| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
९. दुट्ठुल्लारोचनसिक्खापदं
9. Duṭṭhullārocanasikkhāpadaṃ
७८. नवमे तत्राति तस्सं ‘‘दुट्ठुल्ला नामा’’तिआदिपाळियं, तासु वा पाळिअट्ठकथासु। विचारणाति वीमंसना। उपसम्पन्नसद्देति उपसम्पन्नसद्दत्थभावे । एत्थ हि सद्दे वुच्चमाने अविनाभावतो सद्देन अत्थोपि वुत्तो, विनापि भावपच्चयेन भावत्थस्स ञातब्बत्ता भावोपि गहेतब्बो, तस्मा वुत्तं ‘‘उपसम्पन्नसद्दत्थभावे’’ति। एसेव नयो ‘‘दुट्ठुल्लसद्दे’’ति एत्थापि। एतं परिमाणं यस्साति एतं, ‘‘तेरस सङ्घादिसेसा’’ति वचनं। एतं एव वत्तब्बं, न ‘‘चत्तारि च पाराजिकानी’’ति इदन्ति अत्थो। तत्थाति पाळियं। कस्सचि विमति भवेय्य, किं भवेय्याति योजना। आपत्तिं आरोचेन्तेन अक्कोसन्तस्स समानत्ता वुत्तं ‘‘एवं सती’’तिआदि। पाचित्तियमेव चाति चसद्दो ब्यतिरेकत्थो, न दुक्कटं आपज्जतीति अत्थो। हीति सच्चं। एतन्ति पाचित्तियापज्जनतं, ‘‘असुद्धो होति…पे॰… ओमसवादस्सा’’ति वचनं वा, वुत्तन्ति सम्बन्धो। एत्थाति पाळियं। अट्ठकथाचरियावेति एत्थ एवकारो अट्ठानयोगो, पमाणन्ति एत्थ योजेतब्बो, कारणमेवाति अत्थो। तेन वुत्तं ‘‘न अञ्ञा विचारणा’’ति। अथ वा अञ्ञाति साम्यत्थे पच्चत्तवचनमेतं, न अञ्ञेसं विचारणा पमाणन्ति अत्थो। एवञ्हि सति एवकारो ठानयोगोव। पुब्बेपि चाति गन्थारम्भकालेपि च।
78. Navame tatrāti tassaṃ ‘‘duṭṭhullā nāmā’’tiādipāḷiyaṃ, tāsu vā pāḷiaṭṭhakathāsu. Vicāraṇāti vīmaṃsanā. Upasampannasaddeti upasampannasaddatthabhāve . Ettha hi sadde vuccamāne avinābhāvato saddena atthopi vutto, vināpi bhāvapaccayena bhāvatthassa ñātabbattā bhāvopi gahetabbo, tasmā vuttaṃ ‘‘upasampannasaddatthabhāve’’ti. Eseva nayo ‘‘duṭṭhullasadde’’ti etthāpi. Etaṃ parimāṇaṃ yassāti etaṃ, ‘‘terasa saṅghādisesā’’ti vacanaṃ. Etaṃ eva vattabbaṃ, na ‘‘cattāri ca pārājikānī’’ti idanti attho. Tatthāti pāḷiyaṃ. Kassaci vimati bhaveyya, kiṃ bhaveyyāti yojanā. Āpattiṃ ārocentena akkosantassa samānattā vuttaṃ ‘‘evaṃ satī’’tiādi. Pācittiyameva cāti casaddo byatirekattho, na dukkaṭaṃ āpajjatīti attho. Hīti saccaṃ. Etanti pācittiyāpajjanataṃ, ‘‘asuddho hoti…pe… omasavādassā’’ti vacanaṃ vā, vuttanti sambandho. Etthāti pāḷiyaṃ. Aṭṭhakathācariyāveti ettha evakāro aṭṭhānayogo, pamāṇanti ettha yojetabbo, kāraṇamevāti attho. Tena vuttaṃ ‘‘na aññā vicāraṇā’’ti. Atha vā aññāti sāmyatthe paccattavacanametaṃ, na aññesaṃ vicāraṇā pamāṇanti attho. Evañhi sati evakāro ṭhānayogova. Pubbepi cāti ganthārambhakālepi ca.
एतन्ति अट्ठकथाचरियानं पमाणतं। संवरत्थाय एव, अनापज्जनत्थाय एव च अनुञ्ञातन्ति योजना। तेनाह ‘‘न तस्स’’त्यादि। तस्माति यस्मा भिक्खुभावो नाम न अत्थि, तस्मा सुवुत्तमेवाति सम्बन्धो।
Etanti aṭṭhakathācariyānaṃ pamāṇataṃ. Saṃvaratthāya eva, anāpajjanatthāya eva ca anuññātanti yojanā. Tenāha ‘‘na tassa’’tyādi. Tasmāti yasmā bhikkhubhāvo nāma na atthi, tasmā suvuttamevāti sambandho.
८०. साति भिक्खुसम्मुति, सङ्घेन कातब्बाति योजना। कत्थचीति किस्मिञ्चि ठाने। इधाति इमस्मिं सिक्खापदे। ‘‘वुत्तत्ता’’ति पदं ‘‘कातब्बा’’ति पदे हेतु। एसाति एसो भिक्खु। हितेसितायाति हितस्स एसिताय, अत्थस्स इच्छतायाति अत्थो।
80.Sāti bhikkhusammuti, saṅghena kātabbāti yojanā. Katthacīti kismiñci ṭhāne. Idhāti imasmiṃ sikkhāpade. ‘‘Vuttattā’’ti padaṃ ‘‘kātabbā’’ti pade hetu. Esāti eso bhikkhu. Hitesitāyāti hitassa esitāya, atthassa icchatāyāti attho.
८२. सेसानीति आदिम्हि पञ्चसिक्खापदतो सेसानि उपरि पञ्च सिक्खापदानि। अस्साति अनुपसम्पन्नस्स। घटेत्वाति सम्बन्धं कत्वाति। नवमं।
82.Sesānīti ādimhi pañcasikkhāpadato sesāni upari pañca sikkhāpadāni. Assāti anupasampannassa. Ghaṭetvāti sambandhaṃ katvāti. Navamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / १. मुसावादवग्गो • 1. Musāvādavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ९. दुट्ठुल्लारोचनसिक्खापदवण्णना • 9. Duṭṭhullārocanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ९. दुट्ठुल्लारोचनसिक्खापदवण्णना • 9. Duṭṭhullārocanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / ९. दुट्ठुल्लारोचनसिक्खापदवण्णना • 9. Duṭṭhullārocanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ९. दुट्ठुल्लारोचनसिक्खापदवण्णना • 9. Duṭṭhullārocanasikkhāpadavaṇṇanā
