| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / भिक्खुनीविभङ्ग • Bhikkhunīvibhaṅga |
२. दुतियसङ्घादिसेससिक्खापदं
2. Dutiyasaṅghādisesasikkhāpadaṃ
६८२. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन वेसालियं अञ्ञतरस्स लिच्छविस्स पजापति अतिचारिनी होति। अथ खो सो लिच्छवि तं इत्थिं एतदवोच – ‘‘साधु विरमाहि, अनत्थं खो ते करिस्सामी’’ति। एवम्पि सा वुच्चमाना नादियि। तेन खो पन समयेन वेसालियं लिच्छविगणो सन्निपतितो होति केनचिदेव करणीयेन। अथ खो सो लिच्छवि ते लिच्छवयो एतदवोच – ‘‘एकं मे, अय्यो , इत्थिं अनुजानाथा’’ति। ‘‘का नाम सा’’ति? ‘‘मय्हं पजापति अतिचरति, तं घातेस्सामी’’ति। ‘‘जानाही’’ति। अस्सोसि खो सा इत्थी – ‘‘सामिको किर मं घातेतुकामो’’ति। वरभण्डं आदाय सावत्थिं गन्त्वा तित्थिये उपसङ्कमित्वा पब्बज्जं याचि। तित्थिया न इच्छिंसु पब्बाजेतुं। भिक्खुनियो उपसङ्कमित्वा पब्बज्जं याचि। भिक्खुनियोपि न इच्छिंसु पब्बाजेतुं। थुल्लनन्दं भिक्खुनिं उपसङ्कमित्वा भण्डकं दस्सेत्वा पब्बज्जं याचि। थुल्लनन्दा भिक्खुनी भण्डकं गहेत्वा पब्बाजेसि।
682. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena vesāliyaṃ aññatarassa licchavissa pajāpati aticārinī hoti. Atha kho so licchavi taṃ itthiṃ etadavoca – ‘‘sādhu viramāhi, anatthaṃ kho te karissāmī’’ti. Evampi sā vuccamānā nādiyi. Tena kho pana samayena vesāliyaṃ licchavigaṇo sannipatito hoti kenacideva karaṇīyena. Atha kho so licchavi te licchavayo etadavoca – ‘‘ekaṃ me, ayyo , itthiṃ anujānāthā’’ti. ‘‘Kā nāma sā’’ti? ‘‘Mayhaṃ pajāpati aticarati, taṃ ghātessāmī’’ti. ‘‘Jānāhī’’ti. Assosi kho sā itthī – ‘‘sāmiko kira maṃ ghātetukāmo’’ti. Varabhaṇḍaṃ ādāya sāvatthiṃ gantvā titthiye upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci. Titthiyā na icchiṃsu pabbājetuṃ. Bhikkhuniyo upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci. Bhikkhuniyopi na icchiṃsu pabbājetuṃ. Thullanandaṃ bhikkhuniṃ upasaṅkamitvā bhaṇḍakaṃ dassetvā pabbajjaṃ yāci. Thullanandā bhikkhunī bhaṇḍakaṃ gahetvā pabbājesi.
अथ खो सो लिच्छवि तं इत्थिं गवेसन्तो सावत्थिं गन्त्वा भिक्खुनीसु पब्बजितं दिस्वान येन राजा पसेनदि कोसलो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा राजानं पसेनदिं कोसलं एतदवोच – ‘‘पजापति मे, देव, वरभण्डं आदाय सावत्थिं अनुप्पत्ता। तं देवो अनुजानातू’’ति। ‘‘तेन हि, भणे, विचिनित्वा आचिक्खा’’ति। ‘‘दिट्ठा, देव, भिक्खुनीसु पब्बजिता’’ति। ‘‘सचे, भणे, भिक्खुनीसु पब्बजिता, न सा लब्भा किञ्चि कातुं। स्वाक्खातो भगवता धम्मो, चरतु ब्रह्मचरियं सम्मा दुक्खस्स अन्तकिरियाया’’ति। अथ खो सो लिच्छवि उज्झायति खिय्यति विपाचेति – ‘‘कथञ्हि नाम भिक्खुनियो चोरिं पब्बाजेस्सन्ती’’ति! अस्सोसुं खो भिक्खुनियो तस्स लिच्छविस्स उज्झायन्तस्स खिय्यन्तस्स विपाचेन्तस्स। या ता भिक्खुनियो अप्पिच्छा…पे॰… ता उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम अय्या थुल्लनन्दा चोरिं पब्बाजेस्सती’’ति! अथ खो ता भिक्खुनियो भिक्खूनं एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… सच्चं किर, भिक्खवे, थुल्लनन्दा भिक्खुनी चोरिं पब्बाजेतीति 1? ‘‘सच्चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम, भिक्खवे, थुल्लनन्दा भिक्खुनी चोरिं पब्बाजेस्सति! नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्च पन, भिक्खवे, भिक्खुनियो इमं सिक्खापदं उद्दिसन्तु –
Atha kho so licchavi taṃ itthiṃ gavesanto sāvatthiṃ gantvā bhikkhunīsu pabbajitaṃ disvāna yena rājā pasenadi kosalo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ etadavoca – ‘‘pajāpati me, deva, varabhaṇḍaṃ ādāya sāvatthiṃ anuppattā. Taṃ devo anujānātū’’ti. ‘‘Tena hi, bhaṇe, vicinitvā ācikkhā’’ti. ‘‘Diṭṭhā, deva, bhikkhunīsu pabbajitā’’ti. ‘‘Sace, bhaṇe, bhikkhunīsu pabbajitā, na sā labbhā kiñci kātuṃ. Svākkhāto bhagavatā dhammo, caratu brahmacariyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāyā’’ti. Atha kho so licchavi ujjhāyati khiyyati vipāceti – ‘‘kathañhi nāma bhikkhuniyo coriṃ pabbājessantī’’ti! Assosuṃ kho bhikkhuniyo tassa licchavissa ujjhāyantassa khiyyantassa vipācentassa. Yā tā bhikkhuniyo appicchā…pe… tā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma ayyā thullanandā coriṃ pabbājessatī’’ti! Atha kho tā bhikkhuniyo bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… saccaṃ kira, bhikkhave, thullanandā bhikkhunī coriṃ pabbājetīti 2? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma, bhikkhave, thullanandā bhikkhunī coriṃ pabbājessati! Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, bhikkhuniyo imaṃ sikkhāpadaṃ uddisantu –
६८३. ‘‘या पन भिक्खुनी जानं चोरिं वज्झं विदितं अनपलोकेत्वा राजानं वा सङ्घं वा गणं वा पूगं वा सेणिं वा अञ्ञत्र कप्पा वुट्ठापेय्य, अयम्पि भिक्खुनी पठमापत्तिकं धम्मं आपन्ना निस्सारणीयं सङ्घादिसेस’’न्ति।
683.‘‘Yāpana bhikkhunī jānaṃ coriṃ vajjhaṃ viditaṃ anapaloketvā rājānaṃ vā saṅghaṃ vā gaṇaṃ vā pūgaṃ vā seṇiṃ vā aññatra kappā vuṭṭhāpeyya, ayampi bhikkhunī paṭhamāpattikaṃ dhammaṃ āpannā nissāraṇīyaṃ saṅghādisesa’’nti.
६८४. या पनाति या यादिसा…पे॰… भिक्खुनीति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेता भिक्खुनीति।
684.Yā panāti yā yādisā…pe… bhikkhunīti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippetā bhikkhunīti.
जानाति नाम सामं वा जानाति अञ्ञे वा तस्सा आरोचेन्ति, सा वा आरोचेति।
Jānāti nāma sāmaṃ vā jānāti aññe vā tassā ārocenti, sā vā āroceti.
चोरी नाम या पञ्चमासकं वा अतिरेकपञ्चमासकं वा अग्घनकं अदिन्नं थेय्यसङ्खातं आदियति, एसा चोरी नाम।
Corī nāma yā pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyati, esā corī nāma.
वज्झा नाम यं कत्वा वज्झप्पत्ता होति।
Vajjhā nāma yaṃ katvā vajjhappattā hoti.
विदिता नाम अञ्ञेहि मनुस्सेहि ञाता होति ‘‘वज्झा एसा’’ति।
Viditā nāma aññehi manussehi ñātā hoti ‘‘vajjhā esā’’ti.
अनपलोकेत्वाति अनापुच्छा।
Anapaloketvāti anāpucchā.
राजा नाम यत्थ राजा अनुसासति, राजा अपलोकेतब्बो।
Rājā nāma yattha rājā anusāsati, rājā apaloketabbo.
सङ्घो नाम भिक्खुनिसङ्घो वुच्चति, भिक्खुनिसङ्घो अपलोकेतब्बो।
Saṅgho nāma bhikkhunisaṅgho vuccati, bhikkhunisaṅgho apaloketabbo.
गणो नाम यत्थ गणो अनुसासति, गणो अपलोकेतब्बो।
Gaṇo nāma yattha gaṇo anusāsati, gaṇo apaloketabbo.
पूगो नाम यत्थ पूगो अनुसासति, पूगो अपलोकेतब्बो।
Pūgo nāma yattha pūgo anusāsati, pūgo apaloketabbo.
सेणि नाम यत्थ सेणि अनुसासति, सेणि अपलोकेतब्बो।
Seṇi nāma yattha seṇi anusāsati, seṇi apaloketabbo.
अञ्ञत्र कप्पाति ठपेत्वा कप्पं। कप्पं नाम द्वे कप्पानि – तित्थियेसु वा पब्बजिता होति अञ्ञासु वा भिक्खुनीसु पब्बजिता। अञ्ञत्र कप्पा ‘‘वुट्ठापेस्सामी’’ति गणं वा आचरिनिं वा पत्तं वा चीवरं वा परियेसति, सीमं वा सम्मन्नति, आपत्ति दुक्कटस्स। ञत्तिया दुक्कटं। द्वीहि कम्मवाचाहि थुल्लच्चया। कम्मवाचापरियोसाने उपज्झायाय आपत्ति सङ्घादिसेसस्स। गणस्स च आचरिनिया च आपत्ति दुक्कटस्स।
Aññatrakappāti ṭhapetvā kappaṃ. Kappaṃ nāma dve kappāni – titthiyesu vā pabbajitā hoti aññāsu vā bhikkhunīsu pabbajitā. Aññatra kappā ‘‘vuṭṭhāpessāmī’’ti gaṇaṃ vā ācariniṃ vā pattaṃ vā cīvaraṃ vā pariyesati, sīmaṃ vā sammannati, āpatti dukkaṭassa. Ñattiyā dukkaṭaṃ. Dvīhi kammavācāhi thullaccayā. Kammavācāpariyosāne upajjhāyāya āpatti saṅghādisesassa. Gaṇassa ca ācariniyā ca āpatti dukkaṭassa.
अयम्पीति पुरिमं उपादाय वुच्चति।
Ayampīti purimaṃ upādāya vuccati.
पठमापत्तिकन्ति सह वत्थुज्झाचारा आपज्जति असमनुभासनाय।
Paṭhamāpattikanti saha vatthujjhācārā āpajjati asamanubhāsanāya.
निस्सारणीयन्ति सङ्घम्हा निस्सारीयति।
Nissāraṇīyanti saṅghamhā nissārīyati.
सङ्घादिसेसन्ति…पे॰… तेनपि वुच्चति सङ्घादिसेसोति।
Saṅghādisesanti…pe… tenapi vuccati saṅghādisesoti.
६८५. चोरिया चोरिसञ्ञा अञ्ञत्र कप्पा वुट्ठापेति, आपत्ति सङ्घादिसेसस्स। चोरिया वेमतिका अञ्ञत्र कप्पा वुट्ठापेति, आपत्ति दुक्कटस्स। चोरिया अचोरिसञ्ञा अञ्ञत्र कप्पा वुट्ठापेति, अनापत्ति। अचोरिया चोरिसञ्ञा, आपत्ति दुक्कटस्स। अचोरिया वेमतिका, आपत्ति दुक्कटस्स। अचोरिया अचोरिसञ्ञा, अनापत्ति।
685. Coriyā corisaññā aññatra kappā vuṭṭhāpeti, āpatti saṅghādisesassa. Coriyā vematikā aññatra kappā vuṭṭhāpeti, āpatti dukkaṭassa. Coriyā acorisaññā aññatra kappā vuṭṭhāpeti, anāpatti. Acoriyā corisaññā, āpatti dukkaṭassa. Acoriyā vematikā, āpatti dukkaṭassa. Acoriyā acorisaññā, anāpatti.
६८६. अनापत्ति अजानन्ती वुट्ठापेति, अपलोकेत्वा वुट्ठापेति, कप्पकतं वुट्ठापेति, उम्मत्तिकाय, आदिकम्मिकायाति।
686. Anāpatti ajānantī vuṭṭhāpeti, apaloketvā vuṭṭhāpeti, kappakataṃ vuṭṭhāpeti, ummattikāya, ādikammikāyāti.
दुतियसङ्घादिसेससिक्खापदं निट्ठितं।
Dutiyasaṅghādisesasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / भिक्खुनीविभङ्ग-अट्ठकथा • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / २. दुतियसङ्घादिसेससिक्खापदवण्णना • 2. Dutiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / २. दुतियसङ्घादिसेससिक्खापदवण्णना • 2. Dutiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / २. दुतियसङ्घादिसेससिक्खापदवण्णना • 2. Dutiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / २. दुतियसङ्घादिसेससिक्खापदवण्णना • 2. Dutiyasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / २. दुतियसङ्घादिसेससिक्खापदं • 2. Dutiyasaṅghādisesasikkhāpadaṃ
