Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ചൂളനിദ്ദേസപാളി • Cūḷaniddesapāḷi |
ദുതിയവഗ്ഗോ
Dutiyavaggo
൧൩൧.
131.
സചേ ലഭേഥ നിപകം സഹായം, സദ്ധിം ചരം സാധുവിഹാരി ധീരം;
Sacelabhetha nipakaṃ sahāyaṃ,saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ;
അഭിഭുയ്യ സബ്ബാനി പരിസ്സയാനി, ചരേയ്യ തേനത്തമനോ സതീമാ.
Abhibhuyya sabbāni parissayāni, careyya tenattamano satīmā.
സചേ ലഭേഥ നിപകം സഹായന്തി സചേ നിപകം പണ്ഡിതം പഞ്ഞവന്തം ബുദ്ധിമന്തം ഞാണിം വിഭാവിം മേധാവിം സഹായം ലഭേയ്യ പടിലഭേയ്യ അധിഗച്ഛേയ്യ വിന്ദേയ്യാതി – സചേ ലഭേഥ നിപകം സംഹായം.
Sace labhetha nipakaṃ sahāyanti sace nipakaṃ paṇḍitaṃ paññavantaṃ buddhimantaṃ ñāṇiṃ vibhāviṃ medhāviṃ sahāyaṃ labheyya paṭilabheyya adhigaccheyya vindeyyāti – sace labhetha nipakaṃ saṃhāyaṃ.
സദ്ധിം ചരം സാധുവിഹാരി ധീരന്തി. സദ്ധിം ചരന്തി ഏകതോ ചരം. സാധുവിഹാരിന്തി പഠമേനപി ഝാനേന സാധുവിഹാരിം, ദുതിയേനപി ഝാനേന… തതിയേനപി ഝാനേന… ചതുത്ഥേനപി ഝാനേന സാധുവിഹാരിം, മേത്തായപി ചേതോവിമുത്തിയാ സാധുവിഹാരിം, കരുണായപി…പേ॰… മുദിതായപി… ഉപേക്ഖായപി ചേതോവിമുത്തിയാ സാധുവിഹാരിം, ആകാസാനഞ്ചായതനസമാപത്തിയാപി സാധുവിഹാരിം , വിഞ്ഞാണഞ്ച ആയതനസമാപത്തിയാപി…പേ॰… ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനസമാപത്തിയാപി…പേ॰… നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനസമാപത്തിയാപി സാധുവിഹാരിം, നിരോധസമാപത്തിയാപി സാധുവിഹാരിം, ഫലസമാപത്തിയാപി സാധുവിഹാരിം. ധീരന്തി ധീരം പണ്ഡിതം പഞ്ഞവന്തം ബുദ്ധിമന്തം ഞാണിം വിഭാവിം മേധാവിന്തി – സദ്ധിം ചരം സാധുവിഹാരി ധീരം.
Saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīranti. Saddhiṃ caranti ekato caraṃ. Sādhuvihārinti paṭhamenapi jhānena sādhuvihāriṃ, dutiyenapi jhānena… tatiyenapi jhānena… catutthenapi jhānena sādhuvihāriṃ, mettāyapi cetovimuttiyā sādhuvihāriṃ, karuṇāyapi…pe… muditāyapi… upekkhāyapi cetovimuttiyā sādhuvihāriṃ, ākāsānañcāyatanasamāpattiyāpi sādhuvihāriṃ , viññāṇañca āyatanasamāpattiyāpi…pe… ākiñcaññāyatanasamāpattiyāpi…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyāpi sādhuvihāriṃ, nirodhasamāpattiyāpi sādhuvihāriṃ, phalasamāpattiyāpi sādhuvihāriṃ. Dhīranti dhīraṃ paṇḍitaṃ paññavantaṃ buddhimantaṃ ñāṇiṃ vibhāviṃ medhāvinti – saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ.
അഭിഭുയ്യ സബ്ബാനി പരിസ്സയാനീതി. പരിസ്സയാതി ദ്വേ പരിസ്സയാ – പാകടപരിസ്സയാ ച പടിച്ഛന്നപരിസ്സയാ ച…പേ॰… ഇമേ വുച്ചന്തി പാകടപരിസ്സയാ…പേ॰… ഇമേ വുച്ചന്തി പടിച്ഛന്നപരിസ്സയാ…പേ॰… ഏവമ്പി, തത്രാസയാതി – പരിസ്സയാ. അഭിഭുയ്യ സബ്ബാനി പരിസ്സയാനീതി സബ്ബേ പരിസ്സയേ അഭിഭുയ്യ അഭിഭവിത്വാ അജ്ഝോത്ഥരിത്വാ പരിയാദിയിത്വാ മദ്ദിത്വാതി – അഭിഭുയ്യ സബ്ബാനി പരിസ്സയാനി.
Abhibhuyya sabbāni parissayānīti. Parissayāti dve parissayā – pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca…pe… ime vuccanti pākaṭaparissayā…pe… ime vuccanti paṭicchannaparissayā…pe… evampi, tatrāsayāti – parissayā. Abhibhuyya sabbāni parissayānīti sabbe parissaye abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvāti – abhibhuyya sabbāni parissayāni.
ചരേയ്യ തേനത്തമനോ സതീമാതി സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ തേന നിപകേന പണ്ഡിതേന പഞ്ഞവന്തേന ബുദ്ധിമന്തേന ഞാണിനാ വിഭാവിനാ മേധാവിനാ സഹായേന സദ്ധിം അത്തമനോ തുട്ഠമനോ ഹട്ഠമനോ പഹട്ഠമനോ ഉദഗ്ഗമനോ മുദിതമനോ ചരേയ്യ വിഹരേയ്യ ഇരിയേയ്യ വത്തേയ്യ പാലേയ്യ യപേയ്യ യാപേയ്യാതി – ചരേയ്യ തേനത്തമനോ. സതീമാതി സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ സതിമാ ഹോതി പരമേന സതിനേപക്കേന സമന്നാഗതോ, ചിരകതമ്പി ചിരഭാസിതമ്പി സരിതാ അനുസ്സരിതാതി – ചരേയ്യ തേനത്തമനോ സതീമാ. തേനാഹ സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ –
Careyya tenattamano satīmāti so paccekasambuddho tena nipakena paṇḍitena paññavantena buddhimantena ñāṇinā vibhāvinā medhāvinā sahāyena saddhiṃ attamano tuṭṭhamano haṭṭhamano pahaṭṭhamano udaggamano muditamano careyya vihareyya iriyeyya vatteyya pāleyya yapeyya yāpeyyāti – careyya tenattamano. Satīmāti so paccekasambuddho satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato, cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritāti – careyya tenattamano satīmā. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘സചേ ലഭേഥ നിപകം സഹായം, സദ്ധിം ചരം സാധുവിഹാരി ധീരം;
‘‘Sace labhetha nipakaṃ sahāyaṃ, saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ;
അഭിഭുയ്യ സബ്ബാനി പരിസ്സയാനി, ചരേയ്യ തേനത്തമനോ സതീമാ’’തി.
Abhibhuyya sabbāni parissayāni, careyya tenattamano satīmā’’ti.
൧൩൨.
132.
നോ ചേ ലഭേഥ നിപകം സഹായം, സദ്ധിം ചരം സാധുവിഹാരി ധീരം;
No ce labhetha nipakaṃ sahāyaṃ,saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ;
രാജാവ രട്ഠം വിജിതം പഹായ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
Rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāya, eko care khaggavisāṇakappo.
നോ ചേ ലഭേഥ നിപകം സഹായന്തി നോ ചേ നിപകം പണ്ഡിതം പഞ്ഞവന്തം ബുദ്ധിമന്തം ഞാണിം വിഭാവിം മേധാവിം സഹായം ലഭേയ്യ പടിലഭേയ്യ അധിഗച്ഛേയ്യ വിന്ദേയ്യാതി – നോ ചേ ലഭേഥ നിപകം സഹായം.
No ce labhetha nipakaṃ sahāyanti no ce nipakaṃ paṇḍitaṃ paññavantaṃ buddhimantaṃ ñāṇiṃ vibhāviṃ medhāviṃ sahāyaṃ labheyya paṭilabheyya adhigaccheyya vindeyyāti – no ce labhetha nipakaṃ sahāyaṃ.
സദ്ധിം ചരം സാധുവിഹാരി ധീരന്തി. സദ്ധിം ചരന്തി ഏകതോ ചരം. സാധുവിഹാരിന്തി പഠമേനപി ഝാനേന സാധുവിഹാരിം…പേ॰… നിരോധസമാപത്തിയാപി സാധുവിഹാരിം, ഫലസമാപത്തിയാപി സാധുവിഹാരിം. ധീരന്തി ധീരം പണ്ഡിതം പഞ്ഞവന്തം ബുദ്ധിമന്തം ഞാണിം വിഭാവിം മേധാവിന്തി – സദ്ധിം ചരം സാധുവിഹാരി ധീരം.
Saddhiṃ caraṃsādhuvihāri dhīranti. Saddhiṃ caranti ekato caraṃ. Sādhuvihārinti paṭhamenapi jhānena sādhuvihāriṃ…pe… nirodhasamāpattiyāpi sādhuvihāriṃ, phalasamāpattiyāpi sādhuvihāriṃ. Dhīranti dhīraṃ paṇḍitaṃ paññavantaṃ buddhimantaṃ ñāṇiṃ vibhāviṃ medhāvinti – saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ.
രാജാവ രട്ഠം വിജിതം പഹായാതി രാജാ ഖത്തിയോ മുദ്ധാഭിസിത്തോ വിജിതസങ്ഗാമോ നിഹതപച്ചാമിത്തോ ലദ്ധാധിപ്പായോ പരിപുണ്ണകോസകോട്ഠാഗാരോ രട്ഠഞ്ച ജനപദഞ്ച കോസഞ്ച കോട്ഠാഗാരഞ്ച പഹൂതഹിരഞ്ഞസുവണ്ണം നഗരഞ്ച പരിച്ചജിത്വാ കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിത്വാ അകിഞ്ചനഭാവം ഉപഗന്ത്വാ ഏകോ ചരതി വിഹരതി ഇരിയതി വത്തേതി പാലേതി യപേതി യാപേതി. ഏവം പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോപി സബ്ബം ഘരാവാസപലിബോധം ഛിന്ദിത്വാ പുത്തദാരപലിബോധം ഛിന്ദിത്വാ ഞാതിപലിബോധം ഛിന്ദിത്വാ മിത്താമച്ചപലിബോധം ഛിന്ദിത്വാ കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിത്വാ അകിഞ്ചനഭാവം ഉപഗന്ത്വാ ഏകോ ചരതി വിഹരതി ഇരിയതി വത്തേതി പാലേതി യപേതി യാപേതീതി – രാജാവ രട്ഠം വിജിതം പഹായ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ. തേനാഹ സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ –
Rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāyāti rājā khattiyo muddhābhisitto vijitasaṅgāmo nihatapaccāmitto laddhādhippāyo paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro raṭṭhañca janapadañca kosañca koṭṭhāgārañca pahūtahiraññasuvaṇṇaṃ nagarañca pariccajitvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti. Evaṃ paccekasambuddhopi sabbaṃ gharāvāsapalibodhaṃ chinditvā puttadārapalibodhaṃ chinditvā ñātipalibodhaṃ chinditvā mittāmaccapalibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāya, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘നോ ചേ ലഭേഥ നിപകം സഹായം, സദ്ധിം ചരം സാധുവിഹാരി ധീരം;
‘‘No ce labhetha nipakaṃ sahāyaṃ, saddhiṃ caraṃ sādhuvihāri dhīraṃ;
രാജാവ രട്ഠം വിജിതം പഹായ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ’’തി.
Rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāya, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
൧൩൩.
133.
അദ്ധാ പസംസാമ സഹായസമ്പദം, സേട്ഠാ സമാ സേവിതബ്ബാ സഹായാ;
Addhā pasaṃsāma sahāyasampadaṃ,seṭṭhā samā sevitabbā sahāyā;
ഏതേ അലദ്ധാ അനവജ്ജഭോജീ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
Ete aladdhā anavajjabhojī, eko care khaggavisāṇakappo.
അദ്ധാ പസംസാമ സഹായസമ്പദന്തി. അദ്ധാതി ഏകംസവചനം നിസ്സംസയവചനം നിക്കങ്ഖവചനം അദ്വേജ്ഝവചനം അദ്വേള്ഹകവചനം നിയോഗവചനം അപണ്ണകവചനം അവിരദ്ധവചനം അവത്ഥാപനവചനമേതം – അദ്ധാതി. സഹായസമ്പദന്തി സഹായസമ്പദാ വുച്ചതി യോ സോ സഹായോ അസേക്ഖേന സീലക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി, അസേക്ഖേന സമാധിക്ഖന്ധേന… അസേക്ഖേന പഞ്ഞാക്ഖന്ധേന … അസേക്ഖേന വിമുത്തിക്ഖന്ധേന… അസേക്ഖേന വിമുത്തിഞാണദസ്സനക്ഖന്ധേന സമന്നാഗതോ ഹോതി. അദ്ധാ പസംസാമ സഹായസമ്പദന്തി സഹായസമ്പദം പസംസാമ ഥോമേമ കിത്തേമ വണ്ണേമാതി – അദ്ധാ പസംസാമ സഹായസമ്പദം.
Addhā pasaṃsāma sahāyasampadanti. Addhāti ekaṃsavacanaṃ nissaṃsayavacanaṃ nikkaṅkhavacanaṃ advejjhavacanaṃ adveḷhakavacanaṃ niyogavacanaṃ apaṇṇakavacanaṃ aviraddhavacanaṃ avatthāpanavacanametaṃ – addhāti. Sahāyasampadanti sahāyasampadā vuccati yo so sahāyo asekkhena sīlakkhandhena samannāgato hoti, asekkhena samādhikkhandhena… asekkhena paññākkhandhena … asekkhena vimuttikkhandhena… asekkhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgato hoti. Addhā pasaṃsāma sahāyasampadanti sahāyasampadaṃ pasaṃsāma thomema kittema vaṇṇemāti – addhā pasaṃsāma sahāyasampadaṃ.
സേട്ഠാ സമാ സേവിതബ്ബാ സഹായാതി സേട്ഠാ ഹോന്തി സഹായാ സീലേന സമാധിനാ പഞ്ഞായ വിമുത്തിയാ വിമുത്തിഞാണദസ്സനേന; സമാ സദിസാ ഹോന്തി സഹായാ സീലേന സമാധിനാ പഞ്ഞായ വിമുത്തിയാ വിമുത്തിഞാണദസ്സനേന. സേട്ഠാ വാ സഹായാ സദിസാ വാ സഹായാ സേവിതബ്ബാ ഭജിതബ്ബാ പയിരുപാസിതബ്ബാ പരിപുച്ഛിതബ്ബാ പരിപഞ്ഹിതബ്ബാതി – സേട്ഠാ സമാ സേവിതബ്ബാ സഹായാ.
Seṭṭhā samā sevitabbā sahāyāti seṭṭhā honti sahāyā sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassanena; samā sadisā honti sahāyā sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassanena. Seṭṭhā vā sahāyā sadisā vā sahāyā sevitabbā bhajitabbā payirupāsitabbā paripucchitabbā paripañhitabbāti – seṭṭhā samā sevitabbā sahāyā.
ഏതേ അലദ്ധാ അനവജ്ജഭോജീതി അത്ഥി പുഗ്ഗലോ സാവജ്ജഭോജീ അത്ഥി പുഗ്ഗലോ അനവജ്ജഭോജീതി. കതമോ ച പുഗ്ഗലോ സാവജ്ജഭോജീ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ കുഹനായ ലപനായ നേമിത്തികതായ നിപ്പേസികതായ ലാഭേന ലാഭം നിജിഗീസനതായ 1 ദാരുദാനേന വേളുദാനേന പത്തദാനേന പുപ്ഫദാനേന ഫലദാനേന സിനാനദാനേന ചുണ്ണദാനേന മത്തികാദാനേന ദന്തകട്ഠദാനേന മുഖോദകദാനേന ചാടുകമ്യതായ 2 മുഗ്ഗസൂപ്യതായ 3 പാരിഭട്യതായ പീഠമദ്ദികതായ വത്ഥുവിജ്ജായ തിരച്ഛാനവിജ്ജായ അങ്ഗവിജ്ജായ നക്ഖത്തവിജ്ജായ ദൂതഗമനേന പഹിണഗമനേന ജങ്ഘപേസനിയേന വേജ്ജകമ്മേന നവകമ്മേന 4 പിണ്ഡപടിപിണ്ഡകേന ദാനാനുപ്പദാനേന , അധമ്മേന വിസമേന ലദ്ധാ ലഭിത്വാ അധിഗന്ത്വാ വിന്ദിത്വാ പടിലഭിത്വാ ജീവികം 5 കപ്പേതി. അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ സാവജ്ജഭോജീ.
Ete aladdhā anavajjabhojīti atthi puggalo sāvajjabhojī atthi puggalo anavajjabhojīti. Katamo ca puggalo sāvajjabhojī? Idhekacco puggalo kuhanāya lapanāya nemittikatāya nippesikatāya lābhena lābhaṃ nijigīsanatāya 6 dārudānena veḷudānena pattadānena pupphadānena phaladānena sinānadānena cuṇṇadānena mattikādānena dantakaṭṭhadānena mukhodakadānena cāṭukamyatāya 7 muggasūpyatāya 8 pāribhaṭyatāya pīṭhamaddikatāya vatthuvijjāya tiracchānavijjāya aṅgavijjāya nakkhattavijjāya dūtagamanena pahiṇagamanena jaṅghapesaniyena vejjakammena navakammena 9 piṇḍapaṭipiṇḍakena dānānuppadānena , adhammena visamena laddhā labhitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvā jīvikaṃ 10 kappeti. Ayaṃ vuccati puggalo sāvajjabhojī.
കതമോ ച പുഗ്ഗലോ അനവജ്ജഭോജീ? ഇധേകച്ചോ പുഗ്ഗലോ ന കുഹനായ ന ലപനായ ന നേമിത്തികതായ ന നിപ്പേസികതായ ന ലാഭേന ലാഭം നിജിഗീസനതായ ന ദാരുദാനേന ന വേളുദാനേന ന പത്തദാനേന ന പുപ്ഫദാനേന ന ഫലദാനേന ന സിനാനദാനേന ന ചുണ്ണദാനേന ന മത്തികാദാനേന ന ദന്തകട്ഠദാനേന ന മുഖോദകദാനേന ന ചാടുകമ്യതായ ന മുഗ്ഗസൂപ്യതായ ന പാരിഭട്യതായ ന പീഠമദ്ദികതായ ന വത്ഥുവിജ്ജായ ന തിരച്ഛാനവിജ്ജായ ന അങ്ഗവിജ്ജായ ന നക്ഖത്തവിജ്ജായ ന ദൂതഗമനേന ന പഹിണഗമനേന ന ജങ്ഘപേസനിയേന ന വേജ്ജകമ്മേന ന നവകമ്മേന ന പിണ്ഡപടിപിണ്ഡകേന ന ദാനാനുപ്പദാനേന, ധമ്മേന സമേന ലദ്ധാ ലഭിത്വാ അധിഗന്ത്വാ വിന്ദിത്വാ പടിലഭിത്വാ ജീവികം കപ്പേതി. അയം വുച്ചതി പുഗ്ഗലോ അനവജ്ജഭോജീ.
Katamo ca puggalo anavajjabhojī? Idhekacco puggalo na kuhanāya na lapanāya na nemittikatāya na nippesikatāya na lābhena lābhaṃ nijigīsanatāya na dārudānena na veḷudānena na pattadānena na pupphadānena na phaladānena na sinānadānena na cuṇṇadānena na mattikādānena na dantakaṭṭhadānena na mukhodakadānena na cāṭukamyatāya na muggasūpyatāya na pāribhaṭyatāya na pīṭhamaddikatāya na vatthuvijjāya na tiracchānavijjāya na aṅgavijjāya na nakkhattavijjāya na dūtagamanena na pahiṇagamanena na jaṅghapesaniyena na vejjakammena na navakammena na piṇḍapaṭipiṇḍakena na dānānuppadānena, dhammena samena laddhā labhitvā adhigantvā vinditvā paṭilabhitvā jīvikaṃ kappeti. Ayaṃ vuccati puggalo anavajjabhojī.
ഏതേ അലദ്ധാ അനവജ്ജഭോജീതി ഏതേ അനവജ്ജഭോജീ അലദ്ധാ അലഭിത്വാ അനധിഗന്ത്വാ അവിന്ദിത്വാ അപ്പടിലഭിത്വാതി – ഏതേ അലദ്ധാ അനവജ്ജഭോജീ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ. തേനാഹ സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ –
Ete aladdhā anavajjabhojīti ete anavajjabhojī aladdhā alabhitvā anadhigantvā avinditvā appaṭilabhitvāti – ete aladdhā anavajjabhojī, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘അദ്ധാ പസംസാമ സഹായസമ്പദം, സേട്ഠാ സമാ സേവിതബ്ബാ സഹായാ;
‘‘Addhā pasaṃsāma sahāyasampadaṃ, seṭṭhā samā sevitabbā sahāyā;
ഏതേ അലദ്ധാ അനവജ്ജഭോജീ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ’’തി.
Ete aladdhā anavajjabhojī, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
൧൩൪.
134.
ദിസ്വാ സുവണ്ണസ്സ പഭസ്സരാനി, കമ്മാരപുത്തേന സുനിട്ഠിതാനി;
Disvā suvaṇṇassa pabhassarāni,kammāraputtena suniṭṭhitāni;
സങ്ഘട്ടയന്താനി 11 ദുവേ ഭുജസ്മിം, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
Saṅghaṭṭayantāni12duve bhujasmiṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
ദിസ്വാ സുവണ്ണസ്സ പഭസ്സരാനീതി ദിസ്വാ പസ്സിത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാ. സുവണ്ണസ്സാതി ജാതരൂപസ്സ. പഭസ്സരാനീതി പരിസുദ്ധാനി പരിയോദാതാനീതി – ദിസ്വാ സുവണ്ണസ്സ പഭസ്സരാനി.
Disvā suvaṇṇassa pabhassarānīti disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Suvaṇṇassāti jātarūpassa. Pabhassarānīti parisuddhāni pariyodātānīti – disvā suvaṇṇassa pabhassarāni.
കമ്മാരപുത്തേന സുനിട്ഠിതാനീതി കമ്മാരപുത്തോ വുച്ചതി സുവണ്ണകാരോ. കമ്മാരപുത്തേന സുനിട്ഠിതാനീതി കമ്മാരപുത്തേന സുനിട്ഠിതാനി സുകതാനി സുപരികമ്മകതാനീതി – കമ്മാരപുത്തേന സുനിട്ഠിതാനി.
Kammāraputtena suniṭṭhitānīti kammāraputto vuccati suvaṇṇakāro. Kammāraputtena suniṭṭhitānīti kammāraputtena suniṭṭhitāni sukatāni suparikammakatānīti – kammāraputtena suniṭṭhitāni.
സങ്ഘട്ടയന്താനി ദുവേ ഭുജസ്മിന്തി ഭുജോ വുച്ചതി ഹത്ഥോ. യഥാ ഏകസ്മിം ഹത്ഥേ ദ്വേ നൂപുരാനി 13 ഘട്ടേന്തി 14; ഏവമേവ സത്താ തണ്ഹാവസേന ദിട്ഠിവസേന നിരയേ ഘട്ടേന്തി, തിരച്ഛാനയോനിയം ഘട്ടേന്തി, പേത്തിവിസയേ ഘട്ടേന്തി, മനുസ്സലോകേ ഘട്ടേന്തി, ദേവലോകേ ഘട്ടേന്തി, ഗതിയാ ഗതിം ഉപപത്തിയാ ഉപപത്തിം പടിസന്ധിയാ പടിസന്ധിം ഭവേന ഭവം സംസാരേന സംസാരം വട്ടേന വട്ടം ഘട്ടേന്തി സങ്ഘട്ടേന്തി സങ്ഘട്ടേന്താ ചരന്തി വിഹരന്തി ഇരിയന്തി വത്തേന്തി പാലേന്തി യപേന്തി യാപേന്തീതി – സങ്ഘട്ടയന്താനി ദുവേ ഭുജസ്മിം, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ. തേനാഹ സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ –
Saṅghaṭṭayantāni duve bhujasminti bhujo vuccati hattho. Yathā ekasmiṃ hatthe dve nūpurāni 15 ghaṭṭenti 16; evameva sattā taṇhāvasena diṭṭhivasena niraye ghaṭṭenti, tiracchānayoniyaṃ ghaṭṭenti, pettivisaye ghaṭṭenti, manussaloke ghaṭṭenti, devaloke ghaṭṭenti, gatiyā gatiṃ upapattiyā upapattiṃ paṭisandhiyā paṭisandhiṃ bhavena bhavaṃ saṃsārena saṃsāraṃ vaṭṭena vaṭṭaṃ ghaṭṭenti saṅghaṭṭenti saṅghaṭṭentā caranti viharanti iriyanti vattenti pālenti yapenti yāpentīti – saṅghaṭṭayantāni duve bhujasmiṃ, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ദിസ്വാ സുവണ്ണസ്സ പഭസ്സരാനി, കമ്മാരപുത്തേന സുനിട്ഠിതാനി;
‘‘Disvā suvaṇṇassa pabhassarāni, kammāraputtena suniṭṭhitāni;
സങ്ഘട്ടയന്താനി ദുവേ ഭുജസ്മിം, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ’’.
Saṅghaṭṭayantāni duve bhujasmiṃ, eko care khaggavisāṇakappo’’.
൧൩൫.
135.
ഏവം ദുതീയേന സഹാ മമസ്സ, വാചാഭിലാപോ അഭിസജ്ജനാ വാ;
Evaṃ dutīyena sahā mamassa,vācābhilāpo abhisajjanā vā;
ഏതം ഭയം ആയതിം പേക്ഖമാനോ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
Etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
ഏവം ദുതീയേന സഹാ മമസ്സാതി തണ്ഹാദുതിയോ വാ ഹോതി പുഗ്ഗലദുതിയോ വാ. കഥം തണ്ഹാദുതിയോ ഹോതി? തണ്ഹാതി രൂപതണ്ഹാ…പേ॰… ധമ്മതണ്ഹാ. യസ്സേസാ തണ്ഹാ അപ്പഹീനാ, സോ വുച്ചതി തണ്ഹാദുതിയോ.
Evaṃ dutīyena sahā mamassāti taṇhādutiyo vā hoti puggaladutiyo vā. Kathaṃ taṇhādutiyo hoti? Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā. Yassesā taṇhā appahīnā, so vuccati taṇhādutiyo.
തണ്ഹാദുതിയോ പുരിസോ, ദീഘമദ്ധാന സംസരം;
Taṇhādutiyo puriso, dīghamaddhāna saṃsaraṃ;
ഇത്ഥഭാവഞ്ഞഥാഭാവം, സംസാരം നാതിവത്തതീതി.
Itthabhāvaññathābhāvaṃ, saṃsāraṃ nātivattatīti.
ഏവം തണ്ഹാദുതിയോ വാ ഹോതി.
Evaṃ taṇhādutiyo vā hoti.
കഥം പുഗ്ഗലദുതിയോ ഹോതി? ഇധേകച്ചോ ന അത്ഥഹേതു 17 ന കാരണഹേതു ഉദ്ധതോ അവൂപസന്തചിത്തോ ഏകസ്സ വാ ദുതിയോ ഹോതി, ദ്വിന്നം വാ തതിയോ ഹോതി, തിണ്ണം വാ ചതുത്ഥോ ഹോതി. തത്ഥ ബഹും സമ്ഫപ്പലാപം പലപതി; സേയ്യഥിദം – രാജകഥം ചോരകഥം മഹാമത്തകഥം സേനാകഥം ഭയകഥം യുദ്ധകഥം അന്നകഥം പാനകഥം വത്ഥകഥം സയനകഥം മാലാകഥം ഗന്ധകഥം ഞാതികഥം യാനകഥം ഗാമകഥം നിഗമകഥം നഗരകഥം ജനപദകഥം ഇത്ഥികഥം 18 സൂരകഥം വിസിഖാകഥം കുമ്ഭട്ഠാനകഥം പുബ്ബപേതകഥം നാനത്തകഥം ലോകക്ഖായികം സമുദ്ദക്ഖായികം ഇതിഭവാഭവകഥം കഥേതി. ഏവം പുഗ്ഗലദുതിയോ ഹോതീതി – ഏവം ദുതീയേന സഹാ മമസ്സ.
Kathaṃ puggaladutiyo hoti? Idhekacco na atthahetu 19 na kāraṇahetu uddhato avūpasantacitto ekassa vā dutiyo hoti, dvinnaṃ vā tatiyo hoti, tiṇṇaṃ vā catuttho hoti. Tattha bahuṃ samphappalāpaṃ palapati; seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ 20 sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ katheti. Evaṃ puggaladutiyo hotīti – evaṃ dutīyena sahā mamassa.
വാചാഭിലാപോ അഭിസജ്ജനാ വാതി വാചാഭിലാപോ വുച്ചതി ബാത്തിംസ തിരച്ഛാനകഥാ, സേയ്യഥിദം – രാജകഥം…പേ॰… ഇതിഭവാഭവകഥം. അഭിസജ്ജനാ വാതി ദ്വേ സജ്ജനാ – തണ്ഹാസജ്ജനാ ച ദിട്ഠിസജ്ജനാ ച…പേ॰… അയം തണ്ഹാസജ്ജനാ…പേ॰… അയം ദിട്ഠിസജ്ജനാതി – വാചാഭിലാപോ അഭിസജ്ജനാ വാ.
Vācābhilāpo abhisajjanā vāti vācābhilāpo vuccati bāttiṃsa tiracchānakathā, seyyathidaṃ – rājakathaṃ…pe… itibhavābhavakathaṃ. Abhisajjanā vāti dve sajjanā – taṇhāsajjanā ca diṭṭhisajjanā ca…pe… ayaṃ taṇhāsajjanā…pe… ayaṃ diṭṭhisajjanāti – vācābhilāpo abhisajjanā vā.
ഏതം ഭയം ആയതിം പേക്ഖമാനോതി. ഭയന്തി ജാതിഭയം ജരാഭയം ബ്യാധിഭയം മരണഭയം രാജഭയം ചോരഭയം അഗ്ഗിഭയം ഉദകഭയം അത്താനുവാദഭയം പരാനുവാദഭയം ദണ്ഡഭയം ദുഗ്ഗതിഭയം ഊമിഭയം കുമ്ഭിലഭയം ആവട്ടഭയം സുസുമാരഭയം ആജീവകഭയം അസിലോകഭയം പരിസസാരജ്ജഭയം മദനഭയം ഭയാനകം ഛമ്ഭിതത്തം ലോമഹംസോ ചേതസോ ഉബ്ബേഗോ ഉത്രാസോ. ഏതം ഭയം ആയതിം പേക്ഖമാനോതി ഏതം ഭയം ആയതിം പേക്ഖമാനോ ദക്ഖമാനോ ഓലോകയമാനോ നിജ്ഝായമാനോ ഉപപരിക്ഖമാനോതി – ഏതം ഭയം ആയതിം പേക്ഖമാനോ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ. തേനാഹ സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ –
Etaṃbhayaṃ āyatiṃ pekkhamānoti. Bhayanti jātibhayaṃ jarābhayaṃ byādhibhayaṃ maraṇabhayaṃ rājabhayaṃ corabhayaṃ aggibhayaṃ udakabhayaṃ attānuvādabhayaṃ parānuvādabhayaṃ daṇḍabhayaṃ duggatibhayaṃ ūmibhayaṃ kumbhilabhayaṃ āvaṭṭabhayaṃ susumārabhayaṃ ājīvakabhayaṃ asilokabhayaṃ parisasārajjabhayaṃ madanabhayaṃ bhayānakaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso cetaso ubbego utrāso. Etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamānoti etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ഏവം ദുതീയേന സഹാ മമസ്സ, വാചാഭിലാപോ അഭിസജ്ജനാ വാ;
‘‘Evaṃ dutīyena sahā mamassa, vācābhilāpo abhisajjanā vā;
ഏതം ഭയം ആയതിം പേക്ഖമാനോ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ’’.
Etaṃ bhayaṃ āyatiṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’.
൧൩൬.
136.
കാമാ ഹി ചിത്രാ മധുരാ മനോരമാ, വിരൂപരൂപേന മഥേന്തി ചിത്തം;
Kāmā hi citrā madhurā manoramā,virūparūpena mathenti cittaṃ;
ആദീനവം കാമഗുണേസു ദിസ്വാ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā, eko care khaggavisāṇakappo.
കാമാ ഹി ചിത്രാ മധുരാ മനോരമാതി. കാമാതി ഉദ്ദാനതോ ദ്വേ കാമാ – വത്ഥുകാമാ ച കിലേസകാമാ ച…പേ॰… ഇമേ വുച്ചന്തി വത്ഥുകാമാ…പേ॰… ഇമേ വുച്ചന്തി കിലേസകാമാ. ചിത്രാതി നാനാവണ്ണാ രൂപാ നാനാവണ്ണാ സദ്ദാ നാനാവണ്ണാ ഗന്ധാ നാനാവണ്ണാ രസാ നാനാവണ്ണാ ഫോട്ഠബ്ബാ ഇട്ഠാ കന്താ മനാപാ പിയരൂപാ കാമൂപസംഹിതാ രജനീയാ. മധുരാതി വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ 21 – ‘‘പഞ്ചിമേ , ഭിക്ഖവേ, കാമഗുണാ. കതമേ പഞ്ച? ചക്ഖുവിഞ്ഞേയ്യാ രൂപാ ഇട്ഠാ കന്താ മനാപാ പിയരൂപാ കാമൂപസംഹിതാ രജനീയാ, സോതവിഞ്ഞേയ്യാ സദ്ദാ…പേ॰… ഘാനവിഞ്ഞേയ്യാ ഗന്ധാ… ജിവ്ഹാവിഞ്ഞേയ്യാ രസാ… കായവിഞ്ഞേയ്യാ ഫോട്ഠബ്ബാ ഇട്ഠാ കന്താ മനാപാ പിയരൂപാ കാമൂപസംഹിതാ രജനീയാ. ഇമേ ഖോ, ഭിക്ഖവേ, പഞ്ച കാമഗുണാ. യം ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ഇമേ പഞ്ച കാമഗുണേ പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി സുഖം സോമനസ്സം, ഇദം വുച്ചതി കാമസുഖം മിള്ഹസുഖം 22 പുഥുജ്ജനസുഖം അനരിയസുഖം, ന സേവിതബ്ബം ന ഭാവേതബ്ബം ന ബഹുലീകാതബ്ബം, ‘ഭായിതബ്ബം ഏതസ്സ സുഖസ്സാ’തി വദാമീ’’തി – കാമാ ഹി ചിത്രാ മധുരാ മനോരമാതി. മനോതി യം ചിത്തം…പേ॰… തജ്ജാ മനോവിഞ്ഞാണധാതു. മനോ രമേന്തി ഥോമേന്തി തോസേന്തി പഹാസേന്തീതി – കാമാ ഹി ചിത്രാ മധുരാ മനോരമാ.
Kāmā hi citrā madhurā manoramāti. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Citrāti nānāvaṇṇā rūpā nānāvaṇṇā saddā nānāvaṇṇā gandhā nānāvaṇṇā rasā nānāvaṇṇā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Madhurāti vuttañhetaṃ bhagavatā 23 – ‘‘pañcime , bhikkhave, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā. Ime kho, bhikkhave, pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho, bhikkhave, ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, idaṃ vuccati kāmasukhaṃ miḷhasukhaṃ 24 puthujjanasukhaṃ anariyasukhaṃ, na sevitabbaṃ na bhāvetabbaṃ na bahulīkātabbaṃ, ‘bhāyitabbaṃ etassa sukhassā’ti vadāmī’’ti – kāmā hi citrā madhurā manoramāti. Manoti yaṃ cittaṃ…pe… tajjā manoviññāṇadhātu. Mano ramenti thomenti tosenti pahāsentīti – kāmā hi citrā madhurā manoramā.
വിരൂപരൂപേന മഥേന്തി ചിത്തന്തി നാനാവണ്ണേഹി രൂപേഹി…പേ॰… നാനാവണ്ണേഹി ഫോട്ഠബ്ബേഹി ചിത്തം മഥേന്തി തോസേന്തി പഹാസേന്തീതി – വിരൂപരൂപേന മഥേന്തി ചിത്തം.
Virūparūpena mathenti cittanti nānāvaṇṇehi rūpehi…pe… nānāvaṇṇehi phoṭṭhabbehi cittaṃ mathenti tosenti pahāsentīti – virūparūpena mathenti cittaṃ.
ആദീനവം കാമഗുണേസു ദിസ്വാതി. വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘കോ ച, ഭിക്ഖവേ, കാമാനം ആദീനവോ? ഇധ, ഭിക്ഖവേ, കുലപുത്തോ യേന സിപ്പട്ഠാനേന ജീവികം കപ്പേതി, യദി മുദ്ദായ യദി ഗണനായ യദി സങ്ഖാനേന യദി കസിയാ യദി വണിജ്ജായ യദി ഗോരക്ഖേന യദി ഇസ്സത്ഥേന 25 യദി രാജപോരിസേന യദി സിപ്പഞ്ഞതരേന, സീതസ്സ പുരക്ഖതോ ഉണ്ഹസ്സ പുരക്ഖതോ ഡംസമകസവാതാതപസരീസപസമ്ഫസ്സേഹി സമ്ഫസ്സമാനോ 26 ഖുപ്പിപാസായ മീയമാനോ; അയം, ഭിക്ഖവേ, കാമാനം ആദീനവോ സന്ദിട്ഠികോ ദുക്ഖക്ഖന്ധോ കാമഹേതു കാമനിദാനം കാമാധികരണം കാമാനമേവ ഹേതു.
Ādīnavaṃkāmaguṇesu disvāti. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘ko ca, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo? Idha, bhikkhave, kulaputto yena sippaṭṭhānena jīvikaṃ kappeti, yadi muddāya yadi gaṇanāya yadi saṅkhānena yadi kasiyā yadi vaṇijjāya yadi gorakkhena yadi issatthena 27 yadi rājaporisena yadi sippaññatarena, sītassa purakkhato uṇhassa purakkhato ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassehi samphassamāno 28 khuppipāsāya mīyamāno; ayaṃ, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.
‘‘തസ്സ ചേ, ഭിക്ഖവേ, കുലപുത്തസ്സ ഏവം ഉട്ഠഹതോ ഘടതോ വായമതോ തേ ഭോഗാ നാഭിനിപ്ഫജ്ജന്തി, സോ സോചതി കിലമതി പരിദേവതി ഉരത്താളിം കന്ദതി, സമ്മോഹം ആപജ്ജതി – ‘മോഘം വത മേ ഉട്ഠാനം, അഫലോ വത മേ വായാമോ’തി. അയമ്പി, ഭിക്ഖവേ, കാമാനം ആദീനവോ സന്ദിട്ഠികോ ദുക്ഖക്ഖന്ധോ കാമഹേതു കാമനിദാനം കാമാധികരണം കാമാനമേവ ഹേതു.
‘‘Tassa ce, bhikkhave, kulaputtassa evaṃ uṭṭhahato ghaṭato vāyamato te bhogā nābhinipphajjanti, so socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati, sammohaṃ āpajjati – ‘moghaṃ vata me uṭṭhānaṃ, aphalo vata me vāyāmo’ti. Ayampi, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.
‘‘തസ്സ ചേ, ഭിക്ഖവേ, കുലപുത്തസ്സ ഏവം ഉട്ഠഹതോ ഘടതോ വായമതോ തേ ഭോഗാ അഭിനിപ്ഫജ്ജന്തി, സോ തേസം ഭോഗാനം ആരക്ഖാധികരണം ദുക്ഖം ദോമനസ്സം 29 പടിസംവേദേതി – ‘കിന്തി മേ ഭോഗേ നേവ രാജാനോ ഹരേയ്യും, ന ചോരാ ഹരേയ്യും, ന അഗ്ഗി ഡഹേയ്യ, ന ഉദകം വഹേയ്യ, ന അപ്പിയാ ദായാദാ ഹരേയ്യു’ന്തി. തസ്സ ഏവം ആരക്ഖതോ ഗോപയതോ തേ ഭോഗേ രാജാനോ വാ ഹരന്തി ചോരാ വാ ഹരന്തി അഗ്ഗി വാ ഡഹതി ഉദകം വാ വഹതി അപ്പിയാ വാ ദായാദാ ഹരന്തി. സോ സോചതി…പേ॰… സമ്മോഹം ആപജ്ജതി – ‘യമ്പി മേ അഹോസി തമ്പി നോ നത്ഥീ’തി. അയമ്പി, ഭിക്ഖവേ, കാമാനം ആദീനവോ സന്ദിട്ഠികോ ദുക്ഖക്ഖന്ധോ കാമഹേതു കാമനിദാനം കാമാധികരണം കാമാനമേവ ഹേതു.
‘‘Tassa ce, bhikkhave, kulaputtassa evaṃ uṭṭhahato ghaṭato vāyamato te bhogā abhinipphajjanti, so tesaṃ bhogānaṃ ārakkhādhikaraṇaṃ dukkhaṃ domanassaṃ 30 paṭisaṃvedeti – ‘kinti me bhoge neva rājāno hareyyuṃ, na corā hareyyuṃ, na aggi ḍaheyya, na udakaṃ vaheyya, na appiyā dāyādā hareyyu’nti. Tassa evaṃ ārakkhato gopayato te bhoge rājāno vā haranti corā vā haranti aggi vā ḍahati udakaṃ vā vahati appiyā vā dāyādā haranti. So socati…pe… sammohaṃ āpajjati – ‘yampi me ahosi tampi no natthī’ti. Ayampi, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, കാമഹേതു കാമനിദാനം കാമാധികരണം കാമാനമേവ ഹേതു രാജാനോപി രാജൂഹി വിവദന്തി, ഖത്തിയാപി ഖത്തിയേഹി വിവദന്തി, ബ്രാഹ്മണാപി ബ്രാഹ്മണേഹി വിവദന്തി, ഗഹപതീപി ഗഹപതീഹി വിവദന്തി, മാതാപി പുത്തേന വിവദതി, പുത്തോപി മാതരാ വിവദതി, പിതാപി പുത്തേന വിവദതി, പുത്തോപി പിതരാ വിവദതി, ഭാതാപി ഭഗിനിയാ വിവദതി, ഭഗിനീപി ഭാതരാ വിവദതി, സഹായോപി സഹായേന വിവദതി. തേ തത്ഥ കലഹവിഗ്ഗഹവിവാദാപന്നാ അഞ്ഞമഞ്ഞം പാണീഹിപി ഉപക്കമന്തി ലേഡ്ഡൂഹിപി ഉപക്കമന്തി ദണ്ഡേഹിപി ഉപക്കമന്തി സത്ഥേഹിപി ഉപക്കമന്തി. തേ തത്ഥ മരണമ്പി നിഗച്ഛന്തി മരണമത്തമ്പി ദുക്ഖം. അയമ്പി, ഭിക്ഖവേ, കാമാനം ആദീനവോ സന്ദിട്ഠികോ ദുക്ഖക്ഖന്ധോ കാമഹേതു കാമനിദാനം കാമാധികരണം കാമാനമേവ ഹേതു.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu rājānopi rājūhi vivadanti, khattiyāpi khattiyehi vivadanti, brāhmaṇāpi brāhmaṇehi vivadanti, gahapatīpi gahapatīhi vivadanti, mātāpi puttena vivadati, puttopi mātarā vivadati, pitāpi puttena vivadati, puttopi pitarā vivadati, bhātāpi bhaginiyā vivadati, bhaginīpi bhātarā vivadati, sahāyopi sahāyena vivadati. Te tattha kalahaviggahavivādāpannā aññamaññaṃ pāṇīhipi upakkamanti leḍḍūhipi upakkamanti daṇḍehipi upakkamanti satthehipi upakkamanti. Te tattha maraṇampi nigacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ. Ayampi, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, കാമഹേതു കാമനിദാനം കാമാധികരണം കാമാനമേവ ഹേതു അസിചമ്മം ഗഹേത്വാ ധനുകലാപം സന്നയ്ഹിത്വാ ഉഭതോബ്യൂള്ഹം 31 സങ്ഗാമം പക്ഖന്ദന്തി, ഉസൂസുപി ഖിപ്പമാനേസു സത്തീസുപി ഖിപ്പമാനാസു അസീസുപി വിജ്ജോതലന്തേസു. തേ തത്ഥ ഉസൂഹിപി വിജ്ഝന്തി സത്തീഹിപി 32 വിജ്ഝന്തി അസിനാപി സീസം ഛിന്ദന്തി. തേ തത്ഥ മരണമ്പി നിഗച്ഛന്തി മരണമത്തമ്പി ദുക്ഖം. അയമ്പി, ഭിക്ഖവേ, കാമാനം ആദീനവോ സന്ദിട്ഠികോ ദുക്ഖക്ഖന്ധോ കാമഹേതു കാമനിദാനം കാമാധികരണം കാമാനമേവ ഹേതു.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā ubhatobyūḷhaṃ 33 saṅgāmaṃ pakkhandanti, usūsupi khippamānesu sattīsupi khippamānāsu asīsupi vijjotalantesu. Te tattha usūhipi vijjhanti sattīhipi 34 vijjhanti asināpi sīsaṃ chindanti. Te tattha maraṇampi nigacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ. Ayampi, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, കാമഹേതു കാമനിദാനം കാമാധികരണം കാമാനമേവ ഹേതു അസിചമ്മം ഗഹേത്വാ ധനുകലാപം സന്നയ്ഹിത്വാ അദ്ദാവലേപനാ 35 ഉപകാരിയോ പക്ഖന്ദന്തി, ഉസൂസുപി ഖിപ്പമാനേസു സത്തീസുപി ഖിപ്പമാനാസു, അസീസുപി വിജ്ജോതലന്തേസു. തേ തത്ഥ ഉസൂഹിപി വിജ്ഝന്തി സത്തീഹിപി വിജ്ഝന്തി ഛകണകായപി 36 ഓസിഞ്ചന്തി അഭിവഗ്ഗേനപി ഓമദ്ദന്തി അസിനാപി സീസം ഛിന്ദന്തി. തേ തത്ഥ മരണമ്പി നിഗച്ഛന്തി മരണമത്തമ്പി ദുക്ഖം. അയമ്പി, ഭിക്ഖവേ, കാമാനം ആദീനവോ സന്ദിട്ഠികോ ദുക്ഖക്ഖന്ധോ കാമഹേതു കാമനിദാനം കാമാധികരണം കാമാനമേവ ഹേതു.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā addāvalepanā 37 upakāriyo pakkhandanti, usūsupi khippamānesu sattīsupi khippamānāsu, asīsupi vijjotalantesu. Te tattha usūhipi vijjhanti sattīhipi vijjhanti chakaṇakāyapi 38 osiñcanti abhivaggenapi omaddanti asināpi sīsaṃ chindanti. Te tattha maraṇampi nigacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ. Ayampi, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, കാമഹേതു കാമനിദാനം കാമാധികരണം കാമാനമേവ ഹേതു സന്ധിമ്പി ഛിന്ദന്തി നില്ലോപമ്പി ഹരന്തി ഏകാഗാരികമ്പി കരോന്തി പരിപന്ഥേപി തിട്ഠന്തി പരദാരമ്പി ഗച്ഛന്തി. തമേനം രാജാനോ ഗഹേത്വാ വിവിധാ കമ്മകാരണാ കാരേന്തി – കസാഹിപി താളേന്തി, വേത്തേഹിപി താളേന്തി, അഡ്ഢദണ്ഡകേഹിപി താളേന്തി, ഹത്ഥമ്പി ഛിന്ദന്തി…പേ॰… അസിനാപി സീസം ഛിന്ദന്തി. തേ തത്ഥ മരണമ്പി നിഗച്ഛന്തി മരണമത്തമ്പി ദുക്ഖം. അയമ്പി, ഭിക്ഖവേ, കാമാനം ആദീനവോ സന്ദിട്ഠികോ ദുക്ഖക്ഖന്ധോ കാമഹേതു കാമനിദാനം കാമാധികരണം കാമാനമേവ ഹേതു.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu sandhimpi chindanti nillopampi haranti ekāgārikampi karonti paripanthepi tiṭṭhanti paradārampi gacchanti. Tamenaṃ rājāno gahetvā vividhā kammakāraṇā kārenti – kasāhipi tāḷenti, vettehipi tāḷenti, aḍḍhadaṇḍakehipi tāḷenti, hatthampi chindanti…pe… asināpi sīsaṃ chindanti. Te tattha maraṇampi nigacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ. Ayampi, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu.
‘‘പുന ചപരം, ഭിക്ഖവേ, കാമഹേതു കാമനിദാനം കാമാധികരണം കാമാനമേവ ഹേതു കായേന ദുച്ചരിതം ചരന്തി വാചായ ദുച്ചരിതം ചരന്തി മനസാ ദുച്ചരിതം ചരന്തി. തേ കായേന ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ വാചായ ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ മനസാ ദുച്ചരിതം ചരിത്വാ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ അപായം ദുഗ്ഗതിം വിനിപാതം നിരയം ഉപപജ്ജന്തി. അയമ്പി, ഭിക്ഖവേ, കാമാനം ആദീനവോ സമ്പരായികോ ദുക്ഖക്ഖന്ധോ കാമഹേതു കാമനിദാനം കാമാധികരണം കാമാനമേവ ഹേതു’’.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu kāyena duccaritaṃ caranti vācāya duccaritaṃ caranti manasā duccaritaṃ caranti. Te kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti. Ayampi, bhikkhave, kāmānaṃ ādīnavo samparāyiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu’’.
ആദീനവം കാമഗുണേസു ദിസ്വാതി കാമഗുണേസു ആദീനവം ദിസ്വാ പസ്സിത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാതി – ആദീനവം കാമഗുണേസു ദിസ്വാ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ. തേനാഹ സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ –
Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvāti kāmaguṇesu ādīnavaṃ disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘കാമാ ഹി ചിത്രാ മധുരാ മനോരമാ, വിരൂപരൂപേന മഥേന്തി ചിത്തം;
‘‘Kāmā hi citrā madhurā manoramā, virūparūpena mathenti cittaṃ;
ആദീനവം കാമഗുണേസു ദിസ്വാ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ’’തി.
Ādīnavaṃ kāmaguṇesu disvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
൧൩൭.
137.
ഈതീ ച ഗണ്ഡോ ച ഉപദ്ദവോ ച, രോഗോ ച സല്ലഞ്ച ഭയഞ്ച മേതം;
Ītīca gaṇḍo ca upaddavo ca, rogo ca sallañca bhayañca metaṃ;
ഏതം ഭയം കാമഗുണേസു ദിസ്വാ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
Etaṃ bhayaṃ kāmaguṇesu disvā, eko care khaggavisāṇakappo.
ഈതീ ച ഗണ്ഡോ ച ഉപദ്ദവോ ച, രോഗോ ച സല്ലഞ്ച ഭയഞ്ച മേതന്തി വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘ഭയന്തി, ഭിക്ഖവേ, കാമാനമേതം അധിവചനം. ദുക്ഖന്തി, ഭിക്ഖവേ, കാമാനമേതം അധിവചനം. രോഗോതി, ഭിക്ഖവേ, കാമാനമേതം അധിവചനം. ഗണ്ഡോതി, ഭിക്ഖവേ, കാമാനമേതം അധിവചനം. സല്ലന്തി, ഭിക്ഖവേ, കാമാനമേതം അധിവചനം. സങ്ഗോതി, ഭിക്ഖവേ, കാമാനമേതം അധിവചനം. പങ്കോതി, ഭിക്ഖവേ, കാമാനമേതം അധിവചനം. ഗബ്ഭോതി, ഭിക്ഖവേ, കാമാനമേതം അധിവചനം. കസ്മാ ച, ഭിക്ഖവേ, ഭയന്തി കാമാനമേതം അധിവചനം? യസ്മാ ച കാമരാഗരത്തായം, ഭിക്ഖവേ, ഛന്ദരാഗവിനിബദ്ധോ 39 ദിട്ഠധമ്മികാപി ഭയാ ന പരിമുച്ചതി, സമ്പരായികാപി ഭയാ ന പരിമുച്ചതി, തസ്മാ ഭയന്തി കാമാനമേതം അധിവചനം. കസ്മാ ച, ഭിക്ഖവേ, ദുക്ഖന്തി…പേ॰… രോഗോതി… ഗണ്ഡോതി… സല്ലന്തി… സങ്ഗോതി… പങ്കോതി… ഗബ്ഭോതി കാമാനമേതം അധിവചനം? യസ്മാ ച കാമരാഗരത്തായം, ഭിക്ഖവേ, ഛന്ദരാഗവിനിബദ്ധോ ദിട്ഠധമ്മികാപി ഗബ്ഭാ ന പരിമുച്ചതി, സമ്പരായികാപി ഗബ്ഭാ ന പരിമുച്ചതി, തസ്മാ ഗബ്ഭോതി കാമാനമേതം അധിവചന’’ന്തി.
Ītī ca gaṇḍo ca upaddavo ca, rogo ca sallañca bhayañcametanti vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘bhayanti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Dukkhanti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Rogoti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Gaṇḍoti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Sallanti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Saṅgoti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Paṅkoti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Gabbhoti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Kasmā ca, bhikkhave, bhayanti kāmānametaṃ adhivacanaṃ? Yasmā ca kāmarāgarattāyaṃ, bhikkhave, chandarāgavinibaddho 40 diṭṭhadhammikāpi bhayā na parimuccati, samparāyikāpi bhayā na parimuccati, tasmā bhayanti kāmānametaṃ adhivacanaṃ. Kasmā ca, bhikkhave, dukkhanti…pe… rogoti… gaṇḍoti… sallanti… saṅgoti… paṅkoti… gabbhoti kāmānametaṃ adhivacanaṃ? Yasmā ca kāmarāgarattāyaṃ, bhikkhave, chandarāgavinibaddho diṭṭhadhammikāpi gabbhā na parimuccati, samparāyikāpi gabbhā na parimuccati, tasmā gabbhoti kāmānametaṃ adhivacana’’nti.
ഭയം ദുക്ഖഞ്ച രോഗോ ച, ഗണ്ഡോ സല്ലഞ്ച സങ്ഗോ ച;
Bhayaṃ dukkhañca rogo ca, gaṇḍo sallañca saṅgo ca;
പങ്കോ ഗബ്ഭോ ച ഉഭയം, ഏതേ കാമാ പവുച്ചന്തി;
Paṅko gabbho ca ubhayaṃ, ete kāmā pavuccanti;
യത്ഥ സത്തോ പുഥുജ്ജനോ.
Yattha satto puthujjano.
ഓതിണ്ണോ സാതരൂപേന, പുന ഗബ്ഭായ ഗച്ഛതി;
Otiṇṇo sātarūpena, puna gabbhāya gacchati;
സോ ഇമം പലിപഥം ദുഗ്ഗം, അതിക്കമ്മ തഥാവിധോ;
So imaṃ palipathaṃ duggaṃ, atikkamma tathāvidho;
പജം ജാതിജരൂപേതം, ഫന്ദമാനം അവേക്ഖതീതി.
Pajaṃ jātijarūpetaṃ, phandamānaṃ avekkhatīti.
ഈതീ ച ഗണ്ഡോ ച ഉപദ്ദവോ ച, രോഗോ ച സല്ലഞ്ച ഭയഞ്ച മേതം.
Ītī ca gaṇḍo ca upaddavo ca, rogo ca sallañca bhayañca metaṃ.
ഏതം ഭയം കാമഗുണേസു ദിസ്വാതി ഏതം ഭയം കാമഗുണേസു ദിസ്വാ പസ്സിത്വാ തുലയിത്വാ തീരയിത്വാ വിഭാവയിത്വാ വിഭൂതം കത്വാതി – ഏതം ഭയം കാമഗുണേസു ദിസ്വാ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ. തേനാഹ സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ –
Etaṃbhayaṃ kāmaguṇesu disvāti etaṃ bhayaṃ kāmaguṇesu disvā passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – etaṃ bhayaṃ kāmaguṇesu disvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ഈതീ ച ഗണ്ഡോ ച ഉപദ്ദവോ ച, രോഗോ ച സല്ലഞ്ച ഭയഞ്ച മേതം;
‘‘Ītī ca gaṇḍo ca upaddavo ca, rogo ca sallañca bhayañca metaṃ;
ഏതം ഭയം കാമഗുണേസു ദിസ്വാ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ’’തി.
Etaṃ bhayaṃ kāmaguṇesu disvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
൧൩൮.
138.
സീതഞ്ച ഉണ്ഹഞ്ച ഖുദം പിപാസം, വാതാതപേ ഡംസസരീസപേ 43 ച;
Sītañca uṇhañca khudaṃ pipāsaṃ, vātātape ḍaṃsasarīsape44ca;
സബ്ബാനിപേതാനി അഭിസമ്ഭവിത്വാ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
Sabbānipetāni abhisambhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo.
സീതഞ്ച ഉണ്ഹഞ്ച ഖുദം പിപാസന്തി. സീതന്തി ദ്വീഹി കാരണേഹി സീതം ഹോതി – അബ്ഭന്തരധാതുപ്പകോപവസേന വാ സീതം ഹോതി ബഹിദ്ധാ ഉതുവസേന വാ സീതം ഹോതി. ഉണ്ഹന്തി ദ്വീഹി കാരണേഹി ഉണ്ഹം ഹോതി – അബ്ഭന്തരധാതുപ്പകോപവസേന വാ ഉണ്ഹം ഹോതി ബഹിദ്ധാ ഉതുവസേന വാ ഉണ്ഹം ഹോതി. ഖുദാ 45 വുച്ചതി ഛാതകോ. പിപാസാ വുച്ചതി ഉദകപിപാസാതി – സീതഞ്ച ഉണ്ഹഞ്ച ഖുദം പിപാസം.
Sītañca uṇhañca khudaṃ pipāsanti. Sītanti dvīhi kāraṇehi sītaṃ hoti – abbhantaradhātuppakopavasena vā sītaṃ hoti bahiddhā utuvasena vā sītaṃ hoti. Uṇhanti dvīhi kāraṇehi uṇhaṃ hoti – abbhantaradhātuppakopavasena vā uṇhaṃ hoti bahiddhā utuvasena vā uṇhaṃ hoti. Khudā 46 vuccati chātako. Pipāsā vuccati udakapipāsāti – sītañca uṇhañca khudaṃ pipāsaṃ.
വാതാതപേ ഡംസസരീസപേ ചാതി. വാതാതി പുരത്ഥിമാ വാതാ പച്ഛിമാ വാതാ ഉത്തരാ വാതാ ദക്ഖിണാ വാതാ സരജാ വാതാ അരജാ വാതാ സീതാ വാതാ ഉണ്ഹാ വാതാ പരിത്താ വാതാ അധിമത്താ വാതാ വേരമ്ഭവാതാ പക്ഖവാതാ സുപണ്ണവാതാ താലപണ്ണവാതാ 47 വിധൂപനവാതാ. ആതപോ വുച്ചതി സൂരിയസന്താപോ. ഡംസാ വുച്ചന്തി പിങ്ഗലമക്ഖികാ. സരീസപാ വുച്ചന്തി അഹീതി – വാതാതപേ ഡംസസരീസപേ ച.
Vātātape ḍaṃsasarīsape cāti. Vātāti puratthimā vātā pacchimā vātā uttarā vātā dakkhiṇā vātā sarajā vātā arajā vātā sītā vātā uṇhā vātā parittā vātā adhimattā vātā verambhavātā pakkhavātā supaṇṇavātā tālapaṇṇavātā 48 vidhūpanavātā. Ātapo vuccati sūriyasantāpo. Ḍaṃsā vuccanti piṅgalamakkhikā. Sarīsapā vuccanti ahīti – vātātape ḍaṃsasarīsape ca.
സബ്ബാനിപേതാനി അഭിസമ്ഭവിത്വാതി അഭിഭവിത്വാ അജ്ഝോത്ഥരിത്വാ പരിയാദിയിത്വാ മദ്ദിത്വാതി – സബ്ബാനിപേതാനി അഭിസമ്ഭവിത്വാ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ. തേനാഹ സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ –
Sabbānipetāni abhisambhavitvāti abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvāti – sabbānipetāni abhisambhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘സീതഞ്ച ഉണ്ഹഞ്ച ഖുദം പിപാസം, വാതാതപേ ഡംസസരീസപേ ച;
‘‘Sītañca uṇhañca khudaṃ pipāsaṃ, vātātape ḍaṃsasarīsape ca;
സബ്ബാനിപേതാനി അഭിസമ്ഭവിത്വാ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ’’തി.
Sabbānipetāni abhisambhavitvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
൧൩൯.
139.
നാഗോവ യൂഥാനി വിവജ്ജയിത്വാ, സഞ്ജാതഖന്ധോ പദുമീ ഉളാരോ;
Nāgova yūthāni vivajjayitvā,sañjātakhandho padumī uḷāro;
യഥാഭിരന്തം വിഹരേ 49 അരഞ്ഞേ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
Yathābhirantaṃ vihare50araññe, eko care khaggavisāṇakappo.
നാഗോവ യൂഥാനി വിവജ്ജയിത്വാതി നാഗോ വുച്ചതി ഹത്ഥിനാഗോ. പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോപി നാഗോ. കിംകാരണാ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ നാഗോ? ആഗും ന കരോതീതി നാഗോ; ന ഗച്ഛതീതി നാഗോ; ന ആഗച്ഛതീതി നാഗോ. കഥം സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ ആഗും ന കരോതീതി നാഗോ? ആഗു വുച്ചതി പാപകാ അകുസലാ ധമ്മാ സംകിലേസികാ പോനോഭവികാ സദരാ ദുക്ഖവിപാകാ ആയതിം ജാതിജരാമരണിയാ.
Nāgovayūthāni vivajjayitvāti nāgo vuccati hatthināgo. Paccekasambuddhopi nāgo. Kiṃkāraṇā paccekasambuddho nāgo? Āguṃ na karotīti nāgo; na gacchatīti nāgo; na āgacchatīti nāgo. Kathaṃ so paccekasambuddho āguṃ na karotīti nāgo? Āgu vuccati pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.
ആഗും ന കരോതി കിഞ്ചി ലോകേ, സബ്ബസംയോഗേ വിസജ്ജ ബന്ധനാനി;
Āguṃ na karoti kiñci loke, sabbasaṃyoge visajja bandhanāni;
സബ്ബത്ഥ ന സജ്ജതി വിമുത്തോ, നാഗോ താദി പവുച്ചതേ തഥത്താ.
Sabbattha na sajjati vimutto, nāgo tādi pavuccate tathattā.
ഏവം സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ ആഗും ന കരോതീതി നാഗോ.
Evaṃ so paccekasambuddho āguṃ na karotīti nāgo.
കഥം സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ ന ഗച്ഛതീതി നാഗോ? സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ ന ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി, ന രാഗവസേന ഗച്ഛതി, ന ദോസവസേന ഗച്ഛതി, ന മോഹവസേന ഗച്ഛതി, ന മാനവസേന ഗച്ഛതി, ന ദിട്ഠിവസേന ഗച്ഛതി, ന ഉദ്ധച്ചവസേന ഗച്ഛതി, ന വിചികിച്ഛാവസേന ഗച്ഛതി, ന അനുസയവസേന ഗച്ഛതി, ന വഗ്ഗേഹി കപ്പേഹി യായതി നീയതി 51 വുയ്ഹതി സംഹരീയതി. ഏവം സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ ന ഗച്ഛതീതി നാഗോ.
Kathaṃ so paccekasambuddho na gacchatīti nāgo? So paccekasambuddho na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati, na rāgavasena gacchati, na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mānavasena gacchati, na diṭṭhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchāvasena gacchati, na anusayavasena gacchati, na vaggehi kappehi yāyati nīyati 52 vuyhati saṃharīyati. Evaṃ so paccekasambuddho na gacchatīti nāgo.
കഥം സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ ന ആഗച്ഛതീതി നാഗോ? സോതാപത്തിമഗ്ഗേന യേ കിലേസാ പഹീനാ തേ കിലേസേ ന പുനേതി ന പച്ചേതി ന പച്ചാഗച്ഛതി, സകദാഗാമിമഗ്ഗേന…പേ॰… അനാഗാമിമഗ്ഗേന…പേ॰… അരഹത്തമഗ്ഗേന യേ കിലേസാ പഹീനാ തേ കിലേസേ ന പുനേതി ന പച്ചേതി ന പച്ചാഗച്ഛതി. ഏവം സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ ന ആഗച്ഛതീതി നാഗോ.
Kathaṃ so paccekasambuddho na āgacchatīti nāgo? Sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati, sakadāgāmimaggena…pe… anāgāmimaggena…pe… arahattamaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati. Evaṃ so paccekasambuddho na āgacchatīti nāgo.
നാഗോവ യൂഥാനി വിവജ്ജയിത്വാതി യഥാ സോ ഹത്ഥിനാഗോ യൂഥാനി വിവജ്ജേത്വാ പരിവജ്ജേത്വാ അഭിനിവജ്ജേത്വാ ഏകോവ അരഞ്ഞവനമജ്ഝോഗാഹേത്വാ 53 ചരതി വിഹരതി ഇരിയതി വത്തേതി പാലേതി യപേതി യാപേതി, പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോപി ഗണം വിവജ്ജേത്വാ പരിവജ്ജേത്വാ അഭിവജ്ജേത്വാ ഏകോ 54 അരഞ്ഞവനപത്ഥാനി പന്താനി സേനാസനാനി പടിസേവതി അപ്പസദ്ദാനി അപ്പനിഗ്ഘോസാനി വിജനവാതാനി മനുസ്സരാഹസ്സേയ്യകാനി പടിസല്ലാനസാരുപ്പാനി. സോ ഏകോ ഗച്ഛതി ഏകോ തിട്ഠതി ഏകോ നിസീദതി ഏകോ സേയ്യം കപ്പേതി ഏകോ ഗാമം പിണ്ഡായ പവിസതി ഏകോ പടിക്കമതി ഏകോ രഹോ നിസീദതി ഏകോ ചങ്കമം അധിട്ഠാതി ഏകോ ചരതി വിഹരതി ഇരിയതി വത്തേതി പാലേതി യപേതി യാപേതീതി – നാഗോവ യൂഥാനി വിവജ്ജയിത്വാ.
Nāgova yūthāni vivajjayitvāti yathā so hatthināgo yūthāni vivajjetvā parivajjetvā abhinivajjetvā ekova araññavanamajjhogāhetvā 55 carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpeti, paccekasambuddhopi gaṇaṃ vivajjetvā parivajjetvā abhivajjetvā eko 56 araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni. So eko gacchati eko tiṭṭhati eko nisīdati eko seyyaṃ kappeti eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati eko paṭikkamati eko raho nisīdati eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – nāgova yūthāni vivajjayitvā.
സഞ്ജാതഖന്ധോ പദുമീ ഉളാരോതി യഥാ സോ ഹത്ഥിനാഗോ സഞ്ജാതക്ഖന്ധോ സത്തരതനോ വാ ഹോതി അട്ഠരതനോ വാ, പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോപി സഞ്ജാതക്ഖന്ധോ അസേക്ഖേന സീലക്ഖന്ധേന അസേക്ഖേന സമാധിക്ഖന്ധേന അസേക്ഖേന പഞ്ഞാക്ഖന്ധേന അസേക്ഖേന വിമുത്തിക്ഖന്ധേന അസേക്ഖേന വിമുത്തിഞാണദസ്സനക്ഖന്ധേന. യഥാ സോ ഹത്ഥിനാഗോ പദുമീ, പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോപി സത്തഹി ബോജ്ഝങ്ഗപുപ്ഫേഹി പദുമീ, സതിസമ്ബോജ്ഝങ്ഗപുപ്ഫേന ധമ്മവിചയസമ്ബോജ്ഝങ്ഗപുപ്ഫേന വീരിയസമ്ബോജ്ഝങ്ഗപുപ്ഫേന പീതിസമ്ബോജ്ഝങ്ഗപുപ്ഫേന, പീതിസമ്ബോജ്ഝങ്ഗപുപ്ഫേന പസ്സദ്ധിസമ്ബോജ്ഝങ്ഗപുപ്ഫേന സമാധിസമ്ബോജ്ഝങ്ഗപുപ്ഫേന ഉപേക്ഖാസമ്ബോജ്ഝങ്ഗപുപ്ഫേന. യഥാ സോ ഹത്ഥിനാഗോ ഉളാരോ ഥാമേന ബലേന ജവേന സൂരേന, പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോപി ഉളാരോ സീലേന സമാധിനാ പഞ്ഞായ വിമുത്തിയാ വിമുത്തിഞാണദസ്സനേനാതി – സഞ്ജാതഖന്ധോ പദുമീ ഉളാരോ.
Sañjātakhandho padumī uḷāroti yathā so hatthināgo sañjātakkhandho sattaratano vā hoti aṭṭharatano vā, paccekasambuddhopi sañjātakkhandho asekkhena sīlakkhandhena asekkhena samādhikkhandhena asekkhena paññākkhandhena asekkhena vimuttikkhandhena asekkhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena. Yathā so hatthināgo padumī, paccekasambuddhopi sattahi bojjhaṅgapupphehi padumī, satisambojjhaṅgapupphena dhammavicayasambojjhaṅgapupphena vīriyasambojjhaṅgapupphena pītisambojjhaṅgapupphena, pītisambojjhaṅgapupphena passaddhisambojjhaṅgapupphena samādhisambojjhaṅgapupphena upekkhāsambojjhaṅgapupphena. Yathā so hatthināgo uḷāro thāmena balena javena sūrena, paccekasambuddhopi uḷāro sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassanenāti – sañjātakhandho padumī uḷāro.
യഥാഭിരന്തം വിഹരേ അരഞ്ഞേതി യഥാ സോ ഹത്ഥിനാഗോ യഥാഭിരന്തം അരഞ്ഞേ വിഹരതി, പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോപി യഥാഭിരന്തം അരഞ്ഞേ വിഹരതി. പഠമേനപി ഝാനേന യഥാഭിരന്തം അരഞ്ഞേ വിഹരതി, ദുതിയേനപി ഝാനേന…പേ॰… തതിയേനപി ഝാനേന… ചതുത്ഥേനപി ഝാനേന യഥാഭിരന്തം അരഞ്ഞേ വിഹരതി; മേത്തായപി ചേതോവിമുത്തിയാ യഥാഭിരന്തം അരഞ്ഞേ വിഹരതി, കരുണായപി ചേതോവിമുത്തിയാ… മുദിതായപി ചേതോവിമുത്തിയാ… ഉപേക്ഖായപി ചേതോവിമുത്തിയാ യഥാഭിരന്തം അരഞ്ഞേ വിഹരതി; ആകാസാനഞ്ചായതനസമാപത്തിയാപി യഥാഭിരന്തം അരഞ്ഞേ വിഹരതി, വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനസമാപത്തിയാപി… ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനസമാപത്തിയാപി… നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനസമാപത്തിയാപി… നിരോധസമാപത്തിയാപി… ഫലസമാപത്തിയാപി യഥാഭിരന്തം അരഞ്ഞേ വിഹരതീതി – യഥാഭിരന്തം വിഹരേ അരഞ്ഞേ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ. തേനാഹ സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ –
Yathābhirantaṃ vihare araññeti yathā so hatthināgo yathābhirantaṃ araññe viharati, paccekasambuddhopi yathābhirantaṃ araññe viharati. Paṭhamenapi jhānena yathābhirantaṃ araññe viharati, dutiyenapi jhānena…pe… tatiyenapi jhānena… catutthenapi jhānena yathābhirantaṃ araññe viharati; mettāyapi cetovimuttiyā yathābhirantaṃ araññe viharati, karuṇāyapi cetovimuttiyā… muditāyapi cetovimuttiyā… upekkhāyapi cetovimuttiyā yathābhirantaṃ araññe viharati; ākāsānañcāyatanasamāpattiyāpi yathābhirantaṃ araññe viharati, viññāṇañcāyatanasamāpattiyāpi… ākiñcaññāyatanasamāpattiyāpi… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyāpi… nirodhasamāpattiyāpi… phalasamāpattiyāpi yathābhirantaṃ araññe viharatīti – yathābhirantaṃ vihare araññe, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘നാഗോവ യൂഥാനി വിവജ്ജയിത്വാ, സഞ്ജാതഖന്ധോ പദുമീ ഉളാരോ;
‘‘Nāgova yūthāni vivajjayitvā, sañjātakhandho padumī uḷāro;
യഥാഭിരന്തം വിഹരേ അരഞ്ഞേ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ’’തി.
Yathābhirantaṃ vihare araññe, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
൧൪൦.
140.
ആദിച്ചബന്ധുസ്സ വചോ നിസമ്മ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ.
Ādiccabandhussa vaco nisamma, eko care khaggavisāṇakappo.
അട്ഠാനതം സങ്ഗണികാരതസ്സ, യം ഫസ്സയേ സാമയികം വിമുത്തിന്തി വുത്തഞ്ഹേതം ഭഗവതാ – ‘‘യാവതാനന്ദ 61, ഭിക്ഖു സങ്ഗണികാരാമോ സങ്ഗണികരതോ സങ്ഗണികാരാമതം അനുയുത്തോ, ഗണാരാമോ ഗണരതോ ഗണസമ്മുദിതോ (ഗണാരാമതം അനുയുത്തോ) 62, യം തം നേക്ഖമ്മസുഖം പവിവേകസുഖം ഉപസമസുഖം സമ്ബോധിസുഖം, തസ്സ സുഖസ്സ നികാമലാഭീ ഭവിസ്സതി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീതി – നേതം ഠാനം വിജ്ജതി. യോ ച ഖോ സോ, ആനന്ദ, ഭിക്ഖു ഏകോ ഗണസ്മാ വൂപകട്ഠോ വിഹരതി, തസ്സേതം ഭിക്ഖുനോ പാടികങ്ഖം. യം തം നേക്ഖമ്മസുഖം പവിവേകസുഖം ഉപസമസുഖം സമ്ബോധിസുഖം, തസ്സ സുഖസ്സ നികാമലാഭീ ഭവിസ്സതി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീതി – ഠാനമേതം വിജ്ജതി. യാവതാനന്ദ, ഭിക്ഖു സങ്ഗണികാരാമോ സങ്ഗണികരതോ സങ്ഗണികാരാമതം അനുയുത്തോ, ഗണാരാമോ ഗണരതോ ഗണസമ്മുദിതോ (ഗണാരാമതം അനുയുത്തോ,) സാമായികം 63 വാ കന്തം ചേതോവിമുത്തിം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സതി, അസാമായികം വാ അകുപ്പന്തി – നേതം ഠാനം വിജ്ജതി. യോ ച ഖോ സോ, ആനന്ദ, ഭിക്ഖു ഏകോ ഗണസ്മാ വൂപകട്ഠോ വിഹരതി, തസ്സേതം ഭിക്ഖുനോ പാടികങ്ഖം സാമായികം വാ കന്തം ചേതോവിമുത്തിം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സതി, അസാമായികം വാ അകുപ്പന്തി, ഠാനമേതം വിജ്ജതീ’’തി – അട്ഠാനതം സങ്ഗണികാരതസ്സ, യം ഫസ്സയേ സാമയികം വിമുത്തിം.
Aṭṭhānataṃsaṅgaṇikāratassa, yaṃ phassaye sāmayikaṃ vimuttinti vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘yāvatānanda 64, bhikkhu saṅgaṇikārāmo saṅgaṇikarato saṅgaṇikārāmataṃ anuyutto, gaṇārāmo gaṇarato gaṇasammudito (gaṇārāmataṃ anuyutto) 65, yaṃ taṃ nekkhammasukhaṃ pavivekasukhaṃ upasamasukhaṃ sambodhisukhaṃ, tassa sukhassa nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yo ca kho so, ānanda, bhikkhu eko gaṇasmā vūpakaṭṭho viharati, tassetaṃ bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ. Yaṃ taṃ nekkhammasukhaṃ pavivekasukhaṃ upasamasukhaṃ sambodhisukhaṃ, tassa sukhassa nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhīti – ṭhānametaṃ vijjati. Yāvatānanda, bhikkhu saṅgaṇikārāmo saṅgaṇikarato saṅgaṇikārāmataṃ anuyutto, gaṇārāmo gaṇarato gaṇasammudito (gaṇārāmataṃ anuyutto,) sāmāyikaṃ 66 vā kantaṃ cetovimuttiṃ upasampajja viharissati, asāmāyikaṃ vā akuppanti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Yo ca kho so, ānanda, bhikkhu eko gaṇasmā vūpakaṭṭho viharati, tassetaṃ bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ sāmāyikaṃ vā kantaṃ cetovimuttiṃ upasampajja viharissati, asāmāyikaṃ vā akuppanti, ṭhānametaṃ vijjatī’’ti – aṭṭhānataṃ saṅgaṇikāratassa, yaṃ phassaye sāmayikaṃ vimuttiṃ.
ആദിച്ചബന്ധുസ്സ വചോ നിസമ്മാതി ആദിച്ചോ വുച്ചതി സൂരിയോ. സോ ഗോതമോ ഗോത്തേന. പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോപി ഗോതമോ ഗോത്തേന. സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ സൂരിയസ്സ ഗോത്തഞാതകോ ഗോത്തബന്ധു, തസ്മാ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ ആദിച്ചബന്ധു. ആദിച്ചബന്ധുസ്സ വചോ നിസമ്മാതി ആദിച്ചബന്ധുസ്സ വചനം ബ്യപ്പഥം ദേസനം അനുസാസനം അനുസിട്ഠം സുത്വാ സുണിത്വാ ഉഗ്ഗഹേത്വാ ഉപധാരയിത്വാ ഉപലക്ഖയിത്വാതി – ആദിച്ചബന്ധുസ്സ വചോ നിസമ്മ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ. തേനാഹ സോ പച്ചേകസമ്ബുദ്ധോ –
Ādiccabandhussa vaco nisammāti ādicco vuccati sūriyo. So gotamo gottena. Paccekasambuddhopi gotamo gottena. So paccekasambuddho sūriyassa gottañātako gottabandhu, tasmā paccekasambuddho ādiccabandhu. Ādiccabandhussa vaco nisammāti ādiccabandhussa vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ sutvā suṇitvā uggahetvā upadhārayitvā upalakkhayitvāti – ādiccabandhussa vaco nisamma, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘അട്ഠാനതം സങ്ഗണികാരതസ്സ, യം ഫസ്സയേ സാമയികം വിമുത്തിം;
‘‘Aṭṭhānataṃ saṅgaṇikāratassa, yaṃ phassaye sāmayikaṃ vimuttiṃ;
ആദിച്ചബന്ധുസ്സ വചോ നിസമ്മ, ഏകോ ചരേ ഖഗ്ഗവിസാണകപ്പോ’’തി.
Ādiccabandhussa vaco nisamma, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
ദുതിയോ വഗ്ഗോ.
Dutiyo vaggo.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ഖുദ്ദകനികായ (അട്ഠകഥാ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ചൂളനിദ്ദേസ-അട്ഠകഥാ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ൨. ദുതിയവഗ്ഗവണ്ണനാ • 2. Dutiyavaggavaṇṇanā