Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya |
౬. దుతియసమ్పదాసుత్తం
6. Dutiyasampadāsuttaṃ
౭౬. ‘‘అట్ఠిమా , భిక్ఖవే, సమ్పదా. కతమా అట్ఠ? ఉట్ఠానసమ్పదా, ఆరక్ఖసమ్పదా, కల్యాణమిత్తతా, సమజీవితా, సద్ధాసమ్పదా, సీలసమ్పదా, చాగసమ్పదా, పఞ్ఞాసమ్పదా. కతమా చ, భిక్ఖవే, ఉట్ఠానసమ్పదా? ఇధ, భిక్ఖవే, కులపుత్తో యేన కమ్మట్ఠానేన జీవితం కప్పేతి – యది కసియా యది వణిజ్జాయ యది గోరక్ఖేన యది ఇస్సత్తేన యది రాజపోరిసేన యది సిప్పఞ్ఞతరేన – తత్థ దక్ఖో హోతి అనలసో, తత్రుపాయాయ వీమంసాయ సమన్నాగతో, అలం కాతుం అలం సంవిధాతున్తి. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, ఉట్ఠానసమ్పదా.
76. ‘‘Aṭṭhimā , bhikkhave, sampadā. Katamā aṭṭha? Uṭṭhānasampadā, ārakkhasampadā, kalyāṇamittatā, samajīvitā, saddhāsampadā, sīlasampadā, cāgasampadā, paññāsampadā. Katamā ca, bhikkhave, uṭṭhānasampadā? Idha, bhikkhave, kulaputto yena kammaṭṭhānena jīvitaṃ kappeti – yadi kasiyā yadi vaṇijjāya yadi gorakkhena yadi issattena yadi rājaporisena yadi sippaññatarena – tattha dakkho hoti analaso, tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato, alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātunti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, uṭṭhānasampadā.
‘‘కతమా చ, భిక్ఖవే, ఆరక్ఖసమ్పదా? ఇధ, భిక్ఖవే, కులపుత్తస్స భోగా హోన్తి ఉట్ఠానవీరియాధిగతా బాహాబలపరిచితా సేదావక్ఖిత్తా ధమ్మికా ధమ్మలద్ధా తే ఆరక్ఖేన గుత్తియా సమ్పాదేతి – ‘కిన్తి మే భోగే నేవ రాజానో హరేయ్యుం, న చోరా హరేయ్యుం, న అగ్గి డహేయ్య, న ఉదకం వహేయ్య, న అప్పియా దాయాదా హరేయ్యు’న్తి. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, ఆరక్ఖసమ్పదా.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, ārakkhasampadā? Idha, bhikkhave, kulaputtassa bhogā honti uṭṭhānavīriyādhigatā bāhābalaparicitā sedāvakkhittā dhammikā dhammaladdhā te ārakkhena guttiyā sampādeti – ‘kinti me bhoge neva rājāno hareyyuṃ, na corā hareyyuṃ, na aggi ḍaheyya, na udakaṃ vaheyya, na appiyā dāyādā hareyyu’nti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ārakkhasampadā.
‘‘కతమా చ, భిక్ఖవే, కల్యాణమిత్తతా? ఇధ, భిక్ఖవే, కులపుత్తో యస్మిం గామే వా నిగమే వా పటివసతి, తత్థ యే తే హోన్తి గహపతీ వా గహపతిపుత్తా వా దహరా వా వుద్ధసీలినో వుద్ధా వా వుద్ధసీలినో సద్ధాసమ్పన్నా సీలసమ్పన్నా చాగసమ్పన్నా పఞ్ఞాసమ్పన్నా, తేహి సద్ధిం సన్తిట్ఠతి సల్లపతి సాకచ్ఛం సమాపజ్జతి; యథారూపానం సద్ధాసమ్పన్నానం సద్ధాసమ్పదం అనుసిక్ఖతి, యథారూపానం సీలసమ్పన్నానం సీలసమ్పదం అనుసిక్ఖతి, యథారూపానం చాగసమ్పన్నానం చాగసమ్పదం అనుసిక్ఖతి, యథారూపానం పఞ్ఞాసమ్పన్నానం పఞ్ఞాసమ్పదం అనుసిక్ఖతి. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, కల్యాణమిత్తతా.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, kalyāṇamittatā? Idha, bhikkhave, kulaputto yasmiṃ gāme vā nigame vā paṭivasati, tattha ye te honti gahapatī vā gahapatiputtā vā daharā vā vuddhasīlino vuddhā vā vuddhasīlino saddhāsampannā sīlasampannā cāgasampannā paññāsampannā, tehi saddhiṃ santiṭṭhati sallapati sākacchaṃ samāpajjati; yathārūpānaṃ saddhāsampannānaṃ saddhāsampadaṃ anusikkhati, yathārūpānaṃ sīlasampannānaṃ sīlasampadaṃ anusikkhati, yathārūpānaṃ cāgasampannānaṃ cāgasampadaṃ anusikkhati, yathārūpānaṃ paññāsampannānaṃ paññāsampadaṃ anusikkhati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, kalyāṇamittatā.
‘‘కతమా చ, భిక్ఖవే, సమజీవితా? ఇధ, భిక్ఖవే, కులపుత్తో ఆయఞ్చ భోగానం విదిత్వా వయఞ్చ భోగానం విదిత్వా సమం జీవికం కప్పేతి నాచ్చోగాళ్హం నాతిహీనం – ‘ఏవం మే ఆయో వయం పరియాదాయ ఠస్సతి, న చ మే వయో ఆయం పరియాదాయ ఠస్సతీ’తి. సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, తులాధారో వా తులాధారన్తేవాసీ వా తులం పగ్గహేత్వా జానాతి – ‘ఏత్తకేన వా ఓనతం, ఏత్తకేన వా ఉన్నత’న్తి; ఏవమేవం ఖో, భిక్ఖవే, కులపుత్తో ఆయఞ్చ భోగానం విదిత్వా వయఞ్చ భోగానం విదిత్వా సమం జీవికం కప్పేతి నాచ్చోగాళ్హం నాతిహీనం – ‘ఏవం మే ఆయో వయం పరియాదాయ ఠస్సతి, న చ మే వయో ఆయం పరియాదాయ ఠస్సతీ’తి. సచాయం, భిక్ఖవే, కులపుత్తో అప్పాయో సమానో ఉళారం జీవికం కప్పేతి, తస్స భవన్తి వత్తారో ‘ఉదుమ్బరఖాదీ వాయం కులపుత్తో భోగే ఖాదతీ’తి. సచే పనాయం, భిక్ఖవే, కులపుత్తో మహాయో సమానో కసిరం జీవికం కప్పేతి, తస్స భవన్తి వత్తారో – ‘అజేట్ఠమరణం వాయం కులపుత్తో మరిస్సతీ’తి. యతో చ ఖోయం, భిక్ఖవే, కులపుత్తో ఆయఞ్చ భోగానం విదిత్వా వయఞ్చ భోగానం విదిత్వా సమం జీవికం కప్పేతి నాచ్చోగాళ్హం నాతిహీనం – ‘ఏవం మే ఆయో వయం పరియాదాయ ఠస్సతి, న చ మే వయో ఆయం పరియాదాయ ఠస్సతీ’తి. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, సమజీవితా.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, samajīvitā? Idha, bhikkhave, kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samaṃ jīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ – ‘evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatī’ti. Seyyathāpi, bhikkhave, tulādhāro vā tulādhārantevāsī vā tulaṃ paggahetvā jānāti – ‘ettakena vā onataṃ, ettakena vā unnata’nti; evamevaṃ kho, bhikkhave, kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samaṃ jīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ – ‘evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatī’ti. Sacāyaṃ, bhikkhave, kulaputto appāyo samāno uḷāraṃ jīvikaṃ kappeti, tassa bhavanti vattāro ‘udumbarakhādī vāyaṃ kulaputto bhoge khādatī’ti. Sace panāyaṃ, bhikkhave, kulaputto mahāyo samāno kasiraṃ jīvikaṃ kappeti, tassa bhavanti vattāro – ‘ajeṭṭhamaraṇaṃ vāyaṃ kulaputto marissatī’ti. Yato ca khoyaṃ, bhikkhave, kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samaṃ jīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ – ‘evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatī’ti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, samajīvitā.
‘‘కతమా చ భిక్ఖవే, సద్ధాసమ్పదా? ఇధ, భిక్ఖవే, కులపుత్తో సద్ధో హోతి, సద్దహతి తథాగతస్స బోధిం – ‘ఇతిపి సో భగవా…పే॰… సత్థా దేవమనుస్సానం బుద్ధో భగవా’తి. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, సద్ధాసమ్పదా.
‘‘Katamā ca bhikkhave, saddhāsampadā? Idha, bhikkhave, kulaputto saddho hoti, saddahati tathāgatassa bodhiṃ – ‘itipi so bhagavā…pe… satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, saddhāsampadā.
‘‘కతమా చ, భిక్ఖవే, సీలసమ్పదా? ఇధ, భిక్ఖవే, కులపుత్తో పాణాతిపాతా పటివిరతో హోతి…పే॰… సురామేరయమజ్జపమాదట్ఠానా పటివిరతో హోతి. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, సీలసమ్పదా.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, sīlasampadā? Idha, bhikkhave, kulaputto pāṇātipātā paṭivirato hoti…pe… surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, sīlasampadā.
‘‘కతమా చ, భిక్ఖవే, చాగసమ్పదా? ఇధ, భిక్ఖవే, కులపుత్తో విగతమలమచ్ఛేరేన చేతసా అగారం అజ్ఝావసతి…పే॰… యాచయోగో దానసంవిభాగరతో. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, చాగసమ్పదా.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, cāgasampadā? Idha, bhikkhave, kulaputto vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati…pe… yācayogo dānasaṃvibhāgarato. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, cāgasampadā.
‘‘కతమా చ, భిక్ఖవే, పఞ్ఞాసమ్పదా? ఇధ , భిక్ఖవే, కులపుత్తో పఞ్ఞవా హోతి…పే॰… సమ్మా దుక్ఖక్ఖయగామినియా. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, పఞ్ఞాసమ్పదా. ఇమా ఖో, భిక్ఖవే, అట్ఠ సమ్పదా’’తి.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, paññāsampadā? Idha , bhikkhave, kulaputto paññavā hoti…pe… sammā dukkhakkhayagāminiyā. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, paññāsampadā. Imā kho, bhikkhave, aṭṭha sampadā’’ti.
‘‘ఉట్ఠాతా కమ్మధేయ్యేసు, అప్పమత్తో విధానవా;
‘‘Uṭṭhātā kammadheyyesu, appamatto vidhānavā;
సమం కప్పేతి జీవికం, సమ్భతం అనురక్ఖతి.
Samaṃ kappeti jīvikaṃ, sambhataṃ anurakkhati.
‘‘సద్ధో సీలేన సమ్పన్నో, వదఞ్ఞూ వీతమచ్ఛరో;
‘‘Saddho sīlena sampanno, vadaññū vītamaccharo;
నిచ్చం మగ్గం విసోధేతి, సోత్థానం సమ్పరాయికం.
Niccaṃ maggaṃ visodheti, sotthānaṃ samparāyikaṃ.
‘‘ఇచ్చేతే అట్ఠ ధమ్మా చ, సద్ధస్స ఘరమేసినో;
‘‘Iccete aṭṭha dhammā ca, saddhassa gharamesino;
అక్ఖాతా సచ్చనామేన, ఉభయత్థ సుఖావహా.
Akkhātā saccanāmena, ubhayattha sukhāvahā.
‘‘దిట్ఠధమ్మహితత్థాయ, సమ్పరాయసుఖాయ చ;
‘‘Diṭṭhadhammahitatthāya, samparāyasukhāya ca;
ఏవమేతం గహట్ఠానం, చాగో పుఞ్ఞం పవడ్ఢతీ’’తి. ఛట్ఠం;
Evametaṃ gahaṭṭhānaṃ, cāgo puññaṃ pavaḍḍhatī’’ti. chaṭṭhaṃ;
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ౩-౯. మరణస్సతిసుత్తద్వయాదివణ్ణనా • 3-9. Maraṇassatisuttadvayādivaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ౧-౧౦. సద్ధాసుత్తాదివణ్ణనా • 1-10. Saddhāsuttādivaṇṇanā