| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
៨. ទុដ្ឋទោសសិក្ខាបទវណ្ណនា
8. Duṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā
ទូសីយតីតិ ទុដ្ឋោ, ទូសេតិ បរំ វិនាសេតីតិ ទោសោ។ តេនាហ ‘‘ទូសិតោ ចេវា’’តិអាទិ។ ឥទានិ ‘‘ទូសិតោ ចេវ ទូសកោ ចា’’តិ ឥមិនា សង្ខេបេន វុត្តមេវត្ថំ វិត្ថារេត្វា ទស្សេតុំ ‘‘ឧប្បន្នេ ហិ ទោសេ’’តិអាទិមាហ។ បកតិភាវំ ជហាបិតោតិ (សារត្ថ. ដី. ២.៣៨៥-៣៨៦) សោម្មភាវំ ជហាបិតោតិ អត្ថោ, វិការមាបាទិតោតិ វុត្តំ ហោតិ។ អាការនានាត្តេនាតិ ទូសិតាការស្ស ចេវ ទូសកាការស្ស ចាតិ ឥមេសំ ទ្វិន្នំ អាការានំ នានាភាវេន។ នប្បតិតោតិ បីតិសុខាទីហិ ន អភិគតោ អនុបគតោ, ន ឧបគតោតិ អត្ថោ។ យោ ច បីតិសុខាទីហិ អនុបគតោ, សោ តេហិ វជ្ជិតោ នាម ហោតីតិ អាហ ‘‘បីតិសុខាទីហិ វិវជ្ជិតោ’’តិ។ យោ ច តេហិ វជ្ជិតោ, ន សោ តេហិ អភិសដោ នាម ហោតីតិ អាហ ‘‘ន អភិសដោ’’តិ, បីតិសុខាទីហិ ន បត្ថដោតិ អត្ថោ។ នាស្ស មូលន្តិ អមូលកំ។ តំ បន អមូលកត្តំ យស្មា ចោទកវសេន អធិប្បេតំ, ន ចុទិតកវសេន, តស្មា តទត្ថំ ទស្សេតុំ ‘‘យំ ចោទកេនា’’តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ យន្តិ បារាជិកំ។ ឯតន្តិ ចុទិតកស្ស អាបន្នានាបន្នត្តំ។ ឥធាតិ ឥមស្មិំ សិក្ខាបទេ។
Dūsīyatīti duṭṭho, dūseti paraṃ vināsetīti doso. Tenāha ‘‘dūsito cevā’’tiādi. Idāni ‘‘dūsito ceva dūsako cā’’ti iminā saṅkhepena vuttamevatthaṃ vitthāretvā dassetuṃ ‘‘uppanne hi dose’’tiādimāha. Pakatibhāvaṃ jahāpitoti (sārattha. ṭī. 2.385-386) sommabhāvaṃ jahāpitoti attho, vikāramāpāditoti vuttaṃ hoti. Ākāranānāttenāti dūsitākārassa ceva dūsakākārassa cāti imesaṃ dvinnaṃ ākārānaṃ nānābhāvena. Nappatitoti pītisukhādīhi na abhigato anupagato, na upagatoti attho. Yo ca pītisukhādīhi anupagato, so tehi vajjito nāma hotīti āha ‘‘pītisukhādīhi vivajjito’’ti. Yo ca tehi vajjito, na so tehi abhisaṭo nāma hotīti āha ‘‘na abhisaṭo’’ti, pītisukhādīhi na patthaṭoti attho. Nāssa mūlanti amūlakaṃ. Taṃ pana amūlakattaṃ yasmā codakavasena adhippetaṃ, na cuditakavasena, tasmā tadatthaṃ dassetuṃ ‘‘yaṃ codakenā’’tiādi vuttaṃ. Tattha yanti pārājikaṃ. Etanti cuditakassa āpannānāpannattaṃ. Idhāti imasmiṃ sikkhāpade.
ឥទានិ អត្តនា វុត្តមេវ ទិដ្ឋាទិំ វិវរិតុំ ‘‘ឯត្ថ ចា’’តិអាទិ វុត្តំ។ តថេវាតិ ‘‘បសាទសោតេន វា ទិព្ពសោតេន វា’’តិ ឥមមត្ថំ អតិទិសតិ។ បរិសង្កិតំ (បារា. អដ្ឋ. ២.៣៨៥-៣៨៦) បន តិវិធំ ទិដ្ឋបរិសង្កិតំ, សុតបរិសង្កិតំ, មុតបរិសង្កិតន្តិ។ តត្ថ ភិក្ខុញ្ច មាតុគាមញ្ច តថារូបេ ឋានេ ទិស្វា ‘‘អទ្ធា ឥមេហិ កត’’ន្តិ វា ‘‘ករិស្សន្តី’’តិ វា បរិសង្កិតំ, ឥទំ ទិដ្ឋបរិសង្កិតំ នាម។ អន្ធការេ វា បដិច្ឆន្នោកាសេ វា ភិក្ខុស្ស ច មាតុគាមស្ស ច វចនំ សុត្វា ទុតិយស្ស អត្ថិភាវំ អជានតោ បុព្ពេ វុត្តនយេន បរិសង្កិតំ, ឥទំ សុតបរិសង្កិតំ នាម។ ធុត្តេហិ ឥត្ថីហិ សទ្ធិំ បច្ចន្តវិហារេ មណ្ឌបេ វា សាលាទីសុ វា បុប្ផគន្ធមំសសុរាទីនិ អនុភវិត្វា គតដ្ឋានំ ទិស្វា ‘‘កេន នុ ខោ ឥទំ កត’’ន្តិ វីមំសន្តេន តត្រ កេនចិ ភិក្ខុនា គន្ធាទីហិ បូជា កតា ហោតិ, ភេសជ្ជត្ថាយ អរិដ្ឋំ វា បីតំ, សោ តស្ស គន្ធំ ឃាយិត្វា ‘‘អយំ សោ ភវិស្សតី’’តិ បរិសង្កិតំ, ឥទំ មុតបរិសង្កិតំ នាម។ ឯវំ តិវិធស្ស បរិសង្កិតស្ស អភាវោ អបរិសង្កិតំ។ តេនាហ ‘‘ទិដ្ឋសុតមុតវសេន ចេតសា អបរិសង្កិត’’ន្តិ។ តញ្ច បនេតំ ទិដ្ឋាទិកំ ន កេវលំ អត្តនោ វាតិ អាហ ‘‘អត្តនោ វា បរស្ស វា’’តិ។ យស្មា ‘‘ត្វំ បណ្ឌកោ’’តិអាទិវចនេនាបិ ចោទយតោ អាបត្តិយេវ, តស្មា ‘‘ភិក្ខុនោ អនុរូបេសុ ឯកូនវីសតិយា អញ្ញតរេនា’’តិ វុត្តំ។ យទិ ឯវំ អថ កស្មា បទភាជនេ ‘‘បារាជិកេន ធម្មេនាតិ ចតុន្នំ អញ្ញតរេនា’’តិ (បារា. ៣៨៦) វុត្តន្តិ អាហ ‘‘បទភាជនេ បនា’’តិអាទិ។ ឧបសគ្គនិបាតានំ វាចកសទ្ទសន្និដ្ឋានេ តទត្ថជោតនភាវេន បវត្តនតោ ‘‘ធំសេយ្យា’’តិ វុត្តំ។ ធំសនញ្ចេត្ថ អភិភវនំ។ តេនាហ ‘‘អភិភវេយ្យា’’តិ។ ‘‘ត្វំ មេថុនំ ធម្មំ បដិសេវី’’តិអាទិនា នយេន បវត្តាតិ ‘‘ត្វំ មេថុនំ ធម្មំ បដិសេវិ, អទិន្នំ អាទិយិ, មនុស្សំ ឃាតយិត្ថ, អភូតំ អារោចយិត្ថា’’តិ ឯវំ បវត្តា។ ឯត្ថ ច ‘‘អស្សមណោសី’តិ អវន្ទនការណស្ស អវុត្តត្តា អន្តិមវត្ថុំ អជ្ឈាបន្នោ ន វន្ទិតព្ពោ’’តិ វទន្តិ, តំ ន គហេតព្ពំ អវន្ទិយេសុ អន្តិមវត្ថុំ អជ្ឈាបន្នស្ស អវុត្តត្តា, ‘‘បច្ឆា ឧបសម្បន្នេន បុរេ ឧបសម្បន្នោ វន្ទិយោ’’តិ (បរិ. ៤៦៨) វុត្តត្តា ច។ ឥទំ បន អត្តនា វត្តព្ពំ ទស្សេតុំ វុត្តំ។
Idāni attanā vuttameva diṭṭhādiṃ vivarituṃ ‘‘ettha cā’’tiādi vuttaṃ. Tathevāti ‘‘pasādasotena vā dibbasotena vā’’ti imamatthaṃ atidisati. Parisaṅkitaṃ (pārā. aṭṭha. 2.385-386) pana tividhaṃ diṭṭhaparisaṅkitaṃ, sutaparisaṅkitaṃ, mutaparisaṅkitanti. Tattha bhikkhuñca mātugāmañca tathārūpe ṭhāne disvā ‘‘addhā imehi kata’’nti vā ‘‘karissantī’’ti vā parisaṅkitaṃ, idaṃ diṭṭhaparisaṅkitaṃ nāma. Andhakāre vā paṭicchannokāse vā bhikkhussa ca mātugāmassa ca vacanaṃ sutvā dutiyassa atthibhāvaṃ ajānato pubbe vuttanayena parisaṅkitaṃ, idaṃ sutaparisaṅkitaṃ nāma. Dhuttehi itthīhi saddhiṃ paccantavihāre maṇḍape vā sālādīsu vā pupphagandhamaṃsasurādīni anubhavitvā gataṭṭhānaṃ disvā ‘‘kena nu kho idaṃ kata’’nti vīmaṃsantena tatra kenaci bhikkhunā gandhādīhi pūjā katā hoti, bhesajjatthāya ariṭṭhaṃ vā pītaṃ, so tassa gandhaṃ ghāyitvā ‘‘ayaṃ so bhavissatī’’ti parisaṅkitaṃ, idaṃ mutaparisaṅkitaṃ nāma. Evaṃ tividhassa parisaṅkitassa abhāvo aparisaṅkitaṃ. Tenāha ‘‘diṭṭhasutamutavasena cetasā aparisaṅkita’’nti. Tañca panetaṃ diṭṭhādikaṃ na kevalaṃ attano vāti āha ‘‘attano vā parassa vā’’ti. Yasmā ‘‘tvaṃ paṇḍako’’tiādivacanenāpi codayato āpattiyeva, tasmā ‘‘bhikkhuno anurūpesu ekūnavīsatiyā aññatarenā’’ti vuttaṃ. Yadi evaṃ atha kasmā padabhājane ‘‘pārājikena dhammenāti catunnaṃ aññatarenā’’ti (pārā. 386) vuttanti āha ‘‘padabhājanepanā’’tiādi. Upasagganipātānaṃ vācakasaddasanniṭṭhāne tadatthajotanabhāvena pavattanato ‘‘dhaṃseyyā’’ti vuttaṃ. Dhaṃsanañcettha abhibhavanaṃ. Tenāha ‘‘abhibhaveyyā’’ti. ‘‘Tvaṃ methunaṃ dhammaṃ paṭisevī’’tiādinā nayena pavattāti ‘‘tvaṃ methunaṃ dhammaṃ paṭisevi, adinnaṃ ādiyi, manussaṃ ghātayittha, abhūtaṃ ārocayitthā’’ti evaṃ pavattā. Ettha ca ‘‘assamaṇosī’ti avandanakāraṇassa avuttattā antimavatthuṃ ajjhāpanno na vanditabbo’’ti vadanti, taṃ na gahetabbaṃ avandiyesu antimavatthuṃ ajjhāpannassa avuttattā, ‘‘pacchā upasampannena pure upasampanno vandiyo’’ti (pari. 468) vuttattā ca. Idaṃ pana attanā vattabbaṃ dassetuṃ vuttaṃ.
សមីបេតិ ទ្វាទសហត្ថបមាណេ បទេសេ។ សិក្ខាបច្ចក្ខានមេវ ហិ ហត្ថមុទ្ទាយ សីសំ ន ឯតិ, ឥទំ បន អនុទ្ធំសនំ, អភូតរោចនញ្ច ឯតិយេវ។ តេនាហ ‘‘ហត្ថមុទ្ទាយ ឯវ វា’’តិ។ ព្រហ្មចរិយាតិ ព្រហ្មំ សេដ្ឋំ បសត្ថំ ចរិយន្តិ ព្រហ្មចរិយំ, ព្រហ្មូនំ វា សេដ្ឋានំ ពុទ្ធបច្ចេកពុទ្ធអរិយសាវកានំ, ព្រហ្មានញ្ច ចរិយន្តិ ព្រហ្មចរិយំ, តម្ហា ព្រហ្មចរិយា។ តេនាហ ‘‘សេដ្ឋចរិយា’’តិ។ សាធុ វតស្ស ឯកន្តេន ភទ្ទកំ ភវេយ្យ។ ‘‘តជ្ជនីយកម្មាទិសត្តវិធម្បិ កម្មំ ករិស្សាមា’’តិ អាបត្តិយា ចោទេន្តស្ស អធិប្បាយោ កម្មាធិប្បាយោ។ ‘‘អាបត្តិតោ វុដ្ឋាបេស្សាមា’’តិ អធិប្បាយោ វុដ្ឋានាធិប្បាយោ។ អនុវិជ្ជនាធិប្បាយោតិ វីមំសនាធិប្បាយោ, ឧបបរិក្ខាធិប្បាយោ។ អនុវិជ្ជកេនាតិ សង្ឃមជ្ឈេ ឱតិណ្ណំ អធិករណំ វិនិច្ឆិនិតុំ និសិន្នេន វិនយធរេន។ កិំ តេ ទិដ្ឋន្តិ តយា កិំ ទិដ្ឋំ, បឋមំ បារាជិកំ អជ្ឈាបជ្ជន្តោ ទិដ្ឋោ, ទុតិយំ តតិយំ ចតុត្ថំ បារាជិកំ អាបជ្ជន្តោ ទិដ្ឋោតិ វុត្តំ ហោតិ។ អាទិសទ្ទេន ‘‘កិន្តិ តេ ទិដ្ឋំ, កទា តេ ទិដ្ឋំ, កត្ថ តេ ទិដ្ឋ’’ន្តិ ឥមំ នយំ សង្គណ្ហាតិ។
Samīpeti dvādasahatthapamāṇe padese. Sikkhāpaccakkhānameva hi hatthamuddāya sīsaṃ na eti, idaṃ pana anuddhaṃsanaṃ, abhūtarocanañca etiyeva. Tenāha ‘‘hatthamuddāya eva vā’’ti. Brahmacariyāti brahmaṃ seṭṭhaṃ pasatthaṃ cariyanti brahmacariyaṃ, brahmūnaṃ vā seṭṭhānaṃ buddhapaccekabuddhaariyasāvakānaṃ, brahmānañca cariyanti brahmacariyaṃ, tamhā brahmacariyā. Tenāha ‘‘seṭṭhacariyā’’ti. Sādhu vatassa ekantena bhaddakaṃ bhaveyya. ‘‘Tajjanīyakammādisattavidhampi kammaṃ karissāmā’’ti āpattiyā codentassa adhippāyo kammādhippāyo. ‘‘Āpattito vuṭṭhāpessāmā’’ti adhippāyo vuṭṭhānādhippāyo. Anuvijjanādhippāyoti vīmaṃsanādhippāyo, upaparikkhādhippāyo. Anuvijjakenāti saṅghamajjhe otiṇṇaṃ adhikaraṇaṃ vinicchinituṃ nisinnena vinayadharena. Kiṃ te diṭṭhanti tayā kiṃ diṭṭhaṃ, paṭhamaṃ pārājikaṃ ajjhāpajjanto diṭṭho, dutiyaṃ tatiyaṃ catutthaṃ pārājikaṃ āpajjanto diṭṭhoti vuttaṃ hoti. Ādisaddena ‘‘kinti te diṭṭhaṃ, kadā te diṭṭhaṃ, kattha te diṭṭha’’nti imaṃ nayaṃ saṅgaṇhāti.
សមនត្ថាយ បវត្តមានេហិ សមថេហិ អធិកាតព្ពន្តិ អធិករណំ។ យថា ហិ សមនវសេន សមថានំ វិវាទាទីសុ អធិកតភាវោ, ឯវំ វិវាទាទីនំ តេហិ អធិកត្តព្ពតាតិ។ តេនាហ ‘‘សមថេហិ អធិករណីយភាវេនា’’តិអាទិ។ ឥមិនា ហិ អធិករណសទ្ទស្ស កម្មសាធនតា វុត្តា។ អធិករណន្តិ វិវាទាធិករណំ អនុវាទាធិករណំ អាបត្តាធិករណំ កិច្ចាធិករណន្តិ ចតុព្ពិធំ អធិករណំ។ វិវាទាទីនិ អធិករណានិ សមេន្តិ វូបសមេន្តីតិ សមថា, សម្មុខាវិនយាទយោ។ អថ វា អធិករីយន្តិ ឯត្ថាតិ អធិករណំ។ កេ អធិករីយន្តិ? សមថា។ កថំ អធិករីយន្តិ? សមនវសេន។ អធិករណំ សមេន្តិ វូបសមេន្តីតិបិ សមថាតិ ឯវម្បេត្ថ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។ អាបត្តាធិករណំ ឋបេត្វា សេសាធិករណេហិ ចោទនាយ អភាវតោ ‘‘ឥទំ បន បារាជិកសង្ខាតំ អាបត្តាធិករណមេវ អធិប្បេត’’ន្តិ វុត្តំ។ អាបត្តិយេវ អធិករណំ អាបត្តាធិករណំ។ អនុទ្ធំសិតក្ខណេយេវ សង្ឃាទិសេសោ, សោ ចេ តង្ខណេយេវ ជានាតីតិ អធិប្បាយោ។
Samanatthāya pavattamānehi samathehi adhikātabbanti adhikaraṇaṃ. Yathā hi samanavasena samathānaṃ vivādādīsu adhikatabhāvo, evaṃ vivādādīnaṃ tehi adhikattabbatāti. Tenāha ‘‘samathehi adhikaraṇīyabhāvenā’’tiādi. Iminā hi adhikaraṇasaddassa kammasādhanatā vuttā. Adhikaraṇanti vivādādhikaraṇaṃ anuvādādhikaraṇaṃ āpattādhikaraṇaṃ kiccādhikaraṇanti catubbidhaṃ adhikaraṇaṃ. Vivādādīni adhikaraṇāni samenti vūpasamentīti samathā, sammukhāvinayādayo. Atha vā adhikarīyanti etthāti adhikaraṇaṃ. Ke adhikarīyanti? Samathā. Kathaṃ adhikarīyanti? Samanavasena. Adhikaraṇaṃ samenti vūpasamentītipi samathāti evampettha attho daṭṭhabbo. Āpattādhikaraṇaṃ ṭhapetvā sesādhikaraṇehi codanāya abhāvato ‘‘idaṃ pana pārājikasaṅkhātaṃāpattādhikaraṇameva adhippeta’’nti vuttaṃ. Āpattiyeva adhikaraṇaṃ āpattādhikaraṇaṃ. Anuddhaṃsitakkhaṇeyeva saṅghādiseso, so ce taṅkhaṇeyeva jānātīti adhippāyo.
មេត្តិយភូមជកេតិ មេត្តិយញ្ច ភូមជកញ្ច។ ឆព្ពគ្គិយានំ អគ្គបុរិសា ឯតេ។ សុទ្ធំ វាតិ បារាជិកមនាបន្នំ វា។ ‘‘សចេ សោ តង្ខណេយេវ ជានាតី’’តិ ឥមិនា អាវជ្ជនសមយមាហ។ តង្ខណេយេវ ជាននំ នាម ទុក្ករំ, សមយេន អាវជ្ជិត្វា ញាតេ បន ញាតមេវ ហោតិ។ បច្ឆា ចេ ជានាតិ, សីសំ ន ឯតិ។ សិក្ខាបច្ចក្ខានអភូតារោចនទុដ្ឋុល្លវាចាអត្តកាមទុដ្ឋទោសភូតារោចនសិក្ខាបទានីតិ សព្ពានេវ ហិ ឥមានិ ឯកបរិច្ឆេទានិ។ យស្មា បន បរម្មុខា សត្តហិបិ អាបត្តិក្ខន្ធេហិ វទតោ ទុក្កដមេវ, តស្មា ‘‘បរម្មុខា ចោទេន្តស្ស បន សីសំ ន ឯតី’’តិ វុត្តំ។ វុត្តនយាបត្តិយោតិ ‘‘វាចាយ វាចាយា’’តិអាទិនា វុត្តនយា សង្ឃាទិសេសទុក្កដាបត្តិយោ។ តថេវាតិ វាចាយ វាចាយេវ។ វទន្តស្សាតិ សត្តហិបិ អាបត្តិក្ខន្ធេហិ ឧបសម្បន្នំ សម្មុខា វទន្តស្ស។ វុត្តនយេនេវាតិ វាចាយ វាចាយេវ។ ឱកាសំ ការេត្វា ឧបសម្បន្នំ សម្មុខា វទន្តស្ស វាចាយ វាចាយ បាចិត្តិយន្តិ អាហ ‘‘ឱកាសំ ការេត្វា វទន្តស្ស បាចិត្តិយមេវា’’តិ។ ឯវសទ្ទេន ទុក្កដំ និវត្តីយតិ។ អសម្មុខា សត្តហិបិ អាបត្តិក្ខន្ធេហិ វទន្តស្ស ទុក្កដំ។ សត្តវិធម្បិ កម្មន្តិ តជ្ជនីយំ, និយសំ, បព្ពាជនីយំ, បដិសារណីយំ, តិវិធញ្ច ឧក្ខេបនីយន្តិ សត្តវិធម្បិ កម្មំ។
Mettiyabhūmajaketi mettiyañca bhūmajakañca. Chabbaggiyānaṃ aggapurisā ete. Suddhaṃ vāti pārājikamanāpannaṃ vā. ‘‘Sace so taṅkhaṇeyeva jānātī’’ti iminā āvajjanasamayamāha. Taṅkhaṇeyeva jānanaṃ nāma dukkaraṃ, samayena āvajjitvā ñāte pana ñātameva hoti. Pacchā ce jānāti, sīsaṃ na eti. Sikkhāpaccakkhānaabhūtārocanaduṭṭhullavācāattakāmaduṭṭhadosabhūtārocanasikkhāpadānīti sabbāneva hi imāni ekaparicchedāni. Yasmā pana parammukhā sattahipi āpattikkhandhehi vadato dukkaṭameva, tasmā ‘‘parammukhā codentassa pana sīsaṃ na etī’’ti vuttaṃ. Vuttanayāpattiyoti ‘‘vācāya vācāyā’’tiādinā vuttanayā saṅghādisesadukkaṭāpattiyo. Tathevāti vācāya vācāyeva. Vadantassāti sattahipi āpattikkhandhehi upasampannaṃ sammukhā vadantassa. Vuttanayenevāti vācāya vācāyeva. Okāsaṃ kāretvā upasampannaṃ sammukhā vadantassa vācāya vācāya pācittiyanti āha ‘‘okāsaṃ kāretvā vadantassa pācittiyamevā’’ti. Evasaddena dukkaṭaṃ nivattīyati. Asammukhā sattahipi āpattikkhandhehi vadantassa dukkaṭaṃ. Sattavidhampi kammanti tajjanīyaṃ, niyasaṃ, pabbājanīyaṃ, paṭisāraṇīyaṃ, tividhañca ukkhepanīyanti sattavidhampi kammaṃ.
ឧបោសថំ វា បវារណំ វា ឋបេន្តស្ស ច ឱកាសកម្មំ នត្ថីតិ ឯត្ថ ឧបោសថតោ បុរេ វា បច្ឆា វា ឋបិតោបិ អដ្ឋបិតោ ហោតិ។ ខេត្តេ ឋបិតោ បន ឋបិតោ ហោតិ, តស្មា ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ, អជ្ជុបោសថោ បន្នរសោ, យទិ សង្ឃស្ស បត្តកល្លំ, សង្ឃោ ឧបោសថំ ករេយ្យា’’តិ ឯត្ថ យាវ រេ-ការំ ភណតិ, តាវ ឋបេតព្ពោ, ឥទំ ខេត្តំ។ យ្យ-ការេ បន វុត្តេ ឋបេន្តេន បច្ឆា ឋបិតោ នាម ហោតិ ។ ‘‘សុណាតុ មេ’’តិ អនារទ្ធេ ឋបេន្តេន បុរេ ឋបិតោ ហោតិ។ បវារណាដ្ឋបនំ បន សព្ពសង្គាហិកំ, បុគ្គលិកញ្ចាតិ ទុវិធំ។ តត្ថ សព្ពសង្គាហិកេ ‘‘សុណាតុ មេ, ភន្តេ, សង្ឃោ…បេ.… សង្ឃោ តេវាចិកំ បវារេយ្យា’’តិ សុ-ការតោ យាវ រេ-ការោ, តាវ អបរិយោសិតាវ ហោតិ បវារណា, ឯត្ថន្តរេ ឯកបទេបិ ឋបេន្តេន ឋបិតា ហោតិ បវារណា។ យ្យ-ការេ បន បត្តេ បរិយោសិតាវ ហោតិ, តស្មា តតោ បដ្ឋាយ ឋបេន្តេន អដ្ឋបិតា ហោតិ។ បុគ្គលិកដ្ឋបនេ បន ‘‘សង្ឃំ, ភន្តេ, បវារេមិ…បេ.… តតិយម្បិ ភន្តេ សង្ឃំ បវារេមិ ទិដ្ឋេន វា…បេ.… បស្សន្តោ បដី’’តិ (មហាវ. ២១០) សំ-ការតោ យាវ អយំ សព្ពបច្ឆិមោ ដិ-ការោ, តាវ អបរិយោសិតាវ ហោតិ បវារណា, ឯត្ថន្តរេ ឯកបទេបិ ឋបេន្តេន ឋបិតា ហោតិ បវារណា។ ‘‘ករិស្សាមី’’តិ វុត្តេ បន បរិយោសិតា ហោតិ, តស្មា ‘‘ករិស្សាមី’’តិ ឯតស្មិំ បទេ សម្បត្តេ ឋបិតាបិ អដ្ឋបិតា ហោតិ។ ឯសេវ នយោ ទ្វេវាចិកឯកវាចិកសមានវស្សិកាសុ។ ឯតាសុបិ ហិ ដិ-ការាវសានំយេវ ឋបនក្ខេត្តន្តិ។ តេនាហ ‘‘ឋបនក្ខេត្តំ បន ជានិតព្ព’’ន្តិ។ ឱសដេ វត្ថុស្មិន្តិ ចោទកេន អត្តនា វត្តព្ពេ សង្ឃមជ្ឈេ ឧទាហដេ។ ឥទញ្ច ឥទញ្ច ករោតីតិ បាណាតិបាតំ, អទិន្នាទានញ្ច ករោតិ, ជាតរូបរជតញ្ច បដិគ្គណ្ហាតិ។ អសុកោ ច អសុកោ ច អស្សមណោ, អនុបាសកោតិ អក្កោសាធិប្បាយេន បរម្មុខា វទន្តស្ស ទុក្កដំ, សម្មុខា វទន្តស្ស បន បាចិត្តិយមេវ។ តេនាហ ‘‘សចេ បន ឱទិស្ស និយមេត្វា’’តិអាទិ។ សង្ខ្យុបគមនន្តិ វោហារូបគមនំ។
Uposathaṃ vā pavāraṇaṃ vā ṭhapentassa ca okāsakammaṃ natthīti ettha uposathato pure vā pacchā vā ṭhapitopi aṭṭhapito hoti. Khette ṭhapito pana ṭhapito hoti, tasmā ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, ajjuposatho pannaraso, yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho uposathaṃ kareyyā’’ti ettha yāva re-kāraṃ bhaṇati, tāva ṭhapetabbo, idaṃ khettaṃ. Yya-kāre pana vutte ṭhapentena pacchā ṭhapito nāma hoti . ‘‘Suṇātu me’’ti anāraddhe ṭhapentena pure ṭhapito hoti. Pavāraṇāṭṭhapanaṃ pana sabbasaṅgāhikaṃ, puggalikañcāti duvidhaṃ. Tattha sabbasaṅgāhike ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho…pe… saṅgho tevācikaṃ pavāreyyā’’ti su-kārato yāva re-kāro, tāva apariyositāva hoti pavāraṇā, etthantare ekapadepi ṭhapentena ṭhapitā hoti pavāraṇā. Yya-kāre pana patte pariyositāva hoti, tasmā tato paṭṭhāya ṭhapentena aṭṭhapitā hoti. Puggalikaṭṭhapane pana ‘‘saṅghaṃ, bhante, pavāremi…pe… tatiyampi bhante saṅghaṃ pavāremi diṭṭhena vā…pe… passanto paṭī’’ti (mahāva. 210) saṃ-kārato yāva ayaṃ sabbapacchimo ṭi-kāro, tāva apariyositāva hoti pavāraṇā, etthantare ekapadepi ṭhapentena ṭhapitā hoti pavāraṇā. ‘‘Karissāmī’’ti vutte pana pariyositā hoti, tasmā ‘‘karissāmī’’ti etasmiṃ pade sampatte ṭhapitāpi aṭṭhapitā hoti. Eseva nayo dvevācikaekavācikasamānavassikāsu. Etāsupi hi ṭi-kārāvasānaṃyeva ṭhapanakkhettanti. Tenāha ‘‘ṭhapanakkhettaṃ pana jānitabba’’nti. Osaṭe vatthusminti codakena attanā vattabbe saṅghamajjhe udāhaṭe. Idañca idañca karotīti pāṇātipātaṃ, adinnādānañca karoti, jātarūparajatañca paṭiggaṇhāti. Asuko ca asuko ca assamaṇo, anupāsakoti akkosādhippāyena parammukhā vadantassa dukkaṭaṃ, sammukhā vadantassa pana pācittiyameva. Tenāha ‘‘sace pana odissa niyametvā’’tiādi. Saṅkhyupagamananti vohārūpagamanaṃ.
ទុដ្ឋទោសសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Duṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
