| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පටිසම්‌භිදාමග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
3. දුතියසුත්‌තන්‌තනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා
3. Dutiyasuttantaniddesavaṇṇanā
14. සච්‌චප්‌පටිවෙධඤාණයොජනක්‌කමෙ ච අයං රූපස්‌ස අස්‌සාදොති පහානප්‌පටිවෙධොති පුබ්‌බභාගෙ ‘‘අයං තණ්‌හාසම්‌පයුත්‌තො රූපස්‌ස අස්‌සාදො’’ති ඤත්‌වා මග්‌ගක්‌ඛණෙ සමුදයප්‌පහානසඞ්‌ඛාතො සමුදයසච්‌චප්‌පටිවෙධො. සමුදයසච්‌චන්‌ති සමුදයසච්‌චප්‌පටිවෙධඤාණං. අරියසච්‌චාරම්‌මණඤාණම්‌පි හි ‘‘යෙ කෙචි කුසලා ධම්‌මා, සබ්‌බෙ තෙ චතූසු අරියසච්‌චෙසු සඞ්‌ගහං ගච්‌ඡන්‌තී’’තිආදීසු (ම. නි. 1.300) විය ‘‘සච්‌ච’’න්‌ති වුච්‌චති. අයං රූපස්‌ස ආදීනවොති පරිඤ්‌ඤාපටිවෙධොති පුබ්‌බභාගෙ ‘‘අයං රූපස්‌ස ආදීනවො’’ති ඤත්‌වා මග්‌ගක්‌ඛණෙ දුක්‌ඛපරිඤ්‌ඤාසඞ්‌ඛාතො දුක්‌ඛසච්‌චප්‌පටිවෙධො. දුක්‌ඛසච්‌චන්‌ති දුක්‌ඛසච්‌චප්‌පටිවෙධඤාණං. ඉදං රූපස්‌ස නිස්‌සරණන්‌ති සච්‌ඡිකිරියාපටිවෙධොති පුබ්‌බභාගෙ ‘‘ඉදං රූපස්‌ස නිස්‌සරණ’’න්‌ති ඤත්‌වා මග්‌ගක්‌ඛණෙ නිරොධසච්‌ඡිකිරියාසඞ්‌ඛාතො නිරොධසච්‌චප්‌පටිවෙධො. නිරොධසච්‌චන්‌ති නිරොධසච්‌චාරම්‌මණං නිරොධසච්‌චප්‌පටිවෙධඤාණං . යා ඉමෙසු තීසු ඨානෙසූති ඉමෙසු යථාවුත්‌තෙසු තීසු සමුදයදුක්‌ඛනිරොධෙසු පටිවෙධවසෙන පවත්‌තා යා දිට්‌ඨි යො සඞ්‌කප්‌පොති යොජනා. භාවනාපටිවෙධොති අයං මග්‌ගභාවනාසඞ්‌ඛාතො මග්‌ගසච්‌චප්‌පටිවෙධො. මග්‌ගසච්‌චන්‌ති මග්‌ගසච්‌චප්‌පටිවෙධඤාණං.
14. Saccappaṭivedhañāṇayojanakkame ca ayaṃ rūpassa assādoti pahānappaṭivedhoti pubbabhāge ‘‘ayaṃ taṇhāsampayutto rūpassa assādo’’ti ñatvā maggakkhaṇe samudayappahānasaṅkhāto samudayasaccappaṭivedho. Samudayasaccanti samudayasaccappaṭivedhañāṇaṃ. Ariyasaccārammaṇañāṇampi hi ‘‘ye keci kusalā dhammā, sabbe te catūsu ariyasaccesu saṅgahaṃ gacchantī’’tiādīsu (ma. ni. 1.300) viya ‘‘sacca’’nti vuccati. Ayaṃ rūpassa ādīnavoti pariññāpaṭivedhoti pubbabhāge ‘‘ayaṃ rūpassa ādīnavo’’ti ñatvā maggakkhaṇe dukkhapariññāsaṅkhāto dukkhasaccappaṭivedho. Dukkhasaccanti dukkhasaccappaṭivedhañāṇaṃ. Idaṃ rūpassa nissaraṇanti sacchikiriyāpaṭivedhoti pubbabhāge ‘‘idaṃ rūpassa nissaraṇa’’nti ñatvā maggakkhaṇe nirodhasacchikiriyāsaṅkhāto nirodhasaccappaṭivedho. Nirodhasaccanti nirodhasaccārammaṇaṃ nirodhasaccappaṭivedhañāṇaṃ . Yā imesu tīsu ṭhānesūti imesu yathāvuttesu tīsu samudayadukkhanirodhesu paṭivedhavasena pavattā yā diṭṭhi yo saṅkappoti yojanā. Bhāvanāpaṭivedhoti ayaṃ maggabhāvanāsaṅkhāto maggasaccappaṭivedho. Maggasaccanti maggasaccappaṭivedhañāṇaṃ.
15. පුන අපරෙන පරියායෙන සච්‌චානි ච සච්‌චප්‌පටිවෙධඤ්‌ච දස්‌සෙන්‌තො සච්‌චන්‌ති කතිහාකාරෙහි සච්‌චන්‌තිආදිමාහ. තත්‌ථ යස්‌මා සබ්‌බෙපි සබ්‌බඤ්‌ඤුබොධිසත්‌තා බොධිපල්‌ලඞ්‌කෙ නිසින්‌නා ජරාමරණාදිකස්‌ස දුක්‌ඛසච්‌චස්‌ස ජාතිආදිකං සමුදයසච්‌චං ‘‘කිං නු ඛො’’ති එසන්‌ති, තථා එසන්‌තා ච ජරාමරණාදිකස්‌ස දුක්‌ඛසච්‌චස්‌ස ජාතිආදිකං සමුදයසච්‌චං ‘‘පච්‌චයො’’ති වවත්‌ථපෙන්‌තො පරිග්‌ගණ්‌හන්‌ති, තස්‌මා සා ච එසනා සො ච පරිග්‌ගහො සච්‌චානං එසනත්‌තා පරිග්‌ගහත්‌තා ච ‘‘සච්‌ච’’න්‌ති කත්‌වා එසනට්‌ඨෙන පරිග්‌ගහට්‌ඨෙනාති වුත්‌තං. අයඤ්‌ච විධි පච්‌චෙකබුද්‌ධානම්‌පි පච්‌චයපරිග්‌ගහෙ ලබ්‌භතියෙව, සාවකානං පන අනුස්‌සවවසෙන පච්‌චයපරිග්‌ගහෙ ලබ්‌භති. පටිවෙධට්‌ඨෙනාති පුබ්‌බභාගෙ තථා එසිතානං පරිග්‌ගහිතානඤ්‌ච මග්‌ගක්‌ඛණෙ එකපටිවෙධට්‌ඨෙන.
15. Puna aparena pariyāyena saccāni ca saccappaṭivedhañca dassento saccanti katihākārehi saccantiādimāha. Tattha yasmā sabbepi sabbaññubodhisattā bodhipallaṅke nisinnā jarāmaraṇādikassa dukkhasaccassa jātiādikaṃ samudayasaccaṃ ‘‘kiṃ nu kho’’ti esanti, tathā esantā ca jarāmaraṇādikassa dukkhasaccassa jātiādikaṃ samudayasaccaṃ ‘‘paccayo’’ti vavatthapento pariggaṇhanti, tasmā sā ca esanā so ca pariggaho saccānaṃ esanattā pariggahattā ca ‘‘sacca’’nti katvā esanaṭṭhena pariggahaṭṭhenāti vuttaṃ. Ayañca vidhi paccekabuddhānampi paccayapariggahe labbhatiyeva, sāvakānaṃ pana anussavavasena paccayapariggahe labbhati. Paṭivedhaṭṭhenāti pubbabhāge tathā esitānaṃ pariggahitānañca maggakkhaṇe ekapaṭivedhaṭṭhena.
කිංනිදානන්‌තිආදීසු නිදානාදීනි සබ්‌බානි කාරණවෙවචනානි. කාරණඤ්‌හි යස්‌මා ඵලං නිදෙති ‘‘හන්‌ද නං ගණ්‌හථා’’ති අප්‌පෙති විය, තස්‌මා ‘‘නිදාන’’න්‌ති වුච්‌චති. යස්‌මා ඵලං තතො සමුදෙති, ජායති, පභවති; තස්‌මා සමුදයො, ජාති, පභවොති වුච්‌චති. අයං පනෙත්‌ථ අත්‌ථො – කිං නිදානං එතස්‌සාති කිංනිදානං. කො සමුදයො එතස්‌සාති කිංසමුදයං. කා ජාති එතස්‌සාති කිංජාතිකං. කො පභවො එතස්‌සාති කිංපභවං. යස්‌මා පන තස්‌ස ජාති යථාවුත්‌තෙන අත්‌ථෙන නිදානඤ්‌චෙව සමුදයො ච ජාති ච පභවො ච, තස්‌මා ජාතිනිදානන්‌තිආදිමාහ. ජරාමරණන්‌ති දුක්‌ඛසච්‌චං. ජරාමරණසමුදයන්‌ති තස්‌ස පච්‌චයං සමුදයසච්‌චං. ජරාමරණනිරොධන්‌ති නිරොධසච්‌චං. ජරාමරණනිරොධගාමිනිං පටිපදන්‌ති මග්‌ගසච්‌චං. ඉමිනාව නයෙන සබ්‌බපදෙසු අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො.
Kiṃnidānantiādīsu nidānādīni sabbāni kāraṇavevacanāni. Kāraṇañhi yasmā phalaṃ nideti ‘‘handa naṃ gaṇhathā’’ti appeti viya, tasmā ‘‘nidāna’’nti vuccati. Yasmā phalaṃ tato samudeti, jāyati, pabhavati; tasmā samudayo, jāti, pabhavoti vuccati. Ayaṃ panettha attho – kiṃ nidānaṃ etassāti kiṃnidānaṃ. Ko samudayo etassāti kiṃsamudayaṃ. Kā jāti etassāti kiṃjātikaṃ. Ko pabhavo etassāti kiṃpabhavaṃ. Yasmā pana tassa jāti yathāvuttena atthena nidānañceva samudayo ca jāti ca pabhavo ca, tasmā jātinidānantiādimāha. Jarāmaraṇanti dukkhasaccaṃ. Jarāmaraṇasamudayanti tassa paccayaṃ samudayasaccaṃ. Jarāmaraṇanirodhanti nirodhasaccaṃ. Jarāmaraṇanirodhagāminiṃ paṭipadanti maggasaccaṃ. Imināva nayena sabbapadesu attho veditabbo.
16. නිරොධප්‌පජානනාති ආරම්‌මණකරණෙන නිරොධස්‌ස පජානනා. ජාති සියා දුක්‌ඛසච්‌චං, සියා සමුදයසච්‌චන්‌ති භවපච්‌චයා පඤ්‌ඤායනට්‌ඨෙන දුක්‌ඛසච්‌චං , ජරාමරණස්‌ස පච්‌චයට්‌ඨෙන සමුදයසච්‌චං. එස නයො සෙසෙසුපි. අවිජ්‌ජා සියා දුක්‌ඛසච්‌චන්‌ති පන ආසවසමුදයා අවිජ්‌ජාසමුදයට්‌ඨෙනාති.
16.Nirodhappajānanāti ārammaṇakaraṇena nirodhassa pajānanā. Jāti siyā dukkhasaccaṃ, siyā samudayasaccanti bhavapaccayā paññāyanaṭṭhena dukkhasaccaṃ , jarāmaraṇassa paccayaṭṭhena samudayasaccaṃ. Esa nayo sesesupi. Avijjā siyā dukkhasaccanti pana āsavasamudayā avijjāsamudayaṭṭhenāti.
සච්‌චකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Saccakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / පටිසම්‌භිදාමග්‌ගපාළි • Paṭisambhidāmaggapāḷi / 3. දුතියසුත්‌තන්‌තනිද්‌දෙසො • 3. Dutiyasuttantaniddeso
