo.

    ਯਂ ਪਨ ਅਯੁਤ੍ਤਕਂ ਧੁਰੇ ਏਕਾਯ ਪਚ੍ਛਤੋ ਚ ਦ੍વੀਹਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਨੀਹਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਿਣ੍ਣਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਨੀਨਂ ਚਕ੍ਕਾਨਞ੍ਚ વਸੇਨ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ। ਸਚੇ ਧੁਰੇ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਨੀ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗੇ ਕਪ੍ਪਕਤਾ ਹੋਤਿ, ਛ ਠਾਨਾਨਿ। ਪਚ੍ਛਤੋ ਪਨ ਅਨੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਤ੍વਾ ਧੁਰੇ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤਸ੍ਸੇવ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਨੀવਸੇਨ ਤੀਣਿ વਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ વਾ ਠਾਨਾਨਿ। ਧੁਰੇਨ ਫਲਕਸ੍ਸ વਾ ਦਾਰੁਕਸ੍ਸ વਾ ਉਪਰਿ ਠਪਿਤਸ੍ਸ ਤੀਣਿ ਠਾਨਾਨਿ। ਤਥਾ ਪਥવਿਯਂ ਠਪਿਤਸ੍ਸ। ਤਂ ਧੁਰਂਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ વਾ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ વਾ ਪੁਰਤੋ ਚ ਪਚ੍ਛਤੋ ਚ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਚਕ੍ਕਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਚਕ੍ਕਾਨਿ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਦ੍વੀਹਿ ਅਕ੍ਖਸੀਸੇਹਿ ਦਾਰੂਨਂ ਉਪਰਿ ਠਪਿਤਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਠਾਨਾਨਿ। ਤਂ ਕਡ੍ਢਨ੍ਤੋ વਾ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ વਾ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਭੂਮਿਯਂ ਠਪਿਤਸ੍ਸ ਧੁਰੇਨ ਚ ਚਤੂਹਿ ਚ ਅਕ੍ਖੁਦ੍ਧੀਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤવਸੇਨ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ। ਤਂ ਧੁਰੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਡ੍ਢਤੋ ਉਦ੍ਧੀਨਂ ਪਚ੍ਛਿਮਨ੍ਤੇਹਿ ਪੁਰਿਮਨ੍ਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਉਦ੍ਧੀਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਡ੍ਢਤੋ ਉਦ੍ਧੀਨਂ ਪੁਰਿਮਨ੍ਤੇਹਿ ਪਚ੍ਛਿਮਨ੍ਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਸ੍ਸੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਡ੍ਢਤੋ ਉਦ੍ਧੀਨਂਯੇવ ਤਿਰਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਮਜ੍ਝੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਕ੍ਖਿਪਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਪਥવਿਤੋ ਮੁਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਥ ਉਦ੍ਧਿਖਾਣੁਕਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਮਮੇવ ਬਾਹਂ ਕਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝੇ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਅਕ੍ਖਸੀਸਾਨਿ ਪવੇਸਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਤਲਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਂ ਪਥવਿਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਉਦ੍ਧਞ੍ਚ ਫੁਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਾਤਿਕ੍ਕਮવਸੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਭੂਮਿਯਂ ਨਾਭਿਯਾ ਠਪਿਤਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਏਕਮੇવ ਠਾਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ। ਨੇਮਿਪਸ੍ਸੇਨ ਚ ਨਾਭਿਯਾ ਚ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਠਿਤਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਠਾਨਾਨਿ। ਨੇਮਿਯਾ ਉਟ੍ਠਿਤਭਾਗਂ ਪਾਦੇਨ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ ਫੁਸਾਪੇਤ੍વਾ ਅਰੇਸੁ વਾ ਨੇਮਿਯਾ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਟ੍ਠਾਨਂ ਠਾਨਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਿਤੇਪਿ ਅવਸੇਸਟ੍ਠਾਨੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Yaṃ pana ayuttakaṃ dhure ekāya pacchato ca dvīhi upatthambhinīhi upatthambhetvā ṭhapitaṃ, tassa tiṇṇaṃ upatthambhinīnaṃ cakkānañca vasena pañca ṭhānāni. Sace dhure upatthambhinī heṭṭhābhāge kappakatā hoti, cha ṭhānāni. Pacchato pana anupatthambhetvā dhure upatthambhitasseva upatthambhinīvasena tīṇi vā cattāri vā ṭhānāni. Dhurena phalakassa vā dārukassa vā upari ṭhapitassa tīṇi ṭhānāni. Tathā pathaviyaṃ ṭhapitassa. Taṃ dhuraṃkaḍḍhitvā vā ukkhipitvā vā purato ca pacchato ca ṭhānā cāventassa thullaccayaṃ. Cakkānaṃ patiṭṭhitaṭṭhāne kesaggamattaṃ atikkante pārājikaṃ. Cakkāni apanetvā dvīhi akkhasīsehi dārūnaṃ upari ṭhapitassa dve ṭhānāni. Taṃ kaḍḍhanto vā ukkhipanto vā phuṭṭhokāsaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ. Bhūmiyaṃ ṭhapitassa dhurena ca catūhi ca akkhuddhīhi patiṭṭhitavasena pañca ṭhānāni. Taṃ dhure gahetvā kaḍḍhato uddhīnaṃ pacchimantehi purimante atikkante pārājikaṃ. Uddhīsu gahetvā kaḍḍhato uddhīnaṃ purimantehi pacchimante atikkante pārājikaṃ. Passe gahetvā kaḍḍhato uddhīnaṃyeva tiriyaṃ patiṭṭhitaṭṭhānassa atikkamena pārājikaṃ. Majjhe gahetvā ukkhipato kesaggamattaṃ pathavito mutte pārājikaṃ. Atha uddhikhāṇukā na honti, samameva bāhaṃ katvā majjhe vijjhitvā akkhasīsāni pavesitāni honti, taṃ heṭṭhimatalassa samantā sabbaṃ pathaviṃ phusitvā tiṭṭhati. Tattha catūsu disāsu uddhañca phuṭṭhaṭṭhānātikkamavasena pārājikaṃ veditabbaṃ. Bhūmiyaṃ nābhiyā ṭhapitacakkassa ekameva ṭhānaṃ, tassa pañcahākārehi paricchedo. Nemipassena ca nābhiyā ca phusitvā ṭhitassa dve ṭhānāni. Nemiyā uṭṭhitabhāgaṃ pādena akkamitvā bhūmiyaṃ phusāpetvā aresu vā nemiyā vā gahetvā ukkhipantassa attanā kataṭṭhānaṃ ṭhānaṃ na hoti, tasmā tasmiṃ ṭhitepi avasesaṭṭhāne atikkantamatte pārājikaṃ.

    ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਪਿਤਚਕ੍ਕਸ੍ਸਾਪਿ ਦ੍વੇ ਠਾਨਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਂ ਭਿਤ੍ਤਿਤੋ ਮੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਪਚ੍ਛਾ ਪਥવਿਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤੁਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਠਮਂ ਭੂਮਿਤੋ ਮੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਚੇ ਭਿਤ੍ਤਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਥ ਅਰੇਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਕਡ੍ਢਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋਕਾਸਸ੍ਸ ਉਪਰਿਮੋ ਅਨ੍ਤੋ ਹੇਟ੍ਠਿਮਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੇ ਯਾਨੇ ਯਾਨਸਾਮਿਕੋ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਰਣੀਯੇਨ ਓਰੋਹਿਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਥਞ੍ਞੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਟਿਪਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਆਰਕ੍ਖਸੁਞ੍ਞਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ, ‘‘ਯਾਨਂ ਅવਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਰੋਹਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਯੋਗਂ વਿਨਾਯੇવ ਗੋਣਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾ, ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਸੇਸਂ ਨਾવਾਯਂ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸਨ੍ਤਿ।

    Bhittiṃ nissāya ṭhapitacakkassāpi dve ṭhānāni. Tattha paṭhamaṃ bhittito mocentassa thullaccayaṃ. Pacchā pathavito kesaggamattuddhāre pārājikaṃ. Paṭhamaṃ bhūmito mocentassa pana sace bhittiyaṃ patiṭṭhitaṭṭhānaṃ na kuppati, eseva nayo. Atha aresu gahetvā heṭṭhā kaḍḍhantassa bhittiṃ phusitvā ṭhitokāsassa uparimo anto heṭṭhimaṃ atikkamati, pārājikaṃ. Maggappaṭipanne yāne yānasāmiko kenacideva karaṇīyena orohitvā maggā okkanto hoti, athañño bhikkhu paṭipathaṃ āgacchanto ārakkhasuññaṃ passitvā, ‘‘yānaṃ avaharissāmī’’ti ārohati, tassa payogaṃ vināyeva goṇā gahetvā pakkantā, avahāro natthi. Sesaṃ nāvāyaṃ vuttasadisanti.

    ਯਾਨਟ੍ਠਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Yānaṭṭhakathā niṭṭhitā.

    ਭਾਰਟ੍ਠਕਥਾ

    Bhāraṭṭhakathā

    ੧੦੧. ਇਤੋ ਪਰਂ ਭਾਰੋਯੇવ ਭਾਰਟ੍ਠਂ। ਸੋ ਸੀਸਭਾਰਾਦਿવਸੇਨ ਚਤੁਧਾ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਤਤ੍ਥ ਸੀਸਭਾਰਾਦੀਸੁ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਂ ਸੀਸਾਦੀਨਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ਸੀਸਸ੍ਸ ਤਾવ ਪੁਰਿਮਗਲੇ ਗਲવਾਟਕੋ, ਪਿਟ੍ਠਿਗਲੇ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਕੇਸਨ੍ਤੇ ਆવਟ੍ਟੋ ਹੋਤਿ, ਗਲਸ੍ਸੇવ ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਕੇਸਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਕਣ੍ਣਚੂਲ਼ਿਕਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਅਧੋਭਾਗੋ ਚਾਤਿ ਅਯਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਤਤੋ ਉਪਰਿ ਸੀਸਂ। ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਭਾਰੋ ਸੀਸਭਾਰੋ ਨਾਮ।

    101. Ito paraṃ bhāroyeva bhāraṭṭhaṃ. So sīsabhārādivasena catudhā dassito. Tattha sīsabhārādīsu asammohatthaṃ sīsādīnaṃ paricchedo veditabbo. Tattha sīsassa tāva purimagale galavāṭako, piṭṭhigale kesañci kesante āvaṭṭo hoti, galasseva ubhosu passesu kesañci kesā oruyha jāyanti, ye kaṇṇacūḷikāti vuccanti, tesaṃ adhobhāgo cāti ayaṃ heṭṭhimaparicchedo, tato upari sīsaṃ. Etthantare ṭhitabhāro sīsabhāro nāma.

    ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਕਣ੍ਣਚੂਲ਼ਿਕਾਹਿ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ, ਕਪ੍ਪਰੇਹਿ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪਰਿ, ਪਿਟ੍ਠਿਗਲਾવਤ੍ਤਤੋ ਚ ਗਲવਾਟਕਤੋ ਚ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ, ਪਿਟ੍ਠਿવੇਮਜ੍ਝਾવਤ੍ਤਤੋ ਚ ਉਰਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮਜ੍ਝੇ ਹਦਯਆવਾਟਤੋ ਚ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪਰਿ ਖਨ੍ਧੋ। ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਭਾਰੋ ਖਨ੍ਧਭਾਰੋ ਨਾਮ।

    Ubhosu passesu kaṇṇacūḷikāhi paṭṭhāya heṭṭhā, kapparehi paṭṭhāya upari, piṭṭhigalāvattato ca galavāṭakato ca paṭṭhāya heṭṭhā, piṭṭhivemajjhāvattato ca uraparicchedamajjhe hadayaāvāṭato ca paṭṭhāya upari khandho. Etthantare ṭhitabhāro khandhabhāro nāma.

    ਪਿਟ੍ਠਿવੇਮਜ੍ਝਾવਤ੍ਤਤੋ ਪਨ ਹਦਯਆવਾਟਤੋ ਚ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ ਯਾવ ਪਾਦਨਖਸਿਖਾ, ਅਯਂ ਕਟਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ। ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਸਰੀਰੇ ਠਿਤਭਾਰੋ ਕਟਿਭਾਰੋ ਨਾਮ।

    Piṭṭhivemajjhāvattato pana hadayaāvāṭato ca paṭṭhāya heṭṭhā yāva pādanakhasikhā, ayaṃ kaṭiparicchedo. Etthantare samantato sarīre ṭhitabhāro kaṭibhāro nāma.

    ਕਪ੍ਪਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਯਾવ ਹਤ੍ਥਨਖਸਿਖਾ, ਅਯਂ ਓਲਮ੍ਬਕਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ। ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤਭਾਰੋ ਓਲਮ੍ਬਕੋ ਨਾਮ।

    Kapparato paṭṭhāya pana heṭṭhā yāva hatthanakhasikhā, ayaṃ olambakaparicchedo. Etthantare ṭhitabhāro olambako nāma.

    ਇਦਾਨਿ ਸੀਸੇ ਭਾਰਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਯਂ ਅਪੁਬ੍ਬવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘‘ਇਦਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਤ੍ਥ ਯਾਹੀ’’ਤਿ ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਅਨਾਣਤ੍ਤੋ ਸਯਮੇવ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਇਦਂ ਨਾਮ ਦੇਥ, ਅਹਂ વੋ ਭਣ੍ਡਂ વਹਾਮੀ’’ਤਿ ਤੇਸਂ ਭਣ੍ਡਂ ਸੀਸੇਨ ਆਦਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਆਮਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸੀਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤੋવ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਘਂਸਨ੍ਤੋ ਸਾਰੇਤਿਪਿ ਪਚ੍ਚਾਸਾਰੇਤਿਪਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਖਨ੍ਧਂ ਓਰੋਪਿਤਮਤ੍ਤੇ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ‘‘વਹਤੂ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਹਿ ਪਨ ਅਨਾਣਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਖਨ੍ਧਂ ਪਨ ਅਨੋਰੋਪੇਤ੍વਾਪਿ ਸੀਸਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਮੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਯਮਕਭਾਰਸ੍ਸ ਪਨ ਏਕੋ ਭਾਰੋ ਸੀਸੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਏਕੋ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ, ਤਤ੍ਥ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਠਾਨਾਨਂ વਸੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਯਂ ਪਨ ਸੁਦ੍ਧਸੀਸਭਾਰਾਦੀਨਂਯੇવ વਸੇਨ ਦੇਸਨਾ ਆਰਦ੍ਧਾ। ਯੋ ਚਾਯਂ ਸੀਸਭਾਰੇ વੁਤ੍ਤੋ, ਖਨ੍ਧਭਾਰਾਦੀਸੁਪਿ ਅਯਮੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।

    Idāni sīse bhārantiādīsu ayaṃ apubbavinicchayo – yo bhikkhu ‘‘idaṃ gahetvā ettha yāhī’’ti sāmikehi anāṇatto sayameva ‘‘mayhaṃ idaṃ nāma detha, ahaṃ vo bhaṇḍaṃ vahāmī’’ti tesaṃ bhaṇḍaṃ sīsena ādāya gacchanto theyyacittena taṃ bhaṇḍaṃ āmasati, dukkaṭaṃ. Yathāvuttasīsaparicchedaṃ anatikkāmentova ito cito ca ghaṃsanto sāretipi paccāsāretipi, thullaccayaṃ. Khandhaṃ oropitamatte kiñcāpi sāmikānaṃ ‘‘vahatū’’ti cittaṃ atthi, tehi pana anāṇattattā pārājikaṃ. Khandhaṃ pana anoropetvāpi sīsato kesaggamattaṃ mocentassa pārājikaṃ. Yamakabhārassa pana eko bhāro sīse patiṭṭhāti, eko piṭṭhiyaṃ, tattha dvinnaṃ ṭhānānaṃ vasena vinicchayo veditabbo. Ayaṃ pana suddhasīsabhārādīnaṃyeva vasena desanā āraddhā. Yo cāyaṃ sīsabhāre vutto, khandhabhārādīsupi ayameva vinicchayo.

    ਹਤ੍ਥੇ ਭਾਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਓਲਮ੍ਬਕੋ ‘‘ਹਤ੍ਥੇ ਭਾਰੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ।

    Hatthebhāranti ettha pana hatthena gahitattā olambako ‘‘hatthe bhāro’’ti vutto.

    ਸੋ ਪਠਮਂਯੇવ ਭੂਮਿਤੋ વਾ ਗਹਿਤੋ ਹੋਤੁ, ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸੀਸਾਦੀਹਿ વਾ, ‘‘ਹਤ੍ਥੇ ਭਾਰੋ’’ ਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ । ਤਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਤਾਦਿਸਂ ਗਹਨਟ੍ਠਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ વਾ ਗਚ੍ਛਾਦੀਸੁ વਾ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਭੂਮਿਤੋ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਤੇਸਂ ਭਾਰਾਨਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਪਾਤਰਾਸਾਦਿਕਾਰਣਾ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ।

    So paṭhamaṃyeva bhūmito vā gahito hotu, suddhacittena sīsādīhi vā, ‘‘hatthe bhāro’’ tveva saṅkhyaṃ gacchati . Taṃ theyyacittena tādisaṃ gahanaṭṭhānaṃ disvā bhūmiyaṃ vā gacchādīsu vā nikkhipantassa hatthato muttamatte pārājikaṃ. Bhūmito gaṇhātīti ettha pana tesaṃ bhārānaṃ yaṃkiñci pātarāsādikāraṇā suddhacittena bhūmiyaṃ nikkhipitvā puna theyyacittena kesaggamattaṃ uddharantassa pārājikanti.

    ਭਾਰਟ੍ਠਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Bhāraṭṭhakathā niṭṭhitā.

    ਆਰਾਮਟ੍ਠਕਥਾ

    Ārāmaṭṭhakathā

    ੧੦੨. ਆਰਾਮਟ੍ਠੇਪਿ – ਆਰਾਮਂ ਤਾવ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਆਰਾਮੋ ਨਾਮ ਪੁਪ੍ਫਾਰਾਮੋ ਫਲਾਰਾਮੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੇਸੁ વਸ੍ਸਿਕਾਦੀਨਂ ਪੁਪ੍ਫਨਕੋ ਪੁਪ੍ਫਾਰਾਮੋ। ਅਮ੍ਬਫਲਾਦੀਨਂ ਫਲਨਕੋ ਫਲਾਰਾਮੋ। ਆਰਾਮੇ ਚਤੂਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਭੂਮਟ੍ਠਾਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯੋ ਏવ।

    102. Ārāmaṭṭhepi – ārāmaṃ tāva dassento ‘‘ārāmo nāma pupphārāmo phalārāmo’’ti āha. Tesu vassikādīnaṃ pupphanako pupphārāmo. Ambaphalādīnaṃ phalanako phalārāmo. Ārāme catūhi ṭhānehi nikkhittassa vinicchayo bhūmaṭṭhādīsu vuttanayo eva.

    ਤਤ੍ਥਜਾਤਕੇ ਪਨ ਮੂਲਨ੍ਤਿ ਉਸੀਰਹਿਰਿવੇਰਾਦਿਕਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਮੂਲਂ, ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍વਾ વਾ ਉਪ੍ਪਾਟਿਤਂ વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯੇਨ ਮੂਲੇਨ વਤ੍ਥੁ ਪੂਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਹਿਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਕਨ੍ਦੋਪਿ ਮੂਲੇਨੇવ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ। ਉਪ੍ਪਾਟੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇਪਿ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮੇવ। ਤਤ੍ਥ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਭਿਸੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਚਨ੍ਤਿ ਭੇਸਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯ વਾ ਰਜਨਤ੍ਥਾਯ વਾ ਉਪਯੋਗਗਮਨੂਪਗਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਰੁਕ੍ਖਤ੍ਤਚਂ; ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍વਾ વਾ ਉਪ੍ਪਾਟਿਤਂ વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੂਲੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤਿ વਸ੍ਸਿਕਮਲ੍ਲਿਕਾਦਿਕਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਤਂ ਓਚਿਨਿਤ੍વਾ વਾ ਓਚਿਨਿਤਂ વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਲਪਦੁਮੇਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪੁਪ੍ਫਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ વਣ੍ਟਂ વਾ ਬਨ੍ਧਨਂ વਾ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਰਕ੍ਖਤਿ। વਣ੍ਟਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਪਨ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਸੂਚਿਕਾ ਹੋਤਿ, ਸਾ ਨ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਫਲਨ੍ਤਿ ਅਮ੍ਬਫਲਤਾਲਫਲਾਦਿਕਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ, ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਤੋ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਰੁਕ੍ਖੇ ਲਗ੍ਗਿਤਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤੋ। ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਭੂਮਟ੍ਠਾਦਿਸਙ੍ਗਹਿਤਮੇવ।

    Tatthajātake pana mūlanti usīrahiriverādikaṃ yaṃkiñci mūlaṃ, taṃ uppāṭetvā vā uppāṭitaṃ vā gaṇhantassa yena mūlena vatthu pūrati, tasmiṃ gahite pārājikaṃ. Kandopi mūleneva saṅgahito. Uppāṭentassa cettha appamattakepi acchinne thullaccayameva. Tattha vinicchayo bhise vuttanayeneva veditabbo. Tacanti bhesajjatthāya vā rajanatthāya vā upayogagamanūpagaṃ yaṃkiñci rukkhattacaṃ; taṃ uppāṭetvā vā uppāṭitaṃ vā gaṇhantassa mūle vuttanayena pārājikaṃ. Pupphanti vassikamallikādikaṃ yaṃkiñci pupphaṃ, taṃ ocinitvā vā ocinitaṃ vā gaṇhantassa uppalapadumesu vuttanayena pārājikaṃ. Pupphānampi hi vaṇṭaṃ vā bandhanaṃ vā acchinnaṃ rakkhati. Vaṇṭabbhantare pana kesañci sūcikā hoti, sā na rakkhati. Phalanti ambaphalatālaphalādikaṃ yaṃkiñci, taṃ rukkhato gaṇhantassa vinicchayo rukkhe laggitakathāyaṃ vutto. Apanetvā ṭhapitaṃ bhūmaṭṭhādisaṅgahitameva.

    ਆਰਾਮਂ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਤੀਤਿ ਪਰਸਨ੍ਤਕਂ ‘‘ਮਮ ਸਨ੍ਤਕੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਮੁਸਾ ਭਣਿਤ੍વਾ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਤਿ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ વਿਮਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲਤਾਯ ਬਲવਨਿਸ੍ਸਿਤਾਦਿਭਾવੇਨ વਾ ਆਰਾਮਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਸਂਸਯਂ ਜਨੇਤਿ। ਕਥਂ? ਤਞ੍ਹਿ ਤਥਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯਪ੍ਪਸੁਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਾਮਿਕੋ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ – ‘‘ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਇਮਂ ਆਰਾਮਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਤੁਂ, ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ। ਏવਂ ਤਸ੍ਸ વਿਮਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਤੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ।

    Ārāmaṃ abhiyuñjatīti parasantakaṃ ‘‘mama santako aya’’nti musā bhaṇitvā abhiyuñjati, adinnādānassa payogattā dukkaṭaṃ. Sāmikassa vimatiṃuppādetīti vinicchayakusalatāya balavanissitādibhāvena vā ārāmasāmikassa saṃsayaṃ janeti. Kathaṃ? Tañhi tathā vinicchayappasutaṃ disvā sāmiko cinteti – ‘‘sakkhissāmi nu kho ahaṃ imaṃ ārāmaṃ attano kātuṃ, na sakkhissāmi nu kho’’ti. Evaṃ tassa vimati uppajjamānā tena uppāditā hoti, tasmā thullaccayaṃ āpajjati.

    ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ ਯਦਾ ਪਨ ਸਾਮਿਕੋ ‘‘ਅਯਂ ਥਦ੍ਧੋ ਕਕ੍ਖਲ਼ੋ ਜੀવਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਰਾਯਮ੍ਪਿ ਮੇ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਅਲਂ ਦਾਨਿ ਮਯ੍ਹਂ ਇਮਿਨਾ ਆਰਾਮੇਨਾ’’ਤਿ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਕੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸਚੇ ਸਯਮ੍ਪਿ ਕਤਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਸਾਮਿਕੇਨ ਧੁਰੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਪਿ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਕੋ ਧੁਰਂ ਅਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾવ ‘‘ਇਮਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਮਮ ਆਣਾਪવਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਕਿਙ੍ਕਾਰਪ੍ਪਟਿਸ੍ਸਾવਿਭਾવੇ ਨਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦਾਤਬ੍ਬਭਾવੇ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋ ਹੋਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾવ। ਅਥਾਪਿ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਕੋ ‘‘ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨ ਦਾਨਿ ਨਂ ਇਮਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਸਾਮਿਕੋ ਪਨ ਨ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪਕ੍ਖਂ ਪਰਿਯੇਸਤਿ, ਕਾਲਂ ਆਗਮੇਤਿ, ‘‘ਲਜ੍ਜਿਪਰਿਸਂ ਤਾવ ਲਭਾਮਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪੁਨ ਗਹਣੇਯੇવ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋ ਹੋਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿਯੇવ। ਯਦਾ ਪਨ ਸੋਪਿ ‘‘ਨ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ, ਸਾਮਿਕੋਪਿ ‘‘ਨ ਲਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ – ਏવਂ ਉਭੋਪਿ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਤਦਾ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਕਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਥ ਪਨ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕੁਰੁਮਾਨੋ ਅਨਿਟ੍ਠਿਤੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਸਾਮਿਕੇਨਪਿ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਅਕਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਭਾવਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋਯੇવ ਤਤੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪੁਪ੍ਫਂ વਾ ਫਲਂ વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ।

    Dhuraṃnikkhipatīti yadā pana sāmiko ‘‘ayaṃ thaddho kakkhaḷo jīvitabrahmacariyantarāyampi me kareyya, alaṃ dāni mayhaṃ iminā ārāmenā’’ti dhuraṃ nikkhipati, abhiyuñjako pārājikaṃ āpajjati. Sace sayampi katadhuranikkhepo hoti, atha ca pana sāmikena dhure nikkhittepi abhiyuñjako dhuraṃ anikkhipitvāva ‘‘imaṃ suṭṭhu pīḷetvā mama āṇāpavattiṃ dassetvā kiṅkārappaṭissāvibhāve naṃ ṭhapetvā dassāmī’’ti dātabbabhāve saussāho hoti, rakkhati tāva. Athāpi abhiyuñjako ‘‘acchinditvā na dāni naṃ imassa dassāmī’’ti dhuraṃ nikkhipati, sāmiko pana na dhuraṃ nikkhipati, pakkhaṃ pariyesati, kālaṃ āgameti, ‘‘lajjiparisaṃ tāva labhāmi, pacchā jānissāmī’’ti puna gahaṇeyeva saussāho hoti, rakkhatiyeva. Yadā pana sopi ‘‘na dassāmī’’ti, sāmikopi ‘‘na lacchāmī’’ti – evaṃ ubhopi dhuraṃ nikkhipanti, tadā abhiyuñjakassa pārājikaṃ. Atha pana abhiyuñjitvā vinicchayaṃ kurumāno aniṭṭhite vinicchaye sāmikenapi dhuranikkhepe akate attano assāmikabhāvaṃ jānantoyeva tato kiñci pupphaṃ vā phalaṃ vā gaṇhāti, bhaṇḍagghena kāretabbo.

    ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਨ੍ਤੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ વਾ ਰਾਜਕੁਲੇ વਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ। ਸਾਮਿਕਂ ਪਰਾਜੇਤੀਤਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯਿਕਾਨਂ ਉਕ੍ਕੋਚਂ ਦਤ੍વਾ ਕੂਟਸਕ੍ਖਿਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਆਰਾਮਸਾਮਿਕਂ ਜਿਨਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਤਸ੍ਸੇવ, ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਾਧਨੇ ਪવਤ੍ਤਾਨਂ ਕੂਟવਿਨਿਚ੍ਛਯਿਕਾਨਮ੍ਪਿ ਕੂਟਸਕ੍ਖੀਨਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪવਸੇਨੇવ ਪਰਾਜਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੋ ਹਿ ਅਪਰਾਜਿਤੋવ ਹੋਤਿ। ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਪਰਜ੍ਜਤੀਤਿ ਸਚੇਪਿ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਯਂ ਪਰਾਜਯਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ; ਏવਮ੍ਪਿ ਮੁਸਾવਾਦੇਨ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਪੀਲ਼ਾਕਰਣਪਚ੍ਚਯਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ।

    Dhammaṃ carantoti bhikkhusaṅghe vā rājakule vā vinicchayaṃ karonto. Sāmikaṃ parājetīti vinicchayikānaṃ ukkocaṃ datvā kūṭasakkhiṃ otāretvā ārāmasāmikaṃ jinātīti attho. Āpatti pārājikassāti na kevalaṃ tasseva, sañcicca tassa atthasādhane pavattānaṃ kūṭavinicchayikānampi kūṭasakkhīnampi sabbesaṃ pārājikaṃ. Ettha ca sāmikassa dhuranikkhepavaseneva parājayo veditabbo. Anikkhittadhuro hi aparājitova hoti. Dhammaṃ caranto parajjatīti sacepi dhammena vinayena satthusāsanena vinicchayassa pavattattā sayaṃ parājayaṃ pāpuṇāti; evampi musāvādena sāmikānaṃ pīḷākaraṇapaccayā thullaccayaṃ āpajjatīti.

    ਆਰਾਮਟ੍ਠਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Ārāmaṭṭhakathā niṭṭhitā.

    વਿਹਾਰਟ੍ਠਕਥਾ

    Vihāraṭṭhakathā

    ੧੦੩. વਿਹਾਰਟ੍ਠੇਪਿ – ਚਤੂਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਅਭਿਯੋਗੇਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਂ ਸਙ੍ਘਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦਿਨ੍ਨਂ વਿਹਾਰਂ વਾ ਪਰਿવੇਣਂ વਾ ਆવਾਸਂ વਾ ਮਹਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਖੁਦ੍ਦਕਮ੍ਪਿ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਤੋ ਅਭਿਯੋਗੋ ਨ ਰੁਹਤਿ। ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁਮ੍ਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਾਭਾવਤੋ। ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ । ਦੀਘਭਾਣਕਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸ ਪਨ ਗਣਸ੍ਸ ਏਕਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾ ਸਨ੍ਤਕਂ ਅਭਿਯੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਤੇ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਾਪੇਤੁਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਆਰਾਮੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ।

    103. Vihāraṭṭhepi – catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ vuttanayameva. Abhiyogepi cettha cātuddisaṃ saṅghaṃ uddissa bhikkhūnaṃ dinnaṃ vihāraṃ vā pariveṇaṃ vā āvāsaṃ vā mahantampi khuddakampi abhiyuñjato abhiyogo na ruhati. Acchinditvā gaṇhitumpi na sakkoti. Kasmā? Sabbesaṃ dhuranikkhepābhāvato. Na hettha sabbe cātuddisā bhikkhū dhuranikkhepaṃ karontīti . Dīghabhāṇakādibhedassa pana gaṇassa ekapuggalassa vā santakaṃ abhiyuñjitvā gaṇhanto sakkoti te dhuraṃ nikkhipāpetuṃ. Tasmā tattha ārāme vuttanayena vinicchayo veditabboti.

    વਿਹਾਰਟ੍ਠਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Vihāraṭṭhakathā niṭṭhitā.

    ਖੇਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾ

    Khettaṭṭhakathā

    ੧੦੪. ਖੇਤ੍ਤਟ੍ਠੇਪਿ – ਖੇਤ੍ਤਂ ਤਾવ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਖੇਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਯਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਂ વਾ ਅਪਰਣ੍ਣਂ વਾ ਜਾਯਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਸਾਲਿਆਦੀਨਿ ਸਤ੍ਤ ਧਞ੍ਞਾਨਿ; ਅਪਰਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਮੁਗ੍ਗਮਾਸਾਦੀਨਿ; ਉਚ੍ਛੁਖੇਤ੍ਤਾਦਿਕਮ੍ਪਿ ਏਤ੍ਥੇવ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ। ਇਧਾਪਿ ਚਤੂਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਤਤ੍ਥਜਾਤਕੇ ਪਨ ਸਾਲਿਸੀਸਾਦੀਨਿ ਨਿਰੁਮ੍ਭਿਤ੍વਾ વਾ ਏਕਮੇਕਂ ਹਤ੍ਥੇਨੇવ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾ ਅਸਿਤੇਨ ਲਾਯਿਤ੍વਾ વਾ ਬਹੂਨਿ ਏਕਤੋ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍વਾ વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਿਂ ਬੀਜੇ વਾ ਸੀਸੇ વਾ ਮੁਟ੍ਠਿਯਂ વਾ ਮੁਗ੍ਗਮਾਸਾਦਿਫਲੇ વਾ વਤ੍ਥੁ ਪੂਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਬਨ੍ਧਨਾ ਮੋਚਿਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਚ੍ਛਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਪਨ ਦਣ੍ਡਕੋ વਾ વਾਕੋ વਾ ਤਚੋ વਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋਪਿ ਰਕ੍ਖਤਿ।

    104. Khettaṭṭhepi – khettaṃ tāva dassento ‘‘khettaṃ nāma yattha pubbaṇṇaṃ vā aparaṇṇaṃ vā jāyatī’’ti āha. Tattha pubbaṇṇanti sāliādīni satta dhaññāni; aparaṇṇanti muggamāsādīni; ucchukhettādikampi ettheva saṅgahitaṃ. Idhāpi catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ vuttanayameva. Tatthajātake pana sālisīsādīni nirumbhitvā vā ekamekaṃ hattheneva chinditvā vā asitena lāyitvā vā bahūni ekato uppāṭetvā vā gaṇhantassa yasmiṃ bīje vā sīse vā muṭṭhiyaṃ vā muggamāsādiphale vā vatthu pūrati, tasmiṃ bandhanā mocitamatte pārājikaṃ. Acchijjamāno pana daṇḍako vā vāko vā taco vā appamattakopi rakkhati.

    વੀਹਿਨਾਲ਼ਂ ਦੀਘਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ, ਯਾવ ਅਨ੍ਤੋਨਾਲ਼ਤੋ વੀਹਿਸੀਸਦਣ੍ਡਕੋ ਨ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਤਾવ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਲ਼ਤੋ ਦਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਿਮਤਲੇ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਸਿਤੇਨ ਲਾਯਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ ਪਨ ਮੁਟ੍ਠਿਗਤੇਸੁ ਹੇਟ੍ਠਾ ਛਿਨ੍ਨੇਸੁਪਿ ਸਚੇ ਸੀਸਾਨਿ ਜਟਿਤਾਨਿ, ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਤਾવ। વਿਜਟੇਤ੍વਾ ਪਨ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਉਕ੍ਖਿਪਤੋ ਸਚੇ વਤ੍ਥੁ ਪੂਰਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਪਨ ਲਾਯਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਸਭੁਸਂ વਾ ਅਭੁਸਂ વਾ ਕਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ ਯੇਨ વਤ੍ਥੁ ਪੂਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਹਿਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਪ੍ਫੋਟੇਤ੍વਾ ਸਾਰਮੇવ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾવ। ਮਦ੍ਦਨਪਪ੍ਫੋਟਨੇਸੁ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਭਾਜਨਗਤੇ ਕਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਭਿਯੋਗੋ ਪਨੇਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯੋ ਏવ।

    Vīhināḷaṃ dīghampi hoti, yāva antonāḷato vīhisīsadaṇḍako na nikkhamati, tāva rakkhati. Kesaggamattampi nāḷato daṇḍakassa heṭṭhimatale nikkhante bhaṇḍagghena kāretabbo. Asitena lāyitvā gaṇhato pana muṭṭhigatesu heṭṭhā chinnesupi sace sīsāni jaṭitāni, rakkhanti tāva. Vijaṭetvā pana kesaggamattampi ukkhipato sace vatthu pūrati, pārājikaṃ. Sāmikehi pana lāyitvā ṭhapitaṃ sabhusaṃ vā abhusaṃ vā katvā gaṇhato yena vatthu pūrati, tasmiṃ gahite pārājikaṃ. Sace parikappeti ‘‘idaṃ madditvā papphoṭetvā sārameva gaṇhissāmī’’ti rakkhati tāva. Maddanapapphoṭanesu ṭhānā cāventassāpi pārājikaṃ natthi, pacchā bhājanagate katamatte pārājikaṃ. Abhiyogo panettha vuttanayo eva.

    ਖੀਲਸਙ੍ਕਮਨਾਦੀਸੁ ਪਥવੀ ਨਾਮ ਅਨਗ੍ਘਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਚੇ ਏਕੇਨੇવ ਖੀਲੇਨ ਇਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਥવਿਪ੍ਪਦੇਸਂ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ વਾ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੀਲੇ ਨਾਮਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾ ਸਙ੍ਕਾਮਿਤਮਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਚ, ਯੇ ਚਸ੍ਸ ਏਕਚ੍ਛਨ੍ਦਾ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਦ੍વੀਹਿ ਖੀਲੇਹਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਪਠਮੇ ਖੀਲੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ; ਦੁਤਿਯੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਤੀਹਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਪਠਮੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਤਤਿਯੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਏવਂ ਬਹੁਕੇਸੁਪਿ ਅવਸਾਨੇ ਦ੍વੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਅવਸਾਨੇ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਏਕੇਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਇਤਰੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨ। ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ।

    Khīlasaṅkamanādīsu pathavī nāma anagghā. Tasmā sace ekeneva khīlena ito kesaggamattampi pathavippadesaṃ sāmikānaṃ passantānaṃ vā apassantānaṃ vā attano santakaṃ karoti, tasmiṃ khīle nāmaṃ chinditvā vā acchinditvā vā saṅkāmitamatte tassa ca, ye cassa ekacchandā, sabbesaṃ pārājikaṃ. Sace pana dvīhi khīlehi gahetabbaṃ hoti, paṭhame khīle thullaccayaṃ; dutiye pārājikaṃ. Sace tīhi gahetabbaṃ hoti, paṭhame dukkaṭaṃ, dutiye thullaccayaṃ, tatiye pārājikaṃ. Evaṃ bahukesupi avasāne dve ṭhapetvā purimehi dukkaṭaṃ, avasāne dvinnaṃ ekena thullaccayaṃ, itarena pārājikaṃ veditabbaṃ. Tañca kho sāmikānaṃ dhuranikkhepena. Evaṃ sabbattha.

    ਰਜ੍ਜੁਂ વਾਤਿ ‘‘ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਞਾਪੇਤੁਕਾਮੋ ਰਜ੍ਜੁਂ વਾ ਪਸਾਰੇਤਿ, ਯਟ੍ਠਿਂ વਾ ਪਾਤੇਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ‘‘ਇਦਾਨਿ ਦ੍વੀਹਿ ਪਯੋਗੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤੇਸਂ ਪਠਮੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਦੁਤਿਯੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Rajjuṃ vāti ‘‘mama santakaṃ ida’’nti ñāpetukāmo rajjuṃ vā pasāreti, yaṭṭhiṃ vā pāteti, dukkaṭaṃ. ‘‘Idāni dvīhi payogehi attano santakaṃ karissāmī’’ti tesaṃ paṭhame thullaccayaṃ, dutiye pārājikaṃ.

    વਤਿਂ વਾਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪવਸੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ਦਾਰੂਨਿ ਨਿਖਣਤਿ, ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਨਾਗਤੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਗਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਤਤ੍ਤਕੇਨ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਸਾਖਾਪਰਿવਾਰੇਨੇવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਸਾਖਾਪਾਤਨੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਏવਂ ਯੇਨ ਯੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਪਯੋਗੇਹਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਅવਸਾਨੇ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਏਕੇਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਇਤਰੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Vatiṃ vāti parassa khettaṃ parikkhepavasena attano kātukāmo dārūni nikhaṇati, payoge payoge dukkaṭaṃ. Ekasmiṃ anāgate thullaccayaṃ, tasmiṃ āgate pārājikaṃ. Sace tattakena asakkonto sākhāparivāreneva attano kātuṃ sakkoti, sākhāpātanepi eseva nayo. Evaṃ yena yena parikkhipitvā attano kātuṃ sakkoti, tattha tattha paṭhamapayogehi dukkaṭaṃ. Avasāne dvinnaṃ ekena thullaccayaṃ, itarena pārājikaṃ veditabbaṃ.

    ਮਰਿਯਾਦਂ વਾਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਮ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਞਾਪੇਤੁਕਾਮੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਖੇਤ੍ਤਮਰਿਯਾਦਂ

    Mariyādaṃ vāti parassa khettaṃ ‘‘mama ida’’nti ñāpetukāmo attano khettamariyādaṃ

    ਕੇਦਾਰਪਾਲ਼ਿਂ ਯਥਾ ਪਰਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਏવਂ ਸਙ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਂਸੁਮਤ੍ਤਿਕਾਦੀਹਿ વਾ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਤਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਕਤਂ વਾ ਪਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਪੁਰਿਮਪਯੋਗੇਹਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਏਕੇਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਇਤਰੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ।

    Kedārapāḷiṃ yathā parassa khettaṃ atikkamati, evaṃ saṅkāmeti, paṃsumattikādīhi vā vaḍḍhetvā vitthataṃ karoti, akataṃ vā pana patiṭṭhāpeti, purimapayogehi dukkaṭaṃ. Dvinnaṃ pacchimānaṃ ekena thullaccayaṃ, itarena pārājikanti.

    ਖੇਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Khettaṭṭhakathā niṭṭhitā.

    વਤ੍ਥੁਟ੍ਠਕਥਾ

    Vatthuṭṭhakathā

    ੧੦੫. વਤ੍ਥੁਟ੍ਠੇਪਿ – વਤ੍ਥੁਂ ਤਾવ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ વਤ੍ਥੁ ਨਾਮ ‘‘ਆਰਾਮવਤ੍ਥੁ વਿਹਾਰવਤ੍ਥੂ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਬੀਜਂ વਾ ਉਪਰੋਪਕੇ વਾ ਅਰੋਪੇਤ੍વਾવ ਕੇવਲਂ ਭੂਮਿਂ ਸੋਧੇਤ੍વਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪਾਕਾਰਾਨਂ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ વਾ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ વਾ ਪੁਪ੍ਫਾਰਾਮਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਠਪਿਤੋ ਭੂਮਿਭਾਗੋ ਆਰਾਮવਤ੍ਥੁ ਨਾਮ। ਏਤੇਨੇવ ਨਯੇਨ ਏਕવਿਹਾਰਪਰਿવੇਣਆવਾਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਠਪਿਤੋ ਭੂਮਿਭਾਗੋ વਿਹਾਰવਤ੍ਥੁ ਨਾਮ। ਯੋਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਆਰਾਮੋ ਚ વਿਹਾਰੋ ਚ ਹੁਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ વਿਨਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਭੂਮਿਮਤ੍ਤੋ ਠਿਤੋ, ਆਰਾਮવਿਹਾਰਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਸੋਪਿ ਆਰਾਮવਿਹਾਰવਤ੍ਥੁਸਙ੍ਗਹੇਨੇવ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ। વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਖੇਤ੍ਤਟ੍ਠੇ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸੋਯੇવਾਤਿ।

    105. Vatthuṭṭhepi – vatthuṃ tāva dassento vatthu nāma ‘‘ārāmavatthu vihāravatthū’’ti āha. Tattha bījaṃ vā uparopake vā aropetvāva kevalaṃ bhūmiṃ sodhetvā tiṇṇaṃ pākārānaṃ yena kenaci parikkhipitvā vā aparikkhipitvā vā pupphārāmādīnaṃ atthāya ṭhapito bhūmibhāgo ārāmavatthu nāma. Eteneva nayena ekavihārapariveṇaāvāsānaṃ atthāya ṭhapito bhūmibhāgo vihāravatthu nāma. Yopi pubbe ārāmo ca vihāro ca hutvā pacchā vinassitvā bhūmimatto ṭhito, ārāmavihārakiccaṃ na karoti, sopi ārāmavihāravatthusaṅgaheneva saṅgahito. Vinicchayo panettha khettaṭṭhe vuttasadisoyevāti.

    વਤ੍ਥੁਟ੍ਠਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Vatthuṭṭhakathā niṭṭhitā.

    ੧੦੬. ਗਾਮਟ੍ਠੇ ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਤਂ વੁਤ੍ਤਮੇવ।

    106. Gāmaṭṭhe yaṃ vattabbaṃ taṃ vuttameva.

    ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠਕਥਾ

    Araññaṭṭhakathā

    ੧੦੭. ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠੇ – ਅਰਞ੍ਞਂ ਤਾવ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਰਞ੍ਞਂ ਨਾਮ ਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਅਰਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਨਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ; ਇਧ ਪਨ ਯਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸਾਰਕ੍ਖਂ, ਯਤੋ ਨ વਿਨਾ ਮੂਲੇਨ ਕਟ੍ਠਲਤਾਦੀਨਿ ਗਹੇਤੁਂ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ‘‘ਅਰਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ – ‘‘ਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਭਾવੋ ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਂ। ਯਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਰਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣੇਨ ਅਰਞ੍ਞਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਞ੍ਚ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਤਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਰਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਆਰਾਮਟ੍ਠਾਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸੋ।

    107. Araññaṭṭhe – araññaṃ tāva dassento ‘‘araññaṃ nāma yaṃ manussānaṃ pariggahitaṃ hoti, taṃ arañña’’nti āha. Tattha yasmā araññaṃ nāma manussānaṃ pariggahitampi atthi, apariggahitampi; idha pana yaṃ pariggahitaṃ sārakkhaṃ, yato na vinā mūlena kaṭṭhalatādīni gahetuṃ labbhanti, taṃ adhippetaṃ. Tasmā ‘‘yaṃ manussānaṃ pariggahitaṃ hotī’’ti vatvā puna ‘‘arañña’’nti vuttaṃ. Tena imamatthaṃ dasseti – ‘‘na pariggahitabhāvo araññassa lakkhaṇaṃ. Yaṃ pana attano araññalakkhaṇena araññaṃ manussānañca pariggahitaṃ, taṃ imasmiṃ atthe arañña’’nti. Tattha vinicchayo ārāmaṭṭhādīsu vuttasadiso.

    ਤਤ੍ਥਜਾਤਕੇਸੁ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਮਹਗ੍ਘਰੁਕ੍ਖੇ ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਲਤਂ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ વੇਤ੍ਤੋਪਿ ਲਤਾਪਿ ਲਤਾ ਏવ; ਤਤ੍ਥ ਯੋ વੇਤ੍ਤੋ વਾ ਲਤਾ વਾ ਦੀਘਾ ਹੋਤਿ, ਮਹਾਰੁਕ੍ਖੇ ਚ ਗਚ੍ਛੇ ਚ વਿਨਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ વਾ વੇਠੇਤ੍વਾ વਾ ਗਤਾ, ਸਾ ਮੂਲੇ ਛਿਨ੍ਨਾਪਿ ਅવਹਾਰਂ ਨ ਜਨੇਤਿ ਅਗ੍ਗੇ ਛਿਨ੍ਨਾਪਿ, ਯਦਾ ਪਨ ਅਗ੍ਗੇਪਿ ਮੂਲੇਪਿ ਛਿਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਅવਹਾਰਂ ਜਨੇਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ વੇਠੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ, વੇਠੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਪਨ ਰੁਕ੍ਖਤੋ ਮੋਚਿਤਮਤ੍ਤਾ ਅવਹਾਰਂ ਜਨੇਤਿ।

    Tatthajātakesu panettha ekasmimpi mahaggharukkhe chinnamatte pārājikaṃ. Lataṃ vāti ettha ca vettopi latāpi latā eva; tattha yo vetto vā latā vā dīghā hoti, mahārukkhe ca gacche ca vinivijjhitvā vā veṭhetvā vā gatā, sā mūle chinnāpi avahāraṃ na janeti agge chinnāpi, yadā pana aggepi mūlepi chinnā hoti, tadā avahāraṃ janeti. Sace pana veṭhetvā ṭhitā hoti, veṭhetvā ṭhitā pana rukkhato mocitamattā avahāraṃ janeti.

    ਤਿਣਂ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਿਣਂ વਾ ਹੋਤੁ ਪਣ੍ਣਂ વਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਿਣਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਗਹਿਤਂ; ਤਂ ਗੇਹਚ੍ਛਦਨਾਦੀਨਮਤ੍ਥਾਯ ਪਰੇਹਿ ਛਿਨ੍ਨਂ વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਤਿਣਪਣ੍ਣਮੇવ, ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ વਾਕਛਲ੍ਲਿ ਆਦਿ, ਯਤ੍ਥ ਸਾਮਿਕਾ ਸਾਲਯਾ, ਤਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਤਚ੍ਛੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤੋ ਅਦ੍ਧਗਤੋਪਿ ਰੁਕ੍ਖੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਯੋ ਪਨ ਅਗ੍ਗੇ ਚ ਮੂਲੇ ਚ ਛਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਸਾਖਾਪਿਸ੍ਸ ਪੂਤਿਕਾ ਜਾਤਾ, ਛਲ੍ਲਿਯੋਪਿ ਗਲ਼ਿਤਾ, ‘‘ਅਯਂ ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਛਡ੍ਡਿਤੋ’’ਤਿ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਲਕ੍ਖਣਚ੍ਛਿਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਯਦਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਛਲ੍ਲਿਯਾ ਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਗੇਹਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਰੁਕ੍ਖੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਯਦਾ ਤਾਨਿ ਕਤਾਨਿ ਅਜ੍ਝਾવੁਤ੍ਥਾਨਿ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਦਾਰੂਨਿਪਿ ਅਰਞ੍ਞੇ વਸ੍ਸੇਨ ਚ ਆਤਪੇਨ ਚ વਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਈਦਿਸਾਨਿਪਿ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਛਡ੍ਡਿਤਾਨੀ’’ਤਿ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਅਰਞ੍ਞਸਾਮਿਕਾ ਏਤੇਸਂ ਅਨਿਸ੍ਸਰਾ। ਯੇਹਿ ਅਰਞ੍ਞਸਾਮਿਕਾਨਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਦਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ, ਤੇ ਏવ ਇਸ੍ਸਰਾ, ਤੇਹਿ ਚ ਤਾਨਿ ਛਡ੍ਡਿਤਾਨਿ, ਨਿਰਾਲਯਾ ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾਤਿ।

    Tiṇaṃvāti ettha tiṇaṃ vā hotu paṇṇaṃ vā, sabbaṃ tiṇaggahaṇeneva gahitaṃ; taṃ gehacchadanādīnamatthāya parehi chinnaṃ vā attanā chinditvā vā gaṇhanto bhaṇḍagghena kāretabbo. Na kevalañca tiṇapaṇṇameva, aññampi yaṃkiñci vākachalli ādi, yattha sāmikā sālayā, taṃ gaṇhanto bhaṇḍagghena kāretabbo. Tacchetvā ṭhapito addhagatopi rukkho na gahetabbo. Yo pana agge ca mūle ca chinno hoti, sākhāpissa pūtikā jātā, challiyopi gaḷitā, ‘‘ayaṃ sāmikehi chaḍḍito’’ti gahetuṃ vaṭṭati. Lakkhaṇacchinnassāpi yadā lakkhaṇaṃ challiyā pariyonaddhaṃ hoti, tadā gahetuṃ vaṭṭati. Gehādīnaṃ atthāya rukkhe chinditvā yadā tāni katāni ajjhāvutthāni ca honti, dārūnipi araññe vassena ca ātapena ca vinassanti, īdisānipi disvā ‘‘chaḍḍitānī’’ti gahetuṃ vaṭṭati. Kasmā? Yasmā araññasāmikā etesaṃ anissarā. Yehi araññasāmikānaṃ deyyadhammaṃ datvā chinnāni, te eva issarā, tehi ca tāni chaḍḍitāni, nirālayā tattha jātāti.

    ਯੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਠਮਂਯੇવ ਅਰਞ੍ਞਪਾਲਾਨਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਦਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਯਥਾਰੁਚਿਤੇ ਰੁਕ੍ਖੇ ਗਾਹਾਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤੇਸਂ ਆਰਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ ਯਥਾਰੁਚਿਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਥਾਪਿ ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਅਦਤ੍વਾ ‘‘ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਰੁਕ੍ਖੇ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ ਤੇਸਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਦਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ ਏવ। ਅਥਾਪਿ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ ‘‘ਦੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ, ‘‘ਦੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਦਾਤਬ੍ਬਮੇવ। ਸਚੇ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਨਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਗਨ੍ਤੁਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਲਦ੍ਧਕਪ੍ਪਮੇવ, ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਕੋਚਿ ਇਸ੍ਸਰਜਾਤਿਕੋ ਧਨਂ ਅਦਤ੍વਾવ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਾਗਂ ਮਾ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વਾਰੇਤਿ, ਅਰਞ੍ਞਪਾਲਾ ਚ ‘‘ਮਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਤਾਪਸਾਨਞ੍ਚ ਭਾਗਂ ਅਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾ ਕੁਤੋ ਲਚ੍ਛਾਮ, ਦੇਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਦਾਤਬ੍ਬਮੇવ।

    Yopi bhikkhu paṭhamaṃyeva araññapālānaṃ deyyadhammaṃ datvā araññaṃ pavisitvā yathārucite rukkhe gāhāpeti, tassa tesaṃ ārakkhaṭṭhānaṃ agantvāpi yathārucitena maggena gantuṃ vaṭṭati. Athāpi pavisanto adatvā ‘‘nikkhamanto dassāmī’’ti rukkhe gāhāpetvā nikkhamanto tesaṃ dātabbaṃ datvā gacchati, vaṭṭati eva. Athāpi ābhogaṃ katvā gacchati ‘‘dehī’’ti vutte ‘‘dassāmī’’ti, ‘‘dehī’’ti vutte dātabbameva. Sace koci attano dhanaṃ datvā ‘‘bhikkhussa gantuṃ dethā’’ti vadati, laddhakappameva, gantuṃ vaṭṭati. Sace pana koci issarajātiko dhanaṃ adatvāva ‘‘bhikkhūnaṃ bhāgaṃ mā gaṇhathā’’ti vāreti, araññapālā ca ‘‘mayaṃ bhikkhūnaṃ tāpasānañca bhāgaṃ agaṇhantā kuto lacchāma, detha, bhante’’ti vadanti, dātabbameva.

    ਯੋ ਪਨ ਅਰਞ੍ਞਪਾਲੇਸੁ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤੇਸੁ વਾ ਕੀਲ਼ਾਪਸੁਤੇਸੁ વਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇਸੁ વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕੁਹਿਂ ਅਰਞ੍ਞਪਾਲਾ’’ਤਿ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾਪਿ ਅਦਿਸ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਯੋਪਿ ਆਰਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋ વਾ ਅਞ੍ਞવਿਹਿਤੋ વਾ ਅਸ੍ਸਤਿਯਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮੇવ। ਯਸ੍ਸਾਪਿ ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚੋਰੋ વਾ ਹਤ੍ਥੀ વਾ વਾਲ਼ਮਿਗੋ વਾ ਮਹਾਮੇਘੋ વਾ વੁਟ੍ਠਹਤਿ, ਸੋ ਚ ਤਮ੍ਹਾ ਉਪਦ੍ਦવਾ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾਯ ਸਹਸਾ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾવ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਪਨ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਪਨ ਅਰਞ੍ਞੇ ਆਰਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਤੋਪਿ ਗਰੁਕਤਰਂ। ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਸ੍ਸ ਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਨੋਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਦੂਰਤੋવ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਇਦਂ ਪਨ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਕਾਸੇਨ ਗਚ੍ਛਤੋਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।

    Yo pana araññapālesu niddāyantesu vā kīḷāpasutesu vā katthaci pakkantesu vā āgantvā ‘‘kuhiṃ araññapālā’’ti pakkositvāpi adisvā gacchati, bhaṇḍadeyyaṃ. Yopi ārakkhaṭṭhānaṃ patvā kammaṭṭhānādīni manasikaronto vā aññavihito vā assatiyā atikkamati, bhaṇḍadeyyameva. Yassāpi taṃ ṭhānaṃ pattassa coro vā hatthī vā vāḷamigo vā mahāmegho vā vuṭṭhahati, so ca tamhā upaddavā muccitukamyatāya sahasā taṃ ṭhānaṃ atikkamati, rakkhati tāva, bhaṇḍadeyyaṃ pana hoti. Idaṃ pana araññe ārakkhaṭṭhānaṃ nāma suṅkaghātatopi garukataraṃ. Suṅkaghātassa hi paricchedaṃ anokkamitvā dūratova pariharanto dukkaṭameva āpajjati. Idaṃ pana theyyacittena pariharantassa ākāsena gacchatopi pārājikameva. Tasmā ettha appamattena bhavitabbanti.

    ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Araññaṭṭhakathā niṭṭhitā.

    ਉਦਕਕਥਾ

    Udakakathā

    ੧੦੮. ਉਦਕੇ ਪਨ – ਭਾਜਨਗਤਨ੍ਤਿ ਉਦਕਦੁਲ੍ਲਭਕਾਲੇ ਉਦਕਮਣਿਕਾਦੀਸੁ ਭਾਜਨੇਸੁ ਸਙ੍ਗੋਪੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ; ਤਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਭਾਜਨੇ ਠਪਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਭਾਜਨਂ ਆવਿਞ੍ਛਿਤ੍વਾ વਾ ਛਿਦ੍ਦਂ ਕਤ੍વਾ વਾ ਤਤ੍ਥ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਤਲ਼ਾਕੇਸੁ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਿਤੇਲੇਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    108. Udake pana – bhājanagatanti udakadullabhakāle udakamaṇikādīsu bhājanesu saṅgopetvā ṭhapitaṃ; taṃ yasmiṃ bhājane ṭhapitaṃ hoti, taṃ bhājanaṃ āviñchitvā vā chiddaṃ katvā vā tattha pokkharaṇītaḷākesu ca attano bhājanaṃ pavesetvā gaṇhantassa sappitelesu vuttanayena vinicchayo veditabbo.

    ਮਰਿਯਾਦਚ੍ਛੇਦਨੇ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਕਭੂਤਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਮ੍ਪਿ ਮਰਿਯਾਦਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਤਞ੍ਚ ਪਨ ਪਹਾਰੇ ਪਹਾਰੇ ਹੋਤਿ। ਅਨ੍ਤੋਠਤ੍વਾ ਬਹਿਮੁਖੋ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਬਹਿ ਅਨ੍ਤੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਬਹਿ ਠਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਮੁਖੋ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤੋਅਨ੍ਤੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਨ੍ਤੋ ਚ ਬਹਿ ਚ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਮਜ੍ਝੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਮਰਿਯਾਦਂ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਤ੍વਾ ਗਾવੋ ਪਕ੍ਕੋਸਤਿ, ਗਾਮਦਾਰਕੇਹਿ વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤਿ, ਤਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਖੁਰੇਹਿ ਮਰਿਯਾਦਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਨੇવ ਛਿਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ। ਮਰਿਯਾਦਂ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਤ੍વਾ ਗਾવੋ ਉਦਕੇ ਪવੇਸੇਤਿ, ਗਾਮਦਾਰਕੇਹਿ વਾ ਪવੇਸਾਪੇਤਿ, ਤਾਹਿ ਉਟ੍ਠਾਪਿਤવੀਚਿਯੋ ਮਰਿਯਾਦਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਗਾਮਦਾਰਕੇ વਾ ‘‘ਉਦਕੇ ਕੀਲ਼ਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੇ વਾ ਉਤ੍ਰਾਸੇਤਿ, ਤੇਹਿ ਉਟ੍ਠਾਪਿਤવੀਚਿਯੋਪਿ ਮਰਿਯਾਦਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਅਨ੍ਤੋਉਦਕੇ ਜਾਤਰੁਕ੍ਖਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ ਛਿਨ੍ਦਾਪੇਤਿ, ਤੇਨਪਿ ਪਤਨ੍ਤੇਨ ਉਟ੍ਠਾਪਿਤવੀਚਿਯੋ ਮਰਿਯਾਦਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਨੇવ ਛਿਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ। ਮਰਿਯਾਦਂ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਤ੍વਾ ਤਲ਼ਾਕਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਤਲ਼ਾਕਤੋ ਨਿਬ੍ਬਹਨਉਦਕਂ વਾ ਨਿਦ੍ਧਮਨਤੁਮ੍ਬਂ વਾ ਪਿਦਹਤਿ, ਅਞ੍ਞਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ વਾ ਉਦਕਂ ਯਥਾ ਏਤ੍ਥ ਪવਿਸਤਿ, ਏવਂ ਪਾਲ਼ਿਂ વਾ ਬਨ੍ਧਤਿ, ਮਾਤਿਕਂ વਾ ਉਜੁਕਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿਭਾਗੇ ਠਿਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤਲ਼ਾਕਂ વਾ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਉਦਕਂ ਮਰਿਯਾਦਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤੇਨੇવ ਛਿਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਉਦਕਗ੍ਘਾਨੁਰੂਪੇਨ ਅવਹਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ।

    Mariyādacchedane pana tattha jātakabhūtagāmena saddhimpi mariyādaṃ chindantassa adinnādānapayogattā dukkaṭaṃ. Tañca pana pahāre pahāre hoti. Antoṭhatvā bahimukho chindanto bahi antena kāretabbo. Bahi ṭhatvā antomukho chindanto antoantena kāretabbo. Anto ca bahi ca chinditvā majjhe ṭhapetvā taṃ chindanto majjhena kāretabbo. Mariyādaṃ dubbalaṃ katvā gāvo pakkosati, gāmadārakehi vā pakkosāpeti, tā āgantvā khurehi mariyādaṃ chindanti, teneva chinnā hoti. Mariyādaṃ dubbalaṃ katvā gāvo udake paveseti, gāmadārakehi vā pavesāpeti, tāhi uṭṭhāpitavīciyo mariyādaṃ bhinditvā gacchanti. Gāmadārake vā ‘‘udake kīḷathā’’ti vadati, kīḷante vā utrāseti, tehi uṭṭhāpitavīciyopi mariyādaṃ chinditvā gacchanti. Antoudake jātarukkhaṃ chindati, aññena vā chindāpeti, tenapi patantena uṭṭhāpitavīciyo mariyādaṃ chinditvā gacchanti, teneva chinnā hoti. Mariyādaṃ dubbalaṃ katvā taḷākarakkhaṇatthāya taḷākato nibbahanaudakaṃ vā niddhamanatumbaṃ vā pidahati, aññato gacchantaṃ vā udakaṃ yathā ettha pavisati, evaṃ pāḷiṃ vā bandhati, mātikaṃ vā ujukaṃ karoti, tassa uparibhāge ṭhitaṃ attano taḷākaṃ vā bhindati, ussannaṃ udakaṃ mariyādaṃ gahetvā gacchati, teneva chinnā hoti. Sabbattha nikkhantaudakagghānurūpena avahārena kāretabbo.

    ਨਿਦ੍ਧਮਨਪਨਾਲ਼ਿਂ ਉਗ੍ਘਾਟੇਤ੍વਾ ਨੀਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਚੇ ਪਨ ਤੇਨ ਮਰਿਯਾਦਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲਾਯ ਕਤਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ વਾ ਅਨਾਣਤ੍ਤੇਹਿ ਗਾਮਦਾਰਕੇਹਿ ਆਰੋਪਿਤਾ વਾ ਗਾવਿਯੋ ਖੁਰੇਹਿ ਮਰਿਯਾਦਂ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋਯੇવ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਅਨਾਣਤ੍ਤੇਹਿ વਾ ਗਾਮਦਾਰਕੇਹਿ ਉਦਕੇ ਪવੇਸਿਤਾ વੀਚਿਯੋ ਉਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਗਾਮਦਾਰਕਾ વਾ ਸਯਮੇવ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਾ ਉਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋਉਦਕੇ વਾ ਰੁਕ੍ਖੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਛਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਪਤਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਉਟ੍ਠਾਪਿਤਾ વੀਚਿਯੋ ਮਰਿਯਾਦਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਸਚੇਪਿ ਮਰਿਯਾਦਂ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਤ੍વਾ ਸੁਕ੍ਖਤਲ਼ਾਕਸ੍ਸ ਉਦਕਨਿਬ੍ਬਹਨਟ੍ਠਾਨਂ વਾ ਉਦਕਨਿਦ੍ਧਮਨਤੁਮ੍ਬਂ વਾ ਪਿਦਹਤਿ, ਅਞ੍ਞਤੋ ਗਮਨਮਗ੍ਗੇ વਾ ਪਾਲ਼ਿਂ ਬਨ੍ਧਤਿ, ਸੁਕ੍ਖਮਾਤਿਕਂ વਾ ਉਜੁਕਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਦੇવੇ વੁਟ੍ਠੇ ਉਦਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਰਿਯਾਦਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ।

    Niddhamanapanāḷiṃ ugghāṭetvā nīharantassāpi eseva nayo. Sace pana tena mariyādāya dubbalāya katāya attano dhammatāya āgantvā vā anāṇattehi gāmadārakehi āropitā vā gāviyo khurehi mariyādaṃ bhindanti, attanoyeva dhammatāya anāṇattehi vā gāmadārakehi udake pavesitā vīciyo uṭṭhāpenti, gāmadārakā vā sayameva pavisitvā kīḷantā uṭṭhāpenti antoudake vā rukkho aññena chijjamāno patitvā uṭṭhāpeti, uṭṭhāpitā vīciyo mariyādaṃ chindanti, sacepi mariyādaṃ dubbalaṃ katvā sukkhataḷākassa udakanibbahanaṭṭhānaṃ vā udakaniddhamanatumbaṃ vā pidahati, aññato gamanamagge vā pāḷiṃ bandhati, sukkhamātikaṃ vā ujukaṃ karoti, pacchā deve vuṭṭhe udakaṃ āgantvā mariyādaṃ bhindati, sabbattha bhaṇḍadeyyaṃ.

    ਯੋ ਪਨ ਨਿਦਾਘੇ ਸੁਕ੍ਖવਾਪਿਯਾ ਮਰਿਯਾਦਂ ਯਾવ ਤਲਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਦੇવੇ વੁਟ੍ਠੇ ਆਗਤਾਗਤਂ ਉਦਕਂ ਪਲਾਯਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਯਤ੍ਤਕਂ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਤੋ ਪਾਦਮਤ੍ਤਗ੍ਘਨਕਮ੍ਪਿ ਅਦੇਨ੍ਤੋ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਅਸ੍ਸਮਣੋ ਹੋਤਿ।

    Yo pana nidāghe sukkhavāpiyā mariyādaṃ yāva talaṃ pāpetvā chindati, pacchā deve vuṭṭhe āgatāgataṃ udakaṃ palāyati, bhaṇḍadeyyaṃ. Yattakaṃ tappaccayā sassaṃ uppajjati, tato pādamattagghanakampi adento sāmikānaṃ dhuranikkhepena assamaṇo hoti.

    ਯਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਂ ਤਲ਼ਾਕਂ ਹੋਤਿ; ਤਲ਼ਾਕੇ ਉਦਕਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਇਸ੍ਸਰਾ। ਹੇਟ੍ਠਤੋ ਪਨਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸਸ੍ਸਪਾਲਨਤ੍ਥਂ ਤਲ਼ਾਕਤੋ ਮਹਾਮਾਤਿਕਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਖੇਤ੍ਤਮਜ੍ਝੇਨ ਯਾਤਿ, ਸਾਪਿ ਸਦਾ ਸਨ੍ਦਨਕਾਲੇ ਸਬ੍ਬਸਾਧਾਰਣਾ। ਤਤੋ ਪਨ ਖੁਦ੍ਦਕਮਾਤਿਕਾ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੇਦਾਰੇਸੁ ਉਦਕਂ ਪવੇਸੇਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਨਿਦਾਘਸਮਯੇવ ਉਦਕੇ ਮਨ੍ਦੀਭੂਤੇ વਾਰੇਨ ਉਦਕਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਯੋ ਉਦਕવਾਰੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਨ ਲਭਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਸ੍ਸਾਨਿ ਮਿਲਾਯਨ੍ਤਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ વਾਰੇ ਅਞ੍ਞੋ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰੇਸਂ ਖੁਦ੍ਦਕਮਾਤਿਕਾਤੋ વਾ ਕੇਦਾਰਤੋ વਾ ਉਦਕਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ વਾ ਪਰਸ੍ਸ વਾ ਮਾਤਿਕਂ વਾ ਕੇਦਾਰਂ વਾ ਪવੇਸੇਤਿ, ਅਟવਿਮੁਖਂ વਾ વਾਹੇਤਿ, ਅવਹਾਰੋ વਸ੍ਸ ਹੋਤਿ।

    Yaṃ pana sabbasādhāraṇaṃ taḷākaṃ hoti; taḷāke udakassa sabbepi manussā issarā. Heṭṭhato panassa sassāni karonti, sassapālanatthaṃ taḷākato mahāmātikā nikkhamitvā khettamajjhena yāti, sāpi sadā sandanakāle sabbasādhāraṇā. Tato pana khuddakamātikā nīharitvā attano attano kedāresu udakaṃ pavesenti. Taṃ aññesaṃ gahetuṃ na denti. Nidāghasamayeva udake mandībhūte vārena udakaṃ denti, yo udakavāre sampatte na labhati, tassa sassāni milāyanti; tasmā aññesaṃ vāre añño gahetuṃ na labhati. Tattha yo bhikkhu paresaṃ khuddakamātikāto vā kedārato vā udakaṃ theyyacittena attano vā parassa vā mātikaṃ vā kedāraṃ vā paveseti, aṭavimukhaṃ vā vāheti, avahāro vassa hoti.

    ਯੋਪਿ ‘‘ਚਿਰੇਨ ਮੇ ਉਦਕવਾਰੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਦਞ੍ਚ ਸਸ੍ਸਂ ਮਿਲਾਯਤੀ’’ਤਿ ਪਰੇਸਂ ਕੇਦਾਰੇ

    Yopi ‘‘cirena me udakavāro bhavissati, idañca sassaṃ milāyatī’’ti paresaṃ kedāre

    ਪવਿਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦਕਸ੍ਸ ਪવਿਸਨਮਗ੍ਗਂ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੇਦਾਰਂ ਪવੇਸੇਤਿ, ਅવਹਾਰੋ ਏવ। ਸਚੇ ਪਨ ਤਲ਼ਾਕਤੋ ਅਨਿਗ੍ਗਤੇ ਪਰੇਸਂ ਮਾਤਿਕਾਮੁਖਂ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇવ ਉਦਕੇ ਸੁਕ੍ਖਮਾਤਿਕਂਯੇવ ਯਥਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਉਦਕਂ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਕੇਦਾਰੇ ਅਪ੍ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇવ ਕੇਦਾਰਂ ਪવਿਸਤਿ, ਏવਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਬਨ੍ਧਤਿ। ਅਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਬਦ੍ਧਾ ਸੁਬਦ੍ਧਾ, ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਬਦ੍ਧਾ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਤਲ਼ਾਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਯਮੇવ ਨਿਦ੍ਧਮਨਪਨਾਲ਼ਿਂ ਉਗ੍ਘਾਟੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੇਦਾਰਂ ਪવੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਨਤ੍ਥਿ ਅવਹਾਰੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਤਲ਼ਾਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਖੇਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ। ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਯਾਦੀਸੁ ਪਨ ‘‘ਅવਹਾਰੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਂ ‘‘વਤ੍ਥੁਂ ਕਾਲਞ੍ਚ ਦੇਸਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਲਕ੍ਖਣੇਨ ਨ ਸਮੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਮੇવ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ।

    Pavisantassa udakassa pavisanamaggaṃ pidahitvā attano kedāraṃ paveseti, avahāro eva. Sace pana taḷākato aniggate paresaṃ mātikāmukhaṃ asampatteva udake sukkhamātikaṃyeva yathā āgacchantaṃ udakaṃ aññesaṃ kedāre appavisitvā attanoyeva kedāraṃ pavisati, evaṃ tattha tattha bandhati. Anikkhante baddhā subaddhā, nikkhante baddhā, bhaṇḍadeyyaṃ. Taḷākaṃ gantvā sayameva niddhamanapanāḷiṃ ugghāṭetvā attano kedāraṃ pavesentassāpi natthi avahāro. Kasmā? Taḷākaṃ nissāya khettassa katattā. Kurundiyādīsu pana ‘‘avahāro’’ti vuttaṃ. Taṃ ‘‘vatthuṃ kālañca desañcā’’ti iminā lakkhaṇena na sameti. Tasmā mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttameva yuttanti.

    ਉਦਕਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Udakakathā niṭṭhitā.

    ਦਨ੍ਤਪੋਨਕਥਾ

    Dantaponakathā

    ੧੦੯. ਦਨ੍ਤਪੋਣਂ ਆਰਾਮਟ੍ਠਕવਿਨਿਚ੍ਛਯੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਯੋ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વੇਤਨਭਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਦੇવਸਿਕਂ વਾ ਪਕ੍ਖਮਾਸવਾਰੇਨ વਾ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਆਹਰਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾਪਿ ਯਾવ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤਿ, ਤਾવ ਤਸ੍ਸੇવ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥਜਾਤਕਂ ਪਨ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਰਕ੍ਖਿਤਗੋਪਿਤਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ਗਣਪੁਗ੍ਗਲਗਿਹਿਮਨੁਸ੍ਸਸਨ੍ਤਕੇਪਿ ਛਿਨ੍ਨਕੇ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕੇ ਚ। ਤੇਸਂ ਆਰਾਮੁਯ੍ਯਾਨਭੂਮੀਸੁ ਜਾਤਂ ਸਾਮਣੇਰਾ વਾਰੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਆਹਰਨ੍ਤਾ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾਨਮ੍ਪਿ ਆਹਰਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਯਾવ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਂ ਨ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਾવ ਸਬ੍ਬਂ ਤੇਸਂਯੇવ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਮ੍ਪਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਯਦਾ ਪਨ ਤੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਮਾਲ਼ਕੇ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ‘‘ਯਥਾਸੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੂ’’ਤਿ; ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ, વਤ੍ਤਂ ਪਨ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਹਿ ਦੇવਸਿਕਂ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਓਸਰਤਿ, ਤੇਨ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਏਕਮੇવ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਪਨ ਦੇવਸਿਕਂ ਨ ਓਸਰਤਿ, ਪਧਾਨਘਰੇ વਸਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਸવਨੇ વਾ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗੇ વਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤੇਨ ਪਮਾਣਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਞ੍ਚਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਖਾਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਤੇਸੁ ਖੀਣੇਸੁ ਸਚੇ ਪੁਨਪਿ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਮਾਲ਼ਕੇ ਬਹੂਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿਯੇવ, ਪੁਨਪਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਖਾਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਯਦਿ ਪਨ ਪਮਾਣਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਆਹਰਤਿ, ਤੇਸੁ ਅਕ੍ਖੀਣੇਸੁਯੇવ ਮਾਲ਼ਕੇ ਖੀਯਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਕੇਚਿ ਥੇਰਾ ‘‘ਯੇਹਿ ਗਹਿਤਾਨਿ, ਤੇ ਪਟਿਆਹਰਨ੍ਤੂ’’ਤਿ વਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਕੇਚਿ ‘‘ਖਾਦਨ੍ਤੁ, ਪੁਨ ਸਾਮਣੇਰਾ ਆਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વਿવਾਦਪਰਿਹਰਣਤ੍ਥਂ ਪਮਾਣਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬਂ। ਗਹਣੇ ਪਨ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਮਗ੍ਗਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਏਕਂ વਾ ਦ੍વੇ વਾ ਥવਿਕਾਯ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।

    109. Dantapoṇaṃ ārāmaṭṭhakavinicchayena vinicchinitabbaṃ. Ayaṃ pana viseso – yo saṅghassa vetanabhato hutvā devasikaṃ vā pakkhamāsavārena vā dantakaṭṭhaṃ āharati, so taṃ āharitvā chinditvāpi yāva bhikkhusaṅghaṃ na sampaṭicchāpeti, tāva tasseva hoti. Tasmā taṃ theyyacittena gaṇhanto bhaṇḍagghena kāretabbo. Tatthajātakaṃ pana garubhaṇḍaṃ, tampi bhikkhusaṅghena rakkhitagopitaṃ gaṇhanto bhaṇḍagghena kāretabbo. Eseva nayo gaṇapuggalagihimanussasantakepi chinnake acchinnake ca. Tesaṃ ārāmuyyānabhūmīsu jātaṃ sāmaṇerā vārena bhikkhusaṅghassa dantakaṭṭhaṃ āharantā ācariyupajjhāyānampi āharanti, taṃ yāva chinditvā saṅghaṃ na paṭicchāpenti, tāva sabbaṃ tesaṃyeva hoti. Tasmā tampi theyyacittena gaṇhanto bhaṇḍagghena kāretabbo. Yadā pana te chinditvā saṅghassa paṭicchāpetvā dantakaṭṭhamāḷake nikkhipanti, ‘‘yathāsukhaṃ bhikkhusaṅgho paribhuñjatū’’ti; tato paṭṭhāya avahāro natthi, vattaṃ pana jānitabbaṃ. Yo hi devasikaṃ saṅghamajjhe osarati, tena divase divase ekameva dantakaṭṭhaṃ gahetabbaṃ. Yo pana devasikaṃ na osarati, padhānaghare vasitvā dhammasavane vā uposathagge vā dissati, tena pamāṇaṃ sallakkhetvā cattāri pañcadantakaṭṭhāni attano vasanaṭṭhāne ṭhapetvā khāditabbāni. Tesu khīṇesu sace punapi dantakaṭṭhamāḷake bahūni hontiyeva, punapi āharitvā khāditabbāni. Yadi pana pamāṇaṃ asallakkhetvā āharati, tesu akkhīṇesuyeva māḷake khīyanti, tato keci therā ‘‘yehi gahitāni, te paṭiāharantū’’ti vadeyyuṃ, keci ‘‘khādantu, puna sāmaṇerā āharissantī’’ti, tasmā vivādapariharaṇatthaṃ pamāṇaṃ sallakkhetabbaṃ. Gahaṇe pana doso natthi. Maggaṃ gacchantenāpi ekaṃ vā dve vā thavikāya pakkhipitvā gantabbanti.

    ਦਨ੍ਤਪੋਨਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Dantaponakathā niṭṭhitā.

    વਨਪ੍ਪਤਿਕਥਾ

    Vanappatikathā

    ੧੧੦. વਨਸ੍ਸ ਪਤੀਤਿ વਨਪ੍ਪਤਿ; વਨਜੇਟ੍ਠਕਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਇਧ ਪਨ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਰੁਕ੍ਖੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਅਮ੍ਬਲਬੁਜਪਨਸਾਦਿਕੋ। ਯਤ੍ਥ વਾ ਪਨ ਮਰਿਚવਲ੍ਲਿਆਦੀਨਿ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਛਿਜ੍ਜਮਾਨੋ ਸਚੇ ਏਕਾਯਪਿ ਛਲ੍ਲਿਯਾ વਾ વਾਕੇਨ વਾ ਸਕਲਿਕਾਯ વਾ ਫੇਗ੍ਗੁਨਾ વਾ ਸਮ੍ਬਦ੍ਧੋવ ਹੁਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾવ।

    110. Vanassa patīti vanappati; vanajeṭṭhakarukkhassetaṃ adhivacanaṃ. Idha pana sabbopi manussehi pariggahitarukkho adhippeto ambalabujapanasādiko. Yattha vā pana maricavalliādīni āropenti, so chijjamāno sace ekāyapi challiyā vā vākena vā sakalikāya vā pheggunā vā sambaddhova hutvā bhūmiyaṃ patati, rakkhati tāva.

    ਯੋ ਪਨ ਛਿਨ੍ਨੋਪਿ વਲ੍ਲੀਹਿ વਾ ਸਾਮਨ੍ਤਰੁਕ੍ਖਸਾਖਾਹਿ વਾ ਸਮ੍ਬਦ੍ਧੋ ਸਨ੍ਧਾਰਿਤਤ੍ਤਾ ਉਜੁਕਮੇવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪਤਨ੍ਤੋ વਾ ਭੂਮਿਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਹਾਰੋ, ਅવਹਾਰੋ ਏવ ਹੋਤਿ। ਯੋਪਿ ਕਕਚੇਨ ਛਿਨ੍ਨੋ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਤਥੇવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    Yo pana chinnopi vallīhi vā sāmantarukkhasākhāhi vā sambaddho sandhāritattā ujukameva tiṭṭhati, patanto vā bhūmiṃ na pāpuṇāti, natthi tattha parihāro, avahāro eva hoti. Yopi kakacena chinno acchinno viya hutvā tatheva tiṭṭhati, tasmimpi eseva nayo.

    ਯੋ ਪਨ ਰੁਕ੍ਖਂ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਚਾਲੇਤ੍વਾ ਪਾਤੇਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ ਚਾਲਾਪੇਤਿ; ਅਞ੍ਞਂ વਾਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਰੁਕ੍ਖਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਤਿ, ਪਰੇਨ વਾ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਾਪੇਤਿ; ਮਕ੍ਕਟੇ વਾ ਪਰਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਆਰੋਪੇਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ ਆਰੋਪਾਪੇਤਿ; વਗ੍ਗੁਲਿਯੋ વਾ ਤਤ੍ਥ ਆਰੋਪੇਤਿ, ਪਰੇਨ વਾ ਆਰੋਪਾਪੇਤਿ; ਤਾ ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਪਾਤੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸੇવ ਅવਹਾਰੋ।

    Yo pana rukkhaṃ dubbalaṃ katvā pacchā cāletvā pāteti, aññena vā cālāpeti; aññaṃ vāssa santike rukkhaṃ chinditvā ajjhottharati, parena vā ajjhottharāpeti; makkaṭe vā paripātetvā tattha āropeti, aññena vā āropāpeti; vagguliyo vā tattha āropeti, parena vā āropāpeti; tā taṃ rukkhaṃ pātenti, tasseva avahāro.

    ਸਚੇ ਪਨ ਤੇਨ ਰੁਕ੍ਖੇ ਦੁਬ੍ਬਲੇ ਕਤੇ ਅਞ੍ਞੋ ਅਨਾਣਤ੍ਤੋ ਏવ ਤਂ ਚਾਲੇਤ੍વਾ ਪਾਤੇਤਿ,

    Sace pana tena rukkhe dubbale kate añño anāṇatto eva taṃ cāletvā pāteti,

    ਰੁਕ੍ਖੇਨ વਾ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਮਕ੍ਕਟਾ વਾ વਗ੍ਗੁਲਿਯੋ વਾ ਆਰੋਹਨ੍ਤਿ, ਪਰੋ વਾ ਅਨਾਣਤ੍ਤੋ ਆਰੋਪੇਤਿ, ਸਯਂ વਾ ਏਸ વਾਤਮੁਖਂ ਸੋਧੇਤਿ, ਬਲવવਾਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰੁਕ੍ਖਂ ਪਾਤੇਤਿ; ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। વਾਤਮੁਖਸੋਧਨਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ વਾਤੇ ਸੁਕ੍ਖਮਾਤਿਕਾਯ ਉਜੁਕਰਣਾਦੀਹਿ ਸਮੇਤਿ, ਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾ। ਰੁਕ੍ਖਂ ਆવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੇਨ વਾ ਆਕੋਟੇਤਿ, ਅਗ੍ਗਿਂ વਾ ਦੇਤਿ, ਮਣ੍ਡੁਕਕਣ੍ਟਕਂ વਾ વਿਸਂ વਾ ਆਕੋਟੇਤਿ, ਯੇਨ ਸੋ ਮਰਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮੇવਾਤਿ।

    Rukkhena vā ajjhottharati, attano dhammatāya makkaṭā vā vagguliyo vā ārohanti, paro vā anāṇatto āropeti, sayaṃ vā esa vātamukhaṃ sodheti, balavavāto āgantvā rukkhaṃ pāteti; sabbattha bhaṇḍadeyyaṃ. Vātamukhasodhanaṃ panettha asampatte vāte sukkhamātikāya ujukaraṇādīhi sameti, no aññathā. Rukkhaṃ āvijjhitvā satthena vā ākoṭeti, aggiṃ vā deti, maṇḍukakaṇṭakaṃ vā visaṃ vā ākoṭeti, yena so marati, sabbattha bhaṇḍadeyyamevāti.

    વਨਪ੍ਪਤਿਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Vanappatikathā niṭṭhitā.

    ਹਰਣਕਕਥਾ

    Haraṇakakathā

    ੧੧੧. ਹਰਣਕੇ – ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਹਰਣਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਆਮਸਤੀਤਿ ਪਰਂ ਸੀਸਭਾਰਾਦੀਹਿ ਭਣ੍ਡਂ ਆਦਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏਤਂ ਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વੇਗੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਮਸਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਅਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਫਨ੍ਦਾਪੇਤੀਤਿ ਆਕਡ੍ਢਨવਿਕਡ੍ਢਨਂ ਕਰੋਤਿ, ਸਾਮਿਕੋ ਨ ਮੁਞ੍ਚਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤੀਤਿ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੋਚੇਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਤਂ ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਕੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਪੋਥੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਮੋਚਾਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਠਮਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਪਾਰਾਜਿਕੋ। ਸੀਸਤੋ વਾ ਕਣ੍ਣਤੋ વਾ ਗੀવਤੋ વਾ ਹਤ੍ਥਤੋ વਾ ਅਲਙ੍ਕਾਰਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾ ਮੋਚੇਤ੍વਾ વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੀਸਾਦੀਹਿ ਮੋਚਿਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਹਤ੍ਥੇ ਪਨ વਲਯਂ વਾ ਕਟਕਂ વਾ ਅਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਬਾਹਂ ਘਂਸਨ੍ਤੋવ ਅਪਰਾਪਰਂ વਾ ਸਾਰੇਤਿ, ਆਕਾਸਗਤਂ વਾ ਕਰੋਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾવ। ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਚੀવਰવਂਸੇਸੁ વਲਯਮਿવ ਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਜਨੇਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕਤ੍ਤਾ। ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕਕੋਟ੍ਠਾਸਗਤਞ੍ਹਿ ਯਾવ ਤਤੋ ਨ ਨੀਹਟਂ, ਤਾવ ਤਤ੍ਥੇવ ਹੋਤਿ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮੁਦ੍ਦਿਕਪਾਦਕਟਕਕਟੂਪਗਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨੇਸੁ।

    111. Haraṇake – aññassa haraṇakaṃ bhaṇḍaṃ theyyacitto āmasatīti paraṃ sīsabhārādīhi bhaṇḍaṃ ādāya gacchantaṃ disvā ‘‘etaṃ harissāmī’’ti vegena gantvā āmasati, ettāvatā assa dukkaṭaṃ. Phandāpetīti ākaḍḍhanavikaḍḍhanaṃ karoti, sāmiko na muñcati, tenassa thullaccayaṃ. Ṭhānā cāvetīti ākaḍḍhitvā sāmikassa hatthato moceti, tenassa pārājikaṃ. Sace pana taṃ bhaṇḍasāmiko uṭṭhahitvā pothetvā puna taṃ bhaṇḍaṃ mocāpetvā gaṇheyya, bhikkhu paṭhamaggahaṇeneva pārājiko. Sīsato vā kaṇṇato vā gīvato vā hatthato vā alaṅkāraṃ chinditvā vā mocetvā vā gaṇhantassa sīsādīhi mocitamatte pārājikaṃ. Hatthe pana valayaṃ vā kaṭakaṃ vā anīharitvā aggabāhaṃ ghaṃsantova aparāparaṃ vā sāreti, ākāsagataṃ vā karoti, rakkhati tāva. Rukkhamūlacīvaravaṃsesu valayamiva na pārājikaṃ janeti. Kasmā? Saviññāṇakattā. Saviññāṇakakoṭṭhāsagatañhi yāva tato na nīhaṭaṃ, tāva tattheva hoti. Eseva nayo aṅgulimuddikapādakaṭakakaṭūpagapiḷandhanesu.

    ਯੋ ਪਨ ਪਰਸ੍ਸ ਨਿવਤ੍ਥਸਾਟਕਂ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਪਰੋ ਚ ਸਲਜ੍ਜਿਤਾਯ ਸਹਸਾ ਨ ਮੁਞ੍ਚਤਿ, ਏਕੇਨਨ੍ਤੇਨ ਚੋਰੋ ਕਡ੍ਢਤਿ, ਏਕੇਨਨ੍ਤੇਨ ਪਰੋ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾવ। ਪਰਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਥਾਪਿ ਤਂ ਕਡ੍ਢਨ੍ਤਸ੍ਸ ਛਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਏਕਦੇਸੋ ਹਤ੍ਥਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਚ ਪਾਦਂ ਅਗ੍ਘਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਸਹਭਣ੍ਡਹਾਰਕਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਭਣ੍ਡਹਾਰਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਨੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਤੋ ਯਾਹੀ’’ਤਿ ਭਣ੍ਡਹਾਰਕਂ ਤਜ੍ਜੇਤਿ, ਸੋ ਭੀਤੋ ਚੋਰੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਦਿਸਾਭਿਮੁਖੋ ਹੁਤ੍વਾ ਏਕਂ ਪਾਦਂ ਸਙ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਚੋਰਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ; ਦੁਤਿਯੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਾਤਾਪੇਤੀਤਿ ਅਥਾਪਿ ਚੋਰੋ ਭਣ੍ਡਹਾਰਕਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਆવੁਧਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਾਸਙ੍ਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ ਗਹੇਤੁਕਾਮੋ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਪਾਤਾਪੇਤਿ, ਪਰਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Yo pana parassa nivatthasāṭakaṃ acchindati, paro ca salajjitāya sahasā na muñcati, ekenantena coro kaḍḍhati, ekenantena paro, rakkhati tāva. Parassa hatthato muttamatte pārājikaṃ. Athāpi taṃ kaḍḍhantassa chijjitvā ekadeso hatthagato hoti, so ca pādaṃ agghati pārājikameva. Sahabhaṇḍahārakanti ‘‘sabhaṇḍahārakaṃ bhaṇḍaṃ nessāmī’’ti cintetvā ‘‘ito yāhī’’ti bhaṇḍahārakaṃ tajjeti, so bhīto corena adhippetadisābhimukho hutvā ekaṃ pādaṃ saṅkāmeti, corassa thullaccayaṃ; dutiye pārājikaṃ. Pātāpetīti athāpi coro bhaṇḍahārakassa hatthe āvudhaṃ disvā sāsaṅko hutvā pātāpetvā gahetukāmo ekamantaṃ paṭikkamma santajjetvā pātāpeti, parassa hatthato muttamatte pārājikaṃ.

    ਪਾਤਾਪੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿ ਪਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਯੋ ਹਿ ਭਣ੍ਡਂ ਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਯਂ ਮਮ ਰੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਪਾਤਾਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਾਤਾਪਨੇ ਚ ਆਮਸਨੇ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਫਨ੍ਦਾਪਨੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਸ੍ਸ ਠਾਨਾ ਚਾવਨੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਤਂ ਪਚ੍ਛਾ ਪਟਿਪਾਤਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਮੁਞ੍ਚਤੋਪਿ ਨਤ੍ਥਿਯੇવ ਸਮਣਭਾવੋ। ਯੋਪਿ ਭਣ੍ਡਹਾਰਕਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਿਟ੍ਠ, ਤਿਟ੍ਠ, ਭਣ੍ਡਂ ਪਾਤੇਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਾਤਾਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤੇਨ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Pātāpeti, āpatti dukkaṭassātiādi pana parikappavasena vuttaṃ. Yo hi bhaṇḍaṃ pātāpetvā ‘‘yaṃ mama ruccati, taṃ gahessāmī’’ti parikappetvā pātāpeti, tassa pātāpane ca āmasane ca dukkaṭaṃ, phandāpane thullaccayaṃ. Pādagghanakassa ṭhānā cāvane pārājikaṃ. Taṃ pacchā paṭipātiyamānassa muñcatopi natthiyeva samaṇabhāvo. Yopi bhaṇḍahārakaṃ atikkamantaṃ disvā anubandhanto ‘‘tiṭṭha, tiṭṭha, bhaṇḍaṃ pātehī’’ti vatvā pātāpeti, tassāpi tena hatthato muttamatte pārājikaṃ.

    ਯੋ ਪਨ ‘‘ਤਿਟ੍ਠ ਤਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, ‘‘ਪਾਤੇਹੀ’’ਤਿ ਨ વਦਤਿ; ਇਤਰੋ ਚ ਤਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਚੇ ਏਸ ਮਂ ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯ, ਘਾਤੇਯ੍ਯਾਪਿ ਮ’’ ਨ੍ਤਿ ਸਾਲਯੋવ ਹੁਤ੍વਾ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਗਹਨਟ੍ਠਾਨੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਨ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਪਾਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਨ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਤੋ ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਥ ਪਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਮਯਾ ਪਾਤਾਪੇਨ੍ਤੇਨੇવ ਇਦਂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਨਂ ਸਕਸਞ੍ਞਾਯ ਗਣ੍ਹਾਤਿ; ਗਹਣੇ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਪਨ ਹੋਤਿ। ‘‘ਦੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ‘‘ਸੋ ਇਮਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਗਤੋ, ਅਨਜ੍ਝਾવੁਤ੍ਥਕਂ ਦਾਨਿ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਾਯ ਗਣ੍ਹਤੋਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਥ ਪਨ ਸਾਮਿਕੋ ‘‘ਤਿਟ੍ਠ ਤਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਨ ਦਾਨਿ ਇਦਂ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਰਾਲਯੋ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਪਲਾਯਤਿ, ਤਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਤੋ ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਅਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਤਸ੍ਸ ਪਯੋਗੇਨ ਛਡ੍ਡਿਤਤ੍ਤਾਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਪਨ વਿਚਾਰਣਾ ਏવ ਨਤ੍ਥਿ। ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਸਕਸਞ੍ਞਾਯ વਾ ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਾਯ વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਪਿ ਅਯਮੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ।

    Yo pana ‘‘tiṭṭha tiṭṭhā’’ti vadati, ‘‘pātehī’’ti na vadati; itaro ca taṃ oloketvā ‘‘sace esa maṃ pāpuṇeyya, ghāteyyāpi ma’’ nti sālayova hutvā taṃ bhaṇḍaṃ gahanaṭṭhāne pakkhipitvā ‘‘puna nivattitvā gahessāmī’’ti pakkamati, pātanapaccayā pārājikaṃ natthi. Āgantvā pana theyyacittena gaṇhato uddhāre pārājikaṃ. Atha panassa evaṃ hoti – ‘‘mayā pātāpenteneva idaṃ mama santakaṃ kata’’nti tato naṃ sakasaññāya gaṇhāti; gahaṇe rakkhati, bhaṇḍadeyyaṃ pana hoti. ‘‘Dehī’’ti vutte adentassa sāmikānaṃ dhuranikkhepe pārājikaṃ. ‘‘So imaṃ chaḍḍetvā gato, anajjhāvutthakaṃ dāni ida’’nti paṃsukūlasaññāya gaṇhatopi eseva nayo. Atha pana sāmiko ‘‘tiṭṭha tiṭṭhā’’ti vuttamatteneva olokento taṃ disvā ‘‘na dāni idaṃ mayha’’nti dhuranikkhepaṃ katvā nirālayo chaḍḍetvā palāyati, taṃ theyyacittena gaṇhato uddhāre dukkaṭaṃ. Āharāpente dātabbaṃ, adentassa pārājikaṃ. Kasmā? Tassa payogena chaḍḍitattāti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Aññesu pana vicāraṇā eva natthi. Purimanayeneva sakasaññāya vā paṃsukūlasaññāya vā gaṇhantepi ayameva vinicchayoti.

    ਹਰਣਕਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Haraṇakakathā niṭṭhitā.

    ਉਪਨਿਧਿਕਥਾ

    Upanidhikathā

    ੧੧੨. ਉਪਨਿਧਿਮ੍ਹਿ – ਨਾਹਂ ਗਣ੍ਹਾਮੀਤਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾવਾਦੇਪਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸ੍ਸ ਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ‘‘ਕਿਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਭਣਥ? ਨੇવਿਦਂ ਮਯ੍ਹਂ ਅਨੁਰੂਪਂ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ‘‘ਰਹੋ ਮਯਾ ਏਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪਿਤਂ, ਨ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਜਾਨਾਤਿ, ‘ਦਸ੍ਸਤਿ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਨੋ’’’ਤਿ ਸਾਮਿਕੋ વਿਮਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਤਸ੍ਸ ਫਰੁਸਾਦਿਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਾਮਿਕੋ ‘‘ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਦਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਸਚਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘‘ਕਿਲਮੇਤ੍વਾ ਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦਾਨੇ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾવ। ਸਚੇਪਿ ਸੋ ਦਾਨੇ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹੋ, ਭਣ੍ਡਸ੍ਸਾਮਿਕੋ ਪਨ ਗਹਣੇ ਸਉਸ੍ਸਾਹੋ , ਰਕ੍ਖਤੇવ। ਯਦਿ ਪਨ ਸੋ ਦਾਨੇ ਨਿਰੁਸ੍ਸਾਹੋ ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਕੋਪਿ ‘‘ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਦਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਏવਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ । ਯਦਿਪਿ ਮੁਖੇਨ ‘‘ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਅਦਾਤੁਕਾਮੋ, ਏવਮ੍ਪਿ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਤਂ ਪਨ ਉਪਨਿਧਿ ਨਾਮ ਸਙ੍ਗੋਪਨਤ੍ਥਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥੇ ਪਰੇਹਿ ਠਪਿਤਭਣ੍ਡਂ, ਅਗੁਤ੍ਤਦੇਸਤੋ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤ੍વਾ ਗੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪਨਤ੍ਥਾਯ ਹਰਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨਪਿ ਠਾਨਾ ਚਾવੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਪਨ ਹੋਤਿ। ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੋਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਤਾવਕਾਲਿਕਗ੍ਗਹਣੇਪਿ ਤਥੇવ। ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਨ੍ਤੋਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਅਯਂ ਤਾવ ਪਾਲ਼ਿવਣ੍ਣਨਾ।

    112. Upanidhimhi – nāhaṃ gaṇhāmīti sampajānamusāvādepi adinnādānassa payogattā dukkaṭaṃ. ‘‘Kiṃ tumhe bhaṇatha? Nevidaṃ mayhaṃ anurūpaṃ, na tumhāka’’ntiādīni vadantassāpi dukkaṭameva. ‘‘Raho mayā etassa hatthe ṭhapitaṃ, na añño koci jānāti, ‘dassati nu kho me no’’’ti sāmiko vimatiṃ uppādeti, bhikkhussa thullaccayaṃ. Tassa pharusādibhāvaṃ disvā sāmiko ‘‘na mayhaṃ dassatī’’ti dhuraṃ nikkhipati, tatra sacāyaṃ bhikkhu ‘‘kilametvā naṃ dassāmī’’ti dāne saussāho, rakkhati tāva. Sacepi so dāne nirussāho, bhaṇḍassāmiko pana gahaṇe saussāho , rakkhateva. Yadi pana so dāne nirussāho bhaṇḍasāmikopi ‘‘na mayhaṃ dassatī’’ti dhuraṃ nikkhipati, evaṃ ubhinnaṃ dhuranikkhepena bhikkhuno pārājikaṃ . Yadipi mukhena ‘‘dassāmī’’ti vadati, cittena pana adātukāmo, evampi sāmikassa dhuranikkhepe pārājikaṃ. Taṃ pana upanidhi nāma saṅgopanatthāya attano hatthe parehi ṭhapitabhaṇḍaṃ, aguttadesato ṭhānā cāvetvā guttaṭṭhāne ṭhapanatthāya harato anāpatti. Theyyacittenapi ṭhānā cāventassa avahāro natthi. Kasmā? Attano hatthe nikkhittattā, bhaṇḍadeyyaṃ pana hoti. Theyyacittena paribhuñjatopi eseva nayo. Tāvakālikaggahaṇepi tatheva. Dhammaṃ carantotiādi vuttanayameva. Ayaṃ tāva pāḷivaṇṇanā.

    ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਤ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕਾਦਿવਸੇਨ ਏવਂ વੁਤ੍ਤੋ – ਏਕੋ ਕਿਰ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਸ੍ਸ ਮਹਗ੍ਘੇ ਪਤ੍ਤੇ ਲੋਭਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਤਂ ਹਰਿਤੁਕਾਮੋ ਠਪਿਤਟ੍ਠਾਨਮਸ੍ਸ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋਪਿ ਪਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਸੇવ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਠਪੇਸਿ। ਸੋ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ વਾਚਾਪੇਤ੍વਾ ਨਿਦ੍ਦਾਯਮਾਨਂ ਮਹਾਥੇਰਮਾਹ – ‘‘વਨ੍ਦਾਮਿ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਕੋ ਏਸੋ’’ਤਿ? ‘‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਭਿਕ੍ਖੁ, ਕਾਲਸ੍ਸੇવਮ੍ਹਿ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਮੇ ਠਾਨੇ ਈਦਿਸੇਨ ਨਾਮ ਅਂਸਬਦ੍ਧਕੇਨ ਈਦਿਸਾਯ ਪਤ੍ਤਤ੍ਥવਿਕਾਯ ਪਤ੍ਤੋ ਠਪਿਤੋ। ਸਾਧਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਂ ਲਭੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਥੇਰੋ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇવ ਚੋਰਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕੋਸਿ ਤ੍વਂ ਅવੇਲਾਯ ਆਗਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਭੀਤੋ ਪਲਾਯਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਤ੍વਾવ ਪਲਾਯਤਿ। ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਨ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਥੇਰੋ ‘‘ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਯਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞਂ ਤਾਦਿਸਮੇવ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਮਨੁਸ੍ਸવਿਗ੍ਗਹੇ ਆਣਤ੍ਤਸਦਿਸવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ વਿਯ। ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਪਦવਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਤਾਦਿਸਮੇવ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਯੁਜ੍ਜਤਿ।

    Pāḷimuttakavinicchayo panettha pattacatukkādivasena evaṃ vutto – eko kira bhikkhu parassa mahagghe patte lobhaṃ uppādetvā taṃ haritukāmo ṭhapitaṭṭhānamassa suṭṭhu sallakkhetvā attanopi pattaṃ tasseva santike ṭhapesi. So paccūsasamaye āgantvā dhammaṃ vācāpetvā niddāyamānaṃ mahātheramāha – ‘‘vandāmi, bhante’’ti. ‘‘Ko eso’’ti? ‘‘Ahaṃ, bhante, āgantukabhikkhu, kālassevamhi gantukāmo, asukasmiñca me ṭhāne īdisena nāma aṃsabaddhakena īdisāya pattatthavikāya patto ṭhapito. Sādhāhaṃ, bhante, taṃ labheyya’’nti thero pavisitvā taṃ gaṇhi. Uddhāreyeva corassa pārājikaṃ. Sace āgantvā ‘‘kosi tvaṃ avelāya āgato’’ti vutto bhīto palāyati, pārājikaṃ patvāva palāyati. Therassa pana suddhacittattā anāpatti. Thero ‘‘taṃ gaṇhissāmī’’ti aññaṃ gaṇhi, eseva nayo. Ayaṃ pana aññaṃ tādisameva gaṇhante yujjati, manussaviggahe āṇattasadisavatthusmiṃ viya. Kurundiyaṃ pana ‘‘padavārena kāretabbo’’ti vuttaṃ, taṃ atādisameva gaṇhante yujjati.

    ਤਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ, ਚੋਰਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕੇਨ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਤਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਚੋਰਸ੍ਸੇવ ਪਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ, ਇਧਾਪਿ ਚੋਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।

    Taṃ maññamāno attano pattaṃ gaṇhitvā adāsi, corassa sāmikena dinnattā pārājikaṃ natthi, asuddhacittena pana gahitattā dukkaṭaṃ. Taṃ maññamāno corasseva pattaṃ gaṇhitvā adāsi, idhāpi corassa attano santakattā pārājikaṃ natthi, asuddhacittena pana gahitattā dukkaṭameva. Sabbattha therassa anāpatti.

    ਅਪਰੋ ‘‘ਪਤ੍ਤਂ ਚੋਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਥੇવ ਨਿਦ੍ਦਾਯਮਾਨਂ ਥੇਰਂ વਨ੍ਦਿ। ‘‘ਕੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇ ‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਿਲਾਨਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਕਂ ਤਾવ ਮੇ ਪਤ੍ਤਂ ਦੇਥ, ਗਾਮਦ੍વਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ‘‘ਇਧ ਗਿਲਾਨੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਚੋਰੋ ਅਯਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਹਰਤੂ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વੇਰਿਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ, ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ‘‘વੇਰਿਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਚੇ ਪਨ ‘‘વੇਰਿਸ੍ਸਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਚੋਰਸ੍ਸੇવ ਪਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਚੋਰਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਅਥ ‘‘વੇਰਿਸ੍ਸਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਂ ਦੇਤਿ, વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ।

    Aparo ‘‘pattaṃ coressāmī’’ti tatheva niddāyamānaṃ theraṃ vandi. ‘‘Ko aya’’nti ca vutte ‘ahaṃ, bhante, gilānabhikkhu, ekaṃ tāva me pattaṃ detha, gāmadvāraṃ gantvā bhesajjaṃ āharissāmī’’ti. Thero ‘‘idha gilāno natthi, coro ayaṃ bhavissatī’’ti sallakkhetvā ‘‘imaṃ haratū’’ti attano veribhikkhussa pattaṃ nīharitvā adāsi, dvinnampi uddhāreyeva pārājikaṃ. ‘‘Veribhikkhussa patto’’ti saññāya aññassa pattaṃ uddharantepi eseva nayo. Sace pana ‘‘verissāya’’nti saññāya corasseva pattaṃ uddharitvā deti, vuttanayeneva therassa pārājikaṃ, corassa dukkaṭaṃ. Atha ‘‘verissāya’’nti maññamāno attano pattaṃ deti, vuttanayeneva ubhinnampi dukkaṭaṃ.

    ਏਕੋ ਮਹਾਥੇਰੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕਂ ਦਹਰਭਿਕ੍ਖੁਂ ‘‘ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਣ੍ਹ, ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਗਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਦਹਰੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਤੋ ਪਚ੍ਛਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਸਚੇ ਸੀਸੇ ਭਾਰਂ ਖਨ੍ਧੇ ਕਰੋਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ। ਸਚੇ ਪਨ ਮਗ੍ਗਤੋ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਟવਿਂ ਪવਿਸਤਿ, ਪਦવਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਥ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰਾਭਿਮੁਖੋ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਉਪਚਾਰਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਥਾਪਿ ਮਹਾਥੇਰਸ੍ਸ ਨਿવਾਸਨਪਰਿવਤ੍ਤਨਟ੍ਠਾਨਤੋ ਗਾਮਾਭਿਮੁਖੋ ਪਲਾਯਤਿ, ਗਾਮੂਪਚਾਰਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਯਦਿ ਪਨ ਉਭੋਪਿ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਥੇਰੋ ਚ ਪੁਨਪਿ ਤਂ વਦਤਿ – ‘‘ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਣ੍ਹ, વਿਹਾਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਸੋ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸੀਸੇ ਭਾਰਂ ਖਨ੍ਧੇ ਕਰੋਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾવ। ਅਟવਿਂ ਪવਿਸਤਿ, ਪਦવਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਗਾਮਾਭਿਮੁਖੋ ਏવ ਪਲਾਯਤਿ, ਗਾਮੂਪਚਾਰਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪੁਰਤੋ વਿਹਾਰਾਭਿਮੁਖੋ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰੇ ਅਟ੍ਠਤ੍વਾ ਅਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਅવੂਪਸਨ੍ਤੇਨੇવ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਉਪਚਾਰਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਯੋ ਪਨ ਅਨਾਣਤ੍ਤੋ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸੀਸੇ ਭਾਰਂ ਖਨ੍ਧੇ ਕਰਣਾਦੀਸੁਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸੇਸਂ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਮੇવ।

    Eko mahāthero upaṭṭhākaṃ daharabhikkhuṃ ‘‘pattacīvaraṃ gaṇha, asukaṃ nāma gāmaṃ gantvā piṇḍāya carissāmā’’ti āha. Daharo gahetvā therassa pacchato pacchato gacchanto theyyacittaṃ uppādetvā sace sīse bhāraṃ khandhe karoti, pārājikaṃ natthi. Kasmā? Āṇattiyā gahitattā. Sace pana maggato okkamma aṭaviṃ pavisati, padavārena kāretabbo. Atha nivattitvā vihārābhimukho palāyitvā vihāraṃ pavisitvā gacchati, upacārātikkame pārājikaṃ. Athāpi mahātherassa nivāsanaparivattanaṭṭhānato gāmābhimukho palāyati, gāmūpacārātikkame pārājikaṃ. Yadi pana ubhopi piṇḍāya caritvā bhuñjitvā vā gahetvā vā nikkhamanti, thero ca punapi taṃ vadati – ‘‘pattacīvaraṃ gaṇha, vihāraṃ gamissāmā’’ti. Tatra ce so purimanayeneva theyyacittena sīse bhāraṃ khandhe karoti, rakkhati tāva. Aṭaviṃ pavisati, padavārena kāretabbo. Nivattitvā gāmābhimukho eva palāyati, gāmūpacārātikkame pārājikaṃ. Purato vihārābhimukho palāyitvā vihāre aṭṭhatvā anisīditvā avūpasanteneva theyyacittena gacchati, upacārātikkame pārājikaṃ. Yo pana anāṇatto gaṇhāti, tassa sīse bhāraṃ khandhe karaṇādīsupi pārājikaṃ. Sesaṃ purimasadisameva.

    ਯੋ ਪਨ ‘‘ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚੀવਰਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਰਜਿਤ੍વਾ વਾ ਏਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਸੀਸੇ ਭਾਰਂ ਖਨ੍ਧੇ ਕਰਣਾਦੀਸੁ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮਨੇ ਪਦવਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਤਂ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ વਸਨ੍ਤੋ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਜੀਰਾਪੇਤਿ, ਚੋਰਾ વਾ ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਪਨ ਹੋਤਿ। ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਤੋਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    Yo pana ‘‘asukaṃ nāma vihāraṃ gantvā cīvaraṃ dhovitvā rajitvā vā ehī’’ti vutto ‘‘sādhū’’ti gahetvā gacchati, tassapi antarāmagge theyyacittaṃ uppādetvā sīse bhāraṃ khandhe karaṇādīsu pārājikaṃ natthi. Maggā okkamane padavārena kāretabbo. Taṃ vihāraṃ gantvā tattheva vasanto theyyacittena paribhuñjanto jīrāpeti, corā vā tassa taṃ haranti, avahāro natthi, bhaṇḍadeyyaṃ pana hoti. Tato nikkhamitvā āgacchatopi eseva nayo.

    ਯੋ ਪਨ ਅਨਾਣਤ੍ਤੋ ਥੇਰੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ વਾ ਕਤੇ ਸਯਮੇવ વਾ ਕਿਲਿਟ੍ਠਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ‘‘ਦੇਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚੀવਰਂ; ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਗਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਜਿਤ੍વਾ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਸੀਸੇ ਭਾਰਂ ਖਨ੍ਧੇ ਕਰਣਾਦੀਸੁ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਨਾਣਤ੍ਤਿਯਾ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ। ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮਤੋਪਿ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਤਮੇવ વਿਹਾਰਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਹਾਰਸੀਮਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤੋਪਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਜਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤੋਪਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਚੇ ਪਨ ਯਤ੍ਥ ਗਤੋ, ਤਤ੍ਥ વਾ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ વਿਹਾਰੇ વਾ ਤਮੇવ વਿਹਾਰਂ ਪਚ੍ਚਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਏਕਪਸ੍ਸੇ વਾ ਉਪਚਾਰਸੀਮਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਸਨ੍ਤੋ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਜੀਰਾਪੇਤਿ, ਚੋਰਾ વਾ ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ વਾ ਤਥਾ વਾ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਉਪਚਾਰਸੀਮਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤੋ ਪਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Yo pana anāṇatto therena nimitte vā kate sayameva vā kiliṭṭhaṃ sallakkhetvā ‘‘detha, bhante, cīvaraṃ; asukaṃ nāma gāmaṃ gantvā rajitvā āharissāmī’’ti gahetvā gacchati; tassa antarāmagge theyyacittaṃ uppādetvā sīse bhāraṃ khandhe karaṇādīsu pārājikaṃ. Kasmā? Anāṇattiyā gahitattā. Maggā okkamatopi paṭinivattitvā tameva vihāraṃ āgantvā vihārasīmaṃ atikkamatopi vuttanayeneva pārājikaṃ. Tattha gantvā rajitvā paccāgacchatopi theyyacitte uppanne eseva nayo. Sace pana yattha gato, tattha vā antarāmagge vihāre vā tameva vihāraṃ paccāgantvā tassa ekapasse vā upacārasīmaṃ anatikkamitvā vasanto theyyacittena paribhuñjanto jīrāpeti, corā vā tassa taṃ haranti, yathā vā tathā vā nassati, bhaṇḍadeyyaṃ. Upacārasīmaṃ atikkamato pana pārājikaṃ.

    ਯੋ ਪਨ ਥੇਰੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਕਯਿਰਮਾਨੇ ‘‘ਦੇਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹਂ ਰਜਿਤ੍વਾ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਕਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਜਾਮੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਥੇਰੋ ਚ ਨਂ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਇਚ੍ਛਸਿ, ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਜਾਹੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਅਯਂ ‘‘વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਦੂਤੋ’’ ਨਾਮ। ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਲਾਯਨ੍ਤੋਪਿ ਨ ਅવਹਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਪਲਾਯਤੋਪਿ ਪਰਿਭੋਗੇਨ વਾ ਅਞ੍ਞਥਾ વਾ ਨਾਸਯਤੋਪਿ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮੇવ ਹੋਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਪਹਿਣਤਿ – ‘‘ਅਸੁਕવਿਹਾਰੇ ਅਸੁਕਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਦੇਹੀ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ‘‘ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚੀવਰਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਰਜਿਤ੍વਾ વਾ ਏਹੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।

    Yo pana therena nimitte kayiramāne ‘‘detha, bhante, ahaṃ rajitvā āharissāmī’’ti vatvā ‘‘kattha gantvā, bhante, rajāmī’’ti pucchati. Thero ca naṃ ‘‘yattha icchasi, tattha gantvā rajāhī’’ti vadati, ayaṃ ‘‘vissaṭṭhadūto’’ nāma. Theyyacittena palāyantopi na avahārena kāretabbo. Theyyacittena pana palāyatopi paribhogena vā aññathā vā nāsayatopi bhaṇḍadeyyameva hoti. Bhikkhu bhikkhussa hatthe kiñci parikkhāraṃ pahiṇati – ‘‘asukavihāre asukabhikkhussa dehī’’ti, tassa theyyacitte uppanne sabbaṭṭhānesu ‘‘asukaṃ nāma vihāraṃ gantvā cīvaraṃ dhovitvā rajitvā vā ehī’’ti ettha vuttasadiso vinicchayo.

    ਅਪਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਹਿਣਿਤੁਕਾਮੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਰੋਤਿ – ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਏਕੋ – ‘‘ਦੇਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ‘‘ਦੇਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚੀવਰਂ, ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਗਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਜਿਤ੍વਾ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ। ਥੇਰੇਨ ਚੀવਰਤ੍ਥਾਯ વਤ੍ਥਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਉਪਟ੍ਠਾਕਕੁਲੇ ਠਪਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ વਤ੍ਥਂ ਹਰਿਤੁਕਾਮੋ ਤਤ੍ਰ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਤਂ ਕਿਰ વਤ੍ਥਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਥੇਰੇਨ ਪੇਸਿਤੋ વਿਯ વਦਤਿ; ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਉਪਾਸਕੇਨ ਠਪਿਤਂ ਉਪਾਸਿਕਾ વਾ, ਉਪਾਸਿਕਾਯ ਠਪਿਤਂ ਉਪਾਸਕੋ વਾ ਅਞ੍ਞੋ વਾ, ਕੋਚਿ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇવਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕੇਹਿ ‘‘ਇਮਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਤ੍ਥਂ ਠਪਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਤਂ ਹਰਿਤੁਕਾਮੋ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਿਰ વਤ੍ਥਂ ਦਾਤੁਕਾਮਤ੍ਥ, ਤਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭੋਜੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਠਪਯਿਮ੍ਹ, ਹਨ੍ਦ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਹੋਤਿ।

    Aparo bhikkhuṃ pahiṇitukāmo nimittaṃ karoti – ‘‘ko nu kho gahetvā gamissatī’’ti, tatra ce eko – ‘‘detha, bhante, ahaṃ gahetvā gamissāmī’’ti gahetvā gacchati, tassa theyyacitte uppanne sabbaṭṭhānesu ‘‘detha, bhante, cīvaraṃ, asukaṃ nāma gāmaṃ gantvā rajitvā āharissāmī’’ti ettha vuttasadiso vinicchayo. Therena cīvaratthāya vatthaṃ labhitvā upaṭṭhākakule ṭhapitaṃ hoti. Athassa antevāsiko vatthaṃ haritukāmo tatra gantvā ‘‘taṃ kira vatthaṃ dethā’’ti therena pesito viya vadati; tassa vacanaṃ saddahitvā upāsakena ṭhapitaṃ upāsikā vā, upāsikāya ṭhapitaṃ upāsako vā añño vā, koci nīharitvā deti, uddhāreyevassa pārājikaṃ. Sace pana therassa upaṭṭhākehi ‘‘imaṃ therassa dassāmā’’ti attano vatthaṃ ṭhapitaṃ hoti. Athassa antevāsiko taṃ haritukāmo tattha gantvā ‘‘therassa kira vatthaṃ dātukāmattha, taṃ dethā’’ti vadati. Te cassa saddahitvā ‘‘mayaṃ, bhante, bhojetvā dassāmāti ṭhapayimha, handa gaṇhāhī’’ti denti. Sāmikehi dinnattā pārājikaṃ natthi, asuddhacittena pana gahitattā dukkaṭaṃ, bhaṇḍadeyyañca hoti.

    ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ વਤ੍વਾ ਗਾਮਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਮਮ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ ਦਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਪੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਗ੍ਘਸਾਟਕਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਲਦ੍ਧੇਨ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘਸਾਟਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਆਗਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਹਗ੍ਘਸਾਟਕਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ વਾ ਅਞਤ੍વਾ વਾ ‘‘ਦੇਹਿ ਮੇ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਤવ ਥੂਲਸਾਟਕੋ ਲਦ੍ਧੋ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਨ ਸਾਟਕੋ ਮਹਗ੍ਘੋ, ਦ੍વੇਪਿ ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਓਕਾਸੇ ਠਪਿਤਾ, ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਤੇਨ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਥੂਲਸਾਟਕੇ ਗਹਿਤੇ ਇਤਰਸ੍ਸ ਇਤਰਂ ਗਣ੍ਹਤੋ ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਥਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਸਾਟਕੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਾਮਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਸਾਟਕੇ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਲਿਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ ਨਾਮਂ વਾਚੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਯੋ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਚ ਤੇਨ ਚ ਲਦ੍ਧਸਾਟਕੇ ਏਕਤੋ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਂ ਏવਂ વਦਤਿ – ‘‘ਤਯਾ ਚ ਮਯਾ ਚ ਲਦ੍ਧਸਾਟਕਾ ਦ੍વੇਪਿ ਅਨ੍ਤੋਗਬ੍ਭੇ ਠਪਿਤਾ, ਗਚ੍ਛ ਯਂ ਇਚ੍ਛਸਿ, ਤਂ વਿਚਿਨਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਚ ਲਜ੍ਜਾਯ ਆવਾਸਿਕੇਨ ਲਦ੍ਧਂ ਥੂਲਸਾਟਕਮੇવ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਤਤ੍ਰਾવਾਸਿਕਸ੍ਸ વਿਚਿਨਿਤ੍વਾ ਗਹਿਤਾવਸੇਸਂ ਇਤਰਂ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਆਗਨ੍ਤੁਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆવਾਸਿਕਾਨਂ ਚੀવਰਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਸਮੀਪੇ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਤੇ ਸਙ੍ਗੋਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਨ੍ਹਾਯਿਤੁਂ વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਸਚੇ ਨਂ ਆવਾਸਿਕਾ ਸਙ੍ਗੋਪੇਨ੍ਤਿ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ। ਨੋ ਚੇ, ਨਟ੍ਠੇ ਗੀવਾ ਨ ਹੋਤਿ। ਸਚੇਪਿ ਸੋ ‘‘ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਠਪੇਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਇਤਰੇ ਚ ਸਕਿਚ੍ਚਪ੍ਪਸੁਤਤ੍ਤਾ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਥਾਪਿ ਤੇ ‘‘ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਠਪੇਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਮਯਂ ਬ੍ਯਾવਟਾ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਇਤਰੋ ਚ ‘‘ਅવਸ੍ਸਂ ਠਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਚੇ ਪਨ ਤੇਨ ਯਾਚਿਤਾ વਾ ਅਯਾਚਿਤਾ વਾ ‘‘ਮਯਂ ਠਪੇਸ੍ਸਾਮ, ਤ੍વਂ ਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ; ਤਂ ਸਙ੍ਗੋਪਿਤਬ੍ਬਂ। ਨੋ ਚੇ ਸਙ੍ਗੋਪੇਨ੍ਤਿ, ਨਟ੍ਠੇ ਗੀવਾ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾ।

    Bhikkhu bhikkhussa vatvā gāmaṃ gacchati, ‘‘itthannāmo mama vassāvāsikaṃ dassati, taṃ gahetvā ṭhapeyyāsī’’ti. ‘‘Sādhū’’ti so bhikkhu tena dinnaṃ mahagghasāṭakaṃ attanā laddhena appagghasāṭakena saddhiṃ ṭhapetvā tena āgatena attano mahagghasāṭakassa laddhabhāvaṃ ñatvā vā añatvā vā ‘‘dehi me vassāvāsika’’nti vutto ‘‘tava thūlasāṭako laddho, mayhaṃ pana sāṭako mahaggho, dvepi asukasmiṃ nāma okāse ṭhapitā, pavisitvā gaṇhāhī’’ti vadati. Tena pavisitvā thūlasāṭake gahite itarassa itaraṃ gaṇhato uddhāre pārājikaṃ. Athāpi tassa sāṭake attano nāmaṃ attano ca sāṭake tassa nāmaṃ likhitvā ‘‘gaccha nāmaṃ vācetvā gaṇhāhī’’ti vadati, tatrāpi eseva nayo. Yo pana attanā ca tena ca laddhasāṭake ekato ṭhapetvā taṃ evaṃ vadati – ‘‘tayā ca mayā ca laddhasāṭakā dvepi antogabbhe ṭhapitā, gaccha yaṃ icchasi, taṃ vicinitvā gaṇhāhī’’ti. So ca lajjāya āvāsikena laddhaṃ thūlasāṭakameva gaṇheyya, tatrāvāsikassa vicinitvā gahitāvasesaṃ itaraṃ gaṇhato anāpatti. Āgantuko bhikkhu āvāsikānaṃ cīvarakammaṃ karontānaṃ samīpe pattacīvaraṃ ṭhapetvā ‘‘ete saṅgopessantī’’ti maññamāno nhāyituṃ vā aññatra vā gacchati. Sace naṃ āvāsikā saṅgopenti, iccetaṃ kusalaṃ. No ce, naṭṭhe gīvā na hoti. Sacepi so ‘‘idaṃ, bhante, ṭhapethā’’ti vatvā gacchati, itare ca sakiccappasutattā na jānanti, eseva nayo. Athāpi te ‘‘idaṃ, bhante, ṭhapethā’’ti vuttā ‘‘mayaṃ byāvaṭā’’ti paṭikkhipanti, itaro ca ‘‘avassaṃ ṭhapessantī’’ti anādiyitvā gacchati, eseva nayo. Sace pana tena yācitā vā ayācitā vā ‘‘mayaṃ ṭhapessāma, tvaṃ gacchā’’ti vadanti; taṃ saṅgopitabbaṃ. No ce saṅgopenti, naṭṭhe gīvā. Kasmā? Sampaṭicchitattā.

    ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਏવ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਾਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾਪਾਸਾਦਂ ਓਰੋਪੇਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਅਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਅਨਾਰੋਚੇਤ੍વਾવ ਦੂਰੇ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਤਾਨਿ ਚੇ ਚੋਰਾ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸੇવ ਗੀવਾ। ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ‘‘ਓਰੋਪੇਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਤ੍ਤਚੀવਰਾਨਿ; ਕਾਲੋ ਸਲਾਕਗ੍ਗਹਣਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਸਮਾਗਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਆਮ, ਸਮਾਗਤਮ੍ਹਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਾਨਿ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਦ੍વਾਰਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾਪਾਸਾਦਦ੍વਾਰਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਤ੍ਰ ਚੇਕੋ ਅਲਸਜਾਤਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਗਤੇਸੁ ਪਚ੍ਛਾ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਪੁਞ੍ਛਨ੍ਤੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਉਦਕਟ੍ਠਾਨਂ ਮੁਖਧੋવਨਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਖਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚੋਰਾ ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਸੁਹਟਂ। ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ ਗੀવਾ ਨ ਹੋਤਿ।

    Yo bhikkhu bhaṇḍāgāriko hutvā paccūsasamaye eva bhikkhūnaṃ pattacīvarāni heṭṭhāpāsādaṃ oropetvā dvāraṃ apidahitvā tesampi anārocetvāva dūre bhikkhācāraṃ gacchati; tāni ce corā haranti, tasseva gīvā. Yo pana bhikkhūhi ‘‘oropetha, bhante, pattacīvarāni; kālo salākaggahaṇassā’’ti vutto ‘‘samāgatatthā’’ti pucchitvā ‘‘āma, samāgatamhā’’ti vutte pattacīvarāni nīharitvā nikkhipitvā bhaṇḍāgāradvāraṃ bandhitvā ‘‘tumhe pattacīvarāni gahetvā heṭṭhāpāsādadvāraṃ paṭijaggitvā gaccheyyāthā’’ti vatvā gacchati. Tatra ceko alasajātiko bhikkhu bhikkhūsu gatesu pacchā akkhīni puñchanto uṭṭhahitvā udakaṭṭhānaṃ mukhadhovanatthaṃ gacchati, taṃ khaṇaṃ disvā corā tassa pattacīvaraṃ haranti, suhaṭaṃ. Bhaṇḍāgārikassa gīvā na hoti.

    ਸਚੇਪਿ ਕੋਚਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ ਅਨਾਰੋਚੇਤ੍વਾવ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਠਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਨਟ੍ਠੇ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ ਗੀવਾ ਨ ਹੋਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਪੇਤਿ, ਨਟ੍ਠੇ ਤਸ੍ਸ ਗੀવਾ। ਸਚੇਪਿ ਠਪਿਤਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ‘‘ਮਯਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਈਦਿਸੋ ਨਾਮ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਠਪਿਤੋ, ਉਪਧਾਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤਿ, ਦੁਨ੍ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વਾ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਸੇવ ਗੀવਾ। ‘‘ਨਾਹਂ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਨਤ੍ਥਿ ਗੀવਾ। ਯੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਠਪੇਤਿ, ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਞ੍ਚ ਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤਿ , ਨਟ੍ਠਂ ਸੁਨਟ੍ਠਮੇવ। ਸਚੇ ਤਂ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਠਪੇਤਿ, ਨਟ੍ਠੇ ਗੀવਾ। ਸਚੇ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਂ ਸੁਗੁਤ੍ਤਂ, ਸਬ੍ਬੋ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ ਚ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਠਪੀਯਤਿ, ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਚ ਬਾਲੋ ਅਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਦ੍વਾਰਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਂ વਾ ਸੋਤੁਂ, ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਤੁਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਖਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ਯਤ੍ਤਕਂ ਚੋਰਾ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਸ੍ਸ ਗੀવਾ। ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਦ੍વਾਰਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਸਰੀਰਂ ਉਤੁਂ ਗਾਹਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਸਮਣਧਮ੍ਮਾਨੁਯੋਗੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਕੇਨਚਿ ਕਮ੍ਮੇਨ ਬ੍ਯਾવਟਸ੍ਸ વਾ ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવਪੀਲ਼ਿਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਤੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਉਪਚਾਰੇ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਬਹਿ ਗਚ੍ਛਤੋ વਾ ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ ਕੇਨਚਿ ਆਕਾਰੇਨ ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤੋ ਦ੍વਾਰਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ વਾ વਿવਟਮੇવ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ વਾ ਸਨ੍ਧਿਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾ ਯਤ੍ਤਕਂ ਤਸ੍ਸ ਪਮਾਦਪਚ੍ਚਯਾ ਚੋਰਾ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਸ੍ਸੇવ ਗੀવਾ। ਉਣ੍ਹਸਮਯੇ ਪਨ વਾਤਪਾਨਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਉਚ੍ਚਾਰਪੀਲ਼ਿਤਸ੍ਸ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਪਚਾਰੇ ਅਸਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗਿਲਾਨਪਕ੍ਖੇ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਅવਿਸਯੋ; ਤਸ੍ਮਾ ਗੀવਾ ਨ ਹੋਤਿ।

    Sacepi koci bhaṇḍāgārikassa anārocetvāva bhaṇḍāgāre attano parikkhāraṃ ṭhapeti, tasmimpi naṭṭhe bhaṇḍāgārikassa gīvā na hoti. Sace pana bhaṇḍāgāriko taṃ disvā ‘‘aṭṭhāne ṭhapita’’nti gahetvā ṭhapeti, naṭṭhe tassa gīvā. Sacepi ṭhapitabhikkhunā ‘‘mayā, bhante, īdiso nāma parikkhāro ṭhapito, upadhāreyyāthā’’ti vutto ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchati, dunnikkhittaṃ vā maññamāno aññasmiṃ ṭhāne ṭhapeti, tasseva gīvā. ‘‘Nāhaṃ jānāmī’’ti paṭikkhipantassa pana natthi gīvā. Yopi tassa passantasseva ṭhapeti, bhaṇḍāgārikañca na sampaṭicchāpeti , naṭṭhaṃ sunaṭṭhameva. Sace taṃ bhaṇḍāgāriko aññatra ṭhapeti, naṭṭhe gīvā. Sace bhaṇḍāgāraṃ suguttaṃ, sabbo saṅghassa ca cetiyassa ca parikkhāro tattheva ṭhapīyati, bhaṇḍāgāriko ca bālo abyatto dvāraṃ vivaritvā dhammakathaṃ vā sotuṃ, aññaṃ vā kiñci kātuṃ katthaci gacchati, taṃ khaṇaṃ disvā yattakaṃ corā haranti, sabbaṃ tassa gīvā. Bhaṇḍāgārato nikkhamitvā bahi caṅkamantassa vā dvāraṃ vivaritvā sarīraṃ utuṃ gāhāpentassa vā tattheva samaṇadhammānuyogena nisinnassa vā tattheva nisīditvā kenaci kammena byāvaṭassa vā uccārapassāvapīḷitassāpi tato tattheva upacāre vijjamāne bahi gacchato vā aññena vā kenaci ākārena pamattassa sato dvāraṃ vivaritvā vā vivaṭameva pavisitvā vā sandhiṃ chinditvā vā yattakaṃ tassa pamādapaccayā corā haranti, sabbaṃ tasseva gīvā. Uṇhasamaye pana vātapānaṃ vivaritvā nipajjituṃ vaṭṭatīti vadanti. Uccārapīḷitassa pana tasmiṃ upacāre asati aññattha gacchantassa gilānapakkhe ṭhitattā avisayo; tasmā gīvā na hoti.

    ਯੋ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋ ਉਣ੍ਹਪੀਲ਼ਿਤੋ ਦ੍વਾਰਂ ਸੁਗੁਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਚੋਰਾ ਚ ਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਦ੍વਾਰਂ વਿવਰਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਯਾવ ਤਤਿਯਂ ਨ વਿવਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਯਦਿ ਪਨ ਤੇ ਚੋਰਾ ‘‘ਸਚੇ ਨ વਿવਰਸਿ, ਤਞ੍ਚ ਮਾਰੇਸ੍ਸਾਮ, ਦ੍વਾਰਞ੍ਚ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਹਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਫਰਸੁਆਦੀਨਿ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ। ‘‘ਮਯਿ ਚ ਮਤੇ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਸੇਨਾਸਨੇ વਿਨਟ੍ਠੇ ਗੁਣੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਿવਰਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਇਧਾਪਿ ਅવਿਸਯਤ੍ਤਾ ਗੀવਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਕੋਚਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕੋ ਕੁਞ੍ਚਿਕਂ વਾ ਦੇਤਿ, ਦ੍વਾਰਂ વਾ વਿવਰਤਿ, ਯਤ੍ਤਕਂ ਚੋਰਾ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਸ੍ਸ ਗੀવਾ। ਸਙ੍ਘੇਨ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਗੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ ਸੂਚਿਯਨ੍ਤਕਞ੍ਚ ਕੁਞ੍ਚਿਕਮੁਦ੍ਦਿਕਾ ਚ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ, ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਘਟਿਕਮਤ੍ਤਂ ਦਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਚੋਰਾ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸੇવ ਗੀવਾ। ਸੂਚਿਯਨ੍ਤਕਞ੍ਚ ਕੁਞ੍ਚਿਕਮੁਦ੍ਦਿਕਞ੍ਚ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਨਿਪਨ੍ਨਂ ਪਨੇਤਂ ਸਚੇ ਚੋਰਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘વਿવਰਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਏવਂ ਗੁਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਪਨ੍ਨੇ ਪਨ ਸਚੇ ਭਿਤ੍ਤਿਂ વਾ ਛਦਨਂ વਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਮਙ੍ਗੇਨ વਾ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਗੀવਾ। ਸਚੇ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰੇ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਥੇਰਾ વਸਨ੍ਤਿ, વਿવਟੇ ਦ੍વਾਰੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਤੇਸੁ ਗਤੇਸੁ ਦ੍વਾਰਂ ਨ ਜਗ੍ਗਤਿ, ਸਚੇ ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅવਹਰੀਯਤਿ, ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਤਾਯ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸੇવ ਗੀવਾ। ਥੇਰੇਹਿ ਪਨ ਸਹਾਯੇਹਿ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਸਾਮੀਚਿ।

    Yo pana anto uṇhapīḷito dvāraṃ suguttaṃ katvā bahi nikkhamati, corā ca naṃ gahetvā ‘‘dvāraṃ vivarā’’ti vadanti, yāva tatiyaṃ na vivaritabbaṃ. Yadi pana te corā ‘‘sace na vivarasi, tañca māressāma, dvārañca bhinditvā parikkhāraṃ harissāmā’’ti pharasuādīni ukkhipanti. ‘‘Mayi ca mate saṅghassa ca senāsane vinaṭṭhe guṇo natthī’’ti vivarituṃ vaṭṭati. Idhāpi avisayattā gīvā natthīti vadanti. Sace koci āgantuko kuñcikaṃ vā deti, dvāraṃ vā vivarati, yattakaṃ corā haranti, sabbaṃ tassa gīvā. Saṅghena bhaṇḍāgāraguttatthāya sūciyantakañca kuñcikamuddikā ca yojetvā dinnā hoti, bhaṇḍāgāriko ghaṭikamattaṃ datvā nipajjati, corā vivaritvā parikkhāraṃ haranti, tasseva gīvā. Sūciyantakañca kuñcikamuddikañca yojetvā nipannaṃ panetaṃ sace corā āgantvā ‘‘vivarā’’ti vadanti, tattha purimanayeneva paṭipajjitabbaṃ. Evaṃ guttaṃ katvā nipanne pana sace bhittiṃ vā chadanaṃ vā bhinditvā umaṅgena vā pavisitvā haranti, na tassa gīvā. Sace bhaṇḍāgāre aññepi therā vasanti, vivaṭe dvāre attano attano parikkhāraṃ gahetvā gacchanti, bhaṇḍāgāriko tesu gatesu dvāraṃ na jaggati, sace tattha kiñci avaharīyati, bhaṇḍāgārikassa issaratāya bhaṇḍāgārikasseva gīvā. Therehi pana sahāyehi bhavitabbaṃ. Ayaṃ tattha sāmīci.

    ਯਦਿ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਬਹਿ ਠਤ੍વਾવ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਮਾ ਪવਿਸਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਏਕੋ ਲੋਲਮਹਾਥੇਰੋ ਸਾਮਣੇਰੇਹਿ ਚੇવ ਉਪਟ੍ਠਾਕੇਹਿ ਚ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਤਿ ਚੇવ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ ਚ, ਯਤ੍ਤਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਸ੍ਸ ਗੀવਾ। ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੇਨ ਪਨ ਅવਸੇਸਤ੍ਥੇਰੇਹਿ ਚ ਸਹਾਯੇਹਿ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਥ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋવ ਲੋਲਸਾਮਣੇਰੇ ਚ ਉਪਟ੍ਠਾਕੇ ਚ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰੇ ਨਿਸੀਦਤਿ ਚੇવ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ ਚ, ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਸ੍ਸੇવ ਗੀવਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੇਨੇવ ਤਤ੍ਥ વਸਿਤਬ੍ਬਂ। ਅવਸੇਸੇਹਿ ਅਪ੍ਪੇવ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ વਸਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਚ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰੇਤਿ।

    Yadi bhaṇḍāgāriko ‘‘tumhe bahi ṭhatvāva tumhākaṃ parikkhāraṃ gaṇhatha, mā pavisitthā’’ti vadati, tesañca eko lolamahāthero sāmaṇerehi ceva upaṭṭhākehi ca saddhiṃ bhaṇḍāgāraṃ pavisitvā nisīdati ceva nipajjati ca, yattakaṃ bhaṇḍaṃ nassati, sabbaṃ tassa gīvā. Bhaṇḍāgārikena pana avasesattherehi ca sahāyehi bhavitabbaṃ. Atha bhaṇḍāgārikova lolasāmaṇere ca upaṭṭhāke ca gahetvā bhaṇḍāgāre nisīdati ceva nipajjati ca, yaṃ tattha nassati, sabbaṃ tasseva gīvā. Tasmā bhaṇḍāgārikeneva tattha vasitabbaṃ. Avasesehi appeva rukkhamūle vasitabbaṃ, na ca bhaṇḍāgāreti.

    ਯੇ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਭਾਗਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਸਨਗਬ੍ਭੇਸੁ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਨਟ੍ਠੇ ਯੇਹਿ ਠਪਿਤੋ, ਤੇਸਂਯੇવ ਗੀવਾ। ਇਤਰੇਹਿ ਪਨ ਸਹਾਯੇਹਿ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ। ਯਦਿ ਪਨ ਸਙ੍ਘੋ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ વਿਹਾਰੇਯੇવ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਂ ਦਾਪੇਤਿ, ਸੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਤ੍ਥਾਯ ਗਾਮਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨਟ੍ਠਂ ਤਸ੍ਸੇવ ਗੀવਾ। ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੇਹਿ ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਠਪਿਤવਿਹਾਰવਾਰਿਕਸ੍ਸਾਪਿ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਂ વਾ ਨਿવਾਪਂ વਾ ਲਭਮਾਨਸ੍ਸੇવ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤੋ ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਗੀવਾ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ, ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ વਿਯ ਯਂ ਤਸ੍ਸ ਪਮਾਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਗੀવਾ।

    Ye pana attano attano sabhāgabhikkhūnaṃ vasanagabbhesu parikkhāraṃ ṭhapenti, parikkhāre naṭṭhe yehi ṭhapito, tesaṃyeva gīvā. Itarehi pana sahāyehi bhavitabbaṃ. Yadi pana saṅgho bhaṇḍāgārikassa vihāreyeva yāgubhattaṃ dāpeti, so ca bhikkhācāratthāya gāmaṃ gacchati, naṭṭhaṃ tasseva gīvā. Bhikkhācāraṃ pavisantehi atirekacīvararakkhaṇatthāya ṭhapitavihāravārikassāpi yāgubhattaṃ vā nivāpaṃ vā labhamānasseva bhikkhācāraṃ gacchato yaṃ tattha nassati, sabbaṃ gīvā. Na kevalañca ettakameva, bhaṇḍāgārikassa viya yaṃ tassa pamādappaccayā nassati, sabbaṃ gīvā.

    ਸਚੇ વਿਹਾਰੋ ਮਹਾ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਪਦੇਸਂ ਰਕ੍ਖਿਤੁਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਅવਿਸਯਤ੍ਤਾ ਗੀવਾ ਨ ਹੋਤਿ। ਈਦਿਸੇ ਪਨ વਿਹਾਰੇ વੇਮਜ੍ਝੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਓਸਰਣਟ੍ਠਾਨੇ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬਂ। વਿਹਾਰવਾਰਿਕਾ વਾ ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਠਪੇਤਬ੍ਬਾ। ਸਚੇ ਤੇਸਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾਨਂ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਰਕ੍ਖਤਂਯੇવ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਗੀવਾ ਨ ਹੋਤਿ। વਿਹਾਰવਾਰਿਕੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਹਰਿਤਭਣ੍ਡਮ੍ਪਿ ਚੋਰਾਨਂ ਪਟਿਪਥਂ ਗਤੇਸੁ ਅਞ੍ਞੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਹਰਿਤਭਣ੍ਡਮ੍ਪਿ ਨ ਤੇਸਂ ਗੀવਾ। ਸਚੇ વਿਹਾਰવਾਰਿਕਾਨਂ વਿਹਾਰੇ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਂ વਾ ਨਿવਾਪੋ વਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਤੇਹਿ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਲਾਭਤੋ ਅਤਿਰੇਕਾ ਦ੍વੇ ਤਿਸ੍ਸੋ ਯਾਗੁਸਲਾਕਾ, ਤੇਸਂ ਪਹੋਨਕਭਤ੍ਤਸਲਾਕਾ ਚ ਠਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਕਤ੍વਾ ਪਨ ਨ ਠਪੇਤਬ੍ਬਾ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਹਿ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ‘‘વਿਹਾਰવਾਰਿਕਾਯੇવ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਠਪੇਤਬ੍ਬਾ। ਸਚੇ ਤੇਸਂ ਸਭਾਗਾ ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਾਨਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ; ਨੋ ਚੇ ਦੇਨ੍ਤਿ, વਾਰਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਨੀਹਰਾਪੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਸਚੇ વਿਹਾਰવਾਰਿਕੋ ਦ੍વੇ ਤਿਸ੍ਸੋ ਯਾਗੁਸਲਾਕਾ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਞ੍ਚ ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਲਭਮਾਨੋવ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸ੍ਸ વਿਯ ਸਬ੍ਬਂ ਨਟ੍ਠਂ ਗੀવਾ ਹੋਤਿ। ਸਚੇ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਿਹਾਰਪਾਲਾਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਭਤ੍ਤਂ વਾ ਨਿવਾਪੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖੂ વਿਹਾਰવਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਸ੍ਸਿਤਕੇ ਜਗ੍ਗੇਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤવਾਰਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਥੇવ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪਨ ਅਸਹਾਯਕਸ੍ਸ વਾ ਅਤ੍ਤਦੁਤਿਯਸ੍ਸ વਾ ਯਸ੍ਸ ਸਭਾਗੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਤ੍ਤਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਦਾਤਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਏવਰੂਪਸ੍ਸ વਾਰੋ ਨ ਪਾਪੇਤਬ੍ਬੋ।

    Sace vihāro mahā hoti, aññaṃ padesaṃ rakkhituṃ gacchantassa aññasmiṃ padese nikkhittaṃ haranti, avisayattā gīvā na hoti. Īdise pana vihāre vemajjhe sabbesaṃ osaraṇaṭṭhāne parikkhāre ṭhapetvā nisīditabbaṃ. Vihāravārikā vā dve tayo ṭhapetabbā. Sace tesaṃ appamattānaṃ ito cito ca rakkhataṃyeva kiñci nassati, gīvā na hoti. Vihāravārike bandhitvā haritabhaṇḍampi corānaṃ paṭipathaṃ gatesu aññena maggena haritabhaṇḍampi na tesaṃ gīvā. Sace vihāravārikānaṃ vihāre dātabbaṃ yāgubhattaṃ vā nivāpo vā na hoti, tehi pattabbalābhato atirekā dve tisso yāgusalākā, tesaṃ pahonakabhattasalākā ca ṭhapetuṃ vaṭṭati. Nibaddhaṃ katvā pana na ṭhapetabbā, manussā hi vippaṭisārino honti, ‘‘vihāravārikāyeva amhākaṃ bhattaṃ bhuñjantī’’ti. Tasmā parivattetvā ṭhapetabbā. Sace tesaṃ sabhāgā salākabhattāni āharitvā denti, iccetaṃ kusalaṃ; no ce denti, vāraṃ gāhāpetvā nīharāpetabbāni. Sace vihāravāriko dve tisso yāgusalākā, cattāri pañca salākabhattāni ca labhamānova bhikkhācāraṃ gacchati, bhaṇḍāgārikassa viya sabbaṃ naṭṭhaṃ gīvā hoti. Sace saṅghassa vihārapālānaṃ dātabbaṃ bhattaṃ vā nivāpo vā natthi, bhikkhū vihāravāraṃ gahetvā attano attano nissitake jaggenti, sampattavāraṃ aggahetuṃ na labhanti, yathā aññe bhikkhū karonti, tatheva kātabbaṃ. Bhikkhūhi pana asahāyakassa vā attadutiyassa vā yassa sabhāgo bhikkhu bhattaṃ ānetvā dātā natthi, evarūpassa vāro na pāpetabbo.

    ਯਮ੍ਪਿ ਪਾਕવਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰੇ ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਪਜੀવਨ੍ਤੇਨ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਤਂ ਨ ਉਪਜੀવਤਿ , ਸੋ વਾਰਂ ਨ ਗਾਹਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਫਲਾਫਲਤ੍ਥਾਯਪਿ વਿਹਾਰੇ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਜਗ੍ਗਿਤ੍વਾ ਗੋਪੇਤ੍વਾ ਫਲવਾਰੇਨ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਖਾਦਨ੍ਤਿ। ਯੋ ਤਾਨਿ ਖਾਦਤਿ, ਤੇਨ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਨੁਪਜੀવਨ੍ਤੋ ਨ ਗਾਹਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਸੇਨਾਸਨਮਞ੍ਚਪੀਠਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯਪਿ ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਆવਾਸੇ વਸਨ੍ਤੇਨ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਿਕੋ ਪਨ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕੋ વਾ ਨ ਗਾਹਾਪੇਤਬ੍ਬੋ।

    Yampi pākavattatthāya vihāre ṭhapenti, taṃ gahetvā upajīvantena ṭhātabbaṃ. Yo taṃ na upajīvati , so vāraṃ na gāhāpetabbo. Phalāphalatthāyapi vihāre bhikkhuṃ ṭhapenti, jaggitvā gopetvā phalavārena bhājetvā khādanti. Yo tāni khādati, tena ṭhātabbaṃ. Anupajīvanto na gāhāpetabbo. Senāsanamañcapīṭhapaccattharaṇarakkhaṇatthāyapi ṭhapenti, āvāse vasantena ṭhātabbaṃ. Abbhokāsiko pana rukkhamūliko vā na gāhāpetabbo.

    ਏਕੋ ਨવਕੋ ਹੋਤਿ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਪਨ ਬਹੂਨਂ ਧਮ੍ਮਂ વਾਚੇਤਿ, ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ ਦੇਤਿ, ਪਾਲ਼ਿਂ વਣ੍ਣੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਤਿ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭਾਰਂ ਨਿਤ੍ਥਰਤਿ, ਅਯਂ ਲਾਭਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋਪਿ ਆવਾਸੇ વਸਨ੍ਤੋਪਿ વਾਰਂ ਨ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬੋ। ‘‘ਪੁਰਿਸવਿਸੇਸੋ ਨਾਮ ਞਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।

    Eko navako hoti, bahussuto pana bahūnaṃ dhammaṃ vāceti, paripucchaṃ deti, pāḷiṃ vaṇṇeti, dhammakathaṃ katheti, saṅghassa bhāraṃ nittharati, ayaṃ lābhaṃ paribhuñjantopi āvāse vasantopi vāraṃ na gāhetabbo. ‘‘Purisaviseso nāma ñātabbo’’ti vadanti.

    ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਪਟਿਮਾਘਰਜਗ੍ਗਕਸ੍ਸ ਪਨ ਦਿਗੁਣਂ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਂ ਦੇવਸਿਕਂ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿ ਸਂવਚ੍ਛਰੇ ਤਿਚੀવਰਂ, ਦਸવੀਸਗ੍ਘਨਕਂ ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਞ੍ਚ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਲਭਮਾਨਸ੍ਸੇવ ਪਮਾਦੇਨ ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਗੀવਾ। ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਪਨ ਨ ਗੀવਾ। ਤਤ੍ਥ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ વਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਾ ਸਨ੍ਤਕੇਨ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਰਕ੍ਖਾਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕੇਨ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਰਕ੍ਖਾਪੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਂ ਪਨ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਠਪਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਚੇਤਿਯਸਨ੍ਤਕੇ ਰਕ੍ਖਾਪਿਤੇ ਰਕ੍ਖਿਤਮੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਏવਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਕ੍ਖવਾਰੇਨ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਾਦੀਨਿ ਰਕ੍ਖਤੋਪਿ ਪਮਾਦવਸੇਨ ਨਟ੍ਠਂ ਗੀવਾਯੇવਾਤਿ।

    Uposathāgārapaṭimāgharajaggakassa pana diguṇaṃ yāgubhattaṃ devasikaṃ taṇḍulanāḷi saṃvacchare ticīvaraṃ, dasavīsagghanakaṃ kappiyabhaṇḍañca dātabbaṃ. Sace pana tassa taṃ labhamānasseva pamādena tattha kiñci nassati, sabbaṃ gīvā. Bandhitvā balakkārena acchinnaṃ pana na gīvā. Tattha cetiyassa vā saṅghassa vā santakena cetiyassa santakaṃ rakkhāpetuṃ vaṭṭati. Cetiyassa santakena saṅghassa santakaṃ rakkhāpetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ pana cetiyassa santakena saddhiṃ saṅghassa santakaṃ ṭhapitaṃ hoti, taṃ cetiyasantake rakkhāpite rakkhitameva hotīti evaṃ vaṭṭati. Pakkhavārena uposathāgārādīni rakkhatopi pamādavasena naṭṭhaṃ gīvāyevāti.

    ਉਪਨਿਧਿਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Upanidhikathā niṭṭhitā.

    ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਕਥਾ

    Suṅkaghātakathā

    ੧੧੩. ਸੁਙ੍ਕਂ ਤਤੋ ਹਨਨ੍ਤੀਤਿ ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਂ; ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਤੋ ਸੁਙ੍ਕਾਰਹਂ ਭਣ੍ਡਂ ਸੁਙ੍ਕਂ ਅਦਤ੍વਾ ਨੀਹਰਨ੍ਤਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸੁਙ੍ਕਂ ਹਨਨ੍ਤਿ વਿਨਾਸੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਰ ਪવਿਸਿਤ੍વਾਤਿ ਤਤ੍ਰ ਪਬ੍ਬਤਖਣ੍ਡਾਦੀਸੁ ਰਞ੍ਞਾ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍વਾ ਠਪਿਤੇ ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨੇ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ। ਰਾਜਗ੍ਗਂ ਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾਰਹਂ ਭਣ੍ਡਂ; ਯਤੋ ਰਞ੍ਞੋ ਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਗ੍ਘਨਕਂ ਸੁਙ੍ਕਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਰਾਜਕਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਅਯਮੇવਤ੍ਥੋ। ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਇਤੋ ਰਞ੍ਞੋ ਸੁਙ੍ਕਂ ਨ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਆਮਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਠਪਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਥવਿਕਾਯ વਾ ਪਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ વਾ ਊਰੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਬਨ੍ਧਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਠਾਨਾਚਾવਨਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਦੁਤਿਯਂ ਪਾਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    113. Suṅkaṃ tato hanantīti suṅkaghātaṃ; suṅkaṭṭhānassetaṃ adhivacanaṃ. Tañhi yasmā tato suṅkārahaṃ bhaṇḍaṃ suṅkaṃ adatvā nīharantā rañño suṅkaṃ hananti vināsenti, tasmā suṅkaghātanti vuttaṃ. Tatra pavisitvāti tatra pabbatakhaṇḍādīsu raññā paricchedaṃ katvā ṭhapite suṅkaṭṭhāne pavisitvā. Rājaggaṃ bhaṇḍanti rājārahaṃ bhaṇḍaṃ; yato rañño pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ suṅkaṃ dātabbaṃ hoti, taṃ bhaṇḍanti attho. Rājakantipi pāṭho, ayamevattho. Theyyacittoti ‘‘ito rañño suṅkaṃ na dassāmī’’ti theyyacittaṃ uppādetvā taṃ bhaṇḍaṃ āmasati, dukkaṭaṃ. Ṭhapitaṭṭhānato gahetvā thavikāya vā pakkhipati, paṭicchannaṭṭhāne vā ūrunā saddhiṃ bandhati, thullaccayaṃ. Suṅkaṭṭhānena paricchinnattā ṭhānācāvanaṃ na hoti. Suṅkaṭṭhānaparicchedaṃ dutiyaṃ pādaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ.

    ਬਹਿਸੁਙ੍ਕਘਾਤਂ ਪਾਤੇਤੀਤਿ ਰਾਜਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਞ੍ਞવਿਹਿਤਭਾવਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋ ਠਿਤੋવ ਬਹਿ ਪਤਨਤ੍ਥਾਯ ਖਿਪਤਿ। ਤਞ੍ਚੇ ਅવਸ੍ਸਂ ਪਤਨਕਂ, ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਤਞ੍ਚੇ ਰੁਕ੍ਖੇ વਾ ਖਾਣੁਮ੍ਹਿ વਾ ਪਟਿਹਤਂ ਬਲવવਾਤવੇਗੁਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪੁਨ ਅਨ੍ਤੋਯੇવ ਪਤਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ। ਪੁਨ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਖਿਪਤਿ, ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਤ੍વਾ વਟ੍ਟਨ੍ਤਂ ਪੁਨ ਅਨ੍ਤੋ ਪવਿਸਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਕੁਰੁਨ੍ਦੀਸਙ੍ਖੇਪਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਨ ‘‘ਸਚੇ ਬਹਿ ਪਤਿਤਂ ਠਤ੍વਾ વਟ੍ਟਨ੍ਤਂ ਪવਿਸਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਅਤਿਟ੍ਠਮਾਨਂਯੇવ વਟ੍ਟਿਤ੍વਾ ਪવਿਸਤਿ ਰਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    Bahisuṅkaghātaṃ pātetīti rājapurisānaṃ aññavihitabhāvaṃ passitvā anto ṭhitova bahi patanatthāya khipati. Tañce avassaṃ patanakaṃ, hatthato muttamatte pārājikaṃ. Tañce rukkhe vā khāṇumhi vā paṭihataṃ balavavātavegukkhittaṃ vā hutvā puna antoyeva patati, rakkhati. Puna gaṇhitvā khipati, pubbe vuttanayeneva pārājikaṃ. Bhūmiyaṃ patitvā vaṭṭantaṃ puna anto pavisati, pārājikameva. Kurundīsaṅkhepaṭṭhakathāsu pana ‘‘sace bahi patitaṃ ṭhatvā vaṭṭantaṃ pavisati, pārājikaṃ. Sace atiṭṭhamānaṃyeva vaṭṭitvā pavisati rakkhatī’’ti vuttaṃ.

    ਅਨ੍ਤੋ ਠਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇਨ વਾ ਪਾਦੇਨ વਾ ਯਟ੍ਠਿਯਾ વਾ વਟ੍ਟੇਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ વਟ੍ਟਾਪੇਤਿ, ਸਚੇ ਅਟ੍ਠਤ੍વਾ વਟ੍ਟਮਾਨਂ ਗਤਂ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਨ੍ਤੋ ਠਤ੍વਾ ਬਹਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਰਕ੍ਖਤਿ, ‘‘વਟ੍ਟਿਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਅਞ੍ਞੋ ਨਂ વਟ੍ਟੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વਾ ਅਨ੍ਤੋ ਠਪਿਤਂ ਪਚ੍ਛਾ ਸਯਂ વਾ વਟ੍ਟਮਾਨਂ ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ વਟ੍ਟਿਤਂ ਬਹਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿਯੇવ। ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਠਪਿਤੇ ਪਨ ਤਥਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ। ਦ੍વੇ ਪੁਟਕੇ ਏਕਾਬਦ੍ਧੇ ਕਤ੍વਾ ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨਸੀਮਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਤਿ, ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਬਹਿਪੁਟਕੇ ਸੁਙ੍ਕਂ ਪਾਦਂ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਾਬਦ੍ਧਤਾਯ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋ ਪੁਟਕੋ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਿਮਂ ਬਹਿ ਠਪੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਕਾਜੇਪਿ ਏਕਬਦ੍ਧਂ ਕਤ੍વਾ ਠਪਿਤੇ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਚੇ ਪਨ ਅਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਕਾਜਕੋਟਿਯਂ ਠਪਿਤਮਤ੍ਤਮੇવ ਹੋਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Anto ṭhatvā hatthena vā pādena vā yaṭṭhiyā vā vaṭṭeti, aññena vā vaṭṭāpeti, sace aṭṭhatvā vaṭṭamānaṃ gataṃ, pārājikaṃ. Anto ṭhatvā bahi gacchantaṃ rakkhati, ‘‘vaṭṭitvā gamissatī’’ti vā ‘‘añño naṃ vaṭṭessatī’’ti vā anto ṭhapitaṃ pacchā sayaṃ vā vaṭṭamānaṃ aññena vā vaṭṭitaṃ bahi gacchati, rakkhatiyeva. Suddhacittena ṭhapite pana tathā gacchante vattabbameva natthi. Dve puṭake ekābaddhe katvā suṅkaṭṭhānasīmantare ṭhapeti, kiñcāpi bahipuṭake suṅkaṃ pādaṃ agghati, tena saddhiṃ ekābaddhatāya pana anto puṭako rakkhati. Sace pana parivattetvā abbhantarimaṃ bahi ṭhapeti, pārājikaṃ. Kājepi ekabaddhaṃ katvā ṭhapite eseva nayo. Sace pana abandhitvā kājakoṭiyaṃ ṭhapitamattameva hoti, pārājikaṃ.

    ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਯਾਨੇ વਾ ਅਸ੍ਸਪਿਟ੍ਠਿਆਦੀਸੁ વਾ ਠਪੇਤਿ ‘‘ਬਹਿ ਨੀਹਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਨੀਹਟੇਪਿ ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮ੍ਪਿ ਨ ਹੋਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ‘‘ਅਤ੍ਰ ਪવਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸੁਙ੍ਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਇਦਞ੍ਚ ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਬਹਿ ਠਿਤਂ, ਨ ਚ ਤੇਨ ਨੀਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨੇવ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Gacchante yāne vā assapiṭṭhiādīsu vā ṭhapeti ‘‘bahi nīharissatī’’ti nīhaṭepi avahāro natthi, bhaṇḍadeyyampi na hoti. Kasmā? ‘‘Atra paviṭṭhassa suṅkaṃ gaṇhantū’’ti vuttattā idañca suṅkaṭṭhānassa bahi ṭhitaṃ, na ca tena nītaṃ, tasmā neva bhaṇḍadeyyaṃ na pārājikaṃ.

    ਠਿਤਯਾਨਾਦੀਸੁ ਠਪਿਤੇ વਿਨਾ ਤਸ੍ਸ ਪਯੋਗਂ ਗਤੇਸੁ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਪਿ ਸਤਿ ਨੇવਤ੍ਥਿ ਅવਹਾਰੋ। ਯਦਿ ਪਨ ਠਪੇਤ੍વਾ ਯਾਨਾਦੀਨਿ ਪਾਜੇਨ੍ਤੋ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ , ਹਤ੍ਥਿਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ વਾ ਕਤਪਰਿਚਯਤ੍ਤਾ ਪੁਰਤੋ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਏਹਿ, ਰੇ’’ਤਿ ਪਕ੍ਕੋਸਤਿ, ਸੀਮਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅਞ੍ਞਂ ਹਰਾਪੇਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਇਧ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਤਤ੍ਰ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਯਾਨੇ વਾ ਭਣ੍ਡੇ વਾ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤਿਯੋਜਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਇਧ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।

    Ṭhitayānādīsu ṭhapite vinā tassa payogaṃ gatesu theyyacittepi sati nevatthi avahāro. Yadi pana ṭhapetvā yānādīni pājento atikkāmeti , hatthisuttādīsu vā kataparicayattā purato ṭhatvā ‘‘ehi, re’’ti pakkosati, sīmātikkame pārājikaṃ. Eḷakalomasikkhāpade imasmiṃ ṭhāne aññaṃ harāpeti, anāpatti, idha pārājikaṃ. Tatra aññassa yāne vā bhaṇḍe vā ajānantassa pakkhipitvā tiyojanaṃ atikkāmeti, nissaggiyāni hontīti pācittiyaṃ. Idha anāpatti.

    ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨੇ ਸੁਙ੍ਕਂ ਦਤ੍વਾવ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਏਕੋ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ ‘‘ਸਚੇ ‘ਸੁਙ੍ਕਂ ਦੇਹੀ’ਤਿ વਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਦਸ੍ਸਾਮਿ; ਨੋ ਚੇ વਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏਕੋ ਸੁਙ੍ਕਿਕੋ ‘‘ਏਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਗਣ੍ਹਥ ਨਂ ਸੁਙ੍ਕ’’ਨ੍ਤਿ વਦਤਿ, ਅਪਰੋ ‘‘ਕੁਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਸੁਙ੍ਕਂ, ਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਲਦ੍ਧਕਪ੍ਪਂ ਹੋਤਿ, ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸੁਙ੍ਕਂ ਅਦਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਗਣ੍ਹ ਉਪਾਸਕਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸੁਙ੍ਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਹਿ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਿਂ ਤੇਨ, ਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਲਦ੍ਧਕਪ੍ਪਮੇવ। ਸਚੇਪਿ ਸੁਙ੍ਕਿਕਾ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤਿ વਾ, ਜੂਤਂ વਾ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ વਾ ਗਤਾ, ਅਯਞ੍ਚ ‘‘ਕੁਹਿਂ ਸੁਙ੍ਕਿਕਾ’’ਤਿ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਲਦ੍ਧਕਪ੍ਪਮੇવ। ਸਚੇਪਿ ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞવਿਹਿਤੋ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ વਾ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੋ વਾ ਮਨਸਿਕਾਰਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ વਾ ਚੋਰਹਤ੍ਥਿਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਾਦੀਹਿ ਸਹਸਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ਸਮਨੁਬਦ੍ਧੋ વਾ, ਮਹਾਮੇਘਂ ਉਟ੍ਠਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪੁਰਤੋ ਸਾਲਂ ਪવਿਸਿਤੁਕਾਮੋ વਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਲਦ੍ਧਕਪ੍ਪਮੇવ।

    Suṅkaṭṭhāne suṅkaṃ datvāva gantuṃ vaṭṭati. Eko ābhogaṃ katvā gacchati ‘‘sace ‘suṅkaṃ dehī’ti vakkhanti, dassāmi; no ce vakkhanti, gamissāmī’’ti. Taṃ disvā eko suṅkiko ‘‘eso bhikkhu gacchati, gaṇhatha naṃ suṅka’’nti vadati, aparo ‘‘kuto pabbajitassa suṅkaṃ, gacchatū’’ti vadati, laddhakappaṃ hoti, gantabbaṃ. ‘‘Bhikkhūnaṃ suṅkaṃ adatvā gantuṃ na vaṭṭati, gaṇha upāsakā’’ti vutte pana ‘‘bhikkhussa suṅkaṃ gaṇhantehi pattacīvaraṃ gahetabbaṃ bhavissati, kiṃ tena, gacchatū’’ti vuttepi laddhakappameva. Sacepi suṅkikā niddāyanti vā, jūtaṃ vā kīḷanti, yattha katthaci vā gatā, ayañca ‘‘kuhiṃ suṅkikā’’ti pakkositvāpi na passati, laddhakappameva. Sacepi suṅkaṭṭhānaṃ patvā aññavihito, kiñci cintento vā sajjhāyanto vā manasikāraṃ anuyuñjanto vā corahatthisīhabyagghādīhi sahasā vuṭṭhāya samanubaddho vā, mahāmeghaṃ uṭṭhitaṃ disvā purato sālaṃ pavisitukāmo vā hutvā taṃ ṭhānaṃ atikkamati, laddhakappameva.

    ਸੁਙ੍ਕਂ ਪਰਿਹਰਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਪਚਾਰਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਰਿਹਰਤਿ, ਅવਹਾਰੋਯੇવਾਤਿ

    Suṅkaṃpariharatīti ettha upacāraṃ okkamitvā kiñcāpi pariharati, avahāroyevāti

    ਕੁਰੁਨ੍ਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂਪਨ ‘‘‘ਪਰਿਹਰਨ੍ਤਂ ਰਾਜਪੁਰਿਸਾ વਿਹੇਠੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਕੇવਲਂ ਆਦੀਨવਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਉਪਚਾਰਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਰਿਹਰਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਅਨੋਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਰਿਹਰਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਦਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮੇਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਦ੍વੀਹਿ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤੇਹਿ ਉਪਚਾਰੋ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ।

    Kurundaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Mahāaṭṭhakathāyaṃpana ‘‘‘pariharantaṃ rājapurisā viheṭhentī’ti kevalaṃ ādīnavaṃ dassetvā upacāraṃ okkamitvā pariharato dukkaṭaṃ, anokkamitvā pariharato anāpattī’’ti vuttaṃ. Idaṃ pāḷiyā sameti. Ettha dvīhi leḍḍupātehi upacāro paricchinditabboti.

    ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Suṅkaghātakathā niṭṭhitā.

    ਪਾਣਕਥਾ

    Pāṇakathā

    ੧੧੪. ਇਤੋ ਪਰਸ੍ਮਿਂ ਏਕਂਸੇਨ ਅવਹਾਰਪ੍ਪਹੋਨਕਪਾਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਪਾਣੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਮ੍ਪਿ ਭੁਜਿਸ੍ਸਂ ਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਯੋਪਿ ਭੁਜਿਸ੍ਸੋ ਮਾਤਰਾ વਾ ਪਿਤਰਾ વਾ ਆਠਪਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਤਨਾ વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਰਿ ਕਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਾਸਂ વਾ ਸਟ੍ਠਿਂ વਾ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ; ਧਨਂ ਪਨ ਗਤਟ੍ਠਾਨੇ વਡ੍ਢਤਿ। ਅਨ੍ਤੋਜਾਤਕ-ਧਨਕ੍ਕੀਤ-ਕਰਮਰਾਨੀਤਪ੍ਪਭੇਦਂ ਪਨ ਦਾਸਂਯੇવ ਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅવਹਾਰੋ ਹੋਤਿ। ਤਮੇવ ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪਾਣੋ ਨਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਪਾਣੋ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਗੇਹਦਾਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਦਾਸਸ੍ਸ ਜਾਤੋ ਅਨ੍ਤੋਜਾਤਕੋ, ਧਨੇਨ ਕੀਤੋ ਧਨਕ੍ਕੀਤੋ, ਪਰਦੇਸਤੋ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਆਨੇਤ੍વਾ ਦਾਸਬ੍ਯਂ ਉਪਗਮਿਤੋ ਕਰਮਰਾਨੀਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਏવਰੂਪਂ ਪਾਣਂ ‘‘ਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਮਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਹਤ੍ਥੇ વਾ ਪਾਦੇ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਲਾਯਿਤੁਕਾਮੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਕੇਸੇਸੁ વਾ ਹਤ੍ਥੇਸੁ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਡ੍ਢਤਿ, ਪਦવਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ।

    114. Ito parasmiṃ ekaṃsena avahārappahonakapāṇaṃ dassento ‘‘manussapāṇo’’ti āha. Tampi bhujissaṃ harantassa avahāro natthi. Yopi bhujisso mātarā vā pitarā vā āṭhapito hoti, attanā vā attano upari katvā paññāsaṃ vā saṭṭhiṃ vā aggahesi, tampi harantassa avahāro natthi; dhanaṃ pana gataṭṭhāne vaḍḍhati. Antojātaka-dhanakkīta-karamarānītappabhedaṃ pana dāsaṃyeva harantassa avahāro hoti. Tameva hi sandhāya idaṃ vuttaṃ – ‘‘pāṇo nāma manussapāṇo vuccatī’’ti. Ettha ca gehadāsiyā kucchimhi dāsassa jāto antojātako, dhanena kīto dhanakkīto, paradesato paharitvā ānetvā dāsabyaṃ upagamito karamarānītoti veditabbo. Evarūpaṃ pāṇaṃ ‘‘harissāmī’’ti āmasati, dukkaṭaṃ. Hatthe vā pāde vā gahetvā ukkhipanto phandāpeti, thullaccayaṃ. Ukkhipitvā palāyitukāmo kesaggamattampi ṭhitaṭṭhānato atikkāmeti, pārājikaṃ. Kesesu vā hatthesu vā gahetvā kaḍḍhati, padavārena kāretabbo.

    ਪਦਸਾ ਨੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਤਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ વਾ ਪਹਰਨ੍ਤੋ વਾ ‘‘ਇਤੋ ਗਚ੍ਛਾਹੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਦਿਸਾਭਾਗਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਪਦવਾਰੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਯੇਪਿ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਚ੍ਛਨ੍ਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਾਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ વਾ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਸੁਖਂ ਜੀવਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਸੋ ਚੇ ਪਲਾਯਤਿ, ਦੁਤਿਯਪਦવਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮੀਪਂ ਆਗਤਂ ਅਞ੍ਞੋ ‘‘ਪਲਾਯਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮੀਪਮਾਗਤਂ વਦਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਯੋ ਪਨ વੇਗਸਾ ਪਲਾਯਨ੍ਤਂਯੇવ ‘‘ਪਲਾਯ, ਯਾવ ਤਂ ਸਾਮਿਕਾ ਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਭਣਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ। ਸਚੇ ਪਨ ਸਣਿਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਭਣਤਿ, ਸੋ ਚ ਤਸ੍ਸ વਚਨੇਨ ਸੀਘਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਗਾਮਂ વਾ ਦੇਸਂ વਾ ਗਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਤੋਪਿ ਪਲਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ।

    Padasānessāmīti tajjento vā paharanto vā ‘‘ito gacchāhī’’ti vadati, tena vuttadisābhāgaṃ gacchantassa dutiyapadavārena pārājikaṃ. Yepi tena saddhiṃ ekacchandā honti, sabbesaṃ ekakkhaṇe pārājikaṃ. Bhikkhu dāsaṃ disvā sukhadukkhaṃ pucchitvā vā apucchitvā vā ‘‘gaccha, palāyitvā sukhaṃ jīvā’’ti vadati, so ce palāyati, dutiyapadavāre pārājikaṃ. Taṃ attano samīpaṃ āgataṃ añño ‘‘palāyā’’ti vadati, sace bhikkhusataṃ paṭipāṭiyā attano samīpamāgataṃ vadati, sabbesaṃ pārājikaṃ. Yo pana vegasā palāyantaṃyeva ‘‘palāya, yāva taṃ sāmikā na gaṇhantī’’ti bhaṇati, anāpatti pārājikassa. Sace pana saṇikaṃ gacchantaṃ bhaṇati, so ca tassa vacanena sīghaṃ gacchati, pārājikaṃ. Palāyitvā aññaṃ gāmaṃ vā desaṃ vā gataṃ disvā tatopi palāpentassa pārājikameva.

    ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਨਾਮ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਯੋ ਹਿ ਏવਂ વਦਤਿ – ‘‘ਤ੍વਂ ਇਧ ਕਿਂ ਕਰੋਸਿ,

    Adinnādānaṃ nāma pariyāyena muccati. Yo hi evaṃ vadati – ‘‘tvaṃ idha kiṃ karosi,

    ਕਿਂ ਤੇ ਪਲਾਯਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વਾ, ਕਿਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੁਖਂ ਜੀવਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વਾ, ਦਾਸਦਾਸਿਯੋ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਅਮੁਕਂ ਨਾਮ ਪਦੇਸਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੁਖਂ ਜੀવਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਾ, ਸੋ ਚ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਲਾਯਤਿ, ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਯੋਪਿ ‘‘ਮਯਂ ਅਮੁਕਂ ਨਾਮ ਪਦੇਸਂ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਤਤ੍ਰਾਗਤਾ ਸੁਖਂ ਜੀવਨ੍ਤਿ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਚ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇਪਿ ਪਾਥੇਯ੍ਯਾਦੀਹਿ ਕਿਲਮਥੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸੁਖਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ ਮਗ੍ਗਗਮਨવਸੇਨ, ਨ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ; ਨੇવਤ੍ਥਿ ਅવਹਾਰੋ। ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਚ ਚੋਰੇਸੁ ਉਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ‘‘ਅਰੇ! ਚੋਰਾ ਉਟ੍ਠਿਤਾ, વੇਗੇਨ ਪਲਾਯ, ਏਹਿ ਯਾਹੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਚੋਰਨ੍ਤਰਾਯ ਮੋਚਨਤ੍ਥਾਯ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅવਹਾਰਂ ਨ વਦਨ੍ਤੀਤਿ।

    Kiṃ te palāyituṃ na vaṭṭatīti vā, kiṃ katthaci gantvā sukhaṃ jīvituṃ na vaṭṭatīti vā, dāsadāsiyo palāyitvā amukaṃ nāma padesaṃ gantvā sukhaṃ jīvantī’’ti vā, so ca tassa vacanaṃ sutvā palāyati, avahāro natthi. Yopi ‘‘mayaṃ amukaṃ nāma padesaṃ gacchāma, tatrāgatā sukhaṃ jīvanti, amhehi ca saddhiṃ gacchantānaṃ antarāmaggepi pātheyyādīhi kilamatho natthī’’ti vatvā sukhaṃ attanā saddhiṃ āgacchantaṃ gahetvā gacchati maggagamanavasena, na theyyacittena; nevatthi avahāro. Antarāmagge ca coresu uṭṭhitesu ‘‘are! Corā uṭṭhitā, vegena palāya, ehi yāhī’’ti vadantassāpi corantarāya mocanatthāya vuttattā avahāraṃ na vadantīti.

    ਪਾਣਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Pāṇakathā niṭṭhitā.

    ਅਪਦਕਥਾ

    Apadakathā

    ਅਪਦੇਸੁ ਅਹਿ ਨਾਮ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕੋ ਅਹਿਤੁਣ੍ਡਿਕਾਦੀਹਿ ਗਹਿਤਸਪ੍ਪੋ; ਯਂ ਕੀਲ਼ਾਪੇਨ੍ਤਾ

    Apadesu ahi nāma sassāmiko ahituṇḍikādīhi gahitasappo; yaṃ kīḷāpentā

    ਅਡ੍ਢਮ੍ਪਿ ਪਾਦਮ੍ਪਿ ਕਹਾਪਣਮ੍ਪਿ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤਾਪਿ ਹਿਰਞ੍ਞਂ વਾ ਸੁવਣ੍ਣਂ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਕਸ੍ਸਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਕਾਸਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਕਰਣ੍ਡਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤਿ વਾ, ਕਤ੍ਥਚਿ વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਤਂ ਕਰਣ੍ਡਂ ਆਮਸਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਫਨ੍ਦਾਪੇਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਠਾਨਾ ਚਾવੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਕਰਣ੍ਡਕਂ ਉਗ੍ਘਾਟੇਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਂ ਗੀવਾਯ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਉਜੁਕਂ ਕਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਰਣ੍ਡਤਲਤੋ ਸਪ੍ਪਸ੍ਸ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤੇ ਮੁਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਘਂਸਿਤ੍વਾ ਕਡ੍ਢਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ । ਕਰਣ੍ਡਮੁਖਂ ਈਸਕਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਪਹਾਰਂ વਾ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਏਹਿ, ਰੇ’’ਤਿ ਨਾਮੇਨ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ । ਤਥੇવ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਮਣ੍ਡੂਕਸਦ੍ਦਂ વਾ ਮੂਸਿਕਸਦ੍ਦਂ વਾ ਲਾਜਾવਿਕਿਰਣਂ વਾ ਕਤ੍વਾ ਨਾਮੇਨ ਪਕ੍ਕੋਸਤਿ, ਅਚ੍ਛਰਂ વਾ ਪਹਰਤਿ, ਏવਂ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਮੁਖਂ ਅવਿવਰਿਤ੍વਾਪਿ ਏવਂ ਕਤੇ ਛਾਤੋ ਸਪ੍ਪੋ ਸੀਸੇਨ ਕਰਣ੍ਡਪੁਟਂ ਆਹਚ੍ਚ ਓਕਾਸਂ ਕਤ੍વਾ ਪਲਾਯਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਸਚੇ ਪਨ ਮੁਖੇ વਿવਰਿਤੇ ਸਯਮੇવ ਸਪ੍ਪੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਲਾਯਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਅਥਾਪਿ ਮੁਖਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ વਾ ਅવਿવਰਿਤ੍વਾ વਾ ਕੇવਲਂ ਮਣ੍ਡੂਕਮੂਸਿਕਸਦ੍ਦਂ ਲਾਜਾવਿਕਿਰਣਮੇવ ਚ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਨਾਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਤਿ, ਨ ਅਚ੍ਛਰਂ વਾ ਪਹਰਤਿ, ਸਪ੍ਪੋ ਚ ਛਾਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਮਣ੍ਡੂਕਾਦੀਨਿ ਖਾਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਲਾਯਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮੇવ। ਮਚ੍ਛੋ ਕੇવਲਂ ਇਧ ਅਪਦਗ੍ਗਹਣੇਨ ਆਗਤੋ। ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਉਦਕਟ੍ਠੇ વੁਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ।

    Aḍḍhampi pādampi kahāpaṇampi labhanti, muñcantāpi hiraññaṃ vā suvaṇṇaṃ vā gahetvāva muñcanti. Te kassaci bhikkhuno nisinnokāsaṃ gantvā sappakaraṇḍaṃ ṭhapetvā niddāyanti vā, katthaci vā gacchanti, tatra ce so bhikkhu theyyacittena taṃ karaṇḍaṃ āmasati, dukkaṭaṃ. Phandāpeti, thullaccayaṃ. Ṭhānā cāveti, pārājikaṃ. Sace pana karaṇḍakaṃ ugghāṭetvā sappaṃ gīvāya gaṇhāti, dukkaṭaṃ. Uddharati, thullaccayaṃ. Ujukaṃ katvā uddharantassa karaṇḍatalato sappassa naṅguṭṭhe kesaggamatte mutte pārājikaṃ. Ghaṃsitvā kaḍḍhantassa naṅguṭṭhe mukhavaṭṭito muttamatte pārājikaṃ . Karaṇḍamukhaṃ īsakaṃ vivaritvā pahāraṃ vā datvā ‘‘ehi, re’’ti nāmena pakkositvā nikkhāmeti, pārājikaṃ . Tatheva vivaritvā maṇḍūkasaddaṃ vā mūsikasaddaṃ vā lājāvikiraṇaṃ vā katvā nāmena pakkosati, accharaṃ vā paharati, evaṃ nikkhantepi pārājikaṃ. Mukhaṃ avivaritvāpi evaṃ kate chāto sappo sīsena karaṇḍapuṭaṃ āhacca okāsaṃ katvā palāyati, pārājikameva. Sace pana mukhe vivarite sayameva sappo nikkhamitvā palāyati, bhaṇḍadeyyaṃ. Athāpi mukhaṃ vivaritvā vā avivaritvā vā kevalaṃ maṇḍūkamūsikasaddaṃ lājāvikiraṇameva ca karoti, na nāmaṃ gahetvā pakkosati, na accharaṃ vā paharati, sappo ca chātattā ‘‘maṇḍūkādīni khādissāmī’’ti nikkhamitvā palāyati, bhaṇḍadeyyameva. Maccho kevalaṃ idha apadaggahaṇena āgato. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ udakaṭṭhe vuttamevāti.

    ਅਪਦਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Apadakathā niṭṭhitā.

    ਦ੍વਿਪਦਕਥਾ

    Dvipadakathā

    ੧੧੫. ਦ੍વਿਪਦੇਸੁ – ਯੇ ਅવਹਰਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਕ੍ਖਜਾਤਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਦੇવਤਾ ਪਨ ਅવਹਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ। ਪਕ੍ਖਾ ਜਾਤਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਪਕ੍ਖਜਾਤਾ। ਤੇ ਲੋਮਪਕ੍ਖਾ ਚਮ੍ਮਪਕ੍ਖਾ ਅਟ੍ਠਿਪਕ੍ਖਾਤਿ ਤਿવਿਧਾ। ਤਤ੍ਥ ਮੋਰਕੁਕ੍ਕੁਟਾਦਯੋ ਲੋਮਪਕ੍ਖਾ, વਗ੍ਗੁਲਿਆਦਯੋ ਚਮ੍ਮਪਕ੍ਖਾ, ਭਮਰਾਦਯੋ ਅਟ੍ਠਿਪਕ੍ਖਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚ ਪਕ੍ਖਜਾਤਾ ਚ ਕੇવਲਂ ਇਧ ਦ੍વਿਪਦਗ੍ਗਹਣੇਨ ਆਗਤਾ। ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਆਕਾਸਟ੍ਠੇ ਚ ਪਾਣੇ ਚ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવਾਤਿ।

    115. Dvipadesu – ye avaharituṃ sakkā, te dassento ‘‘manussā pakkhajātā’’ti āha. Devatā pana avaharituṃ na sakkā. Pakkhā jātā etesanti pakkhajātā. Te lomapakkhā cammapakkhā aṭṭhipakkhāti tividhā. Tattha morakukkuṭādayo lomapakkhā, vagguliādayo cammapakkhā, bhamarādayo aṭṭhipakkhāti veditabbā. Te sabbepi manussā ca pakkhajātā ca kevalaṃ idha dvipadaggahaṇena āgatā. Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ ākāsaṭṭhe ca pāṇe ca vuttanayamevāti.

    ਦ੍વਿਪਦਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Dvipadakathā niṭṭhitā.

    ਚਤੁਪ੍ਪਦਕਥਾ

    Catuppadakathā

    ੧੧੬. ਚਤੁਪ੍ਪਦੇਸੁ – ਪਸੁਕਾਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਾવਸੇਸਾ ਸਬ੍ਬਾ ਚਤੁਪ੍ਪਦਜਾਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਹਤ੍ਥਿਆਦਯੋ ਪਾਕਟਾਯੇવ। ਤਤ੍ਥ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਹਤ੍ਥਿਂ ਆਮਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਫਨ੍ਦਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਯੋ ਪਨ ਮਹਾਬਲੋ ਬਲਮਦੇਨ ਤਰੁਣਂ ਭਿਙ੍ਕਚ੍ਛਾਪਂ ਨਾਭਿਮੂਲੇ ਸੀਸੇਨ ਉਚ੍ਚਾਰੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਾਦੇ, ਸੋਣ੍ਡਂ ਚ ਭੂਮਿਤੋ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮੋਚੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਹਤ੍ਥੀ ਪਨ ਕੋਚਿ ਹਤ੍ਥਿਸਾਲਾਯਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਕੋਚਿ ਅਬਦ੍ਧੋવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਕੋਚਿ ਅਨ੍ਤੋવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਕੋਚਿ ਰਾਜਙ੍ਗਣੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥਿਸਾਲਾਯਂ ਗੀવਾਯ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਸ੍ਸ ਗੀવਾਬਨ੍ਧਨਞ੍ਚ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਪਾਦਾਤਿ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਗੀવਾਯ ਚ ਏਕਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਾਦੇ ਅਯਸਙ੍ਖਲਿਕਾਯ ਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਛ ਠਾਨਾਨਿ। ਗੀવਾਯ ਚ ਦ੍વੀਸੁ ਚ ਪਾਦੇਸੁ ਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤ ਠਾਨਾਨਿ। ਤੇਸਂ વਸੇਨ ਫਨ੍ਦਾਪਨਠਾਨਾਚਾવਨਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਅਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਕਲਾ ਹਤ੍ਥਿਸਾਲਾ ਠਾਨਂ। ਤਤੋ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨੇ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਨ੍ਤੋવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਠਿਤਸ੍ਸ ਸਕਲਂ ਅਨ੍ਤੋવਤ੍ਥੁਮੇવ ਠਾਨਂ। ਤਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁਦ੍વਾਰਾਤਿਕ੍ਕਮਨੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਰਾਜਙ੍ਗਣੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਸਕਲਨਗਰਂ ਠਾਨਂ। ਤਸ੍ਸ ਨਗਰਦ੍વਾਰਾਤਿਕ੍ਕਮਨੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਬਹਿਨਗਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਠਾਨਂ। ਤਂ ਹਰਨ੍ਤੋ ਪਦવਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਏਕਮੇવ ਠਾਨਂ। ਤਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਉਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਟ੍ਠਿਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਸ੍ਸੇਪਿ ਅਯਮੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ। ਸਚੇ ਪਨ ਸੋ ਚਤੂਸੁ ਪਾਦੇਸੁ ਬਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਅਟ੍ਠ ਠਾਨਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਓਟ੍ਠੇਪਿ।

    116. Catuppadesu – pasukāti pāḷiyaṃ āgatāvasesā sabbā catuppadajātīti veditabbā. Hatthiādayo pākaṭāyeva. Tattha theyyacittena hatthiṃ āmasantassa dukkaṭaṃ, phandāpentassa thullaccayaṃ. Yo pana mahābalo balamadena taruṇaṃ bhiṅkacchāpaṃ nābhimūle sīsena uccāretvā gaṇhanto cattāro pāde, soṇḍaṃ ca bhūmito kesaggamattampi moceti, pārājikaṃ. Hatthī pana koci hatthisālāyaṃ bandhitvā ṭhapito hoti, koci abaddhova tiṭṭhati, koci antovatthumhi tiṭṭhati, koci rājaṅgaṇe tiṭṭhati, tattha hatthisālāyaṃ gīvāya bandhitvā ṭhapitassa gīvābandhanañca cattāro ca pādāti pañca ṭhānāni honti. Gīvāya ca ekasmiñca pāde ayasaṅkhalikāya baddhassa cha ṭhānāni. Gīvāya ca dvīsu ca pādesu baddhassa satta ṭhānāni. Tesaṃ vasena phandāpanaṭhānācāvanāni veditabbāni. Abaddhassa sakalā hatthisālā ṭhānaṃ. Tato atikkamane, pārājikaṃ. Antovatthumhi ṭhitassa sakalaṃ antovatthumeva ṭhānaṃ. Tassa vatthudvārātikkamane pārājikaṃ. Rājaṅgaṇe ṭhitassa sakalanagaraṃ ṭhānaṃ. Tassa nagaradvārātikkamane pārājikaṃ. Bahinagare ṭhitassa ṭhitaṭṭhānameva ṭhānaṃ. Taṃ haranto padavārena kāretabbo. Nipannassa ekameva ṭhānaṃ. Taṃ theyyacittena uṭṭhāpentassa uṭṭhitamatte pārājikaṃ. Assepi ayameva vinicchayo. Sace pana so catūsu pādesu baddho hoti, aṭṭha ṭhānāni veditabbāni. Esa nayo oṭṭhepi.

    ਗੋਣੋਪਿ ਕੋਚਿ ਗੇਹੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਕੋਚਿ ਅਬਦ੍ਧੋવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਕੋਚਿ ਪਨ વਜੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਕੋਚਿ ਅਬਦ੍ਧੋવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਗੇਹੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਾਦਾ, ਬਨ੍ਧਨਞ੍ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ; ਅਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਕਲਂ ਗੇਹਂ। વਜੇਪਿ ਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ। ਅਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਕਲੋ વਜੋ। ਤਂ વਜਦ੍વਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। વਜਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਹਰਨ੍ਤੋ ਖਣ੍ਡਦ੍વਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਦ੍વਾਰਂ વਾ વਿવਰਿਤ੍વਾ વਜਂ વਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਠਿਤੋ ਨਾਮੇਨ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਾਮੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਾਖਾਭਙ੍ਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਦ੍વਾਰਂ ਅવਿવਰਿਤ੍વਾ વਜਂ ਅਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਾਖਾਭਙ੍ਗਂ ਚਾਲੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਤਿ, ਗੋਣੋ ਛਾਤਤਾਯ વਜਂ ਲਙ੍ਘੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਸਚੇ ਪਨ ਦ੍વਾਰੇ વਿવਰਿਤੇ વਜੇ વਾ ਭਿਨ੍ਨੇ ਸਯਮੇવ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਦ੍વਾਰਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ વਾ ਅવਿવਰਿਤ੍વਾ વਾ વਜਮ੍ਪਿ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾ ਅਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾ ਕੇવਲਂ ਸਾਖਾਭਙ੍ਗਂ ਚਾਲੇਤਿ, ਨ ਪਕ੍ਕੋਸਤਿ, ਗੋਣੋ ਛਾਤਤਾਯ ਪਦਸਾ વਾ ਲਙ੍ਘੇਤ੍વਾ વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮੇવ। ਏਕੋ ਮਜ੍ਝੇ ਗਾਮੇ ਬਦ੍ਧੋ ਠਿਤੋ, ਏਕੋ ਨਿਪਨ੍ਨੋ। ਠਿਤਗੋਣਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਠਾਨਾਨਿ; ਤੇਸਂ વਸੇਨ ਫਨ੍ਦਾਪਨਠਾਨਾਚਾવਨਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।

    Goṇopi koci gehe bandhitvā ṭhapito hoti. Koci abaddhova tiṭṭhati, koci pana vaje bandhitvā ṭhapito hoti, koci abaddhova tiṭṭhati. Tattha gehe bandhitvā ṭhapitassa cattāro pādā, bandhanañcāti pañca ṭhānāni; abaddhassa sakalaṃ gehaṃ. Vajepi baddhassa pañca ṭhānāni. Abaddhassa sakalo vajo. Taṃ vajadvāraṃ atikkāmeti, pārājikaṃ. Vajaṃ bhinditvā haranto khaṇḍadvāraṃ atikkāmeti, pārājikaṃ. Dvāraṃ vā vivaritvā vajaṃ vā bhinditvā bahi ṭhito nāmena pakkositvā nikkhāmeti, pārājikaṃ. Sākhābhaṅgaṃ dassetvā pakkosantassāpi eseva nayo. Dvāraṃ avivaritvā vajaṃ abhinditvā sākhābhaṅgaṃ cāletvā pakkosati, goṇo chātatāya vajaṃ laṅghetvā nikkhamati, pārājikameva. Sace pana dvāre vivarite vaje vā bhinne sayameva nikkhamati, bhaṇḍadeyyaṃ. Dvāraṃ vivaritvā vā avivaritvā vā vajampi bhinditvā vā abhinditvā vā kevalaṃ sākhābhaṅgaṃ cāleti, na pakkosati, goṇo chātatāya padasā vā laṅghetvā vā nikkhamati, bhaṇḍadeyyameva. Eko majjhe gāme baddho ṭhito, eko nipanno. Ṭhitagoṇassa pañca ṭhānāni honti, nipannassa dve ṭhānāni; tesaṃ vasena phandāpanaṭhānācāvanāni veditabbāni.

    ਯੋ ਪਨ ਨਿਪਨ੍ਨਂ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਘਾਤੇਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਸੁਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਪਨ ਦ੍વਾਰਯੁਤ੍ਤੇ ਗਾਮੇ ਠਿਤਗੋਣਸ੍ਸ ਸਕਲਗਾਮੋ ਠਾਨਂ। ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਠਿਤਸ੍ਸ વਾ ਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਪਾਦੇਹਿ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਠਾਨਂ ਗਦ੍ਰਭਪਸੁਕਾਸੁਪਿ ਅਯਮੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋਤਿ।

    Yo pana nipannaṃ anuṭṭhāpetvā tattheva ghāteti, bhaṇḍadeyyaṃ. Suparikkhitte pana dvārayutte gāme ṭhitagoṇassa sakalagāmo ṭhānaṃ. Aparikkhitte ṭhitassa vā carantassa vā pādehi akkantaṭṭhānameva ṭhānaṃ gadrabhapasukāsupi ayameva vinicchayoti.

    ਚਤੁਪ੍ਪਦਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Catuppadakathā niṭṭhitā.

    ਬਹੁਪ੍ਪਦਕਥਾ

    Bahuppadakathā

    ੧੧੭. ਬਹੁਪ੍ਪਦੇਸੁ – ਸਚੇ ਏਕਾਯ ਸਤਪਦਿਯਾ વਤ੍ਥੁ ਪੂਰਤਿ, ਤਂ ਪਦਸਾ ਨੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨવਨવੁਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾਨਿ, ਏਕਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવਾਤਿ।

    117. Bahuppadesu – sace ekāya satapadiyā vatthu pūrati, taṃ padasā nentassa navanavuti thullaccayāni, ekaṃ pārājikaṃ. Sesaṃ vuttanayamevāti.

    ਬਹੁਪ੍ਪਦਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Bahuppadakathā niṭṭhitā.

    ਓਚਰਕਕਥਾ

    Ocarakakathā

    ੧੧੮. ਓਚਰਤੀਤਿ ਓਚਰਕੋ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤੋ ਅਨੁਪવਿਸਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਓਚਰਿਤ੍વਾਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ, ਉਪਧਾਰੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਚਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਪਰਕੁਲੇਸੁ વਾ વਿਹਾਰਾਦੀਸੁ વਾ ਦੁਟ੍ਠਪਿਤਂ ਅਸਂવਿਹਿਤਾਰਕ੍ਖਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚੋਰਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਪਟਿਬਲਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤਿ। ਆਪਤ੍ਤਿ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਅવਸ੍ਸਂ ਹਾਰਿਯੇ ਭਣ੍ਡੇ ਓਚਰਕਸ੍ਸ ਆਣਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਇਤਰਸ੍ਸ ਠਾਨਾਚਾવਨੇਤਿ ਏવਂ ਆਪਤ੍ਤਿ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ। ਯੋ ਪਨ ‘‘ਪੁਰਿਸੋ ਗੇਹੇ ਨਤ੍ਥਿ, ਭਣ੍ਡਂ ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਪਦੇਸੇ ਠਪਿਤਂ ਅਸਂવਿਹਿਤਾਰਕ੍ਖਂ, ਦ੍વਾਰਂ ਅਸਂવੁਤਂ, ਗਤਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਸਕ੍ਕਾ ਹਰਿਤੁਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਨਾਮ ਕੋਚਿ ਪੁਰਿਸਕਾਰੂਪਜੀવੀ, ਯੋ ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਹਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਰਿਯਾਯਕਥਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਸੁਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੋ ‘‘ਅਹਂ ਦਾਨਿ ਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਹਰਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਠਾਨਾਚਾવਨੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਹਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਤੋ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ।

    118. Ocaratīti ocarako, tattha tattha anto anupavisatīti vuttaṃ hoti. Ocaritvāti sallakkhetvā, upadhāretvāti attho. Ācikkhatīti parakulesu vā vihārādīsu vā duṭṭhapitaṃ asaṃvihitārakkhaṃ bhaṇḍaṃ aññassa corakammaṃ kātuṃ paṭibalassa āroceti. Āpatti ubhinnaṃ pārājikassāti avassaṃ hāriye bhaṇḍe ocarakassa āṇattikkhaṇe itarassa ṭhānācāvaneti evaṃ āpatti ubhinnaṃ pārājikassa. Yo pana ‘‘puriso gehe natthi, bhaṇḍaṃ asukasmiṃ nāma padese ṭhapitaṃ asaṃvihitārakkhaṃ, dvāraṃ asaṃvutaṃ, gatamatteneva sakkā harituṃ, natthi nāma koci purisakārūpajīvī, yo taṃ gantvā hareyyā’’tiādinā nayena pariyāyakathaṃ karoti, tañca sutvā añño ‘‘ahaṃ dāni harissāmī’’ti gantvā harati, tassa ṭhānācāvane pārājikaṃ, itarassa pana anāpatti. Pariyāyena hi adinnādānato muccatīti.

    ਓਚਰਕਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Ocarakakathā niṭṭhitā.

    ਓਣਿਰਕ੍ਖਕਥਾ

    Oṇirakkhakathā

    ਓਣਿਂ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਓਣਿਰਕ੍ਖੋ। ਯੋ ਪਰੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਆਭਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ‘‘ਇਦਂ

    Oṇiṃ rakkhatīti oṇirakkho. Yo parena attano vasanaṭṭhāne ābhataṃ bhaṇḍaṃ ‘‘idaṃ

    ਤਾવ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਓਲੋਕੇਥ, ਯਾવ ਅਹਂ ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਓਣਿਰਕ੍ਖੋ ਨਾਮ ਆਹਟਂ ਭਣ੍ਡਂ ਗੋਪੇਨ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਓਣਿਰਕ੍ਖੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਲਗ੍ਗੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਭਣ੍ਡਂ ਅਮੋਚੇਤ੍વਾવ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਸਿਬ੍ਬਕਂ વਾ ਪੁਟਕਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਿਞ੍ਚਿਮਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਿਬ੍ਬਨਾਦਿਂ ਪੁਨ ਪਾਕਤਿਕਂ ਕਰੋਤਿ, ‘‘ਏવਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਮਸਨਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਰੁਪਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ।

    Tāva, bhante, muhuttaṃ oloketha, yāva ahaṃ idaṃ nāma kiccaṃ katvā āgacchāmī’’ti vutto rakkhati, tassetaṃ adhivacanaṃ. Tenevāha – ‘‘oṇirakkho nāma āhaṭaṃ bhaṇḍaṃ gopento’’ti. Tattha oṇirakkho yebhuyyena bandhitvā laggetvā ṭhapitabhaṇḍaṃ amocetvāva heṭṭhā pasibbakaṃ vā puṭakaṃ vā chinditvā kiñcimattaṃ gahetvā sibbanādiṃ puna pākatikaṃ karoti, ‘‘evaṃ gaṇhissāmī’’ti āmasanādīni karontassa anurupā āpattiyo veditabbāti.

    ਓਣਿਰਕ੍ਖਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Oṇirakkhakathā niṭṭhitā.

    ਸਂવਿਦਾવਹਾਰਕਥਾ

    Saṃvidāvahārakathā

    ਸਂવਿਧਾਯ ਅવਹਾਰੋ ਸਂવਿਦਾવਹਾਰੋ; ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਕਤਾવਹਾਰੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾਤਿ ਏਕਚ੍ਛਨ੍ਦਤਾਯ ਏਕਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਯਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਛਦਨਂ વਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ਸਨ੍ਧਿਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਭਣ੍ਡਂ ਹਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਤਿ। ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਧਾਰੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਰਿવਾਰੇਪਿ ਚੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ –

    Saṃvidhāya avahāro saṃvidāvahāro; aññamaññasaññattiyā katāvahāroti vuttaṃ hoti. Saṃvidahitvāti ekacchandatāya ekajjhāsayatāya sammantayitvāti attho. Tatrāyaṃ vinicchayo – sambahulā bhikkhū ‘‘asukaṃ nāma gehaṃ gantvā, chadanaṃ vā bhinditvā, sandhiṃ vā chinditvā bhaṇḍaṃ harissāmā’’ti saṃvidahitvā gacchanti. Tesu eko bhaṇḍaṃ avaharati. Tassuddhāre sabbesaṃ pārājikaṃ. Parivārepi cetaṃ vuttaṃ –

    ‘‘ਚਤੁਰੋ ਜਨਾ ਸਂવਿਧਾਯ, ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਅવਾਹਰੁਂ।

    ‘‘Caturo janā saṃvidhāya, garubhaṇḍaṃ avāharuṃ;

    ਤਯੋ ਪਾਰਾਜਿਕਾ, ਏਕੋ ਨ ਪਾਰਾਜਿਕੋ।

    Tayo pārājikā, eko na pārājiko;

    ਪਞ੍ਹਾ ਮੇਸਾ ਕੁਸਲੇਹਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤਾ’’ਤਿ॥ (ਪਰਿ॰ ੪੭੯)।

    Pañhā mesā kusalehi cintitā’’ti. (pari. 479);

    ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਅਤ੍ਥੋ – ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਜਨਾ ਆਚਰਿਯਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾ ਛਮਾਸਕਂ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਆਹਰਿਤੁਕਾਮਾ ਜਾਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਆਚਰਿਯੋ ‘‘ਤ੍વਂ ਏਕਂ ਮਾਸਕਂ ਹਰ, ਤ੍વਂ ਏਕਂ, ਤ੍વਂ ਏਕਂ, ਅਹਂ ਤਯੋ ਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇਸੁ ਪਨ ਪਠਮੋ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਯੋ ਹਰਥ, ਤ੍વਂ ਏਕਂ ਹਰ, ਤ੍વਂ ਏਕਂ, ਅਹਂ ਏਕਂ ਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਇਤਰੇਪਿ ਦ੍વੇ ਏવਮੇવ ਆਹਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇਸੁ ਏਕਮੇਕਸ੍ਸ ਏਕੇਕੋ ਮਾਸਕੋ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਨੇਸਂ ਦੁਕ੍ਕਟਾਪਤ੍ਤਿਯੋ; ਪਞ੍ਚ ਆਣਤ੍ਤਿਕਾ, ਤੇਹਿ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਪਨ ਤਯੋ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਾ, ਤੇਹਿਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਤਯੋ ਆਣਤ੍ਤਿਕਾ, ਤੇਹਿਪਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮੇવ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਂ વਾ ਆਣਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ, ਆਣਤ੍ਤਿਕਂ વਾ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਂ ਪਨ ਸਾਹਤ੍ਥਿਕੇਨੇવ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਆਣਤ੍ਤਿਕਂ ਆਣਤ੍ਤਿਕੇਨੇવ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਚਤੁਰੋ ਜਨਾ ਸਂવਿਧਾਯ…ਪੇ॰… ਪਞ੍ਹਾ ਮੇਸਾ ਕੁਸਲੇਹਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤਾ’’ਤਿ।

    Tassāyaṃ attho – cattāro janā ācariyantevāsikā chamāsakaṃ garubhaṇḍaṃ āharitukāmā jātā. Tattha ācariyo ‘‘tvaṃ ekaṃ māsakaṃ hara, tvaṃ ekaṃ, tvaṃ ekaṃ, ahaṃ tayo harissāmī’’ti āha. Antevāsikesu pana paṭhamo ‘‘tumhe, bhante, tayo haratha, tvaṃ ekaṃ hara, tvaṃ ekaṃ, ahaṃ ekaṃ harissāmī’’ti āha. Itarepi dve evameva āhaṃsu. Tattha antevāsikesu ekamekassa ekeko māsako sāhatthiko hoti, tena nesaṃ dukkaṭāpattiyo; pañca āṇattikā, tehi tiṇṇampi pārājikaṃ. Ācariyassa pana tayo sāhatthikā, tehissa thullaccayaṃ. Tayo āṇattikā, tehipi thullaccayameva. Imasmiñhi adinnādānasikkhāpade sāhatthikaṃ vā āṇattikassa, āṇattikaṃ vā sāhatthikassa aṅgaṃ na hoti. Sāhatthikaṃ pana sāhatthikeneva kāretabbaṃ, āṇattikaṃ āṇattikeneva. Tena vuttaṃ – ‘‘caturo janā saṃvidhāya…pe… pañhā mesā kusalehi cintitā’’ti.

    ਅਪਿਚ ਸਂવਿਦਾવਹਾਰੇ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਂ ‘‘ਏਕਭਣ੍ਡਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨਂ, ਏਕਭਣ੍ਡਂ ਨਾਨਾਠਾਨਂ; ਨਾਨਾਭਣ੍ਡਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨਂ, ਨਾਨਾਭਣ੍ਡਂ ਨਾਨਾਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਚਤੁਕ੍ਕਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਏਕਭਣ੍ਡਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਏਕਕੁਲਸ੍ਸ ਆਪਣਫਲਕੇ ਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਦੁਟ੍ਠਪਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਕਂ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤਿ ‘‘ਗਚ੍ਛੇਤਂ ਆਹਰਾ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਧਾਰੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਏਕਭਣ੍ਡਂ ਨਾਨਾਠਾਨਨ੍ਤਿ ਏਕਕੁਲਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਸੁ ਆਪਣਫਲਕੇਸੁ ਏਕੇਕਮਾਸਕਂ ਦੁਟ੍ਠਪਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਏਕਂ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤਿ ‘‘ਗਚ੍ਛੇਤੇ ਆਹਰਾ’’ਤਿ, ਪਞ੍ਚਮਸ੍ਸ ਮਾਸਕਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਨਾਨਾਭਣ੍ਡਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਬਹੂਨਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਗ੍ਘਨਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਦੁਟ੍ਠਪਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਏਕਂ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤਿ ‘‘ਗਚ੍ਛੇਤਂ ਆਹਰਾ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਧਾਰੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਨਾਨਾਭਣ੍ਡਂ ਨਾਨਾਠਾਨਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਕੁਲਾਨਂ ਪਞ੍ਚਸੁ ਆਪਣਫਲਕੇਸੁ ਏਕੇਕਮਾਸਕਂ ਦੁਟ੍ਠਪਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਏਕਂ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤਿ ‘‘ਗਚ੍ਛੇਤੇ ਆਹਰਾ’’ਤਿ, ਪਞ੍ਚਮਸ੍ਸ ਮਾਸਕਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ।

    Apica saṃvidāvahāre asammohatthaṃ ‘‘ekabhaṇḍaṃ ekaṭṭhānaṃ, ekabhaṇḍaṃ nānāṭhānaṃ; nānābhaṇḍaṃ ekaṭṭhānaṃ, nānābhaṇḍaṃ nānāṭhāna’’nti idampi catukkaṃ atthato sallakkhetabbaṃ. Tattha ekabhaṇḍaṃ ekaṭṭhānanti ekakulassa āpaṇaphalake pañcamāsakaṃ bhaṇḍaṃ duṭṭhapitaṃ disvā sambahulā bhikkhū ekaṃ āṇāpenti ‘‘gacchetaṃ āharā’’ti, tassuddhāre sabbesaṃ pārājikaṃ. Ekabhaṇḍaṃ nānāṭhānanti ekakulassa pañcasu āpaṇaphalakesu ekekamāsakaṃ duṭṭhapitaṃ disvā sambahulā ekaṃ āṇāpenti ‘‘gacchete āharā’’ti, pañcamassa māsakassa uddhāre sabbesaṃ pārājikaṃ. Nānābhaṇḍaṃ ekaṭṭhānanti bahūnaṃ santakaṃ pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ bhaṇḍaṃ ekasmiṃ ṭhāne duṭṭhapitaṃ disvā sambahulā ekaṃ āṇāpenti ‘‘gacchetaṃ āharā’’ti, tassuddhāre sabbesaṃ pārājikaṃ. Nānābhaṇḍaṃ nānāṭhānanti pañcannaṃ kulānaṃ pañcasu āpaṇaphalakesu ekekamāsakaṃ duṭṭhapitaṃ disvā sambahulā ekaṃ āṇāpenti ‘‘gacchete āharā’’ti, pañcamassa māsakassa uddhāre sabbesaṃ pārājikanti.

    ਸਂવਿਦਾવਹਾਰਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Saṃvidāvahārakathā niṭṭhitā.

    ਸਙ੍ਕੇਤਕਮ੍ਮਕਥਾ

    Saṅketakammakathā

    ੧੧੯. ਸਙ੍ਕੇਤਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਨਕਮ੍ਮਂ; ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਸਞ੍ਞਾਣਕਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਅવਹਰਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਜ੍ਜ વਾ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਅવਹਰਤੁ, ਸ੍વੇ વਾ, ਅਨਾਗਤੇ વਾ ਸਂવਚ੍ਛਰੇ, ਨਤ੍ਥਿ વਿਸਙ੍ਕੇਤੋ; ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਓਚਰਕੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਪਨ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਅવਹਰਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸ੍વੇ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਅવਹਰਤਿ, ‘‘ਅਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਨਿਯਾਮਿਤਂ ਤਂ ਸਙ੍ਕੇਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਪਚ੍ਛਾ ਅવਹਟਂ ਹੋਤਿ। ਸਚੇ ‘‘ਸ੍વੇ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਅવਹਰਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਜ੍ਜ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਅવਹਰਤਿ , ‘‘ਸ੍વੇ’’ਤਿ ਨਿਯਾਮਿਤਂ ਤਂ ਸਙ੍ਕੇਤਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਪੁਰੇ ਅવਹਟਂ ਹੋਤਿ; ਏવਂ ਅવਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅવਹਾਰਕਸ੍ਸੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ‘‘ਸ੍વੇ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਤਦਹੇવ વਾ ਸ੍વੇ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ વਾ ਹਰਨ੍ਤੋਪਿ ਤਂ ਸਙ੍ਕੇਤਂ ਪੁਰੇ ਚ ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਹਰਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવੇਸੁਪਿ। ਪੁਰਿਮਯਾਮ-ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮ-ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮ-ਕਾਲ਼ਜੁਣ੍ਹ-ਮਾਸ-ਉਤੁ-ਸਂવਚ੍ਛਰਾਦਿવਸੇਨਾਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਕੇਤવਿਸਙ੍ਕੇਤਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ‘‘ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਹਰਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਮੇવ ਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਾਯਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ; ਏਤ੍ਥ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਮਹਾਸੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਤਾવ ਆਹ – ‘‘ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਪਯੋਗੋવ ਏਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਮੂਲਟ੍ਠੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ। ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨਾਹ – ‘‘ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤ੍ਤਾ વਿਸਙ੍ਕੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਮੂਲਟ੍ਠੋ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ।

    119.Saṅketakammanti sañjānanakammaṃ; kālaparicchedavasena saññāṇakaraṇanti attho. Ettha ca ‘‘purebhattaṃ avaharā’’ti vutte ajja vā purebhattaṃ avaharatu, sve vā, anāgate vā saṃvacchare, natthi visaṅketo; ubhinnampi ocarake vuttanayeneva pārājikaṃ. Sace pana ‘‘ajja purebhattaṃ avaharā’’ti vutte sve purebhattaṃ avaharati, ‘‘ajjā’’ti niyāmitaṃ taṃ saṅketaṃ atikkamma pacchā avahaṭaṃ hoti. Sace ‘‘sve purebhattaṃ avaharā’’ti vutte ajja purebhattaṃ avaharati , ‘‘sve’’ti niyāmitaṃ taṃ saṅketaṃ appatvā pure avahaṭaṃ hoti; evaṃ avaharantassa avahārakasseva pārājikaṃ, mūlaṭṭhassa anāpatti. ‘‘Sve purebhatta’’nti vutte tadaheva vā sve pacchābhattaṃ vā harantopi taṃ saṅketaṃ pure ca pacchā ca haratīti veditabbo. Esa nayo pacchābhattarattindivesupi. Purimayāma-majjhimayāma-pacchimayāma-kāḷajuṇha-māsa-utu-saṃvaccharādivasenāpi cettha saṅketavisaṅketatā veditabbā. ‘‘Purebhattaṃ harā’’ti vutte ‘‘purebhattameva harissāmī’’ti vāyamantassa pacchābhattaṃ hoti; ettha kathanti? Mahāsumatthero tāva āha – ‘‘purebhattapayogova eso, tasmā mūlaṭṭho na muccatī’’ti. Mahāpadumatthero panāha – ‘‘kālaparicchedaṃ atikkantattā visaṅketaṃ, tasmā mūlaṭṭho muccatī’’ti.

    ਸਙ੍ਕੇਤਕਮ੍ਮਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Saṅketakammakathā niṭṭhitā.

    ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਕਥਾ

    Nimittakammakathā

    ੧੨੦. ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਰਣਂ, ਤਂ ‘‘ਅਕ੍ਖਿਂ વਾ ਨਿਖਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਤਿਧਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥਲਙ੍ਘਨ-ਪਾਣਿਪ੍ਪਹਾਰਅਙ੍ਗੁਲਿਫੋਟਨ-ਗੀવੁਨ੍ਨਾਮਨ-ਉਕ੍ਕਾਸਨਾਦਿਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਂ ਸਙ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਕੇਤਕਮ੍ਮੇ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવਾਤਿ।

    120.Nimittakammanti saññuppādanatthaṃ kassaci nimittassa karaṇaṃ, taṃ ‘‘akkhiṃ vā nikhaṇissāmī’’tiādinā nayena tidhā vuttaṃ. Aññampi panettha hatthalaṅghana-pāṇippahāraaṅguliphoṭana-gīvunnāmana-ukkāsanādianekappakāraṃ saṅgahetabbaṃ. Sesamettha saṅketakamme vuttanayamevāti.

    ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Nimittakammakathā niṭṭhitā.

    ਆਣਤ੍ਤਿਕਥਾ

    Āṇattikathā

    ੧੨੧. ਇਦਾਨਿ ਏਤੇਸ੍વੇવ ਸਙ੍ਕੇਤਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮੇਸੁ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਣਾਪੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸੋ ਤਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਤਨ੍ਤਿ ਸੋ ਅવਹਾਰਕੋ ਯਂ ਆਣਾਪਕੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਏਤਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਤਮੇવ ਅવਹਰਤਿ, ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸੋ ਤਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਯਂ ਅવਹਰਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਏਤਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞਂ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਠਾਨੇ ਠਪਿਤਂ ਅવਹਰਤਿ, ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਅਞ੍ਞਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਤਨ੍ਤਿ ਆਣਾਪਕੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਭਣ੍ਡਂ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘਂ, ਇਦਂ ਅਞ੍ਞਂ ਤਸ੍ਸੇવ ਸਮੀਪੇ ਠਪਿਤਂ ਸਾਰਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਅਞ੍ਞਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਤਮੇવ ਅવਹਰਤਿ, ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਞ੍ਞਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਇਦਂ ਅਞ੍ਞਂ ਤਸ੍ਸੇવ ਸਮੀਪੇ ਠਪਿਤਂ ਸਾਰਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਞ੍ਚੇ ਅਞ੍ਞਮੇવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    121. Idāni etesveva saṅketakammanimittakammesu asammohatthaṃ ‘‘bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpetī’’tiādimāha. Tattha so taṃ maññamāno tanti so avahārako yaṃ āṇāpakena nimittasaññaṃ katvā vuttaṃ, taṃ etanti maññamāno tameva avaharati, ubhinnaṃ pārājikaṃ. So taṃ maññamāno aññanti yaṃ avaharāti vuttaṃ, taṃ etanti maññamāno aññaṃ tasmiṃyeva ṭhāne ṭhapitaṃ avaharati, mūlaṭṭhassa anāpatti. Aññaṃ maññamāno tanti āṇāpakena nimittasaññaṃ katvā vuttabhaṇḍaṃ appagghaṃ, idaṃ aññaṃ tasseva samīpe ṭhapitaṃ sārabhaṇḍanti evaṃ aññaṃ maññamāno tameva avaharati, ubhinnampi pārājikaṃ. Aññaṃ maññamāno aññanti purimanayeneva idaṃ aññaṃ tasseva samīpe ṭhapitaṃ sārabhaṇḍanti maññati, tañce aññameva hoti, tasseva pārājikaṃ.

    ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਪਾવਦਾਤਿਆਦੀਸੁ ਏਕੋ ਆਚਰਿਯੋ ਤਯੋ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤ-ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤ-ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤਨਾਮਕਾ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਣਾਪੇਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭਣ੍ਡਂ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਹਰਣਤ੍ਥਾਯ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਂ ਆਣਾਪੇਤਿ। ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਪਾવਦਾਤਿ ਗਚ੍ਛ ਤ੍વਂ, ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤ, ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਪਾવਦ। ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਪਾવਦਤੂਤਿ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤੋਪਿ ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਪਾવਦਤੁ। ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਤੂਤਿ ਏવਂ ਤਯਾ ਆਣਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤੇਨ ਆਣਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਤੁ, ਸੋ ਹਿ ਅਮ੍ਹੇਸੁ વੀਰਜਾਤਿਕੋ ਪਟਿਬਲੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਮ੍ਮੇਤਿ। ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਏવਂ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਤਾવ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਸਾ ਆਣਤ੍ਤਿ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਯਂ ਪਰਤੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਆਣਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਤਦੇવ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਸ੍ਸਂ ਹਾਰਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਪਰਤੋ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਤੋ ਇਮਸ੍ਸ ਤਙ੍ਖਣੇਯੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਂ ਯੁਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    Itthannāmassa pāvadātiādīsu eko ācariyo tayo buddharakkhita-dhammarakkhita-saṅgharakkhitanāmakā antevāsikā daṭṭhabbā. Tattha bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpetīti ācariyo kiñci bhaṇḍaṃ katthaci sallakkhetvā tassa haraṇatthāya buddharakkhitaṃ āṇāpeti. Itthannāmassa pāvadāti gaccha tvaṃ, buddharakkhita, etamatthaṃ dhammarakkhitassa pāvada. Itthannāmo itthannāmassa pāvadatūti dhammarakkhitopi saṅgharakkhitassa pāvadatu. Itthannāmo itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharatūti evaṃ tayā āṇattena dhammarakkhitena āṇatto saṅgharakkhito itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharatu, so hi amhesu vīrajātiko paṭibalo imasmiṃ kammeti. Āpatti dukkaṭassāti evaṃ āṇāpentassa ācariyassa tāva dukkaṭaṃ. Sace pana sā āṇatti yathādhippāyaṃ gacchati, yaṃ parato thullaccayaṃ vuttaṃ, āṇattikkhaṇe tadeva hoti. Atha taṃ bhaṇḍaṃ avassaṃ hāriyaṃ hoti, yaṃ parato ‘‘sabbesaṃ āpatti pārājikassā’’ti vuttaṃ, tato imassa taṅkhaṇeyeva pārājikaṃ hotīti ayaṃ yutti sabbattha veditabbā.

    ਸੋ ਇਤਰਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤੋ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ, ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤੋ ਚ ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯੋ ਏવਂ વਦਤਿ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਕਿਰ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰ, ਤ੍વਂ ਕਿਰ ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਚ વੀਰਪੁਰਿਸੋ’’’ਤਿ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਏવਂ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਅવਹਾਰਕੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ‘‘ਸਾਧੁ ਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤੋ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤਿ। ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮਤ੍ਤੇ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਮਹਾਜਨੋ ਹਿ ਤੇਨ ਪਾਪੇ ਨਿਯੋਜਿਤੋਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਭਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਸੋ ਚੇ ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤੋ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਜਨਾਨਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਚਤੁਨ੍ਨਂ, ਏਤੇਨ ਉਪਾਯੇਨ વਿਸਙ੍ਕੇਤਂ ਅਕਤ੍વਾ ਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤਂ ਸਮਣਸਤਂ ਸਮਣਸਹਸ੍ਸਂ વਾ ਹੋਤੁ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ।

    So itarassa ārocetīti buddharakkhito dhammarakkhitassa, dhammarakkhito ca saṅgharakkhitassa ‘‘amhākaṃ ācariyo evaṃ vadati – ‘itthannāmaṃ kira bhaṇḍaṃ avahara, tvaṃ kira amhesu ca vīrapuriso’’’ti āroceti, evaṃ tesampi dukkaṭaṃ. Avahārako paṭiggaṇhātīti ‘‘sādhu harissāmī’’ti saṅgharakkhito sampaṭicchati. Mūlaṭṭhassa āpatti thullaccayassāti saṅgharakkhitena paṭiggahitamatte ācariyassa thullaccayaṃ, mahājano hi tena pāpe niyojitoti. So taṃ bhaṇḍanti so ce saṅgharakkhito taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, sabbesaṃ catunnampi janānaṃ pārājikaṃ. Na kevalañca catunnaṃ, etena upāyena visaṅketaṃ akatvā paramparāya āṇāpentaṃ samaṇasataṃ samaṇasahassaṃ vā hotu, sabbesaṃ pārājikameva.

    ਦੁਤਿਯવਾਰੇ – ਸੋ ਅਞ੍ਞਂ ਆਣਾਪੇਤੀਤਿ ਸੋ ਆਚਰਿਯੇਨ ਆਣਤ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤੋ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਂ ਅਦਿਸ੍વਾ વਾ ਅવਤ੍ਤੁਕਾਮੋ વਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤਮੇવ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯੋ ਏવਮਾਹ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਕਿਰ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਾ’’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਤਿ। ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਤਾવ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤੇ ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸੇવ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਸੋ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਤਿ, ਆਣਾਪਕਸ੍ਸ ਚ ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ, ਅવਹਾਰਕਸ੍ਸ ਚ ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਮੂਲਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਨ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ વਿਸਙ੍ਕੇਤਤ੍ਤਾ ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਅਜਾਨਨਤਾਯ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤੋ ਪਨ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸੋਤ੍ਥਿਭਾવਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਨਟ੍ਠੋ।

    Dutiyavāre – so aññaṃ āṇāpetīti so ācariyena āṇatto buddharakkhito dhammarakkhitaṃ adisvā vā avattukāmo vā hutvā saṅgharakkhitameva upasaṅkamitvā ‘‘amhākaṃ ācariyo evamāha – ‘itthannāmaṃ kira bhaṇḍaṃ avaharā’’’ti āṇāpeti. Āpatti dukkaṭassāti āṇattiyā tāva buddharakkhitassa dukkaṭaṃ. Paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassāti saṅgharakkhitena sampaṭicchite mūlaṭṭhasseva dukkaṭanti veditabbaṃ. Sace pana so taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, āṇāpakassa ca buddharakkhitassa, avahārakassa ca saṅgharakkhitassāti ubhinnampi pārājikaṃ. Mūlaṭṭhassa pana ācariyassa visaṅketattā pārājikena anāpatti. Dhammarakkhitassa ajānanatāya sabbena sabbaṃ anāpatti. Buddharakkhito pana dvinnaṃ sotthibhāvaṃ katvā attanā naṭṭho.

    ਇਤੋ ਪਰੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਆਣਤ੍ਤਿવਾਰੇਸੁ ਪਠਮੇ ਤਾવ ਸੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਨ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਭਣ੍ਡਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋ ਚ ਬਹਿ ਚ ਆਰਕ੍ਖਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅવਹਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਯਦਾ ਸਕ੍ਕੋਸਿ, ਤਦਾਤਿ ਕਿਂ ਅਜ੍ਜੇવ ਅવਹਟਂ ਹੋਤਿ? ਗਚ੍ਛ ਯਦਾ ਸਕ੍ਕੋਸਿ ਤਦਾ ਨਂ ਅવਹਰਾਤਿ। ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਏવਂ ਪੁਨ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ ਹੋਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਸ੍ਸਂ ਹਾਰਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਥਸਾਧਕਚੇਤਨਾ ਨਾਮ ਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਫਲਸਦਿਸਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਆਣਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਪਾਰਾਜਿਕੋ। ਸਚੇਪਿ ਅવਹਾਰਕੋ ਸਟ੍ਠਿવਸ੍ਸਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਤਿ, ਆਣਾਪਕੋ ਚ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇવ ਕਾਲਂ વਾ ਕਰੋਤਿ, ਹੀਨਾਯ વਾ ਆવਤ੍ਤਤਿ; ਅਸ੍ਸਮਣੋવ ਹੁਤ੍વਾ ਕਾਲਂ વਾ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਹੀਨਾਯ વਾ ਆવਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤਿ, ਅવਹਾਰਕਸ੍ਸ ਪਨ ਅવਹਾਰਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Ito paresu catūsu āṇattivāresu paṭhame tāva so gantvā puna paccāgacchatīti bhaṇḍaṭṭhānaṃ gantvā anto ca bahi ca ārakkhaṃ disvā avaharituṃ asakkonto āgacchati. Yadā sakkosi, tadāti kiṃ ajjeva avahaṭaṃ hoti? Gaccha yadā sakkosi tadā naṃ avaharāti. Āpatti dukkaṭassāti evaṃ puna āṇattiyāpi dukkaṭameva hoti. Sace pana taṃ bhaṇḍaṃ avassaṃ hāriyaṃ hoti, atthasādhakacetanā nāma maggānantaraphalasadisā, tasmā ayaṃ āṇattikkhaṇeyeva pārājiko. Sacepi avahārako saṭṭhivassātikkamena taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, āṇāpako ca antarāyeva kālaṃ vā karoti, hīnāya vā āvattati; assamaṇova hutvā kālaṃ vā karissati, hīnāya vā āvattissati, avahārakassa pana avahārakkhaṇeyeva pārājikaṃ.

    ਦੁਤਿਯવਾਰੇ – ਯਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸਣਿਕਂ વਾ ਭਣਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ વਾ ਬਧਿਰਤਾਯ ‘‘ਮਾ ਅવਹਰੀ’’ਤਿ

    Dutiyavāre – yasmā taṃ saṇikaṃ vā bhaṇanto tassa vā badhiratāya ‘‘mā avaharī’’ti

    ਏਤਂ વਚਨਂ ਨ ਸਾવੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮੂਲਟ੍ਠੋ ਨ ਮੁਤ੍ਤੋ। ਤਤਿਯવਾਰੇ – ਪਨ ਸਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਮੁਤ੍ਤੋ। ਚਤੁਤ੍ਥવਾਰੇ – ਤੇਨ ਚ ਸਾવਿਤਤ੍ਤਾ, ਇਤਰੇਨ ਚ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਓਰਤਤ੍ਤਾ ਉਭੋਪਿ ਮੁਤ੍ਤਾਤਿ।

    Etaṃ vacanaṃ na sāveti, tasmā mūlaṭṭho na mutto. Tatiyavāre – pana sāvitattā mutto. Catutthavāre – tena ca sāvitattā, itarena ca ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā oratattā ubhopi muttāti.

    ਆਣਤ੍ਤਿਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Āṇattikathā niṭṭhitā.

    ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਂ

    Āpattibhedaṃ

    ੧੨੨. ਇਦਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਠਾਨਾ ਚਾવਨવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਂ વਤ੍ਥੁਭੇਦੇਨ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ ਆਕਾਰੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਹਿ ਆਕਾਰੇਹੀਤਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ; ਪਞ੍ਚਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਞ੍ਚ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਊਨੇਹੀਤਿ। ਤਤ੍ਰਿਮੇ ਪਞ੍ਚ ਆਕਾਰਾ – ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਸਞ੍ਞਿਤਾ , ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਗਰੁਕਭਾવੋ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ, ਠਾਨਾਚਾવਨਨ੍ਤਿ। ਇਤੋ ਪਰੇਹਿ ਪਨ ਦ੍વੀਹਿ વਾਰੇਹਿ ਲਹੁਕੇ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ વਤ੍ਥੁਭੇਦੇਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਂ।

    122. Idāni tattha tattha ṭhānā cāvanavasena vuttassa adinnādānassa aṅgaṃ vatthubhedena ca āpattibhedaṃ dassento ‘‘pañcahi ākārehī’’tiādimāha. Tattha pañcahi ākārehīti pañcahi kāraṇehi; pañcahi aṅgehīti vuttaṃ hoti. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – adinnaṃ ādiyantassa ‘‘parapariggahitañca hotī’’tiādinā nayena vuttehi pañcahākārehi pārājikaṃ hoti, na tato ūnehīti. Tatrime pañca ākārā – parapariggahitaṃ, parapariggahitasaññitā , parikkhārassa garukabhāvo, theyyacittaṃ, ṭhānācāvananti. Ito parehi pana dvīhi vārehi lahuke parikkhāre vatthubhedena thullaccayañca dukkaṭañca dassitaṃ.

    ੧੨੫. ‘‘ਛਹਾਕਾਰੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤવਾਰਤ੍ਤਯੇ ਪਨ ਨ ਸਕਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਨ વਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹਿਤਾ, ਨ ਤਾવਕਾਲਿਕਤਾ, ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਗਰੁਕਭਾવੋ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ, ਠਾਨਾਚਾવਨਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਛ ਆਕਾਰਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। વਤ੍ਥੁਭੇਦੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥਾਪਿ ਪਠਮવਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਦੁਤਿਯਤਤਿਯੇਸੁ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਦੁਕ੍ਕਟਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਤਤੋ ਪਰੇਸੁ ਪਨ ਤੀਸੁ વਾਰੇਸੁ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ વਤ੍ਥੁਭੇਦੇ વਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਪਰੇਹਿ ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਰ ਯਦੇਤਂ ‘‘ਨ ਚ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਨਜ੍ਝਾવੁਤ੍ਥਕਂ વਾ ਹੋਤੁ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਕਂ ਅਸ੍ਸਾਮਿਕવਤ੍ਥੁ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ વਾ, ਉਭਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਨ ਚ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਸਞ੍ਞਾ ਚ ਅਤ੍ਥਿ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚ ਗਹਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਾਤਿ।

    125.‘‘Chahākārehī’’tiādinā nayena vuttavārattaye pana na sakasaññitā, na vissāsaggāhitā, na tāvakālikatā, parikkhārassa garukabhāvo, theyyacittaṃ, ṭhānācāvananti evaṃ cha ākārā veditabbā. Vatthubhedena panetthāpi paṭhamavāre pārājikaṃ. Dutiyatatiyesu thullaccayadukkaṭāni vuttāni. Tato paresu pana tīsu vāresu vijjamānepi vatthubhede vatthussa parehi apariggahitattā dukkaṭameva vuttaṃ. Tatra yadetaṃ ‘‘na ca parapariggahita’’nti vuttaṃ, taṃ anajjhāvutthakaṃ vā hotu chaḍḍitaṃ chinnamūlakaṃ assāmikavatthu, attano santakaṃ vā, ubhayampi ‘‘na ca parapariggahita’’ntveva saṅkhyaṃ gacchati. Yasmā panettha parapariggahitasaññā ca atthi, theyyacittena ca gahitaṃ, tasmā anāpatti na vuttāti.

    ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।

    Āpattibhedaṃ niṭṭhitaṃ.

    ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦਂ

    Anāpattibhedaṃ

    ੧੩੧. ਏવਂ વਤ੍ਥੁવਸੇਨ ਚ ਚਿਤ੍ਤવਸੇਨ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਸਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾਤਿ ਸਕਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸ, ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਇਦਂ ਭਣ੍ਡ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਸਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸ ਪਰਭਣ੍ਡਮ੍ਪਿ ਗਣ੍ਹਤੋ ਗਹਣੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਗਹਿਤਂ ਪਨ ਪੁਨ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਸਾਮਿਕੇਹਿ ‘‘ਦੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਨ ਦੇਤਿ, ਤੇਸਂ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    131. Evaṃ vatthuvasena ca cittavasena ca āpattibhedaṃ dassetvā idāni anāpattibhedaṃ dassento ‘‘anāpatti sasaññissā’’tiādimāha. Tattha sasaññissāti sakasaññissa, ‘‘mayhaṃ santakaṃ idaṃ bhaṇḍa’’nti evaṃ sasaññissa parabhaṇḍampi gaṇhato gahaṇe anāpatti, gahitaṃ pana puna dātabbaṃ. Sace sāmikehi ‘‘dehī’’ti vutto na deti, tesaṃ dhuranikkhepe pārājikaṃ.

    વਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹੇਤਿ વਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਹਣੇਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। વਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹਲਕ੍ਖਣਂ ਪਨ ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ – ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਾਸਂ ਗਹੇਤੁਂ – ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਭਤ੍ਤੋ ਚ, ਆਲਪਿਤੋ ਚ, ਜੀવਤਿ ਚ, ਗਹਿਤੇ ਚ ਅਤ੍ਤਮਨੋ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੫੬)। ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤਕਮਿਤ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਭਤ੍ਤੋਤਿ ਦਲ਼੍ਹਮਿਤ੍ਤੋ, ਆਲਪਿਤੋਤਿ ‘‘ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਯਂ ਇਚ੍ਛਸਿ, ਤਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਗਹਣੇ ਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਜੀવਤੀਤਿ ਅਨੁਟ੍ਠਾਨਸੇਯ੍ਯਾਯ ਸਯਿਤੋਪਿ ਯਾવ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੁਪਚ੍ਛੇਦਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਗਹਿਤੇ ਚ ਅਤ੍ਤਮਨੋਤਿ ਗਹਿਤੇ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ‘‘ਗਹਿਤੇ ਮੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੇਨ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਨવਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨવਸੇਨ ਚੇਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। વਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹੋ ਪਨ ਤੀਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਰੁਹਤਿ – ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੋ, ਜੀવਤਿ, ਗਹਿਤੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋ; ਸਮ੍ਭਤ੍ਤੋ, ਜੀવਤਿ, ਗਹਿਤੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋ; ਆਲਪਿਤੋ, ਜੀવਤਿ, ਗਹਿਤੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋਤਿ।

    Vissāsaggāheti vissāsaggahaṇepi anāpatti. Vissāsaggāhalakkhaṇaṃ pana iminā suttena jānitabbaṃ – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, pañcahaṅgehi samannāgatassa vissāsaṃ gahetuṃ – sandiṭṭho ca hoti, sambhatto ca, ālapito ca, jīvati ca, gahite ca attamano’’ti (mahāva. 356). Tattha sandiṭṭhoti diṭṭhamattakamitto, sambhattoti daḷhamitto, ālapitoti ‘‘mama santakaṃ yaṃ icchasi, taṃ gaṇheyyāsi, āpucchitvā gahaṇe kāraṇaṃ natthī’’ti vutto. Jīvatīti anuṭṭhānaseyyāya sayitopi yāva jīvitindriyupacchedaṃ na pāpuṇāti. Gahite ca attamanoti gahite tuṭṭhacitto hoti, evarūpassa santakaṃ ‘‘gahite me attamano bhavissatī’’ti jānantena gahetuṃ vaṭṭati. Anavasesapariyādānavasena cetāni pañcaṅgāni vuttāni. Vissāsaggāho pana tīhi aṅgehi ruhati – sandiṭṭho, jīvati, gahite attamano; sambhatto, jīvati, gahite attamano; ālapito, jīvati, gahite attamanoti.

    ਯੋ ਪਨ ਨ ਜੀવਤਿ, ਨ ਚ ਗਹਿਤੇ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ; ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ વਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹੇਨ ਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਪੁਨ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਦਦਮਾਨੇਨ ਚ ਮਤਕਧਨਂ ਤਾવ ਯੇ ਤਸ੍ਸ ਧਨੇ ਇਸ੍ਸਰਾ ਗਹਟ੍ਠਾ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ વਾ, ਤੇਸਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਨਤ੍ਤਮਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਤਸ੍ਸੇવ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਪਨ ਪਠਮਂਯੇવ ‘‘ਸੁਟ੍ਠੁ ਕਤਂ ਤਯਾ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ વਚੀਭੇਦੇਨ વਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤੇਨ વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਕੇਨਚਿ ਕਾਰਣੇਨ ਕੁਪਿਤੋ, ਪਚ੍ਚਾਹਰਾਪੇਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ। ਯੋਪਿ ਅਦਾਤੁਕਾਮੋ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਅਧਿવਾਸੇਤਿ, ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ વਦਤਿ, ਸੋਪਿ ਪੁਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰਾਪੇਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ। ਯੋ ਪਨ ‘‘ਮਯਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਗਹਿਤਂ વਾ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਗਹਿਤਂ વਾ ਹੋਤੁ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ વਾ, ਮਯਾ ਪਨ ਤਂ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਰਣੀਯੇਨ ਠਪਿਤਂ, ਪਾਕਤਿਕਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਾਹਰਾਪੇਤੁਂ ਲਭਤਿ।

    Yo pana na jīvati, na ca gahite attamano hoti; tassa santakaṃ vissāsaggāhena gahitampi puna dātabbaṃ. Dadamānena ca matakadhanaṃ tāva ye tassa dhane issarā gahaṭṭhā vā pabbajitā vā, tesaṃ dātabbaṃ. Anattamanassa santakaṃ tasseva dātabbaṃ. Yo pana paṭhamaṃyeva ‘‘suṭṭhu kataṃ tayā mama santakaṃ gaṇhantenā’’ti vacībhedena vā cittuppādamattena vā anumoditvā pacchā kenaci kāraṇena kupito, paccāharāpetuṃ na labhati. Yopi adātukāmo cittena pana adhivāseti, na kiñci vadati, sopi puna paccāharāpetuṃ na labhati. Yo pana ‘‘mayā tumhākaṃ santakaṃ gahitaṃ vā paribhuttaṃ vā’’ti vutte ‘‘gahitaṃ vā hotu paribhuttaṃ vā, mayā pana taṃ kenacideva karaṇīyena ṭhapitaṃ, pākatikaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti vadati. Ayaṃ paccāharāpetuṃ labhati.

    ਤਾવਕਾਲਿਕੇਤਿ ‘‘ਪਟਿਦਸ੍ਸਾਮਿ ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਾવਕਾਲਿਕੇਪਿ ਗਹਣੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਗਹਿਤਂ ਪਨ ਸਚੇ ਭਣ੍ਡਸਾਮਿਕੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ ਗਣੋ વਾ ‘‘ਤੁਯ੍ਹੇવੇਤਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਨੁਜਾਨਾਤਿ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ। ਨੋ ਚੇ ਅਨੁਜਾਨਾਤਿ, ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਤਕਂ ਪਨ ਪਟਿਦਾਤੁਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ।

    Tāvakāliketi ‘‘paṭidassāmi paṭikarissāmī’’ti evaṃ gaṇhantassa tāvakālikepi gahaṇe anāpatti. Gahitaṃ pana sace bhaṇḍasāmiko puggalo vā gaṇo vā ‘‘tuyhevetaṃ hotū’’ti anujānāti, iccetaṃ kusalaṃ. No ce anujānāti, āharāpente dātabbaṃ. Saṅghasantakaṃ pana paṭidātumeva vaṭṭati.

    ਪੇਤਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੇ ਉਪਪਨ੍ਨਾਪਿ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਪਿ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਦਯੋ ਦੇવਾਪਿ ਸਬ੍ਬੇ ‘‘ਪੇਤਾ’’ ਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤਾ, ਤੇਸਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਚੇਪਿ ਹਿ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਆਪਣਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਂ ਞਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚੀવਰਤ੍ਥਾਯ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕਮ੍ਪਿ ਸਾਟਕਂ ਤਸ੍ਸ ‘‘ਮਾ ਗਣ੍ਹ, ਮਾ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਦੇવਤਾ ਪਨ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਹਿ ਰੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਲਗ੍ਗਿਤਸਾਟਕੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ।

    Petapariggaheti ettha pana pettivisaye upapannāpi kālaṃ katvā tasmiṃyeva attabhāve nibbattāpi cātumahārājikādayo devāpi sabbe ‘‘petā’’ tveva saṅkhyaṃ gatā, tesaṃ pariggahe anāpatti. Sacepi hi sakko devarājā āpaṇaṃ pasāretvā nisinno hoti, dibbacakkhuko ca bhikkhu taṃ ñatvā attano cīvaratthāya satasahassagghanakampi sāṭakaṃ tassa ‘‘mā gaṇha, mā gaṇhā’’ti vadantassāpi gahetvā gacchati, vaṭṭati. Devatā pana uddissa balikammaṃ karontehi rukkhādīsu laggitasāṭake vattabbameva natthi.

    ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਚੇਪਿ ਹਿ ਨਾਗਰਾਜਾ વਾ ਸੁਪਣ੍ਣਮਾਣવਕੋ વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਰੂਪੇਨ ਆਪਣਂ ਪਸਾਰੇਤਿ, ਤਤੋ ਚਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਸੀਹੋ વਾ ਬ੍ਯਗ੍ਘੋ વਾ ਮਿਗਮਹਿਂਸਾਦਯੋ વਧਿਤ੍વਾ ਖਾਦਨ੍ਤੋ ਜਿਘਚ੍ਛਾਪੀਲ਼ਿਤੋ ਆਦਿਤੋવ ਨ વਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਹਿ ਕਰੇਯ੍ਯ। ਯਦਿ ਪਨ ਥੋਕੇ ਖਾਯਿਤੇ વਾਰੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, વਾਰੇਤ੍વਾ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸੇਨਾਦਯੋਪਿ ਆਮਿਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।

    Tiracchānagatapariggaheti tiracchānagatānampi pariggahe anāpatti. Sacepi hi nāgarājā vā supaṇṇamāṇavako vā manussarūpena āpaṇaṃ pasāreti, tato cassa santakaṃ koci bhikkhu purimanayeneva gahetvā gacchati, vaṭṭati. Sīho vā byaggho vā migamahiṃsādayo vadhitvā khādanto jighacchāpīḷito āditova na vāretabbo. Anatthampi hi kareyya. Yadi pana thoke khāyite vāretuṃ sakkoti, vāretvā gahetuṃ vaṭṭati. Senādayopi āmisaṃ gahetvā gacchante pātāpetvā gaṇhituṃ vaṭṭati.

    ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾਤਿ ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਂ ‘‘ਇਦਂ ਪਂਸੁਕੂਲ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾਪਿ ਗਹਣੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਤਂ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਂ ਹੋਤਿ, ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇ ਦਾਤਬ੍ਬਂ । ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਸ੍ਸ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਇਧ ਧਨਿਯੋ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਅવਸੇਸਾਨਂ ਪਨ ਰਜਕਭਣ੍ਡਿਕਾਦਿਚੋਰਾਨਂ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾਦੀਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવਾਤਿ।

    Paṃsukūlasaññissāti assāmikaṃ ‘‘idaṃ paṃsukūla’’nti evaṃsaññissāpi gahaṇe anāpatti. Sace pana taṃ sassāmikaṃ hoti, āharāpente dātabbaṃ . Ummattakassāti pubbe vuttappakārassa ummattakassāpi anāpatti. Ādikammikassāti idha dhaniyo ādikammiko, tassa anāpatti. Avasesānaṃ pana rajakabhaṇḍikādicorānaṃ chabbaggiyādīnaṃ āpattiyevāti.

    ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।

    Anāpattibhedaṃ niṭṭhitaṃ.

    ਪਦਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Padabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ

    Pakiṇṇakakathā

    ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਕਿਰਿਯਾ, ਅਥੋ ਸਞ੍ਞਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ।

    Samuṭṭhānañca kiriyā, atho saññā sacittakaṃ;

    ਲੋਕવਜ੍ਜਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਕੁਸਲਂ વੇਦਨਾਯ ਚਾਤਿ॥

    Lokavajjañca kammañca, kusalaṃ vedanāya cāti.

    ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਪਕਿਣ੍ਣਕੇ ਇਦਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਂ ਕਾਯਤੋ ਚ ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਆਣਤ੍ਤਿਕਂ વਾਚਤੋ ਚ ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਸਾਹਤ੍ਥਿਕਾਣਤ੍ਤਿਕਂ ਕਾਯਤੋ ਚ વਾਚਤੋ ਚ ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ। ਕਿਰਿਯਾਸਮੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ, ਕਰੋਨ੍ਤੋਯੇવ ਹਿ ਏਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ। ‘‘ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਾਮੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾવੇਨ ਮੁਚ੍ਚਨਤੋ ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ , ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਤੁਟ੍ਠੋ વਾ ਭੀਤੋ વਾ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤੋ વਾ ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Imasmiṃ pana pakiṇṇake idaṃ sikkhāpadaṃ tisamuṭṭhānaṃ – sāhatthikaṃ kāyato ca cittato ca samuṭṭhāti, āṇattikaṃ vācato ca cittato ca samuṭṭhāti, sāhatthikāṇattikaṃ kāyato ca vācato ca cittato ca samuṭṭhāti. Kiriyāsamuṭṭhānañca, karontoyeva hi etaṃ āpajjati na akaronto. ‘‘Adinnaṃ ādiyāmī’’ti saññāya abhāvena muccanato saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ , lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, tuṭṭho vā bhīto vā majjhatto vā taṃ āpajjatīti tivedananti sabbaṃ paṭhamasikkhāpade vuttanayeneva veditabbaṃ.

    ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Pakiṇṇakakathā niṭṭhitā.

    વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ

    Vinītavatthuvaṇṇanā

    ੧੩੨. વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁਕਥਾਸੁ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯવਤ੍ਥੁ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ વੁਤ੍ਤਮੇવ।

    132. Vinītavatthukathāsu chabbaggiyavatthu anupaññattiyaṃ vuttameva.

    ਦੁਤਿਯવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ – ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਰਾਗਾਦਿવਸੇਨ ਪਕਤਿਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ ਧਾવਤਿ ਸਨ੍ਧਾવਤਿ વਿਧਾવਤਿ। ਸਚੇ ਭਗવਾ ਕਾਯવਚੀਦ੍વਾਰਭੇਦਂ વਿਨਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਯ੍ਯ, ਕੋ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਕਾਤੁਂ! ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇ’’ਤਿ। ਚਿਤ੍ਤવਸਿਕੇਨ ਪਨ ਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ, ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਬਲੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿવਾਰੇਤਬ੍ਬਮੇવਾਤਿ।

    Dutiyavatthumhi – cittaṃ nāma puthujjanānaṃ rāgādivasena pakatiṃ vijahitvā dhāvati sandhāvati vidhāvati. Sace bhagavā kāyavacīdvārabhedaṃ vināpi cittuppādamattena āpattiṃ paññapeyya, ko sakkuṇeyya anāpattikaṃ attānaṃ kātuṃ! Tenāha – ‘‘anāpatti bhikkhu cittuppāde’’ti. Cittavasikena pana na bhavitabbaṃ, paṭisaṅkhānabalena cittaṃ nivāretabbamevāti.

    ੧੩੩-੪. ਆਮਸਨ-ਫਨ੍ਦਾਪਨ-ਠਾਨਾਚਾવਨવਤ੍ਥੂਨਿ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਾਨੇવ। ਤਤੋ ਪਰਾਨਿ ਚ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਭੂਮਿਤੋ ਅਗ੍ਗਹੇਸੀਤਿ વਤ੍ਥੁਪਰਿਯੋਸਾਨਾਨਿ।

    133-4. Āmasana-phandāpana-ṭhānācāvanavatthūni uttānatthāneva. Tato parāni ca theyyacitto bhūmito aggahesīti vatthupariyosānāni.

    ੧੩੫. ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਥવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ੧.੩੨੯ ਆਦਿਯੀਤਿ ਗਣ੍ਹਿ, ‘‘ਚੋਰੋਸਿ ਤ੍વ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਾਮਸਿ। ਇਤਰੋ ਪਨ ‘‘ਕੇਨ ਅવਹਟ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਮਯਾ ਅવਹਟ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਸਭਾਗੇਨ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ। ਯਦਿ ਹਿ ਇਤਰੇਨ ‘‘ਕੇਨ ਗਹਿਤਂ, ਕੇਨ ਅਪਨੀਤਂ, ਕੇਨ ਠਪਿਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਅਭવਿਸ੍ਸ, ਅਥ ਅਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਮਯਾ ਗਹਿਤਂ, ਅਪਨੀਤਂ, ਠਪਿਤ’’ਨ੍ਤਿ વਾ વਦੇਯ੍ਯ। ਮੁਖਂ ਨਾਮ ਭੁਞ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯ ਚ ਕਥਨਤ੍ਥਾਯ ਚ ਕਤਂ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ ਪਨ વਿਨਾ ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ – ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਥੇ’’ਤਿ। વੋਹਾਰવਚਨਮਤ੍ਤੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤੋ ਪਰਂ વੇਠਨવਤ੍ਥੁ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਸਬ੍ਬਂ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।

    135. Niruttipathavatthusmiṃ 1.329 ādiyīti gaṇhi, ‘‘corosi tva’’nti parāmasi. Itaro pana ‘‘kena avahaṭa’’nti vutte ‘‘mayā avahaṭa’’nti pucchāsabhāgena paṭiññaṃ adāsi. Yadi hi itarena ‘‘kena gahitaṃ, kena apanītaṃ, kena ṭhapita’’nti vuttaṃ abhavissa, atha ayampi ‘‘mayā gahitaṃ, apanītaṃ, ṭhapita’’nti vā vadeyya. Mukhaṃ nāma bhuñjanatthāya ca kathanatthāya ca kataṃ, theyyacittaṃ pana vinā avahāro natthi. Tenāha bhagavā – ‘‘anāpatti bhikkhu niruttipathe’’ti. Vohāravacanamatte anāpattīti attho. Tato paraṃ veṭhanavatthu pariyosānaṃ sabbaṃ uttānatthameva.

    ੧੩੭. ਅਭਿਨ੍ਨਸਰੀਰવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਅਧਿવਤ੍ਥੋਤਿ ਸਾਟਕਤਣ੍ਹਾਯ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਸਰੀਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਅਨਾਦਿਯਨ੍ਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਅਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ, ਆਦਰਂ વਾ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ। ਤਂ ਸਰੀਰਂ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾਤਿ ਪੇਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਤਂ ਸਰੀਰਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਤਂ ਸਰੀਰਂ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਦ੍વਾਰਂ ਥਕੇਸੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸੁਸਾਨਸਮੀਪੇਯੇવ વਿਹਾਰੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਭੀਰੁਕਜਾਤਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਤਤ੍ਥ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਥਕੇਸਿ। ਤਤ੍ਥੇવ ਪਰਿਪਤੀਤਿ ਦ੍વਾਰੇ ਥਕਿਤੇ ਪੇਤੋ ਸਾਟਕੇ ਨਿਰਾਲਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਂ ਸਰੀਰਂ ਪਹਾਯ ਯਥਾਕਮ੍ਮਂ ਗਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸਰੀਰਂ ਤਤ੍ਥੇવ ਪਰਿਪਤਿ, ਪਤਿਤਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    137. Abhinnasarīravatthusmiṃ adhivatthoti sāṭakataṇhāya tasmiṃyeva sarīre nibbatto. Anādiyantoti tassa vacanaṃ agaṇhanto, ādaraṃ vā akaronto. Taṃ sarīraṃ uṭṭhahitvāti peto attano ānubhāvena taṃ sarīraṃ uṭṭhāpesi. Tena vuttaṃ – ‘‘taṃ sarīraṃ uṭṭhahitvā’’ti. Dvāraṃ thakesīti bhikkhussa susānasamīpeyeva vihāro, tasmā bhīrukajātiko bhikkhu khippameva tattha pavisitvā dvāraṃ thakesi. Tattheva paripatīti dvāre thakite peto sāṭake nirālayo hutvā taṃ sarīraṃ pahāya yathākammaṃ gato, tasmā taṃ sarīraṃ tattheva paripati, patitanti vuttaṃ hoti.

    ਅਭਿਨ੍ਨੇ ਸਰੀਰੇਤਿ ਅਬ੍ਭੁਣ੍ਹੇ ਅਲ੍ਲਸਰੀਰੇ ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਾ ਉਪਦ੍ਦવਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਭਿਨ੍ਨੇ ਪਨ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਪਨ ਭਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ? ਕਾਕ-ਕੁਲਲ-ਸੋਣ-ਸਿਙ੍ਗਾਲਾਦੀਹਿ ਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕੇਨ વਾ ਦਾਠਾਯ વਾ ਈਸਕਂ ਫਾਲਿਤਮਤ੍ਤੇਨਾਪਿ। ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਪਤਤੋ ਘਂਸਨੇਨ ਛવਿਮਤ੍ਤਂ ਛਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਚਮ੍ਮਂ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ, ਏਤਂ ਅਭਿਨ੍ਨਮੇવ; ਚਮ੍ਮੇ ਪਨ ਛਿਨ੍ਨੇ ਭਿਨ੍ਨਂ। ਯਸ੍ਸਾਪਿ ਸਜੀવਕਾਲੇਯੇવ ਪਭਿਨ੍ਨਾ ਗਣ੍ਡਕੁਟ੍ਠਪਿਲ਼ਕਾ વਾ વਣੋ વਾ ਹੋਤਿ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਭਿਨ੍ਨਂ। ਤਤਿਯਦਿવਸਤੋ ਪਭੁਤਿ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਾਦਿਭਾવੇਨ ਕੁਣਪਭਾવਂ ਉਪਗਤਮ੍ਪਿ ਭਿਨ੍ਨਮੇવ। ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਪਨ ਅਭਿਨ੍ਨੇਪਿ ਸੁਸਾਨਗੋਪਕੇਹਿ વਾ ਅਞ੍ਞੇਹਿ વਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਗਾਹਾਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਨੋ ਚੇ ਅਞ੍ਞਂ ਲਭਤਿ, ਸਤ੍ਥਕੇਨ વਾ ਕੇਨਚਿ વਾ વਣਂ ਕਤ੍વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। વਿਸਭਾਗਸਰੀਰੇ ਪਨ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਮਣਸਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਸੀਸੇ વਾ ਹਤ੍ਥਪਾਦਪਿਟ੍ਠਿਯਂ વਾ વਣਂ ਕਤ੍વਾ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।

    Abhinne sarīreti abbhuṇhe allasarīre paṃsukūlaṃ na gahetabbaṃ, gaṇhantassa evarūpā upaddavā honti, dukkaṭañca āpajjati. Bhinne pana gahetuṃ vaṭṭati. Kittāvatā pana bhinnaṃ hoti? Kāka-kulala-soṇa-siṅgālādīhi mukhatuṇḍakena vā dāṭhāya vā īsakaṃ phālitamattenāpi. Yassa pana patato ghaṃsanena chavimattaṃ chinnaṃ hoti, cammaṃ acchinnaṃ, etaṃ abhinnameva; camme pana chinne bhinnaṃ. Yassāpi sajīvakāleyeva pabhinnā gaṇḍakuṭṭhapiḷakā vā vaṇo vā hoti, idampi bhinnaṃ. Tatiyadivasato pabhuti uddhumātakādibhāvena kuṇapabhāvaṃ upagatampi bhinnameva. Sabbena sabbaṃ pana abhinnepi susānagopakehi vā aññehi vā manussehi gāhāpetuṃ vaṭṭati. No ce aññaṃ labhati, satthakena vā kenaci vā vaṇaṃ katvā gahetabbaṃ. Visabhāgasarīre pana satiṃ upaṭṭhapetvā samaṇasaññaṃ uppādetvā sīse vā hatthapādapiṭṭhiyaṃ vā vaṇaṃ katvā gahetuṃ vaṭṭati.

    ਕੁਸਸਙ੍ਕਾਮਨવਤ੍ਥੁਕਥਾ

    Kusasaṅkāmanavatthukathā

    ੧੩੮. ਤਦਨਨ੍ਤਰੇ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਕੁਸਂ ਸਙ੍ਕਾਮੇਤ੍વਾ ਚੀવਰਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ‘‘ਆਦਿਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਾਯਂ ਨਾਮਮਤ੍ਤੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤੇਸੁ ਥੇਯ੍ਯਾવਹਾਰ-ਪਸਯ੍ਹਾવਹਾਰ-ਪਰਿਕਪ੍ਪਾવਹਾਰਪਅਚ੍ਛਨ੍ਨਾવਹਾਰ-ਕੁਸਾવਹਾਰੇਸੁ ਕੁਸਾવਹਾਰੇਨ ਅવਹਰੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    138. Tadanantare vatthusmiṃ kusaṃ saṅkāmetvā cīvaraṃ aggahesīti pubbe ‘‘ādiyeyyā’’ti imassa padassa atthavaṇṇanāyaṃ nāmamattena dassitesu theyyāvahāra-pasayhāvahāra-parikappāvahārapaacchannāvahāra-kusāvahāresu kusāvahārena avaharīti attho.

    ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਅવਹਾਰਾਨਂ ਏવਂ ਨਾਨਤ੍ਤਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਂ ਭਣ੍ਡਂ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ વਾ ਦਿવਸਭਾਗੇ વਾ ਸਨ੍ਧਿਚ੍ਛੇਦਾਦੀਨਿ ਕਤ੍વਾ ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅવਹਰਤਿ, ਕੂਟਮਾਨਕੂਟਕਹਾਪਣਾਦੀਹਿ વਾ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਸ੍ਸੇવਂ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅવਹਾਰੋ ‘‘ਥੇਯ੍ਯਾવਹਾਰੋ’’ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Imesaṃ pana avahārānaṃ evaṃ nānattaṃ veditabbaṃ – yo hi koci sassāmikaṃ bhaṇḍaṃ rattibhāge vā divasabhāge vā sandhicchedādīni katvā adissamāno avaharati, kūṭamānakūṭakahāpaṇādīhi vā vañcetvā gaṇhāti, tassevaṃ gaṇhato avahāro ‘‘theyyāvahāro’’ti veditabbo.

    ਯੋ ਪਨ ਪਰੇ ਪਸਯ੍ਹ ਬਲਸਾ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ, ਅਥ વਾ ਪਨ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਭਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਪਨ੍ਥਘਾਤ-ਗਾਮਘਾਤਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਦਾਮਰਿਕਚੋਰਾ વਿਯ ਕੋਧવਸੇਨ ਪਰਘਰવਿਲੋਪਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਬਲਿਤੋ ਚ ਅਧਿਕਂ ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾ ਰਾਜ-ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਾਦਯੋ વਿਯ; ਤਸ੍ਸੇવਂ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅવਹਾਰੋ ‘‘ਪਸਯ੍ਹਾવਹਾਰੋ’’ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Yo pana pare pasayha balasā abhibhuyya, atha vā pana santajjetvā bhayaṃ dassetvā tesaṃ santakaṃ gaṇhāti, panthaghāta-gāmaghātādīni karontā dāmarikacorā viya kodhavasena paragharavilopaṃ karontā attano pattabalito ca adhikaṃ balakkārena gaṇhantā rāja-rājamahāmattādayo viya; tassevaṃ gaṇhato avahāro ‘‘pasayhāvahāro’’ti veditabbo.

    ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ ਪਨ ਅવਹਾਰੋ ‘‘ਪਰਿਕਪ੍ਪਾવਹਾਰੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ ਭਣ੍ਡਪਰਿਕਪ੍ਪ-ਓਕਾਸਪਰਿਕਪ੍ਪવਸੇਨ ਦੁવਿਧੋ । ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਭਣ੍ਡਪਰਿਕਪ੍ਪੋ – ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਾਟਕਤ੍ਥਿਕੋ ਅਨ੍ਤੋਗਬ੍ਭਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਚੇ ਸਾਟਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਿ; ਸਚੇ ਸੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਪਸਿਬ੍ਬਕਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸਾਟਕੋ ਚੇ ਤਤ੍ਰ ਹੋਤਿ, ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸੁਤ੍ਤਂ ਚੇ ਹੋਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ। ਬਹਿ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ‘‘ਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਪੁਨ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਯਥਾਠਾਨੇ ਠਪੇਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿਯੇવ। ‘‘ਸੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾਪਿ ‘‘ਯਂ ਲਦ੍ਧਂ, ਤਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਦવਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਭੂਮਿਯਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ‘‘ਚੋਰੋ, ਚੋਰੋ’’ਤਿ ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੋ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਪਲਾਯਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ। ਸਾਮਿਕਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ। ਅਞ੍ਞੋ ਚੇ ਕੋਚਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਅਥ ਨਿવਤ੍ਤੇਸੁ ਸਾਮਿਕੇਸੁ ਸਯਮੇવ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਪਗੇવੇਤਂ ਮਯਾ ਨੀਹਟਂ, ਮਮ ਦਾਨਿ ਸਨ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ; ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਪਨ ਹੋਤਿ। ‘‘ਸਚੇ ਸੁਤ੍ਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਿ; ਸਚੇ ਸਾਟਕੋ, ਨ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਸਚੇ ਸਪ੍ਪਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਿ; ਸਚੇ ਤੇਲਂ, ਨ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    Parikappetvā gaṇhato pana avahāro ‘‘parikappāvahāro’’ti vuccati, so bhaṇḍaparikappa-okāsaparikappavasena duvidho . Tatrāyaṃ bhaṇḍaparikappo – idhekacco sāṭakatthiko antogabbhaṃ pavisitvā ‘‘sace sāṭako bhavissati, gaṇhissāmi; sace suttaṃ, na gaṇhissāmī’’ti parikappetvā andhakāre pasibbakaṃ gaṇhāti, sāṭako ce tatra hoti, uddhāreyeva pārājikaṃ. Suttaṃ ce hoti, rakkhati. Bahi nīharitvā muñcitvā ‘‘sutta’’nti ñatvā puna āharitvā yathāṭhāne ṭhapeti, rakkhatiyeva. ‘‘Sutta’’nti ñatvāpi ‘‘yaṃ laddhaṃ, taṃ gahetabba’’nti gacchati, padavārena kāretabbo. Bhūmiyaṃ ṭhapetvā gaṇhāti, uddhāre pārājikaṃ. ‘‘Coro, coro’’ti sāmikehi pariyuṭṭhito chaḍḍetvā palāyati, rakkhati. Sāmikā taṃ disvā gaṇhanti, iccetaṃ kusalaṃ. Añño ce koci gaṇhāti, bhaṇḍadeyyaṃ. Atha nivattesu sāmikesu sayameva taṃ disvā ‘‘pagevetaṃ mayā nīhaṭaṃ, mama dāni santaka’’nti gaṇhāti, rakkhati; bhaṇḍadeyyaṃ pana hoti. ‘‘Sace suttaṃ bhavissati, gaṇhissāmi; sace sāṭako, na gaṇhissāmi. Sace sappi bhavissati, gaṇhissāmi; sace telaṃ, na gaṇhissāmī’’tiādinā nayena parikappetvā gaṇhantassāpi eseva nayo.

    ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਾਦੀਸੁ ਪਨ ‘‘ਸਾਟਕਤ੍ਥਿਕੋਪਿ ਸਾਟਕਪਸਿਬ੍ਬਕਮੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਬਹਿ ਠਤ੍વਾ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ‘ਸਾਟਕੋ ਅਯ’ਨ੍ਤਿ ਦਿਸ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਦੁਦ੍ਧਾਰੇਨੇવ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਸਚੇ ਸਾਟਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਤ੍ਤਾ ਪਰਿਕਪ੍ਪੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਦਿਸ੍વਾ ਹਟਤ੍ਤਾ ਪਰਿਕਪ੍ਪਾવਹਾਰੋ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ਯਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਂ ਤਂ ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਭਾવੇ ਠਿਤਂਯੇવ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅવਹਾਰੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਕਪ੍ਪਾવਹਾਰੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਤਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਤਂ ਅવਹਰੀ’’ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਚ ਸਮੇਤੀਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯ੍વਾਯਂ ‘‘ਸਚੇ ਸਾਟਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪવਤ੍ਤੋ ਪਰਿਕਪ੍ਪੋ, ਅਯਂ ‘‘ਭਣ੍ਡਪਰਿਕਪ੍ਪੋ’’ ਨਾਮ।

    Mahāpaccariyādīsu pana ‘‘sāṭakatthikopi sāṭakapasibbakameva gahetvā nikkhanto bahi ṭhatvā muñcitvā ‘sāṭako aya’nti disvā gacchanto paduddhāreneva kāretabbo’’ti vuttaṃ. Ettha pana ‘‘sace sāṭako bhavissati, gaṇhissāmī’’ti parikappitattā parikappo dissati, disvā haṭattā parikappāvahāro na dissati. Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana yaṃ parikappitaṃ taṃ adiṭṭhaṃ parikappitabhāve ṭhitaṃyeva uddharantassa avahāro vutto, tasmā tattha parikappāvahāro dissati. ‘‘Taṃ maññamāno taṃ avaharī’’ti pāḷiyā ca sametīti. Tattha yvāyaṃ ‘‘sace sāṭako bhavissati, gaṇhissāmī’’tiādinā nayena pavatto parikappo, ayaṃ ‘‘bhaṇḍaparikappo’’ nāma.

    ਓਕਾਸਪਰਿਕਪ੍ਪੋ ਪਨ ਏવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਲੋਲਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਪਰਿવੇਣਂ વਾ ਕੁਲਘਰਂ વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸਾਲਂ વਾ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਭਨੇਯ੍ਯਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਓਲੋਕੇਤਿ, ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਚ ਪਨ ਦਿਸ੍વਾ ਦ੍વਾਰਪਮੁਖਹੇਟ੍ਠਾਪਾਸਾਦਪਰਿવੇਣਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਦਿવਸੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਸਚੇ ਮਂ ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਤਾਯ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤੋ વਿਯ ਏਤੇਸਂਯੇવ ਦਸ੍ਸਾਮਿ; ਨੋ ਚੇ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਆਦਾਯ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਉਪਚਾਰਸੀਮਂ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਤਦਭਿਮੁਖੋવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਮਨਸਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ વਾ ਅਞ੍ਞવਿਹਿਤੋ વਾ ਅਸਤਿਯਾ ਉਪਚਾਰਸੀਮਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਅਥਾਪਿਸ੍ਸ ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚੋਰੋ વਾ ਹਤ੍ਥੀ વਾ વਾਲ਼ਮਿਗੋ વਾ ਮਹਾਮੇਘੋ વਾ વੁਟ੍ਠਹਤਿ, ਸੋ ਚ ਤਮ੍ਹਾ ਉਪਦ੍ਦવਾ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਮ੍ਯਤਾਯ ਸਹਸਾ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮੇવ। ਕੇਚਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਮੂਲੇવ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਹਿਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਅવਹਾਰੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਤਾવ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੋ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਸਚੇਪਿ ਸੋ ਅਨ੍ਤੋਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ ਹਤ੍ਥਿਂ વਾ ਅਸ੍ਸਂ વਾ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਤਂ ਨੇવ ਪਾਜੇਤਿ, ਨ ਪਾਜਾਪੇਤਿ; ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮੇવਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਰ ਯ੍વਾਯਂ ‘‘ਸਚੇ ਮਂ ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਤਾਯ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤੋ વਿਯ ਏਤੇਸਂਯੇવ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪવਤ੍ਤੋ ਪਰਿਕਪ੍ਪੋ, ਅਯਂ ‘‘ਓਕਾਸਪਰਿਕਪ੍ਪੋ’’ ਨਾਮ।

    Okāsaparikappo pana evaṃ veditabbo – idhekacco lolabhikkhu parapariveṇaṃ vā kulagharaṃ vā araññe kammantasālaṃ vā pavisitvā tattha kathāsallāpena nisinno kiñci lobhaneyyaṃ parikkhāraṃ oloketi, olokento ca pana disvā dvārapamukhaheṭṭhāpāsādapariveṇadvārakoṭṭhakarukkhamūlādivasena paricchedaṃ katvā ‘‘sace maṃ etthantare passissanti, daṭṭhukāmatāya gahetvā vicaranto viya etesaṃyeva dassāmi; no ce passissanti, harissāmī’’ti parikappeti. Tassa taṃ ādāya parikappitaparicchedaṃ atikkantamatte pārājikaṃ. Sace upacārasīmaṃ parikappeti, tadabhimukhova gacchanto kammaṭṭhānādīni manasi karonto vā aññavihito vā asatiyā upacārasīmaṃ atikkamati, bhaṇḍadeyyaṃ. Athāpissa taṃ ṭhānaṃ pattassa coro vā hatthī vā vāḷamigo vā mahāmegho vā vuṭṭhahati, so ca tamhā upaddavā muccitukamyatāya sahasā taṃ ṭhānaṃ atikkamati, bhaṇḍadeyyameva. Keci panettha ‘‘yasmā mūleva theyyacittena gahitaṃ, tasmā na rakkhati, avahāroyevā’’ti vadanti. Ayaṃ tāva mahāaṭṭhakathānayo. Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘sacepi so antoparicchede hatthiṃ vā assaṃ vā abhiruhitvā taṃ neva pājeti, na pājāpeti; paricchede atikkantepi pārājikaṃ natthi, bhaṇḍadeyyamevā’’ti vuttaṃ. Tatra yvāyaṃ ‘‘sace maṃ etthantare passissanti, daṭṭhukāmatāya gahetvā vicaranto viya etesaṃyeva dassāmī’’ti pavatto parikappo, ayaṃ ‘‘okāsaparikappo’’ nāma.

    ਏવਮਿਮੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪਾਨਂ વਸੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅવਹਾਰੋ ‘‘ਪਰਿਕਪ੍ਪਾવਹਾਰੋ’’ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Evamimesaṃ dvinnampi parikappānaṃ vasena parikappetvā gaṇhato avahāro ‘‘parikappāvahāro’’ti veditabbo.

    ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਪਨ ਅવਹਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾવਹਾਰੋ। ਸੋ ਏવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਉਯ੍ਯਾਨਾਦੀਸੁ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਾਨਂ વਾ ਪવਿਸਨ੍ਤਾਨਂ વਾ ਓਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਅਲਙ੍ਕਾਰਭਣ੍ਡਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਸਚੇ ਓਨਮਿਤ੍વਾ ਗਹੇਸ੍ਸਾਮਿ, ‘ਕਿਂ ਸਮਣੋ ਗਣ੍ਹਾਤੀ’ਤਿ ਮਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ વਿਹੇਠੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਂਸੁਨਾ વਾ ਪਣ੍ਣੇਨ વਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਿ – ‘‘ਪਚ੍ਛਾ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਉਦ੍ਧਾਰੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਤਾવ ਅવਹਾਰੋ ਹੋਤਿ। ਯਦਾ ਪਨ ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਂ ਪવਿਸਿਤੁਕਾਮਾ ਤਂ ਭਣ੍ਡਕਂ વਿਚਿਨਨ੍ਤਾਪਿ ਅਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ, ਸ੍વੇ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸਾਲਯਾ ਏવ ਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਤਂ ਉਦ੍ਧਰਤੋ ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ‘‘ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕਾਲੇਯੇવ ਤਂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਸਕਸਞ੍ਞਾਯ વਾ ‘‘ਗਤਾ ਦਾਨਿ ਤੇ, ਛਡ੍ਡਿਤਭਣ੍ਡਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਾਯ વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਤੇਸੁ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਚਿਨਿਤ੍વਾ ਅਦਿਸ੍વਾ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਤ੍વਾ ਗਤੇਸੁਪਿ ਗਹਿਤਂ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮੇવ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਪਯੋਗੇਨ ਤੇਹਿ ਨ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਯੋ ਪਨ ਤਥਾਰੂਪਂ ਭਣ੍ਡਂ ਦਿਸ੍વਾ ਯਥਾਠਾਨੇ ਠਿਤਂਯੇવ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੋ ਪਾਦੇਨ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਕਦ੍ਦਮੇ વਾ વਾਲਿਕਾਯ વਾ ਪવੇਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪવੇਸਿਤਮਤ੍ਤੇਯੇવ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Paṭicchādetvā pana avaharaṇaṃ paṭicchannāvahāro. So evaṃ veditabbo – yo bhikkhu manussānaṃ uyyānādīsu kīḷantānaṃ vā pavisantānaṃ vā omuñcitvā ṭhapitaṃ alaṅkārabhaṇḍaṃ disvā ‘‘sace onamitvā gahessāmi, ‘kiṃ samaṇo gaṇhātī’ti maṃ jānitvā viheṭheyyu’’nti paṃsunā vā paṇṇena vā paṭicchādeti – ‘‘pacchā gaṇhissāmī’’ti, tassa ettāvatā uddhāro natthīti na tāva avahāro hoti. Yadā pana te manussā antogāmaṃ pavisitukāmā taṃ bhaṇḍakaṃ vicinantāpi apassitvā ‘‘idāni andhakāro, sve jānissāmā’’ti sālayā eva gatā honti. Athassa taṃ uddharato uddhāre pārājikaṃ. ‘‘Paṭicchannakāleyeva taṃ mama santaka’’nti sakasaññāya vā ‘‘gatā dāni te, chaḍḍitabhaṇḍaṃ ida’’nti paṃsukūlasaññāya vā gaṇhantassa pana bhaṇḍadeyyaṃ. Tesu dutiyadivase āgantvā vicinitvā adisvā dhuranikkhepaṃ katvā gatesupi gahitaṃ bhaṇḍadeyyameva. Kasmā? Yasmā tassa payogena tehi na diṭṭhaṃ, yo pana tathārūpaṃ bhaṇḍaṃ disvā yathāṭhāne ṭhitaṃyeva appaṭicchādetvā theyyacitto pādena akkamitvā kaddame vā vālikāya vā paveseti, tassa pavesitamatteyeva pārājikaṃ.

    ਕੁਸਂ ਸਙ੍ਕਾਮੇਤ੍વਾ ਪਨ ਅવਹਰਣਂ ‘‘ਕੁਸਾવਹਾਰੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋਪਿ ਏવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਸਂ ਪਾਤੇਤ੍વਾ ਚੀવਰੇ ਭਾਜਿਯਮਾਨੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇ ਠਿਤਂ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘਤਰਂ વਾ ਮਹਗ੍ਘਤਰਂ વਾ ਸਮਸਮਂ વਾ ਅਗ੍ਘੇਨ ਪਰਸ੍ਸ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਹਰਿਤੁਕਾਮੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਪਤਿਤਂ ਕੁਸਦਣ੍ਡਕਂ ਪਰਸ੍ਸ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਪਾਤੇਤੁਕਾਮੋ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਤਾવ। ਪਰਸ੍ਸ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਪਾਤੇਤਿ, ਰਕ੍ਖਤੇવ। ਯਦਾ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਤਿਤੇ ਪਰਸ੍ਸ ਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ ਪਰਸ੍ਸ ਕੁਸਦਣ੍ਡਕਂ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਉਦ੍ਧਟਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਸਚੇ ਪਠਮਤਰਂ ਪਰਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ ਕੁਸਦਣ੍ਡਕਂ ਉਦ੍ਧਰਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਪਾਤੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਰਕ੍ਖਤਿ , ਪਾਤਨੇ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸਤੋ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਸਦਣ੍ਡਕਂ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇવ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਤਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਪਰਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਪਾਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Kusaṃ saṅkāmetvā pana avaharaṇaṃ ‘‘kusāvahāro’’ti vuccati. Sopi evaṃ veditabbo – yo bhikkhu kusaṃ pātetvā cīvare bhājiyamāne attano koṭṭhāsassa samīpe ṭhitaṃ appagghataraṃ vā mahagghataraṃ vā samasamaṃ vā agghena parassa koṭṭhāsaṃ haritukāmo attano koṭṭhāse patitaṃ kusadaṇḍakaṃ parassa koṭṭhāse pātetukāmo uddharati, rakkhati tāva. Parassa koṭṭhāse pāteti, rakkhateva. Yadā pana tasmiṃ patite parassa koṭṭhāsato parassa kusadaṇḍakaṃ uddharati, uddhaṭamatte pārājiko hoti. Sace paṭhamataraṃ parakoṭṭhāsato kusadaṇḍakaṃ uddharati attano koṭṭhāse pātetukāmatāya uddhāre rakkhati , pātane rakkhati. Attano koṭṭhāsato pana attano kusadaṇḍakaṃ uddharati, uddhāreyeva rakkhati. Taṃ uddharitvā parakoṭṭhāse pātentassa hatthato muttamatte pārājikaṃ.

    ਸਚੇ ਪਨ ਦ੍વੀਸੁਪਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਪਤਿਤਦਣ੍ਡਕੇ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਗਮੇਤਿ, ਤਤੋ ਅવਸੇਸਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਗਤੇਸੁ ਇਤਰੋ ‘‘‘ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਣ੍ਡਕੋ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’ਤਿ। ‘ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ, ਆવੁਸੋ, ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’ਤਿ। ‘ਕਤਮੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਭਾਗੋ’ਤਿ? ‘ਅਯਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਭਾਗੋ’’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਿવਦਿਤ੍વਾ વਾ ਅવਿવਦਿਤ੍વਾ વਾ ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਗਤੇ ਇਤਰੋ ਤਸ੍ਸ ਭਾਗਂ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇਪਿ ਤੇਨ ‘‘ਅਹਂ ਮਮ ਭਾਗਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਨ ਦੇਮਿ, ਤ੍વਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਗਂ ਞਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨਾਯਂ ਮਮਾ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਤਸ੍ਸੇવ ਭਾਗਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਉਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਇਤਰੋ ‘‘ਅਯਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਭਾਗੋ, ਅਯਂ ਮਯ੍ਹਂ ਭਾਗੋਤਿ ਕਿਂ ਇਮਿਨਾ વਿવਾਦੇਨਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ વਾ ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤੁ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વਾ, ਯੋ વਰਭਾਗੋ ਤਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਦਿਨ੍ਨਕਂ ਨਾਮ ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਨਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਅવਹਾਰੋ। ਸਚੇਪਿ ਸੋ વਿવਾਦਭੀਰੁਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘‘ਯਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਰੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਂ વਰਭਾਗਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਲਾਮਕਂਯੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਤੋ ਇਤਰਸ੍ਸ વਿਚਿਨਿਤਾવਸੇਸਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥੇવਾਤਿ।

    Sace pana dvīsupi koṭṭhāsesu patitadaṇḍake adassanaṃ gameti, tato avasesabhikkhūsu gatesu itaro ‘‘‘mayhaṃ, bhante, daṇḍako na paññāyatī’ti. ‘Mayhampi, āvuso, na paññāyatī’ti. ‘Katamo pana, bhante, mayhaṃ bhāgo’ti? ‘Ayaṃ tuyhaṃ bhāgo’’’ti attano bhāgaṃ dasseti, tasmiṃ vivaditvā vā avivaditvā vā taṃ gaṇhitvā gate itaro tassa bhāgaṃ uddharati, uddhāre pārājikaṃ. Sacepi tena ‘‘ahaṃ mama bhāgaṃ tuyhaṃ na demi, tvaṃ pana attano bhāgaṃ ñatvā gaṇhā’’ti vutte ‘‘nāyaṃ mamā’’ti jānantopi tasseva bhāgaṃ gaṇhāti, uddhāre pārājikaṃ. Sace pana itaro ‘‘ayaṃ tuyhaṃ bhāgo, ayaṃ mayhaṃ bhāgoti kiṃ iminā vivādenā’’ti cintetvā ‘‘mayhaṃ vā patto hotu, tumhākaṃ vā, yo varabhāgo taṃ tumhe gaṇhathā’’ti vadati, dinnakaṃ nāma gahitaṃ hoti, natthettha avahāro. Sacepi so vivādabhīruko bhikkhu ‘‘yaṃ tuyhaṃ ruccati, taṃ gaṇhā’’ti vutto attano pattaṃ varabhāgaṃ ṭhapetvā lāmakaṃyeva gahetvā gacchati, tato itarassa vicinitāvasesaṃ gaṇhantassāpi avahāro natthevāti.

    ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁਪਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਕੁਸਸਙ੍ਕਾਮਨવਸੇਨ ਚੀવਰਭਾਜਨੀਯਮੇવ ਏਕਂ ਆਗਤਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਭਾਜਨੀਯਞ੍ਚ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਞ੍ਚ વਤ੍વਾ ਚੀવਰਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਸੀવੇਯ੍ਯਕਂ ਦੁਸ੍ਸਯੁਗਂ; ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚ ਗਹਪਤਿਚੀવਰਂ ਅਨੁਜਾਨਾਤੂ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੩੭) ਇਦਂ ਜੀવਕવਤ੍ਥੁਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚੀવਰਕਥਾ, ਸੇਨਾਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਰਾਜਗਹਂ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਂ ਹੋਤਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਂ ਕਾਤੁਂ, ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸਭਤ੍ਤਂ ਨਿਮਨ੍ਤਨਂ ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਿਕਂ ਉਪੋਸਥਿਕਂ ਪਾਟਿਪਦਿਕਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੨੫) ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਮਾਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਕਥਾ, ਸੇਨਾਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇਯੇવ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਤ੍ਤਰਸવਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮਂ ਮਹਾવਿਹਾਰਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤਿ – ‘ਇਧ ਮਯਂ વਸ੍ਸਂ વਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ। ਅਦ੍ਦਸਂਸੁ ਖੋ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਤ੍ਤਰਸવਗ੍ਗਿਯੇ ਭਿਕ੍ਖੂ વਿਹਾਰਂ ਪਟਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੇ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੬) ਇਦਂ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯવਤ੍ਥੁਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਆਗਤਸੇਨਾਸਨਕਥਾ, ਤਦવਸਾਨੇ ਚ ਸਪ੍ਪਿਆਦਿਭੇਸਜ੍ਜਕਥਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਕਥਿਤਾ। ਮਯਂ ਪਨ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਆਗਤਾਗਤਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਕਥਯਿਸ੍ਸਾਮ; ਏવਂ ਕਥਨੇ ਕਾਰਣਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਮੇવ।

    Aṭṭhakathāsupana vuttaṃ – ‘‘imasmiṃ ṭhāne kusasaṅkāmanavasena cīvarabhājanīyameva ekaṃ āgataṃ, catunnampi pana paccayānaṃ uppattiñca bhājanīyañca nīharitvā dassetabba’’nti evañca vatvā cīvarakkhandhake‘‘paṭiggaṇhātu me, bhante, bhagavā sīveyyakaṃ dussayugaṃ; bhikkhusaṅghassa ca gahapaticīvaraṃ anujānātū’’ti (mahāva. 337) idaṃ jīvakavatthuṃ ādiṃ katvā uppannacīvarakathā, senāsanakkhandhake ‘‘tena kho pana samayena rājagahaṃ dubbhikkhaṃ hoti, manussā na sakkonti saṅghabhattaṃ kātuṃ, icchanti uddesabhattaṃ nimantanaṃ salākabhattaṃ pakkhikaṃ uposathikaṃ pāṭipadikaṃ kātu’’nti (cūḷava. 325) idaṃ suttamādiṃ katvā piṇḍapātakathā, senāsanakkhandhakeyeva ‘‘tena kho pana samayena sattarasavaggiyā bhikkhū aññataraṃ paccantimaṃ mahāvihāraṃ paṭisaṅkharonti – ‘idha mayaṃ vassaṃ vasissāmā’ti. Addasaṃsu kho chabbaggiyā bhikkhū sattarasavaggiye bhikkhū vihāraṃ paṭisaṅkharonte’’ti (cūḷava. 316) idaṃ chabbaggiyavatthuṃ ādiṃ katvā āgatasenāsanakathā, tadavasāne ca sappiādibhesajjakathā vitthārena kathitā. Mayaṃ pana taṃ sabbaṃ āgatāgataṭṭhāneyeva kathayissāma; evaṃ kathane kāraṇaṃ pubbe vuttameva.

    ਕੁਸਸਙ੍ਕਾਮਨવਤ੍ਥੁਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Kusasaṅkāmanavatthukathā niṭṭhitā.

    ੧੩੯. ਇਤੋ ਪਰਂ ਜਨ੍ਤਾਘਰવਤ੍ਥੁ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।

    139. Ito paraṃ jantāgharavatthu uttānatthameva.

    ੧੪੦. ਪਞ੍ਚਸੁ વਿਘਾਸવਤ੍ਥੂਸੁ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ। વਿਘਾਸਂ ਪਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਨ ਖਾਦਿਤਾવਸੇਸਂ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਯਦਿ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਖਾਦਨ੍ਤੇ ਛਡ੍ਡਾਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ, ਏਤਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਤ੍ਤਗੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ ਪਨ ਪਰਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾਯ ਚ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।

    140. Pañcasu vighāsavatthūsu te bhikkhū anupasampannena kappiyaṃ kārāpetvā paribhuñjiṃsu. Vighāsaṃ pana gaṇhantena khāditāvasesaṃ chaḍḍitaṃ gahetabbaṃ. Yadi sakkoti khādante chaḍḍāpetvā gaṇhituṃ, etampi vaṭṭati. Attaguttatthāya pana parānuddayatāya ca na gahetabbaṃ.

    ੧੪੧. ਓਦਨਖਾਦਨੀਯਪੂવਉਚ੍ਛੁਤਿਮ੍ਬਰੂਸਕਭਾਜਨੀਯવਤ੍ਥੂਸੁ ਅਪਰਸ੍ਸ ਭਾਗਂ ਦੇਹੀਤਿ ਅਸਨ੍ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਆਹ। ਅਮੂਲਕਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸੀਤਿ ਸਾਮਿਕੇਸੁ ਦੇਨ੍ਤੇਸੁ ਏવਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ; ਤੇਨਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾવਾਦੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋ ਪਨਾਨੇਨ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾવਾਦੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਆਹ; ਪਰਤੋ ਤੇਕਟੁਲਯਾਗੁવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ વਿਯ। ਗਹਣੇ ਪਨ ਅਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਸਮ੍ਮਤੇਨ વਾ ਆਣਤ੍ਤੇਹਿ વਾ ਆਰਾਮਿਕਾਦੀਹਿ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ, ਗਿਹੀਨਞ੍ਚ ਸਨ੍ਤਕਂ ਸਾਮਿਕੇਨ વਾ ਆਣਤ੍ਤੇਨ વਾ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ‘‘ਅਪਰਸ੍ਸ ਭਾਗਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਅਞ੍ਞੇਨ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਸਮ੍ਮਤੇਨ વਾ ਅਨਾਣਤ੍ਤੇਨ વਾ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇ ‘‘ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਭਾਗਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ વਾ ਕੂਟવਸ੍ਸਾਨਿ ਗਣੇਤ੍વਾ વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਪਤ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕੇ વਿਯ ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਧਾਰੇਯੇવ ਭਣ੍ਡਗ੍ਘੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਇਤਰੇਹਿ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਏવਂ ਗਣ੍ਹਤੋ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਸਾਮਿਕੇਨ ਪਨ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਦਾਪਿਤਂ વਾ ਸਯਂ ਦਿਨ੍ਨਂ વਾ ਸੁਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਥਾવਿਨਿਚ੍ਛਯਤੋ ਸਾਰੋ।

    141. Odanakhādanīyapūvaucchutimbarūsakabhājanīyavatthūsu aparassa bhāgaṃ dehīti asantaṃ puggalaṃ āha. Amūlakaṃ aggahesīti sāmikesu dentesu evaṃ aggahesi. Anāpatti bhikkhu pārājikassāti sāmikehi dinnaṃ aggahesi; tenassa anāpatti vuttā. Āpatti sampajānamusāvāde pācittiyassāti yo panānena sampajānamusāvādo vutto, tasmiṃ pācittiyaṃ āha; parato tekaṭulayāguvatthumhi viya. Gahaṇe pana ayaṃ vinicchayo – saṅghassa santakaṃ sammatena vā āṇattehi vā ārāmikādīhi diyyamānaṃ, gihīnañca santakaṃ sāmikena vā āṇattena vā diyyamānaṃ ‘‘aparassa bhāgaṃ dehī’’ti vatvā gaṇhato bhaṇḍadeyyaṃ. Aññena diyyamānaṃ gaṇhanto bhaṇḍagghena kāretabbo. Asammatena vā anāṇattena vā diyyamāne ‘‘aparampi bhāgaṃ dehī’’ti vatvā vā kūṭavassāni gaṇetvā vā gaṇhanto pattacatukke viya tassuddhāreyeva bhaṇḍagghena kāretabbo. Itarehi diyyamānaṃ evaṃ gaṇhato bhaṇḍadeyyaṃ. Sāmikena pana ‘‘imassa dehī’’ti dāpitaṃ vā sayaṃ dinnaṃ vā sudinnanti ayamettha sabbaaṭṭhakathāvinicchayato sāro.

    ੧੪੨-੩. ਓਦਨਿਯਘਰਾਦਿવਤ੍ਥੂਸੁ – ਓਦਨਿਯਘਰਂ ਨਾਮ વਿਕ੍ਕਾਯਿਕਭਤ੍ਤਪਚਨਘਰਂ। ਸੂਨਘਰਂ ਨਾਮ વਿਕ੍ਕਾਯਿਕਮਂਸਪਚਨਘਰਂ। ਪੂવਘਰਂ ਨਾਮ વਿਕ੍ਕਾਯਿਕਖਜ੍ਜਕਪਚਨਘਰਂ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ, ਪਰਿਕ੍ਖਾਰવਤ੍ਥੂਸੁ ਚ ਪਾਕਟਮੇવ।

    142-3. Odaniyagharādivatthūsu – odaniyagharaṃ nāma vikkāyikabhattapacanagharaṃ. Sūnagharaṃ nāma vikkāyikamaṃsapacanagharaṃ. Pūvagharaṃ nāma vikkāyikakhajjakapacanagharaṃ. Sesamettha, parikkhāravatthūsu ca pākaṭameva.

    ੧੪੪. ਪੀਠવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ – ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਤਂ ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਙ੍ਕਾਮੇਸਿ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਕਾਮਨੇ ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਸਙ੍ਕਾਮੇਤ੍વਾ ਪਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤੋਕਾਸਤੋ ਗਹਣੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਏવਂ ਹਰਨ੍ਤੋ ਚ ਯਦਿ ਪੀਠਕੇ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਥવਿਕਂ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤ੍વਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਥ ਪੀਠਕੇਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਉਭੋ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤ੍વਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ। ਭਿਸਿਆਦੀਨਿ ਤੀਣਿ વਤ੍ਥੂਨਿ ਪਾਕਟਾਨੇવ।

    144. Pīṭhavatthusmiṃ – so bhikkhu parikappetvā ‘‘etaṃ ṭhānaṃ sampattaṃ gaṇhissāmī’’ti saṅkāmesi. Tenassa saṅkāmane avahāro natthi. Saṅkāmetvā pana parikappitokāsato gahaṇe pārājikaṃ vuttaṃ. Evaṃ haranto ca yadi pīṭhake theyyacittaṃ natthi, thavikaṃ agghāpetvā kāretabbo. Atha pīṭhakepi atthi, ubho agghāpetvā kāretabboti. Bhisiādīni tīṇi vatthūni pākaṭāneva.

    ੧੪੬. વਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹਾਦੀਸੁ ਤੀਸੁ વਤ੍ਥੂਸੁ ਗਹਣੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇਸੁ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਟਿવਿਸੋ ਅਨ੍ਤੋਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸੇવ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਦਿ ਪਨ ਦਾਯਕਾ ‘‘ਬਹਿਉਪਚਾਰਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਭਨ੍ਤੇ, ਭਾਗਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।

    146. Vissāsaggāhādīsu tīsu vatthūsu gahaṇe anāpatti, āharāpentesu bhaṇḍadeyyaṃ. Piṇḍāya paviṭṭhassa paṭiviso antoupacārasīmāyaṃ ṭhitasseva gahetuṃ vaṭṭati. Yadi pana dāyakā ‘‘bahiupacāraṭṭhānampi bhante, bhāgaṃ gaṇhatha, āgantvā paribhuñjissantī’’ti vadanti, evaṃ antogāmaṭṭhānampi gahetuṃ vaṭṭati. Sesamettha uttānatthameva.

    ੧੪੮-੯. ਸਤ੍ਤਸੁ ਅਮ੍ਬਚੋਰਕਾਦਿવਤ੍ਥੂਸੁ ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਾਯ ਗਹਣੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੇਸੁ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਭੋਗੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਸਾਮਿਕਾਪਿ ਸਾਲਯਾ, ਚੋਰਾਪਿ ਸਾਲਯਾ, ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਾਯ ਖਾਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਤੋ ਉਦ੍ਧਾਰੇਯੇવ ਅવਹਾਰੋ, ਭਣ੍ਡਂ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤ੍વਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਾਮਿਕਾ ਸਾਲਯਾ, ਚੋਰਾ ਨਿਰਾਲਯਾ, ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਾਮਿਕਾ ਨਿਰਾਲਯਾ, ਚੋਰਾ ਸਾਲਯਾ; ‘‘ਪੁਨ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਗਹਨਟ੍ਠਾਨੇ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਤਾ, ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਉਭੋਪਿ ਨਿਰਾਲਯਾ, ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਾਯ ਖਾਦਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਂ।

    148-9. Sattasu ambacorakādivatthūsu paṃsukūlasaññāya gahaṇe anāpatti, āharāpentesu bhaṇḍadeyyaṃ, theyyacittena paribhoge pārājikaṃ. Tatrāyaṃ vinicchayo – sāmikāpi sālayā, corāpi sālayā, paṃsukūlasaññāya khādantassa bhaṇḍadeyyaṃ, theyyacittena gaṇhato uddhāreyeva avahāro, bhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabbo. Sāmikā sālayā, corā nirālayā, eseva nayo. Sāmikā nirālayā, corā sālayā; ‘‘puna gaṇhissāmā’’ti kismiñcideva gahanaṭṭhāne khipitvā gatā, eseva nayo. Ubhopi nirālayā, paṃsukūlasaññāya khādato anāpatti, theyyacittena dukkaṭaṃ.

    ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬਾਦੀਸੁ ਪਨ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮੇ ਜਾਤਂ વਾ ਹੋਤੁ, ਆਨੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਂ વਾ ਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ વਾ ਅਗ੍ਘਨਕਂ ਅવਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇ ਚੋਰੁਪਦ੍ਦવੇਨ ਗਾਮੇਸੁ વੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ વਿਹਾਰੇ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਨ ਆવਸਨ੍ਤੇ ਜਨਪਦੇ ਆਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸਉਸ੍ਸਾਹਾવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਾਦਿਸਂ વਿਹਾਰਂ ਪਤ੍વਾ ਅਮ੍ਬਪਕ੍ਕਾਦੀਨਿ ‘‘ਛਡ੍ਡਿਤਕਾਨੀ’’ਤਿ ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ; ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੋ ਅવਹਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਭਣ੍ਡਂ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤ੍વਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ।

    Saṅghassa ambādīsu pana saṅghārāme jātaṃ vā hotu, ānetvā dinnaṃ vā pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ avaharantassa pārājikaṃ. Paccante corupaddavena gāmesu vuṭṭhahantesu bhikkhūpi vihāre chaḍḍetvā ‘‘puna āvasante janapade āgamissāmā’’ti saussāhāva gacchanti. Bhikkhū tādisaṃ vihāraṃ patvā ambapakkādīni ‘‘chaḍḍitakānī’’ti paṃsukūlasaññāya paribhuñjanti, anāpatti; theyyacittena paribhuñjato avahāro hoti, bhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabbo.

    ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਪਨ ਸਙ੍ਖੇਪਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਅવਿਸੇਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਛਡ੍ਡਿਤવਿਹਾਰੇ ਪਨ ਫਲਾਫਲਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਆਗਤਾਨਾਗਤਾਨਂ ਸਨ੍ਤਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿ। ਗਣਸਨ੍ਤਕੇ ਪਨ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕੇ ਚ ਸਉਸ੍ਸਾਹਮਤ੍ਤਮੇવ ਪਮਾਣਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਤਤੋ ਅਮ੍ਬਪਕ੍ਕਾਦਿਂ ਕੁਲਸਙ੍ਗਹਣਤ੍ਥਾਯ ਦੇਤਿ, ਕੁਲਦੂਸਕਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਦੇਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਘੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਙ੍ਘਿਕੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸੇਨਾਸਨਤ੍ਥਾਯ ਨਿਯਮਿਤਂ ਕੁਲਸਙ੍ਗਹਣਤ੍ਥਾਯ ਦਦਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਇਸ੍ਸਰવਤਾਯ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਨੋ ਚੇ વਤ੍ਥੁ ਪਹੋਤਿ, ਅਗ੍ਘੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਬਹਿ ਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਇਸ੍ਸਰવਤਾਯ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੋ ਗੀવਾ। ਘਣ੍ਟਿਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਕਾਲਂ ਘੋਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ ਖਾਦਿਤਂ ਸੁਖਾਦਿਤਂ। ਘਣ੍ਟਿਂ ਅਪਹਰਿਤ੍વਾ ਕਾਲਮੇવ ਘੋਸੇਤ੍વਾ, ਘਣ੍ਟਿਮੇવ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਕਾਲਂ ਅਘੋਸੇਤ੍વਾ, ਘਣ੍ਟਿਮ੍ਪਿ ਅਪਹਰਿਤ੍વਾ ਕਾਲਮ੍ਪਿ ਅਘੋਸੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਨਤ੍ਥਿਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ ਖਾਦਿਤਮ੍ਪਿ ਸੁਖਾਦਿਤਮੇવ। ਪੁਪ੍ਫਾਰਾਮવਤ੍ਥੁਦ੍વਯਂ ਪਾਕਟਮੇવ।

    Mahāpaccariyaṃ pana saṅkhepaṭṭhakathāyañca avisesena vuttaṃ – ‘‘chaḍḍitavihāre pana phalāphalaṃ theyyacittena paribhuñjato pārājikaṃ. Kasmā? Āgatānāgatānaṃ santakattā’’ti. Gaṇasantake pana puggalike ca saussāhamattameva pamāṇaṃ. Sace pana tato ambapakkādiṃ kulasaṅgahaṇatthāya deti, kuladūsakadukkaṭaṃ. Theyyacittena dento agghena kāretabbo. Saṅghikepi eseva nayo. Senāsanatthāya niyamitaṃ kulasaṅgahaṇatthāya dadato dukkaṭaṃ, issaravatāya thullaccayaṃ, theyyacittena pārājikaṃ. No ce vatthu pahoti, agghena kāretabbo. Bahi upacārasīmāya nisīditvā issaravatāya paribhuñjato gīvā. Ghaṇṭiṃ paharitvā kālaṃ ghosetvā ‘‘mayhaṃ pāpuṇātī’’ti khāditaṃ sukhāditaṃ. Ghaṇṭiṃ apaharitvā kālameva ghosetvā, ghaṇṭimeva paharitvā kālaṃ aghosetvā, ghaṇṭimpi apaharitvā kālampi aghosetvā aññesaṃ natthibhāvaṃ ñatvā ‘‘mayhaṃ pāpuṇātī’’ti khāditampi sukhāditameva. Pupphārāmavatthudvayaṃ pākaṭameva.

    ੧੫੦. વੁਤ੍ਤવਾਦਕવਤ੍ਥੁਤ੍ਤਯੇ વੁਤ੍ਤੋ વਜ੍ਜੇਮੀਤਿ ਤਯਾ વੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਤવ વਚਨੇਨ વਦਾਮੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਨ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ‘‘વੁਤ੍ਤੋ વਜ੍ਜੇਮੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ‘‘ਅਹਂ ਤਯਾ વੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤવ વਚਨੇਨ વਦਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਞ੍ਞੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਪਨ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਤવ વਚਨੇਨ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। વੁਤ੍ਤੋ વਜ੍ਜੇਹੀਤਿ ਮਯਾ વੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਮਮ વਚਨੇਨ વਦੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਇਮੇਸੁਪਿ ਚ ਦ੍વੀਸੁ વਤ੍ਥੂਸੁ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍વਾ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਹਿ ਉਪਾਰਮ੍ਭਾ ਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ।

    150. Vuttavādakavatthuttaye vutto vajjemīti tayā vutto hutvā ‘‘tava vacanena vadāmī’’ti attho. Anāpatti bhikkhu pārājikassāti sāmikehi dinnattā anāpatti. Na ca, bhikkhave, ‘‘vutto vajjemī’’ti vattabboti ‘‘ahaṃ tayā vutto hutvā tava vacanena vadāmī’’ti evaṃ añño bhikkhu aññena bhikkhunā na vattabboti attho. Paricchedaṃ pana katvā ‘‘itthannāmaṃ tava vacanena gaṇhissāmī’’ti vattuṃ vaṭṭati. Vutto vajjehīti mayā vutto hutvā mama vacanena vadehīti attho. Sesaṃ vuttanayameva. Imesupi ca dvīsu vatthūsu paricchedaṃ katvā vattuṃ vaṭṭati. Ettāvatā hi upārambhā mutto hotīti.

    ੧੫੧-੨. ਮਣਿવਤ੍ਥੁਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮੇ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ – ਨਾਹਂ ਅਕਲ੍ਲਕੋਤਿ ਨਾਹਂ ਗਿਲਾਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਂ ਪਾਕਟਮੇવ।

    151-2. Maṇivatthuttayassa majjhime vatthusmiṃ – nāhaṃ akallakoti nāhaṃ gilānoti attho. Sesaṃ pākaṭameva.

    ੧੫੩. ਸੂਕਰવਤ੍ਥੁਦ੍વਯੇ – ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਠਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਛਾਤਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕਾਰੁਞ੍ਞੇਨ ਮੋਚਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਾਮਿਕੇਸੁ ਪਨ ਅਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ, ਤਾવ ਮਹਨ੍ਤੋ વਾ ਮਤਸੂਕਰੋ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਤਦਗ੍ਘਨਕਂ વਾ ਭਣ੍ਡਂ। ਸਚੇ ਪਾਸਸਾਮਿਕੇ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਪਾਸਸਾਮਨ੍ਤਾ ਤਦਗ੍ਘਨਕਂ ਸਾਟਕਂ વਾ ਕਾਸਾવਂ વਾ ਥਾਲਕਂ વਾ ਯਥਾ ਤੇ ਆਗਤਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਈਦਿਸੇ ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾવ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਮੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਕੋਚਿ ਸੂਕਰੋ ਪਾਸਂ ਪਾਦੇਨ ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ ਪਾਸੇ ਠਾਨਾਚਾવਨਧਮ੍ਮੇਨ ਠਾਨੇਨ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ ਚਣ੍ਡਸੋਤੇ ਬਦ੍ਧਨਾવਾ વਿਯ। ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਠਿਤੋ, ਕੋਚਿ ਨਿਪਨ੍ਨੋ, ਕੋਚਿ ਕੂਟਪਾਸੇਨ ਬਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ। ਕੂਟਪਾਸੋ ਨਾਮ ਯਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇ ਧਨੁਕਂ વਾ ਅਙ੍ਕੁਸਕੋ વਾ ਅਞ੍ਞੋ વਾ ਕੋਚਿ ਦਣ੍ਡਕੋ ਬਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਰੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਲਗ੍ਗਿਤ੍વਾ ਸੂਕਰਸ੍ਸ ਗਮਨਂ ਨਿવਾਰੇਤਿ। ਤਤ੍ਰ ਪਾਸਂ ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਠਿਤਸ੍ਸ ਏਕਮੇવ ਠਾਨਂ ਪਾਸਬਨ੍ਧਨਂ, ਸੋ ਹਿ ਪਾਸੇ ਮੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ વਾ ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ વਾ ਪਲਾਯਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਠਿਤਸ੍ਸ ਬਨ੍ਧਨਞ੍ਚ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਪਾਦਾਤਿ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ। ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਬਨ੍ਧਨਞ੍ਚ ਸਯਨਞ੍ਚਾਤਿ ਦ੍વੇ ਠਾਨਾਨਿ। ਕੂਟਪਾਸਬਦ੍ਧਸ੍ਸ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਤਦੇવ ਠਾਨਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤਤੋ ਤਤੋ ਮੋਚੇਨ੍ਤਾ ਦਸਪਿ વੀਸਤਿਪਿ ਸਤਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏਕਮੇવ ਦਾਸਂ ਪਲਾਪੇਨ੍ਤੋ વਿਯ।

    153. Sūkaravatthudvaye – kiñcāpi paṭhamassa bhikkhuno chātajjhattaṃ disvā kāruññena mocitattā anāpatti. Sāmikesu pana asampaṭicchantesu bhaṇḍadeyyaṃ, tāva mahanto vā matasūkaro āharitvā dātabbo, tadagghanakaṃ vā bhaṇḍaṃ. Sace pāsasāmike kuhiñcipi na passati, pāsasāmantā tadagghanakaṃ sāṭakaṃ vā kāsāvaṃ vā thālakaṃ vā yathā te āgatā passanti, īdise ṭhāne ṭhapetvāva gantabbaṃ, theyyacittena pana mocentassa pārājikameva. Ettha ca koci sūkaro pāsaṃ pādena kaḍḍhitvā chinnamatte pāse ṭhānācāvanadhammena ṭhānena ṭhito hoti caṇḍasote baddhanāvā viya. Koci attano dhammatāya ṭhito, koci nipanno, koci kūṭapāsena baddho hoti. Kūṭapāso nāma yassa ante dhanukaṃ vā aṅkusako vā añño vā koci daṇḍako baddho hoti, yo tattha tattha rukkhādīsu laggitvā sūkarassa gamanaṃ nivāreti. Tatra pāsaṃ kaḍḍhitvā ṭhitassa ekameva ṭhānaṃ pāsabandhanaṃ, so hi pāse muttamatte vā chinnamatte vā palāyati. Attano dhammatāya ṭhitassa bandhanañca cattāro ca pādāti pañca ṭhānāni. Nipannassa bandhanañca sayanañcāti dve ṭhānāni. Kūṭapāsabaddhassa yattha yattha gacchati, taṃ tadeva ṭhānaṃ. Tasmā taṃ tato tato mocentā dasapi vīsatipi satampi bhikkhū pārājikaṃ āpajjanti. Tattha tattha āgataṃ disvā ekameva dāsaṃ palāpento viya.

    ਪੁਰਿਮਾਨਂ ਪਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਚਤੁਪ੍ਪਦਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਫਨ੍ਦਾਪਨਠਾਨਾਚਾવਨਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਸੁਨਖਦਟ੍ਠਂ ਸੂਕਰਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਕਾਰੁਞ੍ਞਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਾਸਟ੍ਠਾਨਂ ਪਨ ਸੁਨਖਸਮੀਪਂ વਾ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪਥਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਠਮਮੇવ ਪਲਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਯੋਪਿ ਬਦ੍ਧਸੂਕਰਸ੍ਸ ਘਾਸਞ੍ਚ ਪਾਨੀਯਞ੍ਚ ਦਤ੍વਾ ਬਲਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਉਕ੍ਕੁਟ੍ਠਿਂ ਕਰੋਤਿ – ‘‘ਉਤ੍ਰਸ੍ਤੋ ਪਲਾਯਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ; ਸੋ ਚੇ ਪਲਾਯਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਪਾਸਂ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਤ੍વਾ ਉਕ੍ਕੁਟ੍ਠਿਸਦ੍ਦੇਨ ਪਲਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    Purimānaṃ pana tiṇṇaṃ catuppadakathāyaṃ vuttanayena phandāpanaṭhānācāvanāni veditabbāni. Sunakhadaṭṭhaṃ sūkaraṃ vissajjāpentassāpi kāruññādhippāyena bhaṇḍadeyyaṃ, theyyacittena pārājikaṃ. Pāsaṭṭhānaṃ pana sunakhasamīpaṃ vā asampattaṃ paṭipathaṃ gantvā paṭhamameva palāpentassa avahāro natthi. Yopi baddhasūkarassa ghāsañca pānīyañca datvā balaṃ gāhāpetvā ukkuṭṭhiṃ karoti – ‘‘utrasto palāyissatī’’ti; so ce palāyati, pārājikaṃ. Pāsaṃ dubbalaṃ katvā ukkuṭṭhisaddena palāpentassāpi eseva nayo.

    ਯੋ ਪਨ ਘਾਸਞ੍ਚ ਪਾਨੀਯਞ੍ਚ ਦਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ‘‘ਬਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਲਾਯਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ; ਸੋ ਚੇ ਪਲਾਯਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਪਾਸਂ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਪਾਸਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਤ੍ਥਂ વਾ ਅਗ੍ਗਿਂ વਾ ਠਪੇਤਿ ‘‘ਛਿਨ੍ਨੇ વਾ ਦਡ੍ਢੇ વਾ ਪਲਾਯਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਸੂਕਰੋ ਪਾਸਂ ਚਾਲੇਨ੍ਤੋ ਛਿਨ੍ਨੇ વਾ ਦਡ੍ਢੇ વਾ ਪਲਾਯਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮੇવ। ਪਾਸਂ ਯਟ੍ਠਿਯਾ ਸਹ ਪਾਤੇਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਸੂਕਰੋ ਤਂ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ , ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਸੂਕਰੋ ਅਦੂਹਲਪਾਸਾਣੇਹਿ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਪਲਾਪੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਅਦੂਹਲਂ ਕਾਰੁਞ੍ਞੇਨ ਉਕ੍ਖਿਪਤੋ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਚੇ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮੇવ। ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਅਦੂਹਲਂ ਪਾਤੇਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਸੂਕਰੋ ਤਂ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਓਪਾਤੇ ਪਤਿਤਸੂਕਰਮ੍ਪਿ ਕਾਰੁਞ੍ਞੇਨ ਉਦ੍ਧਰਤੋ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਓਪਾਤਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਨਾਸੇਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਸੂਕਰੋ ਤਂ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਸੂਲੇ વਿਦ੍ਧਂ ਕਾਰੁਞ੍ਞੇਨ ਉਦ੍ਧਰਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ, ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸੂਲਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਛਡ੍ਡੇਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ।

    Yo pana ghāsañca pānīyañca datvā gacchati, ‘‘balaṃ gahetvā palāyissatī’’ti; so ce palāyati, bhaṇḍadeyyaṃ. Pāsaṃ dubbalaṃ katvā gacchantassāpi eseva nayo. Pāsasantike satthaṃ vā aggiṃ vā ṭhapeti ‘‘chinne vā daḍḍhe vā palāyissatī’’ti. Sūkaro pāsaṃ cālento chinne vā daḍḍhe vā palāyati, bhaṇḍadeyyameva. Pāsaṃ yaṭṭhiyā saha pāteti, pacchā sūkaro taṃ maddanto gacchati , bhaṇḍadeyyaṃ. Sūkaro adūhalapāsāṇehi akkanto hoti, taṃ palāpetukāmassa adūhalaṃ kāruññena ukkhipato bhaṇḍadeyyaṃ, theyyacittena pārājikaṃ. Sace ukkhittamatte agantvā pacchā gacchati, bhaṇḍadeyyameva. Ukkhipitvā ṭhapitaṃ adūhalaṃ pāteti, pacchā sūkaro taṃ maddanto gacchati, bhaṇḍadeyyaṃ. Opāte patitasūkarampi kāruññena uddharato bhaṇḍadeyyaṃ, theyyacittena pārājikaṃ. Opātaṃ pūretvā nāseti, pacchā sūkaro taṃ maddanto gacchati, bhaṇḍadeyyaṃ. Sūle viddhaṃ kāruññena uddharati, bhaṇḍadeyyaṃ, theyyacittena pārājikaṃ. Sūlaṃ uddharitvā chaḍḍeti, bhaṇḍadeyyaṃ.

    વਿਹਾਰਭੂਮਿਯਂ ਪਨ ਪਾਸੇ વਾ ਅਦੂਹਲਂ વਾ ਓਡ੍ਡੇਨ੍ਤਾ વਾਰੇਤਬ੍ਬਾ – ‘‘ਮਿਗਰੂਪਾਨਂ ਪਟਿਸਰਣਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਮਾ ਇਧ ਏવਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ। ਸਚੇ ‘‘ਹਰਾਪੇਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਹਰਾਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਥ ਸਯਂ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਸੁਨ੍ਦਰਮੇવ। ਅਥ ਨੇવ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਨ ਹਰਿਤੁਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਰਕ੍ਖਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਹਰਾਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਸਸ੍ਸਰਕ੍ਖਣਕਾਲੇ ਖੇਤ੍ਤੇਸੁ ਪਾਸੇ ਚ ਅਦੂਹਲਪਾਸਾਣਾਦੀਨਿ ਚ ਕਰੋਨ੍ਤਿ – ‘‘ਮਂਸਂ ਖਾਦਨ੍ਤਾ ਸਸ੍ਸਾਨਿ ਰਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। વੀਤਿવਤ੍ਤੇ ਸਸ੍ਸਕਾਲੇ ਤੇਸੁ ਅਨਾਲਯੇਸੁ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇਸੁ ਤਤ੍ਥ ਬਦ੍ਧਂ વਾ ਪਤਿਤਂ વਾ ਮੋਚੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ।

    Vihārabhūmiyaṃ pana pāse vā adūhalaṃ vā oḍḍentā vāretabbā – ‘‘migarūpānaṃ paṭisaraṇaṭṭhānametaṃ, mā idha evaṃ karothā’’ti. Sace ‘‘harāpetha, bhante’’ti vadanti, harāpetuṃ vaṭṭati. Atha sayaṃ haranti, sundarameva. Atha neva haranti, na harituṃ denti, rakkhaṃ yācitvā harāpetuṃ vaṭṭati. Manussā sassarakkhaṇakāle khettesu pāse ca adūhalapāsāṇādīni ca karonti – ‘‘maṃsaṃ khādantā sassāni rakkhissāmā’’ti. Vītivatte sassakāle tesu anālayesu pakkantesu tattha baddhaṃ vā patitaṃ vā mocetuṃ vaṭṭatīti.

    ਮਿਗવਤ੍ਥੁਦ੍વਯੇਪਿ ਸੂਕਰવਤ੍ਥੂਸੁ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸੋਯੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।

    Migavatthudvayepi sūkaravatthūsu vuttasadisoyeva vinicchayo.

    ਮਚ੍ਛવਤ੍ਥੁਦ੍વਯੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਕੁਮੀਨਮੁਖਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ વਾ ਪਚ੍ਛਾਪੁਟਕਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ વਾ ਪਸ੍ਸੇਨ ਛਿਦ੍ਦਂ ਕਤ੍વਾ વਾ ਕੁਮੀਨਤੋ ਮਚ੍ਛੇ ਪੋਥੇਤ੍વਾ ਪਲਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਭਤ੍ਤਸਿਤ੍ਥਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਏવਂ ਪਲਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਹ ਕੁਮੀਨੇਨ ਉਦ੍ਧਰਤੋਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਕੇવਲਂ ਕੁਮੀਨਮੁਖਂ વਿવਰਤਿ, ਪਚ੍ਛਾਪੁਟਕਂ ਮੁਞ੍ਚਤਿ, ਛਿਦ੍ਦਂ વਾ ਕਰੋਤਿ, ਮਚ੍ਛਾ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਪਲਾਯਨ੍ਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਏવਂ ਕਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਸਿਤ੍ਥਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਮਚ੍ਛਾ ਗੋਚਰਤ੍ਥਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਲਾਯਨ੍ਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮੇવ। ਮੁਖਂ ਅવਿવਰਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਪੁਟਕਂ ਅਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਪਸ੍ਸੇਨ ਛਿਦ੍ਦਂ ਅਕਤ੍વਾ ਕੇવਲਂ ਭਤ੍ਤਸਿਤ੍ਥਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਮਚ੍ਛਾ ਪਨ ਛਾਤਜ੍ਝਤ੍ਤਾ ਸੀਸੇਨ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਓਕਾਸਂ ਕਤ੍વਾ ਗੋਚਰਤ੍ਥਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਲਾਯਨ੍ਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮੇવ। ਤੁਚ੍ਛਕੁਮੀਨਸ੍ਸ ਮੁਖਂ વਾ વਿવਰਤਿ, ਪਚ੍ਛਾਪੁਟਕਂ વਾ ਮੁਞ੍ਚਤਿ, ਛਿਦ੍ਦਂ વਾ ਕਰੋਤਿ, ਆਗਤਾਗਤਾ ਮਚ੍ਛਾ ਦ੍વਾਰਂ ਪਤ੍ਤਾ ਪੁਟਕਛਿਦ੍ਦੇਹਿ ਪਲਾਯਨ੍ਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮੇવ। ਤੁਚ੍ਛਕੁਮੀਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗੁਮ੍ਬੇ ਖਿਪਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਮੇવਾਤਿ। ਯਾਨੇ ਭਣ੍ਡਂ ਪੀਠੇ ਥવਿਕਾਯ ਸਦਿਸਂ।

    Macchavatthudvayepi eseva nayo. Ayaṃ pana viseso – kumīnamukhaṃ vivaritvā vā pacchāpuṭakaṃ muñcitvā vā passena chiddaṃ katvā vā kumīnato macche pothetvā palāpentassa pārājikaṃ. Bhattasitthāni dassetvā evaṃ palāpentassāpi pārājikaṃ. Saha kumīnena uddharatopi pārājikaṃ. Kevalaṃ kumīnamukhaṃ vivarati, pacchāpuṭakaṃ muñcati, chiddaṃ vā karoti, macchā pana attano dhammatāya palāyanti, bhaṇḍadeyyaṃ. Evaṃ katvā bhattasitthāni dasseti, macchā gocaratthāya nikkhamitvā palāyanti, bhaṇḍadeyyameva. Mukhaṃ avivaritvā pacchāpuṭakaṃ amuñcitvā passena chiddaṃ akatvā kevalaṃ bhattasitthāni dasseti, macchā pana chātajjhattā sīsena paharitvā okāsaṃ katvā gocaratthāya nikkhamitvā palāyanti, bhaṇḍadeyyameva. Tucchakumīnassa mukhaṃ vā vivarati, pacchāpuṭakaṃ vā muñcati, chiddaṃ vā karoti, āgatāgatā macchā dvāraṃ pattā puṭakachiddehi palāyanti, bhaṇḍadeyyameva. Tucchakumīnaṃ gahetvā gumbe khipati, bhaṇḍadeyyamevāti. Yāne bhaṇḍaṃ pīṭhe thavikāya sadisaṃ.

    ਮਂਸਪੇਸਿવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ – ਸਚੇ ਆਕਾਸੇ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਗਹਿਤਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਠਾਨਂ। ਤਂ ਛਹਾਕਾਰੇਹਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਾਨਾਚਾવਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਦਾਰੁਗੋਪਾਲਕਰਜਕਸਾਟਕવਤ੍ਥੂਸੁ ਚ ਅਮ੍ਬਚੋਰਕਾਦਿવਤ੍ਥੂਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤਬ੍ਬਂ।

    Maṃsapesivatthumhi – sace ākāse gaṇhāti, gahitaṭṭhānameva ṭhānaṃ. Taṃ chahākārehi paricchinditvā ṭhānācāvanaṃ veditabbaṃ. Sesamettha dārugopālakarajakasāṭakavatthūsu ca ambacorakādivatthūsu vuttanayena vinicchinitabbaṃ.

    ੧੫੫. ਕੁਮ੍ਭਿવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ – ਯੋ ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਾਦੀਨਿ ਅਪਾਦਗ੍ਘਨਕਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਨ ਪੁਨ ਏવਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਂવਰੇ ਠਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਦਿવਸਾਦੀਸੁਪਿ ਪੁਨ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਏવਮੇવ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਨੇવਤ੍ਥਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਦੁਕ੍ਕਟਂ વਾ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ વਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਪਨ ਹੋਤਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਮੇવਮਕਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਪਨ ਅਕਤ੍વਾ ‘‘ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਥੋਕਂ ਥੋਕਮ੍ਪਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ ਪੂਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    155.Kumbhivatthusmiṃ – yo sappitelādīni apādagghanakāni gahetvā ‘‘na puna evaṃ karissāmī’’ti saṃvare ṭhatvā dutiyadivasādīsupi puna citte uppanne evameva dhuranikkhepaṃ katvā paribhuñjanto sabbampi taṃ paribhuñjati, nevatthi pārājikaṃ. Dukkaṭaṃ vā thullaccayaṃ vā āpajjati, bhaṇḍadeyyaṃ pana hoti. Ayampi bhikkhu evamevamakāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘anāpatti bhikkhu pārājikassā’’ti. Dhuranikkhepaṃ pana akatvā ‘‘divase divase paribhuñjissāmī’’ti thokaṃ thokampi paribhuñjato yasmiṃ divase pādagghanakaṃ pūrati, tasmiṃ pārājikaṃ.

    ਸਂવਿਦਾવਹਾਰવਤ੍ਥੂਨਿ ਸਂવਿਦਾવਹਾਰੇ, ਮੁਟ੍ਠਿવਤ੍ਥੂਨਿ ਓਦਨਿਯਘਰਾਦਿવਤ੍ਥੂਸੁ ਦ੍વੇ વਿਘਾਸવਤ੍ਥੂਨਿ ਅਮ੍ਬਚੋਰਕਾਦਿવਤ੍ਥੂਸੁ વੁਤ੍ਤવਿਨਿਚ੍ਛਯਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਦ੍વੇ ਤਿਣવਤ੍ਥੂਨਿ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਾਨੇવ।

    Saṃvidāvahāravatthūni saṃvidāvahāre, muṭṭhivatthūni odaniyagharādivatthūsu dve vighāsavatthūni ambacorakādivatthūsu vuttavinicchayanayena veditabbāni. Dve tiṇavatthūni uttānatthāneva.

    ੧੫੬. ਅਮ੍ਬਭਾਜਾਪਨਾਦਿવਤ੍ਥੂਸੁ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਕਂ ਗਾਮਕਾવਾਸਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਿਕ੍ਖੁਕਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂ ਫਲਾਫਲਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਤੇਸੁ ਆਗਤੇਸੁ ‘‘ਥੇਰਾਨਂ ਫਲਾਨਿ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕੇ ਨ ਅવੋਚੁਂ। ਅਥ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਕਿਂ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ ਘਣ੍ਟਿਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਭਾਜਾਪੇਤ੍વਾ ਤੇਸਮ੍ਪਿ વਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਭਾਗਂ ਦਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾਪਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ। ਤੇਨ ਨੇਸਂ ਭਗવਾ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਰਿਭੋਗਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਾਨਿਪਿ ਯਤ੍ਥ ਆવਾਸਿਕਾ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਨਂ ਨ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਫਲવਾਰੇ ਚ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਤ੍ਥਿਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚੋਰਿਕਾਯ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਖਾਦਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ ਘਣ੍ਟਿਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।

    156.Ambabhājāpanādivatthūsu te bhikkhū ekaṃ gāmakāvāsaṃ paricchinnabhikkhukaṃ agamaṃsu. Tattha bhikkhū phalāphalaṃ paribhuñjamānāpi tesu āgatesu ‘‘therānaṃ phalāni dethā’’ti kappiyakārake na avocuṃ. Atha te bhikkhū ‘‘kiṃ saṅghikaṃ amhākaṃ na pāpuṇātī’’ti ghaṇṭiṃ paharitvā bhājāpetvā tesampi vassaggena bhāgaṃ datvā attanāpi paribhuñjiṃsu. Tena nesaṃ bhagavā ‘‘anāpatti, bhikkhave, paribhogatthāyā’’ti āha. Tasmā idānipi yattha āvāsikā āgantukānaṃ na denti, phalavāre ca sampatte aññesaṃ atthibhāvaṃ disvā corikāya attanāva khādanti, tattha āgantukehi ghaṇṭiṃ paharitvā bhājetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati.

    ਯਤ੍ਥ ਪਨ ਆવਾਸਿਕਾ ਰੁਕ੍ਖੇ ਰਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਫਲવਾਰੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਖਾਦਨ੍ਤਿ, ਚਤੂਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਸਮ੍ਮਾ ਉਪਨੇਨ੍ਤਿ, ਅਨਿਸ੍ਸਰਾ ਤਤ੍ਥ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ। ਯੇਪਿ ਰੁਕ੍ਖਾ ਚੀવਰਤ੍ਥਾਯ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਾ, ਤੇਸੁਪਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ ਅਨਿਸ੍ਸਰਾ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ਸੇਸਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥਾਯ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨੇਸੁਪਿ।

    Yattha pana āvāsikā rukkhe rakkhitvā phalavāre sampatte bhājetvā khādanti, catūsu paccayesu sammā upanenti, anissarā tattha āgantukā. Yepi rukkhā cīvaratthāya niyametvā dinnā, tesupi āgantukā anissarā. Eseva nayo sesapaccayatthāya niyametvā dinnesupi.

    ਯੇ ਪਨ ਤਥਾ ਅਨਿਯਮਿਤਾ, ਆવਾਸਿਕਾ ਚ ਤੇ ਰਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਗੋਪੇਤ੍વਾ ਚੋਰਿਕਾਯ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਤੇਸੁ ਆવਾਸਿਕਾਨਂ ਕਤਿਕਾਯ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਯੇ ਫਲਪਰਿਭੋਗਤ੍ਥਾਯ ਦਿਨ੍ਨਾ, ਆવਾਸਿਕਾਪਿ ਨੇ ਰਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਗੋਪੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਾ ਉਪਨੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਸੁਯੇવ ਤੇਸਂ ਕਤਿਕਾਯ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਪਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਭਣ੍ਡਂ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤ੍વਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਪਰਿਭੋਗવਸੇਨੇવ ਤਂ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ। ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸੇਨਾਸਨਤ੍ਥਾਯ ਨਿਯਮਿਤਂ, ਤਂ ਪਰਿਭੋਗવਸੇਨੇવ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਞ੍ਚਾ’’ਤਿ।

    Ye pana tathā aniyamitā, āvāsikā ca te rakkhitvā gopetvā corikāya paribhuñjanti, na tesu āvāsikānaṃ katikāya ṭhātabbaṃ. Ye phalaparibhogatthāya dinnā, āvāsikāpi ne rakkhitvā gopetvā sammā upanenti, tesuyeva tesaṃ katikāya ṭhātabbaṃ. Mahāpaccariyaṃ pana vuttaṃ – ‘‘catunnaṃ paccayānaṃ niyametvā dinnaṃ theyyacittena paribhuñjanto bhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabbo. Paribhogavaseneva taṃ bhājetvā paribhuñjantassa bhaṇḍadeyyaṃ. Yaṃ panettha senāsanatthāya niyamitaṃ, taṃ paribhogavaseneva bhājetvā paribhuñjantassa thullaccayañca bhaṇḍadeyyañcā’’ti.

    ਓਦਿਸ੍ਸ ਚੀવਰਤ੍ਥਾਯ ਦਿਨ੍ਨਂ ਚੀવਰੇਯੇવ ਉਪਨੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਂ ਹੋਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ ਕਿਲਮਨ੍ਤਿ, ਚੀવਰਂ ਪਨ ਸੁਲਭਂ, ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁਤਾਯ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਪਿ ਉਪਨੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸੇਨਾਸਨੇਨ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯੇਨ વਾ ਕਿਲਮਨ੍ਤੇਸੁ ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁਤਾਯ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਦਤ੍ਥਾਯਪਿ ਉਪਨੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਓਦਿਸ੍ਸ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਤ੍ਥਾਯ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥਾਯ ਚ ਦਿਨ੍ਨੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਓਦਿਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਤ੍ਥਾਯ ਦਿਨ੍ਨਂ ਪਨ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਰਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਗੋਪੇਤ੍વਾ ਤਦਤ੍ਥਮੇવ ਉਪਨੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਂ ਹੋਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ ਨ ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਰਾਜਰੋਗਚੋਰਭਯਾਦੀਹਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ વਿਹਾਰਾ ਪਲੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਾਲਨਾਲ਼ਿਕੇਰਾਦਿਕੇ વਿਨਾਸੇਨ੍ਤਿ, ਸੇਨਾਸਨਪਚ੍ਚਯਂ ਪਨ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਯਾਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ। ਏવਰੂਪੇ ਕਾਲੇ ਸੇਨਾਸਨਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾਪਿ ਸੇਨਾਸਨਜਗ੍ਗਨਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਭੋਗੋ ਭਗવਤਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਂ વਾ ਦ੍વੇ વਾ વਰਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਇਤਰਾਨਿ ਲਾਮਕਕੋਟਿਯਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਤ੍ਥਾਯ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਮੂਲવਤ੍ਥੁਚ੍ਛੇਦਂ ਪਨ ਕਤ੍વਾ ਨ ਉਪਨੇਤਬ੍ਬਂ ।

    Odissa cīvaratthāya dinnaṃ cīvareyeva upanetabbaṃ. Sace dubbhikkhaṃ hoti, bhikkhū piṇḍapātena kilamanti, cīvaraṃ pana sulabhaṃ, saṅghasuṭṭhutāya apalokanakammaṃ katvā piṇḍapātepi upanetuṃ vaṭṭati. Senāsanena gilānapaccayena vā kilamantesu saṅghasuṭṭhutāya apalokanakammaṃ katvā tadatthāyapi upanetuṃ vaṭṭati. Odissa piṇḍapātatthāya gilānapaccayatthāya ca dinnepi eseva nayo. Odissa senāsanatthāya dinnaṃ pana garubhaṇḍaṃ hoti, taṃ rakkhitvā gopetvā tadatthameva upanetabbaṃ. Sace pana dubbhikkhaṃ hoti, bhikkhū piṇḍapātena na yāpenti. Ettha rājarogacorabhayādīhi aññattha gacchantānaṃ vihārā palujjanti, tālanāḷikerādike vināsenti, senāsanapaccayaṃ pana nissāya yāpetuṃ sakkā hoti. Evarūpe kāle senāsanaṃ vissajjetvāpi senāsanajagganatthāya paribhogo bhagavatā anuññāto. Tasmā ekaṃ vā dve vā varasenāsanāni ṭhapetvā itarāni lāmakakoṭiyā piṇḍapātatthāya vissajjetuṃ vaṭṭati. Mūlavatthucchedaṃ pana katvā na upanetabbaṃ .

    ਯੋ ਪਨ ਆਰਾਮੋ ਚਤੁਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥਾਯ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨੋ, ਤਤ੍ਥ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਯੇਨ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਊਨਂ, ਤਦਤ੍ਥਂ ਉਪਨੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਆਰਾਮੋ ਜਗ੍ਗਿਤਬ੍ਬੋ, વੇਤਨਂ ਦਤ੍વਾਪਿ ਜਗ੍ਗਾਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਯੇ ਪਨ વੇਤਨਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਆਰਾਮੇਯੇવ ਗੇਹਂ ਕਤ੍વਾ વਸਨ੍ਤਾ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਚੇ ਆਗਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਂ વਾ ਤਾਲਪਕ੍ਕਂ વਾ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਯਂ ਤੇਸਂ ਸਙ੍ਘੇਨ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਏਤ੍ਤਕਂ ਨਾਮ ਖਾਦਥਾ’’ਤਿ ਤਦੇવ ਤੇ ਦਾਤੁਂ ਲਭਨ੍ਤਿ; ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਤੇਸਂ ਦਦਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ।

    Yo pana ārāmo catuppaccayatthāya niyametvā dinno, tattha apalokanakammaṃ na kātabbaṃ. Yena pana paccayena ūnaṃ, tadatthaṃ upanetuṃ vaṭṭati. Ārāmo jaggitabbo, vetanaṃ datvāpi jaggāpetuṃ vaṭṭati. Ye pana vetanaṃ labhitvā ārāmeyeva gehaṃ katvā vasantā rakkhanti, te ce āgatānaṃ bhikkhūnaṃ nāḷikeraṃ vā tālapakkaṃ vā denti, yaṃ tesaṃ saṅghena anuññātaṃ hoti – ‘‘divase divase ettakaṃ nāma khādathā’’ti tadeva te dātuṃ labhanti; tato uttari tesaṃ dadantānampi gahetuṃ na vaṭṭati.

    ਯੋ ਪਨ ਆਰਾਮਂ ਕੇਣਿਯਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚਤੁਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤ੍ਥਾਯ ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਮੇવ ਦੇਤਿ, ਅਯਂ ਬਹੁਕਮ੍ਪਿ ਦਾਤੁਂ ਲਭਤਿ। ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ ਪਦੀਪਤ੍ਥਾਯ વਾ ਖਣ੍ਡਫੁਲ੍ਲਪਟਿਸਙ੍ਖਰਣਤ੍ਥਾਯ વਾ ਦਿਨ੍ਨੋ ਆਰਾਮੋਪਿ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤਬ੍ਬੋ; વੇਤਨਂ ਦਤ੍વਾਪਿ ਜਗ੍ਗਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। વੇਤਨਞ੍ਚ ਪਨੇਤ੍ਥ ਚੇਤਿਯਸਨ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘਸਨ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਏਤਮ੍ਪਿ ਆਰਾਮਂ વੇਤਨੇਨ ਤਤ੍ਥੇવ વਸਿਤ੍વਾ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਕੇਣਿਯਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪਿਯਭਣ੍ਡਦਾਯਕਾਨਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਕਫਲਦਾਨਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।

    Yo pana ārāmaṃ keṇiyā gahetvā saṅghassa catuppaccayatthāya kappiyabhaṇḍameva deti, ayaṃ bahukampi dātuṃ labhati. Cetiyassa padīpatthāya vā khaṇḍaphullapaṭisaṅkharaṇatthāya vā dinno ārāmopi paṭijaggitabbo; vetanaṃ datvāpi jaggāpetabbo. Vetanañca panettha cetiyasantakampi saṅghasantakampi dātuṃ vaṭṭati. Etampi ārāmaṃ vetanena tattheva vasitvā rakkhantānañca keṇiyā gahetvā kappiyabhaṇḍadāyakānañca tattha jātakaphaladānaṃ vuttanayeneva veditabbanti.

    ਅਮ੍ਬਪਾਲਕਾਦਿવਤ੍ਥੂਸੁ – ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਗੋਪਕਸ੍ਸ ਦਾਨੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਤਰਂ ਪਨ ਗੋਪਕਦਾਨਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਕਤਰਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ? ਮਹਾਸੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਤਾવ ਆਹ – ‘‘ਯਂ ਗੋਪਕਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ – ‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਗਣ੍ਹਾ’ਤਿ ਤਦੇવ વਟ੍ਟਤਿ; ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨਾਹ – ‘‘ਕਿਂ ਗੋਪਕਾਨਂ ਪਣ੍ਣਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸਞ੍ਞਂ વਾ ਕਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਏਤੇਸਂ ਹਤ੍ਥੇ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਕਸ੍ਸ ਏਤੇ ਇਸ੍ਸਰਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਤੇ ਦੇਨ੍ਤਿ ਤਂ ਬਹੁਕਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਕੁਰੁਨ੍ਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਆਰਾਮਂ વਾ ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਫਲਾਫਲਂ ਦਾਰਕਾ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਂ વਟ੍ਟਤਿ । ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਪਨ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਙ੍ਘਿਕੇ ਪਨ ਚੇਤਿਯਸਨ੍ਤਕੇ ਚ ਕੇਣਿਯਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਦਾਨਂ વਟ੍ਟਤਿ। વੇਤਨੇਨ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਗਮਤ੍ਤਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਯਂ ਗਿਹੀਨਂ ਆਰਾਮਰਕ੍ਖਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਏਤਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਨ ਆਰਾਮਗੋਪਕਾ ਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਤਿਯਾ ਖਣ੍ਡੇਤ੍વਾ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਏਤਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਯੋਪਿ ਉਪਡ੍ਢਾਰਾਮਂ વਾ ਕੇਚਿਦੇવ ਰੁਕ੍ਖੇ વਾ ਭਤਿਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਰੁਕ੍ਖਤੋਯੇવ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਕੇਣਿਯਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਤਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ ਨਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਮੇવ; ਤਸ੍ਮਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਞਤ੍વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।

    Ambapālakādivatthūsu – anāpatti, bhikkhave, gopakassa dāneti ettha kataraṃ pana gopakadānaṃ vaṭṭati, kataraṃ na vaṭṭatīti? Mahāsumatthero tāva āha – ‘‘yaṃ gopakassa paricchinditvā dinnaṃ hoti – ‘ettakaṃ divase divase gaṇhā’ti tadeva vaṭṭati; tato uttari na vaṭṭatī’’ti. Mahāpadumatthero panāha – ‘‘kiṃ gopakānaṃ paṇṇaṃ āropetvā nimittasaññaṃ vā katvā dinnaṃ atthi, etesaṃ hatthe vissaṭṭhakassa ete issarā, tasmā yaṃ te denti taṃ bahukampi vaṭṭatī’’ti. Kurundaṭṭhakathāyaṃ pana vuttaṃ – ‘‘manussānaṃ ārāmaṃ vā aññaṃ vā phalāphalaṃ dārakā rakkhanti, tehi dinnaṃ vaṭṭati . Āharāpetvā pana na gahetabbaṃ. Saṅghike pana cetiyasantake ca keṇiyā gahetvā rakkhantasseva dānaṃ vaṭṭati. Vetanena rakkhantassa attano bhāgamattaṃ vaṭṭatī’’ti. Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘yaṃ gihīnaṃ ārāmarakkhakā bhikkhūnaṃ denti, etaṃ vaṭṭati. Bhikkhusaṅghassa pana ārāmagopakā yaṃ attano bhatiyā khaṇḍetvā denti, etaṃ vaṭṭati. Yopi upaḍḍhārāmaṃ vā kecideva rukkhe vā bhatiṃ labhitvā rakkhati, tassāpi attano pattarukkhatoyeva dātuṃ vaṭṭati. Keṇiyā gahetvā rakkhantassa pana sabbampi vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Etaṃ pana sabbaṃ byañjanato nānaṃ, atthato ekameva; tasmā adhippāyaṃ ñatvā gahetabbaṃ.

    ਦਾਰੁવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ – ਤਾવਕਾਲਿਕੋ ਅਹਂ ਭਗવਾਤਿ ਤਾવਕਾਲਿਕਚਿਤ੍ਤੋ ਅਹਂ ਭਗવਾਤਿ વਤ੍ਤੁਕਾਮੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਾવਕਾਲਿਕਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ‘‘ਪੁਨ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂਚਿਤ੍ਤੋ ਅਹਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਭਗવਾ ‘‘ਤਾવਕਾਲਿਕੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ।

    Dāruvatthumhi – tāvakāliko ahaṃ bhagavāti tāvakālikacitto ahaṃ bhagavāti vattukāmena vuttaṃ, tāvakālikacittoti ‘‘puna āharitvā dassāmī’’ti evaṃcitto ahanti vuttaṃ hoti. Bhagavā ‘‘tāvakālike anāpattī’’ti āha.

    ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਸਚੇ ਸਙ੍ਘੋ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰੇਤਿ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਂ વਾ ਭੋਜਨਸਾਲਂ વਾ, ਤਤੋ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਾવਕਾਲਿਕਂ ਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਪਨ ਸਙ੍ਘਿਕੋ ਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰੋ ਅਗੁਤ੍ਤੋ ਦੇવੇ વਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਤੇਮੇਤਿ, ਆਤਪੇਨ ਸੁਕ੍ਖਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆવਾਸੇ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਙ੍ਘੋ ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ ਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰੇਨ ਮੂਲੇਨ વਾ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਚੇ ਹੋਤਿ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ, ‘‘ਸਙ੍ਘਿਕੇਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਤਂ ਸਙ੍ਘਿਕਪਰਿਭੋਗੇਨ વਲ਼ਞ੍ਜਥਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਸੇਨਾਸਨਸ੍ਸ ਪਨ ਅਯਮੇવ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਸ੍ਸਰੋ। ਸਚੇਪਿ ਪਾਸਾਣਤ੍ਥਮ੍ਭੋ વਾ ਰੁਕ੍ਖਤ੍ਥਮ੍ਭੋ વਾ ਕવਾਟਂ વਾ વਾਤਪਾਨਂ વਾ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ, ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਤਾવਕਾਲਿਕਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਪਾਕਤਿਕਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰੇਸੂਤਿ।

    Ayaṃ panettha pāḷimuttakavinicchayo – sace saṅgho saṅghikaṃ kammaṃ kāreti uposathāgāraṃ vā bhojanasālaṃ vā, tato āpucchitvā tāvakālikaṃ haritabbaṃ. Yo pana saṅghiko dabbasambhāro agutto deve vassante temeti, ātapena sukkhati, taṃ sabbampi āharitvā attano āvāse kātuṃ vaṭṭati. Saṅgho āharāpento aññena vā dabbasambhārena mūlena vā saññāpetabbo. Na sakkā ce hoti saññāpetuṃ, ‘‘saṅghikena, bhante, kataṃ saṅghikaparibhogena vaḷañjathā’’ti vattabbaṃ. Senāsanassa pana ayameva bhikkhu issaro. Sacepi pāsāṇatthambho vā rukkhatthambho vā kavāṭaṃ vā vātapānaṃ vā nappahoti, saṅghikaṃ tāvakālikaṃ āharitvā pākatikaṃ kātuṃ vaṭṭati. Esa nayo aññesupi dabbasambhāresūti.

    ਉਦਕવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ – ਯਦਾ ਉਦਕਂ ਦੁਲ੍ਲਭਂ ਹੋਤਿ, ਯੋਜਨਤੋਪਿ ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਤੋਪਿ ਆਹਰੀਯਤਿ, ਏવਰੂਪੇ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਉਦਕੇ ਅવਹਾਰੋ। ਯਤੋਪਿ ਆਹਰਿਮਤੋ વਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਆਦੀਸੁ ਠਿਤਤੋ વਾ ਕੇવਲਂ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਾਨੀਯਪਰਿਭੋਗਞ੍ਚ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਮਹਾਪਰਿਭੋਗਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਣ੍ਹਤੋ ਅવਹਾਰੋ। ਯਤੋ ਪਨ ਏਕਂ વਾ ਦ੍વੇ વਾ ਘਟੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਸਨਂ ਧੋવਿਤੁਂ, ਬੋਧਿਰੁਕ੍ਖੇ ਸਿਞ੍ਚਿਤੁਂ ਉਦਕਪੂਜਂ ਕਾਤੁਂ, ਰਜਨਂ ਪਚਿਤੁਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਕਤਿਕવਸੇਨੇવ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਤਿਰੇਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ, ਮਤ੍ਤਿਕਾਦੀਨਿ વਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਭਣ੍ਡਂ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤ੍વਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ।

    Udakavatthusmiṃ – yadā udakaṃ dullabhaṃ hoti, yojanatopi aḍḍhayojanatopi āharīyati, evarūpe pariggahitaudake avahāro. Yatopi āharimato vā pokkharaṇīādīsu ṭhitato vā kevalaṃ yāgubhattaṃ sampādenti, pānīyaparibhogañca karonti, na aññaṃ mahāparibhogaṃ, tampi theyyacittena gaṇhato avahāro. Yato pana ekaṃ vā dve vā ghaṭe gahetvā āsanaṃ dhovituṃ, bodhirukkhe siñcituṃ udakapūjaṃ kātuṃ, rajanaṃ pacituṃ labbhati, tattha saṅghassa katikavaseneva paṭipajjitabbaṃ. Atirekaṃ gaṇhanto, mattikādīni vā theyyacittena pakkhipanto bhaṇḍaṃ agghāpetvā kāretabbo.

    ਸਚੇ ਆવਾਸਿਕਾ ਕਤਿਕવਤ੍ਤਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਭਣ੍ਡਕਂ ਧੋવਿਤੁਂ વਾ ਰਜਿਤੁਂ વਾ ਨ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਕਤਿਕਾਯ ਨ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਯਤ੍ਤਕਂ ਤੇ ਧੋવਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਧੋવਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯੋ વਾ ਉਦਕਸੋਣ੍ਡਿਯੋ વਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕਤਿਕਾ ਚ ਕਤਾ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਨ੍ਹਾਯਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਤੋ ਪਾਨੀਯਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਇਧ ਸਬ੍ਬਪਰਿਭੋਗੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਕਤਿਕવਤ੍ਤੇਨੇવ ਸਬ੍ਬਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਯਤ੍ਥ ਕਤਿਕਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਪਰਿਭੋਗੋ વਟ੍ਟਤੀਤਿ।

    Sace āvāsikā katikavattaṃ daḷhaṃ karonti, aññesaṃ bhaṇḍakaṃ dhovituṃ vā rajituṃ vā na denti, attanā pana aññesaṃ apassantānaṃ gahetvā sabbaṃ karonti, tesaṃ katikāya na ṭhātabbaṃ. Yattakaṃ te dhovanti, tattakaṃ dhovitabbaṃ. Sace saṅghassa dve tisso pokkharaṇiyo vā udakasoṇḍiyo vā honti, katikā ca katā ‘‘ettha nhāyitabbaṃ, ito pānīyaṃ gahetabbaṃ, idha sabbaparibhogo kātabbo’’ti. Katikavatteneva sabbaṃ kātabbaṃ. Yattha katikā natthi, tattha sabbaparibhogo vaṭṭatīti.

    ਮਤ੍ਤਿਕਾવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ – ਯਤ੍ਥ ਮਤ੍ਤਿਕਾ ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਹੋਤਿ, ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾ વਾ વਣ੍ਣਮਤ੍ਤਿਕਾ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਾ, ਤਤ੍ਥ ਥੋਕਾਪਿ ਪਞ੍ਚਮਾਸਕਂ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਸਙ੍ਘਿਕੇ ਪਨ ਕਮ੍ਮੇ ਚੇਤਿਯਕਮ੍ਮੇ ਚ ਨਿਟ੍ਠਿਤੇ ਸਙ੍ਘਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ વਾ ਤਾવਕਾਲਿਕਂ વਾ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸੁਧਾਯਪਿ ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮવਣ੍ਣੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    Mattikāvatthusmiṃ – yattha mattikā dullabhā hoti, nānappakārā vā vaṇṇamattikā āharitvā ṭhapitā, tattha thokāpi pañcamāsakaṃ agghati, tasmā pārājikaṃ. Saṅghike pana kamme cetiyakamme ca niṭṭhite saṅghaṃ āpucchitvā vā tāvakālikaṃ vā gahetuṃ vaṭṭati. Sudhāyapi cittakammavaṇṇesupi eseva nayo.

    ਤਿਣવਤ੍ਥੂਸੁ – ਝਾਪਿਤਤਿਣੇ ਠਾਨਾਚਾવਨਸ੍ਸ ਅਭਾવਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਭਣ੍ਡਦੇਯ੍ਯਂ ਪਨ ਹੋਤਿ। ਸਙ੍ਘੋ ਤਿਣવਤ੍ਥੁਂ ਜਗ੍ਗਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਆવਾਸਂ ਛਾਦੇਤਿ, ਪੁਨ ਕਦਾਚਿ ਜਗ੍ਗਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਅਥਞ੍ਞੋ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વਤ੍ਤਸੀਸੇਨ ਜਗ੍ਗਤਿ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸੇવੇਤਂ। ਨੋ ਚੇ ਜਗ੍ਗਤਿ, ਸਙ੍ਘੇਨੇਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਜਗ੍ਗਿਤ੍વਾ ਦੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਚੇ ਭਾਗਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਭਾਗਂ ਦਤ੍વਾਪਿ ਜਗ੍ਗਾਪੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਭਾਗਂ વਡ੍ਢੇਤਿ, ਦਾਤਬ੍ਬਮੇવ। વਡ੍ਢੇਤਿਯੇવ, ‘‘ਗਚ੍ਛ ਜਗ੍ਗਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਛਾਦੇਹੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਨਟ੍ਠੇ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਦਦਨ੍ਤੇਹਿ ਪਨ ਸવਤ੍ਥੁਕਂ ਨ ਦਾਤਬ੍ਬਂ , ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ ਹੋਤਿ; ਤਿਣਮਤ੍ਤਂ ਪਨ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਚੇ ਜਗ੍ਗਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੇਨਾਸਨਂ ਛਾਦੇਨ੍ਤੇ ਪੁਨ ਸਙ੍ਘੋ ਜਗ੍ਗਿਤੁਂ ਪਹੋਤਿ, ‘‘ਤ੍વਂ ਮਾ ਜਗ੍ਗਿ, ਸਙ੍ਘੋ ਜਗ੍ਗਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋਤਿ।

    Tiṇavatthūsu – jhāpitatiṇe ṭhānācāvanassa abhāvā dukkaṭaṃ, bhaṇḍadeyyaṃ pana hoti. Saṅgho tiṇavatthuṃ jaggitvā saṅghikaṃ āvāsaṃ chādeti, puna kadāci jaggituṃ na sakkoti, athañño eko bhikkhu vattasīsena jaggati, saṅghassevetaṃ. No ce jaggati, saṅgheneko bhikkhu vattabbo ‘‘jaggitvā dehī’’ti. So ce bhāgaṃ icchati, bhāgaṃ datvāpi jaggāpetabbaṃ. Sace bhāgaṃ vaḍḍheti, dātabbameva. Vaḍḍhetiyeva, ‘‘gaccha jaggitvā sabbaṃ gahetvā attano santakaṃ senāsanaṃ chādehī’’ti vattabbo. Kasmā? Naṭṭhe attho natthi. Dadantehi pana savatthukaṃ na dātabbaṃ , garubhaṇḍaṃ hoti; tiṇamattaṃ pana dātabbaṃ. Tasmiṃ ce jaggitvā attano senāsanaṃ chādente puna saṅgho jaggituṃ pahoti, ‘‘tvaṃ mā jaggi, saṅgho jaggissatī’’ti vattabboti.

    ਮਞ੍ਚਾਦੀਨਿ ਸਤ੍ਤ વਤ੍ਥੂਨਿ ਪਾਕਟਾਨੇવ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ਅਨਾਗਤਮ੍ਪਿ ਪਾਸਾਣਤ੍ਥਮ੍ਭਂ વਾ ਰੁਕ੍ਖਤ੍ਥਮ੍ਭਂ વਾ ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਾਦਗ੍ਘਨਕਂ ਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਪਧਾਨਘਰਾਦੀਸੁ ਛਡ੍ਡਿਤਪਤਿਤਾਨਂ ਪਰਿવੇਣਾਦੀਨਂ ਕੁਟ੍ਟਮ੍ਪਿ ਪਾਕਾਰਮ੍ਪਿ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਇਟ੍ਠਕਾਦੀਨਿ ਅવਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਨਾਮ ਕਦਾਚਿ ਅਜ੍ਝਾવਸਨ੍ਤਿ, ਕਦਾਚਿ ਨ ਅਜ੍ਝਾવਸਨ੍ਤਿ। ਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇ ਚੋਰਭਯੇਨ ਜਨਪਦੇ વੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤੇ ਛਡ੍ਡਿਤવਿਹਾਰਾਦੀਸੁ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਯੇ ਪਨ ਤਤੋ ਤਾવਕਾਲਿਕਂ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਪੁਨ ਆવਸਿਤੇਸੁ ਚ વਿਹਾਰੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇਪਿ ਤਤੋ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸੇਨਾਸਨਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ વਾ ਤਦਗ੍ਘਨਕਂ વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਮੇવ। ‘‘ਪੁਨ ਆવਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਆਲਯਂ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਿਤੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਗਣਸਨ੍ਤਕਂ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਂ વਾ ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ; ਤੇ ਚੇ ਅਨੁਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਕਮ੍ਮੇਨ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਪਨ ਗਰੁਭਣ੍ਡਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਟਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ।

    Mañcādīni satta vatthūni pākaṭāneva. Pāḷiyaṃ pana anāgatampi pāsāṇatthambhaṃ vā rukkhatthambhaṃ vā aññaṃ vā kiñci pādagghanakaṃ harantassa pārājikameva. Padhānagharādīsu chaḍḍitapatitānaṃ pariveṇādīnaṃ kuṭṭampi pākārampi bhinditvā iṭṭhakādīni avaharantassāpi eseva nayo. Kasmā? Saṅghikaṃ nāma kadāci ajjhāvasanti, kadāci na ajjhāvasanti. Paccante corabhayena janapade vuṭṭhahante chaḍḍitavihārādīsu kiñci parikkhāraṃ harantassāpi eseva nayo. Ye pana tato tāvakālikaṃ haranti, puna āvasitesu ca vihāresu bhikkhū āharāpenti, dātabbaṃ. Sacepi tato āharitvā senāsanaṃ kataṃ hoti, taṃ vā tadagghanakaṃ vā dātabbameva. ‘‘Puna āvasissāmā’’ti ālayaṃ acchinditvā vuṭṭhitesu janapadesu gaṇasantakaṃ vā puggalikaṃ vā gahitaṃ hoti; te ce anujānanti, paṭikammena kiccaṃ natthi. Saṅghikaṃ pana garubhaṇḍaṃ, tasmā paṭikammaṃ kattabbameva.

    ੧੫੭. વਿਹਾਰਪਰਿਭੋਗવਤ੍ਥੁ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।

    157. Vihāraparibhogavatthu uttānatthameva.

    ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਾવਕਾਲਿਕਂ ਹਰਿਤੁਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਮਞ੍ਚਂ વਾ ਪੀਠਂ વਾ ਤਾવਕਾਲਿਕਂ ਹਰਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਏਕਮ੍ਪਿ ਦ੍વੇਪਿ ਮਾਸੇ ਸਙ੍ਘਿਕਪਰਿਭੋਗੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਆਗਤਾਗਤਾਨਂ વੁਡ੍ਢਤਰਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਨਪ੍ਪਟਿਬਾਹਤਿ , ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਟ੍ਠੇਪਿ ਜਿਣ੍ਣੇਪਿ ਚੋਰਾવਹਟੇਪਿ ਗੀવਾ ਨ ਹੋਤਿ। વਸਿਤ੍વਾ ਪਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਯਥਾਠਾਨੇ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਪਨ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਪਰਿਭੋਗੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਆਗਤਾਗਤਾਨਂ વੁਡ੍ਢਤਰਾਨਂ ਨ ਦੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਟ੍ਠੇ ਤਸ੍ਸ ਗੀવਾ ਹੋਤਿ। ਅਞ੍ਞਂ ਪਨ ਆવਾਸਂ ਹਰਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਸਚੇ ਤਤ੍ਥ વੁਡ੍ਢਤਰੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ‘‘ਮਯਾ ਇਦਂ ਅਸੁਕਾવਾਸਤੋ ਨਾਮ ਆਹਟਂ, ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਨਂ ਪਾਕਤਿਕਂ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘‘ਅਹਂ ਪਾਕਤਿਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਾਰਂ ਕਤ੍વਾਪਿ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ।

    Anujānāmi, bhikkhave, tāvakālikaṃ haritunti ettha yo bhikkhu saṅghikaṃ mañcaṃ vā pīṭhaṃ vā tāvakālikaṃ haritvā attano phāsukaṭṭhāne ekampi dvepi māse saṅghikaparibhogena paribhuñjati, āgatāgatānaṃ vuḍḍhatarānaṃ deti, nappaṭibāhati , tassa tasmiṃ naṭṭhepi jiṇṇepi corāvahaṭepi gīvā na hoti. Vasitvā pana gacchantena yathāṭhāne ṭhapetabbaṃ. Yo pana puggalikaparibhogena paribhuñjati, āgatāgatānaṃ vuḍḍhatarānaṃ na deti, tasmiṃ naṭṭhe tassa gīvā hoti. Aññaṃ pana āvāsaṃ haritvā paribhuñjantena sace tattha vuḍḍhataro āgantvā vuṭṭhāpeti, ‘‘mayā idaṃ asukāvāsato nāma āhaṭaṃ, gacchāmi, naṃ pākatikaṃ karomī’’ti vattabbaṃ. Sace so bhikkhu ‘‘ahaṃ pākatikaṃ karissāmī’’ti vadati, tassa bhāraṃ katvāpi gantuṃ vaṭṭatīti saṅkhepaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.

    ਚਮ੍ਪਾવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ – ਤੇਕਟੁਲਯਾਗੂਤਿ ਤਿਲਤਣ੍ਡੁਲਮੁਗ੍ਗੇਹਿ વਾ ਤਿਲਤਣ੍ਡੁਲਮਾਸੇਹਿ વਾ ਤਿਲਤਣ੍ਡੁਲਕੁਲਤ੍ਥੇਹਿ વਾ ਤਿਲਤਣ੍ਡੁਲੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਏਕਂ ਅਪਰਣ੍ਣਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤੀਹਿ ਕਤਾ, ਏਤਂ ਕਿਰ ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਚਤੁਭਾਗਉਦਕਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨੇ ਖੀਰੇ ਸਪ੍ਪਿਮਧੁਸਕ੍ਕਰਾਦੀਹਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ।

    Campāvatthumhi – tekaṭulayāgūti tilataṇḍulamuggehi vā tilataṇḍulamāsehi vā tilataṇḍulakulatthehi vā tilataṇḍulehi saddhiṃ yaṃkiñci ekaṃ aparaṇṇaṃ pakkhipitvā tīhi katā, etaṃ kira imehi tīhi catubhāgaudakasambhinne khīre sappimadhusakkarādīhi yojetvā karonti.

    ਰਾਜਗਹવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ – ਮਧੁਗੋਲ਼ਕੋਤਿ ਅਤਿਰਸਕਪੂવੋ વੁਚ੍ਚਤਿ; ‘‘ਮਧੁਸੀਸਕ’’ਨ੍ਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ વਤ੍ਥੁਦ੍વਯੇਪਿ ਓਦਨਭਾਜਨੀਯવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Rājagahavatthumhi – madhugoḷakoti atirasakapūvo vuccati; ‘‘madhusīsaka’’ntipi vadanti. Sesamettha vatthudvayepi odanabhājanīyavatthusmiṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.

    ੧੫੮. ਅਜ੍ਜੁਕવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ – ਏਤਦવੋਚਾਤਿ ਗਿਲਾਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅવੋਚ। ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਾਲਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਅਜ੍ਜੁਕਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖੋਤਿ ਨ ਅਗਤਿਗਮਨવਸੇਨ ਪਕ੍ਖੋ, ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਸਞ੍ਞਿਤਾਯ ਲਜ੍ਜੀਅਨੁਗ੍ਗਹੇਨ વਿਨਯਾਨੁਗ੍ਗਹੇਨ ਚ ਥੇਰੋ ਪਕ੍ਖੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।

    158. Ajjukavatthusmiṃ – etadavocāti gilāno hutvā avoca. Āyasmā upāli āyasmato ajjukassa pakkhoti na agatigamanavasena pakkho, api ca kho anāpattisaññitāya lajjīanuggahena vinayānuggahena ca thero pakkhoti veditabbo. Sesamettha uttānameva.

    ੧੫੯. ਬਾਰਾਣਸੀવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ – ਚੋਰੇਹਿ ਉਪਦ੍ਦੁਤਨ੍ਤਿ ਚੋਰੇਹਿ વਿਲੁਤ੍ਤਂ। ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਆਨੇਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦੇ ਠਪੇਸੀਤਿ ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਤਂ ਕੁਲਂ ਸੋਕਸਲ੍ਲਸਮਪ੍ਪਿਤਂ ਆવਟ੍ਟਨ੍ਤਂ વਿવਟ੍ਟਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਕੁਲਸ੍ਸ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਪਸਾਦਾਨੁਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਧਮ੍ਮਾਨੁਗ੍ਗਹੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ‘‘ਤੇਸਂਯੇવ ਪਾਸਾਦਂ ਦਾਰਕਾਨਂ ਸਮੀਪੇ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਦਾਰਕਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਾਸਾਦੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅਭਿਰੁਹਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਥੇਰੋ ਇਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਂਹਰਿ, ਪਾਸਾਦੋਪਿ ਸਕਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। વੋਹਾਰવਸੇਨ ਪਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤੇ ਦਾਰਕੇ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਆਨੇਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦੇ ਠਪੇਸੀ’’ਤਿ। ਇਦ੍ਧਿવਿਸਯੇਤਿ ਈਦਿਸਾਯ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਿਦ੍ਧਿਯਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। વਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿ ਪਨ ਨ વਟ੍ਟਤਿ।

    159. Bārāṇasīvatthusmiṃ – corehi upaddutanti corehi viluttaṃ. Iddhiyā ānetvā pāsāde ṭhapesīti thero kira taṃ kulaṃ sokasallasamappitaṃ āvaṭṭantaṃ vivaṭṭantaṃ disvā tassa kulassa anukampāya pasādānurakkhaṇatthāya dhammānuggahena attano iddhiyā ‘‘tesaṃyeva pāsādaṃ dārakānaṃ samīpe hotū’’ti adhiṭṭhāsi. Dārakā ‘‘amhākaṃ pāsādo’’ti sañjānitvā abhiruhiṃsu. Tato thero iddhiṃ paṭisaṃhari, pāsādopi sakaṭṭhāneyeva aṭṭhāsi. Vohāravasena pana vuttaṃ ‘‘te dārake iddhiyā ānetvā pāsāde ṭhapesī’’ti. Iddhivisayeti īdisāya adhiṭṭhāniddhiyā anāpatti. Vikubbaniddhi pana na vaṭṭati.

    ੧੬੦-੧. ਅવਸਾਨੇ વਤ੍ਥੁਦ੍વਯਂ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવਾਤਿ।

    160-1. Avasāne vatthudvayaṃ uttānatthamevāti.

    ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯ વਿਨਯਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ

    Samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya

    ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Dutiyapārājikavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਸਾਸਨੀ –

    Tatrāyaṃ anusāsanī –

    ਦੁਤਿਯਂ ਅਦੁਤਿਯੇਨ, ਯਂ ਜਿਨੇਨ ਪਕਾਸਿਤਂ।

    Dutiyaṃ adutiyena, yaṃ jinena pakāsitaṃ;

    ਪਰਾਜਿਤਕਿਲੇਸੇਨ, ਪਾਰਾਜਿਕਮਿਦਂ ਇਧ॥

    Parājitakilesena, pārājikamidaṃ idha.

    ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਮਂ ਤੇਨ, ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।

    Sikkhāpadaṃ samaṃ tena, aññaṃ kiñci na vijjati;

    ਅਨੇਕਨਯવੋਕਿਣ੍ਣਂ, ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਥવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ॥

    Anekanayavokiṇṇaṃ, gambhīratthavinicchayaṃ.

    ਤਸ੍ਮਾ વਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਓਤਿਣ੍ਣੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ વਿਨਯਞ੍ਞੁਨਾ।

    Tasmā vatthumhi otiṇṇe, bhikkhunā vinayaññunā;

    વਿਨਯਾਨੁਗ੍ਗਹੇਨੇਤ੍ਥ, ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ॥

    Vinayānuggahenettha, karontena vinicchayaṃ.

    ਪਾਲ਼ਿਂ ਅਟ੍ਠਕਥਞ੍ਚੇવ, ਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯਮਸੇਸਤੋ।

    Pāḷiṃ aṭṭhakathañceva, sādhippāyamasesato;

    ਓਗਯ੍ਹ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੇਨ, ਕਰਣੀਯੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ॥

    Ogayha appamattena, karaṇīyo vinicchayo.

    ਆਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨੁਸ੍ਸਾਹੋ, ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਕੁਦਾਚਨਂ।

    Āpattidassanussāho, na kattabbo kudācanaṃ;

    ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ-ਮਿਤਿ ਕਯਿਰਾਥ ਮਾਨਸਂ॥

    Passissāmi anāpatti-miti kayirātha mānasaṃ.

    ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾਪਿ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਂ, ਅવਤ੍વਾવ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ।

    Passitvāpi ca āpattiṃ, avatvāva punappunaṃ;

    વੀਮਂਸਿਤ੍વਾਥ વਿਞ੍ਞੂਹਿ, ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਚ ਤਂ વਦੇ॥

    Vīmaṃsitvātha viññūhi, saṃsanditvā ca taṃ vade.

    ਕਪ੍ਪਿਯੇਪਿ ਚ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਲਹੁવਤ੍ਤਿਨੋ।

    Kappiyepi ca vatthusmiṃ, cittassa lahuvattino;

    વਸੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਗੁਣਾ, ਚવਨ੍ਤੀਧ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ॥

    Vasena sāmaññaguṇā, cavantīdha puthujjanā.

    ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ, ਆਸੀવਿਸਮਿવੋਰਗਂ।

    Tasmā paraparikkhāraṃ, āsīvisamivoragaṃ;

    ਅਗ੍ਗਿਂ વਿਯ ਚ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਂ, ਨਾਮਸੇਯ੍ਯ વਿਚਕ੍ਖਣੋਤਿ॥

    Aggiṃ viya ca sampassaṃ, nāmaseyya vicakkhaṇoti.

    ਪਾਰਾਜਿਕਕਣ੍ਡ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ

    Pārājikakaṇḍa-aṭṭhakathāya

    ਪਠਮੋ ਭਾਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।

    Paṭhamo bhāgo niṭṭhito.




    Next: ਪਾਰਾਜਿਕਕਣ੍ਡ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ (ਦੁਤਿਯੋ ਭਾਗੋ) • Pārājikakaṇḍa-aṭṭhakathā (dutiyo bhāgo)




    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੨. ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ • 2. Dutiyapārājikaṃ

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā
    ਧਨਿਯવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Dhaniyavatthuvaṇṇanā
    ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕવਿਨਿਚ੍ਛਯવਣ੍ਣਨਾ • Pāḷimuttakavinicchayavaṇṇanā
    ਪਦਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ • Padabhājanīyavaṇṇanā
    ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਅવਹਾਰਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Pañcavīsatiavahārakathāvaṇṇanā
    ਭੂਮਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Bhūmaṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਆਕਾਸਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Ākāsaṭṭhakathāvaṇṇanā
    વੇਹਾਸਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Vehāsaṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਉਦਕਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Udakaṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਨਾવਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Nāvaṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਯਾਨਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Yānaṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਭਾਰਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Bhāraṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਆਰਾਮਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Ārāmaṭṭhakathāvaṇṇanā
    વਿਹਾਰਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Vihāraṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਖੇਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Khettaṭṭhakathāvaṇṇanā
    વਤ੍ਥੁਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Vatthuṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਗਾਮਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Gāmaṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Araññaṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਉਦਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Udakakathāvaṇṇanā
    ਦਨ੍ਤਪੋਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Dantaponakathāvaṇṇanā
    વਨਪ੍ਪਤਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Vanappatikathāvaṇṇanā
    ਹਰਣਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Haraṇakakathāvaṇṇanā
    ਉਪਨਿਧਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Upanidhikathāvaṇṇanā
    ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Suṅkaghātakathāvaṇṇanā
    ਪਾਣਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Pāṇakathāvaṇṇanā
    ਚਤੁਪ੍ਪਦਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Catuppadakathāvaṇṇanā
    ਸਙ੍ਕੇਤਕਮ੍ਮਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Saṅketakammakathāvaṇṇanā
    ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Nimittakammakathāvaṇṇanā
    ਆਣਤ੍ਤਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Āṇattikathāvaṇṇanā
    ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦવਣ੍ਣਨਾ • Āpattibhedavaṇṇanā
    ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦવਣ੍ਣਨਾ • Anāpattibhedavaṇṇanā
    વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Vinītavatthuvaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā
    ਧਨਿਯવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Dhaniyavatthuvaṇṇanā
    ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕવਿਨਿਚ੍ਛਯવਣ੍ਣਨਾ • Pāḷimuttakavinicchayavaṇṇanā
    ਪਦਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ • Padabhājanīyavaṇṇanā
    ਭੂਮਟ੍ਠਕਥਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
    ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦવਣ੍ਣਨਾ • Āpattibhedavaṇṇanā
    ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦવਣ੍ਣਨਾ • Anāpattibhedavaṇṇanā
    વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
    ਕੁਸਸਙ੍ਕਾਮਨવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Kusasaṅkāmanavatthukathāvaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā
    ਧਨਿਯવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Dhaniyavatthuvaṇṇanā
    ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕવਿਨਿਚ੍ਛਯવਣ੍ਣਨਾ • Pāḷimuttakavinicchayavaṇṇanā
    ਪਦਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ • Padabhājanīyavaṇṇanā
    ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਅવਹਾਰਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Pañcavīsatiavahārakathāvaṇṇanā
    ਭੂਮਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Bhūmaṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਆਕਾਸਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Ākāsaṭṭhakathāvaṇṇanā
    વੇਹਾਸਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Vehāsaṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਉਦਕਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Udakaṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਨਾવਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Nāvaṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਯਾਨਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Yānaṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਭਾਰਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Bhāraṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਆਰਾਮਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Ārāmaṭṭhakathāvaṇṇanā
    વਿਹਾਰਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Vihāraṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਖੇਤ੍ਤਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Khettaṭṭhakathāvaṇṇanā
    વਤ੍ਥੁਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Vatthuṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Araññaṭṭhakathāvaṇṇanā
    ਉਦਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Udakakathāvaṇṇanā
    ਦਨ੍ਤਪੋਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Dantaponakathāvaṇṇanā
    વਨਪ੍ਪਤਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Vanappatikathāvaṇṇanā
    ਹਰਣਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Haraṇakakathāvaṇṇanā
    ਉਪਨਿਧਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Upanidhikathāvaṇṇanā
    ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Suṅkaghātakathāvaṇṇanā
    ਪਾਣਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Pāṇakathāvaṇṇanā
    ਚਤੁਪ੍ਪਦਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Catuppadakathāvaṇṇanā
    ਓਚਰਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Ocarakakathāvaṇṇanā
    ਸਙ੍ਕੇਤਕਮ੍ਮਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Saṅketakammakathāvaṇṇanā
    ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Nimittakammakathāvaṇṇanā
    ਆਣਤ੍ਤਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Āṇattikathāvaṇṇanā
    ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦવਣ੍ਣਨਾ • Āpattibhedavaṇṇanā
    ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦવਣ੍ਣਨਾ • Anāpattibhedavaṇṇanā
    વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
    ਕੁਸਸਙ੍ਕਾਮਨવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Kusasaṅkāmanavatthukathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact