| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๗. ทุติยสิกฺขาสุตฺตวณฺณนา
7. Dutiyasikkhāsuttavaṇṇanā
๘๘. สตฺตเม โกลํโกโลติ กุลา กุลํ คมนโกฯ กุลนฺติ เจตฺถ ภโว อธิเปฺปโต, ตสฺมา ‘‘เทฺว วา ตีณิ วา กุลานี’’ติ เอตฺถปิ เทฺว วา ตโย วา ภเวติ อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ อยญฺหิ เทฺว วา ภเว สนฺธาวติ ตโย วา, อุตฺตมโกฎิยา ฉ วาฯ ตสฺมา เทฺว วา ตีณิ วา จตฺตาริ วา ปญฺจ วา ฉ วาติ เอวเมตฺถ วิกโปฺป ทฎฺฐโพฺพฯ เอกพีชีติ เอกเสฺสว ภวสฺส พีชํ เอตสฺส อตฺถีติ เอกพีชีฯ อุทฺธํโสโตติอาทีสุ อตฺถิ อุทฺธํโสโต อกนิฎฺฐคามี, อตฺถิ อุทฺธํโสโต น อกนิฎฺฐคามี, อตฺถิ น อุทฺธํโสโต อกนิฎฺฐคามี, อตฺถิ น อุทฺธํโสโต น อกนิฎฺฐคามีฯ ตตฺถ โย อิธ อนาคามิผลํ ปตฺวา อวิหาทีสุ นิพฺพโตฺต ตตฺถ ยาวตายุกํ ฐตฺวา อุปรูปริ นิพฺพตฺติตฺวา อกนิฎฺฐํ ปาปุณาติ, อยํ อุทฺธํโสโต อกนิฎฺฐคามี นามฯ โย ปน อวิหาทีสุ นิพฺพโตฺต ตเตฺถว อปรินิพฺพายิตฺวา อกนิฎฺฐมฺปิ อปฺปตฺวา อุปริมพฺรหฺมโลเก ปรินิพฺพายติ, อยํ อุทฺธํโสโต น อกนิฎฺฐคามี นามฯ โย อิโต จวิตฺวา อกนิเฎฺฐเยว นิพฺพตฺตติ, อยํ น อุทฺธํโสโต อกนิฎฺฐคามี นามฯ โย ปน อวิหาทีสุ จตูสุ อญฺญตรสฺมิํ นิพฺพตฺติตฺวา ตเตฺถว ปรินิพฺพายติ, อยํ น อุทฺธํโสโต น อกนิฎฺฐคามี นามฯ
88. Sattame kolaṃkoloti kulā kulaṃ gamanako. Kulanti cettha bhavo adhippeto, tasmā ‘‘dve vā tīṇi vā kulānī’’ti etthapi dve vā tayo vā bhaveti attho veditabbo. Ayañhi dve vā bhave sandhāvati tayo vā, uttamakoṭiyā cha vā. Tasmā dve vā tīṇi vā cattāri vā pañca vā cha vāti evamettha vikappo daṭṭhabbo. Ekabījīti ekasseva bhavassa bījaṃ etassa atthīti ekabījī. Uddhaṃsototiādīsu atthi uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī, atthi uddhaṃsoto na akaniṭṭhagāmī, atthi na uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī, atthi na uddhaṃsoto na akaniṭṭhagāmī. Tattha yo idha anāgāmiphalaṃ patvā avihādīsu nibbatto tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā uparūpari nibbattitvā akaniṭṭhaṃ pāpuṇāti, ayaṃ uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī nāma. Yo pana avihādīsu nibbatto tattheva aparinibbāyitvā akaniṭṭhampi appatvā uparimabrahmaloke parinibbāyati, ayaṃ uddhaṃsoto na akaniṭṭhagāmī nāma. Yo ito cavitvā akaniṭṭheyeva nibbattati, ayaṃ na uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī nāma. Yo pana avihādīsu catūsu aññatarasmiṃ nibbattitvā tattheva parinibbāyati, ayaṃ na uddhaṃsoto na akaniṭṭhagāmī nāma.
ยตฺถ กตฺถจิ อุปฺปโนฺน ปน สสงฺขาเรน สปฺปโยเคน อรหตฺตํ ปโตฺต สสงฺขารปรินิพฺพายี นามฯ อสงฺขาเรน อปฺปโยเคน ปโตฺต อสงฺขารปรินิพฺพายี นามฯ โย ปน กปฺปสหสฺสายุเกสุ อวิเหสุ นิพฺพตฺติตฺวา ปญฺจมํ กปฺปสตํ อติกฺกมิตฺวา อรหตฺตํ ปโตฺต, อยํ อุปหจฺจปรินิพฺพายี นามฯ อตปฺปาทีสุปิ เอเสว นโยฯ อนฺตราปรินิพฺพายีติ โย อายุเวมชฺฌํ อนติกฺกมิตฺวา ปรินิพฺพายติ, โส ติวิโธ โหติฯ กปฺปสหสฺสายุเกสุ ตาว อวิเหสุ นิพฺพตฺติตฺวา เอโก นิพฺพตฺตทิวเสเยว อรหตฺตํ ปาปุณาติฯ โน เจ นิพฺพตฺตทิวเส ปาปุณาติ, ปฐมสฺส ปน กปฺปสตสฺส มตฺถเก ปาปุณาติ, อยํ ปฐโม อนฺตราปรินิพฺพายีฯ อปโร เอวํ อสโกฺกโนฺต ทฺวินฺนํ กปฺปสตานํ มตฺถเก ปาปุณาติ, อยํ ทุติโยฯ อปโร เอวมฺปิ อสโกฺกโนฺต จตุนฺนํ กปฺปสตานํ มตฺถเก ปาปุณาติ, อยํ ตติโย อนฺตราปรินิพฺพายีฯ เสสํ วุตฺตนยเมวฯ
Yattha katthaci uppanno pana sasaṅkhārena sappayogena arahattaṃ patto sasaṅkhāraparinibbāyī nāma. Asaṅkhārena appayogena patto asaṅkhāraparinibbāyī nāma. Yo pana kappasahassāyukesu avihesu nibbattitvā pañcamaṃ kappasataṃ atikkamitvā arahattaṃ patto, ayaṃ upahaccaparinibbāyī nāma. Atappādīsupi eseva nayo. Antarāparinibbāyīti yo āyuvemajjhaṃ anatikkamitvā parinibbāyati, so tividho hoti. Kappasahassāyukesu tāva avihesu nibbattitvā eko nibbattadivaseyeva arahattaṃ pāpuṇāti. No ce nibbattadivase pāpuṇāti, paṭhamassa pana kappasatassa matthake pāpuṇāti, ayaṃ paṭhamo antarāparinibbāyī. Aparo evaṃ asakkonto dvinnaṃ kappasatānaṃ matthake pāpuṇāti, ayaṃ dutiyo. Aparo evampi asakkonto catunnaṃ kappasatānaṃ matthake pāpuṇāti, ayaṃ tatiyo antarāparinibbāyī. Sesaṃ vuttanayameva.
อิมสฺมิํ ปน ฐาเน ฐตฺวา จตุวีสติ โสตาปนฺนา, ทฺวาทส สกทาคามิโน, อฎฺฐจตฺตาลีส อนาคามิโน, ทฺวาทส จ อรหโนฺต กเถตพฺพาฯ อิมสฺมิํ หิ สาสเน สทฺธาธุรํ ปญฺญาธุรนฺติ เทฺว ธุรานิ, ทุกฺขปฎิปทาทนฺธาภิญฺญาทโย จตโสฺส ปฎิปทาฯ ตเตฺถโก สทฺธาธุเรน อภินิวิสิตฺวา โสตาปตฺติผลํ ปตฺวา เอกเมว ภวํ นิพฺพตฺติตฺวา ทุกฺขสฺสนฺตํ กโรติ, อยเมโก เอกพีชีฯ โส ปฎิปทาวเสน จตุพฺพิโธ โหติฯ ยถา เจส, เอวํ ปญฺญาธุเรน อภินิวิโฎฺฐปีติ อฎฺฐ เอกพีชิโนฯ ตถา โกลํโกลา สตฺตกฺขตฺตุปรมา จาติ อิเม จตุวีสติ โสตาปนฺนา นามฯ ตีสุ ปน วิโมเกฺขสุ สุญฺญตวิโมเกฺขน สกทาคามิภูมิํ ปตฺตา จตุนฺนํ ปฎิปทานํ วเสน จตฺตาโร สกทาคามิโน, ตถา อนิมิตฺตวิโมเกฺขน ปตฺตา จตฺตาโร, อปฺปณิหิตวิโมเกฺขน ปตฺตา จตฺตาโรติ อิเม ทฺวาทส สกทาคามิโนฯ อวิเหสุ ปน ตโย อนฺตราปรินิพฺพายิโน, เอโก อุปหจฺจปรินิพฺพายี, เอโก อุทฺธํโสโต อกนิฎฺฐคามีติ ปญฺจ อนาคามิโน, เต อสงฺขารปรินิพฺพายิโน ปญฺจ, สสงฺขารปรินิพฺพายิโน ปญฺจาติ ทส โหนฺติ, ตถา อตปฺปาทีสุฯ อกนิเฎฺฐสุ ปน อุทฺธํโสโต นตฺถิ , ตสฺมา ตตฺถ จตฺตาโร สสงฺขารปรินิพฺพายี, จตฺตาโร อสงฺขารปรินิพฺพายีติ อฎฺฐ, อิเม อฎฺฐจตฺตาลีส อนาคามิโนฯ ยถา ปน สกทาคามิโน, ตเถว อรหโนฺตปิ ทฺวาทส เวทิตพฺพาฯ อิธาปิ ติโสฺส สิกฺขา มิสฺสิกาว กถิตาฯ
Imasmiṃ pana ṭhāne ṭhatvā catuvīsati sotāpannā, dvādasa sakadāgāmino, aṭṭhacattālīsa anāgāmino, dvādasa ca arahanto kathetabbā. Imasmiṃ hi sāsane saddhādhuraṃ paññādhuranti dve dhurāni, dukkhapaṭipadādandhābhiññādayo catasso paṭipadā. Tattheko saddhādhurena abhinivisitvā sotāpattiphalaṃ patvā ekameva bhavaṃ nibbattitvā dukkhassantaṃ karoti, ayameko ekabījī. So paṭipadāvasena catubbidho hoti. Yathā cesa, evaṃ paññādhurena abhiniviṭṭhopīti aṭṭha ekabījino. Tathā kolaṃkolā sattakkhattuparamā cāti ime catuvīsati sotāpannā nāma. Tīsu pana vimokkhesu suññatavimokkhena sakadāgāmibhūmiṃ pattā catunnaṃ paṭipadānaṃ vasena cattāro sakadāgāmino, tathā animittavimokkhena pattā cattāro, appaṇihitavimokkhena pattā cattāroti ime dvādasa sakadāgāmino. Avihesu pana tayo antarāparinibbāyino, eko upahaccaparinibbāyī, eko uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmīti pañca anāgāmino, te asaṅkhāraparinibbāyino pañca, sasaṅkhāraparinibbāyino pañcāti dasa honti, tathā atappādīsu. Akaniṭṭhesu pana uddhaṃsoto natthi , tasmā tattha cattāro sasaṅkhāraparinibbāyī, cattāro asaṅkhāraparinibbāyīti aṭṭha, ime aṭṭhacattālīsa anāgāmino. Yathā pana sakadāgāmino, tatheva arahantopi dvādasa veditabbā. Idhāpi tisso sikkhā missikāva kathitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๗. ทุติยสิกฺขาสุตฺตํ • 7. Dutiyasikkhāsuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๗-๑๐. ทุติยสิกฺขาสุตฺตาทิวณฺณนา • 7-10. Dutiyasikkhāsuttādivaṇṇanā
