| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဣတိဝုတ္တက-အဋ္ဌကထာ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
၄. ဒုတိယဝေဒနာသုတ္တဝဏ္ဏနာ
4. Dutiyavedanāsuttavaṇṇanā
၅၃. စတုတ္ထေ ဒုက္ခတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာတိ သုခဝေဒနာ ဝိပရိဏာမဒုက္ခဝသေန ဒုက္ခာတိ ဉာဏစက္ခုနာ ပသ္သိတဗ္ဗာ။ သလ္လတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာတိ ဒုန္နီဟရဏဋ္ဌေန အန္တောတုဒနဋ္ဌေန ပီဠနဋ္ဌေန ဒုက္ခဒုက္ခဘာဝေန ဒုက္ခဝေဒနာ သလ္လန္တိ ပသ္သိတဗ္ဗာ။ အနိစ္စတောတိ ဟုတ္ဝာ အဘာဝတော ဥဒယဗ္ဗယဝန္တတော တာဝကာလိကတော နိစ္စပဋိပက္ခတော စ အဒုက္ခမသုခာ ဝေဒနာ အနိစ္စာတိ ပသ္သိတဗ္ဗာ။ ကာမဉ္စေတ္ထ သဗ္ဗာပိ ဝေဒနာ အနိစ္စတော ပသ္သိတဗ္ဗာ, အနိစ္စဒသ္သနတော ပန သာတိသယံ ဝိရာဂနိမိတ္တံ ဒုက္ခဒသ္သနန္တိ ဣမမတ္ထံ ဒသ္သေန္တော သတ္ထာ ‘‘သုခာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ ဒုက္ခတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ, ဒုက္ခာ ဝေဒနာ သလ္လတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’တိ အာဟ။ အထ ဝာ ယတ္ထ ပုထုဇ္ဇနာ သုခာဘိနိဝေသိနော, တတ္ထ နိဗ္ဗေဒဇနနတ္ထံ တထာ ဝုတ္တံ။ တေနသ္သာ သင္ခာရဒုက္ခတာယ ဒုက္ခဘာဝော ဒသ္သိတော။ ယဒနိစ္စံ, တံ ဒုက္ခန္တိ ဝိပရိဏာမဒုက္ခတာယ ‘‘သုခာ, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒနာ ဒုက္ခတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’တိ ဝတ္ဝာ ‘‘သုခာပိ တာဝ ဧဒိသီ, ဒုက္ခာ နု ခော ကီဒိသီ’’တိ စိန္တေန္တာနံ ဒုက္ခဒုက္ခတာယ ‘‘ဒုက္ခာ ဝေဒနာ သလ္လတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’တိ အာဟ, ဣတရာ ပန သင္ခာရဒုက္ခတာယ ဧဝ ဒုက္ခာတိ ဒသ္သေန္တော ‘‘အဒုက္ခမသုခာ ဝေဒနာ အနိစ္စတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’တိ အဝောစ။
53. Catutthe dukkhato daṭṭhabbāti sukhavedanā vipariṇāmadukkhavasena dukkhāti ñāṇacakkhunā passitabbā. Sallato daṭṭhabbāti dunnīharaṇaṭṭhena antotudanaṭṭhena pīḷanaṭṭhena dukkhadukkhabhāvena dukkhavedanā sallanti passitabbā. Aniccatoti hutvā abhāvato udayabbayavantato tāvakālikato niccapaṭipakkhato ca adukkhamasukhā vedanā aniccāti passitabbā. Kāmañcettha sabbāpi vedanā aniccato passitabbā, aniccadassanato pana sātisayaṃ virāganimittaṃ dukkhadassananti imamatthaṃ dassento satthā ‘‘sukhā, bhikkhave, vedanā dukkhato daṭṭhabbā, dukkhā vedanā sallato daṭṭhabbā’’ti āha. Atha vā yattha puthujjanā sukhābhinivesino, tattha nibbedajananatthaṃ tathā vuttaṃ. Tenassā saṅkhāradukkhatāya dukkhabhāvo dassito. Yadaniccaṃ, taṃ dukkhanti vipariṇāmadukkhatāya ‘‘sukhā, bhikkhave, vedanā dukkhato daṭṭhabbā’’ti vatvā ‘‘sukhāpi tāva edisī, dukkhā nu kho kīdisī’’ti cintentānaṃ dukkhadukkhatāya ‘‘dukkhā vedanā sallato daṭṭhabbā’’ti āha, itarā pana saṅkhāradukkhatāya eva dukkhāti dassento ‘‘adukkhamasukhā vedanā aniccato daṭṭhabbā’’ti avoca.
ဧတ္ထ စ ‘‘သုခာ ဝေဒနာ ဒုက္ခတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’တိ ဧတေန ရာဂသ္သ သမုဂ္ဃာတနူပာယော ဒသ္သိတော။ သုခဝေဒနာယ ဟိ ရာဂာနုသယော အနုသေတိ။ ‘‘ဒုက္ခာ ဝေဒနာ သလ္လတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’တိ ဧတေန ဒောသသ္သ သမုဂ္ဃာတနူပာယော ဒသ္သိတော။ ဒုက္ခဝေဒနာယ ဟိ ပဋိဃာနုသယော အနုသေတိ။ ‘‘အဒုက္ခမသုခာ ဝေဒနာ အနိစ္စတော ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’တိ ဧတေန မောဟသ္သ သမုဂ္ဃာတနူပာယော ဒသ္သိတော။ အဒုက္ခမသုခဝေဒနာယ ဟိ အဝိဇ္ဇာနုသယော အနုသေတိ။
Ettha ca ‘‘sukhā vedanā dukkhato daṭṭhabbā’’ti etena rāgassa samugghātanūpāyo dassito. Sukhavedanāya hi rāgānusayo anuseti. ‘‘Dukkhā vedanā sallato daṭṭhabbā’’ti etena dosassa samugghātanūpāyo dassito. Dukkhavedanāya hi paṭighānusayo anuseti. ‘‘Adukkhamasukhā vedanā aniccato daṭṭhabbā’’ti etena mohassa samugghātanūpāyo dassito. Adukkhamasukhavedanāya hi avijjānusayo anuseti.
တထာ ပဌမေန တဏ္ဟာသံကိလေသသ္သ ပဟာနံ ဒသ္သိတံ တသ္သ သုခသ္သာဒဟေတုကတ္တာ, ဒုတိယေန ဒုစ္စရိတသံကိလေသသ္သ ပဟာနံ။ ယထာဘူတဉ္ဟိ ဒုက္ခံ အပရိဇာနန္တာ တသ္သ ပရိဟရဏတ္ထံ ဒုစ္စရိတံ စရန္တိ။ တတိယေန ဒိဋ္ဌိသံကိလေသသ္သ ပဟာနံ အနိစ္စတော ပသ္သန္တသ္သ ဒိဋ္ဌိသံကိလေသာဘာဝတော အဝိဇ္ဇာနိမိတ္တတ္တာ ဒိဋ္ဌိသံကိလေသသ္သ, အဝိဇ္ဇာနိမိတ္တဉ္စ အဒုက္ခမသုခာ ဝေဒနာ။ ပဌမေန ဝာ ဝိပရိဏာမဒုက္ခပရိညာ, ဒုတိယေန ဒုက္ခဒုက္ခပရိညာ, တတိယေန သင္ခာရဒုက္ခပရိညာ။ ပဌမေန ဝာ ဣဋ္ဌာရမ္မဏပရိညာ, ဒုတိယေန အနိဋ္ဌာရမ္မဏပရိညာ, တတိယေန မဇ္ဈတ္တာရမ္မဏပရိညာ။ ဝိရတ္တေသု ဟိ တဒာရမ္မဏဓမ္မေသု အာရမ္မဏာနိပိ ဝိရတ္တာနေဝ ဟောန္တီတိ။ ပဌမေန ဝာ ရာဂပ္ပဟာနပရိကိတ္တနေန ဒုက္ခာနုပသ္သနာယ အပ္ပဏိဟိတဝိမောက္ခော ဒီပိတော ဟောတိ, ဒုတိယေန ဒောသပ္ပဟာနပရိကိတ္တနေန အနိစ္စာနုပသ္သနာယ အနိမိတ္တဝိမောက္ခော, တတိယေန မောဟပ္ပဟာနပရိကိတ္တနေန အနတ္တာနုပသ္သနာယ သုညတဝိမောက္ခော ဒီပိတော ဟောတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
Tathā paṭhamena taṇhāsaṃkilesassa pahānaṃ dassitaṃ tassa sukhassādahetukattā, dutiyena duccaritasaṃkilesassa pahānaṃ. Yathābhūtañhi dukkhaṃ aparijānantā tassa pariharaṇatthaṃ duccaritaṃ caranti. Tatiyena diṭṭhisaṃkilesassa pahānaṃ aniccato passantassa diṭṭhisaṃkilesābhāvato avijjānimittattā diṭṭhisaṃkilesassa, avijjānimittañca adukkhamasukhā vedanā. Paṭhamena vā vipariṇāmadukkhapariññā, dutiyena dukkhadukkhapariññā, tatiyena saṅkhāradukkhapariññā. Paṭhamena vā iṭṭhārammaṇapariññā, dutiyena aniṭṭhārammaṇapariññā, tatiyena majjhattārammaṇapariññā. Virattesu hi tadārammaṇadhammesu ārammaṇānipi virattāneva hontīti. Paṭhamena vā rāgappahānaparikittanena dukkhānupassanāya appaṇihitavimokkho dīpito hoti, dutiyena dosappahānaparikittanena aniccānupassanāya animittavimokkho, tatiyena mohappahānaparikittanena anattānupassanāya suññatavimokkho dīpito hotīti veditabbaṃ.
ယတောတိ ယဒာ, ယသ္မာ ဝာ။ အရိယောတိ ကိလေသေဟိ အာရကာ ဌိတော ပရိသုဒ္ဓော။ သမ္မဒ္ဒသောတိ သဗ္ဗာသံ ဝေဒနာနံ စတုန္နမ္ပိ ဝာ သစ္စာနံ အဝိပရီတဒသ္သာဝီ။ အစ္ဆေစ္ဆိ တဏ္ဟန္တိ ဝေဒနာမူလကံ တဏ္ဟံ အဂ္ဂမဂ္ဂေန ဆိန္ဒိ, အနဝသေသတော သမုစ္ဆိန္ဒိ။ ဝိဝတ္တယိ သံယောဇနန္တိ ဒသဝိဓံ သံယောဇနံ ပရိဝတ္တယိ, နိမ္မူလမကာသိ။ သမ္မာတိ ဟေတုနာ ကာရဏေန။ မာနာဘိသမယာတိ မာနသ္သ ဒသ္သနာဘိသမယာ, ပဟာနာဘိသမယာ ဝာ။ အရဟတ္တမဂ္ဂော ဟိ ကိစ္စဝသေန မာနံ ပသ္သတိ, အယမသ္သ ဒသ္သနာဘိသမယော။ တေန ဒိဋ္ဌော ပန သော တာဝဒေဝ ပဟီယတိ ဒိဋ္ဌဝိသေန ဒိဋ္ဌသတ္တာနံ ဇီဝိတံ ဝိယ, အယမသ္သ ပဟာနာဘိသမယော။ အန္တမကာသိ ဒုက္ခသ္သာတိ ဧဝံ အရဟတ္တမဂ္ဂေန မာနသ္သ ဒိဋ္ဌတ္တာ ပဟီနတ္တာ စ သဗ္ဗသ္သေဝ ဝဋ္ဋဒုက္ခသ္သ ကောဋိသင္ခာတံ အန္တံ ပရိစ္ဆေဒံ ပရိဝဋုမံ အကာသိ, အန္တိမသမုသ္သယမတ္တာဝသေသံ ဒုက္ခမကာသီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။
Yatoti yadā, yasmā vā. Ariyoti kilesehi ārakā ṭhito parisuddho. Sammaddasoti sabbāsaṃ vedanānaṃ catunnampi vā saccānaṃ aviparītadassāvī. Acchecchi taṇhanti vedanāmūlakaṃ taṇhaṃ aggamaggena chindi, anavasesato samucchindi. Vivattayi saṃyojananti dasavidhaṃ saṃyojanaṃ parivattayi, nimmūlamakāsi. Sammāti hetunā kāraṇena. Mānābhisamayāti mānassa dassanābhisamayā, pahānābhisamayā vā. Arahattamaggo hi kiccavasena mānaṃ passati, ayamassa dassanābhisamayo. Tena diṭṭho pana so tāvadeva pahīyati diṭṭhavisena diṭṭhasattānaṃ jīvitaṃ viya, ayamassa pahānābhisamayo. Antamakāsi dukkhassāti evaṃ arahattamaggena mānassa diṭṭhattā pahīnattā ca sabbasseva vaṭṭadukkhassa koṭisaṅkhātaṃ antaṃ paricchedaṃ parivaṭumaṃ akāsi, antimasamussayamattāvasesaṃ dukkhamakāsīti vuttaṃ hoti.
ဂာထာသု ယောတိ ယော အရိယသာဝကော။ အဒ္ဒာတိ အဒ္ဒသ, သုခဝေဒနံ ဒုက္ခတော ပသ္သီတိ အတ္ထော။ သုခဝေဒနာ ဟိ ဝိသမိသ္သံ ဝိယ ဘောဇနံ ပရိဘောဂကာလေ အသ္သာဒံ ဒဒမာနာ ဝိပရိဏာမကာလေ ဒုက္ခာယေဝာတိ။ ဒုက္ခမဒ္ဒက္ခိ သလ္လတောတိ ယထာ သလ္လံ သရီရံ အနုပဝိသန္တမ္ပိ ပဝိဋ္ဌမ္ပိ ဥဒ္ဓရိယမာနမ္ပိ ပီဠမေဝ ဇနေတိ, ဧဝံ ဒုက္ခဝေဒနာ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာပိ ဌိတိပ္ပတ္တာပိ ဘိဇ္ဇမာနာပိ ဝိဗာဓတိယေဝာတိ တံ သလ္လတော ဝိပသ္သီတိ ဝုတ္တံ။ အဒ္ဒက္ခိ နံ အနိစ္စတောတိ သုခဒုက္ခတော သန္တသဘာဝတာယ သန္တတရဇာတိကမ္ပိ နံ အဒုက္ခမသုခံ အနိစ္စန္တိကတာယ အနိစ္စတော ပသ္သိ။
Gāthāsu yoti yo ariyasāvako. Addāti addasa, sukhavedanaṃ dukkhato passīti attho. Sukhavedanā hi visamissaṃ viya bhojanaṃ paribhogakāle assādaṃ dadamānā vipariṇāmakāle dukkhāyevāti. Dukkhamaddakkhi sallatoti yathā sallaṃ sarīraṃ anupavisantampi paviṭṭhampi uddhariyamānampi pīḷameva janeti, evaṃ dukkhavedanā uppajjamānāpi ṭhitippattāpi bhijjamānāpi vibādhatiyevāti taṃ sallato vipassīti vuttaṃ. Addakkhinaṃ aniccatoti sukhadukkhato santasabhāvatāya santatarajātikampi naṃ adukkhamasukhaṃ aniccantikatāya aniccato passi.
သ ဝေ သမ္မဒ္ဒသောတိ သော ဧဝံ တိသ္သန္နံ ဝေဒနာနံ သမ္မဒေဝ ဒုက္ခာဒိတော ဒသ္သာဝီ။ ယတောတိ ယသ္မာ။ တတ္ထာတိ ဝေဒနာယံ။ ဝိမုစ္စတီတိ သမုစ္ဆေဒဝိမုတ္တိဝသေန ဝိမုစ္စတိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ယသ္မာ သုခာဒီနိ ဒုက္ခာဒိတော အဒ္ဒသ, တသ္မာ တတ္ထ ဝေဒနာယ တပ္ပဋိဗဒ္ဓဆန္ဒရာဂပ္ပဟာနေန သမုစ္ဆေဒဝသေန ဝိမုစ္စတိ။ ယံသဒ္ဒေ ဟိ ဝုတ္တေ တံသဒ္ဒော အာဟရိတ္ဝာ ဝတ္တဗ္ဗော။ အထ ဝာ ယတောတိ ကာယဝာစာစိတ္တေဟိ သံယတော ယတတ္တော, ယတတိ ပဒဟတီတိ ဝာ ယတော, အာယတတီတိ အတ္ထော။ အဘိညာဝောသိတောတိ ဝေဒနာမုခေန စတုသစ္စကမ္မဋ္ဌာနံ ဘာဝေတ္ဝာ ဆဋ္ဌာဘိညာယ ပရိယောသိတော ကတကိစ္စော။ သန္တောတိ ရာဂာဒိကိလေသဝူပသမေန သန္တော။ ယောဂာတိဂောတိ ကာမယောဂာဒိံ စတုဗ္ဗိဓမ္ပိ ယောဂံ အတိက္ကန္တော။ ဥဘယဟိတမုနနတော မုနီတိ။
Sa ve sammaddasoti so evaṃ tissannaṃ vedanānaṃ sammadeva dukkhādito dassāvī. Yatoti yasmā. Tatthāti vedanāyaṃ. Vimuccatīti samucchedavimuttivasena vimuccati. Idaṃ vuttaṃ hoti – yasmā sukhādīni dukkhādito addasa, tasmā tattha vedanāya tappaṭibaddhachandarāgappahānena samucchedavasena vimuccati. Yaṃsadde hi vutte taṃsaddo āharitvā vattabbo. Atha vā yatoti kāyavācācittehi saṃyato yatatto, yatati padahatīti vā yato, āyatatīti attho. Abhiññāvositoti vedanāmukhena catusaccakammaṭṭhānaṃ bhāvetvā chaṭṭhābhiññāya pariyosito katakicco. Santoti rāgādikilesavūpasamena santo. Yogātigoti kāmayogādiṃ catubbidhampi yogaṃ atikkanto. Ubhayahitamunanato munīti.
စတုတ္ထသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Catutthasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဣတိဝုတ္တကပာဠိ • Itivuttakapāḷi / ၄. ဒုတိယဝေဒနာသုတ္တံ • 4. Dutiyavedanāsuttaṃ
