| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पटिसम्भिदामग्गपाळि • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
३. दुतियसुत्तन्तनिद्देसो
3. Dutiyasuttantaniddeso
१४. यं रूपं पटिच्च उप्पज्जति सुखं सोमनस्सं, अयं रूपस्स अस्सादोति – पहानप्पटिवेधो समुदयसच्चं। यं रूपं अनिच्चं तं दुक्खं विपरिणामधम्मं, अयं रूपस्स आदीनवोति – परिञ्ञापटिवेधो दुक्खसच्चं। यो रूपस्मिं छन्दरागविनयो छन्दरागप्पहानं, इदं रूपस्स निस्सरणन्ति – सच्छिकिरियापटिवेधो निरोधसच्चं। या इमेसु तीसु ठानेसु दिट्ठि सङ्कप्पो वाचा कम्मन्तो आजीवो वायामो सति समाधि – भावनापटिवेधो मग्गसच्चं।
14. Yaṃ rūpaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ rūpassa assādoti – pahānappaṭivedho samudayasaccaṃ. Yaṃ rūpaṃ aniccaṃ taṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, ayaṃ rūpassa ādīnavoti – pariññāpaṭivedho dukkhasaccaṃ. Yo rūpasmiṃ chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ rūpassa nissaraṇanti – sacchikiriyāpaṭivedho nirodhasaccaṃ. Yā imesu tīsu ṭhānesu diṭṭhi saṅkappo vācā kammanto ājīvo vāyāmo sati samādhi – bhāvanāpaṭivedho maggasaccaṃ.
यं वेदनं पटिच्च…पे॰… यं सञ्ञं पटिच्च… यं सङ्खारे पटिच्च… यं विञ्ञाणं पटिच्च उप्पज्जति सुखं सोमनस्सं, अयं विञ्ञाणस्स अस्सादोति – पहानप्पटिवेधो समुदयसच्चं। यं विञ्ञाणं अनिच्चं तं दुक्खं विपरिणामधम्मं, अयं विञ्ञाणस्स आदीनवोति – परिञ्ञापटिवेधो दुक्खसच्चं। यो विञ्ञाणस्मिं छन्दरागविनयो छन्दरागप्पहानं, इदं विञ्ञाणस्स निस्सरणन्ति – सच्छिकिरियापटिवेधो निरोधसच्चं। या इमेसु तीसु ठानेसु दिट्ठि सङ्कप्पो वाचा कम्मन्तो आजीवो वायामो सति समाधि – भावनापटिवेधो मग्गसच्चं।
Yaṃ vedanaṃ paṭicca…pe… yaṃ saññaṃ paṭicca… yaṃ saṅkhāre paṭicca… yaṃ viññāṇaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ viññāṇassa assādoti – pahānappaṭivedho samudayasaccaṃ. Yaṃ viññāṇaṃ aniccaṃ taṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, ayaṃ viññāṇassa ādīnavoti – pariññāpaṭivedho dukkhasaccaṃ. Yo viññāṇasmiṃ chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ viññāṇassa nissaraṇanti – sacchikiriyāpaṭivedho nirodhasaccaṃ. Yā imesu tīsu ṭhānesu diṭṭhi saṅkappo vācā kammanto ājīvo vāyāmo sati samādhi – bhāvanāpaṭivedho maggasaccaṃ.
१५. सच्चन्ति कतिहाकारेहि सच्चं? एसनट्ठेन , परिग्गहट्ठेन, पटिवेधट्ठेन। कथं एसनट्ठेन सच्चं? जरामरणं किंनिदानं, किंसमुदयं, किंजातिकं, किंपभवन्ति – एवं एसनट्ठेन सच्चं। जरामरणं जातिनिदानं, जातिसमुदयं, जातिजातिकं, जातिप्पभवन्ति – एवं परिग्गहट्ठेन सच्चं। जरामरणञ्च पजानाति, जरामरणसमुदयञ्च पजानाति, जरामरणनिरोधञ्च पजानाति, जरामरणनिरोधगामिनिं पटिपदञ्च पजानाति – एवं पटिवेधट्ठेन सच्चं।
15.Saccanti katihākārehi saccaṃ? Esanaṭṭhena , pariggahaṭṭhena, paṭivedhaṭṭhena. Kathaṃ esanaṭṭhena saccaṃ? Jarāmaraṇaṃ kiṃnidānaṃ, kiṃsamudayaṃ, kiṃjātikaṃ, kiṃpabhavanti – evaṃ esanaṭṭhena saccaṃ. Jarāmaraṇaṃ jātinidānaṃ, jātisamudayaṃ, jātijātikaṃ, jātippabhavanti – evaṃ pariggahaṭṭhena saccaṃ. Jarāmaraṇañca pajānāti, jarāmaraṇasamudayañca pajānāti, jarāmaraṇanirodhañca pajānāti, jarāmaraṇanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – evaṃ paṭivedhaṭṭhena saccaṃ.
जाति किंनिदाना, किंसमुदया, किंजातिका, किंपभवाति – एवं एसनट्ठेन सच्चं। जाति भवनिदाना, भवसमुदया, भवजातिका, भवप्पभवाति – एवं परिग्गहट्ठेन सच्चं। जातिञ्च पजानाति, जातिसमुदयञ्च पजानाति, जातिनिरोधञ्च पजानाति, जातिनिरोधगामिनिं पटिपदञ्च पजानाति – एवं पटिवेधट्ठेन सच्चं।
Jāti kiṃnidānā, kiṃsamudayā, kiṃjātikā, kiṃpabhavāti – evaṃ esanaṭṭhena saccaṃ. Jāti bhavanidānā, bhavasamudayā, bhavajātikā, bhavappabhavāti – evaṃ pariggahaṭṭhena saccaṃ. Jātiñca pajānāti, jātisamudayañca pajānāti, jātinirodhañca pajānāti, jātinirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – evaṃ paṭivedhaṭṭhena saccaṃ.
भवो किंनिदानो, किंसमुदयो, किंजातिको, किंपभवोति – एवं एसनट्ठेन सच्चं । भवो उपादाननिदानो, उपादानसमुदयो, उपादानजातिको, उपादानप्पभवोति – एवं परिग्गहट्ठेन सच्चं। भवं च पजानाति, भवसमुदयञ्च पजानाति, भवनिरोधञ्च पजानाति, भवनिरोधगामिनिं पटिपदञ्च पजानाति – एवं पटिवेधट्ठेन सच्चं।
Bhavo kiṃnidāno, kiṃsamudayo, kiṃjātiko, kiṃpabhavoti – evaṃ esanaṭṭhena saccaṃ . Bhavo upādānanidāno, upādānasamudayo, upādānajātiko, upādānappabhavoti – evaṃ pariggahaṭṭhena saccaṃ. Bhavaṃ ca pajānāti, bhavasamudayañca pajānāti, bhavanirodhañca pajānāti, bhavanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – evaṃ paṭivedhaṭṭhena saccaṃ.
उपादानं किंनिदानं, किंसमुदयं, किंजातिकं, किंपभवन्ति – एवं एसनट्ठेन सच्चं। उपादानं तण्हानिदानं, तण्हासमुदयं, तण्हाजातिकं, तण्हापभवन्ति – एवं परिग्गहट्ठेन सच्चं। उपादानञ्च पजानाति, उपादानसमुदयञ्च पजानाति, उपादाननिरोधञ्च पजानाति उपादाननिरोधगामिनिं पटिपदञ्च पजानाति – एवं पटिवेधट्ठेन सच्चं।
Upādānaṃ kiṃnidānaṃ, kiṃsamudayaṃ, kiṃjātikaṃ, kiṃpabhavanti – evaṃ esanaṭṭhena saccaṃ. Upādānaṃ taṇhānidānaṃ, taṇhāsamudayaṃ, taṇhājātikaṃ, taṇhāpabhavanti – evaṃ pariggahaṭṭhena saccaṃ. Upādānañca pajānāti, upādānasamudayañca pajānāti, upādānanirodhañca pajānāti upādānanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – evaṃ paṭivedhaṭṭhena saccaṃ.
तण्हा किंनिदाना, किंसमुदया, किंजातिका, किंपभवाति – एवं एसनट्ठेन सच्चं। तण्हा वेदनानिदाना, वेदनासमुदया, वेदनाजातिका, वेदनापभवाति – एवं परिग्गहट्ठेन सच्चं। तण्हञ्च पजानाति, तण्हासमुदयञ्च पजानाति, तण्हानिरोधञ्च पजानाति, तण्हानिरोधगामिनिं पटिपदञ्च पजानाति – एवं पटिवेधट्ठेन सच्चं।
Taṇhā kiṃnidānā, kiṃsamudayā, kiṃjātikā, kiṃpabhavāti – evaṃ esanaṭṭhena saccaṃ. Taṇhā vedanānidānā, vedanāsamudayā, vedanājātikā, vedanāpabhavāti – evaṃ pariggahaṭṭhena saccaṃ. Taṇhañca pajānāti, taṇhāsamudayañca pajānāti, taṇhānirodhañca pajānāti, taṇhānirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – evaṃ paṭivedhaṭṭhena saccaṃ.
वेदना किंनिदाना, किंसमुदया, किंजातिका, किंपभवाति – एवं एसनट्ठेन सच्चं। वेदना फस्सनिदाना, फस्ससमुदया, फस्सजातिका, फस्सप्पभवाति – एवं परिग्गहट्ठेन सच्चं। वेदनञ्च पजानाति, वेदनासमुदयञ्च पजानाति, वेदनानिरोधञ्च पजानाति, वेदनानिरोधगामिनिं पटिपदञ्च पजानाति – एवं पटिवेधट्ठेन सच्चं।
Vedanā kiṃnidānā, kiṃsamudayā, kiṃjātikā, kiṃpabhavāti – evaṃ esanaṭṭhena saccaṃ. Vedanā phassanidānā, phassasamudayā, phassajātikā, phassappabhavāti – evaṃ pariggahaṭṭhena saccaṃ. Vedanañca pajānāti, vedanāsamudayañca pajānāti, vedanānirodhañca pajānāti, vedanānirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – evaṃ paṭivedhaṭṭhena saccaṃ.
फस्सो किंनिदानो, किंसमुदयो, किंजातिको, किंपभवोति – एवं एसनट्ठेन सच्चं। फस्सो सळायतननिदानो, सळायतनसमुदयो, सळायतनजातिको, सळायतनप्पभवोति – एवं परिग्गहट्ठेन सच्चं। फस्सञ्च पजानाति, फस्ससमुदयञ्च पजानाति, फस्सनिरोधञ्च पजानाति, फस्सनिरोधगामिनिं पटिपदञ्च पजानाति – एवं पटिवेधट्ठेन सच्चं।
Phasso kiṃnidāno, kiṃsamudayo, kiṃjātiko, kiṃpabhavoti – evaṃ esanaṭṭhena saccaṃ. Phasso saḷāyatananidāno, saḷāyatanasamudayo, saḷāyatanajātiko, saḷāyatanappabhavoti – evaṃ pariggahaṭṭhena saccaṃ. Phassañca pajānāti, phassasamudayañca pajānāti, phassanirodhañca pajānāti, phassanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – evaṃ paṭivedhaṭṭhena saccaṃ.
सळायतनं किंनिदानं, किंसमुदयं, किंजातिकं, किंपभवन्ति – एवं एसनट्ठेन सच्चं। सळायतनं नामरूपनिदानं, नामरूपसमुदयं, नामरूपजातिकं, नामरूपप्पभवन्ति – एवं परिग्गहट्ठेन सच्चं। सळायतनञ्च पजानाति, सळायतनसमुदयञ्च पजानाति, सळायतननिरोधञ्च पजानाति, सळायतननिरोधगामिनिं पटिपदञ्च पजानाति – एवं पटिवेधट्ठेन सच्चं।
Saḷāyatanaṃ kiṃnidānaṃ, kiṃsamudayaṃ, kiṃjātikaṃ, kiṃpabhavanti – evaṃ esanaṭṭhena saccaṃ. Saḷāyatanaṃ nāmarūpanidānaṃ, nāmarūpasamudayaṃ, nāmarūpajātikaṃ, nāmarūpappabhavanti – evaṃ pariggahaṭṭhena saccaṃ. Saḷāyatanañca pajānāti, saḷāyatanasamudayañca pajānāti, saḷāyatananirodhañca pajānāti, saḷāyatananirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – evaṃ paṭivedhaṭṭhena saccaṃ.
नामरूपं किंनिदानं, किंसमुदयं, किंजातिकं, किंपभवन्ति – एवं एसनट्ठेन सच्चं। नामरूपं विञ्ञाणनिदानं, विञ्ञाणसमुदयं, विञ्ञाणजातिकं, विञ्ञाणप्पभवन्ति – एवं परिग्गहट्ठेन सच्चं। नामरूपञ्च पजानाति, नामरूपसमुदयञ्च पजानाति, नामरूपनिरोधञ्च पजानाति, नामरूपनिरोधगामिनिं पटिपदञ्च पजानाति – एवं पटिवेधट्ठेन सच्चं।
Nāmarūpaṃ kiṃnidānaṃ, kiṃsamudayaṃ, kiṃjātikaṃ, kiṃpabhavanti – evaṃ esanaṭṭhena saccaṃ. Nāmarūpaṃ viññāṇanidānaṃ, viññāṇasamudayaṃ, viññāṇajātikaṃ, viññāṇappabhavanti – evaṃ pariggahaṭṭhena saccaṃ. Nāmarūpañca pajānāti, nāmarūpasamudayañca pajānāti, nāmarūpanirodhañca pajānāti, nāmarūpanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – evaṃ paṭivedhaṭṭhena saccaṃ.
विञ्ञाणं किंनिदानं, किंसमुदयं, किंजातिकं, किंपभवन्ति – एवं एसनट्ठेन सच्चं। विञ्ञाणं सङ्खारनिदानं, सङ्खारसमुदयं, सङ्खारजातिकं , सङ्खारप्पभवन्ति – एवं परिग्गहट्ठेन सच्चं। विञ्ञाणञ्च पजानाति, विञ्ञाणसमुदयञ्च पजानाति, विञ्ञाणनिरोधञ्च पजानाति, विञ्ञाणनिरोधगामिनिं पटिपदञ्च पजानाति – एवं पटिवेधट्ठेन सच्चं।
Viññāṇaṃ kiṃnidānaṃ, kiṃsamudayaṃ, kiṃjātikaṃ, kiṃpabhavanti – evaṃ esanaṭṭhena saccaṃ. Viññāṇaṃ saṅkhāranidānaṃ, saṅkhārasamudayaṃ, saṅkhārajātikaṃ , saṅkhārappabhavanti – evaṃ pariggahaṭṭhena saccaṃ. Viññāṇañca pajānāti, viññāṇasamudayañca pajānāti, viññāṇanirodhañca pajānāti, viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – evaṃ paṭivedhaṭṭhena saccaṃ.
सङ्खारा किंनिदाना, किंसमुदया, किंजातिका, किंपभवाति – एवं एसनट्ठेन सच्चं। सङ्खारा अविज्जानिदाना, अविज्जासमुदया, अविज्जाजातिका, अविज्जापभवाति – एवं परिग्गहट्ठेन सच्चं। सङ्खारे च पजानाति, सङ्खारसमुदयञ्च पजानाति, सङ्खारनिरोधञ्च पजानाति, सङ्खारनिरोधगामिनिं पटिपदञ्च पजानाति – एवं पटिवेधट्ठेन सच्चं।
Saṅkhārā kiṃnidānā, kiṃsamudayā, kiṃjātikā, kiṃpabhavāti – evaṃ esanaṭṭhena saccaṃ. Saṅkhārā avijjānidānā, avijjāsamudayā, avijjājātikā, avijjāpabhavāti – evaṃ pariggahaṭṭhena saccaṃ. Saṅkhāre ca pajānāti, saṅkhārasamudayañca pajānāti, saṅkhāranirodhañca pajānāti, saṅkhāranirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – evaṃ paṭivedhaṭṭhena saccaṃ.
१६. जरामरणं दुक्खसच्चं, जाति समुदयसच्चं, उभिन्नम्पि निस्सरणं निरोधसच्चं, निरोधप्पजानना मग्गसच्चं। जाति दुक्खसच्चं, भवो समुदयसच्चं, उभिन्नम्पि निस्सरणं निरोधसच्चं, निरोधप्पजानना मग्गसच्चं। भवो दुक्खसच्चं, उपादानं समुदयसच्चं, उभिन्नम्पि निस्सरणं निरोधसच्चं, निरोधप्पजानना मग्गसच्चं। उपादानं दुक्खसच्चं, तण्हा समुदयसच्चं, उभिन्नम्पि निस्सरणं निरोधसच्चं, निरोधप्पजानना मग्गसच्चं। तण्हा दुक्खसच्चं, वेदना समुदयसच्चं, उभिन्नम्पि निस्सरणं निरोधसच्चं, निरोधप्पजानना मग्गसच्चं। वेदना दुक्खसच्चं, फस्सो समुदयसच्चं, उभिन्नम्पि निस्सरणं निरोधसच्चं, निरोधप्पजानना मग्गसच्चं। फस्सो दुक्खसच्चं, सळायतनं समुदयसच्चं, उभिन्नम्पि निस्सरणं निरोधसच्चं, निरोधप्पजानना मग्गसच्चं। सळायतनं दुक्खसच्चं, नामरूपं समुदयसच्चं, उभिन्नम्पि निस्सरणं निरोधसच्चं, निरोधप्पजानना मग्गसच्चं। नामरूपं दुक्खसच्चं, विञ्ञाणं समुदयसच्चं, उभिन्नम्पि निस्सरणं निरोधसच्चं, निरोधप्पजानना मग्गसच्चं। विञ्ञाणं दुक्खसच्चं, सङ्खारा समुदयसच्चं, उभिन्नम्पि निस्सरणं निरोधसच्चं, निरोधप्पजानना मग्गसच्चं। सङ्खारा दुक्खसच्चं, अविज्जा समुदयसच्चं, उभिन्नम्पि निस्सरणं निरोधसच्चं, निरोधप्पजानना मग्गसच्चं।
16. Jarāmaraṇaṃ dukkhasaccaṃ, jāti samudayasaccaṃ, ubhinnampi nissaraṇaṃ nirodhasaccaṃ, nirodhappajānanā maggasaccaṃ. Jāti dukkhasaccaṃ, bhavo samudayasaccaṃ, ubhinnampi nissaraṇaṃ nirodhasaccaṃ, nirodhappajānanā maggasaccaṃ. Bhavo dukkhasaccaṃ, upādānaṃ samudayasaccaṃ, ubhinnampi nissaraṇaṃ nirodhasaccaṃ, nirodhappajānanā maggasaccaṃ. Upādānaṃ dukkhasaccaṃ, taṇhā samudayasaccaṃ, ubhinnampi nissaraṇaṃ nirodhasaccaṃ, nirodhappajānanā maggasaccaṃ. Taṇhā dukkhasaccaṃ, vedanā samudayasaccaṃ, ubhinnampi nissaraṇaṃ nirodhasaccaṃ, nirodhappajānanā maggasaccaṃ. Vedanā dukkhasaccaṃ, phasso samudayasaccaṃ, ubhinnampi nissaraṇaṃ nirodhasaccaṃ, nirodhappajānanā maggasaccaṃ. Phasso dukkhasaccaṃ, saḷāyatanaṃ samudayasaccaṃ, ubhinnampi nissaraṇaṃ nirodhasaccaṃ, nirodhappajānanā maggasaccaṃ. Saḷāyatanaṃ dukkhasaccaṃ, nāmarūpaṃ samudayasaccaṃ, ubhinnampi nissaraṇaṃ nirodhasaccaṃ, nirodhappajānanā maggasaccaṃ. Nāmarūpaṃ dukkhasaccaṃ, viññāṇaṃ samudayasaccaṃ, ubhinnampi nissaraṇaṃ nirodhasaccaṃ, nirodhappajānanā maggasaccaṃ. Viññāṇaṃ dukkhasaccaṃ, saṅkhārā samudayasaccaṃ, ubhinnampi nissaraṇaṃ nirodhasaccaṃ, nirodhappajānanā maggasaccaṃ. Saṅkhārā dukkhasaccaṃ, avijjā samudayasaccaṃ, ubhinnampi nissaraṇaṃ nirodhasaccaṃ, nirodhappajānanā maggasaccaṃ.
जरामरणं सिया दुक्खसच्चं, सिया समुदयसच्चं, उभिन्नम्पि निस्सरणं निरोधसच्चं, निरोधप्पजानना मग्गसच्चं। जाति सिया दुक्खसच्चं , सिया समुदयसच्चं…पे॰… भवो सिया दुक्खसच्चं, सिया समुदयसच्चं, उभिन्नम्पि निस्सरणं निरोधसच्चं, निरोधप्पजानना मग्गसच्चन्ति।
Jarāmaraṇaṃ siyā dukkhasaccaṃ, siyā samudayasaccaṃ, ubhinnampi nissaraṇaṃ nirodhasaccaṃ, nirodhappajānanā maggasaccaṃ. Jāti siyā dukkhasaccaṃ , siyā samudayasaccaṃ…pe… bhavo siyā dukkhasaccaṃ, siyā samudayasaccaṃ, ubhinnampi nissaraṇaṃ nirodhasaccaṃ, nirodhappajānanā maggasaccanti.
भाणवारो।
Bhāṇavāro.
सच्चकथा निट्ठिता।
Saccakathā niṭṭhitā.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / पटिसम्भिदामग्ग-अट्ठकथा • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ३. दुतियसुत्तन्तनिद्देसवण्णना • 3. Dutiyasuttantaniddesavaṇṇanā
