Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៧. ទុតិយសេខសុត្តវណ្ណនា
7. Dutiyasekhasuttavaṇṇanā
១៧. សត្តមេ ពាហិរន្តិ អជ្ឈត្តសន្តានតោ ពហិ ភវំ។ កល្យាណមិត្តតាតិ យស្ស សីលាទិគុណសម្បន្នោ អឃស្ស ឃាតា , ហិតស្ស វិធាតា សព្ពាការេន ឧបការកោ មិត្តោ ហោតិ, សោ បុគ្គលោ កល្យាណមិត្តោ, តស្ស ភាវោ កល្យាណមិត្តតា។ តត្រាយំ កល្យាណមិត្តោ បកតិយា សទ្ធាសម្បន្នោ ហោតិ សីលសម្បន្នោ សុតសម្បន្នោ ចាគសម្បន្នោ វីរិយសម្បន្នោ សតិសម្បន្នោ សមាធិសម្បន្នោ បញ្ញាសម្បន្នោ។ តត្ថ សទ្ធាសម្បត្តិយា សទ្ទហតិ តថាគតស្ស ពោធិំ, តេន សម្មាសម្ពោធិហេតុភូតំ សត្តេសុ ហិតសុខេសិតំ ន បរិច្ចជតិ, សីលសម្បត្តិយា សព្រហ្មចារីនំ បិយោ ហោតិ គរុ ច ភាវនីយោ ចោទកោ បាបគរហី វត្តា វចនក្ខមោ, សុតសម្បត្តិយា ខន្ធាយតនសច្ចបដិច្ចសមុប្បាទាទិកានំ គម្ភីរានំ កថានំ កត្តា ហោតិ, ចាគសម្បត្តិយា អប្បិច្ឆោ ហោតិ សន្តុដ្ឋោ បវិវិត្តោ អសំសដ្ឋោ, វីរិយសម្បត្តិយា អត្តនោ បរេសញ្ច ហិតប្បដិបត្តិយំ អារទ្ធវីរិយោ ហោតិ, សតិសម្បត្តិយា ឧបដ្ឋិតស្សតិ ហោតិ បរមេន សតិនេបក្កេន សមន្នាគតោ ចិរកតម្បិ ចិរភាសិតម្បិ សរិតា អនុស្សរិតា, សមាធិសម្បត្តិយា អវិក្ខិត្តោ ហោតិ សមាហិតោ ឯកគ្គចិត្តោ, បញ្ញាសម្បត្តិយា អវិបរីតំ បជានាតិ។ សោ សតិយា កុសលាកុសលានំ ធម្មានំ គតិយោ សមន្វេសន្តោ បញ្ញាយ សត្តានំ ហិតសុខំ យថាភូតំ ជានិត្វា សមាធិនា តត្ថ អព្យគ្គចិត្តោ ហុត្វា វីរិយេន សត្តេ អហិតតោ និសេធេត្វា ឯកន្តហិតេ និយោជេតិ។ តេនេវាហ –
17. Sattame bāhiranti ajjhattasantānato bahi bhavaṃ. Kalyāṇamittatāti yassa sīlādiguṇasampanno aghassa ghātā , hitassa vidhātā sabbākārena upakārako mitto hoti, so puggalo kalyāṇamitto, tassa bhāvo kalyāṇamittatā. Tatrāyaṃ kalyāṇamitto pakatiyā saddhāsampanno hoti sīlasampanno sutasampanno cāgasampanno vīriyasampanno satisampanno samādhisampanno paññāsampanno. Tattha saddhāsampattiyā saddahati tathāgatassa bodhiṃ, tena sammāsambodhihetubhūtaṃ sattesu hitasukhesitaṃ na pariccajati, sīlasampattiyā sabrahmacārīnaṃ piyo hoti garu ca bhāvanīyo codako pāpagarahī vattā vacanakkhamo, sutasampattiyā khandhāyatanasaccapaṭiccasamuppādādikānaṃ gambhīrānaṃ kathānaṃ kattā hoti, cāgasampattiyā appiccho hoti santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho, vīriyasampattiyā attano paresañca hitappaṭipattiyaṃ āraddhavīriyo hoti, satisampattiyā upaṭṭhitassati hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā, samādhisampattiyā avikkhitto hoti samāhito ekaggacitto, paññāsampattiyā aviparītaṃ pajānāti. So satiyā kusalākusalānaṃ dhammānaṃ gatiyo samanvesanto paññāya sattānaṃ hitasukhaṃ yathābhūtaṃ jānitvā samādhinā tattha abyaggacitto hutvā vīriyena satte ahitato nisedhetvā ekantahite niyojeti. Tenevāha –
‘‘បិយោ គរុ ភាវនីយោ, វត្តា ច វចនក្ខមោ;
‘‘Piyo garu bhāvanīyo, vattā ca vacanakkhamo;
គម្ភីរញ្ច កថំ កត្តា, នោ ចាដ្ឋានេ និយោជកោ’’តិ។ (នេត្តិ. ១១៣);
Gambhīrañca kathaṃ kattā, no cāṭṭhāne niyojako’’ti. (netti. 113);
កល្យាណមិត្តោ , ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ អកុសលំ បជហតិ, កុសលំ ភាវេតីតិ កល្យាណមិត្តោ បុគ្គលោ កល្យាណមិត្តំ និស្សាយ កម្មស្សកតាញាណំ ឧប្បាទេតិ, ឧប្បន្នំ សទ្ធំ ផាតិំ ករោតិ, សទ្ធាជាតោ ឧបសង្កមតិ ឧបសង្កមិត្វា ធម្មំ សុណាតិ។ តំ ធម្មំ សុត្វា តថាគតេ សទ្ធំ បដិលភតិ, តេន សទ្ធាបដិលាភេន ឃរាវាសំ បហាយ បព្ពជ្ជំ អនុតិដ្ឋតិ, ចតុបារិសុទ្ធិសីលំ សម្បាទេតិ, យថាពលំ ធុតធម្មេ សមាទាយ វត្តតិ, ទសកថាវត្ថុលាភី ហោតិ, អារទ្ធវីរិយោ វិហរតិ ឧបដ្ឋិតស្សតិ សម្បជានោ បុព្ពរត្តាបររត្តំ ពោធិបក្ខិយានំ ធម្មានំ ភាវនានុយោគមនុយុត្តោ, នចិរស្សេវ វិបស្សនំ ឧស្សុក្កាបេត្វា អរិយមគ្គាធិគមេន សព្ពំ អកុសលំ សមុច្ឆិន្ទតិ, សព្ពញ្ច កុសលំ ភាវនាបារិបូរិំ គមេន្តោ វឌ្ឍេតិ។ វុត្តញ្ហេតំ –
Kalyāṇamitto, bhikkhave, bhikkhu akusalaṃ pajahati, kusalaṃ bhāvetīti kalyāṇamitto puggalo kalyāṇamittaṃ nissāya kammassakatāñāṇaṃ uppādeti, uppannaṃ saddhaṃ phātiṃ karoti, saddhājāto upasaṅkamati upasaṅkamitvā dhammaṃ suṇāti. Taṃ dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ paṭilabhati, tena saddhāpaṭilābhena gharāvāsaṃ pahāya pabbajjaṃ anutiṭṭhati, catupārisuddhisīlaṃ sampādeti, yathābalaṃ dhutadhamme samādāya vattati, dasakathāvatthulābhī hoti, āraddhavīriyo viharati upaṭṭhitassati sampajāno pubbarattāpararattaṃ bodhipakkhiyānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyutto, nacirasseva vipassanaṃ ussukkāpetvā ariyamaggādhigamena sabbaṃ akusalaṃ samucchindati, sabbañca kusalaṃ bhāvanāpāripūriṃ gamento vaḍḍheti. Vuttañhetaṃ –
‘‘កល្យាណមិត្តស្សេតំ, មេឃិយ, ភិក្ខុនោ បាដិកង្ខំ កល្យាណសហាយស្ស កល្យាណសម្បវង្កស្ស ‘យំ សីលវា ភវិស្សតិ, បាតិមោក្ខសំវរសំវុតោ វិហរិស្សតិ អាចារគោចរសម្បន្នោ, អណុមត្តេសុ វជ្ជេសុ, ភយទស្សាវី សមាទាយ សិក្ខិស្សតិ, សិក្ខាបទេសុ’។
‘‘Kalyāṇamittassetaṃ, meghiya, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa ‘yaṃ sīlavā bhavissati, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharissati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu, bhayadassāvī samādāya sikkhissati, sikkhāpadesu’.
‘‘កល្យាណមិត្តស្សេតំ…បេ.… កល្យាណសម្បវង្កស្ស ‘យំ យាយំ កថា អភិសល្លេខិកា ចេតោវិវរណសប្បាយា ឯកន្តនិព្ពិទាយ…បេ.… និព្ពានាយ សំវត្តតិ។ សេយ្យថិទំ – អប្បិច្ឆកថា, សន្តុដ្ឋិកថា, បវិវេកកថា, អសំសគ្គកថា, វីរិយារម្ភកថា, សីលកថា, សមាធិកថា…បេ.… វិមុត្តិញាណទស្សនកថា។ ឯវរូបាយ កថាយ និកាមលាភី ភវិស្សតិ អកិច្ឆលាភី អកសិរលាភី’។
‘‘Kalyāṇamittassetaṃ…pe… kalyāṇasampavaṅkassa ‘yaṃ yāyaṃ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā ekantanibbidāya…pe… nibbānāya saṃvattati. Seyyathidaṃ – appicchakathā, santuṭṭhikathā, pavivekakathā, asaṃsaggakathā, vīriyārambhakathā, sīlakathā, samādhikathā…pe… vimuttiñāṇadassanakathā. Evarūpāya kathāya nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhī’.
‘‘កល្យាណមិត្តស្សេតំ …បេ.… កល្យាណសម្បវង្កស្ស ‘យំ អារទ្ធវីរិយោ វិហរិស្សតិ អកុសលានំ ធម្មានំ បហានាយ កុសលានំ ធម្មានំ ឧបសម្បទាយ ថាមវា ទឡ្ហបរក្កមោ អនិក្ខិត្តធុរោ កុសលេសុ ធម្មេសុ’។
‘‘Kalyāṇamittassetaṃ …pe… kalyāṇasampavaṅkassa ‘yaṃ āraddhavīriyo viharissati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu’.
‘‘កល្យាណមិត្តស្សេតំ…បេ.… កល្យាណសម្បវង្កស្ស ‘យំ បញ្ញវា ភវិស្សតិ, ឧទយត្ថគាមិនិយា បញ្ញាយ សមន្នាគតោ អរិយាយ និព្ពេធិកាយ សម្មា ទុក្ខក្ខយគាមិនិយា’’’តិ (ឧទា. ៣១)។
‘‘Kalyāṇamittassetaṃ…pe… kalyāṇasampavaṅkassa ‘yaṃ paññavā bhavissati, udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā’’’ti (udā. 31).
ឯវំ សកលវដ្ដទុក្ខបរិមុច្ចននិមិត្តំ កល្យាណមិត្តតាតិ វេទិតព្ពំ។ តេនេវាហ –
Evaṃ sakalavaṭṭadukkhaparimuccananimittaṃ kalyāṇamittatāti veditabbaṃ. Tenevāha –
‘‘មមញ្ហិ , អានន្ទ, កល្យាណមិត្តំ អាគម្ម ជាតិធម្មា សត្តា ជាតិយា បរិមុច្ចន្តិ, ជរាធម្មា សត្តា ជរាយ បរិមុច្ចន្តី’’តិអាទិ (សំ. និ. ១.១២៩)។
‘‘Mamañhi , ānanda, kalyāṇamittaṃ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccanti, jarādhammā sattā jarāya parimuccantī’’tiādi (saṃ. ni. 1.129).
តេន វុត្តំ – ‘‘កល្យាណមិត្តោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ អកុសលំ បជហតិ, កុសលំ ភាវេតី’’តិ។
Tena vuttaṃ – ‘‘kalyāṇamitto, bhikkhave, bhikkhu akusalaṃ pajahati, kusalaṃ bhāvetī’’ti.
គាថាយ សប្បតិស្សោតិ បតិស្សវសង្ខាតេន សហ បតិស្សេនាតិ សប្បតិស្សោ, កល្យាណមិត្តស្ស ឱវាទំ សិរសា សម្បដិច្ឆកោ សុព្ពចោតិ អត្ថោ។ អថ វា ហិតសុខេ បតិដ្ឋាបនេន បតិ ឥសេតីតិ បតិស្សោ, ឱវាទទាយកោ។ គរុអាទរយោគេន តេន បតិស្សេន សហ វត្តតីតិ សប្បតិស្សោ, គរូសុ គរុចិត្តីការពហុលោ។ សគារវោតិ ឆព្ពិធេនបិ គារវេន យុត្តោ។ ករំ មិត្តានំ វចនន្តិ កល្យាណមិត្តានំ ឱវាទំ ករោន្តោ យថោវាទំ បដិបជ្ជន្តោ។ សម្បជានោតិ សត្តដ្ឋានិយេន សម្បជញ្ញេន សមន្នាគតោ។ បតិស្សតោតិ កម្មដ្ឋានំ ផាតិំ , គមេតុំ សមត្ថាយ សតិយា បតិស្សតោ សតោការី។ អនុបុព្ពេនាតិ សីលាទិវិសុទ្ធិបដិបាដិយា, តត្ថ ច វិបស្សនាបដិបាដិយា ចេវ មគ្គបដិបាដិយា ច។ សព្ពសំយោជនក្ខយន្តិ កាមរាគសំយោជនាទីនំ សព្ពេសំ សំយោជនានំ ខេបនតោ សព្ពសំយោជនក្ខយសង្ខាតស្ស អរិយមគ្គស្ស បរិយោសានភូតំ អរហត្តំ, តស្ស អារម្មណភូតំ និព្ពានមេវ វា។ បាបុណេ អធិគច្ឆេយ្យាតិ អត្ថោ។ ឥតិ ឥមេសុ ទ្វីសុ សុត្តេសុ អរិយមគ្គាធិគមស្ស សត្ថារា បធានង្គំ នាម គហិតន្តិ វេទិតព្ពំ។
Gāthāya sappatissoti patissavasaṅkhātena saha patissenāti sappatisso, kalyāṇamittassa ovādaṃ sirasā sampaṭicchako subbacoti attho. Atha vā hitasukhe patiṭṭhāpanena pati isetīti patisso, ovādadāyako. Garuādarayogena tena patissena saha vattatīti sappatisso, garūsu garucittīkārabahulo. Sagāravoti chabbidhenapi gāravena yutto. Karaṃ mittānaṃ vacananti kalyāṇamittānaṃ ovādaṃ karonto yathovādaṃ paṭipajjanto. Sampajānoti sattaṭṭhāniyena sampajaññena samannāgato. Patissatoti kammaṭṭhānaṃ phātiṃ , gametuṃ samatthāya satiyā patissato satokārī. Anupubbenāti sīlādivisuddhipaṭipāṭiyā, tattha ca vipassanāpaṭipāṭiyā ceva maggapaṭipāṭiyā ca. Sabbasaṃyojanakkhayanti kāmarāgasaṃyojanādīnaṃ sabbesaṃ saṃyojanānaṃ khepanato sabbasaṃyojanakkhayasaṅkhātassa ariyamaggassa pariyosānabhūtaṃ arahattaṃ, tassa ārammaṇabhūtaṃ nibbānameva vā. Pāpuṇe adhigaccheyyāti attho. Iti imesu dvīsu suttesu ariyamaggādhigamassa satthārā padhānaṅgaṃ nāma gahitanti veditabbaṃ.
សត្តមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Sattamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៧. ទុតិយសេខសុត្តំ • 7. Dutiyasekhasuttaṃ