| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
7. දුතියසික්‌ඛාසුත්‌තවණ්‌ණනා
7. Dutiyasikkhāsuttavaṇṇanā
88. සත්‌තමෙ කොලංකොලොති කුලා කුලං ගමනකො. කුලන්‌ති චෙත්‌ථ භවො අධිප්‌පෙතො, තස්‌මා ‘‘ද්‌වෙ වා තීණි වා කුලානී’’ති එත්‌ථපි ද්‌වෙ වා තයො වා භවෙති අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. අයඤ්‌හි ද්‌වෙ වා භවෙ සන්‌ධාවති තයො වා, උත්‌තමකොටියා ඡ වා. තස්‌මා ද්‌වෙ වා තීණි වා චත්‌තාරි වා පඤ්‌ච වා ඡ වාති එවමෙත්‌ථ විකප්‌පො දට්‌ඨබ්‌බො. එකබීජීති එකස්‌සෙව භවස්‌ස බීජං එතස්‌ස අත්‌ථීති එකබීජී. උද්‌ධංසොතොතිආදීසු අත්‌ථි උද්‌ධංසොතො අකනිට්‌ඨගාමී, අත්‌ථි උද්‌ධංසොතො න අකනිට්‌ඨගාමී, අත්‌ථි න උද්‌ධංසොතො අකනිට්‌ඨගාමී, අත්‌ථි න උද්‌ධංසොතො න අකනිට්‌ඨගාමී. තත්‌ථ යො ඉධ අනාගාමිඵලං පත්‌වා අවිහාදීසු නිබ්‌බත්‌තො තත්‌ථ යාවතායුකං ඨත්‌වා උපරූපරි නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා අකනිට්‌ඨං පාපුණාති, අයං උද්‌ධංසොතො අකනිට්‌ඨගාමී නාම. යො පන අවිහාදීසු නිබ්‌බත්‌තො තත්‌ථෙව අපරිනිබ්‌බායිත්‌වා අකනිට්‌ඨම්‌පි අප්‌පත්‌වා උපරිමබ්‍රහ්‌මලොකෙ පරිනිබ්‌බායති, අයං උද්‌ධංසොතො න අකනිට්‌ඨගාමී නාම. යො ඉතො චවිත්‌වා අකනිට්‌ඨෙයෙව නිබ්‌බත්‌තති, අයං න උද්‌ධංසොතො අකනිට්‌ඨගාමී නාම. යො පන අවිහාදීසු චතූසු අඤ්‌ඤතරස්‌මිං නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා තත්‌ථෙව පරිනිබ්‌බායති, අයං න උද්‌ධංසොතො න අකනිට්‌ඨගාමී නාම.
88. Sattame kolaṃkoloti kulā kulaṃ gamanako. Kulanti cettha bhavo adhippeto, tasmā ‘‘dve vā tīṇi vā kulānī’’ti etthapi dve vā tayo vā bhaveti attho veditabbo. Ayañhi dve vā bhave sandhāvati tayo vā, uttamakoṭiyā cha vā. Tasmā dve vā tīṇi vā cattāri vā pañca vā cha vāti evamettha vikappo daṭṭhabbo. Ekabījīti ekasseva bhavassa bījaṃ etassa atthīti ekabījī. Uddhaṃsototiādīsu atthi uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī, atthi uddhaṃsoto na akaniṭṭhagāmī, atthi na uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī, atthi na uddhaṃsoto na akaniṭṭhagāmī. Tattha yo idha anāgāmiphalaṃ patvā avihādīsu nibbatto tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā uparūpari nibbattitvā akaniṭṭhaṃ pāpuṇāti, ayaṃ uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī nāma. Yo pana avihādīsu nibbatto tattheva aparinibbāyitvā akaniṭṭhampi appatvā uparimabrahmaloke parinibbāyati, ayaṃ uddhaṃsoto na akaniṭṭhagāmī nāma. Yo ito cavitvā akaniṭṭheyeva nibbattati, ayaṃ na uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī nāma. Yo pana avihādīsu catūsu aññatarasmiṃ nibbattitvā tattheva parinibbāyati, ayaṃ na uddhaṃsoto na akaniṭṭhagāmī nāma.
යත්‌ථ කත්‌ථචි උප්‌පන්‌නො පන සසඞ්‌ඛාරෙන සප්‌පයොගෙන අරහත්‌තං පත්‌තො සසඞ්‌ඛාරපරිනිබ්‌බායී නාම. අසඞ්‌ඛාරෙන අප්‌පයොගෙන පත්‌තො අසඞ්‌ඛාරපරිනිබ්‌බායී නාම. යො පන කප්‌පසහස්‌සායුකෙසු අවිහෙසු නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා පඤ්‌චමං කප්‌පසතං අතික්‌කමිත්‌වා අරහත්‌තං පත්‌තො, අයං උපහච්‌චපරිනිබ්‌බායී නාම. අතප්‌පාදීසුපි එසෙව නයො. අන්‌තරාපරිනිබ්‌බායීති යො ආයුවෙමජ්‌ඣං අනතික්‌කමිත්‌වා පරිනිබ්‌බායති, සො තිවිධො හොති. කප්‌පසහස්‌සායුකෙසු තාව අවිහෙසු නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා එකො නිබ්‌බත්‌තදිවසෙයෙව අරහත්‌තං පාපුණාති. නො චෙ නිබ්‌බත්‌තදිවසෙ පාපුණාති, පඨමස්‌ස පන කප්‌පසතස්‌ස මත්‌ථකෙ පාපුණාති, අයං පඨමො අන්‌තරාපරිනිබ්‌බායී. අපරො එවං අසක්‌කොන්‌තො ද්‌වින්‌නං කප්‌පසතානං මත්‌ථකෙ පාපුණාති, අයං දුතියො. අපරො එවම්‌පි අසක්‌කොන්‌තො චතුන්‌නං කප්‌පසතානං මත්‌ථකෙ පාපුණාති, අයං තතියො අන්‌තරාපරිනිබ්‌බායී. සෙසං වුත්‌තනයමෙව.
Yattha katthaci uppanno pana sasaṅkhārena sappayogena arahattaṃ patto sasaṅkhāraparinibbāyī nāma. Asaṅkhārena appayogena patto asaṅkhāraparinibbāyī nāma. Yo pana kappasahassāyukesu avihesu nibbattitvā pañcamaṃ kappasataṃ atikkamitvā arahattaṃ patto, ayaṃ upahaccaparinibbāyī nāma. Atappādīsupi eseva nayo. Antarāparinibbāyīti yo āyuvemajjhaṃ anatikkamitvā parinibbāyati, so tividho hoti. Kappasahassāyukesu tāva avihesu nibbattitvā eko nibbattadivaseyeva arahattaṃ pāpuṇāti. No ce nibbattadivase pāpuṇāti, paṭhamassa pana kappasatassa matthake pāpuṇāti, ayaṃ paṭhamo antarāparinibbāyī. Aparo evaṃ asakkonto dvinnaṃ kappasatānaṃ matthake pāpuṇāti, ayaṃ dutiyo. Aparo evampi asakkonto catunnaṃ kappasatānaṃ matthake pāpuṇāti, ayaṃ tatiyo antarāparinibbāyī. Sesaṃ vuttanayameva.
ඉමස්‌මිං පන ඨානෙ ඨත්‌වා චතුවීසති සොතාපන්‌නා, ද්‌වාදස සකදාගාමිනො, අට්‌ඨචත්‌තාලීස අනාගාමිනො, ද්‌වාදස ච අරහන්‌තො කථෙතබ්‌බා. ඉමස්‌මිං හි සාසනෙ සද්‌ධාධුරං පඤ්‌ඤාධුරන්‌ති ද්‌වෙ ධුරානි, දුක්‌ඛපටිපදාදන්‌ධාභිඤ්‌ඤාදයො චතස්‌සො පටිපදා. තත්‌ථෙකො සද්‌ධාධුරෙන අභිනිවිසිත්‌වා සොතාපත්‌තිඵලං පත්‌වා එකමෙව භවං නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා දුක්‌ඛස්‌සන්‌තං කරොති, අයමෙකො එකබීජී. සො පටිපදාවසෙන චතුබ්‌බිධො හොති. යථා චෙස, එවං පඤ්‌ඤාධුරෙන අභිනිවිට්‌ඨොපීති අට්‌ඨ එකබීජිනො. තථා කොලංකොලා සත්‌තක්‌ඛත්‌තුපරමා චාති ඉමෙ චතුවීසති සොතාපන්‌නා නාම. තීසු පන විමොක්‌ඛෙසු සුඤ්‌ඤතවිමොක්‌ඛෙන සකදාගාමිභූමිං පත්‌තා චතුන්‌නං පටිපදානං වසෙන චත්‌තාරො සකදාගාමිනො, තථා අනිමිත්‌තවිමොක්‌ඛෙන පත්‌තා චත්‌තාරො, අප්‌පණිහිතවිමොක්‌ඛෙන පත්‌තා චත්‌තාරොති ඉමෙ ද්‌වාදස සකදාගාමිනො. අවිහෙසු පන තයො අන්‌තරාපරිනිබ්‌බායිනො, එකො උපහච්‌චපරිනිබ්‌බායී, එකො උද්‌ධංසොතො අකනිට්‌ඨගාමීති පඤ්‌ච අනාගාමිනො, තෙ අසඞ්‌ඛාරපරිනිබ්‌බායිනො පඤ්‌ච, සසඞ්‌ඛාරපරිනිබ්‌බායිනො පඤ්‌චාති දස හොන්‌ති, තථා අතප්‌පාදීසු. අකනිට්‌ඨෙසු පන උද්‌ධංසොතො නත්‌ථි , තස්‌මා තත්‌ථ චත්‌තාරො සසඞ්‌ඛාරපරිනිබ්‌බායී, චත්‌තාරො අසඞ්‌ඛාරපරිනිබ්‌බායීති අට්‌ඨ, ඉමෙ අට්‌ඨචත්‌තාලීස අනාගාමිනො. යථා පන සකදාගාමිනො, තථෙව අරහන්‌තොපි ද්‌වාදස වෙදිතබ්‌බා. ඉධාපි තිස්‌සො සික්‌ඛා මිස්‌සිකාව කථිතා.
Imasmiṃ pana ṭhāne ṭhatvā catuvīsati sotāpannā, dvādasa sakadāgāmino, aṭṭhacattālīsa anāgāmino, dvādasa ca arahanto kathetabbā. Imasmiṃ hi sāsane saddhādhuraṃ paññādhuranti dve dhurāni, dukkhapaṭipadādandhābhiññādayo catasso paṭipadā. Tattheko saddhādhurena abhinivisitvā sotāpattiphalaṃ patvā ekameva bhavaṃ nibbattitvā dukkhassantaṃ karoti, ayameko ekabījī. So paṭipadāvasena catubbidho hoti. Yathā cesa, evaṃ paññādhurena abhiniviṭṭhopīti aṭṭha ekabījino. Tathā kolaṃkolā sattakkhattuparamā cāti ime catuvīsati sotāpannā nāma. Tīsu pana vimokkhesu suññatavimokkhena sakadāgāmibhūmiṃ pattā catunnaṃ paṭipadānaṃ vasena cattāro sakadāgāmino, tathā animittavimokkhena pattā cattāro, appaṇihitavimokkhena pattā cattāroti ime dvādasa sakadāgāmino. Avihesu pana tayo antarāparinibbāyino, eko upahaccaparinibbāyī, eko uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmīti pañca anāgāmino, te asaṅkhāraparinibbāyino pañca, sasaṅkhāraparinibbāyino pañcāti dasa honti, tathā atappādīsu. Akaniṭṭhesu pana uddhaṃsoto natthi , tasmā tattha cattāro sasaṅkhāraparinibbāyī, cattāro asaṅkhāraparinibbāyīti aṭṭha, ime aṭṭhacattālīsa anāgāmino. Yathā pana sakadāgāmino, tatheva arahantopi dvādasa veditabbā. Idhāpi tisso sikkhā missikāva kathitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 7. දුතියසික්‌ඛාසුත්‌තං • 7. Dutiyasikkhāsuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 7-10. දුතියසික්‌ඛාසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා • 7-10. Dutiyasikkhāsuttādivaṇṇanā
