| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
೫. ದುತಿಯಸೇನಾಸನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
5. Dutiyasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
೧೧೬. ದುತಿಯಸೇನಾಸನಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಏತ್ತಕಮೇವ ವುತ್ತನ್ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಸು ವುತ್ತಂ। ‘‘ಇದಞ್ಚ ಅಟ್ಠಕಥಾಸು ತಥಾವುತ್ತಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ, ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ತಾದಿಸಂ ಮಞ್ಚಪೀಠೇಸು ಅತ್ಥರಿತಂ ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಮೇವಾ’’ತಿ ತೀಸುಪಿ ಗಣ್ಠಿಪದೇಸು ವುತ್ತಂ। ಮಾತಿಕಾಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ‘‘ಪಚ್ಚತ್ಥರಣಂ ನಾಮ ಪಾವಾರೋ ಕೋಜವೋತಿ ಏತ್ತಕಮೇವಾ’’ತಿ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ಗಣ್ಠಿಪದೇಸು ವುತ್ತಂ ಇಮಿನಾ ನ ಸಮೇತಿ, ವೀಮಂಸಿತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಸೇನಾಸನತೋತಿ ಸಬ್ಬಪಚ್ಛಿಮಸೇನಾಸನತೋ। ಯೋ ಕೋಚೀತಿ ತಸ್ಸ ಞಾತಕೋ ವಾ ಅಞ್ಞಾತಕೋ ವಾ ಯೋ ಕೋಚಿ।
116. Dutiyasenāsanasikkhāpade ettakameva vuttanti aṭṭhakathāsu vuttaṃ. ‘‘Idañca aṭṭhakathāsu tathāvuttabhāvadassanatthaṃ vuttaṃ, aññampi tādisaṃ mañcapīṭhesu attharitaṃ paccattharaṇamevā’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Mātikāṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘paccattharaṇaṃ nāma pāvāro kojavoti ettakamevā’’ti niyametvā vuttaṃ, tasmā gaṇṭhipadesu vuttaṃ iminā na sameti, vīmaṃsitvā gahetabbaṃ. Senāsanatoti sabbapacchimasenāsanato. Yo kocīti tassa ñātako vā aññātako vā yo koci.
೧೧೭. ಪರಿವೇಣನ್ತಿ ಏಕೇಕಸ್ಸ ವಿಹಾರಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖೇಪಬ್ಭನ್ತರಂ। ಕುರುನ್ದಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ಸವಿಸೇಸಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ವುತ್ತೋ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ‘‘ಅಪರಿಚ್ಛನ್ನೇ ಮಣ್ಡಪೇ’’ತಿ ವಿಸುಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ತೇನೇವ ಮಾತಿಕಾಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ದುತಿಯಸೇನಾಸನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ) ‘‘ಅಪರಿಚ್ಛನ್ನಮಣ್ಡಪೇ ವಾ ಪರಿಚ್ಛನ್ನೇ ವಾಪಿ ಬಹೂನಂ ಸನ್ನಿಪಾತಭೂತೇ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಭೋಜನಸಾಲಾಯಮ್ಪಿ ಅಯಂ ವಿಸೇಸೋ ಲಬ್ಭತಿಯೇವ। ವತ್ತಬ್ಬಂ ನತ್ಥೀತಿ ವಿಸೇಸೇತ್ವಾ ಕಿಞ್ಚಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ ನತ್ಥಿ। ಪಲುಜ್ಜತೀತಿ ವಿನಸ್ಸತಿ। ನಸ್ಸೇಯ್ಯಾತಿ ಚೋರಾದೀಹಿ ವಿನಸ್ಸೇಯ್ಯ।
117.Pariveṇanti ekekassa vihārassa parikkhepabbhantaraṃ. Kurundaṭṭhakathāyaṃ vuttamevatthaṃ savisesaṃ katvā dassetuṃ ‘‘kiñcāpi vutto’’tiādi āraddhaṃ. ‘‘Aparicchanne maṇḍape’’ti visuṃ yojetabbaṃ. Teneva mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. dutiyasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘aparicchannamaṇḍape vā paricchanne vāpi bahūnaṃ sannipātabhūte’’ti vuttaṃ. Bhojanasālāyampi ayaṃ viseso labbhatiyeva. Vattabbaṃ natthīti visesetvā kiñci vattabbaṃ natthi. Palujjatīti vinassati. Nasseyyāti corādīhi vinasseyya.
೧೧೮. ಯೇನ ಮಞ್ಚಂ ವಾ ಪೀಠಂ ವಾ ವಿನನ್ತಿ, ತಂ ಮಞ್ಚಪೀಠಕವಾನಂ। ಸಿಲುಚ್ಚಯಲೇಣನ್ತಿ ಸಿಲುಚ್ಚಯೇ ಲೇಣಂ, ಪಬ್ಬತಗುಹಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಸೇನಾಸನಂ ಉಪಚಿಕಾಹಿ ಖಾಯಿತ’’ನ್ತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತತ್ತಾ ವತ್ಥುಅನುರೂಪವಸೇನ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಉಪಚಿಕಾಸಙ್ಕಾಯ ಅಭಾವೇ ಅನಾಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ವತ್ತಕ್ಖನ್ಧಕೇ ಗಮಿಕವತ್ತಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೇನ ‘‘ಸೇನಾಸನಂ ಆಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಕೇವಲಂ ಇತಿಕತ್ತಬ್ಬಾಕಾರಮತ್ತದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಆಪುಚ್ಛನಂ ಪನ ವತ್ತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ನ ಪನ ವತ್ತಭೇದೇನ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ತೇನೇವ ಅನ್ಧಕಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಸೇನಾಸನಂ ಆಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಯಂ ಪಾಸಾಣಪಿಟ್ಠಿಯಂ ವಾ ಪಾಸಾಣತ್ಥಮ್ಭೇಸು ವಾ ಕತಸೇನಾಸನಂ ಯತ್ಥ ಉಪಚಿಕಾ ನಾರೋಹನ್ತಿ, ತಂ ಅನಾಪುಚ್ಛನ್ತಸ್ಸಪಿ ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ವಕ್ಖತಿ, ತಸ್ಮಾ ಯಂ ವುತ್ತಂ ಗಣ್ಠಿಪದೇ ‘‘ತಾದಿಸೇ ಸೇನಾಸನೇ ಅನಾಪುಚ್ಛಾ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ ನತ್ಥಿ, ಗಮಿಕವತ್ತವಸೇನ ಪನ ಅನಾಪುಚ್ಛಾ ಗಚ್ಛತೋ ವತ್ತಭೇದೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ದುಕ್ಕಟಂ ಆಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ, ತಂ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।
118. Yena mañcaṃ vā pīṭhaṃ vā vinanti, taṃ mañcapīṭhakavānaṃ. Siluccayaleṇanti siluccaye leṇaṃ, pabbataguhāti attho. ‘‘Senāsanaṃ upacikāhi khāyita’’nti imasmiṃ vatthusmiṃ paññattattā vatthuanurūpavasena aṭṭhakathāyaṃ upacikāsaṅkāya abhāve anāpatti vuttā. Vattakkhandhake gamikavattaṃ paññapentena ‘‘senāsanaṃ āpucchitabba’’nti vuttattā kevalaṃ itikattabbākāramattadassanatthaṃ ‘‘āpucchanaṃ pana vatta’’nti vuttaṃ, na pana vattabhedena dukkaṭanti dassanatthaṃ. Teneva andhakaṭṭhakathāyaṃ ‘‘senāsanaṃ āpucchitabba’’nti ettha ‘‘yaṃ pāsāṇapiṭṭhiyaṃ vā pāsāṇatthambhesu vā katasenāsanaṃ yattha upacikā nārohanti, taṃ anāpucchantassapi anāpattī’’ti vakkhati, tasmā yaṃ vuttaṃ gaṇṭhipade ‘‘tādise senāsane anāpucchā gacchantassa pācittiyaṃ natthi, gamikavattavasena pana anāpucchā gacchato vattabhedo hoti, tasmā dukkaṭaṃ āpajjatī’’ti, taṃ na gahetabbaṃ.
ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಆಭೋಗೇನ ಮುತ್ತಿ ನತ್ಥೀತಿ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಛತೋ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ವುತ್ತಂ। ಏಕಂ ವಾ ಪೇಸೇತ್ವಾ ಆಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಗಮನಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪನ್ನಟ್ಠಾನತೋ ಅನಾಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛತೋ ದುತಿಯಪಾದುದ್ಧಾರೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಮಞ್ಚಂ ವಾ ಪೀಠಂ ವಾ ಅಜ್ಝೋಕಾಸೇ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಇಧ ವಿಸುಂ ಆಪತ್ತಿ ನ ವುತ್ತಾ, ತಥಾಪಿ ಅಕಾಲೇ ಅಜ್ಝೋಕಾಸೇ ಮಞ್ಚಪೀಠಾನಿ ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಲೇಡ್ಡುಪಾತಾತಿಕ್ಕಮೇ ಪುರಿಮಸಿಕ್ಖಾಪದೇನ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ, ಪರಿಕ್ಖೇಪಾತಿಕ್ಕಮೇ ಇಮಿನಾ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಮಣ್ಡಪೇ ವಾ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅಜ್ಝೋಕಾಸೋಪಿ ಸಙ್ಗಹಿತೋಯೇವಾತಿ ತತ್ಥಾಪಿ ದುಕ್ಕಟಂ ಇಧ ವುತ್ತಮೇವಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸೇಯ್ಯಂ ಪನ ಅಜ್ಝೋಕಾಸೇ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಉಭಯೇನಪಿ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ‘‘ಸಙ್ಘಿಕೇ ವಿಹಾರೇ ಸಙ್ಘಿಕಂಯೇವ ಸೇಯ್ಯಂ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಉಭೋಸು ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಸಙ್ಘಿಕೇ ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವ। ವುತ್ತಲಕ್ಖಣಸೇಯ್ಯಾ, ತಸ್ಸಾ ಸಙ್ಘಿಕತಾ, ವುತ್ತಲಕ್ಖಣೇ ವಿಹಾರೇ ಸನ್ಥರಣಂ ವಾ ಸನ್ಥರಾಪನಂ ವಾ, ಅಪಲಿಬುದ್ಧತಾ, ಆಪದಾಯ ಅಭಾವೋ, ಅನಪೇಕ್ಖಸ್ಸ ದಿಸಾಪಕ್ಕಮನಂ, ಉಪಚಾರಸೀಮಾತಿಕ್ಕಮೋತಿ ಇಮಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ಸತ್ತ ಅಙ್ಗಾನಿ।
Pacchimassa ābhogena mutti natthīti tassa pacchato gacchantassa aññassa abhāvato vuttaṃ. Ekaṃ vā pesetvā āpucchitabbanti ettha gamanacittassa uppannaṭṭhānato anāpucchitvā gacchato dutiyapāduddhāre pācittiyaṃ. Kiñcāpi mañcaṃ vā pīṭhaṃ vā ajjhokāse nikkhipitvā gacchantassa idha visuṃ āpatti na vuttā, tathāpi akāle ajjhokāse mañcapīṭhāni paññapetvā gacchantassa leḍḍupātātikkame purimasikkhāpadena pācittiyaṃ, parikkhepātikkame iminā dukkaṭanti veditabbaṃ. ‘‘Maṇḍape vā rukkhamūle vā’’ti iminā ajjhokāsopi saṅgahitoyevāti tatthāpi dukkaṭaṃ idha vuttamevāti daṭṭhabbaṃ. Seyyaṃ pana ajjhokāse santharitvā gacchantassa ubhayenapi dukkaṭameva. ‘‘Saṅghike vihāre saṅghikaṃyeva seyyaṃ santharitvā pakkamantassa pācittiyaṃ vuttanti ubhosu ekekasmiṃ saṅghike dukkaṭa’’nti vadanti. Sesamettha uttānameva. Vuttalakkhaṇaseyyā, tassā saṅghikatā, vuttalakkhaṇe vihāre santharaṇaṃ vā santharāpanaṃ vā, apalibuddhatā, āpadāya abhāvo, anapekkhassa disāpakkamanaṃ, upacārasīmātikkamoti imāni panettha satta aṅgāni.
ದುತಿಯಸೇನಾಸನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dutiyasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೨. ಭೂತಗಾಮವಗ್ಗೋ • 2. Bhūtagāmavaggo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೫. ದುತಿಯಸೇನಾಸನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 5. Dutiyasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೫. ದುತಿಯಸೇನಾಸನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 5. Dutiyasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೫. ದುತಿಯಸೇನಾಸನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 5. Dutiyasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೫. ದುತಿಯಸೇನಾಸನಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 5. Dutiyasenāsanasikkhāpadaṃ
