| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
၃. ဒုတိယသုတ္တန္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ
3. Dutiyasuttantaniddesavaṇṇanā
၁၄. သစ္စပ္ပဋိဝေဓဉာဏယောဇနက္ကမေ စ အယံ ရူပသ္သ အသ္သာဒောတိ ပဟာနပ္ပဋိဝေဓောတိ ပုဗ္ဗဘာဂေ ‘‘အယံ တဏ္ဟာသမ္ပယုတ္တော ရူပသ္သ အသ္သာဒော’’တိ ဉတ္ဝာ မဂ္ဂက္ခဏေ သမုဒယပ္ပဟာနသင္ခာတော သမုဒယသစ္စပ္ပဋိဝေဓော။ သမုဒယသစ္စန္တိ သမုဒယသစ္စပ္ပဋိဝေဓဉာဏံ။ အရိယသစ္စာရမ္မဏဉာဏမ္ပိ ဟိ ‘‘ယေ ကေစိ ကုသလာ ဓမ္မာ, သဗ္ဗေ တေ စတူသု အရိယသစ္စေသု သင္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တီ’’တိအာဒီသု (မ. နိ. ၁.၃၀၀) ဝိယ ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ အယံ ရူပသ္သ အာဒီနဝောတိ ပရိညာပဋိဝေဓောတိ ပုဗ္ဗဘာဂေ ‘‘အယံ ရူပသ္သ အာဒီနဝော’’တိ ဉတ္ဝာ မဂ္ဂက္ခဏေ ဒုက္ခပရိညာသင္ခာတော ဒုက္ခသစ္စပ္ပဋိဝေဓော။ ဒုက္ခသစ္စန္တိ ဒုက္ခသစ္စပ္ပဋိဝေဓဉာဏံ။ ဣဒံ ရူပသ္သ နိသ္သရဏန္တိ သစ္ဆိကိရိယာပဋိဝေဓောတိ ပုဗ္ဗဘာဂေ ‘‘ဣဒံ ရူပသ္သ နိသ္သရဏ’’န္တိ ဉတ္ဝာ မဂ္ဂက္ခဏေ နိရောဓသစ္ဆိကိရိယာသင္ခာတော နိရောဓသစ္စပ္ပဋိဝေဓော။ နိရောဓသစ္စန္တိ နိရောဓသစ္စာရမ္မဏံ နိရောဓသစ္စပ္ပဋိဝေဓဉာဏံ ။ ယာ ဣမေသု တီသု ဌာနေသူတိ ဣမေသု ယထာဝုတ္တေသု တီသု သမုဒယဒုက္ခနိရောဓေသု ပဋိဝေဓဝသေန ပဝတ္တာ ယာ ဒိဋ္ဌိ ယော သင္ကပ္ပောတိ ယောဇနာ။ ဘာဝနာပဋိဝေဓောတိ အယံ မဂ္ဂဘာဝနာသင္ခာတော မဂ္ဂသစ္စပ္ပဋိဝေဓော။ မဂ္ဂသစ္စန္တိ မဂ္ဂသစ္စပ္ပဋိဝေဓဉာဏံ။
14. Saccappaṭivedhañāṇayojanakkame ca ayaṃ rūpassa assādoti pahānappaṭivedhoti pubbabhāge ‘‘ayaṃ taṇhāsampayutto rūpassa assādo’’ti ñatvā maggakkhaṇe samudayappahānasaṅkhāto samudayasaccappaṭivedho. Samudayasaccanti samudayasaccappaṭivedhañāṇaṃ. Ariyasaccārammaṇañāṇampi hi ‘‘ye keci kusalā dhammā, sabbe te catūsu ariyasaccesu saṅgahaṃ gacchantī’’tiādīsu (ma. ni. 1.300) viya ‘‘sacca’’nti vuccati. Ayaṃ rūpassa ādīnavoti pariññāpaṭivedhoti pubbabhāge ‘‘ayaṃ rūpassa ādīnavo’’ti ñatvā maggakkhaṇe dukkhapariññāsaṅkhāto dukkhasaccappaṭivedho. Dukkhasaccanti dukkhasaccappaṭivedhañāṇaṃ. Idaṃ rūpassa nissaraṇanti sacchikiriyāpaṭivedhoti pubbabhāge ‘‘idaṃ rūpassa nissaraṇa’’nti ñatvā maggakkhaṇe nirodhasacchikiriyāsaṅkhāto nirodhasaccappaṭivedho. Nirodhasaccanti nirodhasaccārammaṇaṃ nirodhasaccappaṭivedhañāṇaṃ . Yā imesu tīsu ṭhānesūti imesu yathāvuttesu tīsu samudayadukkhanirodhesu paṭivedhavasena pavattā yā diṭṭhi yo saṅkappoti yojanā. Bhāvanāpaṭivedhoti ayaṃ maggabhāvanāsaṅkhāto maggasaccappaṭivedho. Maggasaccanti maggasaccappaṭivedhañāṇaṃ.
၁၅. ပုန အပရေန ပရိယာယေန သစ္စာနိ စ သစ္စပ္ပဋိဝေဓဉ္စ ဒသ္သေန္တော သစ္စန္တိ ကတိဟာကာရေဟိ သစ္စန္တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ယသ္မာ သဗ္ဗေပိ သဗ္ဗညုဗောဓိသတ္တာ ဗောဓိပလ္လင္ကေ နိသိန္နာ ဇရာမရဏာဒိကသ္သ ဒုက္ခသစ္စသ္သ ဇာတိအာဒိကံ သမုဒယသစ္စံ ‘‘ကိံ နု ခော’’တိ ဧသန္တိ, တထာ ဧသန္တာ စ ဇရာမရဏာဒိကသ္သ ဒုက္ခသစ္စသ္သ ဇာတိအာဒိကံ သမုဒယသစ္စံ ‘‘ပစ္စယော’’တိ ဝဝတ္ထပေန္တော ပရိဂ္ဂဏ္ဟန္တိ, တသ္မာ သာ စ ဧသနာ သော စ ပရိဂ္ဂဟော သစ္စာနံ ဧသနတ္တာ ပရိဂ္ဂဟတ္တာ စ ‘‘သစ္စ’’န္တိ ကတ္ဝာ ဧသနဋ္ဌေန ပရိဂ္ဂဟဋ္ဌေနာတိ ဝုတ္တံ။ အယဉ္စ ဝိဓိ ပစ္စေကဗုဒ္ဓာနမ္ပိ ပစ္စယပရိဂ္ဂဟေ လဗ္ဘတိယေဝ, သာဝကာနံ ပန အနုသ္သဝဝသေန ပစ္စယပရိဂ္ဂဟေ လဗ္ဘတိ။ ပဋိဝေဓဋ္ဌေနာတိ ပုဗ္ဗဘာဂေ တထာ ဧသိတာနံ ပရိဂ္ဂဟိတာနဉ္စ မဂ္ဂက္ခဏေ ဧကပဋိဝေဓဋ္ဌေန။
15. Puna aparena pariyāyena saccāni ca saccappaṭivedhañca dassento saccanti katihākārehi saccantiādimāha. Tattha yasmā sabbepi sabbaññubodhisattā bodhipallaṅke nisinnā jarāmaraṇādikassa dukkhasaccassa jātiādikaṃ samudayasaccaṃ ‘‘kiṃ nu kho’’ti esanti, tathā esantā ca jarāmaraṇādikassa dukkhasaccassa jātiādikaṃ samudayasaccaṃ ‘‘paccayo’’ti vavatthapento pariggaṇhanti, tasmā sā ca esanā so ca pariggaho saccānaṃ esanattā pariggahattā ca ‘‘sacca’’nti katvā esanaṭṭhena pariggahaṭṭhenāti vuttaṃ. Ayañca vidhi paccekabuddhānampi paccayapariggahe labbhatiyeva, sāvakānaṃ pana anussavavasena paccayapariggahe labbhati. Paṭivedhaṭṭhenāti pubbabhāge tathā esitānaṃ pariggahitānañca maggakkhaṇe ekapaṭivedhaṭṭhena.
ကိံနိဒာနန္တိအာဒီသု နိဒာနာဒီနိ သဗ္ဗာနိ ကာရဏဝေဝစနာနိ။ ကာရဏဉ္ဟိ ယသ္မာ ဖလံ နိဒေတိ ‘‘ဟန္ဒ နံ ဂဏ္ဟထာ’’တိ အပ္ပေတိ ဝိယ, တသ္မာ ‘‘နိဒာန’’န္တိ ဝုစ္စတိ။ ယသ္မာ ဖလံ တတော သမုဒေတိ, ဇာယတိ, ပဘဝတိ; တသ္မာ သမုဒယော, ဇာတိ, ပဘဝောတိ ဝုစ္စတိ။ အယံ ပနေတ္ထ အတ္ထော – ကိံ နိဒာနံ ဧတသ္သာတိ ကိံနိဒာနံ။ ကော သမုဒယော ဧတသ္သာတိ ကိံသမုဒယံ။ ကာ ဇာတိ ဧတသ္သာတိ ကိံဇာတိကံ။ ကော ပဘဝော ဧတသ္သာတိ ကိံပဘဝံ။ ယသ္မာ ပန တသ္သ ဇာတိ ယထာဝုတ္တေန အတ္ထေန နိဒာနဉ္စေဝ သမုဒယော စ ဇာတိ စ ပဘဝော စ, တသ္မာ ဇာတိနိဒာနန္တိအာဒိမာဟ။ ဇရာမရဏန္တိ ဒုက္ခသစ္စံ။ ဇရာမရဏသမုဒယန္တိ တသ္သ ပစ္စယံ သမုဒယသစ္စံ။ ဇရာမရဏနိရောဓန္တိ နိရောဓသစ္စံ။ ဇရာမရဏနိရောဓဂာမိနိံ ပဋိပဒန္တိ မဂ္ဂသစ္စံ။ ဣမိနာဝ နယေန သဗ္ဗပဒေသု အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။
Kiṃnidānantiādīsu nidānādīni sabbāni kāraṇavevacanāni. Kāraṇañhi yasmā phalaṃ nideti ‘‘handa naṃ gaṇhathā’’ti appeti viya, tasmā ‘‘nidāna’’nti vuccati. Yasmā phalaṃ tato samudeti, jāyati, pabhavati; tasmā samudayo, jāti, pabhavoti vuccati. Ayaṃ panettha attho – kiṃ nidānaṃ etassāti kiṃnidānaṃ. Ko samudayo etassāti kiṃsamudayaṃ. Kā jāti etassāti kiṃjātikaṃ. Ko pabhavo etassāti kiṃpabhavaṃ. Yasmā pana tassa jāti yathāvuttena atthena nidānañceva samudayo ca jāti ca pabhavo ca, tasmā jātinidānantiādimāha. Jarāmaraṇanti dukkhasaccaṃ. Jarāmaraṇasamudayanti tassa paccayaṃ samudayasaccaṃ. Jarāmaraṇanirodhanti nirodhasaccaṃ. Jarāmaraṇanirodhagāminiṃ paṭipadanti maggasaccaṃ. Imināva nayena sabbapadesu attho veditabbo.
၁၆. နိရောဓပ္ပဇာနနာတိ အာရမ္မဏကရဏေန နိရောဓသ္သ ပဇာနနာ။ ဇာတိ သိယာ ဒုက္ခသစ္စံ, သိယာ သမုဒယသစ္စန္တိ ဘဝပစ္စယာ ပညာယနဋ္ဌေန ဒုက္ခသစ္စံ , ဇရာမရဏသ္သ ပစ္စယဋ္ဌေန သမုဒယသစ္စံ။ ဧသ နယော သေသေသုပိ။ အဝိဇ္ဇာ သိယာ ဒုက္ခသစ္စန္တိ ပန အာသဝသမုဒယာ အဝိဇ္ဇာသမုဒယဋ္ဌေနာတိ။
16.Nirodhappajānanāti ārammaṇakaraṇena nirodhassa pajānanā. Jāti siyā dukkhasaccaṃ, siyā samudayasaccanti bhavapaccayā paññāyanaṭṭhena dukkhasaccaṃ , jarāmaraṇassa paccayaṭṭhena samudayasaccaṃ. Esa nayo sesesupi. Avijjā siyā dukkhasaccanti pana āsavasamudayā avijjāsamudayaṭṭhenāti.
သစ္စကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Saccakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂပာဠိ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ၃. ဒုတိယသုတ္တန္တနိဒ္ဒေသော • 3. Dutiyasuttantaniddeso
