Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / കങ്ഖാവിതരണീ-അഭിനവ-ടീകാ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā

    ൮. ദുട്ഠദോസസിക്ഖാപദവണ്ണനാ

    8. Duṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā

    ദൂസീയതീതി ദുട്ഠോ, ദൂസേതി പരം വിനാസേതീതി ദോസോ. തേനാഹ ‘‘ദൂസിതോ ചേവാ’’തിആദി. ഇദാനി ‘‘ദൂസിതോ ചേവ ദൂസകോ ചാ’’തി ഇമിനാ സങ്ഖേപേന വുത്തമേവത്ഥം വിത്ഥാരേത്വാ ദസ്സേതും ‘‘ഉപ്പന്നേ ഹി ദോസേ’’തിആദിമാഹ. പകതിഭാവം ജഹാപിതോതി (സാരത്ഥ॰ ടീ॰ ൨.൩൮൫-൩൮൬) സോമ്മഭാവം ജഹാപിതോതി അത്ഥോ, വികാരമാപാദിതോതി വുത്തം ഹോതി. ആകാരനാനാത്തേനാതി ദൂസിതാകാരസ്സ ചേവ ദൂസകാകാരസ്സ ചാതി ഇമേസം ദ്വിന്നം ആകാരാനം നാനാഭാവേന. നപ്പതിതോതി പീതിസുഖാദീഹി ന അഭിഗതോ അനുപഗതോ, ന ഉപഗതോതി അത്ഥോ. യോ ച പീതിസുഖാദീഹി അനുപഗതോ, സോ തേഹി വജ്ജിതോ നാമ ഹോതീതി ആഹ ‘‘പീതിസുഖാദീഹി വിവജ്ജിതോ’’തി. യോ ച തേഹി വജ്ജിതോ, ന സോ തേഹി അഭിസടോ നാമ ഹോതീതി ആഹ ‘‘ന അഭിസടോ’’തി, പീതിസുഖാദീഹി ന പത്ഥടോതി അത്ഥോ. നാസ്സ മൂലന്തി അമൂലകം. തം പന അമൂലകത്തം യസ്മാ ചോദകവസേന അധിപ്പേതം, ന ചുദിതകവസേന, തസ്മാ തദത്ഥം ദസ്സേതും ‘‘യം ചോദകേനാ’’തിആദി വുത്തം. തത്ഥ ന്തി പാരാജികം. ഏതന്തി ചുദിതകസ്സ ആപന്നാനാപന്നത്തം. ഇധാതി ഇമസ്മിം സിക്ഖാപദേ.

    Dūsīyatīti duṭṭho, dūseti paraṃ vināsetīti doso. Tenāha ‘‘dūsito cevā’’tiādi. Idāni ‘‘dūsito ceva dūsako cā’’ti iminā saṅkhepena vuttamevatthaṃ vitthāretvā dassetuṃ ‘‘uppanne hi dose’’tiādimāha. Pakatibhāvaṃ jahāpitoti (sārattha. ṭī. 2.385-386) sommabhāvaṃ jahāpitoti attho, vikāramāpāditoti vuttaṃ hoti. Ākāranānāttenāti dūsitākārassa ceva dūsakākārassa cāti imesaṃ dvinnaṃ ākārānaṃ nānābhāvena. Nappatitoti pītisukhādīhi na abhigato anupagato, na upagatoti attho. Yo ca pītisukhādīhi anupagato, so tehi vajjito nāma hotīti āha ‘‘pītisukhādīhi vivajjito’’ti. Yo ca tehi vajjito, na so tehi abhisaṭo nāma hotīti āha ‘‘na abhisaṭo’’ti, pītisukhādīhi na patthaṭoti attho. Nāssa mūlanti amūlakaṃ. Taṃ pana amūlakattaṃ yasmā codakavasena adhippetaṃ, na cuditakavasena, tasmā tadatthaṃ dassetuṃ ‘‘yaṃ codakenā’’tiādi vuttaṃ. Tattha yanti pārājikaṃ. Etanti cuditakassa āpannānāpannattaṃ. Idhāti imasmiṃ sikkhāpade.

    ഇദാനി അത്തനാ വുത്തമേവ ദിട്ഠാദിം വിവരിതും ‘‘ഏത്ഥ ചാ’’തിആദി വുത്തം. തഥേവാതി ‘‘പസാദസോതേന വാ ദിബ്ബസോതേന വാ’’തി ഇമമത്ഥം അതിദിസതി. പരിസങ്കിതം (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൨.൩൮൫-൩൮൬) പന തിവിധം ദിട്ഠപരിസങ്കിതം, സുതപരിസങ്കിതം, മുതപരിസങ്കിതന്തി. തത്ഥ ഭിക്ഖുഞ്ച മാതുഗാമഞ്ച തഥാരൂപേ ഠാനേ ദിസ്വാ ‘‘അദ്ധാ ഇമേഹി കത’’ന്തി വാ ‘‘കരിസ്സന്തീ’’തി വാ പരിസങ്കിതം, ഇദം ദിട്ഠപരിസങ്കിതം നാമ. അന്ധകാരേ വാ പടിച്ഛന്നോകാസേ വാ ഭിക്ഖുസ്സ ച മാതുഗാമസ്സ ച വചനം സുത്വാ ദുതിയസ്സ അത്ഥിഭാവം അജാനതോ പുബ്ബേ വുത്തനയേന പരിസങ്കിതം, ഇദം സുതപരിസങ്കിതം നാമ. ധുത്തേഹി ഇത്ഥീഹി സദ്ധിം പച്ചന്തവിഹാരേ മണ്ഡപേ വാ സാലാദീസു വാ പുപ്ഫഗന്ധമംസസുരാദീനി അനുഭവിത്വാ ഗതട്ഠാനം ദിസ്വാ ‘‘കേന നു ഖോ ഇദം കത’’ന്തി വീമംസന്തേന തത്ര കേനചി ഭിക്ഖുനാ ഗന്ധാദീഹി പൂജാ കതാ ഹോതി, ഭേസജ്ജത്ഥായ അരിട്ഠം വാ പീതം, സോ തസ്സ ഗന്ധം ഘായിത്വാ ‘‘അയം സോ ഭവിസ്സതീ’’തി പരിസങ്കിതം, ഇദം മുതപരിസങ്കിതം നാമ. ഏവം തിവിധസ്സ പരിസങ്കിതസ്സ അഭാവോ അപരിസങ്കിതം. തേനാഹ ‘‘ദിട്ഠസുതമുതവസേന ചേതസാ അപരിസങ്കിത’’ന്തി. തഞ്ച പനേതം ദിട്ഠാദികം ന കേവലം അത്തനോ വാതി ആഹ ‘‘അത്തനോ വാ പരസ്സ വാ’’തി. യസ്മാ ‘‘ത്വം പണ്ഡകോ’’തിആദിവചനേനാപി ചോദയതോ ആപത്തിയേവ, തസ്മാ ‘‘ഭിക്ഖുനോ അനുരൂപേസു ഏകൂനവീസതിയാ അഞ്ഞതരേനാ’’തി വുത്തം. യദി ഏവം അഥ കസ്മാ പദഭാജനേ ‘‘പാരാജികേന ധമ്മേനാതി ചതുന്നം അഞ്ഞതരേനാ’’തി (പാരാ॰ ൩൮൬) വുത്തന്തി ആഹ ‘‘പദഭാജനേ പനാ’’തിആദി. ഉപസഗ്ഗനിപാതാനം വാചകസദ്ദസന്നിട്ഠാനേ തദത്ഥജോതനഭാവേന പവത്തനതോ ‘‘ധംസേയ്യാ’’തി വുത്തം. ധംസനഞ്ചേത്ഥ അഭിഭവനം. തേനാഹ ‘‘അഭിഭവേയ്യാ’’തി. ‘‘ത്വം മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവീ’’തിആദിനാ നയേന പവത്താതി ‘‘ത്വം മേഥുനം ധമ്മം പടിസേവി, അദിന്നം ആദിയി, മനുസ്സം ഘാതയിത്ഥ, അഭൂതം ആരോചയിത്ഥാ’’തി ഏവം പവത്താ. ഏത്ഥ ച ‘‘അസ്സമണോസീ’തി അവന്ദനകാരണസ്സ അവുത്തത്താ അന്തിമവത്ഥും അജ്ഝാപന്നോ ന വന്ദിതബ്ബോ’’തി വദന്തി, തം ന ഗഹേതബ്ബം അവന്ദിയേസു അന്തിമവത്ഥും അജ്ഝാപന്നസ്സ അവുത്തത്താ, ‘‘പച്ഛാ ഉപസമ്പന്നേന പുരേ ഉപസമ്പന്നോ വന്ദിയോ’’തി (പരി॰ ൪൬൮) വുത്തത്താ ച. ഇദം പന അത്തനാ വത്തബ്ബം ദസ്സേതും വുത്തം.

    Idāni attanā vuttameva diṭṭhādiṃ vivarituṃ ‘‘ettha cā’’tiādi vuttaṃ. Tathevāti ‘‘pasādasotena vā dibbasotena vā’’ti imamatthaṃ atidisati. Parisaṅkitaṃ (pārā. aṭṭha. 2.385-386) pana tividhaṃ diṭṭhaparisaṅkitaṃ, sutaparisaṅkitaṃ, mutaparisaṅkitanti. Tattha bhikkhuñca mātugāmañca tathārūpe ṭhāne disvā ‘‘addhā imehi kata’’nti vā ‘‘karissantī’’ti vā parisaṅkitaṃ, idaṃ diṭṭhaparisaṅkitaṃ nāma. Andhakāre vā paṭicchannokāse vā bhikkhussa ca mātugāmassa ca vacanaṃ sutvā dutiyassa atthibhāvaṃ ajānato pubbe vuttanayena parisaṅkitaṃ, idaṃ sutaparisaṅkitaṃ nāma. Dhuttehi itthīhi saddhiṃ paccantavihāre maṇḍape vā sālādīsu vā pupphagandhamaṃsasurādīni anubhavitvā gataṭṭhānaṃ disvā ‘‘kena nu kho idaṃ kata’’nti vīmaṃsantena tatra kenaci bhikkhunā gandhādīhi pūjā katā hoti, bhesajjatthāya ariṭṭhaṃ vā pītaṃ, so tassa gandhaṃ ghāyitvā ‘‘ayaṃ so bhavissatī’’ti parisaṅkitaṃ, idaṃ mutaparisaṅkitaṃ nāma. Evaṃ tividhassa parisaṅkitassa abhāvo aparisaṅkitaṃ. Tenāha ‘‘diṭṭhasutamutavasena cetasā aparisaṅkita’’nti. Tañca panetaṃ diṭṭhādikaṃ na kevalaṃ attano vāti āha ‘‘attano vā parassa vā’’ti. Yasmā ‘‘tvaṃ paṇḍako’’tiādivacanenāpi codayato āpattiyeva, tasmā ‘‘bhikkhuno anurūpesu ekūnavīsatiyā aññatarenā’’ti vuttaṃ. Yadi evaṃ atha kasmā padabhājane ‘‘pārājikena dhammenāti catunnaṃ aññatarenā’’ti (pārā. 386) vuttanti āha ‘‘padabhājanepanā’’tiādi. Upasagganipātānaṃ vācakasaddasanniṭṭhāne tadatthajotanabhāvena pavattanato ‘‘dhaṃseyyā’’ti vuttaṃ. Dhaṃsanañcettha abhibhavanaṃ. Tenāha ‘‘abhibhaveyyā’’ti. ‘‘Tvaṃ methunaṃ dhammaṃ paṭisevī’’tiādinā nayena pavattāti ‘‘tvaṃ methunaṃ dhammaṃ paṭisevi, adinnaṃ ādiyi, manussaṃ ghātayittha, abhūtaṃ ārocayitthā’’ti evaṃ pavattā. Ettha ca ‘‘assamaṇosī’ti avandanakāraṇassa avuttattā antimavatthuṃ ajjhāpanno na vanditabbo’’ti vadanti, taṃ na gahetabbaṃ avandiyesu antimavatthuṃ ajjhāpannassa avuttattā, ‘‘pacchā upasampannena pure upasampanno vandiyo’’ti (pari. 468) vuttattā ca. Idaṃ pana attanā vattabbaṃ dassetuṃ vuttaṃ.

    സമീപേതി ദ്വാദസഹത്ഥപമാണേ പദേസേ. സിക്ഖാപച്ചക്ഖാനമേവ ഹി ഹത്ഥമുദ്ദായ സീസം ന ഏതി, ഇദം പന അനുദ്ധംസനം, അഭൂതരോചനഞ്ച ഏതിയേവ. തേനാഹ ‘‘ഹത്ഥമുദ്ദായ ഏവ വാ’’തി. ബ്രഹ്മചരിയാതി ബ്രഹ്മം സേട്ഠം പസത്ഥം ചരിയന്തി ബ്രഹ്മചരിയം, ബ്രഹ്മൂനം വാ സേട്ഠാനം ബുദ്ധപച്ചേകബുദ്ധഅരിയസാവകാനം, ബ്രഹ്മാനഞ്ച ചരിയന്തി ബ്രഹ്മചരിയം, തമ്ഹാ ബ്രഹ്മചരിയാ. തേനാഹ ‘‘സേട്ഠചരിയാ’’തി. സാധു വതസ്സ ഏകന്തേന ഭദ്ദകം ഭവേയ്യ. ‘‘തജ്ജനീയകമ്മാദിസത്തവിധമ്പി കമ്മം കരിസ്സാമാ’’തി ആപത്തിയാ ചോദേന്തസ്സ അധിപ്പായോ കമ്മാധിപ്പായോ. ‘‘ആപത്തിതോ വുട്ഠാപേസ്സാമാ’’തി അധിപ്പായോ വുട്ഠാനാധിപ്പായോ. അനുവിജ്ജനാധിപ്പായോതി വീമംസനാധിപ്പായോ, ഉപപരിക്ഖാധിപ്പായോ. അനുവിജ്ജകേനാതി സങ്ഘമജ്ഝേ ഓതിണ്ണം അധികരണം വിനിച്ഛിനിതും നിസിന്നേന വിനയധരേന. കിം തേ ദിട്ഠന്തി തയാ കിം ദിട്ഠം, പഠമം പാരാജികം അജ്ഝാപജ്ജന്തോ ദിട്ഠോ, ദുതിയം തതിയം ചതുത്ഥം പാരാജികം ആപജ്ജന്തോ ദിട്ഠോതി വുത്തം ഹോതി. ആദിസദ്ദേന ‘‘കിന്തി തേ ദിട്ഠം, കദാ തേ ദിട്ഠം, കത്ഥ തേ ദിട്ഠ’’ന്തി ഇമം നയം സങ്ഗണ്ഹാതി.

    Samīpeti dvādasahatthapamāṇe padese. Sikkhāpaccakkhānameva hi hatthamuddāya sīsaṃ na eti, idaṃ pana anuddhaṃsanaṃ, abhūtarocanañca etiyeva. Tenāha ‘‘hatthamuddāya eva vā’’ti. Brahmacariyāti brahmaṃ seṭṭhaṃ pasatthaṃ cariyanti brahmacariyaṃ, brahmūnaṃ vā seṭṭhānaṃ buddhapaccekabuddhaariyasāvakānaṃ, brahmānañca cariyanti brahmacariyaṃ, tamhā brahmacariyā. Tenāha ‘‘seṭṭhacariyā’’ti. Sādhu vatassa ekantena bhaddakaṃ bhaveyya. ‘‘Tajjanīyakammādisattavidhampi kammaṃ karissāmā’’ti āpattiyā codentassa adhippāyo kammādhippāyo. ‘‘Āpattito vuṭṭhāpessāmā’’ti adhippāyo vuṭṭhānādhippāyo. Anuvijjanādhippāyoti vīmaṃsanādhippāyo, upaparikkhādhippāyo. Anuvijjakenāti saṅghamajjhe otiṇṇaṃ adhikaraṇaṃ vinicchinituṃ nisinnena vinayadharena. Kiṃ te diṭṭhanti tayā kiṃ diṭṭhaṃ, paṭhamaṃ pārājikaṃ ajjhāpajjanto diṭṭho, dutiyaṃ tatiyaṃ catutthaṃ pārājikaṃ āpajjanto diṭṭhoti vuttaṃ hoti. Ādisaddena ‘‘kinti te diṭṭhaṃ, kadā te diṭṭhaṃ, kattha te diṭṭha’’nti imaṃ nayaṃ saṅgaṇhāti.

    സമനത്ഥായ പവത്തമാനേഹി സമഥേഹി അധികാതബ്ബന്തി അധികരണം. യഥാ ഹി സമനവസേന സമഥാനം വിവാദാദീസു അധികതഭാവോ, ഏവം വിവാദാദീനം തേഹി അധികത്തബ്ബതാതി. തേനാഹ ‘‘സമഥേഹി അധികരണീയഭാവേനാ’’തിആദി. ഇമിനാ ഹി അധികരണസദ്ദസ്സ കമ്മസാധനതാ വുത്താ. അധികരണന്തി വിവാദാധികരണം അനുവാദാധികരണം ആപത്താധികരണം കിച്ചാധികരണന്തി ചതുബ്ബിധം അധികരണം. വിവാദാദീനി അധികരണാനി സമേന്തി വൂപസമേന്തീതി സമഥാ, സമ്മുഖാവിനയാദയോ. അഥ വാ അധികരീയന്തി ഏത്ഥാതി അധികരണം. കേ അധികരീയന്തി? സമഥാ. കഥം അധികരീയന്തി? സമനവസേന. അധികരണം സമേന്തി വൂപസമേന്തീതിപി സമഥാതി ഏവമ്പേത്ഥ അത്ഥോ ദട്ഠബ്ബോ. ആപത്താധികരണം ഠപേത്വാ സേസാധികരണേഹി ചോദനായ അഭാവതോ ‘‘ഇദം പന പാരാജികസങ്ഖാതം ആപത്താധികരണമേവ അധിപ്പേത’’ന്തി വുത്തം. ആപത്തിയേവ അധികരണം ആപത്താധികരണം. അനുദ്ധംസിതക്ഖണേയേവ സങ്ഘാദിസേസോ, സോ ചേ തങ്ഖണേയേവ ജാനാതീതി അധിപ്പായോ.

    Samanatthāya pavattamānehi samathehi adhikātabbanti adhikaraṇaṃ. Yathā hi samanavasena samathānaṃ vivādādīsu adhikatabhāvo, evaṃ vivādādīnaṃ tehi adhikattabbatāti. Tenāha ‘‘samathehi adhikaraṇīyabhāvenā’’tiādi. Iminā hi adhikaraṇasaddassa kammasādhanatā vuttā. Adhikaraṇanti vivādādhikaraṇaṃ anuvādādhikaraṇaṃ āpattādhikaraṇaṃ kiccādhikaraṇanti catubbidhaṃ adhikaraṇaṃ. Vivādādīni adhikaraṇāni samenti vūpasamentīti samathā, sammukhāvinayādayo. Atha vā adhikarīyanti etthāti adhikaraṇaṃ. Ke adhikarīyanti? Samathā. Kathaṃ adhikarīyanti? Samanavasena. Adhikaraṇaṃ samenti vūpasamentītipi samathāti evampettha attho daṭṭhabbo. Āpattādhikaraṇaṃ ṭhapetvā sesādhikaraṇehi codanāya abhāvato ‘‘idaṃ pana pārājikasaṅkhātaṃāpattādhikaraṇameva adhippeta’’nti vuttaṃ. Āpattiyeva adhikaraṇaṃ āpattādhikaraṇaṃ. Anuddhaṃsitakkhaṇeyeva saṅghādiseso, so ce taṅkhaṇeyeva jānātīti adhippāyo.

    മേത്തിയഭൂമജകേതി മേത്തിയഞ്ച ഭൂമജകഞ്ച. ഛബ്ബഗ്ഗിയാനം അഗ്ഗപുരിസാ ഏതേ. സുദ്ധം വാതി പാരാജികമനാപന്നം വാ. ‘‘സചേ സോ തങ്ഖണേയേവ ജാനാതീ’’തി ഇമിനാ ആവജ്ജനസമയമാഹ. തങ്ഖണേയേവ ജാനനം നാമ ദുക്കരം, സമയേന ആവജ്ജിത്വാ ഞാതേ പന ഞാതമേവ ഹോതി. പച്ഛാ ചേ ജാനാതി, സീസം ന ഏതി. സിക്ഖാപച്ചക്ഖാനഅഭൂതാരോചനദുട്ഠുല്ലവാചാഅത്തകാമദുട്ഠദോസഭൂതാരോചനസിക്ഖാപദാനീതി സബ്ബാനേവ ഹി ഇമാനി ഏകപരിച്ഛേദാനി. യസ്മാ പന പരമ്മുഖാ സത്തഹിപി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി വദതോ ദുക്കടമേവ, തസ്മാ ‘‘പരമ്മുഖാ ചോദേന്തസ്സ പന സീസം ന ഏതീ’’തി വുത്തം. വുത്തനയാപത്തിയോതി ‘‘വാചായ വാചായാ’’തിആദിനാ വുത്തനയാ സങ്ഘാദിസേസദുക്കടാപത്തിയോ. തഥേവാതി വാചായ വാചായേവ. വദന്തസ്സാതി സത്തഹിപി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി ഉപസമ്പന്നം സമ്മുഖാ വദന്തസ്സ. വുത്തനയേനേവാതി വാചായ വാചായേവ. ഓകാസം കാരേത്വാ ഉപസമ്പന്നം സമ്മുഖാ വദന്തസ്സ വാചായ വാചായ പാചിത്തിയന്തി ആഹ ‘‘ഓകാസം കാരേത്വാ വദന്തസ്സ പാചിത്തിയമേവാ’’തി. ഏവസദ്ദേന ദുക്കടം നിവത്തീയതി. അസമ്മുഖാ സത്തഹിപി ആപത്തിക്ഖന്ധേഹി വദന്തസ്സ ദുക്കടം. സത്തവിധമ്പി കമ്മന്തി തജ്ജനീയം, നിയസം, പബ്ബാജനീയം, പടിസാരണീയം, തിവിധഞ്ച ഉക്ഖേപനീയന്തി സത്തവിധമ്പി കമ്മം.

    Mettiyabhūmajaketi mettiyañca bhūmajakañca. Chabbaggiyānaṃ aggapurisā ete. Suddhaṃ vāti pārājikamanāpannaṃ vā. ‘‘Sace so taṅkhaṇeyeva jānātī’’ti iminā āvajjanasamayamāha. Taṅkhaṇeyeva jānanaṃ nāma dukkaraṃ, samayena āvajjitvā ñāte pana ñātameva hoti. Pacchā ce jānāti, sīsaṃ na eti. Sikkhāpaccakkhānaabhūtārocanaduṭṭhullavācāattakāmaduṭṭhadosabhūtārocanasikkhāpadānīti sabbāneva hi imāni ekaparicchedāni. Yasmā pana parammukhā sattahipi āpattikkhandhehi vadato dukkaṭameva, tasmā ‘‘parammukhā codentassa pana sīsaṃ na etī’’ti vuttaṃ. Vuttanayāpattiyoti ‘‘vācāya vācāyā’’tiādinā vuttanayā saṅghādisesadukkaṭāpattiyo. Tathevāti vācāya vācāyeva. Vadantassāti sattahipi āpattikkhandhehi upasampannaṃ sammukhā vadantassa. Vuttanayenevāti vācāya vācāyeva. Okāsaṃ kāretvā upasampannaṃ sammukhā vadantassa vācāya vācāya pācittiyanti āha ‘‘okāsaṃ kāretvā vadantassa pācittiyamevā’’ti. Evasaddena dukkaṭaṃ nivattīyati. Asammukhā sattahipi āpattikkhandhehi vadantassa dukkaṭaṃ. Sattavidhampi kammanti tajjanīyaṃ, niyasaṃ, pabbājanīyaṃ, paṭisāraṇīyaṃ, tividhañca ukkhepanīyanti sattavidhampi kammaṃ.

    ഉപോസഥം വാ പവാരണം വാ ഠപേന്തസ്സ ച ഓകാസകമ്മം നത്ഥീതി ഏത്ഥ ഉപോസഥതോ പുരേ വാ പച്ഛാ വാ ഠപിതോപി അട്ഠപിതോ ഹോതി. ഖേത്തേ ഠപിതോ പന ഠപിതോ ഹോതി, തസ്മാ ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ, അജ്ജുപോസഥോ പന്നരസോ, യദി സങ്ഘസ്സ പത്തകല്ലം, സങ്ഘോ ഉപോസഥം കരേയ്യാ’’തി ഏത്ഥ യാവ രേ-കാരം ഭണതി, താവ ഠപേതബ്ബോ, ഇദം ഖേത്തം. യ്യ-കാരേ പന വുത്തേ ഠപേന്തേന പച്ഛാ ഠപിതോ നാമ ഹോതി . ‘‘സുണാതു മേ’’തി അനാരദ്ധേ ഠപേന്തേന പുരേ ഠപിതോ ഹോതി. പവാരണാട്ഠപനം പന സബ്ബസങ്ഗാഹികം, പുഗ്ഗലികഞ്ചാതി ദുവിധം. തത്ഥ സബ്ബസങ്ഗാഹികേ ‘‘സുണാതു മേ, ഭന്തേ, സങ്ഘോ…പേ॰… സങ്ഘോ തേവാചികം പവാരേയ്യാ’’തി സു-കാരതോ യാവ രേ-കാരോ, താവ അപരിയോസിതാവ ഹോതി പവാരണാ, ഏത്ഥന്തരേ ഏകപദേപി ഠപേന്തേന ഠപിതാ ഹോതി പവാരണാ. യ്യ-കാരേ പന പത്തേ പരിയോസിതാവ ഹോതി, തസ്മാ തതോ പട്ഠായ ഠപേന്തേന അട്ഠപിതാ ഹോതി. പുഗ്ഗലികട്ഠപനേ പന ‘‘സങ്ഘം, ഭന്തേ, പവാരേമി…പേ॰… തതിയമ്പി ഭന്തേ സങ്ഘം പവാരേമി ദിട്ഠേന വാ…പേ॰… പസ്സന്തോ പടീ’’തി (മഹാവ॰ ൨൧൦) സം-കാരതോ യാവ അയം സബ്ബപച്ഛിമോ ടി-കാരോ, താവ അപരിയോസിതാവ ഹോതി പവാരണാ, ഏത്ഥന്തരേ ഏകപദേപി ഠപേന്തേന ഠപിതാ ഹോതി പവാരണാ. ‘‘കരിസ്സാമീ’’തി വുത്തേ പന പരിയോസിതാ ഹോതി, തസ്മാ ‘‘കരിസ്സാമീ’’തി ഏതസ്മിം പദേ സമ്പത്തേ ഠപിതാപി അട്ഠപിതാ ഹോതി. ഏസേവ നയോ ദ്വേവാചികഏകവാചികസമാനവസ്സികാസു. ഏതാസുപി ഹി ടി-കാരാവസാനംയേവ ഠപനക്ഖേത്തന്തി. തേനാഹ ‘‘ഠപനക്ഖേത്തം പന ജാനിതബ്ബ’’ന്തി. ഓസടേ വത്ഥുസ്മിന്തി ചോദകേന അത്തനാ വത്തബ്ബേ സങ്ഘമജ്ഝേ ഉദാഹടേ. ഇദഞ്ച ഇദഞ്ച കരോതീതി പാണാതിപാതം, അദിന്നാദാനഞ്ച കരോതി, ജാതരൂപരജതഞ്ച പടിഗ്ഗണ്ഹാതി. അസുകോ ച അസുകോ ച അസ്സമണോ, അനുപാസകോതി അക്കോസാധിപ്പായേന പരമ്മുഖാ വദന്തസ്സ ദുക്കടം, സമ്മുഖാ വദന്തസ്സ പന പാചിത്തിയമേവ. തേനാഹ ‘‘സചേ പന ഓദിസ്സ നിയമേത്വാ’’തിആദി. സങ്ഖ്യുപഗമനന്തി വോഹാരൂപഗമനം.

    Uposathaṃ vā pavāraṇaṃ vā ṭhapentassa ca okāsakammaṃ natthīti ettha uposathato pure vā pacchā vā ṭhapitopi aṭṭhapito hoti. Khette ṭhapito pana ṭhapito hoti, tasmā ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho, ajjuposatho pannaraso, yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho uposathaṃ kareyyā’’ti ettha yāva re-kāraṃ bhaṇati, tāva ṭhapetabbo, idaṃ khettaṃ. Yya-kāre pana vutte ṭhapentena pacchā ṭhapito nāma hoti . ‘‘Suṇātu me’’ti anāraddhe ṭhapentena pure ṭhapito hoti. Pavāraṇāṭṭhapanaṃ pana sabbasaṅgāhikaṃ, puggalikañcāti duvidhaṃ. Tattha sabbasaṅgāhike ‘‘suṇātu me, bhante, saṅgho…pe… saṅgho tevācikaṃ pavāreyyā’’ti su-kārato yāva re-kāro, tāva apariyositāva hoti pavāraṇā, etthantare ekapadepi ṭhapentena ṭhapitā hoti pavāraṇā. Yya-kāre pana patte pariyositāva hoti, tasmā tato paṭṭhāya ṭhapentena aṭṭhapitā hoti. Puggalikaṭṭhapane pana ‘‘saṅghaṃ, bhante, pavāremi…pe… tatiyampi bhante saṅghaṃ pavāremi diṭṭhena vā…pe… passanto paṭī’’ti (mahāva. 210) saṃ-kārato yāva ayaṃ sabbapacchimo ṭi-kāro, tāva apariyositāva hoti pavāraṇā, etthantare ekapadepi ṭhapentena ṭhapitā hoti pavāraṇā. ‘‘Karissāmī’’ti vutte pana pariyositā hoti, tasmā ‘‘karissāmī’’ti etasmiṃ pade sampatte ṭhapitāpi aṭṭhapitā hoti. Eseva nayo dvevācikaekavācikasamānavassikāsu. Etāsupi hi ṭi-kārāvasānaṃyeva ṭhapanakkhettanti. Tenāha ‘‘ṭhapanakkhettaṃ pana jānitabba’’nti. Osaṭe vatthusminti codakena attanā vattabbe saṅghamajjhe udāhaṭe. Idañca idañca karotīti pāṇātipātaṃ, adinnādānañca karoti, jātarūparajatañca paṭiggaṇhāti. Asuko ca asuko ca assamaṇo, anupāsakoti akkosādhippāyena parammukhā vadantassa dukkaṭaṃ, sammukhā vadantassa pana pācittiyameva. Tenāha ‘‘sace pana odissa niyametvā’’tiādi. Saṅkhyupagamananti vohārūpagamanaṃ.

    ദുട്ഠദോസസിക്ഖാപദവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Duṭṭhadosasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact