| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
१०. दुतियसमुग्घातसप्पायसुत्तं
10. Dutiyasamugghātasappāyasuttaṃ
३२. ‘‘सब्बमञ्ञितसमुग्घातसप्पायं वो, भिक्खवे, पटिपदं देसेस्सामि। तं सुणाथ। कतमा च सा, भिक्खवे, सब्बमञ्ञितसमुग्घातसप्पाया पटिपदा?
32. ‘‘Sabbamaññitasamugghātasappāyaṃ vo, bhikkhave, paṭipadaṃ desessāmi. Taṃ suṇātha. Katamā ca sā, bhikkhave, sabbamaññitasamugghātasappāyā paṭipadā?
‘‘तं किं मञ्ञथ, भिक्खवे, चक्खुं निच्चं वा अनिच्चं वा’’ति?
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, cakkhuṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
‘‘अनिच्चं, भन्ते’’।
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
‘‘यं पनानिच्चं दुक्खं वा तं सुखं वा’’ति?
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
‘‘दुक्खं , भन्ते’’।
‘‘Dukkhaṃ , bhante’’.
‘‘यं पनानिच्चं दुक्खं विपरिणामधम्मं, कल्लं नु तं समनुपस्सितुं – ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ता’’’ति?
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
‘‘नो हेतं भन्ते’’।
‘‘No hetaṃ bhante’’.
‘‘रूपा…पे॰… चक्खुविञ्ञाणं… चक्खुसम्फस्सो निच्चो वा अनिच्चो वा’’ति?
‘‘Rūpā…pe… cakkhuviññāṇaṃ… cakkhusamphasso nicco vā anicco vā’’ti?
‘‘अनिच्चो, भन्ते’’…पे॰…।
‘‘Anicco, bhante’’…pe….
‘‘यम्पिदं चक्खुसम्फस्सपच्चया उप्पज्जति वेदयितं सुखं वा दुक्खं वा अदुक्खमसुखं वा तम्पि निच्चं वा अनिच्चं वा’’ति?
‘‘Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
‘‘अनिच्चं, भन्ते’’।
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
‘‘यं पनानिच्चं दुक्खं वा तं सुखं वा’’ति?
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
‘‘दुक्खं, भन्ते’’।
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
‘‘यं पनानिच्चं दुक्खं विपरिणामधम्मं, कल्लं नु तं समनुपस्सितुं – ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ता’’’ति?
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
‘‘नो हेतं, भन्ते’’…पे॰…।
‘‘No hetaṃ, bhante’’…pe….
‘‘जिव्हा निच्चा वा अनिच्चा वा’’ति?
‘‘Jivhā niccā vā aniccā vā’’ti?
‘‘अनिच्चा भन्ते’’…पे॰…।
‘‘Aniccā bhante’’…pe….
‘‘रसा… जिव्हाविञ्ञाणं… जिव्हासम्फस्सो…पे॰… यम्पिदं जिव्हासम्फस्सपच्चया उप्पज्जति वेदयितं सुखं वा दुक्खं वा अदुक्खमसुखं वा तम्पि निच्चं वा अनिच्चं वा’’ति?
‘‘Rasā… jivhāviññāṇaṃ… jivhāsamphasso…pe… yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
‘‘अनिच्चं, भन्ते’’…पे॰… धम्मा… मनोविञ्ञाणं… मनोसम्फस्सो निच्चो वा अनिच्चो वाति?
‘‘Aniccaṃ, bhante’’…pe… dhammā… manoviññāṇaṃ… manosamphasso nicco vā anicco vāti?
‘‘अनिच्चो, भन्ते’’।
‘‘Anicco, bhante’’.
‘‘यम्पिदं मनोसम्फस्सपच्चया उप्पज्जति वेदयितं सुखं वा दुक्खं वा अदुक्खमसुखं वा तम्पि निच्चं वा अनिच्चं वा’’ति?
‘‘Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
‘‘अनिच्चं, भन्ते’’।
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
‘‘यं पनानिच्चं दुक्खं वा तं सुखं वा’’ति?
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
‘‘दुक्खं भन्ते’’।
‘‘Dukkhaṃ bhante’’.
‘‘यं पनानिच्चं दुक्खं विपरिणामधम्मं, कल्लं नु तं समनुपस्सितुं – ‘एतं मम, एसोहमस्मि, एसो मे अत्ता’’’ति?
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
‘‘नो हेतं, भन्ते’’।
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘एवं पस्सं, भिक्खवे, सुतवा अरियसावको चक्खुस्मिम्पि निब्बिन्दति, रूपेसुपि निब्बिन्दति, चक्खुविञ्ञाणेपि निब्बिन्दति, चक्खुसम्फस्सेपि निब्बिन्दति। यम्पिदं चक्खुसम्फस्सपच्चया उप्पज्जति वेदयितं सुखं वा दुक्खं वा अदुक्खमसुखं वा तस्मिम्पि निब्बिन्दति…पे॰… जिव्हायपि निब्बिन्दति, रसेसुपि…पे॰… यम्पिदं जिव्हासम्फस्सपच्चया उप्पज्जति वेदयितं सुखं वा दुक्खं वा अदुक्खमसुखं वा तस्मिम्पि निब्बिन्दति। मनस्मिम्पि निब्बिन्दति, धम्मेसुपि निब्बिन्दति, मनोविञ्ञाणेपि निब्बिन्दति, मनोसम्फस्सेपि निब्बिन्दति। यम्पिदं मनोसम्फस्सपच्चया उप्पज्जति वेदयितं सुखं वा दुक्खं वा अदुक्खमसुखं वा तस्मिम्पि निब्बिन्दति। निब्बिन्दं विरज्जति; विरागा विमुच्चति; विमुत्तस्मिं विमुत्तमिति ञाणं होति। ‘खीणा जाति, वुसितं ब्रह्मचरियं, कतं करणीयं, नापरं इत्थत्ताया’ति पजानाति । अयं खो सा, भिक्खवे, सब्बमञ्ञितसमुग्घातसप्पाया पटिपदा’’ति। दसमं।
‘‘Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati. Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati…pe… jivhāyapi nibbindati, rasesupi…pe… yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati. Manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati. Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati. Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti . Ayaṃ kho sā, bhikkhave, sabbamaññitasamugghātasappāyā paṭipadā’’ti. Dasamaṃ.
सब्बवग्गो ततियो।
Sabbavaggo tatiyo.
तस्सुद्दानं –
Tassuddānaṃ –
सब्बञ्च द्वेपि पहाना, परिजानापरे दुवे।
Sabbañca dvepi pahānā, parijānāpare duve;
आदित्तं अद्धभूतञ्च, सारुप्पा द्वे च सप्पाया।
Ādittaṃ addhabhūtañca, sāruppā dve ca sappāyā;
वग्गो तेन पवुच्चतीति॥
Vaggo tena pavuccatīti.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / १०. दुतियसमुग्घातसप्पायसुत्तवण्णना • 10. Dutiyasamugghātasappāyasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १०. दुतियसमुग्घातसप्पायसुत्तवण्णना • 10. Dutiyasamugghātasappāyasuttavaṇṇanā
