| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
५. दुतियसेनासनसिक्खापदं
5. Dutiyasenāsanasikkhāpadaṃ
११६. पञ्चमे मञ्चकभिसीति मञ्चे अत्थरितब्बो मञ्चको, सोयेव भिसीति मञ्चकभिसि। एवं पीठकभिसिपि। पावारो कोजवोति द्वेयेव पच्चत्थरणन्ति वुत्ताति आह ‘‘पावारो’’तिआदि। वुत्तन्ति अट्ठकथासु वुत्तं। दुतियातिक्कमेति दुतियपादातिक्कमे। सेनासनतोति सचे एकं सेनासनं होति, ततो। अथ बहूनि सेनासनानि होन्ति, सब्बपच्छिमसेनासनतो। एको लेड्डुपातो सेनासनस्स उपचारो होति, एको परिक्खेपारहोति आह ‘‘द्वे लेड्डुपाता’’ति।
116. Pañcame mañcakabhisīti mañce attharitabbo mañcako, soyeva bhisīti mañcakabhisi. Evaṃ pīṭhakabhisipi. Pāvāro kojavoti dveyeva paccattharaṇanti vuttāti āha ‘‘pāvāro’’tiādi. Vuttanti aṭṭhakathāsu vuttaṃ. Dutiyātikkameti dutiyapādātikkame. Senāsanatoti sace ekaṃ senāsanaṃ hoti, tato. Atha bahūni senāsanāni honti, sabbapacchimasenāsanato. Eko leḍḍupāto senāsanassa upacāro hoti, eko parikkhepārahoti āha ‘‘dve leḍḍupātā’’ti.
सचे भिक्खु, सामणेरो, आरामिको चाति तयो होन्ति, भिक्खुं अनापुच्छित्वा सामणेरो वा आरामिको वा न आपुच्छितब्बो। अथ सामणेरो, आरामिको चाति द्वे होन्ति, सामणेरं अनापुच्छित्वा आरामिकोव न आपुच्छितब्बोति दस्सेन्तो आह ‘‘भिक्खुम्हि सती’’तिआदि। तीसुपि असन्तेसु आपुच्छितब्बविधिं दस्सेतुं वुत्तं ‘‘तस्मिम्पि असती’’तिआदि। येनाति उपासकेन, ‘‘कारितो’’ति पदे कत्ता। तस्साति विहारसामिकस्स। तस्मिम्पि असति गन्तब्बन्ति योजना। पासाणेसूति पासाणफलकेसु। सचे उस्सहतीति सचे सक्कोति। उस्सहन्तेन भिक्खुना ठपेतब्बन्ति योजना। तेपीति उपासकापि, न सम्पटिच्छन्तीति सम्बन्धो। तत्थाति दारुभण्डादीसु।
Sace bhikkhu, sāmaṇero, ārāmiko cāti tayo honti, bhikkhuṃ anāpucchitvā sāmaṇero vā ārāmiko vā na āpucchitabbo. Atha sāmaṇero, ārāmiko cāti dve honti, sāmaṇeraṃ anāpucchitvā ārāmikova na āpucchitabboti dassento āha ‘‘bhikkhumhi satī’’tiādi. Tīsupi asantesu āpucchitabbavidhiṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘tasmimpi asatī’’tiādi. Yenāti upāsakena, ‘‘kārito’’ti pade kattā. Tassāti vihārasāmikassa. Tasmimpi asati gantabbanti yojanā. Pāsāṇesūti pāsāṇaphalakesu. Sace ussahatīti sace sakkoti. Ussahantena bhikkhunā ṭhapetabbanti yojanā. Tepīti upāsakāpi, na sampaṭicchantīti sambandho. Tatthāti dārubhaṇḍādīsu.
परिच्छेदाकारेन वेणीयति दिस्सतीति परिवेणं। ‘‘अथ खो’’ति पदं ‘‘वेदितब्ब’’न्ति पदे अरुचिलक्खणं। ‘‘आसन्ने’’ति इमिना उपचारसद्दस्स उपट्ठानत्थअञ्ञरोपनत्थे निवत्तेति। यस्मा वम्मिकरासियेव होति, तस्माति योजना। उपचिनन्तीति उपचिका, ताहि निमित्तभूताहि पलुज्जति नस्सतीति अत्थो। सेनासनन्ति विहारं। खायितुन्ति खादितुं, अयमेव वा पाठो। तन्ति मञ्चपीठं। मञ्चपीठं विहारे अपञ्ञपेत्वा विहारूपचारे पञ्ञापनस्स विसेसफलं दस्सेतुं आह ‘‘विहारूपचारे पना’’तिआदि। विहारूपचारे पञ्ञपितन्ति सम्बन्धो।
Paricchedākārena veṇīyati dissatīti pariveṇaṃ. ‘‘Atha kho’’ti padaṃ ‘‘veditabba’’nti pade arucilakkhaṇaṃ. ‘‘Āsanne’’ti iminā upacārasaddassa upaṭṭhānatthaaññaropanatthe nivatteti. Yasmā vammikarāsiyeva hoti, tasmāti yojanā. Upacinantīti upacikā, tāhi nimittabhūtāhi palujjati nassatīti attho. Senāsananti vihāraṃ. Khāyitunti khādituṃ, ayameva vā pāṭho. Tanti mañcapīṭhaṃ. Mañcapīṭhaṃ vihāre apaññapetvā vihārūpacāre paññāpanassa visesaphalaṃ dassetuṃ āha ‘‘vihārūpacāre panā’’tiādi. Vihārūpacāre paññapitanti sambandho.
११८. ‘‘गच्छन्तेना’’ति पदं ‘‘गन्तब्ब’’न्ति पदे कत्ता। तथेवाति यथा पुरिमभिक्खु करोति, तथेव। वसन्तेन भिक्खुना पटिसामेतब्बन्ति योजना। रत्तिट्ठानन्ति रत्तिं वसनट्ठानं।
118. ‘‘Gacchantenā’’ti padaṃ ‘‘gantabba’’nti pade kattā. Tathevāti yathā purimabhikkhu karoti, tatheva. Vasantena bhikkhunā paṭisāmetabbanti yojanā. Rattiṭṭhānanti rattiṃ vasanaṭṭhānaṃ.
या दीघसाला वा या पण्णसाला वा उपचिकानं उट्ठानट्ठानं होति, ततोति योजना। तस्मिन्ति दीघसालादिके। हीति सच्चं , यस्मा वा, सन्तिट्ठन्तीति सम्बन्धो। सिलुच्चयोति पब्बतो, तस्मिं लेणं सिलुच्चयलेणं, पब्बतगुहाति अत्थो। उपचिकासङ्काति उपचिकानं उट्ठानट्ठानन्ति आसङ्का। ततोति पासाणपिट्ठियं वा पासाणथम्भेसु वा कतसेनासनादितो। आगन्तुको यो भिक्खु अनुवत्तन्तो वसतीति सम्बन्धो। सोति आगन्तुको भिक्खु। पुन सोति आगन्तुको भिक्खुयेव। ततोति गहेत्वा इस्सरियेन वसनतो। उभोपीति आवासिकोपि आगन्तुकोपि द्वे भिक्खू। तेसूति द्वीसु तीसु। पच्छिमस्साति सब्बपच्छिमस्स। आभोगेनाति आभोगमत्तेन मुत्ति नत्थि, आपुच्छितब्बमेवाति अधिप्पायो। अञ्ञतोति अञ्ञावासतो। अञ्ञत्राति अञ्ञस्मिं आवासे। तत्थेवाति आनीतावासेयेव। तेनाति वुड्ढतरेन, ‘‘सम्पटिच्छिते’’ति पदे कत्ता। सम्पटिच्छितेति वुड्ढतरेन सम्पटिच्छितेपि इतरस्स गन्तुं वट्टति आपुच्छितत्ताति वदन्ति। नट्ठं वाति नट्ठे वा सेनासने सति गीवा न होतीति योजना। अञ्ञस्साति अविस्सासिकपुग्गलस्स। नट्ठानीति नट्ठेसु मञ्चपीठेसु सन्तेसु।
Yā dīghasālā vā yā paṇṇasālā vā upacikānaṃ uṭṭhānaṭṭhānaṃ hoti, tatoti yojanā. Tasminti dīghasālādike. Hīti saccaṃ , yasmā vā, santiṭṭhantīti sambandho. Siluccayoti pabbato, tasmiṃ leṇaṃ siluccayaleṇaṃ, pabbataguhāti attho. Upacikāsaṅkāti upacikānaṃ uṭṭhānaṭṭhānanti āsaṅkā. Tatoti pāsāṇapiṭṭhiyaṃ vā pāsāṇathambhesu vā katasenāsanādito. Āgantuko yo bhikkhu anuvattanto vasatīti sambandho. Soti āgantuko bhikkhu. Puna soti āgantuko bhikkhuyeva. Tatoti gahetvā issariyena vasanato. Ubhopīti āvāsikopi āgantukopi dve bhikkhū. Tesūti dvīsu tīsu. Pacchimassāti sabbapacchimassa. Ābhogenāti ābhogamattena mutti natthi, āpucchitabbamevāti adhippāyo. Aññatoti aññāvāsato. Aññatrāti aññasmiṃ āvāse. Tatthevāti ānītāvāseyeva. Tenāti vuḍḍhatarena, ‘‘sampaṭicchite’’ti pade kattā. Sampaṭicchiteti vuḍḍhatarena sampaṭicchitepi itarassa gantuṃ vaṭṭati āpucchitattāti vadanti. Naṭṭhaṃ vāti naṭṭhe vā senāsane sati gīvā na hotīti yojanā. Aññassāti avissāsikapuggalassa. Naṭṭhānīti naṭṭhesu mañcapīṭhesu santesu.
वुड्ढतरो भिक्खु च इस्सरियो च यक्खो च सीहो च वाळमिगो च कण्हसप्पो च वुड्ढ…पे॰… कण्हसप्पा, ते आदयो येसं तेति वुड्ढ…पे॰… कण्हसप्पादयो, तेसु। आदिसद्देन पेतादयो सङ्गण्हाति। यत्थाति यस्मिं ठाने। अस्साति भिक्खुनो। ‘‘पलिबुद्धो’’ति पदस्स अत्थं दस्सेतुं वुत्तं ‘‘उपद्दुतो’’ति। पञ्चमं।
Vuḍḍhataro bhikkhu ca issariyo ca yakkho ca sīho ca vāḷamigo ca kaṇhasappo ca vuḍḍha…pe… kaṇhasappā, te ādayo yesaṃ teti vuḍḍha…pe… kaṇhasappādayo, tesu. Ādisaddena petādayo saṅgaṇhāti. Yatthāti yasmiṃ ṭhāne. Assāti bhikkhuno. ‘‘Palibuddho’’ti padassa atthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘upadduto’’ti. Pañcamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / २. भूतगामवग्गो • 2. Bhūtagāmavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ५. दुतियसेनासनसिक्खापदवण्णना • 5. Dutiyasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ५. दुतियसेनासनसिक्खापदवण्णना • 5. Dutiyasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ५. दुतियसेनासनसिक्खापदवण्णना • 5. Dutiyasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ५. दुतियसेनासनसिक्खापदवण्णना • 5. Dutiyasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
