| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
੩. ਦੁਤਿਯਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
3. Dutiyasuttantaniddesavaṇṇanā
੧੪. ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧਞਾਣਯੋਜਨਕ੍ਕਮੇ ਚ ਅਯਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋਤਿ ਪਹਾਨਪ੍ਪਟਿવੇਧੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ‘‘ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦੋ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਮੁਦਯਪ੍ਪਹਾਨਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧੋ। ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧਞਾਣਂ। ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਞਾਣਮ੍ਪਿ ਹਿ ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਚਤੂਸੁ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇਸੁ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੩੦੦) વਿਯ ‘‘ਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਯਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਆਦੀਨવੋਤਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਟਿવੇਧੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ‘‘ਅਯਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਆਦੀਨવੋ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਦੁਕ੍ਖਪਰਿਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧੋ। ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧਞਾਣਂ। ਇਦਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਨ੍ਤਿ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਟਿવੇਧੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ‘‘ਇਦਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧੋ। ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਂ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧਞਾਣਂ । ਯਾ ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੂਤਿ ਇਮੇਸੁ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਸਮੁਦਯਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੇਸੁ ਪਟਿવੇਧવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਾ ਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਯੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਭਾવਨਾਪਟਿવੇਧੋਤਿ ਅਯਂ ਮਗ੍ਗਭਾવਨਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧੋ। ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧਞਾਣਂ।
14. Saccappaṭivedhañāṇayojanakkame ca ayaṃ rūpassa assādoti pahānappaṭivedhoti pubbabhāge ‘‘ayaṃ taṇhāsampayutto rūpassa assādo’’ti ñatvā maggakkhaṇe samudayappahānasaṅkhāto samudayasaccappaṭivedho. Samudayasaccanti samudayasaccappaṭivedhañāṇaṃ. Ariyasaccārammaṇañāṇampi hi ‘‘ye keci kusalā dhammā, sabbe te catūsu ariyasaccesu saṅgahaṃ gacchantī’’tiādīsu (ma. ni. 1.300) viya ‘‘sacca’’nti vuccati. Ayaṃ rūpassa ādīnavoti pariññāpaṭivedhoti pubbabhāge ‘‘ayaṃ rūpassa ādīnavo’’ti ñatvā maggakkhaṇe dukkhapariññāsaṅkhāto dukkhasaccappaṭivedho. Dukkhasaccanti dukkhasaccappaṭivedhañāṇaṃ. Idaṃ rūpassa nissaraṇanti sacchikiriyāpaṭivedhoti pubbabhāge ‘‘idaṃ rūpassa nissaraṇa’’nti ñatvā maggakkhaṇe nirodhasacchikiriyāsaṅkhāto nirodhasaccappaṭivedho. Nirodhasaccanti nirodhasaccārammaṇaṃ nirodhasaccappaṭivedhañāṇaṃ . Yā imesu tīsu ṭhānesūti imesu yathāvuttesu tīsu samudayadukkhanirodhesu paṭivedhavasena pavattā yā diṭṭhi yo saṅkappoti yojanā. Bhāvanāpaṭivedhoti ayaṃ maggabhāvanāsaṅkhāto maggasaccappaṭivedho. Maggasaccanti maggasaccappaṭivedhañāṇaṃ.
੧੫. ਪੁਨ ਅਪਰੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਚ ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਕਤਿਹਾਕਾਰੇਹਿ ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਜਰਾਮਰਣਾਦਿਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਜਾਤਿਆਦਿਕਂ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ ਏਸਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਏਸਨ੍ਤਾ ਚ ਜਰਾਮਰਣਾਦਿਕਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਸ੍ਸ ਜਾਤਿਆਦਿਕਂ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ‘‘ਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ વવਤ੍ਥਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਚ ਏਸਨਾ ਸੋ ਚ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਏਸਨਤ੍ਤਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹਤ੍ਤਾ ਚ ‘‘ਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਏਸਨਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠੇਨਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਯਞ੍ਚ વਿਧਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇવ, ਸਾવਕਾਨਂ ਪਨ ਅਨੁਸ੍ਸવવਸੇਨ ਪਚ੍ਚਯਪਰਿਗ੍ਗਹੇ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਪਟਿવੇਧਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਤਥਾ ਏਸਿਤਾਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਏਕਪਟਿવੇਧਟ੍ਠੇਨ।
15. Puna aparena pariyāyena saccāni ca saccappaṭivedhañca dassento saccanti katihākārehi saccantiādimāha. Tattha yasmā sabbepi sabbaññubodhisattā bodhipallaṅke nisinnā jarāmaraṇādikassa dukkhasaccassa jātiādikaṃ samudayasaccaṃ ‘‘kiṃ nu kho’’ti esanti, tathā esantā ca jarāmaraṇādikassa dukkhasaccassa jātiādikaṃ samudayasaccaṃ ‘‘paccayo’’ti vavatthapento pariggaṇhanti, tasmā sā ca esanā so ca pariggaho saccānaṃ esanattā pariggahattā ca ‘‘sacca’’nti katvā esanaṭṭhena pariggahaṭṭhenāti vuttaṃ. Ayañca vidhi paccekabuddhānampi paccayapariggahe labbhatiyeva, sāvakānaṃ pana anussavavasena paccayapariggahe labbhati. Paṭivedhaṭṭhenāti pubbabhāge tathā esitānaṃ pariggahitānañca maggakkhaṇe ekapaṭivedhaṭṭhena.
ਕਿਂਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਨਿਦਾਨਾਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਕਾਰਣવੇવਚਨਾਨਿ। ਕਾਰਣਞ੍ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਫਲਂ ਨਿਦੇਤਿ ‘‘ਹਨ੍ਦ ਨਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਅਪ੍ਪੇਤਿ વਿਯ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨਿਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਫਲਂ ਤਤੋ ਸਮੁਦੇਤਿ, ਜਾਯਤਿ, ਪਭવਤਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਸਮੁਦਯੋ, ਜਾਤਿ, ਪਭવੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਕਿਂ ਨਿਦਾਨਂ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂਨਿਦਾਨਂ। ਕੋ ਸਮੁਦਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂਸਮੁਦਯਂ। ਕਾ ਜਾਤਿ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂਜਾਤਿਕਂ। ਕੋ ਪਭવੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂਪਭવਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਨਿਦਾਨਞ੍ਚੇવ ਸਮੁਦਯੋ ਚ ਜਾਤਿ ਚ ਪਭવੋ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਜਾਤਿਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਜਰਾਮਰਣਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ। ਜਰਾਮਰਣਸਮੁਦਯਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਂ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ। ਜਰਾਮਰਣਨਿਰੋਧਨ੍ਤਿ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ। ਜਰਾਮਰਣਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ। ਇਮਿਨਾવ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Kiṃnidānantiādīsu nidānādīni sabbāni kāraṇavevacanāni. Kāraṇañhi yasmā phalaṃ nideti ‘‘handa naṃ gaṇhathā’’ti appeti viya, tasmā ‘‘nidāna’’nti vuccati. Yasmā phalaṃ tato samudeti, jāyati, pabhavati; tasmā samudayo, jāti, pabhavoti vuccati. Ayaṃ panettha attho – kiṃ nidānaṃ etassāti kiṃnidānaṃ. Ko samudayo etassāti kiṃsamudayaṃ. Kā jāti etassāti kiṃjātikaṃ. Ko pabhavo etassāti kiṃpabhavaṃ. Yasmā pana tassa jāti yathāvuttena atthena nidānañceva samudayo ca jāti ca pabhavo ca, tasmā jātinidānantiādimāha. Jarāmaraṇanti dukkhasaccaṃ. Jarāmaraṇasamudayanti tassa paccayaṃ samudayasaccaṃ. Jarāmaraṇanirodhanti nirodhasaccaṃ. Jarāmaraṇanirodhagāminiṃ paṭipadanti maggasaccaṃ. Imināva nayena sabbapadesu attho veditabbo.
੧੬. ਨਿਰੋਧਪ੍ਪਜਾਨਨਾਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਕਰਣੇਨ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਪਜਾਨਨਾ। ਜਾਤਿ ਸਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ, ਸਿਯਾ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਭવਪਚ੍ਚਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯਨਟ੍ਠੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ , ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੇਨ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ। ਅવਿਜ੍ਜਾ ਸਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਨ ਆਸવਸਮੁਦਯਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਸਮੁਦਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ।
16.Nirodhappajānanāti ārammaṇakaraṇena nirodhassa pajānanā. Jāti siyā dukkhasaccaṃ, siyā samudayasaccanti bhavapaccayā paññāyanaṭṭhena dukkhasaccaṃ , jarāmaraṇassa paccayaṭṭhena samudayasaccaṃ. Esa nayo sesesupi. Avijjā siyā dukkhasaccanti pana āsavasamudayā avijjāsamudayaṭṭhenāti.
ਸਚ੍ਚਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Saccakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ੩. ਦੁਤਿਯਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੋ • 3. Dutiyasuttantaniddeso
