Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / စူဠနိဒ္ဒေသပာဠိ • Cūḷaniddesapāḷi |
ဒုတိယဝဂ္ဂော
Dutiyavaggo
၁၃၁.
131.
သစေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ၊ သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။
Sacelabhetha nipakaṃ sahāyaṃ,saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ;
အဘိဘုယ္ယ သဗ္ဗာနိ ပရိသ္သယာနိ၊ စရေယ္ယ တေနတ္တမနော သတီမာ။
Abhibhuyya sabbāni parissayāni, careyya tenattamano satīmā.
သစေ လဘေထ နိပကံ သဟာယန္တိ သစေ နိပကံ ပဏ္ဍိတံ ပညဝန္တံ ဗုဒ္ဓိမန္တံ ဉာဏိံ ဝိဘာဝိံ မေဓာဝိံ သဟာယံ လဘေယ္ယ ပဋိလဘေယ္ယ အဓိဂစ္ဆေယ္ယ ဝိန္ဒေယ္ယာတိ – သစေ လဘေထ နိပကံ သံဟာယံ။
Sace labhetha nipakaṃ sahāyanti sace nipakaṃ paṇḍitaṃ paññavantaṃ buddhimantaṃ ñāṇiṃ vibhāviṃ medhāviṃ sahāyaṃ labheyya paṭilabheyya adhigaccheyya vindeyyāti – sace labhetha nipakaṃ saṃhāyaṃ.
သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရန္တိ။ သဒ္ဓိံ စရန္တိ ဧကတော စရံ။ သာဓုဝိဟာရိန္တိ ပဌမေနပိ ဈာနေန သာဓုဝိဟာရိံ, ဒုတိယေနပိ ဈာနေန။ တတိယေနပိ ဈာနေန။ စတုတ္ထေနပိ ဈာနေန သာဓုဝိဟာရိံ, မေတ္တာယပိ စေတောဝိမုတ္တိယာ သာဓုဝိဟာရိံ, ကရုဏာယပိ။ပေ.။ မုဒိတာယပိ။ ဥပေက္ခာယပိ စေတောဝိမုတ္တိယာ သာဓုဝိဟာရိံ, အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာပိ သာဓုဝိဟာရိံ , ဝိညာဏဉ္စ အာယတနသမာပတ္တိယာပိ။ပေ.။ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိယာပိ။ပေ.။ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာပိ သာဓုဝိဟာရိံ, နိရောဓသမာပတ္တိယာပိ သာဓုဝိဟာရိံ, ဖလသမာပတ္တိယာပိ သာဓုဝိဟာရိံ။ ဓီရန္တိ ဓီရံ ပဏ္ဍိတံ ပညဝန္တံ ဗုဒ္ဓိမန္တံ ဉာဏိံ ဝိဘာဝိံ မေဓာဝိန္တိ – သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။
Saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīranti. Saddhiṃ caranti ekato caraṃ. Sādhuvihārinti paṭhamenapi jhānena sādhuvihāriṃ, dutiyenapi jhānena… tatiyenapi jhānena… catutthenapi jhānena sādhuvihāriṃ, mettāyapi cetovimuttiyā sādhuvihāriṃ, karuṇāyapi…pe… muditāyapi… upekkhāyapi cetovimuttiyā sādhuvihāriṃ, ākāsānañcāyatanasamāpattiyāpi sādhuvihāriṃ , viññāṇañca āyatanasamāpattiyāpi…pe… ākiñcaññāyatanasamāpattiyāpi…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyāpi sādhuvihāriṃ, nirodhasamāpattiyāpi sādhuvihāriṃ, phalasamāpattiyāpi sādhuvihāriṃ. Dhīranti dhīraṃ paṇḍitaṃ paññavantaṃ buddhimantaṃ ñāṇiṃ vibhāviṃ medhāvinti – saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ.
အဘိဘုယ္ယ သဗ္ဗာနိ ပရိသ္သယာနီတိ။ ပရိသ္သယာတိ ဒ္ဝေ ပရိသ္သယာ – ပာကဋပရိသ္သယာ စ ပဋိစ္ဆန္နပရိသ္သယာ စ။ပေ.။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပာကဋပရိသ္သယာ။ပေ.။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပဋိစ္ဆန္နပရိသ္သယာ။ပေ.။ ဧဝမ္ပိ, တတ္ရာသယာတိ – ပရိသ္သယာ။ အဘိဘုယ္ယ သဗ္ဗာနိ ပရိသ္သယာနီတိ သဗ္ဗေ ပရိသ္သယေ အဘိဘုယ္ယ အဘိဘဝိတ္ဝာ အဇ္ဈောတ္ထရိတ္ဝာ ပရိယာဒိယိတ္ဝာ မဒ္ဒိတ္ဝာတိ – အဘိဘုယ္ယ သဗ္ဗာနိ ပရိသ္သယာနိ။
Abhibhuyya sabbāni parissayānīti. Parissayāti dve parissayā – pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca…pe… ime vuccanti pākaṭaparissayā…pe… ime vuccanti paṭicchannaparissayā…pe… evampi, tatrāsayāti – parissayā. Abhibhuyya sabbāni parissayānīti sabbe parissaye abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvāti – abhibhuyya sabbāni parissayāni.
စရေယ္ယ တေနတ္တမနော သတီမာတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော တေန နိပကေန ပဏ္ဍိတေန ပညဝန္တေန ဗုဒ္ဓိမန္တေန ဉာဏိနာ ဝိဘာဝိနာ မေဓာဝိနာ သဟာယေန သဒ္ဓိံ အတ္တမနော တုဋ္ဌမနော ဟဋ္ဌမနော ပဟဋ္ဌမနော ဥဒဂ္ဂမနော မုဒိတမနော စရေယ္ယ ဝိဟရေယ္ယ ဣရိယေယ္ယ ဝတ္တေယ္ယ ပာလေယ္ယ ယပေယ္ယ ယာပေယ္ယာတိ – စရေယ္ယ တေနတ္တမနော။ သတီမာတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော သတိမာ ဟောတိ ပရမေန သတိနေပက္ကေန သမန္နာဂတော, စိရကတမ္ပိ စိရဘာသိတမ္ပိ သရိတာ အနုသ္သရိတာတိ – စရေယ္ယ တေနတ္တမနော သတီမာ။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Careyya tenattamano satīmāti so paccekasambuddho tena nipakena paṇḍitena paññavantena buddhimantena ñāṇinā vibhāvinā medhāvinā sahāyena saddhiṃ attamano tuṭṭhamano haṭṭhamano pahaṭṭhamano udaggamano muditamano careyya vihareyya iriyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyyāti – careyya tenattamano. Satīmāti so paccekasambuddho satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato, cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritāti – careyya tenattamano satīmā. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘သစေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ၊ သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။
‘‘Sace labhetha nipakaṃ sahāyaṃ, saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ;
အဘိဘုယ္ယ သဗ္ဗာနိ ပရိသ္သယာနိ၊ စရေယ္ယ တေနတ္တမနော သတီမာ’’တိ။
Abhibhuyya sabbāni parissayāni, careyya tenattamano satīmā’’ti.
၁၃၂.
132.
နော စေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ၊ သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။
No ce labhetha nipakaṃ sahāyaṃ,saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ;
ရာဇာဝ ရဋ္ဌံ ဝိဇိတံ ပဟာယ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāya, eko care khaggavisāṇakappo.
နော စေ လဘေထ နိပကံ သဟာယန္တိ နော စေ နိပကံ ပဏ္ဍိတံ ပညဝန္တံ ဗုဒ္ဓိမန္တံ ဉာဏိံ ဝိဘာဝိံ မေဓာဝိံ သဟာယံ လဘေယ္ယ ပဋိလဘေယ္ယ အဓိဂစ္ဆေယ္ယ ဝိန္ဒေယ္ယာတိ – နော စေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ။
No ce labhetha nipakaṃ sahāyanti no ce nipakaṃ paṇḍitaṃ paññavantaṃ buddhimantaṃ ñāṇiṃ vibhāviṃ medhāviṃ sahāyaṃ labheyya paṭilabheyya adhigaccheyya vindeyyāti – no ce labhetha nipakaṃ sahāyaṃ.
သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရန္တိ။ သဒ္ဓိံ စရန္တိ ဧကတော စရံ။ သာဓုဝိဟာရိန္တိ ပဌမေနပိ ဈာနေန သာဓုဝိဟာရိံ။ပေ.။ နိရောဓသမာပတ္တိယာပိ သာဓုဝိဟာရိံ, ဖလသမာပတ္တိယာပိ သာဓုဝိဟာရိံ။ ဓီရန္တိ ဓီရံ ပဏ္ဍိတံ ပညဝန္တံ ဗုဒ္ဓိမန္တံ ဉာဏိံ ဝိဘာဝိံ မေဓာဝိန္တိ – သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။
Saddhiṃ caraṃsādhuvihāri dhīranti. Saddhiṃ caranti ekato caraṃ. Sādhuvihārinti paṭhamenapi jhānena sādhuvihāriṃ…pe… nirodhasamāpattiyāpi sādhuvihāriṃ, phalasamāpattiyāpi sādhuvihāriṃ. Dhīranti dhīraṃ paṇḍitaṃ paññavantaṃ buddhimantaṃ ñāṇiṃ vibhāviṃ medhāvinti – saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ.
ရာဇာဝ ရဋ္ဌံ ဝိဇိတံ ပဟာယာတိ ရာဇာ ခတ္တိယော မုဒ္ဓာဘိသိတ္တော ဝိဇိတသင္ဂာမော နိဟတပစ္စာမိတ္တော လဒ္ဓာဓိပ္ပာယော ပရိပုဏ္ဏကောသကောဋ္ဌာဂာရော ရဋ္ဌဉ္စ ဇနပဒဉ္စ ကောသဉ္စ ကောဋ္ဌာဂာရဉ္စ ပဟူတဟိရညသုဝဏ္ဏံ နဂရဉ္စ ပရိစ္စဇိတ္ဝာ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အကိဉ္စနဘာဝံ ဥပဂန္တ္ဝာ ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပာလေတိ ယပေတိ ယာပေတိ။ ဧဝံ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓောပိ သဗ္ဗံ ဃရာဝာသပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ပုတ္တဒာရပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဉာတိပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ မိတ္တာမစ္စပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အကိဉ္စနဘာဝံ ဥပဂန္တ္ဝာ ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပာလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – ရာဇာဝ ရဋ္ဌံ ဝိဇိတံ ပဟာယ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāyāti rājā khattiyo muddhābhisitto vijitasaṅgāmo nihatapaccāmitto laddhādhippāyo paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro raṭṭhañca janapadañca kosañca koṭṭhāgārañca pahūtahiraññasuvaṇṇaṃ nagarañca pariccajitvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti. Evaṃ paccekasambuddhopi sabbaṃ gharāvāsapalibodhaṃ chinditvā puttadārapalibodhaṃ chinditvā ñātipalibodhaṃ chinditvā mittāmaccapalibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāya, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘နော စေ လဘေထ နိပကံ သဟာယံ၊ သဒ္ဓိံ စရံ သာဓုဝိဟာရိ ဓီရံ။
‘‘No ce labhetha nipakaṃ sahāyaṃ, saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ;
ရာဇာဝ ရဋ္ဌံ ဝိဇိတံ ပဟာယ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāya, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၃၃.
133.
အဒ္ဓာ ပသံသာမ သဟာယသမ္ပဒံ၊ သေဋ္ဌာ သမာ သေဝိတဗ္ဗာ သဟာယာ။
Addhā pasaṃsāma sahāyasampadaṃ,seṭṭhā samā sevitabbā sahāyā;
ဧတေ အလဒ္ဓာ အနဝဇ္ဇဘောဇီ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Ete aladdhā anavajjabhojī, eko care khaggavisāṇakappo.
အဒ္ဓာ ပသံသာမ သဟာယသမ္ပဒန္တိ။ အဒ္ဓာတိ ဧကံသဝစနံ နိသ္သံသယဝစနံ နိက္ကင္ခဝစနံ အဒ္ဝေဇ္ဈဝစနံ အဒ္ဝေဠ္ဟကဝစနံ နိယောဂဝစနံ အပဏ္ဏကဝစနံ အဝိရဒ္ဓဝစနံ အဝတ္ထာပနဝစနမေတံ – အဒ္ဓာတိ။ သဟာယသမ္ပဒန္တိ သဟာယသမ္ပဒာ ဝုစ္စတိ ယော သော သဟာယော အသေက္ခေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, အသေက္ခေန သမာဓိက္ခန္ဓေန။ အသေက္ခေန ပညာက္ခန္ဓေန ။ အသေက္ခေန ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓေန။ အသေက္ခေန ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတော ဟောတိ။ အဒ္ဓာ ပသံသာမ သဟာယသမ္ပဒန္တိ သဟာယသမ္ပဒံ ပသံသာမ ထောမေမ ကိတ္တေမ ဝဏ္ဏေမာတိ – အဒ္ဓာ ပသံသာမ သဟာယသမ္ပဒံ။
Addhā pasaṃsāma sahāyasampadanti. Addhāti ekaṃsavacanaṃ nissaṃsayavacanaṃ nikkaṅkhavacanaṃ advejjhavacanaṃ adveḷhakavacanaṃ niyogavacanaṃ apaṇṇakavacanaṃ aviraddhavacanaṃ avatthāpanavacanametaṃ – addhāti. Sahāyasampadanti sahāyasampadā vuccati yo so sahāyo asekkhena sīlakkhandhena samannāgato hoti, asekkhena samādhikkhandhena… asekkhena paññākkhandhena … asekkhena vimuttikkhandhena… asekkhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgato hoti. Addhā pasaṃsāma sahāyasampadanti sahāyasampadaṃ pasaṃsāma thomema kittema vaṇṇemāti – addhā pasaṃsāma sahāyasampadaṃ.
သေဋ္ဌာ သမာ သေဝိတဗ္ဗာ သဟာယာတိ သေဋ္ဌာ ဟောန္တိ သဟာယာ သီလေန သမာဓိနာ ပညာယ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနေန; သမာ သဒိသာ ဟောန္တိ သဟာယာ သီလေန သမာဓိနာ ပညာယ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနေန။ သေဋ္ဌာ ဝာ သဟာယာ သဒိသာ ဝာ သဟာယာ သေဝိတဗ္ဗာ ဘဇိတဗ္ဗာ ပယိရုပာသိတဗ္ဗာ ပရိပုစ္ဆိတဗ္ဗာ ပရိပဉ္ဟိတဗ္ဗာတိ – သေဋ္ဌာ သမာ သေဝိတဗ္ဗာ သဟာယာ။
Seṭṭhā samā sevitabbā sahāyāti seṭṭhā honti sahāyā sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassanena; samā sadisā honti sahāyā sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassanena. Seṭṭhā vā sahāyā sadisā vā sahāyā sevitabbā bhajitabbā payirupāsitabbā paripucchitabbā paripañhitabbāti – seṭṭhā samā sevitabbā sahāyā.
ဧတေ အလဒ္ဓာ အနဝဇ္ဇဘောဇီတိ အတ္ထိ ပုဂ္ဂလော သာဝဇ္ဇဘောဇီ အတ္ထိ ပုဂ္ဂလော အနဝဇ္ဇဘောဇီတိ။ ကတမော စ ပုဂ္ဂလော သာဝဇ္ဇဘောဇီ? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော ကုဟနာယ လပနာယ နေမိတ္တိကတာယ နိပ္ပေသိကတာယ လာဘေန လာဘံ နိဇိဂီသနတာယ 1 ဒာရုဒာနေန ဝေဠုဒာနေန ပတ္တဒာနေန ပုပ္ဖဒာနေန ဖလဒာနေန သိနာနဒာနေန စုဏ္ဏဒာနေန မတ္တိကာဒာနေန ဒန္တကဋ္ဌဒာနေန မုခောဒကဒာနေန စာဋုကမ္ယတာယ 2 မုဂ္ဂသူပ္ယတာယ 3 ပာရိဘဋ္ယတာယ ပီဌမဒ္ဒိကတာယ ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာယ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ အင္ဂဝိဇ္ဇာယ နက္ခတ္တဝိဇ္ဇာယ ဒူတဂမနေန ပဟိဏဂမနေန ဇင္ဃပေသနိယေန ဝေဇ္ဇကမ္မေန နဝကမ္မေန 4 ပိဏ္ဍပဋိပိဏ္ဍကေန ဒာနာနုပ္ပဒာနေန , အဓမ္မေန ဝိသမေန လဒ္ဓာ လဘိတ္ဝာ အဓိဂန္တ္ဝာ ဝိန္ဒိတ္ဝာ ပဋိလဘိတ္ဝာ ဇီဝိကံ 5 ကပ္ပေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော သာဝဇ္ဇဘောဇီ။
Ete aladdhā anavajjabhojīti atthi puggalo sāvajjabhojī atthi puggalo anavajjabhojīti. Katamo ca puggalo sāvajjabhojī? Idhekacco puggalo kuhanāya lapanāya nemittikatāya nippesikatāya lābhena lābhaṃ nijigīsanatāya 6 dārudānena veḷudānena pattadānena pupphadānena phaladānena sinānadānena cuṇṇadānena mattikādānena dantakaṭṭhadānena mukhodakadānena cāṭukamyatāya 7 muggasūpyatāya 8 pāribhaṭyatāya pīṭhamaddikatāya vatthuvijjāya tiracchānavijjāya aṅgavijjāya nakkhattavijjāya dūtagamanena pahiṇagamanena jaṅghapesaniyena vejjakammena navakammena 9 piṇḍapaṭipiṇḍakena dānānuppadānena , adhammena visamena laddhā labhitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvā jīvikaṃ 10 kappeti. Ayaṃ vuccati puggalo sāvajjabhojī.
ကတမော စ ပုဂ္ဂလော အနဝဇ္ဇဘောဇီ? ဣဓေကစ္စော ပုဂ္ဂလော န ကုဟနာယ န လပနာယ န နေမိတ္တိကတာယ န နိပ္ပေသိကတာယ န လာဘေန လာဘံ နိဇိဂီသနတာယ န ဒာရုဒာနေန န ဝေဠုဒာနေန န ပတ္တဒာနေန န ပုပ္ဖဒာနေန န ဖလဒာနေန န သိနာနဒာနေန န စုဏ္ဏဒာနေန န မတ္တိကာဒာနေန န ဒန္တကဋ္ဌဒာနေန န မုခောဒကဒာနေန န စာဋုကမ္ယတာယ န မုဂ္ဂသူပ္ယတာယ န ပာရိဘဋ္ယတာယ န ပီဌမဒ္ဒိကတာယ န ဝတ္ထုဝိဇ္ဇာယ န တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာယ န အင္ဂဝိဇ္ဇာယ န နက္ခတ္တဝိဇ္ဇာယ န ဒူတဂမနေန န ပဟိဏဂမနေန န ဇင္ဃပေသနိယေန န ဝေဇ္ဇကမ္မေန န နဝကမ္မေန န ပိဏ္ဍပဋိပိဏ္ဍကေန န ဒာနာနုပ္ပဒာနေန, ဓမ္မေန သမေန လဒ္ဓာ လဘိတ္ဝာ အဓိဂန္တ္ဝာ ဝိန္ဒိတ္ဝာ ပဋိလဘိတ္ဝာ ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော အနဝဇ္ဇဘောဇီ။
Katamo ca puggalo anavajjabhojī? Idhekacco puggalo na kuhanāya na lapanāya na nemittikatāya na nippesikatāya na lābhena lābhaṃ nijigīsanatāya na dārudānena na veḷudānena na pattadānena na pupphadānena na phaladānena na sinānadānena na cuṇṇadānena na mattikādānena na dantakaṭṭhadānena na mukhodakadānena na cāṭukamyatāya na muggasūpyatāya na pāribhaṭyatāya na pīṭhamaddikatāya na vatthuvijjāya na tiracchānavijjāya na aṅgavijjāya na nakkhattavijjāya na dūtagamanena na pahiṇagamanena na jaṅghapesaniyena na vejjakammena na navakammena na piṇḍapaṭipiṇḍakena na dānānuppadānena, dhammena samena laddhā labhitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvā jīvikaṃ kappeti. Ayaṃ vuccati puggalo anavajjabhojī.
ဧတေ အလဒ္ဓာ အနဝဇ္ဇဘောဇီတိ ဧတေ အနဝဇ္ဇဘောဇီ အလဒ္ဓာ အလဘိတ္ဝာ အနဓိဂန္တ္ဝာ အဝိန္ဒိတ္ဝာ အပ္ပဋိလဘိတ္ဝာတိ – ဧတေ အလဒ္ဓာ အနဝဇ္ဇဘောဇီ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Ete aladdhā anavajjabhojīti ete anavajjabhojī aladdhā alabhitvā anadhigantvā avinditvā appaṭilabhitvāti – ete aladdhā anavajjabhojī, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘အဒ္ဓာ ပသံသာမ သဟာယသမ္ပဒံ၊ သေဋ္ဌာ သမာ သေဝိတဗ္ဗာ သဟာယာ။
‘‘Addhā pasaṃsāma sahāyasampadaṃ, seṭṭhā samā sevitabbā sahāyā;
ဧတေ အလဒ္ဓာ အနဝဇ္ဇဘောဇီ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Ete aladdhā anavajjabhojī, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၃၄.
134.
ဒိသ္ဝာ သုဝဏ္ဏသ္သ ပဘသ္သရာနိ၊ ကမ္မာရပုတ္တေန သုနိဋ္ဌိတာနိ။
Disvā suvaṇṇassa pabhassarāni,kammāraputtena suniṭṭhitāni;
သင္ဃဋ္ဋယန္တာနိ 11 ဒုဝေ ဘုဇသ္မိံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Saṅghaṭṭayantāni12duve bhujasmiṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
ဒိသ္ဝာ သုဝဏ္ဏသ္သ ပဘသ္သရာနီတိ ဒိသ္ဝာ ပသ္သိတ္ဝာ တုလယိတ္ဝာ တီရယိတ္ဝာ ဝိဘာဝယိတ္ဝာ ဝိဘူတံ ကတ္ဝာ။ သုဝဏ္ဏသ္သာတိ ဇာတရူပသ္သ။ ပဘသ္သရာနီတိ ပရိသုဒ္ဓာနိ ပရိယောဒာတာနီတိ – ဒိသ္ဝာ သုဝဏ္ဏသ္သ ပဘသ္သရာနိ။
Disvā suvaṇṇassa pabhassarānīti disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Suvaṇṇassāti jātarūpassa. Pabhassarānīti parisuddhāni pariyodātānīti – disvā suvaṇṇassa pabhassarāni.
ကမ္မာရပုတ္တေန သုနိဋ္ဌိတာနီတိ ကမ္မာရပုတ္တော ဝုစ္စတိ သုဝဏ္ဏကာရော။ ကမ္မာရပုတ္တေန သုနိဋ္ဌိတာနီတိ ကမ္မာရပုတ္တေန သုနိဋ္ဌိတာနိ သုကတာနိ သုပရိကမ္မကတာနီတိ – ကမ္မာရပုတ္တေန သုနိဋ္ဌိတာနိ။
Kammāraputtena suniṭṭhitānīti kammāraputto vuccati suvaṇṇakāro. Kammāraputtena suniṭṭhitānīti kammāraputtena suniṭṭhitāni sukatāni suparikammakatānīti – kammāraputtena suniṭṭhitāni.
သင္ဃဋ္ဋယန္တာနိ ဒုဝေ ဘုဇသ္မိန္တိ ဘုဇော ဝုစ္စတိ ဟတ္ထော။ ယထာ ဧကသ္မိံ ဟတ္ထေ ဒ္ဝေ နူပုရာနိ 13 ဃဋ္ဋေန္တိ 14; ဧဝမေဝ သတ္တာ တဏ္ဟာဝသေန ဒိဋ္ဌိဝသေန နိရယေ ဃဋ္ဋေန္တိ, တိရစ္ဆာနယောနိယံ ဃဋ္ဋေန္တိ, ပေတ္တိဝိသယေ ဃဋ္ဋေန္တိ, မနုသ္သလောကေ ဃဋ္ဋေန္တိ, ဒေဝလောကေ ဃဋ္ဋေန္တိ, ဂတိယာ ဂတိံ ဥပပတ္တိယာ ဥပပတ္တိံ ပဋိသန္ဓိယာ ပဋိသန္ဓိံ ဘဝေန ဘဝံ သံသာရေန သံသာရံ ဝဋ္ဋေန ဝဋ္ဋံ ဃဋ္ဋေန္တိ သင္ဃဋ္ဋေန္တိ သင္ဃဋ္ဋေန္တာ စရန္တိ ဝိဟရန္တိ ဣရိယန္တိ ဝတ္တေန္တိ ပာလေန္တိ ယပေန္တိ ယာပေန္တီတိ – သင္ဃဋ္ဋယန္တာနိ ဒုဝေ ဘုဇသ္မိံ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Saṅghaṭṭayantāni duve bhujasminti bhujo vuccati hattho. Yathā ekasmiṃ hatthe dve nūpurāni 15 ghaṭṭenti 16; evameva sattā taṇhāvasena diṭṭhivasena niraye ghaṭṭenti, tiracchānayoniyaṃ ghaṭṭenti, pettivisaye ghaṭṭenti, manussaloke ghaṭṭenti, devaloke ghaṭṭenti, gatiyā gatiṃ upapattiyā upapattiṃ paṭisandhiyā paṭisandhiṃ bhavena bhavaṃ saṃsārena saṃsāraṃ vaṭṭena vaṭṭaṃ ghaṭṭenti saṅghaṭṭenti saṅghaṭṭentā caranti viharanti iriyanti vattenti pālenti yapenti yāpentīti – saṅghaṭṭayantāni duve bhujasmiṃ, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ဒိသ္ဝာ သုဝဏ္ဏသ္သ ပဘသ္သရာနိ၊ ကမ္မာရပုတ္တေန သုနိဋ္ဌိတာနိ။
‘‘Disvā suvaṇṇassa pabhassarāni, kammāraputtena suniṭṭhitāni;
သင္ဃဋ္ဋယန္တာနိ ဒုဝေ ဘုဇသ္မိံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’။
Saṅghaṭṭayantāni duve bhujasmiṃ, eko care khaggavisāṇakappo’’.
၁၃၅.
135.
ဧဝံ ဒုတီယေန သဟာ မမသ္သ၊ ဝာစာဘိလာပော အဘိသဇ္ဇနာ ဝာ။
Evaṃ dutīyena sahā mamassa,vācābhilāpo abhisajjanā vā;
ဧတံ ဘယံ အာယတိံ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
ဧဝံ ဒုတီယေန သဟာ မမသ္သာတိ တဏ္ဟာဒုတိယော ဝာ ဟောတိ ပုဂ္ဂလဒုတိယော ဝာ။ ကထံ တဏ္ဟာဒုတိယော ဟောတိ? တဏ္ဟာတိ ရူပတဏ္ဟာ။ပေ.။ ဓမ္မတဏ္ဟာ။ ယသ္သေသာ တဏ္ဟာ အပ္ပဟီနာ, သော ဝုစ္စတိ တဏ္ဟာဒုတိယော။
Evaṃ dutīyena sahā mamassāti taṇhādutiyo vā hoti puggaladutiyo vā. Kathaṃ taṇhādutiyo hoti? Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Yassesā taṇhā appahīnā, so vuccati taṇhādutiyo.
တဏ္ဟာဒုတိယော ပုရိသော၊ ဒီဃမဒ္ဓာန သံသရံ။
Taṇhādutiyo puriso, dīghamaddhāna saṃsaraṃ;
ဣတ္ထဘာဝညထာဘာဝံ၊ သံသာရံ နာတိဝတ္တတီတိ။
Itthabhāvaññathābhāvaṃ, saṃsāraṃ nātivattatīti.
ဧဝံ တဏ္ဟာဒုတိယော ဝာ ဟောတိ။
Evaṃ taṇhādutiyo vā hoti.
ကထံ ပုဂ္ဂလဒုတိယော ဟောတိ? ဣဓေကစ္စော န အတ္ထဟေတု 17 န ကာရဏဟေတု ဥဒ္ဓတော အဝူပသန္တစိတ္တော ဧကသ္သ ဝာ ဒုတိယော ဟောတိ, ဒ္ဝိန္နံ ဝာ တတိယော ဟောတိ, တိဏ္ဏံ ဝာ စတုတ္ထော ဟောတိ။ တတ္ထ ဗဟုံ သမ္ဖပ္ပလာပံ ပလပတိ; သေယ္ယထိဒံ – ရာဇကထံ စောရကထံ မဟာမတ္တကထံ သေနာကထံ ဘယကထံ ယုဒ္ဓကထံ အန္နကထံ ပာနကထံ ဝတ္ထကထံ သယနကထံ မာလာကထံ ဂန္ဓကထံ ဉာတိကထံ ယာနကထံ ဂာမကထံ နိဂမကထံ နဂရကထံ ဇနပဒကထံ ဣတ္ထိကထံ 18 သူရကထံ ဝိသိခာကထံ ကုမ္ဘဋ္ဌာနကထံ ပုဗ္ဗပေတကထံ နာနတ္တကထံ လောကက္ခာယိကံ သမုဒ္ဒက္ခာယိကံ ဣတိဘဝာဘဝကထံ ကထေတိ။ ဧဝံ ပုဂ္ဂလဒုတိယော ဟောတီတိ – ဧဝံ ဒုတီယေန သဟာ မမသ္သ။
Kathaṃ puggaladutiyo hoti? Idhekacco na atthahetu 19 na kāraṇahetu uddhato avūpasantacitto ekassa vā dutiyo hoti, dvinnaṃ vā tatiyo hoti, tiṇṇaṃ vā catuttho hoti. Tattha bahuṃ samphappalāpaṃ palapati; seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ 20 sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ katheti. Evaṃ puggaladutiyo hotīti – evaṃ dutīyena sahā mamassa.
ဝာစာဘိလာပော အဘိသဇ္ဇနာ ဝာတိ ဝာစာဘိလာပော ဝုစ္စတိ ဗာတ္တိံသ တိရစ္ဆာနကထာ, သေယ္ယထိဒံ – ရာဇကထံ။ပေ.။ ဣတိဘဝာဘဝကထံ။ အဘိသဇ္ဇနာ ဝာတိ ဒ္ဝေ သဇ္ဇနာ – တဏ္ဟာသဇ္ဇနာ စ ဒိဋ္ဌိသဇ္ဇနာ စ။ပေ.။ အယံ တဏ္ဟာသဇ္ဇနာ။ပေ.။ အယံ ဒိဋ္ဌိသဇ္ဇနာတိ – ဝာစာဘိလာပော အဘိသဇ္ဇနာ ဝာ။
Vācābhilāpo abhisajjanā vāti vācābhilāpo vuccati bāttiṃsa tiracchānakathā, seyyathidaṃ – rājakathaṃ…pe… itibhavābhavakathaṃ. Abhisajjanā vāti dve sajjanā – taṇhāsajjanā ca diṭṭhisajjanā ca…pe… ayaṃ taṇhāsajjanā…pe… ayaṃ diṭṭhisajjanāti – vācābhilāpo abhisajjanā vā.
ဧတံ ဘယံ အာယတိံ ပေက္ခမာနောတိ။ ဘယန္တိ ဇာတိဘယံ ဇရာဘယံ ဗ္ယာဓိဘယံ မရဏဘယံ ရာဇဘယံ စောရဘယံ အဂ္ဂိဘယံ ဥဒကဘယံ အတ္တာနုဝာဒဘယံ ပရာနုဝာဒဘယံ ဒဏ္ဍဘယံ ဒုဂ္ဂတိဘယံ ဦမိဘယံ ကုမ္ဘိလဘယံ အာဝဋ္ဋဘယံ သုသုမာရဘယံ အာဇီဝကဘယံ အသိလောကဘယံ ပရိသသာရဇ္ဇဘယံ မဒနဘယံ ဘယာနကံ ဆမ္ဘိတတ္တံ လောမဟံသော စေတသော ဥဗ္ဗေဂော ဥတ္ရာသော။ ဧတံ ဘယံ အာယတိံ ပေက္ခမာနောတိ ဧတံ ဘယံ အာယတိံ ပေက္ခမာနော ဒက္ခမာနော ဩလောကယမာနော နိဇ္ဈာယမာနော ဥပပရိက္ခမာနောတိ – ဧတံ ဘယံ အာယတိံ ပေက္ခမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Etaṃbhayaṃ āyatiṃ pekkhamānoti. Bhayanti jātibhayaṃ jarābhayaṃ byādhibhayaṃ maraṇabhayaṃ rājabhayaṃ corabhayaṃ aggibhayaṃ udakabhayaṃ attānuvādabhayaṃ parānuvādabhayaṃ daṇḍabhayaṃ duggatibhayaṃ ūmibhayaṃ kumbhilabhayaṃ āvaṭṭabhayaṃ susumārabhayaṃ ājīvakabhayaṃ asilokabhayaṃ parisasārajjabhayaṃ madanabhayaṃ bhayānakaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso cetaso ubbego utrāso. Etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamānoti etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ဧဝံ ဒုတီယေန သဟာ မမသ္သ၊ ဝာစာဘိလာပော အဘိသဇ္ဇနာ ဝာ။
‘‘Evaṃ dutīyena sahā mamassa, vācābhilāpo abhisajjanā vā;
ဧတံ ဘယံ အာယတိံ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’။
Etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’.
၁၃၆.
136.
ကာမာ ဟိ စိတ္ရာ မဓုရာ မနောရမာ၊ ဝိရူပရူပေန မထေန္တိ စိတ္တံ။
Kāmā hi citrā madhurā manoramā,virūparūpena mathenti cittaṃ;
အာဒီနဝံ ကာမဂုဏေသု ဒိသ္ဝာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā, eko care khaggavisāṇakappo.
ကာမာ ဟိ စိတ္ရာ မဓုရာ မနောရမာတိ။ ကာမာတိ ဥဒ္ဒာနတော ဒ္ဝေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ပေ.။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ။ပေ.။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ စိတ္ရာတိ နာနာဝဏ္ဏာ ရူပာ နာနာဝဏ္ဏာ သဒ္ဒာ နာနာဝဏ္ဏာ ဂန္ဓာ နာနာဝဏ္ဏာ ရသာ နာနာဝဏ္ဏာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ မဓုရာတိ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ 21 – ‘‘ပဉ္စိမေ , ဘိက္ခဝေ, ကာမဂုဏာ။ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယ္ယာ ရူပာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ, သောတဝိညေယ္ယာ သဒ္ဒာ။ပေ.။ ဃာနဝိညေယ္ယာ ဂန္ဓာ။ ဇိဝ္ဟာဝိညေယ္ယာ ရသာ။ ကာယဝိညေယ္ယာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပာ ပိယရူပာ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ။ ဣမေ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ။ ယံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဣမေ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ ဥပ္ပဇ္ဇတိ သုခံ သောမနသ္သံ, ဣဒံ ဝုစ္စတိ ကာမသုခံ မိဠ္ဟသုခံ 22 ပုထုဇ္ဇနသုခံ အနရိယသုခံ, န သေဝိတဗ္ဗံ န ဘာဝေတဗ္ဗံ န ဗဟုလီကာတဗ္ဗံ, ‘ဘာယိတဗ္ဗံ ဧတသ္သ သုခသ္သာ’တိ ဝဒာမီ’’တိ – ကာမာ ဟိ စိတ္ရာ မဓုရာ မနောရမာတိ။ မနောတိ ယံ စိတ္တံ။ပေ.။ တဇ္ဇာ မနောဝိညာဏဓာတု။ မနော ရမေန္တိ ထောမေန္တိ တောသေန္တိ ပဟာသေန္တီတိ – ကာမာ ဟိ စိတ္ရာ မဓုရာ မနောရမာ။
Kāmā hi citrā madhurā manoramāti. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Citrāti nānāvaṇṇā rūpā nānāvaṇṇā saddā nānāvaṇṇā gandhā nānāvaṇṇā rasā nānāvaṇṇā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Madhurāti vuttañhetaṃ bhagavatā 23 – ‘‘pañcime , bhikkhave, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ime kho, bhikkhave, pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho, bhikkhave, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati kāmasukhaṃ miḷhasukhaṃ 24 puthujjanasukhaṃ anariyasukhaṃ, na sevitabbaṃ na bhāvetabbaṃ na bahulīkātabbaṃ, ‘bhāyitabbaṃ etassa sukhassā’ti vadāmī’’ti – kāmā hi citrā madhurā manoramāti. Manoti yaṃ cittaṃ…pe… tajjā manoviññāṇadhātu. Mano ramenti thomenti tosenti pahāsentīti – kāmā hi citrā madhurā manoramā.
ဝိရူပရူပေန မထေန္တိ စိတ္တန္တိ နာနာဝဏ္ဏေဟိ ရူပေဟိ။ပေ.။ နာနာဝဏ္ဏေဟိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေဟိ စိတ္တံ မထေန္တိ တောသေန္တိ ပဟာသေန္တီတိ – ဝိရူပရူပေန မထေန္တိ စိတ္တံ။
Virūparūpena mathenti cittanti nānāvaṇṇehi rūpehi…pe… nānāvaṇṇehi phoṭṭhabbehi cittaṃ mathenti tosenti pahāsentīti – virūparūpena mathenti cittaṃ.
အာဒီနဝံ ကာမဂုဏေသု ဒိသ္ဝာတိ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ကော စ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝော? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တော ယေန သိပ္ပဋ္ဌာနေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေတိ, ယဒိ မုဒ္ဒာယ ယဒိ ဂဏနာယ ယဒိ သင္ခာနေန ယဒိ ကသိယာ ယဒိ ဝဏိဇ္ဇာယ ယဒိ ဂောရက္ခေန ယဒိ ဣသ္သတ္ထေန 25 ယဒိ ရာဇပောရိသေန ယဒိ သိပ္ပညတရေန, သီတသ္သ ပုရက္ခတော ဥဏ္ဟသ္သ ပုရက္ခတော ဍံသမကသဝာတာတပသရီသပသမ္ဖသ္သေဟိ သမ္ဖသ္သမာနော 26 ခုပ္ပိပာသာယ မီယမာနော; အယံ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝော သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒာနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။
Ādīnavaṃkāmaguṇesu disvāti. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘ko ca, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo? Idha, bhikkhave, kulaputto yena sippaṭṭhānena jīvikaṃ kappeti, yadi muddāya yadi gaṇanāya yadi saṅkhānena yadi kasiyā yadi vaṇijjāya yadi gorakkhena yadi issatthena 27 yadi rājaporisena yadi sippaññatarena, sītassa purakkhato uṇhassa purakkhato ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassehi samphassamāno 28 khuppipāsāya mīyamāno; ayaṃ, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.
‘‘တသ္သ စေ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တသ္သ ဧဝံ ဥဋ္ဌဟတော ဃဋတော ဝာယမတော တေ ဘောဂာ နာဘိနိပ္ဖဇ္ဇန္တိ, သော သောစတိ ကိလမတိ ပရိဒေဝတိ ဥရတ္တာဠိံ ကန္ဒတိ, သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ – ‘မောဃံ ဝတ မေ ဥဋ္ဌာနံ, အဖလော ဝတ မေ ဝာယာမော’တိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝော သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒာနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။
‘‘Tassa ce, bhikkhave, kulaputtassa evaṃ uṭṭhahato ghaṭato vāyamato te bhogā nābhinipphajjanti, so socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati, sammohaṃ āpajjati – ‘moghaṃ vata me uṭṭhānaṃ, aphalo vata me vāyāmo’ti. Ayampi, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.
‘‘တသ္သ စေ, ဘိက္ခဝေ, ကုလပုတ္တသ္သ ဧဝံ ဥဋ္ဌဟတော ဃဋတော ဝာယမတော တေ ဘောဂာ အဘိနိပ္ဖဇ္ဇန္တိ, သော တေသံ ဘောဂာနံ အာရက္ခာဓိကရဏံ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ 29 ပဋိသံဝေဒေတိ – ‘ကိန္တိ မေ ဘောဂေ နေဝ ရာဇာနော ဟရေယ္ယုံ, န စောရာ ဟရေယ္ယုံ, န အဂ္ဂိ ဍဟေယ္ယ, န ဥဒကံ ဝဟေယ္ယ, န အပ္ပိယာ ဒာယာဒာ ဟရေယ္ယု’န္တိ။ တသ္သ ဧဝံ အာရက္ခတော ဂောပယတော တေ ဘောဂေ ရာဇာနော ဝာ ဟရန္တိ စောရာ ဝာ ဟရန္တိ အဂ္ဂိ ဝာ ဍဟတိ ဥဒကံ ဝာ ဝဟတိ အပ္ပိယာ ဝာ ဒာယာဒာ ဟရန္တိ။ သော သောစတိ။ပေ.။ သမ္မောဟံ အာပဇ္ဇတိ – ‘ယမ္ပိ မေ အဟောသိ တမ္ပိ နော နတ္ထီ’တိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝော သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒာနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။
‘‘Tassa ce, bhikkhave, kulaputtassa evaṃ uṭṭhahato ghaṭato vāyamato te bhogā abhinipphajjanti, so tesaṃ bhogānaṃ ārakkhādhikaraṇaṃ dukkhaṃ domanassaṃ 30 paṭisaṃvedeti – ‘kinti me bhoge neva rājāno hareyyuṃ, na corā hareyyuṃ, na aggi ḍaheyya, na udakaṃ vaheyya, na appiyā dāyādā hareyyu’nti. Tassa evaṃ ārakkhato gopayato te bhoge rājāno vā haranti corā vā haranti aggi vā ḍahati udakaṃ vā vahati appiyā vā dāyādā haranti. So socati…pe… sammohaṃ āpajjati – ‘yampi me ahosi tampi no natthī’ti. Ayampi, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဟေတု ကာမနိဒာနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု ရာဇာနောပိ ရာဇူဟိ ဝိဝဒန္တိ, ခတ္တိယာပိ ခတ္တိယေဟိ ဝိဝဒန္တိ, ဗ္ရာဟ္မဏာပိ ဗ္ရာဟ္မဏေဟိ ဝိဝဒန္တိ, ဂဟပတီပိ ဂဟပတီဟိ ဝိဝဒန္တိ, မာတာပိ ပုတ္တေန ဝိဝဒတိ, ပုတ္တောပိ မာတရာ ဝိဝဒတိ, ပိတာပိ ပုတ္တေန ဝိဝဒတိ, ပုတ္တောပိ ပိတရာ ဝိဝဒတိ, ဘာတာပိ ဘဂိနိယာ ဝိဝဒတိ, ဘဂိနီပိ ဘာတရာ ဝိဝဒတိ, သဟာယောပိ သဟာယေန ဝိဝဒတိ။ တေ တတ္ထ ကလဟဝိဂ္ဂဟဝိဝာဒာပန္နာ အညမညံ ပာဏီဟိပိ ဥပက္ကမန္တိ လေဍ္ဍူဟိပိ ဥပက္ကမန္တိ ဒဏ္ဍေဟိပိ ဥပက္ကမန္တိ သတ္ထေဟိပိ ဥပက္ကမန္တိ။ တေ တတ္ထ မရဏမ္ပိ နိဂစ္ဆန္တိ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝော သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒာနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu rājānopi rājūhi vivadanti, khattiyāpi khattiyehi vivadanti, brāhmaṇāpi brāhmaṇehi vivadanti, gahapatīpi gahapatīhi vivadanti, mātāpi puttena vivadati, puttopi mātarā vivadati, pitāpi puttena vivadati, puttopi pitarā vivadati, bhātāpi bhaginiyā vivadati, bhaginīpi bhātarā vivadati, sahāyopi sahāyena vivadati. Te tattha kalahaviggahavivādāpannā aññamaññaṃ pāṇīhipi upakkamanti leḍḍūhipi upakkamanti daṇḍehipi upakkamanti satthehipi upakkamanti. Te tattha maraṇampi nigacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ. Ayampi, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဟေတု ကာမနိဒာနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု အသိစမ္မံ ဂဟေတ္ဝာ ဓနုကလာပံ သန္နယ္ဟိတ္ဝာ ဥဘတောဗ္ယူဠ္ဟံ 31 သင္ဂာမံ ပက္ခန္ဒန္တိ, ဥသူသုပိ ခိပ္ပမာနေသု သတ္တီသုပိ ခိပ္ပမာနာသု အသီသုပိ ဝိဇ္ဇောတလန္တေသု။ တေ တတ္ထ ဥသူဟိပိ ဝိဇ္ဈန္တိ သတ္တီဟိပိ 32 ဝိဇ္ဈန္တိ အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တိ။ တေ တတ္ထ မရဏမ္ပိ နိဂစ္ဆန္တိ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝော သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒာနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā ubhatobyūḷhaṃ 33 saṅgāmaṃ pakkhandanti, usūsupi khippamānesu sattīsupi khippamānāsu asīsupi vijjotalantesu. Te tattha usūhipi vijjhanti sattīhipi 34 vijjhanti asināpi sīsaṃ chindanti. Te tattha maraṇampi nigacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ. Ayampi, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဟေတု ကာမနိဒာနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု အသိစမ္မံ ဂဟေတ္ဝာ ဓနုကလာပံ သန္နယ္ဟိတ္ဝာ အဒ္ဒာဝလေပနာ 35 ဥပကာရိယော ပက္ခန္ဒန္တိ, ဥသူသုပိ ခိပ္ပမာနေသု သတ္တီသုပိ ခိပ္ပမာနာသု, အသီသုပိ ဝိဇ္ဇောတလန္တေသု။ တေ တတ္ထ ဥသူဟိပိ ဝိဇ္ဈန္တိ သတ္တီဟိပိ ဝိဇ္ဈန္တိ ဆကဏကာယပိ 36 ဩသိဉ္စန္တိ အဘိဝဂ္ဂေနပိ ဩမဒ္ဒန္တိ အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တိ။ တေ တတ္ထ မရဏမ္ပိ နိဂစ္ဆန္တိ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝော သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒာနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā addāvalepanā 37 upakāriyo pakkhandanti, usūsupi khippamānesu sattīsupi khippamānāsu, asīsupi vijjotalantesu. Te tattha usūhipi vijjhanti sattīhipi vijjhanti chakaṇakāyapi 38 osiñcanti abhivaggenapi omaddanti asināpi sīsaṃ chindanti. Te tattha maraṇampi nigacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ. Ayampi, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဟေတု ကာမနိဒာနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု သန္ဓိမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ နိလ္လောပမ္ပိ ဟရန္တိ ဧကာဂာရိကမ္ပိ ကရောန္တိ ပရိပန္ထေပိ တိဋ္ဌန္တိ ပရဒာရမ္ပိ ဂစ္ဆန္တိ။ တမေနံ ရာဇာနော ဂဟေတ္ဝာ ဝိဝိဓာ ကမ္မကာရဏာ ကာရေန္တိ – ကသာဟိပိ တာဠေန္တိ, ဝေတ္တေဟိပိ တာဠေန္တိ, အဍ္ဎဒဏ္ဍကေဟိပိ တာဠေန္တိ, ဟတ္ထမ္ပိ ဆိန္ဒန္တိ။ပေ.။ အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒန္တိ။ တေ တတ္ထ မရဏမ္ပိ နိဂစ္ဆန္တိ မရဏမတ္တမ္ပိ ဒုက္ခံ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝော သန္ဒိဋ္ဌိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒာနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု။
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu sandhimpi chindanti nillopampi haranti ekāgārikampi karonti paripanthepi tiṭṭhanti paradārampi gacchanti. Tamenaṃ rājāno gahetvā vividhā kammakāraṇā kārenti – kasāhipi tāḷenti, vettehipi tāḷenti, aḍḍhadaṇḍakehipi tāḷenti, hatthampi chindanti…pe… asināpi sīsaṃ chindanti. Te tattha maraṇampi nigacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ. Ayampi, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.
‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ကာမဟေတု ကာမနိဒာနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ ဝာစာယ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ။ တေ ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရိတ္ဝာ ဝာစာယ ဒုစ္စရိတံ စရိတ္ဝာ မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရိတ္ဝာ ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ အပာယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပာတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇန္တိ။ အယမ္ပိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနံ အာဒီနဝော သမ္ပရာယိကော ဒုက္ခက္ခန္ဓော ကာမဟေတု ကာမနိဒာနံ ကာမာဓိကရဏံ ကာမာနမေဝ ဟေတု’’။
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu kāyena duccaritaṃ caranti vācāya duccaritaṃ caranti manasā duccaritaṃ caranti. Te kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti. Ayampi, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo samparāyiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu’’.
အာဒီနဝံ ကာမဂုဏေသု ဒိသ္ဝာတိ ကာမဂုဏေသု အာဒီနဝံ ဒိသ္ဝာ ပသ္သိတ္ဝာ တုလယိတ္ဝာ တီရယိတ္ဝာ ဝိဘာဝယိတ္ဝာ ဝိဘူတံ ကတ္ဝာတိ – အာဒီနဝံ ကာမဂုဏေသု ဒိသ္ဝာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvāti kāmaguṇesu ādīnavaṃ disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ကာမာ ဟိ စိတ္ရာ မဓုရာ မနောရမာ၊ ဝိရူပရူပေန မထေန္တိ စိတ္တံ။
‘‘Kāmā hi citrā madhurā manoramā, virūparūpena mathenti cittaṃ;
အာဒီနဝံ ကာမဂုဏေသု ဒိသ္ဝာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၃၇.
137.
ဤတီ စ ဂဏ္ဍော စ ဥပဒ္ဒဝော စ၊ ရောဂော စ သလ္လဉ္စ ဘယဉ္စ မေတံ။
Ītīca gaṇḍo ca upaddavo ca, rogo ca sallañca bhayañca metaṃ;
ဧတံ ဘယံ ကာမဂုဏေသု ဒိသ္ဝာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Etaṃ bhayaṃ kāmaguṇesu disvā, eko care khaggavisāṇakappo.
ဤတီ စ ဂဏ္ဍော စ ဥပဒ္ဒဝော စ, ရောဂော စ သလ္လဉ္စ ဘယဉ္စ မေတန္တိ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ဘယန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ဒုက္ခန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ရောဂောတိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ဂဏ္ဍောတိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ သလ္လန္တိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ သင္ဂောတိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ပင္ကောတိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ဂဗ္ဘောတိ, ဘိက္ခဝေ, ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ကသ္မာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဘယန္တိ ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ? ယသ္မာ စ ကာမရာဂရတ္တာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဝိနိဗဒ္ဓော 39 ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာပိ ဘယာ န ပရိမုစ္စတိ, သမ္ပရာယိကာပိ ဘယာ န ပရိမုစ္စတိ, တသ္မာ ဘယန္တိ ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ။ ကသ္မာ စ, ဘိက္ခဝေ, ဒုက္ခန္တိ။ပေ.။ ရောဂောတိ။ ဂဏ္ဍောတိ။ သလ္လန္တိ။ သင္ဂောတိ။ ပင္ကောတိ။ ဂဗ္ဘောတိ ကာမာနမေတံ အဓိဝစနံ? ယသ္မာ စ ကာမရာဂရတ္တာယံ, ဘိက္ခဝေ, ဆန္ဒရာဂဝိနိဗဒ္ဓော ဒိဋ္ဌဓမ္မိကာပိ ဂဗ္ဘာ န ပရိမုစ္စတိ, သမ္ပရာယိကာပိ ဂဗ္ဘာ န ပရိမုစ္စတိ, တသ္မာ ဂဗ္ဘောတိ ကာမာနမေတံ အဓိဝစန’’န္တိ။
Ītī ca gaṇḍo ca upaddavo ca, rogo ca sallañca bhayañcametanti vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘bhayanti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Dukkhanti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Rogoti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Gaṇḍoti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Sallanti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Saṅgoti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Paṅkoti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Gabbhoti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Kasmā ca, bhikkhave, bhayanti kāmānametaṃ adhivacanaṃ? Yasmā ca kāmarāgarattāyaṃ, bhikkhave, chandarāgavinibaddho 40 diṭṭhadhammikāpi bhayā na parimuccati, samparāyikāpi bhayā na parimuccati, tasmā bhayanti kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Kasmā ca, bhikkhave, dukkhanti…pe… rogoti… gaṇḍoti… sallanti… saṅgoti… paṅkoti… gabbhoti kāmānametaṃ adhivacanaṃ? Yasmā ca kāmarāgarattāyaṃ, bhikkhave, chandarāgavinibaddho diṭṭhadhammikāpi gabbhā na parimuccati, samparāyikāpi gabbhā na parimuccati, tasmā gabbhoti kāmānametaṃ adhivacana’’nti.
ဘယံ ဒုက္ခဉ္စ ရောဂော စ၊ ဂဏ္ဍော သလ္လဉ္စ သင္ဂော စ။
Bhayaṃ dukkhañca rogo ca, gaṇḍo sallañca saṅgo ca;
ပင္ကော ဂဗ္ဘော စ ဥဘယံ၊ ဧတေ ကာမာ ပဝုစ္စန္တိ။
Paṅko gabbho ca ubhayaṃ, ete kāmā pavuccanti;
ယတ္ထ သတ္တော ပုထုဇ္ဇနော။
Yattha satto puthujjano.
ဩတိဏ္ဏော သာတရူပေန၊ ပုန ဂဗ္ဘာယ ဂစ္ဆတိ။
Otiṇṇo sātarūpena, puna gabbhāya gacchati;
သော ဣမံ ပလိပထံ ဒုဂ္ဂံ၊ အတိက္ကမ္မ တထာဝိဓော။
So imaṃ palipathaṃ duggaṃ, atikkamma tathāvidho;
ပဇံ ဇာတိဇရူပေတံ၊ ဖန္ဒမာနံ အဝေက္ခတီတိ။
Pajaṃ jātijarūpetaṃ, phandamānaṃ avekkhatīti.
ဤတီ စ ဂဏ္ဍော စ ဥပဒ္ဒဝော စ၊ ရောဂော စ သလ္လဉ္စ ဘယဉ္စ မေတံ။
Ītī ca gaṇḍo ca upaddavo ca, rogo ca sallañca bhayañca metaṃ.
ဧတံ ဘယံ ကာမဂုဏေသု ဒိသ္ဝာတိ ဧတံ ဘယံ ကာမဂုဏေသု ဒိသ္ဝာ ပသ္သိတ္ဝာ တုလယိတ္ဝာ တီရယိတ္ဝာ ဝိဘာဝယိတ္ဝာ ဝိဘူတံ ကတ္ဝာတိ – ဧတံ ဘယံ ကာမဂုဏေသု ဒိသ္ဝာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Etaṃbhayaṃ kāmaguṇesu disvāti etaṃ bhayaṃ kāmaguṇesu disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – etaṃ bhayaṃ kāmaguṇesu disvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ဤတီ စ ဂဏ္ဍော စ ဥပဒ္ဒဝော စ၊ ရောဂော စ သလ္လဉ္စ ဘယဉ္စ မေတံ။
‘‘Ītī ca gaṇḍo ca upaddavo ca, rogo ca sallañca bhayañca metaṃ;
ဧတံ ဘယံ ကာမဂုဏေသု ဒိသ္ဝာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Etaṃ bhayaṃ kāmaguṇesu disvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၃၈.
138.
သီတဉ္စ ဥဏ္ဟဉ္စ ခုဒံ ပိပာသံ၊ ဝာတာတပေ ဍံသသရီသပေ 43 စ။
Sītañca uṇhañca khudaṃ pipāsaṃ, vātātape ḍaṃsasarīsape44ca;
သဗ္ဗာနိပေတာနိ အဘိသမ္ဘဝိတ္ဝာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Sabbānipetāni abhisambhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo.
သီတဉ္စ ဥဏ္ဟဉ္စ ခုဒံ ပိပာသန္တိ။ သီတန္တိ ဒ္ဝီဟိ ကာရဏေဟိ သီတံ ဟောတိ – အဗ္ဘန္တရဓာတုပ္ပကောပဝသေန ဝာ သီတံ ဟောတိ ဗဟိဒ္ဓာ ဥတုဝသေန ဝာ သီတံ ဟောတိ။ ဥဏ္ဟန္တိ ဒ္ဝီဟိ ကာရဏေဟိ ဥဏ္ဟံ ဟောတိ – အဗ္ဘန္တရဓာတုပ္ပကောပဝသေန ဝာ ဥဏ္ဟံ ဟောတိ ဗဟိဒ္ဓာ ဥတုဝသေန ဝာ ဥဏ္ဟံ ဟောတိ။ ခုဒာ 45 ဝုစ္စတိ ဆာတကော။ ပိပာသာ ဝုစ္စတိ ဥဒကပိပာသာတိ – သီတဉ္စ ဥဏ္ဟဉ္စ ခုဒံ ပိပာသံ။
Sītañca uṇhañca khudaṃ pipāsanti. Sītanti dvīhi kāraṇehi sītaṃ hoti – abbhantaradhātuppakopavasena vā sītaṃ hoti bahiddhā utuvasena vā sītaṃ hoti. Uṇhanti dvīhi kāraṇehi uṇhaṃ hoti – abbhantaradhātuppakopavasena vā uṇhaṃ hoti bahiddhā utuvasena vā uṇhaṃ hoti. Khudā 46 vuccati chātako. Pipāsā vuccati udakapipāsāti – sītañca uṇhañca khudaṃ pipāsaṃ.
ဝာတာတပေ ဍံသသရီသပေ စာတိ။ ဝာတာတိ ပုရတ္ထိမာ ဝာတာ ပစ္ဆိမာ ဝာတာ ဥတ္တရာ ဝာတာ ဒက္ခိဏာ ဝာတာ သရဇာ ဝာတာ အရဇာ ဝာတာ သီတာ ဝာတာ ဥဏ္ဟာ ဝာတာ ပရိတ္တာ ဝာတာ အဓိမတ္တာ ဝာတာ ဝေရမ္ဘဝာတာ ပက္ခဝာတာ သုပဏ္ဏဝာတာ တာလပဏ္ဏဝာတာ 47 ဝိဓူပနဝာတာ။ အာတပော ဝုစ္စတိ သူရိယသန္တာပော။ ဍံသာ ဝုစ္စန္တိ ပိင္ဂလမက္ခိကာ။ သရီသပာ ဝုစ္စန္တိ အဟီတိ – ဝာတာတပေ ဍံသသရီသပေ စ။
Vātātape ḍaṃsasarīsape cāti. Vātāti puratthimā vātā pacchimā vātā uttarā vātā dakkhiṇā vātā sarajā vātā arajā vātā sītā vātā uṇhā vātā parittā vātā adhimattā vātā verambhavātā pakkhavātā supaṇṇavātā tālapaṇṇavātā 48 vidhūpanavātā. Ātapo vuccati sūriyasantāpo. Ḍaṃsā vuccanti piṅgalamakkhikā. Sarīsapā vuccanti ahīti – vātātape ḍaṃsasarīsape ca.
သဗ္ဗာနိပေတာနိ အဘိသမ္ဘဝိတ္ဝာတိ အဘိဘဝိတ္ဝာ အဇ္ဈောတ္ထရိတ္ဝာ ပရိယာဒိယိတ္ဝာ မဒ္ဒိတ္ဝာတိ – သဗ္ဗာနိပေတာနိ အဘိသမ္ဘဝိတ္ဝာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Sabbānipetāni abhisambhavitvāti abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvāti – sabbānipetāni abhisambhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘သီတဉ္စ ဥဏ္ဟဉ္စ ခုဒံ ပိပာသံ၊ ဝာတာတပေ ဍံသသရီသပေ စ။
‘‘Sītañca uṇhañca khudaṃ pipāsaṃ, vātātape ḍaṃsasarīsape ca;
သဗ္ဗာနိပေတာနိ အဘိသမ္ဘဝိတ္ဝာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Sabbānipetāni abhisambhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၃၉.
139.
နာဂောဝ ယူထာနိ ဝိဝဇ္ဇယိတ္ဝာ၊ သဉ္ဇာတခန္ဓော ပဒုမီ ဥဠာရော။
Nāgova yūthāni vivajjayitvā,sañjātakhandho padumī uḷāro;
ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရေ 49 အရညေ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Yathābhirantaṃ vihare50araññe, eko care khaggavisāṇakappo.
နာဂောဝ ယူထာနိ ဝိဝဇ္ဇယိတ္ဝာတိ နာဂော ဝုစ္စတိ ဟတ္ထိနာဂော။ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓောပိ နာဂော။ ကိံကာရဏာ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော နာဂော? အာဂုံ န ကရောတီတိ နာဂော; န ဂစ္ဆတီတိ နာဂော; န အာဂစ္ဆတီတိ နာဂော။ ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော အာဂုံ န ကရောတီတိ နာဂော? အာဂု ဝုစ္စတိ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာ ပောနောဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပာကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။
Nāgovayūthāni vivajjayitvāti nāgo vuccati hatthināgo. Paccekasambuddhopi nāgo. Kiṃkāraṇā paccekasambuddho nāgo? Āguṃ na karotīti nāgo; na gacchatīti nāgo; na āgacchatīti nāgo. Kathaṃ so paccekasambuddho āguṃ na karotīti nāgo? Āgu vuccati pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.
အာဂုံ န ကရောတိ ကိဉ္စိ လောကေ၊ သဗ္ဗသံယောဂေ ဝိသဇ္ဇ ဗန္ဓနာနိ။
Āguṃ na karoti kiñci loke, sabbasaṃyoge visajja bandhanāni;
သဗ္ဗတ္ထ န သဇ္ဇတိ ဝိမုတ္တော၊ နာဂော တာဒိ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာ။
Sabbattha na sajjati vimutto, nāgo tādi pavuccate tathattā.
ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော အာဂုံ န ကရောတီတိ နာဂော။
Evaṃ so paccekasambuddho āguṃ na karotīti nāgo.
ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော န ဂစ္ဆတီတိ နာဂော? သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော န ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န ဒောသာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န ရာဂဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဒောသဝသေန ဂစ္ဆတိ, န မောဟဝသေန ဂစ္ဆတိ, န မာနဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဒိဋ္ဌိဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဥဒ္ဓစ္စဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဝိစိကိစ္ဆာဝသေန ဂစ္ဆတိ, န အနုသယဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဝဂ္ဂေဟိ ကပ္ပေဟိ ယာယတိ နီယတိ 51 ဝုယ္ဟတိ သံဟရီယတိ။ ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော န ဂစ္ဆတီတိ နာဂော။
Kathaṃ so paccekasambuddho na gacchatīti nāgo? So paccekasambuddho na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati, na rāgavasena gacchati, na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mānavasena gacchati, na diṭṭhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchāvasena gacchati, na anusayavasena gacchati, na vaggehi kappehi yāyati nīyati 52 vuyhati saṃharīyati. Evaṃ so paccekasambuddho na gacchatīti nāgo.
ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော န အာဂစ္ဆတီတိ နာဂော? သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတိ, သကဒာဂာမိမဂ္ဂေန။ပေ.။ အနာဂာမိမဂ္ဂေန။ပေ.။ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော န အာဂစ္ဆတီတိ နာဂော။
Kathaṃ so paccekasambuddho na āgacchatīti nāgo? Sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati, sakadāgāmimaggena…pe… anāgāmimaggena…pe… arahattamaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati. Evaṃ so paccekasambuddho na āgacchatīti nāgo.
နာဂောဝ ယူထာနိ ဝိဝဇ္ဇယိတ္ဝာတိ ယထာ သော ဟတ္ထိနာဂော ယူထာနိ ဝိဝဇ္ဇေတ္ဝာ ပရိဝဇ္ဇေတ္ဝာ အဘိနိဝဇ္ဇေတ္ဝာ ဧကောဝ အရညဝနမဇ္ဈောဂာဟေတ္ဝာ 53 စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပာလေတိ ယပေတိ ယာပေတိ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓောပိ ဂဏံ ဝိဝဇ္ဇေတ္ဝာ ပရိဝဇ္ဇေတ္ဝာ အဘိဝဇ္ဇေတ္ဝာ ဧကော 54 အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝတိ အပ္ပသဒ္ဒာနိ အပ္ပနိဂ္ဃောသာနိ ဝိဇနဝာတာနိ မနုသ္သရာဟသ္သေယ္ယကာနိ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပာနိ။ သော ဧကော ဂစ္ဆတိ ဧကော တိဋ္ဌတိ ဧကော နိသီဒတိ ဧကော သေယ္ယံ ကပ္ပေတိ ဧကော ဂာမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ ဧကော ပဋိက္ကမတိ ဧကော ရဟော နိသီဒတိ ဧကော စင္ကမံ အဓိဋ္ဌာတိ ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပာလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – နာဂောဝ ယူထာနိ ဝိဝဇ္ဇယိတ္ဝာ။
Nāgova yūthāni vivajjayitvāti yathā so hatthināgo yūthāni vivajjetvā parivajjetvā abhinivajjetvā ekova araññavanamajjhogāhetvā 55 carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti, paccekasambuddhopi gaṇaṃ vivajjetvā parivajjetvā abhivajjetvā eko 56 araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni. So eko gacchati eko tiṭṭhati eko nisīdati eko seyyaṃ kappeti eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati eko paṭikkamati eko raho nisīdati eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – nāgova yūthāni vivajjayitvā.
သဉ္ဇာတခန္ဓော ပဒုမီ ဥဠာရောတိ ယထာ သော ဟတ္ထိနာဂော သဉ္ဇာတက္ခန္ဓော သတ္တရတနော ဝာ ဟောတိ အဋ္ဌရတနော ဝာ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓောပိ သဉ္ဇာတက္ခန္ဓော အသေက္ခေန သီလက္ခန္ဓေန အသေက္ခေန သမာဓိက္ခန္ဓေန အသေက္ခေန ပညာက္ခန္ဓေန အသေက္ခေန ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓေန အသေက္ခေန ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနက္ခန္ဓေန။ ယထာ သော ဟတ္ထိနာဂော ပဒုမီ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓောပိ သတ္တဟိ ဗောဇ္ဈင္ဂပုပ္ဖေဟိ ပဒုမီ, သတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂပုပ္ဖေန ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂပုပ္ဖေန ဝီရိယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂပုပ္ဖေန ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂပုပ္ဖေန, ပီတိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂပုပ္ဖေန ပသ္သဒ္ဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂပုပ္ဖေန သမာဓိသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂပုပ္ဖေန ဥပေက္ခာသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂပုပ္ဖေန။ ယထာ သော ဟတ္ထိနာဂော ဥဠာရော ထာမေန ဗလေန ဇဝေန သူရေန, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓောပိ ဥဠာရော သီလေန သမာဓိနာ ပညာယ ဝိမုတ္တိယာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနေနာတိ – သဉ္ဇာတခန္ဓော ပဒုမီ ဥဠာရော။
Sañjātakhandho padumī uḷāroti yathā so hatthināgo sañjātakkhandho sattaratano vā hoti aṭṭharatano vā, paccekasambuddhopi sañjātakkhandho asekkhena sīlakkhandhena asekkhena samādhikkhandhena asekkhena paññākkhandhena asekkhena vimuttikkhandhena asekkhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena. Yathā so hatthināgo padumī, paccekasambuddhopi sattahi bojjhaṅgapupphehi padumī, satisambojjhaṅgapupphena dhammavicayasambojjhaṅgapupphena vīriyasambojjhaṅgapupphena pītisambojjhaṅgapupphena, pītisambojjhaṅgapupphena passaddhisambojjhaṅgapupphena samādhisambojjhaṅgapupphena upekkhāsambojjhaṅgapupphena. Yathā so hatthināgo uḷāro thāmena balena javena sūrena, paccekasambuddhopi uḷāro sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassanenāti – sañjātakhandho padumī uḷāro.
ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရေ အရညေတိ ယထာ သော ဟတ္ထိနာဂော ယထာဘိရန္တံ အရညေ ဝိဟရတိ, ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓောပိ ယထာဘိရန္တံ အရညေ ဝိဟရတိ။ ပဌမေနပိ ဈာနေန ယထာဘိရန္တံ အရညေ ဝိဟရတိ, ဒုတိယေနပိ ဈာနေန။ပေ.။ တတိယေနပိ ဈာနေန။ စတုတ္ထေနပိ ဈာနေန ယထာဘိရန္တံ အရညေ ဝိဟရတိ; မေတ္တာယပိ စေတောဝိမုတ္တိယာ ယထာဘိရန္တံ အရညေ ဝိဟရတိ, ကရုဏာယပိ စေတောဝိမုတ္တိယာ။ မုဒိတာယပိ စေတောဝိမုတ္တိယာ။ ဥပေက္ခာယပိ စေတောဝိမုတ္တိယာ ယထာဘိရန္တံ အရညေ ဝိဟရတိ; အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာပိ ယထာဘိရန္တံ အရညေ ဝိဟရတိ, ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာပိ။ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိယာပိ။ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာပိ။ နိရောဓသမာပတ္တိယာပိ။ ဖလသမာပတ္တိယာပိ ယထာဘိရန္တံ အရညေ ဝိဟရတီတိ – ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရေ အရညေ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Yathābhirantaṃ vihare araññeti yathā so hatthināgo yathābhirantaṃ araññe viharati, paccekasambuddhopi yathābhirantaṃ araññe viharati. Paṭhamenapi jhānena yathābhirantaṃ araññe viharati, dutiyenapi jhānena…pe… tatiyenapi jhānena… catutthenapi jhānena yathābhirantaṃ araññe viharati; mettāyapi cetovimuttiyā yathābhirantaṃ araññe viharati, karuṇāyapi cetovimuttiyā… muditāyapi cetovimuttiyā… upekkhāyapi cetovimuttiyā yathābhirantaṃ araññe viharati; ākāsānañcāyatanasamāpattiyāpi yathābhirantaṃ araññe viharati, viññāṇañcāyatanasamāpattiyāpi… ākiñcaññāyatanasamāpattiyāpi… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyāpi… nirodhasamāpattiyāpi… phalasamāpattiyāpi yathābhirantaṃ araññe viharatīti – yathābhirantaṃ vihare araññe, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘နာဂောဝ ယူထာနိ ဝိဝဇ္ဇယိတ္ဝာ၊ သဉ္ဇာတခန္ဓော ပဒုမီ ဥဠာရော။
‘‘Nāgova yūthāni vivajjayitvā, sañjātakhandho padumī uḷāro;
ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရေ အရညေ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Yathābhirantaṃ vihare araññe, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
၁၄၀.
140.
အာဒိစ္စဗန္ဓုသ္သ ဝစော နိသမ္မ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။
Ādiccabandhussa vaco nisamma, eko care khaggavisāṇakappo.
အဋ္ဌာနတံ သင္ဂဏိကာရတသ္သ, ယံ ဖသ္သယေ သာမယိကံ ဝိမုတ္တိန္တိ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘ယာဝတာနန္ဒ 61, ဘိက္ခု သင္ဂဏိကာရာမော သင္ဂဏိကရတော သင္ဂဏိကာရာမတံ အနုယုတ္တော, ဂဏာရာမော ဂဏရတော ဂဏသမ္မုဒိတော (ဂဏာရာမတံ အနုယုတ္တော) 62, ယံ တံ နေက္ခမ္မသုခံ ပဝိဝေကသုခံ ဥပသမသုခံ သမ္ဗောဓိသုခံ, တသ္သ သုခသ္သ နိကာမလာဘီ ဘဝိသ္သတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီတိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယော စ ခော သော, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဧကော ဂဏသ္မာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟရတိ, တသ္သေတံ ဘိက္ခုနော ပာဋိကင္ခံ။ ယံ တံ နေက္ခမ္မသုခံ ပဝိဝေကသုခံ ဥပသမသုခံ သမ္ဗောဓိသုခံ, တသ္သ သုခသ္သ နိကာမလာဘီ ဘဝိသ္သတိ အကိစ္ဆလာဘီ အကသိရလာဘီတိ – ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယာဝတာနန္ဒ, ဘိက္ခု သင္ဂဏိကာရာမော သင္ဂဏိကရတော သင္ဂဏိကာရာမတံ အနုယုတ္တော, ဂဏာရာမော ဂဏရတော ဂဏသမ္မုဒိတော (ဂဏာရာမတံ အနုယုတ္တော,) သာမာယိကံ 63 ဝာ ကန္တံ စေတောဝိမုတ္တိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိသ္သတိ, အသာမာယိကံ ဝာ အကုပ္ပန္တိ – နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ။ ယော စ ခော သော, အာနန္ဒ, ဘိက္ခု ဧကော ဂဏသ္မာ ဝူပကဋ္ဌော ဝိဟရတိ, တသ္သေတံ ဘိက္ခုနော ပာဋိကင္ခံ သာမာယိကံ ဝာ ကန္တံ စေတောဝိမုတ္တိံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရိသ္သတိ, အသာမာယိကံ ဝာ အကုပ္ပန္တိ, ဌာနမေတံ ဝိဇ္ဇတီ’’တိ – အဋ္ဌာနတံ သင္ဂဏိကာရတသ္သ, ယံ ဖသ္သယေ သာမယိကံ ဝိမုတ္တိံ။
Aṭṭhānataṃsaṅgaṇikāratassa, yaṃ phassaye sāmayikaṃ vimuttinti vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘yāvatānanda 64, bhikkhu saṅgaṇikārāmo saṅgaṇikarato saṅgaṇikārāmataṃ anuyutto, gaṇārāmo gaṇarato gaṇasammudito (gaṇārāmataṃ anuyutto) 65, yaṃ taṃ nekkhammasukhaṃ pavivekasukhaṃ upasamasukhaṃ sambodhisukhaṃ, tassa sukhassa nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yo ca kho so, ānanda, bhikkhu eko gaṇasmā vūpakaṭṭho viharati, tassetaṃ bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ. Yaṃ taṃ nekkhammasukhaṃ pavivekasukhaṃ upasamasukhaṃ sambodhisukhaṃ, tassa sukhassa nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhīti – ṭhānametaṃ vijjati. Yāvatānanda, bhikkhu saṅgaṇikārāmo saṅgaṇikarato saṅgaṇikārāmataṃ anuyutto, gaṇārāmo gaṇarato gaṇasammudito (gaṇārāmataṃ anuyutto,) sāmāyikaṃ 66 vā kantaṃ cetovimuttiṃ upasampajja viharissati, asāmāyikaṃ vā akuppanti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yo ca kho so, ānanda, bhikkhu eko gaṇasmā vūpakaṭṭho viharati, tassetaṃ bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ sāmāyikaṃ vā kantaṃ cetovimuttiṃ upasampajja viharissati, asāmāyikaṃ vā akuppanti, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti – aṭṭhānataṃ saṅgaṇikāratassa, yaṃ phassaye sāmayikaṃ vimuttiṃ.
အာဒိစ္စဗန္ဓုသ္သ ဝစော နိသမ္မာတိ အာဒိစ္စော ဝုစ္စတိ သူရိယော။ သော ဂောတမော ဂောတ္တေန။ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓောပိ ဂောတမော ဂောတ္တေန။ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော သူရိယသ္သ ဂောတ္တဉာတကော ဂောတ္တဗန္ဓု, တသ္မာ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော အာဒိစ္စဗန္ဓု။ အာဒိစ္စဗန္ဓုသ္သ ဝစော နိသမ္မာတိ အာဒိစ္စဗန္ဓုသ္သ ဝစနံ ဗ္ယပ္ပထံ ဒေသနံ အနုသာသနံ အနုသိဋ္ဌံ သုတ္ဝာ သုဏိတ္ဝာ ဥဂ္ဂဟေတ္ဝာ ဥပဓာရယိတ္ဝာ ဥပလက္ခယိတ္ဝာတိ – အာဒိစ္စဗန္ဓုသ္သ ဝစော နိသမ္မ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –
Ādiccabandhussa vaco nisammāti ādicco vuccati sūriyo. So gotamo gottena. Paccekasambuddhopi gotamo gottena. So paccekasambuddho sūriyassa gottañātako gottabandhu, tasmā paccekasambuddho ādiccabandhu. Ādiccabandhussa vaco nisammāti ādiccabandhussa vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ sutvā suṇitvā uggahetvā upadhārayitvā upalakkhayitvāti – ādiccabandhussa vaco nisamma, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘အဋ္ဌာနတံ သင္ဂဏိကာရတသ္သ၊ ယံ ဖသ္သယေ သာမယိကံ ဝိမုတ္တိံ။
‘‘Aṭṭhānataṃ saṅgaṇikāratassa, yaṃ phassaye sāmayikaṃ vimuttiṃ;
အာဒိစ္စဗန္ဓုသ္သ ဝစော နိသမ္မ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။
Ādiccabandhussa vaco nisamma, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
ဒုတိယော ဝဂ္ဂော။
Dutiyo vaggo.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / စူဠနိဒ္ဒေသ-အဋ္ဌကထာ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ၂. ဒုတိယဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ • 2. Dutiyavaggavaṇṇanā