| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
೩. ದುತಿಯಸುತ್ತನ್ತನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
3. Dutiyasuttantaniddesavaṇṇanā
೧೪. ಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿವೇಧಞಾಣಯೋಜನಕ್ಕಮೇ ಚ ಅಯಂ ರೂಪಸ್ಸ ಅಸ್ಸಾದೋತಿ ಪಹಾನಪ್ಪಟಿವೇಧೋತಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ‘‘ಅಯಂ ತಣ್ಹಾಸಮ್ಪಯುತ್ತೋ ರೂಪಸ್ಸ ಅಸ್ಸಾದೋ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಸಮುದಯಪ್ಪಹಾನಸಙ್ಖಾತೋ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿವೇಧೋ। ಸಮುದಯಸಚ್ಚನ್ತಿ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿವೇಧಞಾಣಂ। ಅರಿಯಸಚ್ಚಾರಮ್ಮಣಞಾಣಮ್ಪಿ ಹಿ ‘‘ಯೇ ಕೇಚಿ ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಚತೂಸು ಅರಿಯಸಚ್ಚೇಸು ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀ’’ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೩೦೦) ವಿಯ ‘‘ಸಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಯಂ ರೂಪಸ್ಸ ಆದೀನವೋತಿ ಪರಿಞ್ಞಾಪಟಿವೇಧೋತಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ‘‘ಅಯಂ ರೂಪಸ್ಸ ಆದೀನವೋ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ದುಕ್ಖಪರಿಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾತೋ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿವೇಧೋ। ದುಕ್ಖಸಚ್ಚನ್ತಿ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿವೇಧಞಾಣಂ। ಇದಂ ರೂಪಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣನ್ತಿ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಪಟಿವೇಧೋತಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ‘‘ಇದಂ ರೂಪಸ್ಸ ನಿಸ್ಸರಣ’’ನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ನಿರೋಧಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಸಙ್ಖಾತೋ ನಿರೋಧಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿವೇಧೋ। ನಿರೋಧಸಚ್ಚನ್ತಿ ನಿರೋಧಸಚ್ಚಾರಮ್ಮಣಂ ನಿರೋಧಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿವೇಧಞಾಣಂ । ಯಾ ಇಮೇಸು ತೀಸು ಠಾನೇಸೂತಿ ಇಮೇಸು ಯಥಾವುತ್ತೇಸು ತೀಸು ಸಮುದಯದುಕ್ಖನಿರೋಧೇಸು ಪಟಿವೇಧವಸೇನ ಪವತ್ತಾ ಯಾ ದಿಟ್ಠಿ ಯೋ ಸಙ್ಕಪ್ಪೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಭಾವನಾಪಟಿವೇಧೋತಿ ಅಯಂ ಮಗ್ಗಭಾವನಾಸಙ್ಖಾತೋ ಮಗ್ಗಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿವೇಧೋ। ಮಗ್ಗಸಚ್ಚನ್ತಿ ಮಗ್ಗಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿವೇಧಞಾಣಂ।
14. Saccappaṭivedhañāṇayojanakkame ca ayaṃ rūpassa assādoti pahānappaṭivedhoti pubbabhāge ‘‘ayaṃ taṇhāsampayutto rūpassa assādo’’ti ñatvā maggakkhaṇe samudayappahānasaṅkhāto samudayasaccappaṭivedho. Samudayasaccanti samudayasaccappaṭivedhañāṇaṃ. Ariyasaccārammaṇañāṇampi hi ‘‘ye keci kusalā dhammā, sabbe te catūsu ariyasaccesu saṅgahaṃ gacchantī’’tiādīsu (ma. ni. 1.300) viya ‘‘sacca’’nti vuccati. Ayaṃ rūpassa ādīnavoti pariññāpaṭivedhoti pubbabhāge ‘‘ayaṃ rūpassa ādīnavo’’ti ñatvā maggakkhaṇe dukkhapariññāsaṅkhāto dukkhasaccappaṭivedho. Dukkhasaccanti dukkhasaccappaṭivedhañāṇaṃ. Idaṃ rūpassa nissaraṇanti sacchikiriyāpaṭivedhoti pubbabhāge ‘‘idaṃ rūpassa nissaraṇa’’nti ñatvā maggakkhaṇe nirodhasacchikiriyāsaṅkhāto nirodhasaccappaṭivedho. Nirodhasaccanti nirodhasaccārammaṇaṃ nirodhasaccappaṭivedhañāṇaṃ . Yā imesu tīsu ṭhānesūti imesu yathāvuttesu tīsu samudayadukkhanirodhesu paṭivedhavasena pavattā yā diṭṭhi yo saṅkappoti yojanā. Bhāvanāpaṭivedhoti ayaṃ maggabhāvanāsaṅkhāto maggasaccappaṭivedho. Maggasaccanti maggasaccappaṭivedhañāṇaṃ.
೧೫. ಪುನ ಅಪರೇನ ಪರಿಯಾಯೇನ ಸಚ್ಚಾನಿ ಚ ಸಚ್ಚಪ್ಪಟಿವೇಧಞ್ಚ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸಚ್ಚನ್ತಿ ಕತಿಹಾಕಾರೇಹಿ ಸಚ್ಚನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬೋಧಿಸತ್ತಾ ಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕೇ ನಿಸಿನ್ನಾ ಜರಾಮರಣಾದಿಕಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಸ್ಸ ಜಾತಿಆದಿಕಂ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಂ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ’’ತಿ ಏಸನ್ತಿ, ತಥಾ ಏಸನ್ತಾ ಚ ಜರಾಮರಣಾದಿಕಸ್ಸ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಸ್ಸ ಜಾತಿಆದಿಕಂ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಂ ‘‘ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ ವವತ್ಥಪೇನ್ತೋ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಾ ಚ ಏಸನಾ ಸೋ ಚ ಪರಿಗ್ಗಹೋ ಸಚ್ಚಾನಂ ಏಸನತ್ತಾ ಪರಿಗ್ಗಹತ್ತಾ ಚ ‘‘ಸಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ಏಸನಟ್ಠೇನ ಪರಿಗ್ಗಹಟ್ಠೇನಾತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಯಞ್ಚ ವಿಧಿ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾನಮ್ಪಿ ಪಚ್ಚಯಪರಿಗ್ಗಹೇ ಲಬ್ಭತಿಯೇವ, ಸಾವಕಾನಂ ಪನ ಅನುಸ್ಸವವಸೇನ ಪಚ್ಚಯಪರಿಗ್ಗಹೇ ಲಬ್ಭತಿ। ಪಟಿವೇಧಟ್ಠೇನಾತಿ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ತಥಾ ಏಸಿತಾನಂ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಾನಞ್ಚ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಏಕಪಟಿವೇಧಟ್ಠೇನ।
15. Puna aparena pariyāyena saccāni ca saccappaṭivedhañca dassento saccanti katihākārehi saccantiādimāha. Tattha yasmā sabbepi sabbaññubodhisattā bodhipallaṅke nisinnā jarāmaraṇādikassa dukkhasaccassa jātiādikaṃ samudayasaccaṃ ‘‘kiṃ nu kho’’ti esanti, tathā esantā ca jarāmaraṇādikassa dukkhasaccassa jātiādikaṃ samudayasaccaṃ ‘‘paccayo’’ti vavatthapento pariggaṇhanti, tasmā sā ca esanā so ca pariggaho saccānaṃ esanattā pariggahattā ca ‘‘sacca’’nti katvā esanaṭṭhena pariggahaṭṭhenāti vuttaṃ. Ayañca vidhi paccekabuddhānampi paccayapariggahe labbhatiyeva, sāvakānaṃ pana anussavavasena paccayapariggahe labbhati. Paṭivedhaṭṭhenāti pubbabhāge tathā esitānaṃ pariggahitānañca maggakkhaṇe ekapaṭivedhaṭṭhena.
ಕಿಂನಿದಾನನ್ತಿಆದೀಸು ನಿದಾನಾದೀನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ ಕಾರಣವೇವಚನಾನಿ। ಕಾರಣಞ್ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ಫಲಂ ನಿದೇತಿ ‘‘ಹನ್ದ ನಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಅಪ್ಪೇತಿ ವಿಯ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ನಿದಾನ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಫಲಂ ತತೋ ಸಮುದೇತಿ, ಜಾಯತಿ, ಪಭವತಿ; ತಸ್ಮಾ ಸಮುದಯೋ, ಜಾತಿ, ಪಭವೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ಕಿಂ ನಿದಾನಂ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಕಿಂನಿದಾನಂ। ಕೋ ಸಮುದಯೋ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಕಿಂಸಮುದಯಂ। ಕಾ ಜಾತಿ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಕಿಂಜಾತಿಕಂ। ಕೋ ಪಭವೋ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಕಿಂಪಭವಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತಸ್ಸ ಜಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತೇನ ಅತ್ಥೇನ ನಿದಾನಞ್ಚೇವ ಸಮುದಯೋ ಚ ಜಾತಿ ಚ ಪಭವೋ ಚ, ತಸ್ಮಾ ಜಾತಿನಿದಾನನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ಜರಾಮರಣನ್ತಿ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಂ। ಜರಾಮರಣಸಮುದಯನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಂ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಂ। ಜರಾಮರಣನಿರೋಧನ್ತಿ ನಿರೋಧಸಚ್ಚಂ। ಜರಾಮರಣನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಂ ಪಟಿಪದನ್ತಿ ಮಗ್ಗಸಚ್ಚಂ। ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಸಬ್ಬಪದೇಸು ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Kiṃnidānantiādīsu nidānādīni sabbāni kāraṇavevacanāni. Kāraṇañhi yasmā phalaṃ nideti ‘‘handa naṃ gaṇhathā’’ti appeti viya, tasmā ‘‘nidāna’’nti vuccati. Yasmā phalaṃ tato samudeti, jāyati, pabhavati; tasmā samudayo, jāti, pabhavoti vuccati. Ayaṃ panettha attho – kiṃ nidānaṃ etassāti kiṃnidānaṃ. Ko samudayo etassāti kiṃsamudayaṃ. Kā jāti etassāti kiṃjātikaṃ. Ko pabhavo etassāti kiṃpabhavaṃ. Yasmā pana tassa jāti yathāvuttena atthena nidānañceva samudayo ca jāti ca pabhavo ca, tasmā jātinidānantiādimāha. Jarāmaraṇanti dukkhasaccaṃ. Jarāmaraṇasamudayanti tassa paccayaṃ samudayasaccaṃ. Jarāmaraṇanirodhanti nirodhasaccaṃ. Jarāmaraṇanirodhagāminiṃ paṭipadanti maggasaccaṃ. Imināva nayena sabbapadesu attho veditabbo.
೧೬. ನಿರೋಧಪ್ಪಜಾನನಾತಿ ಆರಮ್ಮಣಕರಣೇನ ನಿರೋಧಸ್ಸ ಪಜಾನನಾ। ಜಾತಿ ಸಿಯಾ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಂ, ಸಿಯಾ ಸಮುದಯಸಚ್ಚನ್ತಿ ಭವಪಚ್ಚಯಾ ಪಞ್ಞಾಯನಟ್ಠೇನ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚಂ , ಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಟ್ಠೇನ ಸಮುದಯಸಚ್ಚಂ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ಅವಿಜ್ಜಾ ಸಿಯಾ ದುಕ್ಖಸಚ್ಚನ್ತಿ ಪನ ಆಸವಸಮುದಯಾ ಅವಿಜ್ಜಾಸಮುದಯಟ್ಠೇನಾತಿ।
16.Nirodhappajānanāti ārammaṇakaraṇena nirodhassa pajānanā. Jāti siyā dukkhasaccaṃ, siyā samudayasaccanti bhavapaccayā paññāyanaṭṭhena dukkhasaccaṃ , jarāmaraṇassa paccayaṭṭhena samudayasaccaṃ. Esa nayo sesesupi. Avijjā siyā dukkhasaccanti pana āsavasamudayā avijjāsamudayaṭṭhenāti.
ಸಚ್ಚಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Saccakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೩. ದುತಿಯಸುತ್ತನ್ತನಿದ್ದೇಸೋ • 3. Dutiyasuttantaniddeso
