Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā

    ੯. ਦੁਤਿਯਉਪਕ੍ਖਟਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ

    9. Dutiyaupakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā

    ੫੩੨. ਦੁਤਿਯਉਪਕ੍ਖਟੇਨ ਕਿਂਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ? ਨਤ੍ਥਿ, ਕੇવਲਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਰਹੋਨਿਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ વਿਯ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤਨ੍ਤਿ ਅਨਾਰੋਪੇਤਬ੍ਬਂ ਭવੇਯ੍ਯ વਿਨਾਪਿ ਤੇਨ ਤਦਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਤੋ, ਅਨਿਸ੍ਸਰਤ੍ਤਾ, ਅਨਾਰੋਪੇਤੁਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ਚ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਙ੍ਘੋ…ਪੇ॰… ਸਮੂਹਨੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੧੬)। ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਮਕਾਰਣਂ। ਨ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾ ਅਪ੍ਪਯੋਜਨਂ વਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਪਗੇવ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ, ਤੇਨੇવਾਹ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਤਞ੍ਹਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਦਿਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਂਸਦਿਸਞ੍ਚੇਤਂ, ਨ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਕੋ ਪਨੇਤ੍ਥ વਿਸੇਸੋਤਿ? ਤਤੋ ਆਹ ‘‘ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਏਕਸ੍ਸ ਪੀਲ਼ਾ ਕਤਾ, ਦੁਤਿਯੇ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ, ਅਯਮੇਤ੍ਥ વਿਸੇਸੋ’’ਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਥવਿਸੇਸੇਨ ਕੋ ਪਨਞ੍ਞੋ ਅਤਿਰੇਕਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋਤਿ? ਪੋਰਾਣਗਣ੍ਠਿਪਦੇ ਤਾવ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਪੀਲ਼ਾ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਯਮਤਿਰੇਕਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ’’ਤਿ। ਤੇਨੇਤਂ ਦੀਪੇਤਿ ‘‘ਨ ਕੇવਲਂ ਪਟਿਲਦ੍ਧਚੀવਰਗਣਨਾਯੇવ ਆਪਤ੍ਤਿਗਣਨਾ, ਪੀਲ਼ਿਤਪੁਗ੍ਗਲਸਙ੍ਖਾਤવਤ੍ਥੁਗਣਨਾਯਪੀ’’ਤਿ।

    532. Dutiyaupakkhaṭena kiṃpayojananti? Natthi, kevalaṃ aṭṭhuppattivasena paññattaṃ bhikkhuniyā rahonisajjasikkhāpadaṃ viya. Evaṃ sante tanti anāropetabbaṃ bhaveyya vināpi tena tadatthasiddhito, anissarattā, anāropetuṃ anuññātattā ca. Vuttañhetaṃ ‘‘ākaṅkhamāno, ānanda, saṅgho…pe… samūhaneyyā’’ti (dī. ni. 2.216). Idaṃ sabbamakāraṇaṃ. Na hi buddhā appayojanaṃ vācaṃ nicchārenti, pageva sikkhāpadaṃ, tenevāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘tañhi imassa anupaññattisadisa’’ntiādi. Anupaññatti ca nippayojanā natthi, taṃsadisañcetaṃ, na nippayojananti dassitaṃ hoti, evaṃ sante ko panettha visesoti? Tato āha ‘‘paṭhamasikkhāpade ekassa pīḷā katā, dutiye dvinnaṃ, ayamettha viseso’’ti. Iminā atthavisesena ko panañño atirekattho dassitoti? Porāṇagaṇṭhipade tāva vuttaṃ ‘‘ekasmimpi vatthusmiṃ ubhinnaṃ pīḷā kātuṃ vaṭṭatīti ayamatirekattho dassito’’ti. Tenetaṃ dīpeti ‘‘na kevalaṃ paṭiladdhacīvaragaṇanāyeva āpattigaṇanā, pīḷitapuggalasaṅkhātavatthugaṇanāyapī’’ti.

    ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ –

    Honti cettha –

    ‘‘વਤ੍ਥੁਤੋ ਗਣਨਾਯਾਪਿ, ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨੇਕਤਾ।

    ‘‘Vatthuto gaṇanāyāpi, siyā āpatti nekatā;

    ਇਤਿ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ, ਦੁਤਿਯੂਪਕ੍ਖਟਂ ਇਧ॥

    Iti sandassanatthañca, dutiyūpakkhaṭaṃ idha.

    ‘‘ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਯ, વਿਭਙ੍ਗੇ વਿਯ ਕਿਨ੍ਤੇਤਂ।

    ‘‘Kāyasaṃsaggasikkhāya, vibhaṅge viya kintetaṃ;

    ਏਕਿਤ੍ਥਿਯਾਪਿ ਨੇਕਤਾ, ਆਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਯੋਗਤੋ’’ਤਿ॥

    Ekitthiyāpi nekatā, āpattīnaṃ payogato’’ti.

    ਅਪਿਚੇਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਂਜਾਤਿਕੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬવਿਨਿਚ੍ਛਯਸ੍ਸ ਨਯਦਸ੍ਸਨਪ੍ਪਯੋਜਨਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਆਹ ਚ –

    Apicetaṃ sikkhāpadaṃ taṃjātikesu sikkhāpadesu sabbesupi gahetabbavinicchayassa nayadassanappayojananti veditabbaṃ. Āha ca –

    ‘‘ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾਯ ਬਹੁਤਾਯ વਿਮਿਸ੍ਸਤਾਯ,

    ‘‘Aññātikāya bahutāya vimissatāya,

    ਆਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਬਹੁਤਾ ਚ વਿਮਿਸ੍ਸਤਾ ਚ।

    Āpattiyāpi bahutā ca vimissatā ca;

    ਇਚ੍ਚੇવਮਾਦਿવਿਧਿਸਮ੍ਭવਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ,

    Iccevamādividhisambhavadassanatthaṃ,

    ਸਤ੍ਥਾ ਉਪਕ੍ਖਟਮਿਦਂ ਦੁਤਿਯਂ ਅવੋਚਾ’’ਤਿ॥

    Satthā upakkhaṭamidaṃ dutiyaṃ avocā’’ti.

    ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ વਿਚਾਰਣਾ – ਪੁਰਾਣਚੀવਰਂ ਏਕਮੇવ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਦ੍વੀਹਿ, ਬਹੂਹਿ વਾ ਧੋવਾਪੇਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਗਣਨਾਯ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਗਣਨਾ, ਤਥਾ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ, ਬਹੂਨਂ વਾ ਸਾਧਾਰਣਂ ਏਕਮੇવ ਚੀવਰਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪਾਰਿવਤ੍ਤਕਾ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਇਧਾਪਿ ਤਥਾ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ, ਬਹੂਨਂ વਾ ਸਾਧਾਰਣਮੇਕਂ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਗਣਨਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਗਣਨਾ। ਤਥਾ ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਏવਰੂਪੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਨਯੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਯਂ ਤਾવ ਬਹੁਤਾਯ ਨਯੋ। ਮਿਸ੍ਸਤਾਯ ਪਨ ਞਾਤਿਕਾਯ, ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾਯ ਚ ਏਕਂ ਧੋવਾਪੇਤਿ, ਏਕਤੋ ਨਿਟ੍ਠਾਪਨੇ ਏਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਅਥ ਞਾਤਿਕਾ ਪਠਮਂ ਥੋਕਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾ, ਪੁਨ ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾ ਸੁਧੋਤਂ ਕਰੋਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ। ਅਥ ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾ ਪਠਮਂ ਧੋવਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਞਾਤਿਕਾ ਸੁਧੋਤਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾਯ ਪਯੋਗવਸੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾਯ ਚ ਞਾਤਿਕਾਯ ਚ ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਸਞ੍ਞੀ, વੇਮਤਿਕੋ, ਞਾਤਿਕਸਞ੍ਞੀ વਾ ਧੋવਾਪੇਤਿ, ਯਥਾવੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਦੁਕ੍ਕਟਾਦਿਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਗਣਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਥਾ ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾਯ ਚ ਞਾਤਿਕਾਯ ਚ ਸਨ੍ਤਕਂ ਚੀવਰਂ ਉਭੋਹਿ ਏਕਤੋ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ , ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾਯ ਏવ ਹਤ੍ਥਤੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਮੇવ। ਅਥ ਞਾਤਿਕਾਯ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਅਥ ਉਭੋਸੁ ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾਦਿਸਞ੍ਞੀ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਦੁਕ੍ਕਟਾਦਿਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਗਣਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਥਾ ਅਞ੍ਞਾਤਕવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭવਂ ਨਯੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਯਂ ਮਿਸ੍ਸਤਾਯ ਨਯੋ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨ ਅਨੇਕੇ ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਾ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਾવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਗਣਨਾਯ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਏਕੋ ਦੇਤਿ, ਏਕੋ ਨ ਦੇਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ। ਅਥ ਅવਿਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਦੇਤਿ, ਨ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ। ਅਥ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਾવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਂ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਦੇਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਮੇવ। ਉਭੋ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਮੇવ। ਅવਿਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਦੇਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਸ੍ਸ વਚਨੇਨ ਅવਿਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਦੇਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਏવ। ਤਥਾ ਉਪਕ੍ਖਟਾਦੀਸੁਪਿ ਯਥਾਸਮ੍ਭવਂ ਨਯੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ।

    Tassāyaṃ saṅkhepato adhippāyapubbaṅgamā vicāraṇā – purāṇacīvaraṃ ekameva bhikkhu bhikkhunīhi dvīhi, bahūhi vā dhovāpeti, bhikkhunigaṇanāya pācittiyagaṇanā, tathā dvinnaṃ, bahūnaṃ vā sādhāraṇaṃ ekameva cīvaraṃ aññatra pārivattakā paṭiggaṇhāti, idhāpi tathā dvinnaṃ, bahūnaṃ vā sādhāraṇamekaṃ viññāpeti, viññattapuggalagaṇanāya āpattigaṇanā. Tathā aññesupi evarūpesu sikkhāpadesu nayo netabbo. Ayaṃ tāva bahutāya nayo. Missatāya pana ñātikāya, aññātikāya ca ekaṃ dhovāpeti, ekato niṭṭhāpane ekaṃ pācittiyaṃ. Atha ñātikā paṭhamaṃ thokaṃ dhovitvā ṭhitā, puna aññātikā sudhotaṃ karoti, nissaggiyaṃ. Atha aññātikā paṭhamaṃ dhovati, pacchā ñātikā sudhotaṃ karoti, aññātikāya payogavasena bhikkhuno dukkaṭameva. Aññātikāya ca ñātikāya ca aññātikasaññī, vematiko, ñātikasaññī vā dhovāpeti, yathāvuttanayena nissaggiyadukkaṭādiāpattibhedagaṇanā veditabbā. Tathā aññātikāya ca ñātikāya ca santakaṃ cīvaraṃ ubhohi ekato diyyamānaṃ paṭiggaṇhantassa , aññātikāya eva hatthato paṭiggaṇhantassa ca nissaggiyameva. Atha ñātikāya anāpatti. Atha ubhosu aññātikādisaññī vuttanayeneva nissaggiyadukkaṭādiāpattibhedagaṇanā veditabbā. Tathā aññātakaviññattisikkhāpadesupi yathāsambhavaṃ nayo netabbo. Ayaṃ missatāya nayo. Ādi-saddena pana aneke aññātikā viññattāviññattapuggalagaṇanāya dukkaṭaṃ. Eko deti, eko na deti, nissaggiyaṃ. Atha aviññatto deti, na nissaggiyaṃ. Atha viññattāviññattānaṃ sādhāraṇaṃ viññatto deti, nissaggiyameva. Ubho denti, nissaggiyameva. Aviññatto deti, nissaggiyena anāpatti. Viññattassa vacanena aviññatto deti, anāpatti eva. Tathā upakkhaṭādīsupi yathāsambhavaṃ nayo netabbo.

    ਦੁਤਿਯਉਪਕ੍ਖਟਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Dutiyaupakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੯. ਦੁਤਿਯਉਪਕ੍ਖਟਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 9. Dutiyaupakkhaṭasikkhāpadaṃ

    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੯. ਦੁਤਿਯਉਪਕ੍ਖਟਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 9. Dutiyaupakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੮. ਪਠਮਉਪਕ੍ਖਟਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 8. Paṭhamaupakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact