Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / కఙ్ఖావితరణీ-పురాణ-టీకా • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
౯. దుతియఉపక్ఖటసిక్ఖాపదవణ్ణనా
9. Dutiyaupakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā
దుతియఉపక్ఖటేన కిం పయోజనన్తి చే? నత్థి పయోజనం, కేవలం అట్ఠుప్పత్తివసేన పన పఞ్ఞత్తం భిక్ఖునియా రహోనిసజ్జసిక్ఖాపదం వియ. ఏవం సన్తే సఙ్గీతికారకేహి సఙ్గీతిం అనారోపేతబ్బం భవేయ్య వినాపి తేన తదత్థసిద్ధితో, అనిస్సరత్తా, అనారోపేతుం అనుఞ్ఞాతత్తా చ. వుత్తఞ్హేతం ‘‘ఆకఙ్ఖమానో, ఆనన్ద, సఙ్ఘో…పే॰… సమూహనేయ్యా’’తి (దీ॰ ని॰ ౨.౨౧౬; చూళవ॰ ౪౪౧). ఇదం సబ్బమకారణం. న హి బుద్ధా అప్పయోజనం వచనం నిచ్ఛారేన్తి, పగేవ సిక్ఖాపదం. తేనేవాహ అట్ఠకథాయం ‘‘ఇమినావ నయేన అత్థో వేదితబ్బో. ఇదఞ్హి పురిమస్స అనుపఞ్ఞత్తిసదిస’’న్తిఆది. అనుపఞ్ఞత్తి చ నిప్పయోజనం నత్థి. తంసదిసఞ్చేతం, న నిప్పయోజనన్తి దస్సితం హోతి. ఏవం సన్తే కో పనేత్థ అత్థవిసేసోతి? తతో ఆహ ‘‘కేవలం తత్థ ఏకస్స పీళా కతా, ఇధ ద్విన్నం, అయమేత్థ విసేసో’’తి. ఇమినా అత్థవిసేసేన కో పనఞ్ఞో అతిరేకత్థో దస్సితోతి? పోరాణగణ్ఠిపదే తావ వుత్తం ‘‘ఏకస్మిమ్పి వత్థుస్మిం ఉభిన్నమ్పి పీళా కాతుం న వట్టతీతి అయమతిరేకత్థో దస్సితో’’తి. తేనేతం దీపేతి ‘‘న కేవలం పటిలద్ధచీవరగణనాయ ఏవ ఆపత్తిగణనా, పీళితపుగ్గలసఙ్ఖాతవత్థుగణనాయపీ’’తి.
Dutiyaupakkhaṭena kiṃ payojananti ce? Natthi payojanaṃ, kevalaṃ aṭṭhuppattivasena pana paññattaṃ bhikkhuniyā rahonisajjasikkhāpadaṃ viya. Evaṃ sante saṅgītikārakehi saṅgītiṃ anāropetabbaṃ bhaveyya vināpi tena tadatthasiddhito, anissarattā, anāropetuṃ anuññātattā ca. Vuttañhetaṃ ‘‘ākaṅkhamāno, ānanda, saṅgho…pe… samūhaneyyā’’ti (dī. ni. 2.216; cūḷava. 441). Idaṃ sabbamakāraṇaṃ. Na hi buddhā appayojanaṃ vacanaṃ nicchārenti, pageva sikkhāpadaṃ. Tenevāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘imināva nayena attho veditabbo. Idañhi purimassa anupaññattisadisa’’ntiādi. Anupaññatti ca nippayojanaṃ natthi. Taṃsadisañcetaṃ, na nippayojananti dassitaṃ hoti. Evaṃ sante ko panettha atthavisesoti? Tato āha ‘‘kevalaṃ tattha ekassa pīḷā katā, idha dvinnaṃ, ayamettha viseso’’ti. Iminā atthavisesena ko panañño atirekattho dassitoti? Porāṇagaṇṭhipade tāva vuttaṃ ‘‘ekasmimpi vatthusmiṃ ubhinnampi pīḷā kātuṃ na vaṭṭatīti ayamatirekattho dassito’’ti. Tenetaṃ dīpeti ‘‘na kevalaṃ paṭiladdhacīvaragaṇanāya eva āpattigaṇanā, pīḷitapuggalasaṅkhātavatthugaṇanāyapī’’ti.
హోన్తి చేత్థ –
Honti cettha –
‘‘వత్థుతో గణనాయపి, సియా ఆపత్తి నేకతా;
‘‘Vatthuto gaṇanāyapi, siyā āpatti nekatā;
ఇతి సన్దస్సనత్థఞ్చ, దుతియూపక్ఖటం ఇధ.
Iti sandassanatthañca, dutiyūpakkhaṭaṃ idha.
‘‘కాయసంసగ్గసిక్ఖాయ, విభఙ్గే వియ కిన్తేతం;
‘‘Kāyasaṃsaggasikkhāya, vibhaṅge viya kintetaṃ;
ఏకిత్థియాపి నేకతా, ఆపత్తీనం పయోగతో’’తి. (వజిర॰ టీ॰ పారాజిక ౫౩౨);
Ekitthiyāpi nekatā, āpattīnaṃ payogato’’ti. (vajira. ṭī. pārājika 532);
అపిచేతం సిక్ఖాపదం తంజాతికేసు సిక్ఖాపదేసు సబ్బేసుపి గహేతబ్బవినిచ్ఛయస్స దస్సనప్పయోజనన్తి వేదితబ్బం. ఆహ చ –
Apicetaṃ sikkhāpadaṃ taṃjātikesu sikkhāpadesu sabbesupi gahetabbavinicchayassa dassanappayojananti veditabbaṃ. Āha ca –
‘‘అఞ్ఞాతికాయ బహుతాయ విమిస్సతాయ;
‘‘Aññātikāya bahutāya vimissatāya;
ఆపత్తియాపి బహుతా చ విమిస్సతా చ;
Āpattiyāpi bahutā ca vimissatā ca;
ఇచ్చేవమాదివిధిసమ్భవదస్సనత్థం ;
Iccevamādividhisambhavadassanatthaṃ ;
సత్థా ఉపక్ఖటమిదం దుతియం అవోచా’’తి. (వజిర॰ టీ॰ పారాజిక ౫౩౨);
Satthā upakkhaṭamidaṃ dutiyaṃ avocā’’ti. (vajira. ṭī. pārājika 532);
తస్సాయం సఙ్ఖేపతో అధిప్పాయపుబ్బఙ్గమా విచారణా – పురాణచీవరం ఏకమేవ భిక్ఖు భిక్ఖునీహి ద్వీహి, బహూహి వా ధోవాపేతి, భిక్ఖునిగణనాయ పాచిత్తియగణనా. తథా ద్విన్నం, బహూనం వా సాధారణం ఏకమేవ చీవరం అఞ్ఞత్ర పారివత్తకా పటిగ్గణ్హాతి, ఇధాపి తథా ద్విన్నం, బహూనం వా సాధారణమేకం విఞ్ఞాపేతి, విఞ్ఞత్తపుగ్గలగణనాయ ఆపత్తిగణనా. తథా అఞ్ఞేసుపి ఏవరూపేసు సిక్ఖాపదేసు నయో నేతబ్బో. అయం తావ బహుతాయ నయో.
Tassāyaṃ saṅkhepato adhippāyapubbaṅgamā vicāraṇā – purāṇacīvaraṃ ekameva bhikkhu bhikkhunīhi dvīhi, bahūhi vā dhovāpeti, bhikkhunigaṇanāya pācittiyagaṇanā. Tathā dvinnaṃ, bahūnaṃ vā sādhāraṇaṃ ekameva cīvaraṃ aññatra pārivattakā paṭiggaṇhāti, idhāpi tathā dvinnaṃ, bahūnaṃ vā sādhāraṇamekaṃ viññāpeti, viññattapuggalagaṇanāya āpattigaṇanā. Tathā aññesupi evarūpesu sikkhāpadesu nayo netabbo. Ayaṃ tāva bahutāya nayo.
విమిస్సతాయ పన ఞాతికాయ, అఞ్ఞాతికాయ చ ఏకం ధోవాపేతి, ఏకతో నిట్ఠాపనే ఏకం పాచిత్తియం. అథ ఞాతికా పఠమం థోకం ధోవిత్వా ఠితా, పున అఞ్ఞాతికా సుధోతం కరోతి, నిస్సగ్గియం పాచిత్తియం. అథ అఞ్ఞాతికా పఠమం ధోవతి, పచ్ఛా ఞాతికా సుధోతం కరోతి, అఞ్ఞాతికాయ పయోగవసేన భిక్ఖునో దుక్కటమేవ. అఞ్ఞాతికాయ, ఞాతికాయ చ అఞ్ఞాతికసఞ్ఞీ, వేమతికో, ఞాతికసఞ్ఞీ వా ధోవాపేతి, యథావుత్తనయేన నిస్సగ్గియదుక్కటాదిఆపత్తిభేదగణనా వేదితబ్బా. తథా అఞ్ఞాతికాయ, ఞాతికాయ చ సన్తకం చీవరం ఉభోహి ఏకతో దియ్యమానం పటిగ్గణ్హాతి, నిస్సగ్గియమేవ. అథ అఞ్ఞాతికాయ ఏవ హత్థతో పటిగ్గణ్హాతి, నిస్సగ్గియమేవ. అథ ఞాతికాయ హత్థతో పటిగ్గణ్హాతి, అనాపత్తి. అథ ఉభోసు అఞ్ఞాతికాదిసఞ్ఞీ, వుత్తనయేనేవ నిస్సగ్గియదుక్కటాదిఆపత్తిభేదగణనా వేదితబ్బా. తథా అఞ్ఞాతికవిఞ్ఞత్తిఆదీసుపి యథాసమ్భవం నయో నేతబ్బో. అయం విమిస్సతాయ నయో.
Vimissatāya pana ñātikāya, aññātikāya ca ekaṃ dhovāpeti, ekato niṭṭhāpane ekaṃ pācittiyaṃ. Atha ñātikā paṭhamaṃ thokaṃ dhovitvā ṭhitā, puna aññātikā sudhotaṃ karoti, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Atha aññātikā paṭhamaṃ dhovati, pacchā ñātikā sudhotaṃ karoti, aññātikāya payogavasena bhikkhuno dukkaṭameva. Aññātikāya, ñātikāya ca aññātikasaññī, vematiko, ñātikasaññī vā dhovāpeti, yathāvuttanayena nissaggiyadukkaṭādiāpattibhedagaṇanā veditabbā. Tathā aññātikāya, ñātikāya ca santakaṃ cīvaraṃ ubhohi ekato diyyamānaṃ paṭiggaṇhāti, nissaggiyameva. Atha aññātikāya eva hatthato paṭiggaṇhāti, nissaggiyameva. Atha ñātikāya hatthato paṭiggaṇhāti, anāpatti. Atha ubhosu aññātikādisaññī, vuttanayeneva nissaggiyadukkaṭādiāpattibhedagaṇanā veditabbā. Tathā aññātikaviññattiādīsupi yathāsambhavaṃ nayo netabbo. Ayaṃ vimissatāya nayo.
ఆదిసద్దేన పన అనేకే అఞ్ఞాతికా విఞ్ఞత్తా, విఞ్ఞత్తపుగ్గలగణనాయ దుక్కటం. ఏకో దేతి, ఏకో న దేతి, నిస్సగ్గియం. అథ అవిఞ్ఞత్తో దేతి, న నిసగ్గియం. అథ విఞ్ఞత్తావిఞ్ఞత్తానం సాధారణం విఞ్ఞత్తో దేతి, నిస్సగ్గియం. ఉభో దేన్తి, నిస్సగ్గియమేవ. అవిఞ్ఞత్తో దేతి, నిస్సగ్గియేన అనాపత్తి. విఞ్ఞత్తస్స వచనేన అవిఞ్ఞత్తో దేతి, అనాపత్తి ఏవ. తథా ఉపక్ఖటాదీసుపి యథాసమ్భవం నయో నేతబ్బో.
Ādisaddena pana aneke aññātikā viññattā, viññattapuggalagaṇanāya dukkaṭaṃ. Eko deti, eko na deti, nissaggiyaṃ. Atha aviññatto deti, na nisaggiyaṃ. Atha viññattāviññattānaṃ sādhāraṇaṃ viññatto deti, nissaggiyaṃ. Ubho denti, nissaggiyameva. Aviññatto deti, nissaggiyena anāpatti. Viññattassa vacanena aviññatto deti, anāpatti eva. Tathā upakkhaṭādīsupi yathāsambhavaṃ nayo netabbo.
ఏత్తావతా సఙ్ఖేపతో అఞ్ఞాతికాయాదిగాథా వుత్తాధిప్పాయా హోతి. యం పనేత్థ భిక్ఖునియా రహోనిసజ్జసిక్ఖాపదం నిప్పయోజనతాయ నిదస్సనం వుత్తం, తస్స పయోజనవిసేసో తస్మింయేవ ఆవిభవిస్సతీతి . ఏవమేవ అఞ్ఞత్థపి వచనేన, విసేసఅట్ఠుప్పత్తివసేన చ సిక్ఖాపదేసు ఞాతబ్బం విసేసప్పయోజనన్తి.
Ettāvatā saṅkhepato aññātikāyādigāthā vuttādhippāyā hoti. Yaṃ panettha bhikkhuniyā rahonisajjasikkhāpadaṃ nippayojanatāya nidassanaṃ vuttaṃ, tassa payojanaviseso tasmiṃyeva āvibhavissatīti . Evameva aññatthapi vacanena, visesaaṭṭhuppattivasena ca sikkhāpadesu ñātabbaṃ visesappayojananti.
దుతియఉపక్ఖటసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Dutiyaupakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.